სომხეთის ჯანდაცვის მინისტრის, არსენ ტოროსიანის განცხადება, რომელიც პარალელებს ავლებდა ახალი კორონავირუსის პანდემიასთან ბრძოლის კუთხით სომხეთისა და საქართველოს მიდგომებს შორის, ფართოდ გაშუქდა ორივე ქვეყნის მედიასაშულებების მიერ. ამ გაშუქებას მოჰყვა მძლავრი არმენოფობიური ტალღა აუდიტორიის მხრიდან.

სომხეთის მედიაში გავრცელებული ინფორმაციის მიხედვით, არსენ ტოროსიანმა განაცხადა, რომ საქართველოსა და სომხეთს ეპიდემიასთან ბრძოლის განსხვავებული სისტემა აქვთ. მისივე შეფასებით, სომხეთის სისტემა უკეთესია და ამის საილუსტრაციო რამდენიმე საკითხი წამოსწია:

• იყენებს თუ არა საქართველო, სომხეთის მსგავსად, ყველა საეჭვო შემთხვევის შესამოწმებლად PCR ტესტს, თუ გამოიყენება სწრაფი ტესტები, რომლებიც ნაკლები სიზუსტით გამოირჩევა?
• უკეთდება თუ არა ტესტი იმ მოქალაქეებს, რომლებსაც აქვთ მწვავე რესპირატორული ინფექციური ვირუსის მსუბუქი სიმპტომები?
• შეჰყავთ თუ არა საერთო სტატისტიკურ მონაცემებში ის პაციენტები, რომლებიც პნევმონიის შედეგად გარდაიცვალნენ და ამავდროულად აღმოაჩნდათ COVID-19?
• შეიძლება ჩაითვალოს, რომ საქართველოში დღეში მართლაც 1-2 შემთხვევა ვლინდება კორონავირუსის, თუ სინამდვილეში ყველა შემთხვევა არ ვლინდება და, შესაბამისად, არ შედის სტატისტიკაში, რადგან არსენ ტოროსიანის თქმით, მძღოლებს, რომლებიც საქართველოდან შედიან სომხეთში უმრავლეს შემთხვევაში უფიქსირდებათ კორონავირუსი.

ქართული მედია შემოიფარგლა სომხური მედიის მიერ გავრცელებული ამ ინფორმაციის თარგმნით. სათაურებში აქცენტირებული იყო ის, რომ არსენ ტოროსიანის თქმით, სომხეთის ანტიეპიდოემიოლოგიური სისტემა უკეთესია, ვიდრე - საქართველოსი.

იმ კონტექსტის გათვალისწინებით, როდესაც საქართველოში არმენოფობიური განწყობების ერთ-ერთი მთავარი მკვებავი სწორედ ეს შეჯიბრებითობაა, მედიამ გარკვეულწილად ხელი შეუწყო არმენოფობიური განწყობების წინ წამოწევას.

იმის ნაცვლად, რომ მედიას უფრო სიღრმისეულად გაეშუქებინა თითოეული ის საკითხი, რაც საეჭვოდ გახადა მეზობელი ქვეყნის მინისტრმა და ამით ეჩვენებინა, თუ რამდენად საფუძვლიანი ან უსაფუძვლო იყო კონკრეტული ჩინოვნიკის განცხადებები, გაშუქება შემდეგშიც ზედაპირულად გაგრძელდა და შემოიფარგლა “გაბრაზებული კოლეგების” კომენტარების ტირაჟირებით, რომლებითაც არსენ ტოროსიანისგან ითხოვდნენ ბოდიშის მოხდას და გადადგომასაც კი.

მედიაორგანიზაციების მიერ გამოქვეყნებულ მასალებს ამ კონკრეტულ საკითხთან დაკავშირებით ასობით კომენტარი აქვს დართული მომხმარებლებისგან, რომელთა უდიდესი ნაწილი არმენოფობიურია.

ტელეკომპანია “იმედის” ფეისბუკ გვერდზე გაზიარებულ მასალას - “სომხეთის ჯანდაცვის მინისტრის განცხადება - შეფასებები” - 500-ზე მეტი კომენტარი ახლავს, აქედან უმრავლესობა არმენოფობიურია:

• “ეს ვირუსიც სომხურია, ალბათ, მაგათ რომ კითხო და უკვირთ, თუ როგორ განიკურნა ჩვენთან ხალხი, ყველაფერს ხომ ეგენი იჩემებენ, ქართული ღვინის და შოთა რუსთაველის არ იყოს”;
• “ესენი მოძმე ერი კი არა, მუდამ ქართველების დაუძინებელი მტრები იყვნენ ყოველთვის შურდათ ქართველების და ქართველების ცუდი უხარიათ...”

იგივე პათოსით გაჟღენთილი არმენოფობიური კომენტარებია თავმოყრილი საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის ფეისბუკის გვერდზე, სადაც გაზიარებულია ნიუსი, სათაურით: “სომხეთის ჯანდაცვის მინისტრი - ჩვენი ანტიეპიდემიოლოგიური სისტემა უფრო ძლიერია, ვიდრე საქართველოსი”. ნიუსს 400-ზე მეტი კომენტარი ახლავს და ამ შემთხვევაში მომხმარებლები კიდევ უფრო შორს მიდიან და არა მხოლოდ არმენოფობიურ, არამედ ზოგადად, ქსენოფობიურ კომენტარებს აკეთებენ.

“ეგრე კი ამბობდნენ, სომეხია, "კარენა" ჰქვიაო, მაგრამ ჩვენთან მამედამ კი შემოიტანა”, - წერს ერთ-ერთი მომხმარებელი კორონავირუსთან დაკავშირებით პირველი არხის ფეისბუკ გვერდზე.

არმენოფობიური კომენტარების სიუხვეა იმ მედიასაშუალებების გვერდებზეც, რომლებიც განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობენ ნებისმიერი ფორმის დისკრმინაციის საფრთხის გააზრებას და შესაბამისი სარედაქციო პოლიტიკაც აქვთ შემუშავებული.

მაგალითად, რადიო “თავისუფლების” ფეისბუკის გვერდზე, სადაც გაზიარებულია ნიუსი იმაზე, რომ სომხეთის ჯანდაცვის მინისტრს აეჭვებს საქართველოში Covid 19-ის სტატისტიკის სიზუსტე, 500-მდე კომენტარია თავმოყრილი, მათ შორის ბევრია არმენოფობიური.

ნინო ჯაფიაშვილი, რადიო “თავისუფლების” ქართულენოვანი სამსახურის მმართველი რედაქტორი გვიხსნის, რომ მათი რედაქციისთვის უწყვეტი პროცესია კომენტარების პოსტმოდერირების პროცესი.

“რთული, კომპლექსური და მოცულობითი”, - ასე აფასებს ნინო ჯაფიაშვილი მომხმარებლების კომენტარებზე მუშაობის პროცესს, რომელშიც რადიო “თავისუფლების” ყველა თანამშრომელია ჩართული. მისივე თქმით, სირთულე მდგომარეობს იმაში, რომ კომენტარების რაოდენობა ბევრია, ამავე დროს მნიშვნელოვანია კრიტიკული და სტანდარტებთან შეუსაბამო კომენტარების გამიჯვნა.

Publika.ge-ს რედაქტორი ლიკა ზაკაშვილი “მედიაჩეკერთან” საუბარში ამბობს, რომ კომენტარების ნაწილში პოსტმოდერირებას მიმართავენ იმ შემთხვევებში, როდესაც კომენტარი შეიცავს სიძულვილის ენას. ამის მიუხედავად, არაერთი არმენოფობიური კომენტარია თავმოყრილი “პუბლიკის” ფეისბუკის გვერდზე, სადაც სომხეთის ჯანდაცვის მინისტრის განცხადების თაობაზე ნიუსია გაზიარებული.

“სიძულვილის შემცველ კომენტარებს ვშლით, ანუ ყოველდღე ვცდილობთ, რომ კომენტარებს გადავხედოთ და ასეთი შინაარსის კომენტარები წავშალოთ. ამის მართვა დელეგირებულია სხვადასხვა დღეს სხვადასხვა თანამშრომელზე და როგორც ჩანს, გამორჩა”, - გვითხრა ლიკა ზაკაშვილმა.

სამხრეთ კავკასიის, მათ შორის, სომხეთთან დაკავშირებულ ამბებს ყოველდღიურ რეჟიმში აშუქებს Netgazeti.ge. აღნიშნული განყოფილების რედაქტორი, ნინო კახიშვილი გვეუბნება, რომ არმენოფობიური განწყობები აუდიტორიაში ისეთი მძაფრი აღარ არის, როგორც იყო 5 წლის წინ, თუმცა მაინც არსებობს ამ კუთხით დიდი გამოწვევები.

“გვაქვს შემთხვევები, როდესაც ბევრი ფიქრი გვიწევს თუნდაც, მასალის სათაურზე, რომელიც არ გამოიწვევს დამატებით მძაფრ რეაქციებს კომენტარებში. დილემური იყო რამდენიმე დღის წინ სომხეთის ჯანდაცვის მინისტრის ქართულ ჯანდაცვაზე კომენტარის გამოქვეყნების საკითხიც, რადგან არსებობდა მხოლოდ ერთი გადაუმოწმებელი წყარო და ზუსტად ვიცოდით ისიც, რომ ის დამატებით შუღლს გააღვივებდა. ჩვენი მიზანი კი, არ არის ეს და შესაბამისად, მეტ ძალისხმევას ვხარჯავთ იმისთვის, რომ ერთი მხრივ, მნიშვნელოვანი ამბები მივაწოდოთ მკითხველს და ამავე დროს, შუღლი არ გავაღვივოთ”, - გვითხა ნინო კახიშვილმა.

საბოლოოდ, “ნეტგაზეთის” სარედაქციო გადაწყვეტილება იყო, რომ არ გამოექვეყნებინათ სომხეთის ჯანდაცვის მინისტრის განცხადებაზე ნიუსი ცალკე და ის ქართული მხარის მიერ გაკეთებულ კომენტარებთან ერთად განათავსეს ვებ-გვერდზე. შესაბამისად, ამ კონკრეტულ შემთხვევაში მათ გვერდზე არმენოფობიური კომენტარები არ გვხვდება, თუმცა, ზოგადად გამოცემის სარედაქციო პოლიტიკის მიხედვით, არმენოფობიური და ზოგადად, კომენტარები, რომლებიც შუღლს აღვივებს, იშლება.

“თუმცა, არის შემთხვევები, როდესაც გამოგვრჩენია, რადგან გარკვეული პერიოდის შემდეგ დაწერეს, ან ჩვენ ვნახეთ გვიან”, - გვითხრა ნინო კახიშვილმა.

ზოგადად, ფეისბუკში და სხვა სოციალურ ქსელებში მედიაორგანიზაციების გვერდებზე გაკეთებული კომენტარების მოდერირება რთული და მნიშვნელოვანი გამოწვევაა მედიაორგანიზაციებისთვის.

“სოციალურ ქსელში მედიასაშუალების ოფიციალურ გვერდით გავრცელებული ინფორმაცია აღიქმება როგორც მედიასაშუალების პროდუქტი და მასზე ვრცელდება ყველა ჟურნალისტური სტანდარტი, რაც ჩვეულებრივ, მედიასაშუალების მიერ გამოქვეყნებულ პროდუქტზე ვრცელდება. ამგვარი პრაქტიკა აქვს საქართველოს ჟურნალისტურ ეთიკის ქარტიას და ევროპის ბევრი ქვეყნის პრესის საბჭოებსაც”, - ვკითხულობთ საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ შემუშავებულ “სოციალური მედიის გამოყენების სახელმძღვანელო წესებში”. თუმცა ეს გაიდლაინი ცალკე რეკომენდაციებს არ იძლევა კომენტარების ნაწილზე, რომელიც თან ახლავს მედიაორგანიზაციების გვერდებზე განთავსებულ მასალებს სოციალურ ქსელებში. თუმცა ევროპის ქვეყნებში ბევრ პრესის საბჭოს აქვს კონკრეტული გაიდლაინები ამ საკითხთან მიმართებაში, რომელთა არსი მდგომარეობს იმაში, რომ მედია პასუხისმგებელია მის მიერ გავრცელებულ კონტენტზე, მათ შორის, კომენტარებზე, რომლებსაც მედიაორგანიზაციების გვერდებზე მომხმარებლები ტოვებენ.

22 მაისს სამართალდამცველებმა ჩოგბურთელი ნიკოლოზ ბასილაშვილი დააკავეს. პროკურატურამ მას ბრალი სისხლის სამართლის კოდექსის 126-ე პრიმა მუხლის მე-2 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით წარუდგინა, რაც არასრულწლოვნის თანდასწრებით მისივე ოჯახის წევრის მიმართ ოჯახში ძალადობას გულისხმობს. სასამართლომ ბასილაშვილი ორი დღის შემდეგ აღკვეთის ღონისძიების სახით დაკისრებული 100 000 ლარიანი გირაოს სანაცვლოდ გაათავისუფლა.

ამბავი 24 მაისს გახმაურდა და იმავე დღეს ყველა საინფორმაციო გამოშვების ერთ-ერთ მთავარ თემად იქცა. დაუდასტურებელი ინფორმაციებისა და ვარაუდების ტირაჟირებით, პირადი ცხოვრების არასაჭირო დეტალების გასაჯაროებით და სავარაუდო დანაშაულის ჩადენის მოტივებზე აქცენტირებით ტელეკომპანია “მთავარმა არხმა” მომხდარი არაკვალიფიციურად, ეთიკური სტანდარტების დარღვევით გააშუქა.

24 მაისს “მთავარ არხზე” კვირის მთავარი გამოშვება “პოსტ ფაქტუმი” ნიკოლოზ ბასილაშვილისა და მისი ყოფილი ცოლის დაპირისპირების თემით დაიწყო. ამბის გაშუქებას 12 წუთზე მეტი დაეთმო. “ძალადობა თუ შანტაჟი - რა გახდა ბასილაშვილისა და მისი ყოფილი მეუღლის დაპირისპირების საგანი” - ამ სათაურიდანვე ცხადი გახდა, რომ ამბის გაშუქების მთავარი ამოცანა დაპირისპირების დეტალების გარკვევა იყო.

იმავე აქცენტით დაიწყო სიუჟეტის წარდგენა გადაცემის წამყვანმა გიორგი გაბუნიამ: “ძალადობა თუ შანტაჟი - რა მოხდა ნიკა ბასილაშვილსა და მის მეუღლეს შორის, რა გახდა მათ შორის დაპირისპირების მიზეზი...”. ამბის გაშუქებისას, ნათელი გახდა, რომ გადაცემის წამყვანი, ისევე როგორც სიუჟეტის ავტორი ყოფილი ქმრის მხრიდან ცოლზე სავარაუდო ძალადობის მოტივის ძიებაზე იყო ფოკუსირებული.

მოვლენების ქრონოლოგიურად აღწერისა და მხარეების კომენტარების გაცნობის შემდეგ, ჟურნალისტმა ლაპარაკი ჩოგბურთელის პირადი ცხოვრების უცნობ დეტალებზე და დაპირისპირების სავარაუდო მოტივებზე დაიწყო.

ვარაუდების გაჟღერებისას სიუჟეტის ავტორი ერთადერთ წყაროს - ჟურნალისტ მაგდა კლდიაშვილს დაეყრდნო. აღნიშნული რესპონდენტის რელევანტურობის საპირწონედ ჟურნალისტი მხოლოდ იმას ამბობს, რომ იგი “ნიკოლოზ ბასილაშვილს დიდი ხანია იცნობს”.

მაგდა კლდიაშვილი საუბარს ჩოგბურთელის პირად ცხოვრებაზე იწყებს და ამბობს, რომ ბასილაშვილისა და ყოფილი ცოლის დაპირისპირება არ გაკვირვებია, რადგან მის უკან “სხვა ამბები” იმალება. მისივე თქმით, იგი “კულუარულ ინფორმაციას ფლობს” და ამბობს, რომ ბასილაშვილს პირადი ცხოვრების გარკვეული დეტალის გასაჯაროება არ უნდოდა, დუმილის სანაცვლოდ კი ყოფილ ცოლს ყოველთვიურად 100 000 ლარს უხდიდა.

ამის შემდეგ, რესპონდენტი დაპირისპირების კონკრეტულ მიზეზებზე იწყებს საუბარს და საზოგადოებისთვის უცნობ წყაროზე დაყრდნობით ამბობს, რომ ნელი დოროყაშვილი თანხის გასამმაგებას ითხოვდა და “სწორედ მაშინ დამუქრებია ყოფილი მეუღლე ჩოგბურთელს, რომ მე შენს კარიერას დავასრულებო”.

მაგდა კლდიაშვილის “კულუარული” და უცნობ წყაროებზე დამყარებული ინფორმაციების შემდეგ, მაყურებელი ჩოგბურთის მსოფლიო ფედერაციის ვიცე პრეზიდენტისგან ნიკოლოზ ბასილაშვილის დადებით დახასიათებებს ისმენს.

სიუჟეტის ბოლო ნაწილში ჟურნალისტი კვლავ ნელი დოროყაშვილის ბრალეულობაზე ამახვილებს ყურადღებას: “ბასილაშვილების ოჯახი ყოფილი რძლის მხრიდან შანტაჟზე საუბრობს. მაგდა კლდიაშვილი კი გვიყვება, რომ ნეკა დოროყაშვილი მის ყოფილ მეუღლეს პირადი ცხოვრების საიდუმლოს გახმაურებით და კარიერის დასრულებით ხშირად ემუქრებოდა. სიჩუმის სანაცვლოდ მიღებული თანხა კი, ლარის ინფლაციის გამო, დოროყაშვილისთვის საკმარისი აღარ იყო და კონტრაქტის გადახედვას ითხოვდა”, - ამბობს სიუჟეტის ავტორი.

ნელი დოროყაშვილის ბრალეულობაზე და ნიკოლოზ ბასილაშვილის დადებითად წარმოჩენაზე მიუთითებდა სიუჟეტში მოყვანილი საარქივო მასალებიც.

რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს, ჟურნალისტი სიუჟეტს შემდეგი ფრაზით ასრულებს: “არის თუ არა ფემიციდის მორიგი ფაქტი ბასილაშვილების ოჯახში მომხდარი დაპირისპირება, სასამართლომ შემდეგ სხდომაზე 16 ივლისს უნდა დაადგინოს. ფემიციდის დამტკიცების შემთხვევაში, ნიკა ბასილაშვილს ძალადობა, პატიმრობასთან ერთად, შესაძლოა, ბრწყინვალე საჩოგბურთო კარიერის დასასრულად დაუჯდეს.”

ფემიციდი ქალთა მიმართ ძალადობის უკიდურესი ფორმაა და გენდერული ნიშნით მოტივირებულ ქალის განზრახ მკვლელობას ნიშნავს. ამ შემთხვევაში, ჟურნალისტი არასწორად იყენებს ტერმინს და ძალადობას მკვლელობასთან აიგივებს.

“პოსტ ფაქტუმის” შემდეგ, იმავე თემით დაიწყო “მთავარი აქცენტები” გადაცემის წამყვანმა ნიკა გვარამიამ.

“დღეს ცუდი ამბავი გავიგეთ. ძალიან ვგულშემატკივრობ ამ სპორტსმენს, როგორც საქართველოს ისტორიაში საუკეთესო ჩოგბურთელს, ეს უნდა ითქვას”, - აღნიშნა წამყვანმა და ვრცელ მონოლოგში ბასილაშვილის მიღწევებზე ისაუბრა, განმარტა, რომ ქალზე ძალადობას გამართლება არ აქვს და ბოლოს ნიკოლოზ ბასილაშვილს მოუწოდა, რომ აღიაროს ის “უწყინარი ინფორმაცია”, რის დაფარვაშიც უხდიდა ფულს ყოფილ ცოლს:

“ბასილაშვილს მოვუწოდებ, რომ ილაპარაკოს ღიად. რის დაფარვაში უხდიდა ცოლს ასი ათას თვეში და როგორ აშანტაჟებდა ის, მიუხედავად იმისა, რომ არსებულია წერილობითი ხელშეკრულება ინფორმაციის გაუთქმელობის ამ კონკრეტულ თანხად და რის გამხელას ემუქრებოდა ის სამასი ათას ლარად თვეში. ნიკა, ეს გაცილებით უფრო უწყინარი ინფორმაციაა, ვიდრე ცოლის მცემელის იმიჯი, რომელიც ყველაფერს დაამთავრებს. არც მოშანტაჟე ქალის ცემა არ შეიძლება, იმედი მაქვს, რომ ეს არ მომხდარა, მაგრამ ჯობია ყოველთვის სიმართლე, გამჭვირვალობა. ეს ყოველთვის ამარცხებს ყველას და ყველაფერს, ყველა შეთქმულებას და ყველაფერს ცუდს, დამიჯერე”, - მოუწოდა ნიკა გვარამიამ ნიკოლოზ ბასილაშვილს.

ნიკოლოზ ბასილაშვილისა და მისი ყოფილი ცოლის დაპირისპირების საკითხი 25 მაისსაც ერთ-ერთი წამყვანი თემა იყო “მთავარი არხისთვის”. დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში არხმა მაყურებელს აცნობა, რომ დაპირისპირების ახალი დეტალები გაარკვია.

“ახალი ფაქტები ნიკოლოზ ბასილაშვილის საქმეში. ცნობილი ქართველი ჩოგბურთელის საქმეში სულ უფრო მეტი ახალი დეტალი ხდება ცნობილი”, - ამ შესავლით დაიწყეს წამყვანებმა სიუჟეტის წარდგენა, თუმცა, სიუჟეტში მაყურებელმა ფაქტების ნაცვლად კვლავ ვარაუდები და პირადი ცხოვრების არასაჭირო დეტალები მოისმინა.

შესავლის შემდეგ, წამყვანებმა ჟურნალისტი ჩართეს: “ჩვენმა ჟურნალისტმა დავით ერაძემ იცის ყველა დეტალი ამ კონფლიქტის თაობაზე და ახლა ის პირდაპირ ეთერში გვიერთდება”. მიუხედავად წამყვანის ანონსისა, მაყურებელმა ჟურნალისტისგან კონფლიქტის შესახებ დეტალები და ფაქტებზე დამყარებული, არგუმენტირებული მსჯელობა ვერ მოისმინა:

“დიახ, კონფლიქტის დეტალებზე საუბარს საკმაოდ დიდი დრო დაუთმო როგორც ნელი დოროყაშვილის უფლებადამცველმა, ასევე - ნიკოლოზ ბასილაშვილის ადვოკატმა. ნელი დოროყაშვილის ადვოკატმა რამდენიმე საინტერესო ფაქტზე გაამახვილა ყურადღება. ერთ-ერთი უდავოდ საინტერესო ფაქტია ის, რომ სწორედ დოროყაშვილთან ურთიერთობას უკავშირდება ნიკოლოზ ბასილაშვილის წარმატება. ხოლო მეორე არის ის შემთხვევა, რომელიც სამი თვის წინ მოხდა და შეეხება ნიკოლოზ ბასილაშვილის დედას, როდესაც მას შეჩერების ორდერი ჰქონდა გამოწერილი. ეს ორდერი სააპელაციო სასამართლომ მას შემდეგ გააუქმა, რაც ნიკოლოზ ბასილაშვილის ოჯახმა ის გააპროტესტა. სწორედ, ადვოკატი თვლის, რომ სწორედ ამ ორდერის შეჩერება გახდება საქართველოსა და ევროპის სასამართლოში სარჩელის შეტანის საფუძველი, სწორედ, ქართულ მხარეს მოუწევს საკმაოდ დიდი თანხის გადახდა. ხოლო, რაც შეეხება თავად ნიკოლოზ ბასილაშვილის უფლებადამცველის პოზიციას, ირმა ჭკადუა დარწმუნებულია, რომ საქმეში არანაირი ძალადობის ფაქტი არ ფიქსირდება, ვინაიდან ასეთი ფაქტი საერთოდ არ მომხდარა. ირმა ჭკადუა “დღის სტუმარის” ეთერში დეტალურად იხსენებს მომხდარს და იმასაც ამბობს, რომ ნიკოლოზ ბასილაშვილი მის ყოფილ მეუღლეს 100 000 ლარს აღარ გადაუხდის. გარდა ამისა, კიდევ ერთი საინტერესო დეტალი, შესაძლოა, კონფლიქტის მიზეზი გახდეს გერმანელი ჩოგბურთელი, საკმაოდ ლამაზი ჩოგბურთელი, შარლოტა ჰელენი”, - ამბობს ჟურნალისტი.

სიუჟეტში მაყურებელმა მხარეების ადვოკატების პოზიციები მოისმინა. “კონფლიქტის ახალი დეტალი” კი, რაზეც წამყვანი და ჟურნალისტი საუბრობდნენ, ნიკოლოზ ბასილაშვილის პირადი ცხოვრების არასაჭირო დეტალი აღმოჩნდა:

“უცხოური მედია ბოლო დროს აქტიურად წერს ნიკოლოზ ბასილაშვილის ახალ სიყვარულზე. შარლოტა ჰელენი სოციალურ ქსელში საკუთარი რჩეულის ფოტოებს აღარ მალავს. გერმანელი სპორტსმენი ნიკოლოზ ბასილაშვილის სასამართლო პროცესსაც ესწრებოდა. ის “მთავარის” კამერამ ნიკოლოზ ბასილაშვილის ავტომობილში დააფიქსირა”, - ამბობს ჟურნალისტი და მაყურებელს აწმუნებს, რომ შესაძლოა, კონფლიქტის მიზეზი სწორედ გერმანელი ჩოგბურთელი გამხდარიყო.

ამგვარი გაშუქება, არა მაღალი აქტუალობის მქონე ფაქტის შესახებ საჯარო ინტერესის, არამედ საზოგადოების ცნობისმოყვარეობის დაკმაყოფილებას ემსახურება. იქმნება შთაბეჭდილება, რომ პირადი ცხოვრების არასაჭირო დეტალების გასაჯაროება და სავარაუდო დანაშაულის ჩადენის მოტივებზე აქცენტირება, სავარაუდო ძალადობის მსხვერპლის ბრალეულობაზე და სავარაუდო მოძალადის გამართლებაზე მიუთითებდა.

“ფრთხილად იყავით, რომ თქვენი გაშუქებით ხელი არ შეუწყოთ მსხვერპლის ისე წარმოჩენას, თითქოს ის აძლევდა საფუძველს და უბიძგებდა მოძალადეს დანაშაულის ჩადენისკენ. მაგალითად, მოერიდეთ დანაშაულის მიზეზად “ეჭვიანობის ნიადაგის” დასახელებას. ამით თქვენ უნებურად მიანიშნებთ იმაზე, რომ მსხვერპლი ქალი “არასწორად” იქცეოდა, პროვოცირება გაუკეთა მოძალადეს და მისცა საფუძველი დანაშაულის ჩადენისა. გარდა იმისა, რომ არ არსებობს რაიმე ტიპის ქცევა, რაც გაამართლებს მოძალადის ქმედებას, საკანონდებლო ბაზა დანაშაულის მოტივად არ სცნობს “ეჭვიანობის ნიადაგს”. არსებობს სიძულვილით მოტივირებული დანაშაული, დისკრიმინაცია, შურისძიება და ა.შ, რაც შესაძლებელია დანაშაულის საფუძველი იყოს, მაგრამ არა “ეჭვიანობს ნიადაგი“, - ვკითხულობთ საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ მომზადებულ გენდერული საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში.

ამავე გზამკვლევში ხაზგასმით აღნიშნულია, რომ მედიამ განსაკუთრებული სიფრთხილე უნდა გამოიჩინოს ქალთა მიმართ ძალადობასთან დაკავშირებული საკითხების გაშუქებისას და სათანადო აქცენტის დასმით წარმოაჩინოს არსებული პრობლემები:

“ქალთა მიმართ ძალადობას სხვადასხვა ფორმა აქვს. მნიშვნელოვანია, რომ მედიამ ყურადღების მიღმა არ დატოვოს ასეთი შემთხვევები და სათანადო აქცენტის დასმით წარმოაჩინოს არსებული პრობლემები. ამასთან, ისე უნდა გააშუქოს ეს თემა, რომ არ მიაყენოს ზიანი მსხვერპლს, მის შვილებს, ახლობლებს.”

გარდა ეთიკური სტანდარტებისა, “მთავარი არხის” პასუხისმგებლობას ზრდის ისიც, რომ არხი საქართველოში გაეროს ქალთა გაძლიერების პრინციპების ხელმომწერი პირველი ტელევიზია გახდა. ამ ფაქტით ტელეკომპანია განსაკუთრებულად ამაყობდა, არხის დირექტორი თათმა მურადაშვილი კი აცხადებდა, “ძალიან ბევრი იდეა და გეგმა გვაქვს, რომ ხელი შევუწყოთ საქართველოში ქალთა ეკონომიკურ გაძლიერებას და ზოგადად, ქალთა უფლებების დაცვას”.

გაეროს ქალთა ორგანიზაციის წარმომადგენელმა ერიკა კვაპილოვამ კი “მთავარ არხთან” საუბრისას აღნიშნა:  “მედიაორგანიზაციებს შეუძლიათ გენდერული თანასაწორობის დაცვაში მნიშვნელოვანი როლი შეასრულონ. კარგად ვიცით, რომ მედია სერიოზული ძალაა. ჟურნალისტურ ნამუშევარს საზოგადოების შეხედულებაზე დიდი ზეგავლენის მოხდენა შეუძლია. მოხარულები ვართ, რომ მთავარმა არხმა ჩვენთან თანამშრომლობის სურვილი გამოთქვა.”

გაეროს ქალთა ორგანიზაციაში აცხადებენ, რომ ქალთა უფლებების დაცვისა და გენდერული თანასწორობის მიღწევის პროცესში მედიის წვლილი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია: "მედიის საქმიანობას, რომელიც ადამიანის უფლებების დაცვას ემსახურება, შეუძლია, გარდაქმნას ის დისკრიმინაციული სოციალური ნორმები, რომლებიც ქალებისა და გოგოების მიმართ ძალადობას განაპირობებს. სწორედ ამიტომ, გაეროს ქალთა ორგანიზაციისთვის მედიასთან თანამშრომლობის მთავარი პრიორიტეტი ქალთა საკითხების ეთიკური და გენდერულად მგრძნობიარე გაშუქებაა."

ორგანიზაციის განცხადებით, ოჯახში ძალადობის საქმემ, რომელიც ნელი დოროყაშვილსა და მის ყოფილ მეუღლეს, ნიკოლოზ ბასილაშვილს უკავშირდება, კიდევ ერთხელ წარმოაჩინა იმ ეთიკური სტანდარტების მნიშვნელობა, რომლებიც მედიამ მსგავს თემებზე მუშაობისას უნდა დაიცვას: "დაზარალებულის რაიმე ფორმით დადანაშაულება ამყარებს სტერეოტიპებს, რომლებიც ქალთა მიმართ ძალადობის საფუძველია და ბევრ მსხვერპლს უბიძგებს, არ გაამხილოს ძალადობა, რაც მათ ჯანმრთელობის, ზოგჯერ კი სიცოცხლის ფასადაც უჯდებათ".

"სულ ახლახან ტელეკომპანია „მთავარი“ გაეროს ქალთა ორგანიზაციის ქალთა გაძლიერების პრინციპებზე ხელმომწერი გახდა და გამოთქვა მზადყოფნა, საკუთარი საქმიანობით ხელი შეუწყოს გენდერულ თანასწორობასა და ქალთა გაძლიერებას. ჩვენი ორგანიზაცია მიესალმება ამ გადაწყვეტილებას და ტელეკომპანიის სწრაფვას, გაიღრმავოს ცოდნა ქალთა საკითხების ეთიკურად გაშუქებაში. ამავდროულად, ეს გადაწყვეტილება კიდევ უფრო ზრდის არხის პასუხისმგებლობას, მაღალი ეთიკური სტანდარტით გააშუქოს ქალთა მიმართ ძალადობის ფაქტები, რაც ნელი დოროყაშვილის შემთხვევაში არ იყო დაცული.

ქალთა გაძლიერების პრინციპებზე ხელმოწერა არის პირველი ნაბიჯი, თუმცა მნიშვნელოვანია, მას მოჰყვეს შესაბამისი კონკრეტული ქმედებები გენდერული თანასწორობისა და ქალთა უფლებების დაცვის მიმართულებით, ორგანიზაციის მხრიდან შიდა პროცესებისა თუ პოლიტიკის კრიტიკული ანალიზი", - აცხადებენ ორგანიზაციაში.

მათივე განმარტებით, გაეროს ქალთა ორგანიზაციის და გაეროს გლობალური შეთანხმების ქალთა გაძლიერების პრინციპები კერძო სექტორისთვისაა განკუთვნილი. ამ პრინციპებზე ხელმოწერა ნებისმიერ მედიაორგანიზაციას შეუძლია. გაეროს ქალთა ორგანიზაცია მიესალმება საქართველოში მოქმედი ნებისმიერი მედიის ინტერესს ქალთა გაძლიერების პრინციპებზე ხელმოწერის შესახებ და ღიაა შესაბამისი კონსულტაციის გაწევისა თუ დახმარებისთვის.

---

რედაქციის შენიშვნა: მასალის გამოქვეყნების შემდეგ, "მედიაჩეკერს" გაეროს ქალთა ორგანიზაცია დაუკავშირდა მცირე განმარტების თხოვნით.  შესაბამისად, 29 მაისს მასალას ბოლოში ორგანიზაციის პოზიცია დაემატა, რომელშიც ხაზგასმულია, რომ ქალთა გაძლიერების პრინციპებზე ხელმოწერა არის პირველი ნაბიჯი, თუმცა მნიშვნელოვანია, მას მოჰყვეს შესაბამისი კონკრეტული ქმედებები გენდერული თანასწორობისა და ქალთა უფლებების დაცვის მიმართულებით.

 

ტელეკომპანია “იმედის” კვირის ანალიტიკური გადაცემის - “იმედის კვირის” 24 მაისის სიუჟეტში მოძრაობა “გამარჯვებული საქართველოს” ერთ-ერთი ლიდერის ირაკლი ოქრუაშვილის მიერ 19 მაისს ტელეკომპანია “მთავარი არხის” ეთერში გაკეთებული განცხადება მანიპულაციურად, კონტექსტიდან ამოგლეჯილად იყო წარმოჩენილი.

კერძოდ, ერთ კვირის წინ, გადაცემა “ღამის მთავარში” სტუმრობისას, 2019 წლის 20-21 ივნისის მოვლეების შეფასებისას, ოქრუაშვილმა ასეთი რამ თქვა - “ივანიშვილს დავაშვებინეთ შეცდომა - მან გაისროლა”. ამას ჟურნალისტის ჩაკითხვის შემდეგ ირაკლი ოქრუაშვილმა განმარტება მოაყოლა, რომ იგი არა პოლიტიკოსების, არამედ მთლიანად საზოგადოების ქმედებას გულისხმობდა.

“მას არ მივეცით საშუალება, ამ ადამიანის [სერგეი გავრილოვის] წითელი ხალიჩით მიღება მოეწყო პარლამენტში და ჩვენ [პარლამენტთან] ჩვენი პროტესტის გამოსახატავად მივედით, ამას ვგულისხმობ, რომ დავაშვებინეთ შეცდომა”, - თქვა ირაკლი ოქრუაშვილმა და დასძინა, რომ ივანიშვილმა ხალხის ხასიათი “ვერ გათვალა”.

ტელეკომპანია “იმედის” სიუჟეტში ოქრუაშვილის ტექსტიდან მხოლოდ ის ნაწილი მოხვდა, სადაც იგი ამბობს, რომ მისი აქციაზე ყოფნა, შესაძლოა, ვინმესთვის “წითელი ნაჭრის აფრიალებასავით” ან მასტიმულირებელი ყოფილიყო და სადაც დასძენს: “ეს შეცდომა ჩვენ მას კარგი გაგებით დავაშვებინეთ, მან გაისროლა... ყველაზე დიდი შეცდომა მისი მხრიდან იყო, რომ მან გაისროლა”.

“იმედის” სიუჟეტში წამყვანის ტექსტიდან დაწყებული მასალის ბოლო ფრაზით დამთავრებული მთავარი აქცენტი 20-21 ივნისის მოვლენებში ოპოზიციის ბრალეულობაზე გადიოდა.

“ე.წ. პოლიტპატიმრად წოდებული და შეწყალებული ოქრუაშვილი თავისსავე თავს, ოპოზიციის პათოსს და მის უდანაშაულობაში დარწმუნებული ევროპარლამენტარების რიტორიკას ეწინააღმდეგება. სააკაშვილის ტელევიზიისთვის მიცემულ ინტერვიუში მან პირდაპირ აღიარა ის, რაც 20-21 ივნისის ღამეს პარლამენტის წინ ჩაიდინა თავის თანამოაზრეებთან ერთად”, - თქვა წამყვანმა თემის წარდგენისას და დაამატა, რომ სიმართლეს, რომელიც “აღიარების გარეშეც ყველამ იცის” უკვე სიუჟეტიდან შევიტყობდით.

სიუჟეტში მოვისმინეთ, რომ ოქრუაშვილს აქვს "ისეთების თქმის უბადლო ნიჭი, რასაც ხელში ციხის საგზურის დაკავება მოჰყვება. თუმცა, იმისთვის, რაც ოქრუაშვილმა მისი ყოფილი მოსისხლე მტრის სააკაშვილის ტელევიზიის ეთერში აღიარა, ციხეში აღარ მოხვდება, რადგან მძიმე დანაშაულისთვის უკვე გაასამართლეს”. მეტიც, უკვე “გამოსვლაც მოასწრო”, თანაც “შეწყალებით”.

ჟურნალისტს ყურადღებიდან ოქრუაშვილის “აღარების” შემდეგ, არც იმ გადაცემის წამყვანის ემოციები და სახის გამომეტყველება დარჩა უყურადღებოდ, რომელსაც იგი სტუმრობდა და არც ამავე არხის “მთავარი იდეოლოგი და სააკაშვილის მარიონეტი”, რომელიც მისივე თქმით, “20 ივნისის ღამეს ძალადობრივ პროცესებში ირაკლი ოქრუაშვილთან ერთად მონაწილეობდა”.

“ჩანაწერები [20 ივნისის ღამის], შემდეგ რუსთაველის გამზირზე განვთიარებული მოვლენები და ახლა უკვე ირაკლი ოქრუაშვილის აღიარება ყველაფერს თავის ადგილზე ალაგებს. სრულ სურათს აჩვენებს რა მიზანი ამოძრავებდათ პოლიტიკოსებს, რომელთაც საწადელს მიაღწიეს და მიიღეს დაშავებული ახალგაზრდები რუსთაველის გამზირზე, რაც შემდეგ ჩვეულ სტილში შეფუთეს და სააკაშვილის პარტიის მიერ მოპარული ტელევიზიის ეთერით თვეების განმავლობაში ატრიალეს”, - მოვისმინეთ სიუჟეტიდან.

ამის შედეგ ჟურნალისტმა 20-21 ივნისის მოვლენებზე სრული პასუხისმგებლობა უკვე სრულად ოპოზიციას დააკისრა და თქვა, რომ “აგრესიისა და არეულობის ავტორები პოლიტიკურ საფასურს აუცილებლად გადაიხდიან და ეს მაშინ მოხდება, როდესაც ამომრჩეველი საარჩევნო ურნასთან მივა და არჩევანს დესტაბილიზაციასა და განვითარებას შორის გააკეთებს”.

გარდა ამისა, თავდაცვის ყოფილ მინისტრს იმ პოლიტიკური ძალის “ბინძური საცვლების პირდაპირ ეთერში გამოფენაც” გაუხსენეს, რომელსაც იგი ახლა შეეკრა, “წარსულშიც არაერთხელ მიენდო და ამ პოლიტიკური თამაშებიდან ყოველთვის წაგებული და დატყვევებული გამოვიდა”.

ირაკლი ოქრუაშვილის ნათქვამიდან მხოლოდ ერთი ნაწილის წარმოჩენა ქმნის შთაბეჭდილებას, რომ არხის მიზანი 20 ივნისის მოვლენებში სრულად ოპოზიციის პოლიტიკური ლიდერების დადანაშაულება და ხელისუფლების პასუხისმგებლობის იგნორირება იყო.

აღსანიშნავია, რომ ეს არხის მიერ ამ თემის მსგავს კონტექსტში წარმოჩენის პირველი შემთხვევა არ არის. 20-21 ივნისის მოვლენების დროს, ოპოზიციის მხრიდან "ესკალაციის, არეულობის გამოწვევის, სახელმწიფო გადატრიალებისა და ამბოხის მცდელობაზე" “იმედს” სიუჟეტები ადრეც მოუმზადებია.

ამავე თემაზე წაიკითხეთ:

• აქციების გამო ჩამოშლილი ეკონომიკა და მიკერძოებული NGO-ები - "იმედის" დღის წესრიგი
• ირაკლი ოქრუაშვილის განაჩენი “იმედის კვირაში”
• ენმ-ის მიერ „პროვოცირებული კრიზისი“ „იმედის კვირაში“ მტკიცებულებების გარეშე

აჭარის ტელევიზიის დირექტორის, გიორგი კოხრეიძის გადადგომის მოთხოვნით, საზოგადოებრივი მოძრაობა „მე მიყვარს ბათუმის“ აქტივისტმა, ალექსანდრე მილორავამ შიმშილობა დაიწყო. აქტივისტმა დღეს, 29 მაისს მაუწყებლის წინ კარავი გაშალა და განაცხადა, რომ მხოლოდ მოთხოვნის დაკმაყოფილების შემთხვევაში შეწყვეტს შიმშილობას.

“მივმართავთ აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბორდს, დააყენოს დირექტორის იმპიჩმენტის საკითხი და გადააყენოს ის დაკავებული თანამდებობიდან. Ამ მოთხოვნით მე დღეიდან ვიწყებ შიმშილობას და აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ აუცილებლად უნდა დაბრუნდეს ყველა ის ჟურნალისტი, რომელიც გათავისუფლდა კოხრეიძის დირექტორად დანიშვნის შემდეგ”,- განაცხადა მან აჭარის ტელევიზიასთან საუბრისას.

ტელევიზიასთან დირექტორის, გიორგი კოხრეიძის გადადგომის მოთხოვნით, საზოგადოებრივმა მოძრაობამ – „მე მიყვარს ბათუმი“ აქციამაუწყებლის შენობის წინ 26 მაისსაც გამართა.

---

ფოტო: რადიო თავისუფლება

ტელეკომპანია „მთავარ არხს” ორი ახალი მეწილე ჰყავს - უკრაინის მოქალაქე ბაკურ ჯახაია და აშშ-ის მოქალაქე თეიმურაზ ვასილიძე. ახალი მეწილეები ჯამში არხის 38%-ს ფლობენ.

22 მაისს საჯარო რეესტრში რეგისტრირებული ცვლილებებით, ნიკა გვარამიამ თავისი წილის 37% ბაკურ ჯახაიას 37 000 ლარად გადასცა. თეიმურაზ ვასილიძემ კი წილის 1% კახაბერ ანჯაფარიძისგან 1000 ლარად იყიდა.

გარდა აღნიშნული ცვლილებებისა, საჯარო რეესტრის მიხედვით, ტელეკომპანიაში სხვა ცვლილებებიც იგეგმება, თუმცა ამ დროისთვის განაცხადებებზე სარეგისტრაციო წარმოების ვადის დინება შეჩერებულია და ცვლილებები რეესტრში საბოლოოდ ასახული არ არის.

ამ ეტაპზე ტელეკომპანია “მთავარი არხის” წილს სულ 8 ადამიანი ფლობს. საჯარო რეესტრის მიხედვით, 22 მაისიდან წილები შემდეგნაირად ნაწილდება: კახაბერ ანჯაფარიძე – 38%, ბაკურ ჯახაია – 37%, ნიკა გვარამია – 14%, ნიკოლოზ სისაური – 3%, მარი ანა რურუა - 2.5%, გიორგი რურუა – 2.5%, შპს საქართველოს უნივერსიტეტი – 2%, თეიმურაზ ვასილიძე - 1%.

22 მაისამდე კი არხის საკონტროლო პაკეტს ნიკა გვარამია ფლობდა და წილები შემდეგნაირად ნაწილდებოდა: ნიკა გვარამია – 51%, კახაბერ ანჯაფარიძე – 39%, ნიკოლოზ სისაური – 3%,მარი ანა რურუა – 2.5%, გიორგი რურუა – 2.5%, შპს საქართველოს უნივერსიტეტი – 2%.

26 მაისიდან მაუწყებლობას „ევრონიუს საქართველო“ დაიწყებს. „ევრონიუსი“ საქართველოს ეთერში საერთაშორისო ფორმატით გავა, როგორც საცდელი მაუწყებლობა.  აგვისტოს დასაწყისიდან კი მაყურებელს შესაძლებლობა ექნება, სრულფასოვანი, ქართულენოვანი „ევრონიუსი" იხილოს.

„ევრონიუს საქართველო“ გასული წლის სექტემბერში ევროპის წამყვანმა საერთაშორისო ახალი ამბების არხმა, „ევრონიუსმა“, და საქართველოს სატელეკომუნიკაციო კომპანიამ, „სილქნეტმა“ დააფუძნეს.

უკვე ცნობილია, რომ „ევრონიუსი“ თავისი ჟურნალისტების მიერ შექმნილ შინაარსს გაუზიარებს „ევრონიუს საქართველოს“ და მას ქართული სიუჟეტებიც დაემატება. თავის მხრივ, „ევრონიუსიც“ ისარგებლებს ქართული წარმომადგენლობის მიერ მომზადებული მასალებით.

ევრონიუსი 1993 წელს საფრანგეთში, ქალაქ ლიონში დაარსდა და დაარსების დღიდან მსოფლიოს 160 ქვეყანაში 400 მილიონამდე ოჯახს აწვდის ინფორმაციას.

კორონავირუსის პანდემიიდან დღემდე, ვირუსთან დაკავშირებით არაერთი დეზინფორმაცია გავრცელდა, ისევე სწრაფად, როგორც თავად ვირუსი. მოგიყვებით, სამ ფართოდ გავრცელებულ მითზე Covid-19 შესახებ, რომლებმაც მსოფლიო მოიცვა და ადამიანების სიცოცხლესაც შეუქმნა საფრთხე.

 

საშიში მითები

1. მითია, რომ სუნთქვის შეკავებით გაიგებთ გაქვთ თუ არა კორონავირუსი

ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ თითქოს სუნთქვის შეკავებით კორონავირუსის დიაგნოსტირებაა შესაძლებელი, ჯერ კიდევ მარტში გავრცელდა. სოციალურ ქსელში ასეთი ინფორმაციის წყაროდ ძირითადად იაპონელი ან ტაივანელი ექიმები, ზოგ შემთხვევაში სტენფორდის უნივერსიტეტის მკვლევრები არიან დასახელებული.

მითის თანახმად, თუ ადამიანი ღრმად ჩასუნთქვის შემდეგ სუნთქვას 10 და მეტი წამის განმავლობაში ისე შეიკავებს, რომ არ დაახველებს, მაშინ მას Covid-19 არ აქვს. ხშირად ამ მითს თან ახლავს რეკომენდაცია, რომ დასახელებული მეთოდით თავი ყოველ დილით სუფთა ჰაერზე უნდა შეიმოწმოთ.

დეზინფორმაცია ისე სწრაფად გავრცელდა, რომ სოციალურ ქსელ TikTok-ზე გამოწვევად იქცა, - მომხმარებლები ჰეშთეგებით #Corona10secchallenge და #NoCoronaTestChallenge ვიდეოებს ტვირთავენ, რომელშიც სუნთქვას 10 წამის განმავლობაში იკავებენ. ასეთ ვიდეოებს საერთო ჯამში 10 მილიონზე მეტი ნახვა აქვს.

სინამდვილეში, სუნთქვის შეკავებით კორონავირუსის დიაგნოსტირება შეუძლებელია.

• Reuters-თან საუბრისას ინფექციური დაავადებების სპეციალისტი ტომას ნაში "სუნთქვის ტესტს" გამოგონილს უწოდებს.
  
  
• მერილენდის უნივერიტეტში ინფექციური დაავადებების მიმართულების ხელმძღვანელის ფაჰიმ იუნესის განმარტებით, Covid-19-ის მქონე ახალგაზრდა პაციენტების უმრავლესობას სუნთქვის შეკავება 10 წამზე მეტ ხანს შეუძლია, ხოლო მოხუცები, რომელთაც ვირუსი არ აქვთ, დიდი ალბათობით, ვერ შეძლებენ სუნთქვა დიდხანს შეიკავონ, შესაბამისად ვირუსის დადგენა ამ მეთოდით არასწორია.
  
  
• გავრცელებულ მითს Twitter-ზე გამოეხმაურა სტენფორდის უნივერსიტეტიც და გავრცელებულ დეზინფორმაციასთან უნივერსიტეტის კავშირი უარყო.

2. მითია, რომ ცხელი წყლის დალევა კორონავირუსისგან დაგიცავთ

Covid -19-ის გამომწვევი ვირუსის Sars-CoV-2-ის პრევენციისა და მისი დამარცხების მიზნით ცხელი წყლის დალევა რეკომენდებული არ არის. "ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის" ინფორმაციით, SARS კორონავირუსი (Sars-CoV-2-ის მსგავსი ვირუსი) მინიმუმ 56C-ზე კვდება. საკვების მაღალ ტემპერატურაზე მომზადებით, ვირუსი მოკვდება, თუმცა ეს ტემპერატურა იმდენად მაღალია ადამიანის ორგანიზმისთვის, რომ მისი პირდაპირ მიღება დამწვრობას გამოიწვევს.

მითი, საქართველოს შემთხვევაში, სოციალურ ქსელსაც გასცდა და მედიასაშუალებები მოიცვა. მაგალითად, 22 მარტს “მთავარი არხის” გადაცემა “მთავარ აქცენტებში” წამყვანმა მაყურებელს ცხელი სითხის 20 წუთში ერთხელ დალევა ურჩია.

გავრცელებული დეზინფორმაციის დაჯერების გამო რამდენიმე ადამიანი დამწვრობის ცენტრშიც მოხვდა. 16 აპრილს თბილისის დამწვრობის ცენტრის დირექტორი გუგა ქაშიბაძე "ნეტგაზეთთან" აცხადებდა, რომ კორონავირუსის წინააღმდეგ პროფილაკტიკის მიზნით რამდენიმე მოქალაქემ ადუღებული წყალი დალია, რის შედეგადაც მათი ნაწილს პირის ღრუს დამწვრობის გამო ამბულატორიული მკურნალობა  დასჭირდა.

ექიმ-ინფექციონისტის მაია ბუწაშვილის განმარტებით, არ არსებობს სამეცნიერო მტკიცებულებები, რომ დიდი რაოდენობით თბილი წყლის დალევა ვირუსით ინფიცირებით რისკს ამცირებს.


3. სახიფათო მითია, რომ მეთილის სპირტის გამოყენება კორონავირუსის პრევენციის ან/და მკურნალობის საშუალებაა

მეთილის სპირტის იგივე მეთანოლის შესახებ გავრცელებულმა დეზინფორმაციამ ადამიანების სიცოცხლე იმსხვერპლა. გამოცემა Time-ის ინფორმაციით, Covid-19-ის მკურნალობის მიზნით მეთილის სპირტის მიღების გამო ირანში 700-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა. ალკოჰოლური ინტოქსიკაციის გამო 100-მდე პირმა კი მხედველობა დაკარგა.

"ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის" განმარტებით, მეთანოლი სიცოცხლისთვის საშიში ნივთიერებაა, მას არ შეუძლია კორონავირუსის დაავადების განკურნება და მისი მიღება საფრთხეს უქმნის ადამიანის სიცოცხლეს.


cc: stopcov.ge 

 

Covid-19-ის „ინფოდემია“ - როგორ დავიცვათ თავი დეზინფორმაციისგან 

 

პანდემიის პარალელურად ადამიანებისთვის საფრთხეს Covid-19-ის "ინფოდემიაც" წარმოადგენს. დეზინფორმაცია კლავს და ამის ნათელი მაგალითი ირანის ზემოთხსენებული შემთხვევაა. სწორედ ამ "ინფოდემიისგან" თავის დასაცავად Poynter-ი ახალი ამბების აუდიტორიას რამდენიმე მარტივ რჩევას სთავაზობს.

1. ნუ გააზიარებთ Covid-19-ის შესახებ ინფორმაციას მაშინვე, როგორც კი ნახავთ, განსაკუთრებით თუ ის სკანდალურია. აუცილებელად გადაამოწმეთ რამდენად რეალურია ამბავი.

2. შეამოწმეთ წყარო

მნიშვნელოვანია რაზე დაყრდნობით ვრცელდება ინფორმაცია. კორონავირუსის შესახებ სანდო წყაროებია "ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია", აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრი, ასევე ჯანდაცვის ადგილობრივი ოფიციალური ორგანოები.

3. უფრო მეტად ენდეთ მეცნიერებს, ვიდრე პოლიტიკოსებს

უკვე არაერთი შემთხვევა დაგროვდა, როდესაც პოლიტიკოსებმა კორონავირუსთან დაკავშირებით შეცდომაში შემყვანი განცხადებები გაავრცელეს. ამის მიზეზი შესაძლოა პოლიტიკური მიზნები ან უბრალოდ ამ საკითხთან დაკავშირებით არაკომპეტენტურობა იყოს. თუ ინფორმაციის წყარო პოლიტიკოსია, იყავით სკეპტიკურები და გადაამოწმეთ მათი ნათქვამი.

4. დააკვირდით თქვენს ემოციებს

თუ ინფორმაციის მიღებისას გაქვთ ძლიერი ემოცია, ეს კიდევ ერთი ნიშანია იმისა, რომ სხვებისთვის გაზიარებამდე, ეს ინფორმაცია უნდა გადაამოწმოთ.

5. შეამოწმეთ ფოტოები და ვიდეოები

დეზინფორმაცია ხშირად ვიზუალური მასალით ვრცელდება. ფოტოებისა და ვიდეოების გადასამოწმებლად შეგიძლიათ გამოიყენოთ First Draft-ის რესურსები, InVid-ი და RevEye. ფაქტების გადამმოწმებელი ქსელის Vishvas News-ის ამ ფაილში კი დეტალურადაა აღწერილი ფოტოებისა და ვიდეოების შემოწმების გზები.

6. ვირუსთან დაკავშირებით განახლებული ინფორმაცია სანდო წყაროებიდან მიიღეთ.

კორონავირუსთან დაკავშირებით სხვა მითებისა და არსებული გამოწვევების შესახებ მასალებს შეგიძლიათ ამ ბმულზე გაეცნოთ.

---

სტატია მოამზადა "მედიაჩეკერმა" აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის მხარდაჭერით ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია "მედიაჩეკერი". ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს.

დასავლეთმა კრახი განიცადა კორონავირუსის წინააღმდეგ ბრძოლაში, ევროკავშირმა მიატოვა წევრი ქვეყნები, რუსეთი და ჩინეთი კი სხვა სახელმწიფოების დასახმარებლად მყისიერად მზად აღმოჩნდნენ, - მსგავსი შინაარსის გზავნილებითაა გაჯერებული ის დეზინფორმაციული ნაკადი, რაც ბოლო პერიოდში აქტიურად ვრცელდება კორონავირუსთან დაკავშირებით.

ახალი კორონავირუსის მსოფლიო მასშტაბით გავრცელებისა და მისი პანდემიად გამოცხადების პარალელურად, COVID-19-ის შესახებ დეზინფორმაციის ნაკადმა მოიმატა. ონლაინ მედიასა თუ სატელევიზიო სივრცეში არაერთი კონსპირაციული თეორია გავრცელდა ვირუსის ხელოვნურად შექმნის შესახებ, დეზინფორმაციის სამიზნედ იქცა დასავლური ინსტიტუტები და გაქტიურად ანტივაქსერული კამპანიაც.

განსაკუთრებით ძლიერია რუსეთიდან და ჩინეთიდან წამოსული პროპაგანდა. ევროკავშირი რუსეთს და ჩინეთს, კორონავირუსის შესახებ ყალბი ამბების სხვადასხვა ენაზე და სხვადასხვა პლატფორმაზე გავრცელებაში, უკვე ღიად ადანაშაულებს. აღნიშნულის შესახებ არაერთ ოფიცილურ ანგარიშშია მითითებული. ევროკავშირში აცხადებენ, რომ კორონავირუსის შესახებ რუსული პროპაგანდის მიზანი საზოგადოებაში დასავლური ინსტიტუტების მიმართ ნდობის დაკარგვა და მათი მდგრადობის შესახებ კითხვის ნიშნების, სკეპტიციზმისა და, ზოგადად, ანტიდასავლური განწყობების ჩამოყალიბებაა.


კორონავირუსის პანდემიის ფონზე, რუსული პროპაგანდის ერთ-ერთი მთავარი ხაზი ანტიდასავლური განწყობების ფორმირებაზე გადის. ანალიტიკოსები ამბობენ, რომ კრემლმა ფართომასშტაბიანი ანტიდასავლური კამპანია ჯერ კიდევ იანვრის ბოლოდან დაიწყო. მაგალითად, კრემლის პროპაგანდული მანქანა ცდილობს მოსახლეობა დაარწმუნოს, რომ დასავლური ქვეყნების საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემებმა ვირუსის წინააღმდეგ ბრძოლაში სრული კრახი განიცადეს. პროპაგანდული საინფორმაციო კამპანიის ნაწილია ისიც, რომ ამ ქვეყნების მთავრობებმა და ისეთმა ორგანიზაციებმა, მაგალითად, როგორიც ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციაა (WHO), ინფექციის დასამარცხებლად სათანადო ძალისხმევა არ გამოიჩინეს. ითქვა ისიც, რომ ამ უკანასკნელმა ვირუსის შესახებ არასწორი ინფორმაცია გამოაქვეყნა, რითაც მსოფლიო ჯანდაცვა გარკვეული რისკების წინაშე დააყენა.

გარდა დასავლური ქვეყნების ჯანდაცვის სისტემების მიმართ ნდობის შერყევისა, დეზინფორმაციის ერთი მიმართულება უშუალოდ ევროკავშირის დისკრედიტაციას ემსახურება. მაგალითად, კრემლის პროპაგანდის ერთ-ერთმა მთავარმა გამხმოვანებელმა მედიასაშუალებამ RT-მ არაბულ ენაზე გაავრცელა სტატია, რომელშიც საუბარია, რომ კორონავირუსის წინააღმდეგ ბრძოლაში ევროკავშირი საკუთარ პარტნიორებს არაფრით ეხმარება, რუსეთი და ჩინეთი კი სხვა სახელმწიფოების დასახმარებლად მყისიერად მზად აღმოჩნდნენ.

ხელისუფლების მიერ კონტროლირებადი წყაროები ყურადღებას იმაზეც ამახვილებენ, რომ პანდემიამ, ვირუსთან ბრძოლის თვალსაზრისით, დემოკრატიული სისტმების სისუსტეები გამოავლინა. ამასთან, აშშ-ს ადანაშაულებენ, რომ სირიელ ლტოლვილებს შესაბამისი სამედიცინო დახმარება არ გაუწია და ამბობენ, რომ ამერიკა გაეროდან მიღებულ ჰუმანიტარულ დახმარებას, მათ ნაცვლად, ტერორისტულ დაჯგუფებებს აძლევს.

რუსეთმა ვროკავშირის დისკრედიტაცია აქაც სცადა და რუსმა დეპუტატმა ალექსეი პუშკოვმა თქვა, რომ, თითქოს, ევროკავშირის წევრმა ქვეყანამ - პოლონეთმა რუსეთის მიერ იტალიაში ჰუმანიტარული მისიით გაგზავნილი თვითმფრინავებისთვის საკუთარი საჰაერო სივრცის გახსნაზე უარი თქვა. მას შემდეგ, რაც ბრალდებას პოლონურმა მხარემ უპასუხა და გავრცელებულ ინფორმაციას ტყუილი უწოდა, რუსმა დეპუტატმა განცხადება twitter-დან წაშალა. თუმცა, დეზინფორმაციის გავრცელების თვალსაზრისით, ფაქტობრივი ზიანი მაინც დადგა, რადგან დეპუტატის ეს განცხადება არაერთმა რუსულმა პროკრემლისტურმა გამოცემამ გამოაქვეყნა და პოლონეთის განცხადების შემდეგაც არ დააკორექტირა.

ამის პარალელურად, რუსულმა ტელეარხებმა აქტიურად გააშუქეს რუსეთის მიერ იტალიისთვის აღმოჩენილი ჰუმანიტარული დახმარების შესახებ ინფორმაცია, რომელიც ვირუსის წინააღმდეგ ბრძოლისთვის, იტალიაში სამედიცინო პერსონალისა და შესაბამისი აღჭურვილობის გაგზავნაში გამოიხატა. სხვადასხვა წყაროების მტკიცებით, გაგზავნილი აღჭურვილობის 80% უვარგისი აღმოჩნდა, სამედიცინო პერონალის სახით კი - რუსეთმა იტალიაში, რეალურად, სადაზვერვო სამსახურის (GRU) თანამშრომლები გაგზავნა. მიუხედავად ამისა, რუსეთმა ეს აქტი ე.წ. მსოფლიო საზოგადოებისთვის იტალია-რუსეთის ტრადიციული მეგობრობის დემონსტრირების ძლიერ სიმბოლოდ გამოიყენა.

ევროკავშირის მიერ ბოლო პერიოდში განახორციელებული ქმედებებიც საკმარისია იმ დეზინფორმაციის გასაბათილებლად, თითქოს, ევროკავშირი COVID-19-ის წინააღმდეგ უმოქმედოა და შესაბამის ნაბიჯებს არ დგამს. პანდემიის შედეგად მოსახლეობასა და ეკონომიკაზე ასახული დარტყმის შესამსუბუქებლად და ვირუსთან საბრძოლველად, ევროკავშირმა ჯამში 37 მილიარდი ევროს მობილიზება მოახერხა. ამასთან, COVID-19-თან დაკავშირებული სამეცნიერო კვლევების მხარდასაჭერად ცალკე გამოყო 47.5 მილიონი ევროს ოდენობის თანხაც. ეს ევროკავშირის მიერ პანდემიას წინააღმდეგ ბროლისთვის გადადგმული საპასუხო ნაბიჯების მხოლოდ მცირე მაგალითებია.


ანტიდასავლური კამპანიის ფარგლებში, დეზინფორმაციის ერთ-ერთი მთავარი სამიზნე კომპანია “მაიკროსოფტის” დამფუძნებელი ბილ გეიტსიც აღმოჩნდა, რომელიც საკუთარ მეუღლესთან მელინდა გეიტსთან ერთად COVID-19-თან ბრძოლის წინააღმდეგ ერთ-ერთ მთავარ იარაღად სავალდებულო ვაქციანაციას ასახელებს და აღნიშნული მიმართულებით აქტიურ კამპანიასაც აწარმოებს.

პროკრემლისტური საიტები კორონავირუსის შექმნასა და მსოფლიო პანდემაში სწორედ მას ადანაშაულებენ. მათ მიერ გავრცელებულ ყალბ მასალებში ხაზგასმულია, რომ ბილ გეიტსს ვაქცინაციის გზით ადამიანების ორგანიზმში მიკროჩიპების ჩამონტაჟება და, ამ მეთოდით, საზოგადოებაზე სოციალური კონტროლის დამყარება სურს.

ანტივაქცინურმა კამპანიამ მასშტაბური ხასიათი მარტის შუა რიცხვებიდან მიიღო, როდესაც ვაქცინაციის გზით ადამიანებში მიკროჩიპების ჩადგმის შესახებ დეზინფორმაცია პირველად პროკრემლისტურმა, ყალბი ამბების გამავრცელებელმა კანადურმა ვებსაიტმა Global Research-მა გამოაქვეყნა. მას შემდეგ, აღნიშნული დეზინფორმაცია ინგლისურ, რუსულ და ესპანურ ენებზე, ასევე კრემლის მიერ კონტროლირებულმა, არაერთმა გამოცემამ გაავრცელა.

ანტივაქცინურმა კაპმანიამ საქართველომდეც მოაღწია. ვაქცინის მეშვეობით ადამიანების ორგანიზმში მიკროჩპების შეყვანის შესახებ, ონლაინგამოცემა tvalsazrisi.ge ფეისბუკის ერთ-ერთი მომხმარებლის სრულიად დაუსაბუთებელ მოსაზრებაზე დაყრდნობით წერს. მომხმარებელი, რომელის პირად გვერდზეც აღნიშნულის, ასევე მე-5 თაობის ინტერნეტის COVID-19-ის პანდემიასთან კავშირზე აქტიურად წერს, ამბობს, რომ “ადამიანის ყოფიერების კონტროლის” მიზნით, ორგანიზმში მიკროჩიპების შეყვანის კამპანიას ბილ გეიტსი კურირებს, რომელიც “ქველმოქმედებას არის ამოფარებული”.

---

სტატია მოამზადა "მედიაჩეკერმა" აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის მხარდაჭერით ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია "მედიაჩეკერი". ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს.

ჟურნალისტიკის ყველაზე პრესტიჟული პრემიის 2020 წლის გამარჯვებულები 4 მაისს გამოვლინდნენ. პულიცერის პრიზი ჟურნალისტიკის 15 ჟანრსა და "წიგნების, დრამისა და მუსიკის" 7 კატეგორიაში გაიცა. კორონავირუსის პანდემიის გამო ლაურეატები დისტანციურად გამოავლინეს.

  

წლევანდელი გამარჯვებულები არიან:

1. საზოგადოების სამსახური (Public Service) - Anchorage Daily News-ი ProPublica-ს მასალებით სტატიების სერიისთვის, რომლითაც გამოვლინდა, რომ ალასკის სოფლების მესამედს არ ჰყავდა პოლიცია. ხელისუფლება ათწლეულების განმავლობაში საკითხის მიმართ უყურადღებობას იჩენდა და სტატიებმა ბიძგი მისცა საკანონმდებლო ცვლილებებს.

2. Breaking News Reporting - The Courier-Journal-ის თანამშრომლები ( Louisville, Ky.) კენტუკის გუბერნატორის მიერ ასობით შეწყალების სწრაფი გაშუქებისთვის. მასალები პროცესის გაუმჭვირვალობას, რასობრივ უთანასწორობასა და სამართლებრივი ნორმების დარღვევას ასახავს.

3. საგამოძიებო რეპორტინგი - The New York Times-ის რეპორტიორი ბრაიან როზენთალი ნიუ-იორკის ტაქსის ინდუსტრიაში არსებული სიტუაციის გამოააშკარავებისთვის. მასალაში ახსნილია, როგორ სარგებლობენ კრედიტორები ე.წ მტაცებლური სესხებით, რაც უარყოფით გავლენას ახდენს ტაქსის დაუცველ მძღოლებზე. ჟურნალისტური მასალის გამოქვეყნებას პრობლემასთან დაკავშირებით სახელმწიფო და ფედერალური გამოძიების დაწყება და რეფორმები მოჰყვა.

4. განმარტებითი რეპორტინგი - The Washington Post-ის თანამშრომლები სტატიების სერიისთვის, რომელმაც მეცნიერული სიცხადით აჩვენა მაღალი ტემპერატურის მძიმე ზეგავლენა პლანეტაზე.

5. ადგილობრივი რეპორტინგი - The Baltimore Sun-ის თანამშრომლები ქალაქის მერსა და მის ზედამხედველობაში მყოფ საჯარო საავადმყოფოების სისტემას შორის სარფიანი ფარული ურთიერთობის გაშუქებისთვის.

6. ეროვნული რეპორტინგი (National Reporting) - The Seattle Times-ის ჟურნალისტები: დომინიკ გეითსი, სტივ მილეტიკი, მაიკ ბეიკერი და ლუის კემბი სტატიებისთვის, რომლებმაც გამოააშკარავა სახელმწიფო რეგულირების არაეფექტურობა და Boeing 737 MAX -ის დიზაინის ხარვეზები, რამაც ორი სასიკვდილო კატასტროფა გამოიწვია.

ProPublica-ს ჟურნალისტები: კრისტიან მილერი, მეგან როუზი და რობერტ ფატურეჩი წყნარ ოკეანეში მომხდარი სასიკვდილო საზღვაო ავარიების შემდეგ ამერიკის მე-7 საზღვაო ფლოტის შესახებ ჟურნალისტური გამოძიებისთვის

7. საერთაშორისო რეპორტინგი - The New York Times-ის თანამშრომლები დიდი რისკით გაშუქებული ამბების სერიისთვის, რომელიც ნათელს ჰფენდა ვლადიმირ პუტინის რეჟიმის მტაცებლურ ხასიათს

8. ფიჩერსი - The New Yorker-ის ჟურნალისტი ბენ ტაბი ვრცელი სტატიისთვის ადამიანის შესახებ, რომელიც გაიტაცეს, აწამეს და 10 წელზე მეტ ხანს ჩამოართვეს თავისუფლება გუანტანამოს ციხეში. საველე გაშუქებისა და ლირიკული პროზის შერწყმით ავტორი ამერიკის ტერორიზმთან ომზე ნიუანსირებულ ხედვას გვთავაზობს.

9. კომენტარი - The New York Times-ის ჟურნალისტი ნიკოლ-ჰანა ჯონსი პერსონალური ნარკვევისთვის Project 1619-ისთვის, რომელიც ამერიკის ისტორიაში აფრიკელების მონობას ეხება.

10. კრიტიკა - Los Angeles Times-ის ჟურნალისტი კრისტოფერ ნაითი კრიტიკოსის მიერ არაჩვეულებრივი საზოგადოებრივი სამსახურის დემონსტრირებისთვის თავის ნამუშევრით, რომელშიც ლოს-ანჯელესის სამხატვრო მუზეუმის რემონტის კანონპროექტი გააკრიტიკა.

11. სარედაქციო სვეტი - Palestine (Tx.) Herald Press-ის რედაქტორი ჯეფრი გერეტი სარედაქციო სვეტებისთვის, რომლებმაც გამოააშკარავა როგორ კვდებოდნენ წინასწარ პატიმრობაში დაკავებული პირები ტეხასის ერთ-ერთ ციხეში. მასალები ასახავს შტატში ადგილობრივი შერიფებისა და სასამართლოების მცდელობის ტენდენციას, დაემალათ ეს ტრაგედიები.

12. სარედაქციო კარიკატურა - The New Yorker-ის კონტრიბუტორი ბარი ბლიტი დონალდ ტრამპის თეთრი სახლის ადმინისტრაციის წევრებსა და პოლიტიკასთან დაკავშირებით შექმნილი კარიკატურებისთვის.

13. ახალი ამბების ფოტოგრაფია - Reuters-ის ფოტოგრაფები ჰონგ-კონგის საპროტესტო აქციის ამსახველი ფოტოებისთვის.

14. ფოტოისტორია - Associated Press-ის ფოტოგრაფები: ჩანი ანანდი, მუხთარ ხანი და დარ იასინი ქაშმირის სადავო ტერიტორიაზე ცხოვრების ამსახველი ფოტოებისთვის.

15. აუდიო რეპორტინგი - რადიო გადაცემა This American Life-ის თანამშრომლები Los Angeles Times-ის რეპორტიორ მოლი ო'ტულთან და Vice News-ის ფრილანსერ ემილი გრინთან ერთად ეპიზოდისთვის “The Out Crowd”, რომელიც ტრამპის ადმინისტრაციის "დარჩი მექსიკაში" პოლიტიკის პერსონალურ გავლენას ასახავს.

წიგნები, დრამა და მუსიკა

მხატვრული ლიტერატურა - The Nickel Boys, by Colson Whitehead (Doubleday)

დრამა - A Strange Loop, by Michael R. Jackson

ისტორია - Sweet Taste of Liberty: A True Story of Slavery and Restitution in America, by W. Caleb McDaniel (Oxford University Press)

ბიოგრაფია - Sontag: Her Life and Work, by Benjamin Moser (Ecco)

პოეზია - The Tradition, by Jericho Brown (Copper Canyon Press)

არამხატვრული ლიტერატურა - The End of the Myth: From the Frontier to the Border Wall in the Mind of America, by Greg Grandin (Metropolitan Books) და The Undying: Pain, Vulnerability, Mortality, Medicine, Art, Time, Dreams, Data, Exhaustion, Cancer, and Care, by Anne Boyer (Farrar, Straus and Giroux)

მუსიკა - The Central Park Five, by Anthony Davis

სპეციალური აღნიშვნა - იდა უელსი

ლინჩის წესით გასამართლების ეპოქაში მისი შესანიშნავი და გაბედული გაშუქებისთვის აფრო-ამერიკელების წინააღმდეგ განხორციელებული საშინელი და მანკიერი ძალადობის შესახებ. პულიცერის პრიზის საბჭო იდა უელსის მისიის მხარდასაჭერად სულ მცირე $50,000 აშშ დოლარს გამოყოფს. ( აფრო-ამერიკელი ჟურნალისტი იდა უელსი 1862 –1931 წლებში ცხოვრობდა)

რას მივიღებთ, თუ მიზოგინიას¹ ეპატაჟის² წარუმატებელ მცდელობას დავამატებთ და კარგად გავაზავებთ? რიგით 33-ე გაბულოგს, რომელიც “მთავარი არხის” ეთერში 2020 წლის 17 მაისს, 21:00 საათზე გავიდა.

გიორგი გაბუნიას მონოლოგები ე.წ გაბულოგები გადაცემა “პოსტ ფაქტუმში” მეტაფორული ენითა და “განთქმული” ენამახვილობით გადმოცემული კიჩური ჩანართებია, რომლებიც სხვადასხვა თემას ეძღვნება.

17 მაისის გაბულოგი “ქართულ ოცნებას” და მისი “მშობიარობის” უნაყოფო მცდელობებს ეძღვნებოდა. ერთი შეხედვით, შეუძლებელია, მშობიარობის სრულიად ბუნებრივი და ბევრი ადამიანისთვის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი პროცესი შეურაცხმყოფელ და უარყოფით ამბად წარმოაჩინო, თუმცა, უნდა ვაღიარო, გიორგი გაბუნიამ ეს შესანიშნავად შეძლო, როდესაც მშობიარობის პროცესი და მისი თანმდევი მოვლენები პოლიტიკური პარტიის დასაკნინებელ ანალოგიად გამოიყენა.

ტელეწამყვანს “ქართული ოცნების” მეტი სიმკვეთრით გასაკრიტიკებლად არც კიდევ უფრო “შეურაცხმყოფელი” ეპითეტის “ბერწის” მოშველიება დავიწყებია.

“... ბავშვი იქ არ არის, “ქართულ ოცნებას” ცრუ ორსულობა სჭირს, თან უკვე მერამდენედ. რაც სულაც არ არის გასაკვირი, ბერწი ადამიანის დაფეხმძიმება შეუძლებელია და რამდენიც არ უნდა ეძახო შობე, დარეჯან, შობე” მაინც ვერაფერს გააჩენს” - ვუსმენდი გაბუნიას პათეტიკური თეატრალობით წარმოთქმულ ამ სიტყვებს და ყველა იმ ქალზე მეფიქრებოდა, ვისაც ქვეყნის ერთ-ერთი ყველზე მაღალრეიტინგული ტელეარხის პრაიმტაიმიდან კიდევ ერთხელ შეახსენეს, რომ თუ შთამომავლობას ვერ და არ ტოვებს, უფუნქციო, არასრულყოფილი ადამიანია და მისი ადგილი აქ არ არის.

დარწმუნებული ვარ, ამ ბლოგის წაკითხვის შემდეგ, ვინმე აუცილებლად მიმითითებს გაბულოგის მეტაფორულ ენაზე და მეტყვის, რომ ვაჭარბებ, ვინმე კი, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების პრინციპების გადაკითხვისკენ მომიწოდებს, თუმცა, მე მჯერა, რომ მედიას მშვიდობიანი, ტოლერნატული, გენდერულად მგრძნობიარე, არადისკრიმინაციული გარემოს ჩამოყალიბებასა და სტერეოტიპების შემცირებაში უნიკალური და ძალიან მნიშვნელოვანი როლი აქვს. “ბერწი ქალების” წუნდებულად წარმოჩენა “პოსტ ფაქტუმში” კი ამ როლს, სრულიად არ შეესაბამება.

მიზოგინური ენით გაბულოგის მხოლოდ დასაწყისი როდი გამოირჩეოდა, არა და არა, ტრიუმფალური ფრაზა გიორგი გაბუნიამ ბოლოსკენ შემოგვინახა, როცა დაასკვნა, რომ “ქართულმა ოცნებამ” გაითვალისწინა პოპულარული რჩევა და გაუპატიურების გარდაუვალობის გააზრებისას, უბრალოდ მოეშვა და პროცესისგან სიამოვნებას იღებს. არხის სოციალური მედიის გუნდმა ეს ფრაზა ისეთ საინტერესო მოვლენად ჩათვალა, რომ “მთავარი არხის” ოფიციალურ ფეისბუქზე, რომელსაც ნახევარ მილიონზე მეტი მომწონებელი ჰყავს, ვიდეოს ატვირთვისას, აღწერაშიც კი გამოიყენა.

სექსუალური ძალადობის მსხვერპლების მიმართ ქართული მედიის უგულო და არაეთიკური დამოკიდებულება არახალია. ეროვნული მედიის დიდი ნაწილი მუხლჩაუხრელად ცდილობს გააძლიეროს საზოგადოებაში გავრცელებულ სტერეოტიპი იმის შესახებ, რომ გაუპატიურება, სექსუალური ძალადობა ან/და შევიწროვება მსხვერპლის ბრალი იყო, მონდომებით ამოწმებს, მსხვერპლს “შარვალი ეცვა თუ კაბა” და მისი “საეჭვო რეპუტაციით” გულწრფელად შეწუხებული მეზობლების კომენტარებსაც არ გვაკლებს.

ამჯერად გიორგი გაბუნიას ემპათიისგან დაცლილმა, მიზოგინურმა ფრაზამ მოახდინა მსხვერპლების გრძნობების უგულვებელყოფა, მათი ტრამვების გაუბრალოება და ისე წარმოჩენა, თითქოს ადამიანის ნების საწინააღმდეგო, ძალადობრივი ქმედება, რომელიც ფსიქიკას მძიმე დაღს ასვამს, სასიამოვნო შეიძლება იყოს.

ხელმძღვანელობის მიერ გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობა; სამსახურში ყველა ქალისა და კაცის მიმართ თანასწორი მოპყრობა, პატივისცემა, ადამიანის უფლებების დაცვისა და არა-დისკრიმინაციული მიდგომის პატივისცემა და ხელშეწყობა; ყველა ქალი და კაცი თანამშრომლის ჯანმრთელობის, უსაფრთხოებისა და კეთილდღეობის უზრუნველყოფა; ქალების განათლების, პროფესიული მომზადებისა და განვითარების ხელშეწყობა; საწარმოს განვითარება, მიწოდების ჯაჭვები და მარკეტინგის პრაქტიკა, რომლებიც ხელს უწყობს ქალთა გაძლიერებას;თანასწორობის ხელშეწყობა სათემო ინიციატივებისა და ადვოკატირების მეშვეობით; გენდერული თანასწორობის მიღწევაში პროგრესის გაზომვა და საზოგადოებისთვის გაცნობა - ასეთია გაეროს ქალთა გაძლიერების პრინციპები, ის პრინციპები, რომლებსაც ცოტა ხნის წინ “მთავარმა არხმა” ხელი პომპეზურად მოაწერა, რითაც რეგიონში პირველი ხელმომწერი მედია გახდა და განაცხადა, რომ არხის თანამშრომლობა გაეროს ქალთა ორგანიზაციასთან უკვე აქტიურ ფაზაში გადავიდა, რომ, არხის ჟურნალისტები სპეციალურ ტრენინგს გაივლიან, როგორც საქართველოში, ასევე ქვეყნის ფარგლებს გარეთ და რომ, თავის მხრივ, ორგანიზაცია “მთავარი არხის” სხვადასხვა გადაცემაში ქალთა უფლებების დაცვის საკითხების გაშუქებას მონიტორინგს გაუწევს.

მართალია, მე მეეჭვება, რომ არხი, რომლის ეთერიდანაც მიზოგინური მესიჯები აქტიურად ისმის, ამ პრინციპებით ხელმძღვანელობს, თუმცა, ვინ იცის, იქნებ, ჯერ, უბრალოდ, დატრენინგება ვერ მოასწრეს?

---

_{[1]მიზოგინია (ბერძ. misos — სიძულვილი, და gyne — ქალი) — ქალთმოძულეობა, ქალთა და გოგონათა მიმართ უნდობლობა, პათოლოგიური ანტიპათია.}

_{[2]ეპატაჟი (Fr. épatage) სკანდალური გამოხდომა; საქციელი, რომელიც არღვევს საერთოდ მიღებულ ნორმებსა და წესებს.}

ციანიდის სკანდალის შემდეგ, ნაციონალური მედიაორგანიზაციების ნაწილმა გაჭირვებით დაძლია რელიგიის ჟურნალისტიკის პირველი კლასის პროგრამა და თითქოს ეპისკოპოსისა და მღვდლის გარჩევა ისწავლა, თითქოს დაიზუთხა კიდეც სხვაობა პანაშვიდსა და პარაკლისს შორის, აღარც ბოლომდე მიწასგართხმული შემეოხებდა სრულიად საქართველოს მამებსა და დედებს, დროდადრო კი გვიგდებდა სახელგანთქმულ “ერორს”, როცა სინოდის სხდომიდან გამოვარდნილი ჭყონდიდელი მიტროპოლიტის კათოლიკოს-პატრიარქისადმი წაყენებული ბრალდების გადმოცემა უწევდა, ფიზიკის კანონებსაც კი აყენებდა ეჭვქვეშ დიდი შაბათის ცეცხლის დღესასწაულზე, მაგრამ კაცი მაინც იფიქრებდა, პანდემია რომ დაიწყოს, რაღაცას მოახერხებენო.

ო, წმიდაო გულუბრყვილობავ!

ჩვენ დაგვავიწყდა, რომ ვინც სასწაულების ფაქტად გასაღებით ფიზიკას აუქმებს, არც ვირუსოლოგიას დაინდობს და არც ეპიდემიოლოგიას.

მრავალგზის გვინახავს, როგორ მარცხდება მედია ფანატიზმთან, სიძულვილთან, ანტიმეცნიერებასთან თუ ფიზიკურ ძალადობასთან. ჟურნალისტებს მრავალგზის უმტყუნიათ საზოგადოებისთვის და უღალატიათ პროფესიული ეთიკისთვის, მაგრამ ის არასდროს ყოფილა ასე სასიკვდილოდ და მასშტაბურად არაადეკვატური.

და კი, რთულ დროს, სამოსნობაც ვერაფერი შეღავათია. საკმარისი არ არის, უბრალოდ აღარ იწვე, აღარ თვინიერებდე და ოდნავ გაკადნიერებას ბედავდე. საკმარისი არ არის შორენას მუქარანარევ ზარებს აღარ პასუხობდე, ან შენი სიუჟეტები კათოლიკოს-პატრიარქისადმი აღვლენილ ონლაინწირვას აღარ ჰგავდეს.

საკმარისი არ არის, ქალბატონ ეზუგბაიას, ბატონ გამყრელიძეს, იმნაძეს ან ცერცვაძეს ეკლესიის თავგასულობაზე კითხვებს უსვამდე, როცა ისინი დიდი უპასუხისმგებლობით იჩლექენ ენას, ან შეშინებულები ძლივს და უკვე დაგვიანებით ახერხებენ არტიკულაციას - წირვაზე არ წახვიდეთო. საკმარისი არ არის ხელისუფლებას, ჯანდაცვისა თუ იუსტიციის მინისტრებს ეკითხებოდე - მერე კანონი რომ ირღვევაო?

საკმარისი არ არის, რადგან მედია თავის მოვალეობას კითხვის დასმით არ ამოწურავს. ხანდახან მისი მოვალეობა პასუხის არმიღებაა.

პასუხის არმიღებაა საჭირო, როცა მეცნიერი - მეცნიერებას ჰყიდის, ხელისუფლება - ხელისუფლებას, ხოლო ეკლესია - რწმენას.

სხვა შემთხვევაში, ჟურნალისტებიც გავყიდით ფაქტებს.

ჩვენ არ უნდა ვიღებდეთ პასუხისმგებელი პირების არაადეკვატურ კომენტარებსა და აშკარა ტყუილებს, ზოგჯერ გონიერების გამაუქმებელთ.

ჩვენ არ უნდა ვჯერდებოდეთ მხოლოდ წინასწარ დაწერილი ნელთბილი გზავნილების ფოსტალიონობას.

ანგარიშვალდებული პირები უნდა უფრთხოდნენ მედიის რისხვას. უნდა უფრთხოდნენ პასუხისმგებლობით აღვსილი პროფესიონალების უმწვავეს კრიტიკასა და უკიდურესად, რეალობასთან ადეკვატურობაში გამწვავებულ და, მე თუ მკითხავთ, განრისხებულ ტონს.

ჩვენ უნდა ვასხვავებდეთ ფაქტებსა და ინტერპრეტაციებს.

რა არის ფაქტი?

ფაქტი ის არის, რომ პანდემიის კრიზისის დროს, ხელისუფლება და მედიცინა პრაქტიკულად ჩამოემხო გავლენიანი რელიგიური ფანატიკოსების ფერხთით და მხოლოდ კოსმეტიკური ჩარევითღა ცდილობს ჩვენს გამოსარჩლებას, საბოლოოდ კი მომავალ არჩევნებზე საკუთარი ბედის გამოსარჩლება სურს.

ფაქტი ის არის, რომ დღისით-მზისით თუ შუაღამით-კომენდანტით კანონი ირღვევა. ფანატიზმი კი მასზე აღზევდა.

ფაქტი ის არის, რომ ადამიანთა სიცოცხლე საფრთხეშია. ჩვენი ჯანმრთელობა მედიცინის პროფესიონალების ხელიდან გამოსტაცეს და ჭკუიდან შემცდარი ფანატიკოსებს გადაულოცეს.

ფაქტი ის არის, რომ ეპიდემიოლოგებმა თუ ინფექციონისტებმა ამ პოლიტიკურად მოტივირებულ უკანონობას უკიდურესად ყრუდ უპასუხეს და ჩვენს ჯანმრთელობას ზოგი ენამოჩლექით გამოესარჩლა - ზოგმაც, იმას ვიზამ, რასაც ფანატიკოსთა გავლენიანი ლიდერი მიბრძანებსო.

მედიამ ეს ფაქტები ვერ გადმოსცა. ვერ დაგვანახა. ვერ შემოგვთავაზა სურათი, სადაც თავსდამტყდარი უბედურება არსებითად იქნებოდა გადმოცემული, იმდენად, რომ უბედურების კატასტროფულობა აღგვექვა.

ამის პარალელურად, მან აირჩია ებალანსებინა სიკეთესა და ბოროტებას შორის.

ნაციონალური მედიაორგანიზაციები რელიგიურ ფანატიკოსებსა და მათ აპოლოგეტებს სასიკვდილოდ დიდ დროს უთმობდნენ, ეს მაშინ, როცა ადეკვატურად კრიტიკულ აზრს ზოგჯერ ეთერიდან აძევებდნენ.

უნდა გვესმოდეს, რომ მომაკვდინებელი ფანატიზმის სტერილური გაშუქება ჟურნალისტიკა არ არის, ჟურნალისტიკა ფაქტების ხელოვნებაა.

ჩვენ არ მოგვეთხოვება ვაბალანსოთ კანონსა და უკანონობას შორის.

ჩვენ არ მოგვეთხოვება პატივისცემა დავუდასტუროთ გავლენიან კრიმინალებს (“დიდი პატივისცემით, მამა ანდრია, მე თქვენ არ გებრძვით, მაგრამ რომ გვწამლავთ, მაინც მიწევს გაფხაკუნება”).

ჩვენ არ მოგვეთხოვება ამ კრიმინალებს საზოგადოების საღი აზრისგან გადარწმუნების შესაძლებლობა მივცეთ.

აბა, არ გავაშუქოთო?! გვკითხავენ ხოლმე კრიტიკოსებს კოლეგები. როცა ეს კითხვა უკვე ჩამოთვლილი არგუმენტების შემდეგ დაისმის, პასუხის ხასიათზე აღარ ხარ, მაგრამ პასუხი საჭიროა.

რაღა თქმა უნდა, გაშუქება აუცილებელია!

საქართველოს ეკლესია ამ ქვეყნის უმსხვილესი პოლიტიკური მოთამაშეა, მისი არგაშუქება, ან დისპროპორციულად მცირე გაშუქება მხოლოდ ბრიყვული, სტერილური და ელიტისტური გადაწყვეტილებაა, რომელსაც, როგორც იქნა, ჩვენი ლიბერალური მედიაც დაეხსნა.

გაშუქება აუცილებელია, მაგრამ აქ თავს იჩენს ცენზურის, სურვილისა და კომპეტენციის პრობლემები.

ხანდახან ცენზურა გავალებს, შენი კომპანიისა თუ ამ კომპანიის მფლობელთა უსაფრთხოებას მოუფრთხილდე, ხანდახან თვითცენზურას იწესებ, რომ ქუჩაში არ გცემონ, ხანდახან სურვილი კი გაქვს - მაგრამ კომპეტენცია არა.

კომპეტენცია კი მოითხოვს შემოქმედებითობასა და სიფხიზლეს. ვერც ერთი პროფესიონალი, ფუნდამენტური პრინციპების მიღმა ვერ დაწერს სტანდარტების სრულ ჩამონათვალს, რადგან სტანდარტები გარემოებებისა და მიზნების კომბინაციით ყალიბდება. გარემოებები კი მუდმივად იცლვება. კონტექსტი ხან ამას მოგვთხოვს, ხან იმას - დანარჩენები კი შედეგებით იზომება. თუ შედეგი საზოგადოების ინტერესებს აცდენილია, ჩვენ უარი უნდა ვთქვათ წარუმატებელ ფორმატებზე.

წარუმატებელი ფორმატები და წარუმატებელი გაშუქება პანდემიის დროს - აღარ არის პროფესიული ღირსებისა თუ საზოგადოების ინფორმირებული არჩევნის საკითხი - ჯანმრთელობის საკითხია.

კი ვხუმრობდით, მაგრამ ხანდახან მედია ჯანმრთელობისთვის საზიანოა.

ჩვენ უნდა ვცნოთ ახალი სინამდვილე, გადავაფასოთ საკუთარი თავი და მივხვდეთ, რომ გვჭირდება რელიგიის პროფესიონალი ჟურნალისტები.

ეს კრიზისი მხოლოდ საქართველოში არ დგას, დასავლური, რესპექტაბელური მედიებისთვის თვალის გადავლებაც კმარა, ერთ ნიუსში ათი შეცდომის საპოვნელად.

სწორედ ამ კრიზისის შედეგია ისიც, რომ მრავალი არაკომპეტენტური და გამოუცდელი კრიტიკოსი, ხანდახან იმგვარი სტანდარტების სასრულ ჩამონათვალს წარმოგვიდგენს, რომლებიც არაფრით პასუხობს მუდმივ ცვლადს - გარემოებას. ხანდახან ეს კრიტიკა ჩაშენებულია სიზარმაცეში - სჯობს ამტკიცო, რომ რაღაც არ უნდა გაშუქდეს, იმისთვის, რომ ოდნავ მეტი არ წაიკითხო, ხანდახან - განუსწავლელობაში.

პროფესიული სტანდარტების ფორმირება არ დასრულებულა, ის მიმდინარეობს აქ და ახლა - სტანდარტებიცა და ეთიკაც, საბოლოოდ პროცესია - მთავარია, არ იცვლებოდეს მიზნები.

გარდა ამისა, მნიშვნელოვანი კომპონენტია მედიის რეპუტაცია და ცნობადობა. ჰედლაინი, რომელსაც ერთი მედია ერთ აუდიტორიას აწვდის, შესაძლოა, სრულიად სხვაგვარად იკითხებოდეს, ვიდრე მეორის მიერ შერჩეული იგივე. სხვაა მედიაა, სხვაა აუდიტორია. ჩვენ უნდა ვიცნობდეთ საკუთარ აუდიტორიას, უსწრაფესი უკუგებით მუშაობაში ვაკორექტირებდეთ პოლიტიკას - საჭიროა ყოველდღიური გადაწყვეტილებების აქტიური მიღება და არა გამზადებული სტანდარტებით გაზარმაცება - “ტრენინგზე მოვისმინე და საკმარისია” ან “ნაცნობმა მედიაექსპერტმა გამობრძნა” - სავალალო შეცდომაა.

რა თქმა უნდა, არსებობს ლეგიტიმური დისკუსია და ლეგიტიმური განსხვავებები, მათ შორის, იმის შესახებ, რა არის სწორი და რა არასწორი მიზნის მისაღწევად და ეს დებატი კვლავ გაგრძელდება - მთავარია გადაწყვეტილებებს პროფესიონალები იღებდნენ და არა რეალობას მოწყვეტილი ზარმაცები, მთავარია მიზნები გვქონდეს საერთო.

ჩვენ არ უნდა ვიქცეთ არც კრიტიკოსთა ტყვეებად და არც მხოლოდ საკუთარ ნაბადს დანდობილ შეუვალ თავკერძებად. ჟურნალისტის მოვალეობაა ყოველდღიურად ვითარდებოდეს ახალ დისკუსიებსა და კონტექსტებში.

მოვიდა დრო, მედიამ აღიაროს თეოლოგიური და კანონიკური რწმენა-წარმოდგენების პოლიტიკურობა. კანონიკა ისეთივე პოლიტიკური შეიძლება იყოს, როგორც კანონი. უძველესი დოკუმენტებიც კი, დღემდე ახდენენ გავლენას გეოპოლიტიკაზე.

მაგალითად, აღარარსებული ქალაქის - კონსტანტინოპოლის საპატრიარქომ 1686 წელს, მის მიერვე გამოცემული სიგელი გააუქმა, 451 წლის ქალკედონის კრების მიერ მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილებით, რომ 2019 წელს, უკრაინის ეკლესიისთვის ავტოკეფალია მიეცა. ყოფილა კანონიკა პოლიტიკის კომპონენტი?

როცა შენი მედია ამ თემატიკას დროს არ უთმობს, საზოგადოებრივ იმუნიტეტს აჩლუნგებ, შედეგად კი საზოგადოება ადვილად მოწყვლადია გავლენიანი რელიგიური ინსტიტუტების მავნებლური თუ მკვლელი ფანატიზმის წინაშე.

რელიგია გაშუქების მიღმა არ უნდა დაგვრჩეს.

ჩვენ სასიცოცხლოდ გვჭირდება რელიგიის პროფესიონალი ჟურნალისტები. ჟურნალისტები რომლებიც ამ პროფილს ცხოვრებას მიუძღვნიან.

სხვანაირად, არაფერი გამოვა.

ფოტო: ბოლნისის მუნიციპალიტეტი

ორშაბათი კარანტინშიც კი რჩება ორშაბათად, მძიმე და რთულ დღედ, მთელი ქვეყნის მასშტაბით საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადებიდან ლამის 10 დღის თავზე, შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ვერც ერის ნაწილი მიხვდა ეპიდემიის მოახლოების სიმწვავეს და ვერც ბერის.

ეკლესია და მთავრობა ზუსტად ისე ევაჭრებიან ერთმანეთს, როგორც ბაზარში 30 ლარიანი ნივრის გამყიდველი მყიდველს, რომელიც ფასით უფროა გაოგნებული, ვიდრე ნივრის ყიდვის საჭიროებით.

დღეს ბლოკნოტში დღიურისთვის ჩანიშვნების გასაკეთებლად ბევრად ნაკლები დრო მაქვს, მაგრამ უკვე ვიცი, რომ ამ კვირის ყველა დღეს თავის სახელს დავარქმევ, რადგან რაც არ უნდა მოხდეს ხვალ, ისეთი ვეღარ იქნება ეს სამყარო, როგორიც იყო გუშინ.



გაორმაგებული შფოთი მაწუხებს, რამდენადაც არ უნდა გადავეწყო საქმის კეთებისკენ, შეუძლებელია ამ დახურულ სივრცეში, სადაც მთავრი საინფორმაციო წყარო მაინც ტელევიზორია, სიმშვიდე შეინარჩუნო და იმედიანად იყო.

მოქმედებს ისიც, რომ წინა კვირასთან შედარებით, კორონავირუსით ინფიცირებულთა რაოდენობა უკვე ყოველდღიურად კი არა ყოველწუთიერად იზრდება. დღეს ყველაზე მეტად რაც მიღრღნის ტვინს, დამოკიდებულებებია. უკვე ჩანს, რომ მარნეულის მუნიციპალიტეტი, რომელიც 22 მარტს ბოლნისთან ერთად გამოცხადდა წითელ ზონად, განსაკუთრებული ყურადღების ქვეშაა. გონებაში ვალაგებ არგუმენტებს, მომეჩვენა თუ კარანტინის ზონებიც კი მეტი და ნაკლები ყურადღების განაწილების კლასტერებად დაიყო.

სტატიებს, ნიუსებს, კომენტარებს, ლაივჩართვებს და რეპორტაჟებს ერთ ფაილში ვაგროვებ და ვცდილობ, არგუმენტირებულად დავრწმუნდე საკუთარ წარმოდგენაში.

მაგალითად:

1. მარნეულიც და ბოლნისიც ორივე მრავალეთნიკურია, ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობის პრობლემა, წესით, ორივე მუნიციპალიტეტის სოფლების მოქალაქეებს ერთნაირად აქვთ, თუმცა, ბოლნისისგან განსხვავებით, მარნეულში ყოველი ფეხის ნაბიჯზე პოლიცია პატრულირებს და ირგვლივ ქელეხის სუფრების გაშლა-ალაგებასაც კი აკონტროლებს - ბოლნისში, სოფელ ნახიდურში, კილომეტრიან დაკრძალვის ცერემონიას შენიშვნის მიმცემიც კი არ გამოსჩენია.

2. ყველა საინფორმაციო საშუალება საუბრობს მარნეულში მთავრობის წევრების სპეციალურ ვიზიტებზე. თავდაცვის მინისტრი, პრეზიდენტი, პარლამენტის წევრები, საგანგებო შტაბის წევრები, ოპოზიციაც კი - ბოლნისამდე „არავინ მოდის“, მარნეული ისმის ყველა არხზე, ყველა ბრუნვაში, ბოლნისზე მხოლოდ მერი და დეპუტატი საუბრობს.

3. თერმოსკრინინგის დისტანციურ თერმომეტრებსაც კი მხოლოდ მარნეულელ ექიმებს ურიგებენ, ბოლნისი კი იმ ათი თერმომეტრის იმედზეა, რომელიც მარნეულის მაჟორიტარს მოეზედმეტა და ბოლნისელ კოლეგას საჩუქრად გადასცა.

4. მარნეულში სრული მობილიზებაა რეანომობილების, საველე ჰოსპიტალიც იქვე ეწყობა, ბოლნისი მხოლოდ ადგილობრივი სასწრაფო დახმარების ორი ბრიგადის იმედზეა. აღარ დავკონკრეტდები სასურსათო პროგრამებზე.

5. ინფიცირებულთა რაოდენობა, მარნეულთან შედარებით, ბოლნისში უფრო მეტია, თუმცა, რატომღაც ცხელ წერტილად მაინც მარნეული ითვლება.

რატომ? ვსვამ კითხვას და პასუხსაც, ვცდილობ, თავად ვუპასუხო - მოსახლეობის რაოდენობის გამო, თუმცა, კაცმა არ იცის: „მწიფეს ესროდნენ და მკუხე ცვიოდაო“.

მოკლედ, ორშაბათს ჩანს , რომ კორონასთან ბრძოლას მარნეული „ბევრის“ დახმარებით გაუმკლავდა, კარანტინს უმკლავდება ბოლნისიც, ოღონდ, როგორც ჩემი ლეპტოპიდან, საინფორმაციო პორტალებიდან , არხებიდან, ჯგუფებიდან და ბევრი წაკითხული სტატიიდან ჩანს - ჯერჯერობით მარტო. ამიტომ, ინფორმაციაც ბოლნისზე ბევრად ნაკლებია, მარნეულზე კი მეტი.

დილაზე არანაკლებ მძიმე აღმოჩნდა ორშაბათი საღამო. პრემიერმა მთელ ქვეყანაში კარანტინი გამოაცხადა და კომენდანტის საათი შემოიღო.


დღეს აფთიაქში ერთმეტრიანი დისტანციით მდგარი ადამიანები საუბრობდნენ პენსიებზე, რომელსაც ქეშად ვეღარ აიღებენ. ანტიბაქტერიული ხელსახოცების ძებნაში მესმოდა ტექსტები: „ფულითაც გადადის კორონა“, „უნდა დააუთოვო ფული, სახლში რომ მიხვალ“, „ლარიანები და ორლარიანები სპირტში ჩაყარეთ“, „ბოსტნეული და ხილი სარეცხის საპნით გარეცხეთ“, ან „ადუღებულ წყალში ჩაყარეთ სოდა და ბოსტნეულს გადაავლეთ“. მოკლედ, ამ ტექსტების მოსმენისას მეგონა ალქიმიის სესიას ვისმენდი. ანტიბაქტერიული ხელსახოცი არ იყო, ერთმეტრიანი დისტანცია დავარღვიე და აფთიაქიდან გავედი.

არასერიოზულად მიჩნეული დიალოგების რეალობაში მალევე დავრწმუნდი. საინფორმაციო საშუალებები დღეს ეროვნული ბანკის თანამშრომლების დაინფიცირების შესახებ საუბრობდნენ. ინფიცირების წყაროდ ფული სახელდება.

იგივე საინფორმაციო საშუალებებიდან კიდევ ერთი შოკის ატანა ცოტა მოგვიანებით მომიწია. ბოლნისის ცხელ წერტილს, ირკვევა, რომ კიდევ ერთი სოფელი - ქვემო ბოლნისი დაემატა, სადაც დაინფიცირებული ქალი სრულიად შემთხვევით აღმოაჩინა სოფლის ექიმმა. პაციენტის კონტაქტების კლასტერში კიდევ ერთი და უკვე მეორე ორსული გოგოა. ქვემო ბოლნისი გარემოსგან სრულად ჩაიკეტა.

ორმაგ კარანტინს აქვს ორმაგი გამძლეობის ეფექტი, შიშს და შფოთს ვხედავ და მესმის ირგვლივ როგორ ორმაგდება, მაგრამ ჩატშიც, ფეისბუკის ვოლზეც, ტვიტერშიც, ვებ სემინარებზეც და დისტანციურ საუბრებშიც, ორმაგი გამხნევების ტექსტს ვიშველიებ.

მარტოდ დარჩენილ საკუთარ თავში ამ ეფექტის ძალას სწორი ინფორმაციების მიღებაში ვპოულობ - აღარ ვუყურებ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის სტატისტიკას, რომელიც ყოველწუთიერად მზარდია და კიდევ უფრო მთრგუნავს. არ ვუყურებ გარკვეულ არხებს და აღარ ვკითხულობ კორონავირუსის გარშემო ატეხილ შეთქმულების თეორიებს.

ცერცვაძის ბლიც ინტერვიუ უკვე ოთხჯერ გადავახვიე და ყველაზე იმედიანი მაინც ბოლოს, დაფაზე დაწერილი სლოგანი მომეჩვენა : „შევინარჩუნოთ სიმშვიდე და ერთად დავამარცხებთ კორონავირუსს“.

ვამარცხებ ჩემებურად. აქამდე ვნახე ყველა ფილმი, რომელიც მსოფლიოს განადგურებით ემუქრებოდა, დღეს ჟანრების რადიკალურ შეცვლაზე დავფიქრდი და „ტოსკანას ცის ქვეშ“ მომინდა თუნდაც ერთი საათით ყოფნა.


დილიდან წვიმს და ყველანაირ პირობას ქმნის იმისთვის, რომ დავრჩე სახლში, თუმცა გარეთ გასვლის აუცილებლობა მაინც იქმნება.

მთავარი, რაც გასვლისთანავე თვალში მხვდება, ასფალტზე გაწოლილი მამაკაცია. მაშინვე 112-ს ვუკავშირდები და პარალელურად ვცდილობ ყველას მივაწოდო ინფორმაცია, ვინც პირდაპირ ან ირიბად შეძლებს დახმარებას. სასწრაფოს ექიმი მალევე მოდის. ირკვევა, რომ ასფალტზე მყოფი მამაკაცი ალკოჰოლური თრობის ზემოქმედების ქვეშაა და ექიმიც რეანომობილს აღარ იძახებს , - „ნასვამია და ამისთვის ბრიგადას ვერ მოვაცდენ“. პაციენტს იქვე ერთ-ერთ ჭიშკართან სკამზე ტოვებს და მიდის.

ვრჩები გაოგნებული. ვფიქრობ, რატომ არ იყო ექიმი კოორდინაციაში პატრულთან, რატომ არ გადაიყვანეს მამაკაცი, თუნდაც გამოფხიზლებამდე კლინიკაში და რატომ დატოვეს „პანიკის შესაქმნელად“ ქუჩაში? რა გარანტია აქვს ექიმს, რომ ასფალტზე მძინარე მოქალაქე არ გახდება ვირუსის ინფექციის ჯერ მატარებელი და მერე გამავრცელებელი? რა გარანტია აქვს იმავე ექიმს, რომ მამაკაცი, რომელიც საკუთარ სახელს ვერ იხსენებდა, საკუთარი სახლის გზას გაიკვლევდა იოლად და, ჩემი უბნის მსგავსად, კიდევ სადმე, რომელიმე ქვაფენილზე არ მიიძინებდა? ჯერ კიდევ გუშინ მადლობებს ვარიგებდი ექიმების მისამართით, დღეს ჩუმად ვარ.

პირველი, რაც ასფალტზე დაწოლილმა მამაკაცმა გამახსენა, ის კადრები იყო, სოციალურ ქსელში უჰანიდან რომ ვრცელდებოდა, ვითომ დაინფიცირებული მოქალაქეები შუა ქუჩაში ეცემოდნენ და გონებას კარგავდნენ. უჰანისგან განსხვავებით, ეს ის შემთხვევა იყო, როცა სიტყვა „ნასვამიას“ გაგონება ყველაზე მეტად გამიხარდა.

შაბათი და კვირა კარანტინის ზონაში ყველაზე ნაკლებადაა დახურული, ჩაკეტილი და წყნარი. ყველაზე ნაკლები ადამიანი რჩება სახლში და ყველაზე ნაკლებად ახსოვთ კორონა. აქამდე რასაც მეგობრები, მეზობლები და ახლობლები მწერდნენ, უბრალოდ, არ მჯეროდა.

ქალაქის ბაზართან დილიდანვე ხალხმრავლობაა. ამდენი ხალხი კარანტინამდე, ალბათ, მარტო ახალი წლის დღეებში თუ მინახავს. ამ დროს კი ირგვლივ ვერცერთ პატრულს ვერ მოკრავთ თვალს. მიკროავტობუსები, ავტომობილები,ხელდატვირთული საზოგადოება, სურსათი, ბოსტნეული... მოკლედ, ყველა და ყველაფერი ერთმანეთში ირევა.

ვისაც აქამდე 30 ლარიანი ნივრის ნახვა უნდოდა, დღეს 32 ლარად დახვდათ. უკმაყოფილო სახეებს პირბადე ფარავს, დაუთოვებულ ფულის ბანკნოტებს ერთმანეთში ცვლიან და მიჩნდება განცდა, რომ ერთხელ კი არა ათჯერ გამოდიან სახლიდან, ერთი ქორწილის სუფრის პროდუქტსაც ყიდულობენ და რიგში დისტანციის დაცვაზე შენიშვნას თუ მისცემ, კარგა გემრიელედაც გაგლანძღავენ. ბოლოს, თუ ნერვები გიმტყუნებს და მთავრობას მოკითხავ - რატომ არ კონტროლდება წითელ ზონაში წესრიგი - სართულებიან წყევლასაც მოგაყოლებენ, უმადურსაც გამოგიყვანენ და მადლობის სათქმელადაც დაგინიშნავენ საათობრივ განრიგს... ასეთია საზოგადოების ერთ ნაწილის კარანტინის წესების აღქმის ფორმა.

მეორე ნაწილი კი სხვა განზომილებაშია. ონლაინ სივრცე არის გარემო, სადაც აზრის გამოხატვას ყველა ვერ ბედავს, კარანტინის ზონაში ცხოვრება კიდევ უფრო მეტი პრობლემის გაჩენას არ გამორიცხავს. ისედაც დაყოფილი საზოგადოება, არც ამისთვის აღმოჩნდა მზად.

ბოლნისში არ არსებობს დამოუკიდებელი მედია და, ვფიქრობ, რომ ეს გარემოება გარკვეულ ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობას მუნიციპალიტეტის შიგნითაც და გარეთაც ბევრად უშლის ხელს. ასეთ სიტუაციაში, ერთადერთი სივრცე, გამოხატო კმაყოფილება, უკმაყოფილება ან უბრალოდ დააფიქსირო აზრი, არის სოციალური ქსელი.

ვაკვირდები და ერთი პრობლემის შემცველ პოსტს, შესაძლოა, უამრავი ადამიანის დამაბულინგებელი კომენტარი მოჰყვეს. საზოგადოების ერთ ნაწილს აქვს განცდა, რომ ყველაფრის მადლიერი უნდა ვიყოთ - მათ შორის იმისაც, რომ ნიორი 32 ლარი ღირს.

ჩაკეტილ ზონაში, 10 დღის თავზეც კი, სოციალური პასუხისმგებლობის პრობლემაა.

---

დღიურების დასაწყისი  

• როცა ინფორმაციულ ვაკუუმს კიდევ უფრო მძიმედ გრძნობ - მარიკო წიქორიძე ჩაკეტილი ბოლნისიდან
• ძველი პროფესიის გახსენება - მარიკო წიქორიძე ჩაკეტილი ბოლნისიდან