„გადადგეს მკვლელი მთავრობა“ – ამ ლოზუნგით რუსთაველის გამზირზე, პარლამენტის წინ „TV პირველის“ ოპერატორის, ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალებასთან დაკავშირებით, საპროტესტო აქცია მიმდინარეობს.

საპროტესტო აქციას ყველა ცენტრალური მაუწყებელი, ტელეკომპანია “იმედის” და “პოსტვ-ის” გარდა, დაახლოებით, 18:00 საათიდან პირდაპირ ეთერში აშუქებს. “იმედსა” და “პოსტვ-ზე” კი სერიალი გადის.

აქციაზე სიტყვით გამოდიან ტელეწამყვანები, ჟურნალისტები და მედიის სხვა წარმომადგენლები. აქციის ორგანიზატორები ხელისუფლებას დროს დილამდე აძლევენ და აცხადებენ, რომ უნდა გადადგეს პრემიერი ირაკლი ღარიბაშილი და მთავრობის სხვა წევრები.

აქციაზე შეკრებილი არიან მედიის წარმომადგენლები, აქტივისტები, პოლიტიკოსები, მოქალაქეები. გადაკეტილია რუსთაველის გამზირი.

"ტვ პირველის" ოპერატორი ალექსანდრე ლაშქარავა 11 ივლისს გამთენიისას საკუთარ სახლში გარდაცვლილი იპოვეს. იგი ერთ-ერთია მედიის 53 წარმომადგენელს შორის, რომელსაც 5 ივლისს "თბილისი პრაიდის" მიერ დაგეგმილი "ღირსების მარშის" წინააღმდეგ გამოსული ძალადობრივი ჯგუფები ფიზიკურად გაუსწორდნენ, რის შემდეგაც ის საავადმყოფოში სახის ძვლის მოტეხილობითა და თვალის დაზიანებით გადაიყვანეს. ალექსანდრე ლაშქარავა სამედიცინო დაწესებულებიდან 8 ივლისს გაწერეს. ოპერაციის შემდეგ იგი მკურნალობას სახლში განაგრძობდა.

მედიასაშუალებებმა ნინოწმინდის ბავშვთა პანსიონატში მცხოვრები არასრულწლოვნების მაიდენტიფიცირებელი მასალები გაავრცელეს. ზოგიერთ ვიდეომასალაში ჩანდა ბავშვების სახეები, ზოგიერთში კი ისმოდა არასრულწლოვნებისა და მათი მშობლის სახელები, ასევე დედის ტელეფონის ნომერი.

რა მოხდა

დღეს, 4 ივნისს მთავარეპისკოპოსმა სპირიდონმა სოციალურ ქსელში ნინოწმინდის ბავშვთა სახლის არასრულწლოვანი ბენეფიციარების ვიდეოჩანაწერები გამოაქვეყნა, რომლებშიც ბავშვები სრულად არიან იდენტიფიცირებულნი. მთავარეპისკოპოსმა ვიდეო მას შემდეგ ჩაწერა, რაც სახელმწიფო ზრუნვის აპარატმა პანსიონატიდან ბავშვების გაყვანა დაიწყო. გავრცელებულ მასალაში ჩანან მძიმე ემოციურ მდგომარეობაში მყოფი ბავშვებიც, რომლებსაც მეუფე სპირიდონი ეკითხება, უნდათ თუ არა პანსიონატიდან წასვლა.

მედიასაშუალებების უმრავლესობამ ვიდეოში ბავშვები დაფარა და ისე გამოაქვეყნა, თუმცა, ტელევიზიების და ონლაინ მედიების ნაწილის მიერ გავრცელებული მასალებში არასრულწლოვნების ირიბი იდენტიფიცირება მაინც მოხდა. მედიებმა ვიდეოს ის ნაწილიც გამოაქვეყნეს, სადაც გარკვევით ისმის ბავშვების სახელები, ერთ-ერთი მშობლის სახელი, გვარი და ტელეფონის ნომერი.

რა ზიანის მომტანია ამ შემთხვევაში ბავშვების იდენტიფიცირება?

სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურმა ბავშვთა სახლის არასრულწლოვანი ბენეფიციარების ვიდეოჩანაწერების გასაჯაროების საკითხის შესწავლა დაიწყო და მოუწოდა ყველას, მათ შორის მედიას, გაითვალისწინონ ბავშვის საუკეთესო ინტერესები და თავი შეიკავონ ამ ჩანაწერების შემდგომი გავრცელებისა და გასაჯაროებისგან.

სახელმწიფო ინსპექტორი ამბობს, რომ „ბავშვების, მით უფრო, ბავშვთა სახლის ბენეფიციარების კონფიდენციალობის დარღვევამ შესაძლოა გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს ბავშვის ფსიქიკას, მის განვითარებას, სოციალურ ურთიერთობებს და მომავალ ცხოვრებას და გამოიწვიოს:

• ბავშვის ღირსების შელახვა,
• მისი სტიგმატიზაცია
• ბულინგი
• დისკრიმინაცია
• ნეგატიური გავლენა მის ემოციურ მდგომარეობასა და განვითარებაზე

„ასეთ დროს მედიების როლი ძალიან მნიშვნელოვანია, თუმცა არ უნდა დაგვავიწყდეს პირველ რიგში ბავშვის საუკეთესო ინტერესები“, - ამბობს მერაბ ქართველიშვილი - საიას ადამიანის უფლებების დაცვის პროგრამის დირექტორი. მისი თქმით, კადრებში ჩანს ბავშვებზე ფსიქოლოგიურად ძალადობა და მნიშვნელოვანია მომხდარის ისე გაშუქება, რომ მათი ამოცნობა არ იყოს შესაძლებელი.

როგორ გავაშუქოთ?

ბავშვთა საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესების მიხედვით:

ნებისმიერი ფორმის ძალადობის შემთხვევაში არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება, როგორც პირდაპირი, ისე ირიბი, დაუშვებელია, იმის მიუხედავად ბავშვი მოძალადის როლშია, მსხვერპლის თუ მოწმის. ბავშვის სახის დაფარვა არ არის საკმარისი მისი სრულად არაიდენტიფიცირებისთვის, ხშირად მისი ამოცნობა შესაძლებელია გარემოს აღწერით, ან სხვა რესპონდენტების იდენტიფიცირებით. მშობლის ან მეურვის თანხმობა არ ათავისუფლებს ჟურნალისტს პასუხიმგებლობისგან თავად გადაწყვიტოს რამდენად სწორი იქნება ამა თუ იმ საკითხზე ბავშვის კომენტარის ჩაწერა, ან ფოტოს გამოქვეყნება. მან თავად უნდა შეაფასოს ის ნეგატიური შედეგები, რაც შეიძლება ბავშვის იდენტიფიცირებას მოჰყვეს. ზოგჯერ მშობლები ნაკლები ინფორმაციის, განათლების თუ უბრალოდ მძიმე ემოციური მდგომარეობის გამო, ვერ იაზრებენ, რა საფრთხეების მომტანია მასალაში ბავშვის იდენტიფიცირება.

ნინოწმინდის ბავშვთა პანსიონატში სახალხო დამცველს დღემდე არ უშვებენ. ეს საკითხი მედიაში განსაკუთრებით აქტუალური მას შემდეგ გახდა, რაც გაეროს ბავშვთ უფლებების კომიტეტმა 7 მაისს სახელმწიფო დაავალდებულა, გადაემოწმებინა პანსიონატებში მცხოვრები ბავშვებების უფლებრივი მდგომარეობა.

2 ივნისს ომბუდსმენმა თქვა, რომ ნინოწმინდის ბავშვთა პანსიონატში გამოძიება გაუპატიურების ერთ და ძალადობის სამ სავარაუდო ფაქტზე მიმდინარეობს.

სახალხო დამცველის განცხადების შემდეგ, 2 და 3 ივნისს შვიდი სატელევიზიო არხის (საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხი, იმედი, მთავარი არხი, TV პირველი, რუსთავი 2, ფორმულა, პოსტვ) მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებს დავაკვირდით.

ვინ (არ) გააშუქა ნინოწმინდის პანსიონატის თემა?

ნინოწმინდის ბავშვთა პანსიონატის საკითხი 2 ივნისს არ მოხვდა საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის, ტელეკომპანია "იმედისა" და "პოსტვ-ის" მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებში. 3 ივნისს კი თემა დასახელებული 7 არხიდან მთავარ საინფორმაციოში არ გაუშუქებია "პოსტვ-ის".



რატომ არის მნიშვნელოვანი მედიის ბავშვთა პანსიონატის თემის გაშუქება მედიაში

" გადამწყვეტია, რომ ეთიკური მედია, მუდმივად იყოს ამ ამბის საქმის კურსში. სახალხო დამცველმა და უფლებადამცველებმა ამ ისტორიის შესახებ 2018 წლიდან ვიცით და ვერ მოვახერხეთ ეს საკითხი მთავრობისთვის დღის წესრიგში დაგვეყენებინა, სანამ მედია არ ჩაერთო", - გვეუბნება ორგანიზაცია “პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის (PHR)” აღმასრულებელი დირექტორი ანა არგანაშვილი.

მისი თქმით, ამ თემაზე საზოგადოების ინფორმირებისთვის მედიის მაქსიმალური ჩართულობა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო:

"სანამ საზოგადოებამ არ მოითხოვა ბავშვების დაცვა და სანამ მედიამ არ დასვა კრიტიკული შეკითხვები სად არიან ბავშვები, არიან თუ არა ისინი უსაფრთხოდ, ჯანმრთელად და ცოცხალი, მანამდე, სამწუხაროდ, ვერაფერი გავაკეთეთ", - ამბობს არაგანაშვილი და დასძენს: „მედია უნდა გახდეს ამ ბავშვების ხმა, რადგან სხვანაირად ამ ბავშვების ხმა არ ესმის სახელმწიფოს".

​რა ხდება ნინოწმინდის ბავშვთა პანსიონატში

ნინოწმინდის ობოლ, უპატრონო და მზრუნველობამოკლებულ ბავშვთა პანსიონში, რომელიც საპატრიარქოს დაქვემდებარებაშია, სახალხო დამცველის წარმომადგენლებს მონიტორინგის ჩასატარებლად არ უშვებენ.

პანსიონატში არ უშვებენ მედიასაშუალებების უმრავლესობასაც, თუმცა შენობაში შეუშვეს „ალტ-ინფო“, "იმედი" და "ობიექტივი".

პანსიონატს სხალთის მთავარეპისკოპოსი სპირიდონი (აბულაძე) ხელმძღვანელობს, რომელიც ამბობს, რომ  სახალხო დამცველი "ერთნაირსქესიანთა ქორიწინების დაკანონებას ოფიციალურად ითხოვს", ამის გამო მას შეურაცხმყოფელი ტერმინებით მოიხსენიებს და პანსიონატში არ უშვებს. 

ომბუდსმენის თქმით, სახელმწიფო არ ასრულებს გაეროს მიერ დაკისრებულ ვალდებულებას და ბავშვის უფლებათა დაცვის კუთხით მასზე დაკისრებულ ვალდებულებებს არღვევს.

სახელმწიფო ზრუნვის სააგენტოს ინფორმაციით, პანსიონატიდან 6 ბავშვი უკვე გამოიყვანეს. ამჟამად პანსიონატში 47 ბავშვი რჩება, მათგან 10-ის გადაყვანაზე მუშაობა მიმდინარეობს.

სისხლის სამართლის საქმეები

სახალხო დამცველის მიერ პროკურატურიდან და შინაგან საქმეთა სამინისტროდან გამოთხოვილი ინფორმაციის თანახმად, 2016-2021 წლებში დაწყებულია ოთხი სისხლის სამართლის საქმის გამოძიება:

• სავარაუდო ძალადობის 3 ფაქტზე (სისხლის სამართლის კოდექსის 126-ე მუხლი)
• სავარაუდო გაუპატიურების ერთ ფაქტზე (სისხლის სამართლის კოდექსის 137-ე მუხლი).

მედიაში გავრცელებული ინფორმაციის საფუძველზე კიდევ ერთი გამოძიება დაიწყო შინაგან საქმეთა სამინისტრომ.

• სავარაუდო ძალადობის ფაქტზე (სისხლის სამართლის კოდექსის 126-ე მუხლის პირველი პრიმა ნაწილით )

შსს მიმართავს პანსიონატის თემით დაინტერესებულ ყველა მედიასაშუალებას, რომელიც შესაძლოა ფლობდეს გამოძიებისთვის საინტერესო და საჭირო ინფორმაციას, ითანამშრომლონ გამოძიებასთან და მათ ხელთ არსებული ინფორმაცია მიაწოდონ.

• "5 ივლისი არის ყველა თარიღზე მძიმე, რომელიც ამ ქვეყანას ჰქონია."
• "ჩემთვის ყველაზე მძიმე ის იყო, რომ ხელისუფლების უმოქმედობას ვუყურებდი."
• "აგრესიული რიტორიკით ხელისუფლება აჩვენებს, რომ მოძალადე ჯგუფების მოკავშირეები არიან."
• "მინდა, რომ ეს მძიმე პერიოდი პროფესიულად სწორად გადავიტანოთ."

დღეს საქართველოში ჟურნალისტების დიდი ნაწილი პროტესტის რეჟიმში მუშაობს. 11 ივლისს ტელეწამყვანები ხალხს სტუდიების ნაცვლად, პარლამენტის წინ, საპროტესტო აქციის სცენიდან, პრემიერ მინისტრის გადადგომის მოთხოვნით მიმართავდნენ. „ტვ პირველის“ ჟურნალისტი, დიანა ტრაპაიძე გვესაუბრება ჟურნალისტების საპროტესტო რეჟიმზე და იმაზე, თუ როგორ აპირებს მედია მუშაობის გაგრძელებას.

რა შეცვალა 5-მა ივლისმა თქვენთვის, როგორც ჟურნალისტისთვის?

ძალიან მძიმე დღე იყო ჩემთვის, არა მხოლოდ როგორც ჟურნალისტისთვის, როგორც ამ ქვეყნის მოქალაქისთვის. პირველსავე წუთებში გამიჩნდა განცდა, რომ რაღაც სახელმწიფო გადატრიალების მსგავსს ვადევნებდით თვალს. რამდენიმე დღის შემდეგ, ორმა ევროპარლამენტარმა თქვა, რომ ეს იყო [სახელმწიფოს მხრიდან] გამაოგნებელი უმოქმედობა და მართლაც, ჩემთვის ყველაზე მძიმე და ყველაზე დიდი შოკი ის იყო, რომ ხელისუფლების უმოქმედობას ვუყურებდი.

ჩემი მუდმივი პერსონალური შიში იყო ის, რომ არასდროს დამერღვია პროფესიული წონასწორობა. იმ დღეებში კი ყველაზე ნაკლებად ამაზე ვფიქრობდი. ეს იყო მთავარი ცვლილება, ჩემში რაც დავინახე. მომეხსნა მუდმივი შიში, რომ რაღაც ჟურნალისტური წონასწორობა არ დამრღვეოდა.

2007 წლის 7 ნოემბერს ტელეკომპანია „იმედში“ მუშაობდით. რით არის უფრო მძიმე 5 ივლისი?

5 ივლისი არის ყველა თარიღზე მძიმე, რომელიც ამ ქვეყანას ჰქონია. 7 ნოემბერი, 26 მაისი, 20 ივნისი... - ამ თარიღებზე მძიმეა. იმიტომ, რომ მაშინ სახელმწიფოს ვხედავდით, როგორც ლეგიტიმური ძალის მქონეს, რომელიც ძალადობდა. მაგრამ ამ შემთხვევაში, ჩვენ ვიხილეთ ბრბოს ძალადობა და სახელმწიფოს უმოქმედობა. სახელმწიფო უყურებდა, თუ როგორ მოვიდა სისრულეში მის მიერვე წაქეზებული, წახალისებული ამბავი.

5 ივლისი - ეს იყო დღე მთელი მედიის წინააღმდეგ. ამ დღეს გალახეს ეს პროფესია და თან სურთ, რომ ხელები დაიბანონ. ამ ტიპის ფლიდობასთან გვაქვს საქმე. კოლეგები იხსენებენ, რომ გვეგონა ვერ გადავრჩებოდით, რადგან არავინ იყო ჩვენი დამცველიო. 7 ნოემბერს მეც მქონდა ეს განცდა, რომ ცოცხალი ვერ გავიდოდი სტუდიიდან, როდესაც ავტომატიანები შემოვარდნენ ტელევიზიაში. მაშინ ჩვენ ვნახეთ ხელისუფლების ძალადობა და ახლა კი ხელისუფლების წაქეზება და უმოქმედობა.

როგორ ფიქრობთ, როგორ შეიცვალა ამ დღის მერე მედიაგარემო საქართველოში ჟურნალისტების უსაფრთხოების კუთხით?

ვერ ვიტყვი, რომ ამ პროფესიის წარმომადგენელს ამ ქვეყანაში ოდესმე შეეძლო განსაკუთრებულად უსაფრთხოდ ეგრძნო თავი. მით უმეტეს, როცა ჟურნალისტი კრიტიკულია. ბოლო რამდენიმე წელია სტუდიაში ვმუშაობ, ეს კი განსაკუთრებულ საფრთხესთან არ არის დაკავშირებული. მაგრამ ყველა ვხედავთ, რა გამოწვევები აქვთ ველზე მომუშავე ჟურნალისტებს, როდესაც არიან აგრესიის, ძალადობის, უპასუხობის, შეურაცხყოფის მსხვერპლნი.

ამ დღეებში, ძალიან ბევრი ჩემი კოლეგა ამბობდა, ომის დროსაც კი პრესის ნიშანი გვიცავსო; დღეს კი ისე ხდება, რომ პრესის ნიშანი საფრთხეა - აგრესიის მსხვერპლი ხდები მხოლოდ იმის გამო, რომ მედიას წარმოადგენ.

5 ივლისს ეთერში თქვით, რომ რაც მოხდა საპატრიარქოს და ხელისუფლების სინდისზეა. თქვით, რომ ამ დღეს მათ “აუნაზღაურებლად დააზიანეს ქვეყანა და მისი მომავალი”. რატომ ფიქრობთ ასე?

ცოტა უჩვეულო იყო ჩემთვის, რომ აქციაზეც გამოვდიოდი და ვამბობდი - აქ იმიტომ ვარ, რომ ნორმალური ქვეყანა მინდა-მეთქი. ეს იმას ნიშნავს, რომ ეკლესიის და რწმენის სახელით არ უნდა ძალადობდნენ ადამიანებზე, უმცირესობების უფლებები დაცული უნდა იყოს. ძალიან მინიმალური სტანდარტითაც რომ მივუდგეთ, ხელისუფალი, რომელიც არ და ვერ იცავს თავისი ქვეყნის მოქალაქეებს, თავად უნდა გრძნობდეს პოლიტიკურ პასუხისმგებლობას, სულ რომ ერთი კაციც არ იდგეს ქუჩაში და ერთ ადამიანსაც უჩნდებოდეს პროტესტი. წარმოუდგენელია, როდესაც ხელისუფალი, რომელიც მოქალაქეების წინაშეა ვალდებული, ვერ გრძნობს პასუხისმგებლობას.

დღეს ჟურნალისტები აქციაზე დგახართ. 11 ივლისს პარლამენტის წინ, მიკროფონთან ამბობდით, “როგორ მოახერხეთ, რომ სცენაზე ვდგავარ და ვამბობ, მთავრობა უნდა წავიდეს-მეთქი?!“ როგორია, როდესაც ჟურნალისტს აქციის ტრიბუნიდან უხდება პოლიტიკური განცხადებების გაკეთება?

ეს ჩვენთვის ნამდვილად არ არის კომფორტული სიტუაცია. ჩემთვის მართლაც წარმოუდგენელი იყო, რომ აქციაზე სიტყვით გამოვსულიყავი. მაგრამ, მიმაჩნდა, რომ 5 ივლისი ისეთი წყალგამყოფი დღე იყო, რომ პირველ რიგში, როგორც ამ ქვეყნის მოქალაქეებს და მერე როგორც ჟურნალისტებს, რომლებიც დიდი ხანია ამ ქვეყნის „აღმწერები“ ვართ, ძალიან მკაფიო პოზიცია უნდა დაგვეფიქსირებინა ამ პროცესებთან დაკავშირებით.

ეს არ ნიშნავს ჩვენს პროფესიულ მოვალეობაზე უარის თქმას. მე მუშაობას ვაგრძელებ და ვფიქრობ, რომ ეს გამოწვევაა, რომელიც უნდა გავიაროთ სწორად. ისე, რომ არ ავცდეთ ჩვენს მთავარ საქმეს.

ძალიან ბევრს ვფიქრობ, ბევრს ვღელავ და მინდა, რომ ეს მძიმე პერიოდი პროფესიულად სწორად გადავიტანოთ.

ჩვეულ ამპლუაში აღარ ხართ, ფიქრობთ, რომ ეს იყო ერთადერთი გზა და სხვა გამოსავალი არ დაგიტოვათ მთავრობამ?

ფოტოგრაფების საქმე მახსენდება [2011 წელს ოთხი ფოტოჟურნალისტი ჯაშუშობის ბრალდებით დააკავეს]. მაშინ 8-10 ადამიანი ვიდექით ხოლმე აქციაზე, დღეს კი ბევრად მეტნი ვართ. ნამდვილად, ისეთი უჩვეულოა, როდესაც პროტესტის ავანგარდში ვხედავ ჩემს კოლეგებს. მაგრამ, წარმოიდგინეთ, პირველ რიგში, ჟურნალისტებს შეეხო ეს დღე. დავინახეთ, რომ ეს იყო ანგარიშსწორება, ორგანიზებული შეტევა მედიაზე.

ხელისუფლების განცხადებებით მივედით აქამდე - “რიტორიკა გადააწყვეთ, თქვენ ხართ ზონდერები, ნაციონალებიო”, რომ გვეძახდნენ. გახსოვთ, ალბათ, ირაკლი კობახიძე ნინო ჟიჟილაშვილს როგორ ეუბნებოდა პირდაპირ ეთერში „ნაციონალი ხარო“. ან როგორ მიყვიროდა მიშა ყაველაშვილი ეთერში - აი, სწორედ ასე, ნელ-ნელა მივედით 5 ივლისამდე.

როგორ აფასებთ ხელისუფლების წარმომადგენლების გადაწყვეტილებას, არ დაელაპარაკონ აქციებში მონაწილე მედიების ჟურნალისტებს?

ისედაც არ დადიოდნენ ჩვენს ეთერებში, ისედაც აგდებით და ამრეზით პასუხობდნენ ჩვენს კითხვებს, ისედაც უფსკრული გააჩინეს ჟურნალისტებთან ურთიერთობაში. ეს არის მათი მეთოდი.

ხშირად გეუბნებოდნენ, პოლიტიკური მხარე ხართო. მართლა არ მესმის, როგორ ამბობენ ამას. ამ პროფესიის არსი არის ხელისუფლების მხილება. მთელი ცხოვრებაა კრიტიკულ ტელევიზიებში ვმუშაობ. რა პოლიტიკური ინტერესი უნდა მქონდეს მე, თუ არა ნორმალურ ქვეყანაში და პასუხისმგებლიანი, საზოგადოებასთან ანგარიშვალდებული ხელისუფლების პირობებში ცხოვრება. წარმოუდგენელია მათი მცდელობები, რომ ჩვენ რაღაც პოლიტიკურ ბანაკში ჩაგვწერონ.

რატომღაც, კიდევ მეგონა, რომ 5 ივლისის შემდეგ დარცხვენილები იქნებოდნენ ჟურნალისტების წინაშე და ექნებოდათ ბოდიშის და თანაგრძნობის განცდა, რომ ვერ დაიცვეს. შემდეგმა დღეებმა არ აჩვენა არც სინანულის და არც პასუხისმგებლობის განცდა. შოკი მივიღე, რომ იმ დღიდანვე ვისმენდი მათ შემტევ და აგრესიულ განცხადებებს. ასეთი რიტორიკით ისინი კიდევ ერთხელ აჩვენებენ, რომ იმ მოძალადე ჯგუფების მოკავშირეები არიან. ვხედავთ, როგორ მიდის სამართლებრივი პროცესიც: 2 კვირაზე მეტია გასული და მხოლოდ 26 პირია დაკავებული - მათ შორის არცერთი ორგანიზატორი.

ფიქრობთ, რომ ეს პროტესტი შედეგს გამოიტანს?

ფოტოგრაფების საქმე გავიხსენე და მაშინ არაფერი მოასწავებდა, რომ რეაგირება იქნებოდა, მაგრამ ჩვენ დაჟინებით, ყოველ დღე ვიდექით აქციებზე.

ის, რომ ახლა რეაგირებას ვერ ვხედავთ, არ ნიშნავს, რომ პროტესტი აღარ გვქონდეს. არ ნიშნავს, რომ ორგანიზატორების დასჯას აღარ ვითხოვდეთ.

ხელისუფლების ვალია პრევენციაც, აღკვეთაც და შემდეგ რეაგირებაც და ჩვენ არცერთ ნაწილში არ გვინახავს არც ერთი ეფექტური ნაბიჯი. როდესაც ვსაუბრობთ პოლიტიკურ პასუხისმგებლობაზე, მე არ ვამბობ “ქართული ოცნება” უნდა წავიდეს-მეთქი, იმიტომ, რომ ეს ჩემი გადასაწყვეტი არ არის, ამას წყვეტს ამომრჩეველი. მე, როგორც ჟურნალისტი და როგორც ამ ქვეყნის მოქალაქე, ვითხოვ, რომ ხელისუფლებამ, რომელმაც ვალდებულების მიუხედავად თავისი მოქალაქეები ვერ დაიცვა, ამაზე პასუხისმგებლობა აიღოს.

როგორ წარმოგიდგენიათ, როგორ გააგრძელებს მედია მუშაობას, თუ აქციის მოთხოვნები არ შესრულდა?

მგონია, რომ დღეს ჟურნალისტის პროფესია ერთ-ერთი უმთავრესია. თუნდაც ამ შექმნილმა საფრთხემ აჩვენა, რომ ამ პროფესიაში ყოფნა უკვე ნიშნავს, რომ რაღაც ბრძოლის ნაწილი ხარ.

ამ ქვეყანაში ისეთი მთავრობის წევრები გვყავს, რომლებიც თავად ვერ წყვეტენ თავიანთ პერსონალურ, პირად ბედს, სხვა უწყვეტთ როდის წავიდნენ და მოვიდნენ და ამ ტიპის პოლიტიკოსები ვერც ქვეყნის ბედს გადაწყვეტენ.

დარწმუნებული ვარ, რომ ამ ქვეყანას სხვა არჩევანი აქვს და ეს პროცესი ასე არ დასრულდება. ოპტიმისტურ განწყობას ვინარჩუნებ ამ მძიმე პერიოდშიც კი.

5 ივლისს, “ღირსების მარშის” წინააღმდეგ გამართულ აქციაზე მედიის 53 წარმომადგენელს დაესხნენ თავს. მათს ინტერესებს შვიდი ორგანიზაცია იცავს.

“საგამოძიებო ორგანო „არ ჩქარობს“ ძალადობრივი აქციის ორგანიზატორების იდენტიფიცირებას და მათთვის ბრალის წარდგენას”, - ნათქვამია საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის განცხადებაში.

რა ეტაპზეა გამოძიება?

• შინაგან საქმეთა სამინისტროს პრესსამსახურის წარმომადგენლის, ნინო ცხადაძის ინფორმაციით, მედიის წარმომადენლებზე თავდასხმის საქმეზე 22 ადამიანია დაკავებული.
• პროკურატურის ცნობით, დღეისთვის დაზარალებულად 40 ჟურნალისტი ცნეს.

ერთ-ერთი ჟურნალისტი, რომელისთვისაც ჯერ არ მიუნიჭებიათ დაზარალებულის სტატუსი, ნინო გაზდელიანია, “მთავარი არხიდან”. ძალადობრივი ჯგუფები 5 ივლისს დაესხნენ თავს. სოციალური სამართლიანობის ცენტრის იურისტი, მარიამ პატარიძე, რომელიც გაზდელიანის უფლებებს იცავს, ამობბს, რომ ჟურნალისტი თავდასხმიდან 11 დღის შემდეგ, 16 ივლისს გამოჰკითხეს - რაც შეიძლება დაგვიანებულად შეფასდესო.

ადამიანთა უფლებათა ცენტრის იურისტი ნესტან ლობდარიძე 5-6 ივლისს ჟურნალისტებზე თავდასხმაზე საუბრის დროს პარალელს 2019 წლის 20-21 ივნისიის მოვლენებთან ავლებს, როდესაც აქციაზე დაშავებული ჟურნალისტებისთვის დაზარალებულის სტატუსის მინიჭებას ერთ წელზე მეტი დრო დასჭირდა: „სანამ მათი საქმეები სტრასბურგში არ გავაგზავნეთ, დაზარალებულადაც კი არ ცნეს“- ამბობს ცხადაძე.

როგორ აფასებენ გამოძიებას არასამთავრობო ორგანიზაციები?

“ახლა ყველაზე მთავარი არა დაზარალებულის სტატუსის მინიჭება, არამედ იმ დამნაშავეების დაკავებაა, რომლებიც სახეზე გვყავს და რომელთა საქმეების გახსნასაც სწორედ ჟურნალისტებმა შეუწყეს ხელი თავიანთი გადაღებული კადრებით”, - ამბობს ნესტან ლობდარიძე.

ორი კვირა გავიდა მას შემდეგ, რაც 5-6 ივლისს, თბილისში დაგეგმილი “ღირსების მარშის” წინააღმდეგ გამართულ აქციაზე ძალადობრივი ჯგუფები მედიის წარმომადგენლებს დაესხნენ თავს.

დაშავებული ჟურნალისტების, ოპერატორებისა და ფოტოგრაფების ინტერესების დაცვაში შვიდი ორგანიზაციაა ჩართული:

• „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“
• „ადამიანთა უფლებათა ცენტრი“
• „უფლებები საქართველო“
• „სოციალური სამართლიანობის ცენტრი“
• „საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივა“
• “ადამიანის უფლებათა სახლი”
• “საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო”.

„საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის“ (GDI) იურისტი მარი კაპანაძე ამბობს, რომ გამოძიებასთან დაკავშირებით სერიოზული კითხვის ნიშნები აქვთ და მათთვის გაუგებარია, თუ რატომ ვერ ხედავენ საგამოძიებო ორგანოები იმის აქციის ორგანიზატორების პასუხისმგებლობას.

„[“ალტ-ინფოს” წევრების] გამოკითხვაზე დაბარება უბრალოდ ფასადი მგონია. საკმარისი მტკიცებულებები ჰქონდათ, რომ ორგანიზატორების მიმართ დაეწყოთ სამართლებრივი დევნა. ძალადობისკენ პირდაპირი მოწოდება იყო და ეს მათს დასაკავებლად და ბრალის წარსადგენად საკმარისია. საფუძველი არის, მაგრამ როგორც ჩანს, ნება არა” - ამბობს მარი კაპანაძე.

• რა გავლენა შეიძლება ჰქონდეს მედიას ლგბტქი+ ადამიანებისადმი საზოგადოების განწყობების შექმნაში

• რა პარალელები შეიძლება გავავლოთ საქართველოს დღევანდელ რეალობასა და 50 წლის წინანდელ ამერიკას შორის ლგბტქ+ ადამიანების მედიაში წარმოჩენის კუთხით

• რა როლი შეასრულა მედიამ შეერთებულ შტატებში ლგბტქი+ მოძრაობების განვითარებაში

• როგორ იცვლებოდა მედიის ინტერესები ქვიარ ადამიანების მიმართ

ამ თემებზე ამერიკელი მეცნიერი ლარი გროსი გვესაუბრა. ის ლოს-ანჯელესში სამხრეთ კალიფორნიის უნივერსიტეტის, "ენენბერგის" ჟურნალისტიკისა და კომუნიკაციების სკოლის პროფესორია.

 ის ათეულობით წელია, მედიაში სექსუალური უმცირესობების წარმოჩენის საკითხებს შეისწავლის. ლარი გროსი ამავე მიმართულებით ცნობილი სამეცნიერო წიგნებისა ( მათ შორის, "უჩინარობიდან გამოსვლა - ლესბოსელი და გეი ადამიანები და მედია ამერიკაში") და კვლევების ავტორი და რედაქტორია.

რა განაპირობებს იმას, თუ როგორ ჩანან ქვიარ ადამიანები ახალ ამბებსა და პოპულარულ კულტურაში?

პირველ რიგში უნდა გავიაზროთ, რომ ჩვენ ვცხოვრობთ ისეთ დროში, როდესაც ადამიანების უმრავლესობა გარესამყაროს შესახებ ინფორმაციას ძირითადად მასმედიიდან იღებს და არა პირადი გამოცდილებიდან. ისტორიაში ეს ყოველთვის ასე იყო. თუმცა დღეს, ამ ინფორმაციას ისეთი მასშტაბებით ვიღებთ, როგორც ეს 200 ან 300 წლის წინ შეუძლებელი იქნებიდა. სამყაროზე წარმოდგენები კი ჩვენამდე ყოველთვის ადამიანური ისტორიებით მოდის.

შეერთებული შტატების თანამედროვე ერაში, რომელსაც ინდუსტრიულ კულტურას უწოდებენ და მე-19 საუკუნიდან იწყება, ბეჭდური მედიისა და სატელევიზიო მაუწყებლობით მოწოდებული ამბები კომერციული პროდუქტია და გასაყიდადაა შექმნილი. მანამდე ამბების მთავარი წყარო რელიგია და ეკლესია იყო, ხოლო ამბები ძირითადად იმეორებდა ერთმანეთს.

დღეს კი ვხედავთ, რომ ამბები განსხვავდება და ის შექმნილია იმ ადამიანების მიერ, რომლებსაც მისი, როგორც პროდუქტის გაყიდვა სურთ, ამიტომ უნდა დაისვას კითხვა: რა არის პროდიუსერებისა და მომხმარებლების ინტერესები? ამ მედია სისტემის უკან მთავარი მოტივი კომერციული ინტერესია. ერთი შეხედვით ეს აუდიტორიისთვის პროდუქტის მიყიდვის მცდელობად აღიქმება, რეალურად კი პროდუქტი აუდიტორიაა.

ამ სისტემაში სწორედ აუდიტორია ხდება პროდუქტი. ამერიკულ მედია კვლევებში ამ გამოთქმას იყენებენ ხოლმე: „თუ მოიხმარ მედიას უფასოდ, თვითონ ხარ პროდუქტი - შენ გყიდიან.“ ეს ცვლის ამბის თხრობის სისტემას. ცდილობენ გადაცემებით მოხიბლონ ის აუდიტორია, რომელზე წვდომაც სპონსორს სურს. შესაბამისად იწყება იმ საკითხის განხილვა, რომელი ამბები უნდა მოჰყვე, ვისზე უნდა მოჰყვე და როგორ უნდა აარიდო თავი ხალხის გაღიზიანებას, რომ არ დაკარგო აუდიტორია.

ეს კომერციული მოდელი ამერიკაში შეიქმნა და მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში დანარჩენ მსოფლიოში გავრცელდა. ამ მოდელში ყველა მოხალისეობრივადაა ჩართული. სახელმწიფო არ გაძალებს რომ ტელევიზიას უყურო, კინოთეატრებში იარო ან წიგნები წაიკითხო. ამას საკუთარი ნებით აკეთებ. ეს მედია პროდუქტი ჩვენი ყურადღების მისაპყრობადაა შექმნილი. შესაბამისად, ყურადღება მახვილდება ისეთ თემებზე, როგორებიცაა ძალადობა და სექსი. კომერციული მედიის სისტემაში ისმის შეკითხვა, როგორ უნდა წარმოჩნდეს ის ამბები, რომლებიც პოტენციურად საფრთხეს უქმნიან ამ კომერციულ მოდელს? შეერთებულ შტატებში ათწლეულების განმავლობაში, 1960-იანი წლებიდან მოყოლებული დღემდე გარკვეული თემები და ამბები, რომლებიც მარგინალური იყო, უფრო მისაღები გახდა, როდესაც უჩინარი ადამიანებისა და ამბების კატეგორია მედიაში გამოჩნდა.

როგორ წარმოაჩენდა ამ დროს მასმედია ლგბქტი+ ადამიანებს?

სექსუალური უმცირესობები თავიდან ნეგატიურ ჭრილში, სხვა ადამიანებისთვის საფრთხეებად ან დაცინვის ობიექტებად იყვენ წარმოჩენილი. „განსხვავებული“ ადამიანები: ისინი ჩანდნენ სასაცილოებად, რომლებისთვისაც უნდა დაგეცინა, ან საშიშებად, რომლებიც უნდა მოგეკლა.

ასეთი სურათით ჩნდებიან უმცირესობები ამერიკულ ფილმებსა და საინფორმაციო პროგრამებში. მათი ემპათიურ ჭრილში წარმოჩენა მხოლოდ მოგვიანებით დაიწყო, მაგრამ ხილვადობა მაშინაც დაბალი იყო, რადგან კომერციულ მედიას სჯერა, რომ აუდიტორიას თავისი მსგავსი ადამიანების შესახებ ამბის გაგება უნდა.

მარგინალიზებული ადამიანები შეიძლება უფრო მეტად მისაღები გახდნენ თუკი ნაკლებად საშიშებად არიან წარმოჩენილი და წარმატების ნარატივში ხვდებიან. შეერთებულ შტატებში ჰომოსექსუალები ისტორიის განმავლობაში წარმოჩნდებოდნენ „გადახრების მქონე“ ადამიანებად: თავიდან იყვნენ „ცოდვილები“, შემდეგ „კრიმინალები“, შემდეგ „შეშლილები“. პოპულარული მედია მათ, წარმოაჩენდა უბედურ, წარუმატებელ ადამიანებად, რომლებსაც ფილმის ბოლოში კლავდნენ ან სუიციდით კვდებოდნენ.

როდის იყო გარდამტეხი მომენტი ქვიარ ადამიანების გაშუქების კუთხით?

რადიკალური ცვლილება მაშინ დაიწყო, როდესაც გამოჩნდა ლგბტქი+ თემები და ჯგუფური იდენტობა. ეს იყო ერთგვარი პარალელი ეთნიკურ ან რასობრივ უმცირესობებთან. ქვიარ ადამიანებმა დაიწყეს ფიქრი, როგორც თემმა და არა უბრალოდ ინდივიდებმა. მაგალითად, ამერიკაში ეთნიკური უმცირესობების მოდელს თუ დავაკვირდებით, მე-19-20 საუკუნეებში აშშ-ში იმიგრაციისას, ისინი თითქმის ყოველთვის დიდ ქალაქებში იყრიდნენ თავს, სადაც ხალხი მათ მიმართ დისკრიმინაციულად და უარყოფითად იყო განწყობილი. მაგრამ როდესაც მათ თემები შექმნეს, დაიწყეს ეკონომიკური ძალის აკუმულირებაც. ასეთ ურბანულ ადგილებში ეკონომიკური სიძლიერე პოლიტიკურ სიძლიერეს უტოლდებოდა.

იგივე იყო ქვიარ ადამიანების შემთხვევაშიც მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში, როდესაც სან-ფრანცისკოში, ლოს-ანჯელესში, ნიუ-იორკში, ფილადელფიაში, ჩიკაგოში შექიმნა ლგბტქი+ საზოგადოებები და მედიამაც დაიწყო ამის მიმართ ყურადღების გამოჩენა. Life Magazine, New York Times და სხვებმა ამ ამბავს ყურადღება მიაქციეს.

თუმცა, თავიდან, მედია ამას პრობლემად წარმოაჩენდა, მათი გზავნილი იყო „შეხედეთ, რა ხდება“, მაგრამ მეორე მხრივ ამ გაშუქებამ ხმა მიაწვდინა ლგბტქი ადამიანებს მთელ ქვეყანაში. მათ აღმოაჩინეს, რომ შეეძლოთ წასულიყვნენ ქალაქებში და თავისუფლად ეცხოვრათ.

მედიამ გადამწყვეტი როლი მე-20 საუკუნის ბოლოს ითამაშა. ახალგაზრდებმა, რომლებიც არ არიან ქვიარ თემის წევრები, სექსუალური უმცირესობების პრობლემა დაინახეს, როგორც სამოქალაქო უფლებების საკითხი, რომელსაც მხარდაჭერა სჭირდება. როგორც მაგალითად, 1960-იან წლებში ახალგაზრდებმა მხარი დაუჭირეს აფრო-ამერიკელების სამოქალაქო უფლებებს. მე-20 საუკუნის ბოლოს და 21-ე საუკუნის დასაწყისში ახალგაზრდა თაობებმა საუბარი დაიწყეს ლგბტქი+ თემის უფლებების მნიშვნელობაზე.

ამ ისტორიის ნაწილი იყო მედიაც, რადგან მედია განსაკუთრებით დაინტერესებულია ხალხის ამ ასაკობრივი ჯგუფით - ახალგაზრდებით.

როდის გაჩნდა მასმედიაში უფრო ფართო ინტერესი ქვიარ ადამიანებისა და ლგბტქი+ მოძრაობების მიმართ?

ლგბტქი+ ადამიანების მიერ თანასწორობის მოთხოვნამ მემარჯვენე პარტიებს ქვიარ ადამიანების პოლიტიკურ სამიზნედ გამოყენების შესაძლებლობა მისცა. ეს პოლიტიკური ბრძოლის ნაწილი გახდა განსაკუთრებით, მაშინ, როდესაც ლბტქი+ ადამიანებმა გარკვეულ წარმატებას მიაღწიეს ძირითადი სამოქალაქო უფლებების მოპოვების კუთხით. რელიგიური მემარჯვენე საზოგადოებები შტატებში პოლიტიკურად აქტიურები 60-70-იან წლებამდე არ ყოფილან. მათი გააქტიურება კი განაპირობა რამდენიმე ფაქტორმა, მათ შორის იყო სამოქალაქო უფლებების მოძრაობების, ფემინისტური და ლგბტქი+ აქტივიზმის წარმატებამ.

როდესაც ამერიკულ პოლიტიკაში რელიგიური მემარჯვენე ძალები აქტიური მოთამაშეები გახდნენ მათს სამიზნედ და „პრობლემებად“, რომლებზეც ყურადღებას ამახვილებდნენ იქცა პორნოგრაფია, ფემინიზმი (კონკრეტულად, აბორტის საკითხი) და გეი უფლებები. ისინი ამ საკითხებს გამუდმებით იყენებდნენ მხარდამჭერების მოსაზიდად, რათა მათგან ფული შეეგროვებინათ.

იგივე ხდება ახლა აღმოსავლეთ ევროპასა და ზოგიერთ პოსტ საბჭოთა ქვეყანაში, სადაც მემარჯვენე პოლიტიკოსებსა და ეკლესიას შორის ერთგვარი კოალიცია შეიქმნა. ეს შეერთებულ შტატებში 70-იანი წლებიდან ხდებოდა რესპუბლიკური პარტიის პოლიტიკისა და მემარჯვენე რელიგიური პოლიტიკის ინტეგრაციის სახით. სექსუალური უმცირესობები კი მათთვის მოსახერხებელი სამიზნე და „მტერი“ გახდნენ.

თუ ქვიარ მოძრაობის თავდაპირველი დევიზი იყო, “დაგვანებეთ თავი, ნუ წარმოგვაჩენთ კრიმინალებად, ნუ გამოგვყრით სახლებიდან, ნუ მოგვექცევით ცუდად“, ახლა მათი მიზანი საზოგადოებაში მეტი ინტეგრაცია გახდა, მაგალითად, სამხედრო მსახური ან ქორწინების უფლება. ეს კი მათი მოწინააღმდეგეებისთვის „საფრთხის შემცველია“. ამ საკითხით მოიხიბლა კომერციული მედიაც, რადგან ეს იმას ნიშნავდა, რომ შეეძლოთ ლგბტქი+ ადამიანები მომხმარებლებად წარმოეჩინათ, ეს მათთვის ახალი ბაზრის გამოცდა და განვითარება იყო. ასევე მედიისადმი ინტერესი გაიზრდებოდა ლგბტქი+ ადამიანებში.

როგორი იყო მედიისადმი საზოგადოების განწყობა, როდესაც ლგბტქი+ საკითხები უფრო აქტიურად შექდებოდა?

ეთინკური თუ რასობრივი უმცირესობებისგან განსხვავებით, სექსუალური უმცირესობების წარმომადგენლები თავიანთ თემში არ იბადებიან. ისინი იბადებიან და იზრდებიან მათ მიმართ მტრულად განწყობილ გარემოში. ეს იმას ნიშნავს, რომ მათ სჭირდებათ, იპოვონ თანამოაზრეები, რომლებსაც შეუერთდებიან.

ასე, რომ ლგბტქი+ ადამიანების გამოცდილებაა იზოლაცია და თემის პოვნის საჭიროება, რაც ინტერნეტმა გაამარტივა. ახლა ადამიანებს წვდომა აქვთ იმ სხვა ადამიანებთან, იდეებთან, კონცეფციებთან, რომლებსაც ვერასდროს გადაეყრებოდნენ თავიანთ გარემოში. მაგრამ განსაკუთრებით კონსერვატიული ჰეტეროსექსუალი საზოგადოების ხედვით, ეს მათი შვილების „წართმევის“ საკითხია. მათ აშფოთებთ ის, რომ შეიძლება „გარე გავლენებმა შვილები წაართვან“ მაგალითად, მედიამ, სკოლამ თუ კულტურამ. თუ თეთრკანიანი მშობელი ხარ და შენს გარემოში რასობრივი საკითხებია წამოწეული არ იფიქრებ, რომ შენი შვილები შავკანიანები გახდებიან. მაგრამ კონსერვატიულად მოაზროვნე მშობლები ფიქრობენ, რომ სკოლებს, მედიას ან სხვა გარე გავლენებს შეუძლიათ მათი შვილები გეებად აქციონ.

დღეს რა სტერეოპტიპებსა და პრობლემებს ხედავთ ქვიარ ადამიანების გაშუქების დროს?

სტერეოტიპები ზოგჯერ რეალობაზეა დაფუძნებული. ყველა გეი არ გამოიყურება კონკრეტული სტერეოტიპის მსგავსად, ბევრი შეიძლება - გამოიყურებოდეს. თუ ჟურნალისტი ამბავს ჰყვება ან ახალ ამბავს აშუქებს, მას უნდა, რომ აუდიტორიამ სათქმელი მაშინვე გაიგოს, ამიტომ ეძებს ადამიანს, რომელიც სტერეოტიპს შეესაბამება.

რამდენად მნიშვნელოვანია ქვიარ ადამიანები გახდნენ ახალი ამბების რეგულარული შემადგენელი ნაწილი?

ეს ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ ამის მიღწევა რთულია, რადგან არსებობენ რეპორტიორები, მაგრამ ასევე არსებობენ რედაქტორები, არის სხვა ფაქტორებიც. არ ვიცი საქართველოში მედიაზე ვის აქვს გავლენა. მაგრამ ძირითადად პრობლემა შიშია - „თუ ამას ვიზამთ, „ისინი“, ხალხი თუ ძალაუფლების მქონე პირები, გაბრაზდებიან“. ძირითადად ეს შიში რეალობასთან შედარებით გადაჭარბებულია ხოლმე.

როდის გაშუქდებიან ქვიარ ადამიანები, მაშინ, როცა ამბავი კონკრეტულად მათ პრობლემას არ შეეხება? ეს ბევრ ცვლილებას მოითხოვს, ეს არის ამ ადამიანების საზოგადოების ნაწილად აღიარების პროცესის ნაწილი. თუ ამბის თხრობისას ჰეტეროსექსუალი ადამიანის პირად ცხოვრებაზე ისაუბრებდი, მაშინ გეის შემთხვევაშიც უნდა ისაუბრო, თუკი ეს რელევანტურია, უნდა გაშუქდეს.

ეს კი ძალიან ნელი პროცესია. როგორც ვხედავ საქართველოში, პოლონეთში, უნგრეთში, ბულგარეთში ლგბტქი+ ადამიანები პოლიტიკურ სამიზნეებად ისევე არიან გამოყენებული, როგორც შეერთებულ შტატებში ხდებოდა. პუტინმა ეს გააკეთა, ორბანი [უნგრეთის პრემიერმინისტრი] აკეთებს, ასე ვთქვათ, ნაციონალიზმისა და რელიგიის გაერთიანებით ლგბტქი+ ადამიანები ხდებიან სამიზნეები. ამ ყველაფერთან შეწინააღმდეგება კი რთულია.

შეერთებულ შტატებში მიიჩნეოდა, რომ ცვლილებები იწყებოდა მაშინ, როდესაც ადამიანები საჯაროდ ამბობდნენ თავიანთი სექსუალობის შესახებ და უფრო ხილვადები ხდებოდნენ. ასეთი დევიზი იყო, “ჩვენ ყველგან ვართ“. ისინი იყვნენ შენი ოჯახის წევრები, ნაცნობები. ეს პროცესი ლგბტქი+ ადამიანების ნორმალიზებას იწყებდა. საზოგადოება ნაკლებად „განსხვავებულად“ აღიქვამდა მათ, ასე, რომ უფრო მეტი ღიაობა იყო, რაც თავის მხრივ რისკიც იყო, რადგან ადამიანები, რომლებიც ცვლილებებს იწვევენ, რისკავენ და საფასურს იხდიან. ამის გაკეთება მარტივი არაა.

როგორ შეიძლება შეცვალოს საზოგადოების განწყობები ქვიარ ადამიანების მიმართ მასმედიამ?

შეერთებულ შტატებში, ამ კუთხით განსაკუთრებით ახალგაზრდებეში დიდი ცვლილება მოახდინა რეალითი შოუებმა, რომლებიც 90-იან წლებში მომრავლდა და მასში მონაწილეობდნენ ლგბტქი+ თემის წევრებიც, ისინი ამბის ჩვეულებრივი ნაწილი იყვნენ. ახალგაზრდებისთვის კი, რომლებიც ამ რეალითი შოუების ყურებისას გაიზარდნენ, თემის წევრებიც იმ სამყაროს ჩვეულებრივი შემადგენელი ნაწილი იყვნენ, რომელსაც უყურებდნენ და რომლის შესახებაც სწავლობდნენ. ეს აქამდე ასე არასდროს ყოფილა, რადგან წარსულში, როცა ქვიარ ადამიანი ეკრანზე გამოჩნდებოდა ის ყოველთვის „განსხვავებულად“, „პრობლემურად“ იყო წარმოჩენილი. რეალით შოუებში კი ისინი უბრალოდ, ჩვეულებრივ ადამიანებად, ყველას მსგავსად ჩანდნენ.

მნიშვნელოვანია ლგბტქი+ ადამიანები ჩანდნენ იმ ამბებსა და ისტორიებში, რომლებიც მათზე, როგორც „პრობლემაზე“ არაა ორიენტირებული და რომლებშიც მათი არსებობა რეალობის ნაწილია.

თუმცა ისეთ ქვეყანებში, სადაც ქვიარ ადამიანების ნაკლები მიმღებლობაა და საფრთხის გამო ცოტა ადამიანი წარმოაჩენს თავის სექსუალობას საჯაროდ, რამდენად შეუძლია ეთიკურ და პაუსხისმგებლიან მედიას თავისი გაშუქებით შეცვალოს საზოგადოების განწყობები?

ვფიქრობ, როდესაც ვამბობთ ეთიკურ მედიას, ვსაუბრობთ მედიაზე, რომელიც ისედაც ღია და მიმღებელ აუდიტორიამდე აღწევს. ამას „ქადაგებას მგალობლებისთვის“ ვუწოდებთ, რაც იმას ნიშნავს, რომ ამბებს აწვდი ადამიანებს, რომლებიც ისედაც შენს აზრს იზიარებენ და ეთანხმებიან.

რაც შეეხება მასმედიას, მნიშვნელოვანია ლგბტქი+ უფლებებზე მომუშავე ადამიანები შეხვედრებს მართავდნენ მედიაში გადაწყვეტილების მიმღებ პირებთან. შეერთებულ შტატებში 70-იან 80-იან წლებში ლგბტქი+ მოძრაობის ერთ-ერთი თავდაპირველი ძალისხმევა მედიის წარმომადგენლებთან შეხვედრა და მედიაში ამ მხრივ ცვლილება იყო.

წლების წინ, როდესაც ფილადელფიაში ვცხოვრობდი „გეი და ლესბოსელთა სამუშაო ჯგუფის“ თავმჯდომარე ვიყავი, ხშირად ვხვდებოდით რედაქტორებს, რეპორტიორებს. მათთვის რის თქმასაც ვცდილობდით იყო, ეფიქრათ ამბებში ლგბტქი+ ადამიანები ისე წარმოეჩინათ, რომ არ გამოეჩინათ, როგორც საფრთხე.

შეერთებულ შტატებში მედია აქვს „ბალანსის“ პრაქტიკა, რაც ნიშნავს, რომ უნდა გყავდეს ორი დაპირისპირებული მხარე. მაშინ ჩვენ ვკამათობდით, რომ ყველა საკითხი არ უნდა დაბალანსებულიყო. მაგალითად, 80-იანი წლებისთვის სამოქალაქო უფლებები აღარ წარმოადგენდა იმ თემას, რომელიც „ბალანსს“ მოითხოვდა. ამაზე საზოგადოება თანხმდებოდა. მაშინ მიიჩნეოდა, რომ ლგბტქი+ საკითხები ყოველთვის უნდა დაბალანსებულიყო, მაგალითად, თუ ჟურნალისტი ჩაწერდა გეი ადამიანს, უნდა ჩაეწერა მღვდელი ან მემარჯვენე პოლიტიკოსი, რათა მასალა დაებალანსებინა. დროთა განმავლობაში ეს შეიცვალა, აღარ იყო საჭირო მეორე მხარისთვის თანაბარი დროის დათმობა.

რატომ იყო მნიშვნელოვანი ამ საკითხების „არ დაბალანსება“?

ბალანსი გვეუბნება, რომ საკითხს ორი მხარე აქვს და სიმართლე სადღაც შუაშია, მაგრამ ყველა საკითხი ასე არაა. მაგალითად, დღეს შეერთებულ შტატებში იქამდე მივდივართ, რომ შეიძლება გაიმართოს დისკუსია კლიმატის ცვლილების შესახებ ისე, რომ არ გვყავდეს ვინმე ვინც იტყვის, რომ კლიმატის ცვლილება არ არსებობს. რაც დიდი ხნის განმავლობაში ასე არ იყო და „ბალანსდებოდა“.

რა გავლენა აქვს მედიას საზოგადოებაში ლგბტქი+ ადამიანების მიმღებლობაზე?

მედიით ვიგებთ როგორია მსოფლიო. მედიას შეუძლია გავლენა იქონიოს საზოგადოებაში ქვიარ ადამიანების მიმღებლობაზე. ადამიანები მედიიდან იღებენ ინფორმაციას, რომელიც შესაძლოა განსხვავდებოდეს იმისგან, რაც იციან ან ფიქრობდნენ, რომ იცოდნენ. თუმცა ადამიანზე გავლენას ახდენს კომბინაცია იმისა, თუ რას ამბობს მედია და რას ამბობს მისი მეგობარი. აქ ორივე მნიშვნელოვანი ფაქტორია.

ვფიქრობ, გასართობ მედიას მეტი გავლენა აქვს, ვიდრე საინფორმაციო მედიასაშუალებებს, რადგან ადამიანები გასართობ მედიას ეჭვის თვალით და სიფრთხილით არ უყურებენ.

მნიშვნელოვანია არამხოლოდ მეტად წარმოჩენა, არამედ წარმოჩენა ისეთ კონტექსტში, რომელშიც ლგბტქი+ ნორმალიზებულია.

უბრალოდ მეტი რეპრეზენტაცია შესაძლოა ამ საზოგადოების მტერიც იყოს. შეერთებულ შტატებში მუსლიმების, როგორც ტერორისტების ან ლათინო ამერიკელების, როგორ არალეგალი მიგრანტების მეტი რეპრეზენტაცია ვითარების გაუმჯობესებას ვერ ეხმარება.

მაგრამ ლგბტქი+ ადამიანების, როგორც საზოგადოების ჩვეულებრივი წევრების წარმოჩენა მნიშვნელოვანია. ჟურნალისტებმა უნდა მოძებნონ გზები, რომ გახადონ ქვიარ ადამიანები იმ ამბების ნაწილი, რომლებიც კონკრეტულად ლგბტქი+ საკითხებს არ შეეხება. როდესაც ეს ადამიანები არ იქნებიან „პრობლემა“ ან ყოველთვის პრობლემის ნაწილად არ წარმოჩნდებიან დაიწყება საზოგადოებრივი აზრის ცვლილებაც.

18 წლის დარნელა ფრეიზერს, რომელმაც გასულ წელს აფროამერიკელი ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობა გადაიღო, ჟურნალისტიკაში ყველაზე პრესტიჟული ჯილდო - პულიცერის პრემია გადასცეს. ფრეიზერი ჟურნალისტი არაა, ის არც საინფორმაციო მედიასაშუალებაში მუშაობს.

თინეიჯერის გადაღებულმა ვიდეომ მთავარი როლი შეასრულა შეერთებულ შტატებსა და სხვა ქვეყნებში სისტემური რასიზმის წინააღმდეგ მასშტაბური საპროტესტო გამოსვლების დაწყებაში. კადრები ძირითადი მტკიცებულება იყო, ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობაში ბრალდებული პოლიციელის სასამართლო პროცესზეც.

პულიცერის პრემიის კომიტეტმა ფრეიზერის დაჯილდოებისას ყურადღება გაამახვილა მოქალაქეების მნიშვნელოვან როლზე ჟურნალისტების მიერ სიმართლისა და სამართლიანობის ძიების პროცესში.

პულიცერის პრემია სპეციალურ კატეგორიაში

დარნელა ფრეიზერმა პულიცერის პრემია სპეციალურ კატეგორიაში მიიღო, (special citations - სპეციალური აღნიშვნა). ამ კატეგორიაში 1917 წელს, პულიცერის ჯილდოს დაწესებიდან დღემდე სულ 44 ჯილდოა გაცემული. პულიცერის საბჭო ყოველწლიურად ლაურეატებს 16 ჟურნალისტურ კატეგორიაში ავლენს, თუმცა საპატიო კატეგორიაში გამარჯვებულები მხოლოდ მაშინ ვლინდება, როდესაც ამას საბჭო მიიჩნევს საჭიროდ.

ამავე კატეგორიაში პულიცერის პრემია მიღებული აქვთ არეტა ფრანკლინის, ბობ დილანს, იდა უელსსა და სხვ.

სამოქალაქო ჟურნალისტიკის როლი

სოციალური მედიის განვითარებასთან ერთად კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი გახდა მოქალაქე ჟურნალისტების როლი ინფორმაციის გავრცელებაში. ამას ცხადყოფს დარნელა ფრეიზერისთვის პულიცერის პრემიის გადაცემაც.

„მერილენდის უნივერსიტეტის” ჟურნალისტიკის მიმართულების პროფესორი სუზან მოლერი წერს, რომ მოქალაქე ჟურნალისტები შესაძლოა ღია და დემოკრატიული საზოგადოების შექმნის, მხარდაჭერისა და შენების ყველაზე ძლიერ ძალად იქცნენ. მოქალაქე ჟურნალისტების როლი კი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი შეიძლება იყოს მედიისადმი რეპრესიული რეჟიმის ქვეყნებში, სადაც ინფორმაციულ ვაკუუმს სწორედ მოქალაქე ჟურნალისტები ავსებენ.

„მოქალაქე ჟურნალისტები უპირატესობას ანიჭებენ პირად ინტერესებსა და გამოცდილებებზე დაფუძნებული ამბების შექმნას, პროფესიონალებისგან განსხვავებით ისინი უფრო ხშირად არიან თავიანთი ამბების ერთადერთი და პირველწყარო.“, - ასე ახასიათებს მოქალაქე ჟურნალისტებს „ანტვერპენის უნივერისტეტის“ ასოცირებული პროფესორი სტივ პოლესენი.

მოქალაქე ჟურნალისტები არ არიან პროფესიონალები - ისინი ჩვეულებრივი, რიგითი მოქალაქეები არიან, რომლებიც დამოუკიდებლად ქმნიან კონტენტს და აშუქებენ იმ თემებს, რომლებსაც თვითონ მიიჩნევენ მნიშვნელოვნად. სამოქალაქო ჟურნალისტიკა ცდება ტრადიციულ მედიას და ის კონტენტის შექმნელებს საშუალებას აძლევს აუდიტორიის ყურადღება მიმართონ იმ საკითხებისკენ, რომლებსაც მასმედია ნაკლებად აშუქებს. დღეს ინფორმაციის შეგროვების პროცესში მოქალაქე ჟურნალისტებთან აქტიურად თანამშრომლობენ საერთაშორისო მედიასაშუალებები და სააგენტოები.

თუმცა, მეორე მხრივ, პროფესიონალებისგან განსხვავებით მოქალაქე ჟურნალისტები თემებს შესაძლოა სუბიექტურად, ჟურნალისტური ეთიკის პრინციპების გაუთვალისწინებლად, საკუთარი ინტერესებით აშუქებდნენ. მედიის როლი კი ასეთი წყაროებიდან მიღებული ინფორმაციის გადამოწმებაა.

განსხვავებული მოსაზრებების მიუხედავად, 18 წლის დარნელა ფრეიზერისთვის ჟურნალისტიკაში ყველაზე პრესტიჟული ჯილდოს გადაცემა მოწმობს, რომ თანამედროვე, ხელმისაწვდომი ტექნოლოგიების დახმარებით რიგით მოქალაქესაც ისეთივე ძალაუფლება შეიძლება ჰქონდეს ინფორმაციაზე, როგორც პროფესიონალ ჟურნალისტებს.

რა გადაიღო დარნელა ფრეიზერმა?

2020 წლის 25 მაისს, მაშინ 17 წლის დარნელა ფრეიზერი თავის 9 წლის ბიძაშვილთან ერთად აშშ-ის ქალაქ მინეაპოლისში ერთ-ერთ მაღაზიასთან იყო, როდესაც დაინახა, როგორ აკავებდნენ აფროამერიკელ კაცს სამართალდამცავები. ერთ-ერთი ოფიცერი ჯორჯ ფლოიდს 9 წუთისა და 29 წამის განმავლობაში კისერზე დაბჯენილი მუხლით აკავებდა ასფალტზე. ფლოიდი კი განუწყვეტლივ იმეორებდა, რომ ვეღარ სუნთქვდა.

დარნელა ფრეიზერის გადაღებული ინციდენტის ამსახველი 10-წუთიანი ვიდეო ჯერ მასობრივი საპროტესტო მოძრაობის საფუძველი გახდა, შემდეგ კი მთავარი მტკიცებულება სასამართლოზე. ნაფიც მსაჯულთა სასამართლომ ოფიცერი დერეკ შოვინი ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობაში დამნაშავედ ცნო. ინციდენტში მონაწილე დარაჩენი სამი პოლიციელი კი სასამართლოს წინაშე 2022 წლის მარტს წარსდგება.

"რომ არა 17 წლის გოგონა დარნელა, [ჯორჯ ფლოიდი] პოლიციის მიერ მოკლული მორიგი შავკანიანი იქნებოდა", - ამბობდა CNN-თან ჯორჯ ფლოიდის ოჯახის წევრი.

23 მაისს ავიაკომპანია Ryanair-ის ათენიდან ვილნიუსისკენ მიმავალი თვითმფრინავი მინსკის აეროპორტში დაუგეგმავად დაეშვა. ბელარუსელმა სამართალდამცავებმა ერთ-ერთი მგზავრი, ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი ჟურნალისტი, რომან პროტასევიჩი დააკავეს.

ჟურნალისტს შესაძლოა სიკვდილით დასჯა დაემუქროს. ევროკავშირის ქვეყნები მომხდარს "სახელმწიფოს ტერორიზმად" აფასებენ. სხვა სახელმწიფოებთან ერთად საერთაშორისო გამოძიებას ითხოვს ამერიკის შეერთებული შტატები.

რა მოხდა 23 მაისს?

რომან პროტასევიჩი ვილნიუსში ათენიდან ბრუნდებოდა. ის საბერძნეთში ეკონომიკის საკითხზე კონფერენციას ბელარუსის ოპოზიციის ლიდერთან, სვეტლანა ციხონოვსკაიასთან, ერთად დაესწრო.

ჟურნალისტმა ათენის აეროპორტშივე შენიშნა, რომ უთვალთვალებდნენ და ფოტოებს უღებდნენ. ათენი-ვილნიუსის რეისი კი, რომელზეც 170 მგზავრი იყო, 3 საათის განმავლობაში უნდა გაგრძელებულიყო.

მედიაში გავრცელებული ინფორმაციით, ლიეტუვის საზღვართან ახლოს პილოტებს მინსკიდან შეატყობინეს, რომ ბორტზე ასაფეთქებელი იყო. ბელარუსის პრეზიდენტის ბრძანებით, თვითმფრინავი აეროპორტამდე რეაქტიულმა გამანადგურებელმა MiG-29-მ მიაცილა. მგზავრებს ბორტი დაატოვებინეს და ისინი თავიდან შეამოწმეს. თვითმფრინავში ასაფეთქებელი მოწყობილობა არ აღმოჩნდა. რომან პროტასევიჩი კი ადგილზე დააკავეს.

Nexta-ს რედაქტორის მიერ გავრცელებული ერთ-ერთი ვერსიის თანახმად, ბორტზე ბელარუსის უშიშროების სამსახურის (KGB) თანამშრომლებიც იმყოფებოდნენ, რომლებმაც ეკიპაჟის წევრებთან ჩხუბი მოაწყვეს და აცხადებდნენ, რომ ბორტზე ასაფეთქებელი მოწყობილობა იყო. ამის შემდეგ კი ეკიპაჟი იძულებული გახდა მინსკში დაშვებულიყო.

ვილნიუსში მდებარე "ევროპულ ჰუმანიტარული უნივერსიტეტში" ამბობენ, რომ დაკავებულია მათი სტუდენტი სოფია საპეგაც, რომელიც ჟურნალისტთან ერთად მგზავრობდა. 

ლიეტუვაში მომხდართან დაკავშირებით უკვე დაიწყო გამოძიება თვითმფრინავის ტერორიზმის მიზნით გატაცების ბრალდებით. ევროკავშირში ბელარუსზე სანქციების შესაძლო დაწესებას განიხილავენ და ამბობენ, რომ პროტასევიჩის დაკავება ბელარუსის ხელისუფლების მიერ ოპოზიციური ხმის ჩახშობის მორიგი მცდელობაა.  

ლიეტუვას პრეზიდენტი კი დამატებით, ბელარუსის საჰაერო სივრცის სახიფათოდ გამოცხადებისა და ბელარუსული თვითმფრინავების ევროკავშირის აეროპორტებში არ მიღების ინიციატივით გამოდის. მსოფლიო ლიდერები ჟურნალისტის დაკავებას გმობენ.

მომხდარს გუშინ ღამით გამოეხმაურა საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო. Twitter-ზე გავრცელებულ განცხადებაში წერია, რომ „ყველა მგზავრმა უნდა ისარგებლოს უსაფრთხო მგზავრობის თავისუფლებით. მათი იძულებითი დაკავება სრულიად მიუღებელია“. მოგვიანებით ამავე პლატფორმაზე საქართველოს პრეზიდენტმა, სალომე ზურაბიშვილმა, დაწერა, რომ " ბელარუსში Ryanair-ის რეისის იძულებითი დაშვება და ჟურნალისტის დაკავება მიუღებელია".

"საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია" მიიჩნევს, რომ საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადება არ ასახავს შექმნილი ვითარების სიმწვავეს და მნიშვნელოვანია, საქართველოს ხელისუფლებასაც ჰქონდეს სათანადო რეაქცია და დაგმოს ჟურნალისტის დაკავება.

ვინ არის რომან პროტასევიჩი?

პროტასევიჩი 26 წლის ბელარუსელი ჟურნალისტი და აქტივისტია. ის ამჟამად Telegram-ზე ბელარუსული პოლიტიკური გამოცემის Belarus of the Brain-ის მთავარი რედაქტორია.

რომან პროტასევიჩი გასულ წელს Telegram-ზე არსებული არხის NEXTA-ს მთავარ რედაქტორად მუშაობდა. NEXTA-ს მილიონზე მეტი გამომწერი ჰყავს და ანტისამთავრობო გამოსვლებს აქტიურად აშუქებს. ასევე მონაწილეობს აქციების ორგანიზებაში. ბელარუსში მიმდინარე საპროტესტო აქციების დროს არხის მიერ გავრცელებული კადრებს ფართოდ იყენებდა საერთაშორისო მედია.

რომან პროტასევიჩმა ბელარუსი ხელისუფლების მხრიდან ზეწოლის გამო 2019 წელს დატოვა, მშობლები პოლონეთში მას შემდეგ გადაიყვანა, რაც მათ თვალთვალი დაუწყეს. მოგვიანებით კი საცხოვრებლად ვილნიუსში გადავიდა და თავისი საქმიანობა იქიდან განაგრძო.

ჟურნალისტმა ნოემბერში Twitter-ზე გამოაქვეყნა დოკუმენტი, რომლის მიხედვით, ის ბელარუსიის ტერორისტების სიაშია შეყვანილი. მას ბელარუსში არეულობებისა და სოციალური სიძულვილის გაღვივებაში დასდეს ბრალი.

პროტასევიჩმა სამართალდამცავი ორგანოების მხრიდან ყურადღება პირველად თინეიჯერობის დროს დისიდენტობით მიიპყრო. ის 2011 წელს საპროტესტო აქციებში მონაწილეობის გამო სკოლიდან, მოგვიანებით კი მინსკის უნივერსიტეტის ჟურნალისტიკის პროგრამიდან გარიცხეს.

რა ემუქრება დაკავებულ ჟურნალისტს?

ბელარუსის უშიშროების სამსახურს რომან პროტასევიჩი ტერორისტების სიაში ჰყავს შეყვანილი. თუ მას ტერორიზმში დაადანაშაულებენ, შესაძლოა სიკვდილით დასჯა დაემუქროს. ამჟამად ჟურნალისტისთვის წარდგენილი ბრალდებები კი თავისუფლების 15 წლამდე აღკვეთას გულისხმობს.

გამოვლინდნენ მსოფლიო პრესის ფოტოგრაფიის (World Press Photo-ს) 2021 წლის კონკურის გამარჯვებულები. ჟიურიმ წლის საუკეთესო ნამუშევრად დანიელი ფოტოგრაფის მადს ნისენის ფოტო, სახელწოდებით, "პირველი ჩახუტება", დაასახელა. საუკეთესო ფოტო ამბავი კი იტალიელი ფოტოგრაფის ანტონიო ფაჩილონგოს პროექტი "ჰაბიბი" გახდა. გამარჯვებულები გამოვლინდნენ „ამბის ციფრულად თხრობის" კონკურსშიც.

წლის ფოტო - „პირველი ჩახუტება“

85 წლის როზა ლუიზა ლუნარდის პირველი ჩახუტება 5 თვის განმავლობაში. მას მომვლელი კოვიდ პანდემიის დროს გამჭვირვალე ფარდის საშუალებით ეხუტება, მოხუცთა საცხოვრებელი, სან პაულო. ბრაზილია. 2020 წლის 5 აგვისტო. ფოტომ პირველი ადგილი დაიკავა „მნიშვნელოვანი ახალი ამბების“ ნომინაციაშიც.

წლის ფოტო ამბავი - „ჰაბიბი“

"ჰაბიბი", რომელიც არაბულად "ჩემს სიყვარულს"/ "საყვარელოს" ნიშნავს, ყვება სასიყვარულო ისტორიებზე ისრაელი-პალესტინის კონფლიქტის ფონზე. ფოტოგრაფი მსჯავრდებული პალესტინელების ოჯახებზე კონფლიქტის გავლენისა და მათი სირთულეების ჩვენებას ცდილობს. ავტორი ყურადღებას არა ომზე, სამხედრო მოქმედებებსა და იარაღებზე, არამედ კონფლიქტის ზონაში მცხოვრები ადამიანების გამბედაობაზე ამახვილებს. ამ ფოტოსერიამ პირველი ადგილი დაიკავა „გრძელვადიანი პროექტების“ ნომინაციაშიც.

World Press Photo -ს ფონდი ამსტერდამში არსებულ დამოუკიდებელ, არაკომერციულ ორგანიზაციას წარმოადგენს, რომელიც 1955 წელს დაფუძნდა და ფოტოკონკურსს სხვადასხვა კატეგორიაში ყოველწლიურად ატარებს.

თანამედროვე პრობლემები - იემენი: „შიმშილი - ომის კიდევ ერთი ჭრილობა“

დედა-შვილი თევზაობისთვის ემზადება, იემენი. 2020 წლის 17 თებერვალი, ფოტოგრაფი: პაბლო ტოსკო.

ამავე კატეგორიაში მე-3 ადგილი დაიკავა სომეხი ფოტოგრაფის ვაღინაკ ღაზარიანის ფოტომ, რომელშიც ჩანს, რომ ჯარისკაცი მთიანი ყარაბაღის ომის პერიოდში სანგარში ისვენებს. 2020 წლის 31 ოქტომბერი.


მნიშვნელოვანი ახალი ამბები - "დაკარგული სამოთხე"


გარემო - კალიფორნიის ზღვის ლომი ნიღბით თამაშობს

მონტერეი, კალიფორნია, აშშ. 2020 წლის 19 ნოემბერი. ფოტოგრაფი: რალფ პეისი



ბუნება - ჟირაფების გადარჩენა დატბორილი კუნძულიდან

ტბა ბარინგო, კენია. 2020 წლის 3 დეკემბერი. ფოტოგრაფი: ეიმი ვაიტალი



პორტრეტები - „გარდასახვა - იგნატი“

ტრანსგენდერი კაცი იგნატი თავის მეგობარ გოგონა მარიასთან ერთად, სანქტ-პეტერბურგი, რუსეთი. 2020 წლის 23 აპრილი. ფოტოგრაფი: ოლეგ პონომარევი.



სპორტი - ხის მორებზე ცოცვა

სპორტსმენი ვარჯიშობს ცოცვაში, ბავარია, გერმანია. 2020 წლის 15 სექტემბერი. ფოტოგრაფი: ადამ პრიტი



ახალი ამბავი - დებატები ემანსიპაციის მემორიალის შესახებ

ქალისა და კაცის აზრთა სხვადასხვაობა ემანსიპაციის მემორიალის მოხსნასთან დაკავშირებით. ლინკოლნის პარკი, ვაშინგტონი, აშშ. 2020 წლის 25 ივნისი; ფოტოგრაფი: ეველინ ჰოკსტინი.



ციფრული ამბის თხრობის ნომინაციებში გამარჯვებულები:
"ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის შემდეგ მინეაპოლისში საპროტესტო აქციების 7 დღის რეკონსტრუქცია"

„ვუჰანიდან დარეკვა“ და The New York Times-ის პროექტი, კამერით ასახული რასისტული თავდასხმის შესახებ.

კაცი მოკვდა და არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს, რა იყო ამის გამომწვევი უშუალო მიზეზი.

ფაქტი ისაა, რომ სიკვდილამდე ხუთი დღით ადრე ის სასიკვდილოდ გაიმეტეს, უმოწყალოდ სცემეს და სახის ძვლები ჩაულეწეს.

ხუთი ივლისის შემდეგ ვფიქრობ და ვცდილობ, საღი გონებით შევხედო რა ხდება მთელი ამ დღეების განმავლობაში (თუ ეს საერთოდ შესაძლებელია). ჟურნალისტები აქციაზე დგანან, პოლიტიკოსები ან ჩუმად არიან, ან უკიდურეს შემთხვევაში იღებენ ხმას, ხელისუფლება ქართველობის შეურაცხყოფაზე საუბრობს, სახელისუფლებო მედია ცალი ხელით წერს, ვწუხვართ ლაშქარავას გარდაცვალების გამოო, მეორე მხრივ კი უფრო და უფრო აქტიურად ცდილობს „ნარკოტიკების ზედოზირებით გარდაცვალების“ ოფიციალური ვერსიის გამართლებას. ზოგიერთი მღვდელი ლექსო ლაშქარავას დაღუპვას ჟურნალისტებს აბრალებს, „თქვენ ხართ პასუხისმგებელიო“.

რაც ყველაზე მთავარია, 5 ივლისს ჟურნალისტებზე ძალადობის ორგანიზატორების დიდი ნაწილი ისევ თავისუფალია და მეტიც, საკუთარი მედიიდან აგრძელებენ სიძულვილის ქადაგებას.

„ნარკოტიკების ზედოზირების“ ვერსია ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალების დილიდანვე სწრაფად დატრიალდა არაოფიციალურად სხვადასხვა პოსტის კომენტარებში. მოგვიანებით, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ მიგვანიშნა, ოპერატორი ფონიჭალაში გადაადგილდებოდაო, გუშინ კი გაგვაცნეს „შუალედური დასკვნა“ და ვიდეო ფაილი სახელწოდებით „Saboloo“ - საიდანაც შეგვიძლია ჩავთვალოთ, რომ ოფიციალური ვერსია უკვე არის „ნარკოტიკების ზედოზირებით გარდაცვალება“.



მაგრამ ეგ მაინც არ არის მთავარი. ერთი ისაა, რომ ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალება გახდა მიზეზი იმ პროცესის დაწყებისა, რაც რამდენიმე დღით ადრე, 5 ივლისსვე უნდა დაწყებულიყო.

სხვა სიტუაციაში ღიად გავაკრიტიკებდი ყველა იმ მედიის წარმომადგენელს, რომელიც სცენიდან მთავრობის გადადგომას მოითხოვს, რადგან როგორც ჟურნალისტს, მჯერა, რომ მედიის საქმე აქციაზე დგომა არ არის. მაგრამ ახლა მიჩნდება კითხვა: სხვა რის გაკეთება შეგვიძლია?

განსაკუთრებით, გუშინ და გუშინწინ, 11 და 12 ივლისს გამართული ამ აქციების შემდეგ.

რა მოხდა გუშინ? ჟურნალისტების აქციაზე მობილიზებული პოლიციელების ნახევარსაც ვერ ნახავდით 5 ივლისს თბილისის ქუჩებში, როდესაც მედიას საცემად დასდევდნენ. პოლიცია სწრაფად შეგროვდა კანცელარიის წინაც, როდესაც აქციამ იქ გადაინაცვლა და კიდევ უფრო სწრაფად იმოქმედეს „ქართული ოცნების“ ოფისთან, სადაც 12 ადამიანი, მათ შორის პირველი არხის წამყვანი ირაკლი აბსანძე დააკავეს.

ჰო, პოლიციის მოვალეობაა, დაიცვას სტრატეგიული ობიექტები ან ისეთი ადგილები, რომლებსაც პოტენციურად საფრთხე ემუქრება. აი ასეთი იყო, მაგალითად, 5 ივლისს, „თბილისი პრაიდის“ ოფისი, რომელიც ძალადობრივმა ჯგუფებმა ისე დაარბიეს, რომ არცერთ პოლიციელს მათთვის ხელი არ შეუშლია. ან როგორ შეუშლიდნენ ხელს, როდესაც ოფისს საერთოდ არავინ იცავდა.

„არ ვიცოდითო“, ამბობდა რომელიღაც პოლიტიკოსი ამ დღეებში, რანაირად დაგვეცვაო. ჰო, ძალიან რთულია იმის მიხვედრა, რომ ჰომოფობიური ჯგუფები, რომლებიც კვირების განმავლობაში აანონსებდნენ „ღირსების მარშის“ ჩაშლას, პირველი რასაც გააკეთებდნენ, სწორედ პრაიდის ოფისზე შეტევა იქნებოდა.

12 ადამიანი დააკავეს გუშინ მაშინვე, როდესაც აქტივისტებმა „ქართული ოცნების“ ოფისს კვერცხები და წითელი საღებავი დაუშინეს. შემახსენეთ ვინმემ, რამდენი ადამიანი დააკავეს 5 ივლისს, როდესაც ქუჩაში ღია, გაცხადებული ძალადობა იყო გაჩაღებული?

აი, მაგალითად ის ტიპი, სკუტერით რომ ეჯახებოდა ჟურნალისტებს, შემდეგ პოლიციელებმა რომ შეაჩერეს და, ბუნებრივია, მეგონა, დააკავებდნენ, 2 საათის შემდეგ ამავე სკუტერით თავისუფლად რომ დასეირნობდა თბილისის ქუჩებში. მეორე დღეს დააკავეს მგონი, იძახდა, „გამექცა სკუტერი და ვერ ვაკავებდიო“, თუ რაღაც ეგეთი.

ახლა უფრო და უფრო მეტი დასპონსორებული პოსტი მხვდება ფეისბუკის ნიუსფიდში, რომ „აი, ლიბერალები ნარკომანი ოპერატორის სიკვდილს თავიანთი მტარვალი მიზნების მისაღწევად იყენებენ“. ეგეთი ნიშნისმოგების ტონი კიდევ გაიზრდება და რაში გადაიზრდება, კაცმა არ იცის. ძალადობრივი აქციის ერთ-ერთი ორგანიზატორი, გურამ ფალავანდიშვილი წერს, ჟურნალისტები ერის დაუძინებელი მტრები არიანო და ასობით ადამიანი ულაიქებს.

5 ივლისს ხომ მედიისთვის ქუჩაში გასვლა საშიში იყო, მაგრამ ახლა ვფიქრობ, რა უფრო საშიშია, ვიღაც კუნთმაგარმა ტიპმა ერთხელ გცემოს, თუ შენ წინააღმდეგ მიზანიმართული კამპანია აგორდეს, რომლის აღსაკვეთადაც სახელმწიფო არაფერს აკეთებს?

დღეს ჟურნალისტები აქციაზე დგანან რუპორებით. სხვა სიტუაციაში არ დავეთანხმებოდი, შევეწინააღმდეგებოდი, გავაკრიტიკებდი. მეტიც, იმ აქციაზე ბევრი ისეთი ჟურნალისტი დგას, რომელსაც უამრავ საკითხში პრინციპულად არ ვეთანხმები. თუმცა დღეს მათთვის, ვინც ჟურნალისტებს დევნის, სულ ერთია, ვინ ხარ - გაცხადებული ოპოზიციური მიზნების მქონე ტელევიზია თუ მედია, რომელსაც ბალანსზე აქვს პრეტენზია და ცდილობს, სამართლიანად გააშუქოს ნებისმიერი ამბავი. უსამართლობა, რაც ჟურნალისტების წინააღმდეგ 5 ივლისის შემდეგ ტირალებს, ყველას ეხება და თუ ეს პრობლემა სწრაფად არ გადაწყდა, ძალიან რთულ დღეში აღმოვჩნდებით.

ლექსო ლაშქარავას სიკვდილი ჩვენთვის გაკვეთილი უნდა იყოს მიუხედავად მისი გარდაცვალების ოფიციალური თუ არაოფიციალური ვერსიებისა.

ის დღეს დაკრძალეს.

2011 წლიდან, თითქმის ყველა დიდი აქცია გამიშუქებია და ასეთი აგრესია არ მახსოვს. აგრესიაც ცოტა მსუბუქი ნათქვამია, ეს იყო მიზანმიმართული ნადირობა ჟურნალისტებზე.

შუადღისას, როდესაც თბილისი პრაიდმა მარში გააუქმა, ჟურნალისტების ნაწილმა გადავწყვიტეთ, აღარ გაგვეშუქებინა ჰომოფობიური აქცია და რედაქციებში დავბრუნებულიყავით. ექვსი ჟურნალისტი ჭავჭავაძის გამზირზე ტაქსის ველოდებოდით, როდესაც ორმა კაცმა ჩაგვიარა, შორიახლოს გაჩერდა და ჩვენი თვალიერება დაიწყო.

ორიოდე წუთში ერთ-ერთმა ტელეფონი ამოიღო, რის შემდეგაც ამ ორს კიდევ ხუთი შემოუერთდა და ჩვენკენ დაიძრნენ. როდესაც საფრთხე გავიაზრეთ, სწრაფადვე გავეცალეთ იქაურობას. ჩვენ გადავრჩით, მაგრამ ბევრი ჩვენი კოლეგა სერიოზულად დაშავდა.

ჩემს პრაქტიკაში ყველაზე მეტი დაშავებული ჟურნალისტი 2019 წლის 20 ივნისის აქციის დარბევის დროს მახსოვს, როდესაც ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ 40-მდე დაზარალებული დათვალა

ამ სვეტის გამოქვეყნების მომენტში უკვე 48 დაშვებული ჟურნალისტის შესახებ ვიცით და მათი უმეტესობა სასტიკად სცემეს ძალადობრივი ჰომოფობიური აქციის მონაწილეებმა.

მედიის მიმართ აგრესია დილიდანვე კარგად ჩანდა, ამიტომ გადავწყვიტეთ, მედიის ყველა მაიდენთიფიცირებელი ნიშანი მოგვეხსნა ან დაგვემალა, რომ პირდაპირი სამიზნე არ გავმხდარიყავით, თუმცა კამერებს და მიკროფონების ვერსად დავმალავდით.

შინაგან საქმეთა სამინისტრო ჯერ ისევ იმას ამბობს, რომ ჟურნალისტებზე თავდამსხმელების დაკავების შესახებ ინფორმაცია არ აქვს. არადა, გავრცელებულ ფოტო-ვიდეო მასალაში მარტივად შეიძლება მოძალადეების ამოცნობა. 

პოლიციამ არაფერი ქნა, როდესაც მრგვალ ბაღთან ძალადობრივი აქციის მონაწილეებმა „ფორმულას“ ოპერატორს კვერცხი ესროლეს. არც მაშინ, როდესაც ისინი „მთავარი არხის“ გადამღებ ჯგუფს აგინებდნენ და ისევ პოლიციას მიმართავდნენ, აქედან გაიყვანეთო.

სამართალდამცავები უბრალოდ კორდონად იდგნენ და აქციის მონაწილეებს გზის გადაჭრის საშუალებას არ აძლევდნენ.

რაც ყველაზე მთავარია, ხელისუფლების წარმომადგენლები საუბრობენ იმაზე, რომ "ეს აგრესია გამოიწვია პრაიდის უკან მდგომმა "რადიკალურმა ოპოზიციამ", და ყურადღბას არ ამახვილებენ აგრესიული ჯგუფების პასუხისმგებლობაზე.

დღეს თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ პირველად შემეშინდა აქციაზე წასვლის. პირველად დავმალე პრეს-ბარათი და პირველად გადავწყვიტე, აღარ დავრჩენილიყავი გასაშუქებლად დღის ბოლომდე.

მაგრამ ეს არ არის მხოლოდ დღევანდელი პრობლემა. თუ სახელმწიფომ ჟურნალისტებზე თავდასხმის ყველა შემთხვევა სერიოზულად არ გამოიძია, ქვეყანაში მედია მუდმივად იქნება საფრთხეში. და თუ დღეს თითო ჟურნალისტზე ხუთი-ათი კაცი იწევდა საცემად, კაცმა არ იცის მომავალში ვის რისთვის გაიმეტებენ.

 

მას შემდეგ, რაც გაირკვა, რომ 5 ივლისს თბილისში „ღირსების მარში - #სოლიდარობისთვის!“ გაიმართება, გააქტიურდნენ ანტილიბერალური ჯგუფებიც. პარალელურად, მედიაში სულ უფრო ხშირად ისმის მათი დისკრიმინაციული, მოქალაქეების ჯანმრთელობისა და სიცოცხლისთვის საფრთხის შემცველი განცხადებები.

შესაბამისად, ისევ დღის წესრიგში დადგა კითხვა, უნდა გააშუქოს თუ არა მაღალი სტანდარტის მქონე მედიამ ამგვარი ჯგუფების წარმომადგენლებთან ინტერვიუები, მათი მოწოდებები თუ განცხადებები, მიიწვიოს თუ არა სტუმრად თოქ-შოუებში?

პასუხია, დიახ. მაგრამ მთავარი გამოწვევაა, როგორ გავაშუქოთ ამგვარი საკითხები ისე რომ:

1. მოქალაქეების ჯანმრთელობას და სიცოცხლეს არ მიადგეს ზიანი
2. საზოგადოებას გააგონოს არადომინანტური, ხშირად, ხმაწართმეული მოქალაქეების ხმა.
3. მოქალაქეებმა მიიღონ ფაქტებზე დაფუძნებული გადამოწმებული ინფორმაცია.
4. მოქალაქეებმა აღიქვან სიმართლე სრული კონტექსტით.
5. მედიამ შეასრულოს თავისი როლი და ფუნქცია დემოკრატიული სამოქალაქო საზოგადოების გაძლიერების პროცესში და დაიცვას პროფესიული ეთიკის სტანდარტები.

ხუთი რჩევა მედიას ამ საკითხებთან გასამკლავებლად:

ვაჩვენოთ არა სენსაციური ახალი ამბავი, არამედ სიმართლე მთელი კონტექსტით

უნდა გვახსოვდეს, რომ მედიის თავისუფლების განუყოფელი ნაწილია მისი პასუხისმგებლობა საზოგადოების წინაშე. მედიამ საზოგადოებას ინფორმაცია უნდა მიაწოდოს, რომ მოქალაქეებმა მეტი გაიგონ კონკრეტული საკითხების შესახებ და შემდეგ, სწორი დასკვნები გამოიტანონ.

ამისთვის, პირველ რიგში უნდა შეგეძლოს იმის გარკვევა, თუ ვინ არიან ეს ძალადობრივი ექსტრემისტული ჯგუფები.

ისტ ანგლიის უნივერსიტეტის პროფესორი, კარენ ფერგიუსონი, 2016 წლის ნაშრომში, „როგორ დავუპირისპირდეთ ძალადობრივ ექსტრემიზმს მედისა და კომუნიკაციის სტრატეგიით“, წერს:

„ძალადობრივი ექსტრემიზმი უფრო იდეოლოგიაა რომელიც შეიძლება ითარგმნოს ან არ ითარგმნოს ძალადობრივ ქმედებებში. ძალადობრივი ექსტრემიზმი ქმედებასთან ერთდ ან მის გარეშე მოიცავს იმ ადამიანების მრწამსს, შეხედულებებსა და სამოქმედო სტრატეგიებს, რომლებიც მხარს უჭერენ ან იყენებენ ძალადობას მათი პოლიტიკური, რელიგიური თუ სხვა ტიპის იდენტობით განპირობებული შეხედულებების გასავრცელებლად ან გასამყარებლად.“

მნიშვნელოვანია, ვაჩვენოთ არა მხოლოდ ცალკეული მოქმედება, არამედ ისიც, რა მნიშვნელობა, მიზეზები და შედეგები შეიძლება ქონდეს ამგვარ მოქმედებას.

სიძულვილის ენასთან გასამკლავებლად, ფერგიუსონის ერთ-ერთი რეკომენდაცია კარგად ხსნის სიძულვილის ენის პრაქტიკის მქონე ძალადობრივი ჯგუფების გაშუქების პრინციპსაც:

„სიძულვილის ენის დაძლევა მოითხოვს ბევრად უფრო სიღრმისეულ სტრატეგიას, ვიდრე უბრალოდ ამგვარი შინაარსის აკრძალვა ან დაბლოკვაა. ის მოითხოვს ერთიან მიდგომას, რომელიც დაძაბულობისა და საზოგადოების დაყოფის მიზეზების წარმოშობის საფუძვლებს ეხება“.

იდენტობების (ნამდვილი ქართველობა, მართლმადიდებლობა, კაცობა და ა.შ.) დაცვის სახელით, ექსტრემისტული ჯგუფები ცდილობენ მათგან განსხვავებულის მათი იდენტობისთვის საფრთხედ და დაწესებული სოციალური ნორმისგან გადახრად წარმოჩენას, მათ შევიწროვებას; მათი ხილვადობის შემცირების მიზნით, საჯარო სივრციდან განდევნას და ამით საკუთარი გავლენის შენარჩუნებას.

მათი ძალისა და გავლენის დემონსტრირებისთვის ამგვარი ექსტრემისტული გაერთიანებები მათთვის მიუღებელ სხვადასხვა ჯგუფს მათივე იდენტობის გამო ესხმიან თავს, უზღუდავენ კონსტიტუციით მინიჭებულ უფლებებს და ცდილობენ მათ დაშინებას.

წყაროების მიმართ ვიყოთ ჯეროვნად მიუკერძოებლები, მაგრამ არა ნეიტრალურები და ინდეფერენტულები

ინფორმაციის წყაროს შერჩევისას, ჟურნალისტმა უნდა გაითვალისწინოს, რა სარგებლობა შეიძლება მოუტანოს მან საზოგადოებას, რატომ არის ამ რესპონდენტის პოზიციის გაშუქება, მისი აზრის მოსმენა საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი, არის თუ არა კომპეტენტური აღნიშნულ საკითხზე სასაუბროდ და ა.შ. ასევე, წყაროს მიმართ მიუკერძოებლობის პრინციპის დაცვა ჟურნალისტური ეთიკის უმნიშვნელოვანესი პრინციპია.

თუმცა, ჟურნალისტებს, ხშირად, მიუკერძოებლობა და ნეიტრალობა, მიუკერძოებლობა და განსხვავებული პოზიციების ბალანსი ახალ ამბებში, პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ თოქ-შოუებისა და სხვა პროგრამებში ერთმანეთში ერევათ. არადა, მიუკერძოებლობა ბევრად მეტია, ვიდრე უბრალოდ ბალანსი და ნეიტრალურობა.

განსაზღვრეთ, რა არის სიძულვილის ენა

სიძულვილის ენად მიიჩნევა ის მოსაზრებები და ტექსტები, რომლებიც დაკავშირებულია ადამიანის ან ადამიანთა ჯგუფის ეთნიკურ, რელიგიურ, გენდერულ, სექსუალურ იდენტობასა თუ სხვა ნიშანთან და შეურაცხმყოფელია კონკრეტული ჯგუფის ან ადამიანის მიმართ.

საქართველოში სიძულვილის ენას არეგულირებს სხვადასხვა საკანონმდებლო ნორმა, მათ შორისაა „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონი (2004) და მაუწყებელთა ქცევის კოდექსი (2009), რომელიც მედიას დისკრიმინაციული პროგრამების გაშვებას უკრძალავს. სისხლის სამართლის კოდექსი (1999) კი ყველას, არა მხოლოდ მედიას, აკისრებს პასუხისმგებლობას ისეთ მოწოდებაზე, რომელიც სხვადასხვა ნიშნის, იდენტობის მქონე ჯგუფებს შორის განხეთქილების ჩამოგდებას ისახავს მიზნად და ქმნის ძალადობის აშკარა, პირდაპირ და არსებით საფრთხეს.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მე–7 მუხლი მიუთითებს, რომ „ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.“

მედიას აქვს პასუხისმგებლობა, არ დაუთმოს საკუთარი პლატფორმა სიძულვილის ენის გავრცელებას მისი მკაფიო იდენტიფიცირებისა და სახელდების გარეშე

სიძულვილის ენა აძლიერებს შუღლსა და შეუწყნარებლობას, ხელს უწყობს საზოგადოების დაყოფასა და რადიკალიზაციას და, რაც მთავარია, ადამიანთა ერთი ჯგუფის მიერ მეორეზე ძალადობას აქეზებს, რაც საფრთხეს უქნის ადამიანების ჯანმრთელობასა და სიცოცხლეს.

დაპირისპირებული, ერთმანეთის მიმართ აგრესიულად განწყობილი საზოგადოება აღარ იძლევა მრავალფეროვნების, თანასწორობის, ერთმანეთის მიმართ შემწყნარებლობისა და მშვიდობიანი თანაცხოვრების საშუალებას.

მაგალითდ, ჰომოფობიური შეხედულებების მქონე ულტრანაციონალისტი ბიზნესმენი ლევან ვასაძე, რომელიც დაკავშირებულია „ევრაზიონისტულ“ მოძრაობასა და მის ლიდერთან, ალექსანდრე დუგინთან ხელისუფლებას ულტიმატუმს უყენებს და ღირსების მარშის გაუქმებას სთხოვს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის იხსნის პასუხისმგებლობას მარშის გასაპროტესტებლად მისული ადამიანების ქცევაზე და ამბობს, რომ თითოეული ადამიანი ისე მოიქცევა, როგორც საჭიროდ მიიჩნევს. პარალელურად, ჯგუფი „ალტ-ინფო“ აცხადებს მომხრეების მობილიზებას და „სამოქალაქო რეაგირების ჯგუფების“ შექმნას, რათა ხელი შეუშალონ ღირსების მარშის ჩატარებას.

საბოლოოდ, მედიამ რაღა თქმა უნდა, უნდა გააშუქოს ღირსების მართშან დაკავშირებული საკითხები, მათ შორის მარშის ჩატარების მოწინააღმდეგეთა მოსაზრებები და პოზიციები, იმ პირობით, რომ:

1. ძალადობრივ ექსტრემისტულ ჯგუფებსა და მათ წარმომადგენლებსა თუ მხარდამჭერებს დაარქმევს თავის სახელს და არ მოიხსენიებს მათი ამგვარი სახელდების გარეშე.
2. აჩვენებს არა სენსაციურ ახალი ამბავს, ინტერვიუსა თუ განცხადებას ყოველგვარი შეფასების გარეშე, არამედ აჩვენებს ამგვარი განცხადებისა თუ ინტერვიუს არსს, ასახავს სიმართლეს მთელი კონტექსტით.
3. წყაროების მიმართ იქნება ჯეროვნად მიუკერძოებელი, მაგრამ არა ნეიტრალური, რაც ნიშნავს წყაროსთვის მხოლოდ მისი თვალსაზრისის პროპორციული დროის დათმობას და არა მექანიკურ ბალანსს წყაროთა შორის და მიუთითებს წყაროს ნებისმიერ მახასიათებელს, რომელიც მაყურებელს მისი მოტივაციის და განცხადების შეფასების საშუალებას მისცემს.
4. არ დაუთმობს საკუთარ პლატფორმას სიძულვილის ენის გავრცელებას, რომელიმე ჯგუფის დისკრიმინაციას მისი იდენტობის საფუძველზე ამგვარი ენის მკაფიო იდენტიფიცირებისა და სახელდების გარეშე.

დამატებით: როგორ გავაშუქოთ მიუკერძოებლად, მაგრამ ჯეროვნად?

დიდი ბრიტანეთის საკომუნიკაციო სერვისების მარეგულირებელი ორგანოს (Ofcom) განმარტებით, სიტყვა “ჯეროვანი” მიუკერძოებლობის არსის სწორად გაგების მნიშვნელოვანი პირობაა.“ თავად მიუკერძოებლობა ნიშნავს იმას, რომ ერთ მხარეს არ უნდა მიენიჭოს რაიმე სახის უპირატესობა მეორე მხარესთან შედარებით. “ჯეროვანი” კი ნიშნავს “ადეკვატურს” ან “შესაბამისს” გასაშუქებელი საკითხის მიმართ.

წინააღმდეგობრივი და საკამათო პოლიტიკური თუ სოციალურ-ეკონომიკური საკითხების გაშუქებისას, რა თქმა უნდა, ყველა მნიშვნელოვანი თვალსაზრისი და პოზიცია უნდა აისახოს სიუჟეტში ან სიუჟეტების ციკლში, რომელიც ამ თემას ეხება. თუმცა, “ჯეროვანი მიუკერძოებლობა არ ნიშნავს დროის თანაბარ განაწილებას თითოეული თვალსაზრისის ან პოზიციისთვის, ან იმას, რომ ყველა არგუმენტი ან ყველა არგუმენტის ყველა ასპექტი იყოს წარმოდგენილი”.

ჯეროვანი მიუკერძოებლობა წყაროს მიმართ ნიშნავს, რომ მას იმდენი დრო უნდა დაეთმოს, რამდენსაც მოითხოვს იმ საკითხისა თუ მოვლენის არსი და კონტექსტი, რომლის შესახებაც სიმართლის დადგენას ცდილობს ჟურნალისტი. გაშუქების მიზანი მოძალადესა და მის მსხვერპლს შორის მექანიკური ბალანსის დაცვა, თითოეულისთვის თანაბარი დროის მექანიკურად დათმობა კი არ არის, არამედ, სწორედ საკითხის არსიდან გამომდინარე, ყველა რესპონდენტისთვის საჭიროა იმ მნიშვნელოვანი კითხვების დასმა, რომელიც სიმართლის დადგენას, დემოკრატიის პრინციპების დაცვას, დაჩაგრული, ხმაწართმეული მოქალაქის პოზიციის საზოგადოებისთვის გაცნობას, საზოგადოების სამსახურში ყოფნასა და მოქალაქეების ყოველდღიურ ცხოვრებაზე საზოგადოების წინაშე ანგარიშვალდებული პირების მოქმედებებისა და გადაწყვეტილების გავლენის ჩვენებას ემსახურება.

შესაბამისად, წყაროს მიმართ მიუკერძოებელი, მაგრამ საკითხის მიმართ არანეიტრალური ჟურნალისტი შეეცდება, რომ ზედმიწევნითი სიზუსტით შეისწავლოს საკითხი, გააანალიზოს არსებული ფაქტები და შესაბამისი პროპორციულობით ასახოს ინფორმაციის წყაროების პოზიციები. რა თქმა უნდა, თავად წყაროებს (პოლიტიკოსებს, ინტერესთა ჯგუფებს, სხვა რესპონდენტებს) არ აქვთ მიუკერძოებლობის ვალდებულება აუდიტორიასთან და ისინი შეიძლება ემხრობოდნენ ამა თუ იმ თვალსაზრისს, მაგრამ ჟურნალისტებმა უნდა მიუთითონ წყაროს ნებისმიერი მახასიათებელი, რომელიც მაყურებელს მისი მოტივაციის შეფასების საშუალებას მისცემს.