2021 წლის 5 ივლისს, ძალადობრივი ჯგუფები თავს დასხნენ მედიის 50-ზე მეტ წარმომადგენელს.

ჩვენ 12 მათგანი თავდასხმიდან რამდენიმე დღეში ჩავწერეთ, ერთი წლის შემდეგ კი,
შევეცადეთ გაგვერკვია, რა შეიცვალა მათთვის 5 ივლისიდან 5 ივლისამდე.

დღეს, Deepfake ტექნოლოგიით შესაძლებელია ნებისმიერი გამოსახულების ან ხმის ისე გაყალბება, რომ ადამიანს გააკეთებინო ან ათქმევინო ის, რაც არასდროს უთქვამს ან გაუკეთებია. მომავალში Deepfake კიდევ უფრო მეტად მარტივი და ხელმისაწვდომი გახდება. რამდენად უნდა გვეშინოდეს ამ ტექნოლოგიის?

• რა არის Deepfake - დეზინფორმაციის ახალი ფორმა
• რა არის და როგორ იცვლება Deepfake-ები - ინტერვიუ სემ გრეგორისთან

რა არის პოდკასტი, რა კავშირი აქვს სტივ ჯობსს ტერმინის დამკვიდრებასთან, რა განასხვავებს პოდკასტებს რადიოსგან, როდის გახდა პოპულარული და როგორია მისი მომავალი - ამ კითხვებზე პასუხს ჩვენს ვიდეოში გაიგებთ:



ან წაიკითხეთ სტატია: რა შუაშია კურტ კობეინი და სტივ ჯობსი პოდკასტებთან

1796 წელს, ინგლისელმა მკურნალმა, ედვარდ ჯენერმა აღმოაჩინა, რომ თუ ადამიანებს სხეულში ძროხის ყვავილით დაავადებულ ქსოვილს შეუყვანდა, ისინი ყვავილის მომაკვდინებელი დაავადების მიმართ იმუნიტეტს გამოიმუშავებდნენ.

ამ აღმოჩენით მან თანამედროვე ვაქცინაციას დაუდო სათავე. თუმცა ამ ვაქცინას მისი შექმნის დღიდანვე ჰყავდა მოწინააღმდეგეები. მე-19 საუკუნის ბოლოს ვაქცინაციის წინააღმდეგ ინგლისში მასობრივი საპროტესტო გამოსვლებიც ეწყობოდა.

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სპეციალისტი ზურაბ ალხანიშვილი ამბობს, რომ მაშინაც არსებობდა დაახლოებით იგივე ტიპის მოსაზრებები, შეხედულებები და მითები რომელსაც ვხვდებით დღეს. მაშინაც ეგონათ ადამიანებს რომ ეს იყო რაღაც იარაღი, რომელიც რაღაც კონკრეტული მიზნებისთვის გამოიყენებოდა.

თითქმის 2 საუკუნის წინანდელ ყვავილის ვაქცინის მოწინააღმდეგეთა ბროშურაში მსგავს ტექსტებს შეხვდებოდით:

• ვაქცინაცია არ გვიცავს ყვავილისგან.
• ვაქცინაცია იწვევს სხვა დაავადებებს.
• ვაქცინაცია არ ამცირებს ყვავილისგან სიკვდილის რისკს.
• სავალდებულო ვაქცინაცია არის პირადი თავისუფლების შელახვა.

ამ არგუმენტების გასამყარებლად კი მაშინაც ფსევდო სამეცნიერო წყაროები მოჰყავდათ.

ყველაფერი საბოლოოდ იმით დასრულდა, რომ დღეს ვაქცინაციის დამსახურებით, ყვავილის დაავადება აღარ არსებობს.

რატომ შემორჩნენ ანტივაქსერები დღემდე?

ყვავილის ვაქცინის გამოგონებამ გზა გაუხსნა მეცნიერებს, სხვა მრავალი დაავადების საწინააღმდეგო ვაქცინების შესაქმნელად. მაგალითად, 1971 წელს შექმნილმა წითელას, წითურასა და ყბაყურას კომბინირებულმა ვაქცინამ ეს დაავადება 2000 წლისთვის თითქმის გააქრო.

მაგრამ 20 წლის შემდეგ ამერიკის შეერთებულ შტატებში მისი თავიდან გავრცელების საშიშროება დადგა. 2019 წელს გამოვლენილი 1300-მდე შემთხვევიდან 89% აუცრელი იყო.

ზურაბ ახანიშვილი ამბობს, რომ ყველგან არის რაღაც ინტერესი: “ეს თუ არ არის დიდი კამპანიური ხასიათის და კამპანიური ინტერესი არ დგას, მტერ სახელმწიფოებს ვგულისხმობ, აქ უკვე დგას კონკრეტული ადამიანების ინტერესები” ამის კარგი მაგალითია ყოფილი ექიმი, ენდრიუ ვეიკფილდი, რომელსაც 2010 წელს ლიცენზია ჩამოერთვა ცრუ ინფორმაციის გავრცელების გამო.

1998 წელს მან 12 თანაავტორთან ერთად პრესტიჟულ სამედიცინო ჟურნალ „ლანცეტში“ გამოაქვეყნა სტატია, სადაც ამტკიცებდა, წითელას, წითურას და ყბაყურას კომბინირებული ვაქცინა აუტიზმს იწვევსო.

შედეგად კი მივიღეთ ახალი ანტივაქსერული მოძრაობა, რომლის იდეებსაც ამერიკის ყოფილი პრეზიდენტი, დონალდ ტრამპიც კი იზიარებდა. ეს კი, იმის მიუხედავად, რომ 1998 წლის შემდეგ, მილიონობით ადამიანზე ჩატარებულმა კვლევებმა არ აჩვენა კავშირი mmr ვაქცინასა და აუტიზმს შორის, ხოლო ჟურნალმა ლანცეტმა ცრუ ინფორმაციის გავრცელების გამო ბოდიში მოიხადა.

გამოძიებამ ასევე დაადგინა, რომ ვეიკფილდის კვლევა დააფინანსეს ადვოკატებმა, რომლებსაც სასამართლო დავა ჰქონდათ ვაქცინის მწარმოებლების წინააღმდეგ.




კოვიდ-19-ის მოწინააღმდეგეების არგუმენტები

კოვიდ-19-ის ვაქცინის მოწინააღმდეგეებმა და სკეპტიკოსებმა პანდემიის გავრცელებისთანავე საუბარი დაიწყეს იმით, რომ კორონავირუსი მოგონილი მითია და არ არსებობს, რომ ეს 5G „დამღუპველი ტექნოლოგიის“ დანერგვის მცდელობაა და ა.შ. მაგრამ როდესაც ეს არგუმენტები უშედეგო აღმოჩნდა, ვაქცინის წინააღმდეგ ფსევდო სამედიცინო მტკიცებაზე გადავიდნენ, რომ ვირუსი კი არსებობს, მაგრამ ვაქცინები სანდო არ არის.

კოვიდ-19-ის ვაქცინის საწინააღმდეგოდ ანტივაქსერების ერთი მთავარი არგუმენტია, რომ ის უპრეცენდენტოდ სწრაფად შეიქმნა.

რეალურად, ვაქცინის შექმნას საშუალოდ მართლაც 10-15 წელი სჭირდება, თუმცა არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ კორონავირუსების ჯგუფს მეცნიერები ათწლეულებია იცნობენ და იკვლევენ.

კორონავირუსით გამოწვეული დაავადებები ბოლო 20 წლის განმავლობაში ორჯერ გავრცელდა: 2003 წელს მძიმე მწვავე რესპირატორული სინდრომის, ანუ სარსის და 2012 წელს ახლო აღმოსავლეთის რესპირატორული სინდრომის ანუ მერსის სახით. 2019 წლიდან კი კოვიდ-19 იმდენად სახიფათოდ სწრაფად ვრცელდებოდა, რომ მსოფლიოს ყველა სახელმწიფოსთვის პირველი პრიორიტეტი გახდა.

თუ ვაქცინების დამზადებაში საშუალოდ 30-დან 70 მილიონამდე დოლარი იხარჯება, კოვიდ-19-ის საწინააღმდეგო ვაქცინაზე მუშაობისთვის მხოლოდ სახელმწიფოებმა 93 მილიარდი ევრო გამოყვეს და ეს თანხა კიდევ იზრდება.

250 წლის წინ ერეკლე მეორემ ყვავილის დაავადებისგან ასზე მეტი ბავშვი აცრა, რაც საკუთარი შვილის, იულონის საჯარო აცრით დაიწყო. ეს საქართველოს ისტორიაში მასობრივი აცრის ჩვენთვის ცნობილი პირველი შემთხვევაა.

1772 წლით დათარიღებულ წერილში ერეკლე მეფე წერს, რომ მის შვილს იულონს მაღალი სიცხე აქვს და უნდა აიცრას, რადგან ქალაქში ყვავილის ეპიდემიაა მოდებული.

“Ჩვენს შვილ იულონს ყვავილი აუჭერით და გაცხელებული არის. Ქალაქში დიაღ მრავალი ყვავილი გაჩნდა და გახიზვნას ვაპირობთ.” - ვკითხულობთ წერილში.

ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი ვაჟა კიკნაძე ამ წერილს შემთხვევით გადააწყდა, როდესაც 10 წლის წინ ერეკლე მეფისა და ამილახვრების ოჯახის ურთიერთობას იკვლევდა.

რატომ არის მნიშვნელოვანი ერეკლე II-ის მიერ მასობრივი აცრის დაწყება?

ყვავილის ეპიდემია დედამიწაზე ათასობით წლის განმავლობაში იყო მოდებული და მისით დაავადებული საშუალოდ, ათიდან სამი ადამიანი იღუპებოდა.

“აჭრის” პროცედურას, რომელსაც ერეკლე მეორე თავის წერილში ახსენებს, სხვადასხვა კულტურაში ყვავილისგან სამკურნალოდ საუკუნეების განმავლობაში მიმართავდნენ და მას დღეს ვარიოლაციის სახელით ვიცნობთ. ვარიოლაცია გულისხმობს ყვავილით დაავადებული ადამიანის გამონაყარის ნაცხის შეყვანას ჯანმრთელი ადამიანის ორგანიზმში.

Მაგალითდ, 1000 წლის წინ Ჩინელები ყვავილისგან გაჩენილი წყლულის ნაცხს ახომბდნენ და ფხვნილის სახით ასუნთქებდნენ ჯანმრთელ ადამიანს, თუმცა უფრო გავრცელებული მაინც “აჭრის” პროცედურა იყო.

ამ მეთოდს მიმართავდნენ ჩერქეზეთშიც, რასაც ფრანგი ფილოსოფოსი, ვოლტერი მე-18 საუკუნის წერილში აღწერს. Სწორედ ამ პროცედურით „აიჭრა“ ერეკლე მეფის ვაჟი იულონი და მალევე ამ ტიპის აცრებმა საქართველოში მასობრივი ხასიათი მიიღო.

ამას კიდევ ერთი წყარო,  რუსეთის აკადემიის წევრის, იოჰანეს გიულდენშტედტის ჩანაწერები ადასტურებს, რომელიც წერს, რომ [1772 წლის] 15 მაისს 100-ზე მეტ ბავშვს აუცრეს ყვავილი.და ისინი 19 მაისამდე გამოჯანმრთელდნენ.

იმ პერიოდში აცრების ამ ფორმით დაწყება ერეკლე II-ის მხრიდან სარისკო გადაწყვეტილება იყო. მართალია, „აჭრის“ შედეგად ყვავილგადატანილი ადამიანები მეორედ აღარ ავადდებოდნენ, თუმცა 100-დან საშუალოდ 3 ადამიანის დაღუპვის რისკი არსებოობდა.

ეს ყველაფერი კი ინგლისელმა მკურნალმა, ედვარდ ჯენერმა შეცვალა.

თანამედროვე ვაქცინაციის ისტორია

ედვარდ ჯენერი ინგლისის სამხრეთში, ბრისტოლთან ახლოს სოფლის ექიმად მუშაობდა, როცა აღმოაჩინა, რომ მერძევე ქალებში გავრცელებული იყო ყვავილის მსგავსი დაავადება,  რომელიც მათ ძროხებისგან გადაედებოდათ.

თუმცა ადამიანის ყვავილისგან განსხვავებით ძროხის ყვავილი მომაკვდინებელი არ იყო.

ჯენერმა ექსპერიმენტის ჩატარება გადაწყვიტა: ჯანმრთელ მოზარდს სხეულში ძროხის ყვავილით დაავადებული კანის ანათალი შეუყვანა.

დღევანდელი გადმოსახედიდან ამ პროცედურის მოზარდზე ჩატარება ძალიან არარაეთიკურად მიიჩნევა, თუმცა რამდენიმე დღიანი ციებ-ცხელების შემდეგ ბავშვი გამოჯანმრთელდა.

ხოლო როდესაც, ჯენერმა განკურნებული მოზარდის კანში უკვე ჩვეულებრივი ყვავილის ანათალი შეიყვანა, ბავშვი ყვავილის მიმართ სრულიად იმუნური აღმოჩნდა. ანუ, დაავადება არ გადაედო.

ედვარდ ჯენერმა ეს პროცედურა სხვა ადამიანებზეც წარმატებით გამოსცადა. ასე დაედო სათავე თანამედროვე ვაქცინებს, რომლებიც ვარიოლაციისგან განსხვავებით, სრულიად უსაფრთხო აღმოჩნდა ადამიანის სიცოცხლისთვის.

ტერმინი ვაქცინაციაც სწორედ ამ პერიოდიდან მოდის და ლათინური სიტყვვა Vacca-დან იღებს სათავეს, რაც ძროხას ნიშნავს.

საბოლოოდ, 1840 წელს ინგლისში ვარიოლაცია აიკრძალა და ოფიციალურად ჩანაცვლდა ვაქცინაციით.

ყვავილის ეპიდემია მეოცე საუკუნეშიც გაგრძლედა, მაგრამ ვაქცინაციის გამო სიკვდილიანობის მაჩვენებელი ძალიან შემცირდა. ვაქცინის ტექნოლოგიურად დახვეწის შედეგად კი 1979 წელს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ ყვავილი ოფიციალურად გამოაცხადა გამქრალ დაავადებად.

რა ბედი ეწია ერეკლე მეფის ვაჟს?

“იულონი ყოველთვის ძალიან კარგად გრძნობდა თავს, ბოლოს იბრძოდა რუსეთის წინააღმდეგ, შეიპყრეს, გადასახლების შემდეგ პეტერბურგში გადავიდა და იქ 1816 წლამდე იცხოვრა ისე, რომ ამ აცრას არავითრი უარყოფითი შედეგი მის ცხოვრებაში არ მოუტანია.”, - გვიყვება ისტორიკოსი ვაჟა კიკნაძე.

2020 წლის იანვრიდან 6 ონლაინ გამოცემასთან 400 000 ლარამდე ღირებულების, 113 გამარტივებული შესყიდვის ხელშეკრულებაა გაფორმებული. დამკვეთების დიდი ნაწილი ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანო და მის დაქვემდებარებაში მყოფი ააიპ/სსიპ-ია.

6 გამოცემიდან 5 მასალებს შესაბამისი სარეკლამო აღნიშვნის გარეშე ათავსებს.

 

• იხილეთ ამ თემაზე: სტატია დაფინანსებულია, მაგრამ არ გეუბნებიან - 6 სააგენტოს სამთავრობო კონტრაქტების ამბავი

პანდემია ყველასთვის შფოთის გამომწვევია, ჟურნალისტებისთვის კი, რომლებიც საზოგადოების ინფორმირების მიზნით COVID-19-ის შესახებ ყოველდღიურად კითხულობენ და ამ თემას განახლებად რეჟიმში აშუქებენ, რისკები კიდევ უფრო მაღალია

გიზიარებთ რამდენიმე რჩევას სტრესის თავიდან ასაცილებლად

• რეკომენდაციები ვრცლად შეგიძლიათ იხილოთ ამ ბმულზე 

Covid-19-ის პანდემიის გამო, მედიასაშუალებების ნაწილი კვლავ სრულად ან ნაწილობრივ დისტანციურად მუშაობს.  

გიზიარებთ რჩევებს, როგორ დავიცვათ ციფრული უსაფრთხოება

დეტალურად ამ თემაზე იხილეთ გზამკვლევში

მედიის, არასამთავრობო სექტორისა და პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები აჭარის ტელევიზიაში მიმდინარე პროცესებს აფასებენ

2019 წელს ჟურნალისტების პროფესიული საქმიანობის შესახებ არაერთი საინტერესო წიგნი დაიწერა.

“მედიაჩეკერი” 10 წიგნს გაგაცნობთ



ვიდეო მომზადებულია Bookauthority.org-ის მასალის გამოყენებით

• ამავე თემაზე იხილეთ: 10 წიგნი ჟურნალისტიკაზე, რომელთა წაკითხვასაც 2020 წლისთვის გვირჩევენ

"არის ხოლმე ზოგჯერ ასაწონ-დასაწონი, რა დევს სასწორზე, საზოგადოების მაღალი ინტერესი, პოპულარობა, მაღალი რეიტინგი თუ ადამიანი?" - ფსიქოლოგი მაია ცირამუა სუიციდის შემთხვევების გაშუქების შესახებ  

• ამავე თემაზე იხილეთ: 'ნებისმიერი ემოციური შეფერილობა არის სახიფათო' - მაია ცირამუა სუიციდის გაშუქებაზე

22 ოქტომბერი ომის ფოტოგრაფისა და სააგენტო „მაგნუმის“ დამაარსებლის რობერტ კაპას დაბადების დღეა.  მან ხუთი ომი გააშუქა და ისტორიას უნიკალური კადრები დაუტოვა .

რობერტ კაპას შესახებ ვრცლად ამ ბმულზე წაიკითხავთ