გაშუქება და სტრესი
01.07.2019
alt
ანტისაოკუპაციო აქცია თბილისში. 20 ივნისი, 2019 წ. ფოტო: მარიამ ნიკურაძე/OC Media

ხშირად ჟურნალისტები ამბობენ, რომ მათი საქმე ისეთივეა, როგორც მსახიობისთვის სცენა, რომ ეს „მტვერი ერთხელ თუ ჩაყლაპე, ვეღარ შეეშვები“ და ეს განსაკუთრებით მაღალალბათურია მათთვის, ვისთვისაც ეს „მტვერი“ არამხოლოდ წარმატებული სტატია, სიუჟეტი ან ვიდეო/ფოტო კადრები იყო, არამედ, მისთვისაც, ვისთვისაც ამ ყველაფრის უკან რაღაც სტრესი, ტრავმა ან დანაკარგი იდგა, ვისთვისაც ეს ერთგვარი გამოწვევა იყო. გამოწვევას ადრენალინის შესაბამისი დოზა ახლავს თან, თავისი პოზიტიური და არც ისე პოზიტიური შედეგებით. ამ ყველაფერში კი მთავარი ისაა, რომ გადავრჩეთ აქ და ამჟამად. მაგრამ რა ხდება მაშინ, როდესაც გადარჩენის საჭიროებამ ჩაიარა, გადავრჩით და ცხოვრება უნდა გავაგრძელოთ?

იმის გამო, რომ ჩვენი ფიზიკური და გონებრივი რესურსის საკმაოდ დიდი ნაწილი გაიხარჯა სტრესულ და ტრავმულ გარემოსთან გამკლავებაში და გადარჩენაში, გვჭირდება, რომ ეს რესურსი აღვადგინოთ; ეს მარტივი და გასაგებია, მაგრამ როგორ? რა გვიშლის ამაში ხელს და რატომ არ არის ხოლმე ეს სინამდვილეში ასეთი მარტივი და ნათელი?

მოდით დავიწყოთ იქიდან,  რა ხდება მას შემდეგ, რაც გადაღების ადგილიდან დავბრუნდით და მასალა გამოვაქვეყნეთ?

♦  ვბრუნდებით შინ, სადაც იგივე პრობლემებზე მსჯელობენ (რადგან ეს ჩემი ქვეყანაა და მოვლენა ამ დღით არ დასრულებულა)...

♦  ვცდილობთ რაიმე ფორმით დროებით გამოვეთიშოთ არსებულ სტრესულ რეალობას, გადავერთო სხვა რეალობაზე, თუნდაც სწრაფად მომქმედი მეთოდებით, რაც ზოგჯერ, ხშირად გამოყენების შემთხვევაში საზიანოც კია, მაგრამ დღეს ეს „ეფექტური, სწრაფი და ხელმისაწვდომი გზაა“... 

  ვბრუნდებით რეალობაში, სადაც სხვა უამრავი საზრუნავები გვაქვს, მოსაწყენად არ გვცალია, ამას ჩვენს მეტი ვერავინ მოაგვარებს...

♦  
რეალობაში, სადაც ვფიქრობთ, რომ სამსახური მაინც მაქვს, პურის ფული, სხვა სამსახურს სად ვიპოვით, არ გვაქვს უფლება ეს დავკარგოთ და ა.შ.

ეს ყოველივე ნიშნავს, რომ რეალურად ჩვენთვის არაფერიც არ დასრულდა და ისევ გადარჩენის რეჟიმში ვმოქმედებთ. ამიტომ, სტრესთან გამკლავების სტანდარტული სტრატეგიები და ტრავმის გადალახვა აქ არაეფექტურია. ეს მიმდინარე მოცემულობაა, არ გვაქვს ფუფუნება ყველაფერს სხვა კუთხიდან შევხედოთ, დავალაგოთ, თავისი სახელი დავარქვათ, რეაქციები გავაანალიზოთ და დასკვნები გამოვიტანოთ - რა იქნებოდა უკეთესი და რისი გაკეთება შეიძლება შემდეგში სხვაგვარად, რადგან ტვინშიც და ფანჯრებს მიღმაც ერთნაირი სისწრაფით ვითარდება მოვლენები თავისი ქაოტურობისა და სუბიექტურობის ელფერებით.

იმისათვის, რომ ამდენ ერთდროულ სტიმულს გავუმკლავდეთ, ვცილობთ ისინი მივაჩუმოთ და გავაყუჩოთ - „ისეთი განცდა მქონდა, თითქოს ჩემს ტვინში მოტივაციაზე, ენერგიაზე და იდეების წარმოქმნის უნარზე პასუხისმგებელ უბნებს ნოვოკაინის (გავრცელებული ტკივილგამაყუჩებელი მედიკამენტი) ინექცია გაუკეთეს“, - ამბობს ფილიპ ეილი პროფესიული გადაწვის შესახებ, თავის სტატიაში „როდესაც ჟურნალისტობა საზიანოა თქვენი ფსიქიკური ჯანმრთელობისათვის“.

გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ჟურნალისტის პროფესია, ექიმის, მაშველის და სამართალდამცავის პროფესიისგან განსხვავებით (განსაკუთრებული გამონაკლისების გარდა) არ მოიცავს პიროვნების შესაბამის მომზადების კურსს განსაკუთრებულ გარემოებებში მოქმედებისთვის.

დავუბრუნდეთ დღევანდელ, ქართულ რეალობას, 24/7-ზე მუშაობის განრიგით, მუდამ „პულსზე“ ხელი სმარტფონში, ინფორმაცია რომ არ გამოგვრჩეს და გადარჩენის რეჟიმი.

რეალობა არის ასევე ის, რომ ჩვენი რესურსები გახარჯულია!

რა ხდება როდესაც რაიმეს მუშაობას ვაიძულებთ გახარჯული რესურსებით? პასუხი მარტივია, - ყველა სისტემის და მექანიზმის შემთხვევაში ასეთი რამ გამოფიტვით და გადაწვით სრულდება.

 altმაგრამ ნუთუ ამისკენ ვისწრაფოდით? რომ რეალობამ გვიკარნახოს ასე გაგრძელება არ შეგვიძლია? რომ სიტუაციამ ჩვენს ნაცვლად მიიღოს გადაწყვეტილება და საჭირო გახდეს ხშირ შემთხვევაში ცხოვრების სტილის რადიკალური ცვლილება, ღირებულებების გადახედვა და პროფესიის მიტოვებაც კი. პასუხები ამ კითხვებზე საკმაოდ ინდივიდუალურია.

მაშინ რა გავაკეთოთ, თუკი ვთვლით, რომ არ გვინდა სიტუაციამ გააკეთოს არჩევანი ჩვენს მაგიერ, თუკი ვთვლით, რომ არ ვაპირებთ ღირებულებების გადახედვას და ვაცნობიერებთ, რომ ზუსტად იქ ვართ ჩვენი პროფესიული საქმიანობით, სადაც უნდა ვიყოთ და იმას ვემსახურებით, რაც ჩვენთვის ამდენად ღირებულია?

უნდა გავაგრძელოთ თავის გადარჩენა, რაც შეიძლება მარტივი, ხელმისაწვდომი და ეკონომიური გზით, როგორიცაა:

  • ბრიფინგი-დებრიფინგი, გაზიარება - გავითავისოთ, რომ მარტო არ ვართ ამ განცდებში, ეს სიტუაცია სხვებშიც მსგავს განცდებს იწვევს და ეს ნორმალურია. რადგან არანორმალურ, შეცვლილ რეალობაზე თუ რეაქცია არ გვექნება და ძველებურად გავაგრძელებთ ცხოვრებას, ეს იქნება სწორედ არანორმალური რეაქცია, ხოლო ყველა ჩვენი ამჟამინდელი განცდები, შეგრძნებები და წუხილები ნორმალური რეაქციაა ამგვარ სიტუაციაზე.

  • განსაკუთრებული გარემოებები (გადაუდებელი სიტუაციები) და რუტინა - მას მერე რაც ვაღიარებთ, რომ სიტუაცია ჩვეულისგან განსხვავებულია და ჩვენი განსხვავებული რეაქციებიც ნორმალურია ამ სიტუაციაში, გვიდგება საჭიროება რომ ამ შეცვლილ გარემოში რაიმე მდგრადი, უცვლელი და ურყევი გვქონდეს და ამ დროს დიდი მნიშვნელობა ენიჭება სტანდარტული დღის რუტინის შენარჩუნებას.

  • პოზიტივის დაფასება, გაძლიერება - მადლიერება სტრესთან გამკლავებაში ერთერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია, რადგან იგი ტვინის ქიმიას ცვლის და ზედმეტი ნივთიერებებისაგან ათავისუფლებს დასტრესილ ტვინს. მადლიერება სხვის მიმართ მადლობის თქმიდან დაწყებული, საკუთარი ძალისხმევის დაფასებით დამთავრებული..

  • საბაზისო მოთხოვნილებები - რადგან ამ სიტუაციაში გადარჩენა გადავწყვიტეთ, ისიც უნდა ვაღიაროთ, რომ ჩვენს ორგანიზმს, როგორც ფიზიკურ ისე ფსიქიკურ მოცემულობას საბაზისო საჭიროებები უნდა დავუკმაყოფილოთ - ვაჭამოთ, მოვუაროთ დავაძინოთ და სხვა. ვეცადოთ ყოველ ჯერზე, როდესაც საკვების ან სასმელის დიდი მრავალფეროვნებიდან არჩევანს აკეთებთ, ისინი მიახლოებული იყოს ჯანსაღთან: წყლის და სითხის საკმარისი ოდენობით მიღებიდან დაწყებული რთული ნახშირწყლებით და უჯერი ცხიმებით დამთავრებული, რაც ორგანიზმს საშუალებას მისცემს უფრო მეტ ხანს შეინარჩუნოს კვებით მიღებული ენერგია.

  • აგრესია, ნეგატივიზმი, მიუღებლობა, გარემოებები, რაც ძველ ტრავმებთან გაბრუნებთ არის ის ფაქტორები რაც დამატებით გახარჯვინებთ ენერგიას შინაგან კონფლიქტებთან გამკლავებაში, თუნდაც არაცნობიერ დონეზე, ამიტომ, შეძლებისდაგვარად, ეცადეთ აუცილებლობის გარეშე სიტუაციებში თავი აარიდოთ ამგვარ გარემოს და ადამიანებს.

  • დაგროვილი განცდები, ემოციები რომელიც ჩვენს შიგნით დუღს და ზოგ შემთხვევაში გვამოტივირებს და ძალას გვაძლევს სამყაროს შესაცვლელად, რეალურად შეიძლება ასევე ამ ძალის არასწორად გადინების ან კარგვის მიზეზი იყოს. ამიტომ, საჭიროა ამ ემოციებისგან განტვირთვა ყველა იმ მარტივი და ხელმისაწვდომი გზით, რომელიც ჩვენ ან სხვას არ დააზიანებს - მაგალითად, თუ ერთისათვის ამის საუკეთესო გზა ყვირილია, მეორისთვის შეიძლება იყოს ცეკვა, მესამესთვის ხატვა, მეოთეხესთვის - სახლის დალაგება, მეხუთესთვის სირბილი..

  • მეტი გულისყურით მოეკიდეთ თქვენს მიმდინარე და ქრონიკულ მდგომარეობებს, რომლის გამწვავებასაც სტრესი უზრუნველყოფს

  • შემოიღეთ მარტივი პროცედურა „Check in” („ჩექ ინ“ ანუ რეგისტრირება), როდესაც რამდენიმე წუთს დაუთმობთ საკუთარ თავთან ანგარიშს და გაცნობიერებას თუ როგორ გრძნობთ თავს ფიზიკურად და ფსიქოლოგიურად; მაგალითად დასვით კითხვა: რა არის ის 5 ძირითადი რამ, რაც განსაკუთრებით საჭიროებს აქ და ამჟამად თქვენს ყურადღებას (ეს შეიძლება იყოს სხვადასხვა საბაზისო მოთხოვნილებით დაწყებული, აღიარებით და გაზიარებით დამთავრებული, ნებისმიერი რამ); ასევე, გაითვალისწინეთ, რომ ზოგჯერ ჩვენს შიგნით მიმდინარე ცვლილებები ჩვენი ახლობელი ადამიანებისთვის (ოჯახი, მეგობრები) ასევე თვალსაჩინოა და მათაც შეუძლიათ სწორი უკუკავშირის მოცემა, ოღონდ, განსჯის და შეფასების გარეშე.

  • წინასწარი გეგმა - რომელშიც პროცედურულად გაწერილია რა, როდის, როგორ და ვის მიერ სრულდება - საშუალებას გვაძლევს გადარჩენის რეჟიმში ავტოპილოტით ვიმოქმედოთ და დავზოგოთ რესურსები დაგეგმვაში, პასუხისმგებლობების გადანაწილებაში, ფიქრში და ნერვიულობაში

  • პროფესიული დახმარების საჭიროება - პოსტტრავმული სტრესული აშლილობა სტრესულ და ტრავმული გამოცდილებებიდან ერთი თვის ან მეტის შემდეგ დიაგნოსტირდება. ჟურნალისტების შემთხვევაში მისი ალბათობა 4%-59% ვარირებს და მრავალ ფაქტორზეა დამოკიდებული. მას შემდეგ რაც სტრესული, ტრავმული სიტუაცია დასრულდება, თუ ერთი თვის შემდეგ შენიშნავთ ჩამოთვლილთაგან რამდენიმე ნიშანს, უმჯობესია შესაბამის პროფესიონალს მიმართოთ:
     ⇒  აკვიატებული მოგონებები, შეგრძნებები რომელიც შემოიჭრება ყოველდღიურ გამოცდილებებში და განიცდება როგორც ამჟამად რეალურად მიმდინარე და უკონტროლო;
     ⇒  თავის არიდება იმ ადგილებისთვის ან ტრავმასთან დაკავშირებული მოვლენების გახსენებისთვის;
     ⇒   ცვლილებები აზრებში და გუნება-განწყობილებაში, როგორიცაა, დეპრესია, დანაშაულის განცდა, ემოციური ჩართულობის ნაკლებობა, ემოციური გასადავება;
        გაღიზიანების ან რეაქტიულობის გამოხატულებები, მაგალითად ძილის პრობლემები, კონცენტრაციის პრობლემები, ბრაზი ან უგუნური ქმედებები;
        მას შემდეგ, რაც აქტუალური მოვლენები ჩაივლის, უკვე შეგიძლიათ სტრესთან გამკლავების ფართო პროგრამას მიმართოთ, აიღოთ შევბულება, გამოიყენოთ საკომპენსაციო დღეები, მოიწყოთ „გაჯეტების“ (მოწყობილობების) დეტოქსიკაცია და ხელახლა ისწავლოთ ცხოვრებით ტკბობა, რაც შემდგომ წარმატებაში და წინსვლაში დაგეხმარებათ.

ბლოგის ავტორი : ეკა ჯავახიშვილი;
კომენტარი, რომელიც შეიცავს უხამსობას, დისკრედიტაციას, შეურაცხყოფას, ძალადობისკენ მოწოდებას, სიძულვილის ენას, კომერციული ხასიათის რეკლამას, წაიშლება საიტის ადმინისტრაციის მიერ

ასევე იხილეთ