აგვისტოდან დღემდე ფეისბუკში $182,838 ღირებულების რეკლამა განთავსდა საქართველოდან პოლიტიკურ, სოციალურ და საარჩევნო საკითხებზე. “მედიაჩეკერი” დაინტერესდა, თუ რა თანხებს ხარჯავენ ამ მიმართულებით მედიასაშუალებები და ძირითადად, რა ტიპის პროდუქტს არეკლამებენ საინფორმაციო გვერდები წინასაარჩევნოდ.

ფეისბუკის რეკლამის ბიბლიოთეკის ანგარიშიდან ვიგებთ, რომ ყველაზე მეტი თანხა - $2813 დახარჯული აქვს ონლაინ-გამოცემა Tinp.ge-ს (“დღეს პოლიტიკაში”). “სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო ორგანიზაციის” (ISFED) ცნობით, ეს ვებგვერდი “საქართველოს პატრიოტთა ალიანსის” სასარგებლოდ მუშაობს. ფეისბუკის მონაცემებით, Tinp.ge-ის მიერ დაფინანსებულ სტატიების, ძირითადად, პოზიტიურად წარმოაჩენს სწორედ პატრიოტთა ალიანსის ლიდერების აქტივობებს და ნეგატიურად იმ ოპოზიციურ პარტიებს, როგორიცაა “ევროპული საქართველო”, ენმ და ლელო.


“პატრიოტთა ალიანსთან” დაკავშირებული კიდევ ერთი მედიაორგანიზაცია - “ობიექტივი” ათავსებს პოლიტიკურ რეკლამას ფეისბუკში. მაგალითად, “ობიექტივმა” აგვისტოს ბოლოს დაასპონსორა მასალა, რომელშიც ასახული იყო "საქართველოს პატრიოტთა ალიანსის" პოზიცია ბათუმში გაკრულ ბანერთან დაკავშირებით.

ვებგვერდს geosociety.ge (“საქართველოს საზოგადოება”) 48 მასალის ფეისბუკით რეკლამირებაში $281 აქვს დახარჯული აგვისტოდან დღემდე. დაფინანსებულ მასალებს შორის გვხვდება პრემიერ-მინისტრ გიორგი გახარიასა და თბილისის მერის კახა კალაძის განცხადებები. ამასთან, გამოცემა ასპონსორებს ისეთ პოსტებს, რომლებიც ნეგატიურად წარმოაჩენს ცალკეულ ოპოზიციონერებს. მაგალითად, დასპონსორებულია ამონარიდი ვიდეომასალიდან, რომელიც ასეა დასათაურებული: “როგორ გააკოტრა „თიბისი ბანკმა“ და მამუკა ხაზარაძემ ბიზნესმენი ჯემალ ლეონიძე”. ხოლო “ლელოს” კიდევ ერთ ლიდერთან დაკავშირებით, დასპონსორებულია პოსტი, რომელიც მანიპულაციურად აღწერს ბადრი ჯაფარიძის საარჩევნო კამპანიას და მიზნად ისახავს მის დაცინვას.


ფეისბუკში შექმნილი რამდენიმე გვერდი (Tbilisi Daily, Interworld, Headlinegeorgia) არეკლამებს საქართველოში შექმნილ სოციალურ ქსელ Feedc.com-ზე გამოქვეყნებულ სტატიებს. დასპონსორებული მასალების უმრავლესობა შეეხება ბელარუსში მიმდინარე პროცესებს.

როგორც ფეისბუკის რეკლამის ბიბლიოთეკის ანგარიშიდან ირკვევა, ფეისბუკში შექმნილია არაერთი გვერდი, რომლებიც არეკლამებენ პოლიტიკური სუბიექტების მადისკრედიტებელ ან პირიქით, სარეკლამო მასალებს.

მაგალითად, გვერდი HAHA News - ჰაჰა ნიუსი აგვისტოში შეიქმნა და მასზე განთავსებულია პოსტები, რომლებიც აშარჟებს ხელისუფლების ქმედებებს. ფეისბუკის რეკლამის ბიბლიოთეკის ანგარიშში შევიდა ამ გვერდზე გამოქვეყნებული ფოტო პოსტი, რომელიც ეხმაურებოდა თბილისის ღამის ეკონომიკის პროექტის ხელმძღვანელობიდან სერგი გვარჯალაძის გადადგომას.


გვერდი “საინფორმაციო ბლოგი - Informative Blog” ივნისშია შექმნილი და ძირითადად, პოზიტიურად წარმოაჩენს სახელისუფლებო გუნდის (არჩილ თალაკვაძის, მამუკა მდინარაძის, კახა კალაძის) განცხადებებსა და აქტივობებს.
გვერდს დასპონსორებული აქვს სწორედ ასეთი მასალები.




ლიბერალები და ლიბერალიზმი, ანტიდასავლური პროპაგანდა არის რამდენიმე ფეისბუკ-გვერდის მიერ დაფინანსებული მასალების ძირითადი სამიზნე. მაგალითად, ასეთ მასალებს ასპონსორებს ულტრარადიკალური ჯგუფის გვერდი Alt-Info • ალტ-ინფო და Politicano • პოლიტიკანო.






ფეისბუკზე პოლიტიკურ და საარჩევნო საკითხებზე მომზადებული მასალების რეკლამირებას მიმართავენ, ასევე, მეინსტრიმული მედიასაშუალებები საქართველოში. მათ შორის, ყველაზე მეტი თანხა აგვისტოდან დღემდე დახარჯული აქვს ტვ იმედს ($744).



POS TV-ის რამდენიმე გვერდი აქვს ფეისბუკში. POSTV - ახალი ამბებისა და POSTV - ანალიტიკის საშუალებით მასალების რეკლამირებაში POS TV-ის $262 აქვს დახარჯული აგვისტოდან დღემდე. დასპონსორებული მასალები აკრიტიკებს წინა ხელისუფლებასა და მიხეილ სააკაშვილს და პოზიტიურად წარმოაჩენს ხელისუფლებას.









მედიასაშუალებების მიერ ფეისბუკზე მასალების რეკლამირება დამკვიდრებული პრაქტიკაა იმისათვის, რომ მათ მიერ მომზადებული მასალები რაც შეიძლება ფართო აუდიტორიაზე გავრცელდეს სოციალური ქსელის საშულებით. ფეისბუკის რეკლამის ბიბლიოთეკის ანგარიშის მიხედვით, ძირითადი მეინსტრიმული მედიასაშუალებების უმრავლესობა ბოლო ერთ თვეში $100-ზე ნაკლებს ხარჯავდა ფეისბუკზე პოლიტიკურ, სოციალურ და საარჩევნო საკითხებზე გამოქვეყნებული მასალების რეკლამირებაში.

არასრული ჩამონათვალი იხილეთ ცხრილში, რომელიც მოიცავს 2020 წლის 4 აგვისტოდან 12 სექტემბრის ჩათვლით პერიოდის მონაცემებს:

კომუნიკაციების კომისიამ არ დააკმაყოფილა საზოგადოებრივი მაუწყებლის საჩივარი ტელეკომპანია „ფორმულას“ წინააღმდეგ. საქმე ეხება „ფორმულას“ ეთერში გასულ იუმორისუტულ გადაცემას „ფსკერი“, რომელშიც საზოგადოებრივი მაუწყებლისა და გადაცემა „ახალი დღის“ ლოგოები და ვიზუალური შეფუთვა უცვლელი სახით გამოიყენეს.

კომუნიკაციების კომისიის განმარტებით, ტელეკომპანია „ფორმულამ“ საზოგადოებრივი მაუწყებლის ვიზუალური კომპონენტები საკუთარ ორიგინალურ კონტენტს, პაროდიის მიზნით დაადო და აღნიშნული ლოგოები მაუწყებლის გაშარჟებისთვის გამოიყენა.

"საქმის მასალებიდან გამომდინარე, აშკარაა, რომ „ფორმულას“ მიზანი იყო სატირულ-იუმორისტული გადაცემის განთავსება და მისი მოტივაცია არ ყოფილა საზოგადოებრივი მაუწყებლისა და „ახალი დღის“ ლოგოების და ამავე გადაცემის ვიზუალური კომპონენტების საკუთარი მაუწყებლობის ან გადაცემის ამოსაცნობ ნიშნებად გამოყენება", - ნათქვამია კომუნიკაციების კომისიის განცხადებაში.

კომუნიკაციების კომისიამ ტელეკომპანია „ფორმულას“ პაროდიულ-იუმორისტული მიზნით განთავსებული გადაცემა საავტორო და მომიჯნავე უფლებების არამართლზომიერ გამოყენებად არ ჩათვალა და საზოგადოებრივ მაუწყებელს საჩივარი არ დაუკმაყოფილა.

საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა კომუნიკაციების კომისიას 13 აგვისტოს მიმართა. საჩივარში მითითებული იყო, რომ 2020 წლის 11 აგვისტოს შპს „ფორმულას“ ეთერში და ფეისბუქგვერდზე განთავსდა გადაცემა „ფსკერი“, რითაც შპს „ფორმულამ“ დაარღვია სსიპ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ უფლებები და კანონიერი ინტერესები.

“პოლიტიკური ამორალობა “ნაციონალური მოძრაობისაგან” - ამ შესავლით დაიწყო ტელეკომპანია “იმედზე” 19 აგვისტოს დღის მთავარი საინფორმაციო გამოშვება. სიუჟეტში, რომლის მთავარი სათქმელი “ქართული ოცნების” თავმჯდომარეს ეყრდნობოდა, “ქრონიკის” წამყვანმა მაყურებელს ყოველგვარი მტკიცებულებების გარეშე მოუყვა, თუ “როგორ ცდილობს სააკაშვილის გუნდი მოსახლეობის მოტყუებით მთავრობის სოციალური პროგრამის საკუთარი ინტერესისთვის გამოყენებას”.

ამბის წარდგენისას გადაცემის წამყვანმა მაყურებელს დადასტურებულ ფაქტად, მტკიცებით ფორმაში უთხრა, რომ “ნაციონალური მოძრაობა” მთავრობის სოციალურ პროგრამას საკუთარი ინტერესებისთვის იყენებს და მეტიც, კონკრეტული ადამიანები ამით ფინანსური სარგებლის მიღებასაც კი ცდილობენ:

"ნაციონალური მოძრაობა" მთავრობის სოციალური დახმარების პროგრამას საკუთარი მიზნებისთვის იყენებს. მმართველი პარტიის ინფორმაციით, ოპოზიციის წარმომადგენლები მოქალაქეებს სახელმწიფოსაგან 200 ლარიანი დახმარების მისაღებად შუამავლობას სთავაზობენ. გამოვლინდა ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც კონკრეტული პირები ინიციატივისაგან ფინანსური სარგებლის მიღებას შეეცადნენ.”

წამყვანის აღნიშნულმა შესავალმა მაყურებელს მოლოდინი შეუქმნა, რომ სიუჟეტში ბრალდებების დამადასტურებელ არგუმენტებს და მტკიცებულებას ნახავდა, თუმცა უშედეგოდ. აღმოჩნდა, რომ “იმედისთვის” წყარო მმართველი პარტიის, “ქართული ოცნების” თავმჯდომარე მამუკა მდინარაძე იყო, რომლის მიერ გაჟღერებული ბრალდებებიც ისევე იყო მოკლებული კონკრეტულ ფაქტებსა და მტკიცებულებებს, როგორიც წამყვანისა და სიუჟეტის ავტორის.

მამუკა მდინარაძე აცხადებდა, რომ, ერთი მხრივ, არიან კონკრეტული არკეთილსინდისიერი ადამიანები, რომლებსაც, შესაძლოა, პოლიტიკურ პარტიებთან კავშირი საერთოდ არ აქვთ და რომლებიც გარკვეული ანაზღაურების სანაცვლოდ სთავაზობენ მოსახლეობას 200 ლარიან დახმარებაზე განაცხადის დარეგისტრირებას. მეორე მხრივ კი, “ამორალურ” საქციელს ჩადის “ნაციონალური მოძრაობაც”, რომელმაც “იკადრა ის, რომ პოლიტიკური ქულების დაწერა გადაწყვიტა ბავშვების დახმარებებთან, კომპენსაციებთან დაკავშირებით”.

მდინარაძე ამბობდა, რომ “ერთიც ამორალურია და მეორეც”. თუმცა, სიუჟეტში მის მიერ გაჟღერებული არცერთი ბრალდების დამადასტურებელი ფაქტი არ იყო წარმოდგენილი და გაურკვეველი დარჩა, რას ეყრდნობოდა თავად მამუკა მდინარაძე ან ჟურნალისტი, რომელიც უაპელაციოდ, მტკიცებით ფორმაში იმეორებდა “ქართული ოცნების” მიერ შეთავაზებულ ნარატივს.

მამუკა მდინარაძის განცხადების შემდეგ, ჟურნალისტმა მაყურებელს ამცნო, რომ თუ რეგისტრაციაში დახმარება დასჭირდებათ, ამაში მუნიციპალიტეტები დაეხმარებიან და შემდეგ ამ საკითხზე ეთერში გავიდა თბილისის მერისა და ჯანდაცვის სამინისტროს წარმომადგენლის კომენტარები.

სიუჟეტში არ ჩანდა ჟურნალისტის მცდელობა, რომ სხვა წყაროებთანაც გადაემოწმებინა მამუკა მდინარაძის მიერ გაჟღერებული ბრალდებები. ასევე, არ ჩანდა მცდელობა, რომ ე.წ. ბრალდების მხარის “ნაციონალური მოძრაობის” პოზიციაც წარმოეჩინა და ცალმხრივად, არგუმენტებისა და ფაქტების გარეშე არ გაეშუქებინა ამბავი, რომელსაც “იმედს” მხოლოდ “ქართული ოცნება” უყვებოდა.

საბოლოო ჯამში, “იმედის” სიუჟეტიდან მაყურებელმა გაიგო, რომ “ნაციონალურმა მოძრაობამ” “პოლიტიკური ამორალობა” ჩაიდინა, თუმცა, ვერ გაიგო თუ რაში მდგომარეობდა კონკრეტულად ეს “ამორალობა” და რას ეყრდნობოდა სიუჟეტში წარმოდგენილი ერთადერთი მხარე - “ქართული ოცნება”, როდესაც ოპონენტს მოსახლეობის მოტყუებაში და მთავრობის სოციალური დახმარების პროგრამის საკუთარი მიზნებისთვის გამოყენებაში ადანაშაულებდა.

დეზინფორმაციასთან ბრძოლის კამპანიის ფარგლებში, მომავალი კვირიდან, Facebook საქართველოში ფაქტების გადამოწმების პროგრამას აამოქმედებს. აღნიშნული პროგრამის გაშვების შედეგად, ინფორმაციას, რომელსაც საქართველოში Facebook-ის პარტნიორი პორტალები სიყალბედ შეაფასებენ, Facebook-ი საინფორმაციო ველის (News feed) ქვედა ნაწილში განათავსებს. ეს შეამცირებს ცრუ ინფორმაციის გავრცელებას და, ასევე, შემცირდება იმ მომხმარებელთა რიცხვი, რომლებსაც, შესაძლოა, დეზინფორმაცია მიეწოდოს. 
 
Facebook-ის პარტნიორები საქართველოში Fact Check Georgia და მითების დეტექტორი იქნებიან. Fact Check Georgia „საქართველოს რეფორმების ასოციაციის“ (GRASS) , მითების დეტექტორი კი „მედიის განვითარების ფონდის“ პროექტებია. Facebook-ის ინფორმაციით, ორივე მათგანი ფაქტების გადამოწმების საერთაშორისო ქსელის მიერაა სერტიფიცირებული.

როგორც Facebook აცხადებს, გვერდებსა და ანგარიშებს, რომლებიც პერიოდულად ეცდებიან, გააზიარონ ცრუ ინფორმაცია, ავტომატურად შეეზღუდებათ მონეტიზაციისა და რეკლამის განთავსების შესაძლებლობები. დამატებით, ფაქტების გადამოწმების პლატფორმის მიერ ცრუ ინფორმაციად შეფასებულ პოსტებს Facebook-ი თვალსაჩინოდ მონიშნავს. ამით, მომხმარებლებს ექნებათ შესაძლებლობა, გაარჩიონ, სიმართლეა თუ არა პოსტი, რომელსაც ხედავენ, ან რომლის გაზიარებაც სურთ.

„გვიხარია, რომ FactCheck Georgia-სა და მითების დეტექტორთან თანამშრომლობის შედეგად, საქართველოში ფაქტების გადამოწმების პროგრამას გავუშვებთ. დეზინფორმაციის წინააღმდეგ ბრძოლას ჩვენ საკმაოდ სერიოზულად ვეკიდებით. ამიტომ, მუდმივად ვმუშაობთ და ვცდილობთ, გამოვნახოთ გზები, რომ ხელი შევუშალოთ ჩვენს პლატფორმაზე ცრუ ინფორმაციის გავრცელებას,“ - აცხადებს Facebook-ის სტრატეგიული პარტნიორობის განვითარების მენეჯერი, სოფი აიარსი.

აღნიშნული პროგრამა Facebook-ის დეზინფორმაციის წინააღმდეგ ბრძოლის სტრატეგიის ნაწილია. სტრატეგია ახალი ამბების ავთენტურობის დადგენასა და მათი ხარისხის გაუმჯობესებას ემსახურება. სტრატეგიის მიხედვით, Facebook-ი აუქმებს ანგარიშებს და შლის კონტენტს, რომელიც არღვევს კომპანიის მიერ დაწესებულ სტანდარტებს, ან სარეკლამო პოლიტიკას. შედეგად, მცირდება ცრუ ინფორმაციისა და არაავთენტური კონტენტის გავრცელების შანსი.

დღეისათვის, Facebook-ს მსოფლიოს მასშტაბით 70-ზე მეტი პარტნიორი ჰყავს, რომლებიც 50 ენაზე ფაქტების გადამოწმებაზე მუშაობენ. კომპანია განაგრძობს ინვესტიციების ჩადებას, რათა ცრუ ინფორმაციის გავრცელების წინააღმდეგ ბრძოლა კიდევ უფრო მასშტაბური გახადოს.

ტელეკომპანია “მთავარი არხის”ინფორმაციით, ბოლნისის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს წევრმა, “ქართული ოცნების” დეპუტატმა, ვუგარ ისაევმა, მათ ჟურნალისტს, ჯეიჰუნ მუჰამედალის, სამუშაო პროცესში სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა და დაჭრით დაემუქრა. მედიის საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციები აცხადებენ, რომ მსგავსი შემთხვევები ახალისებს ძალადობას და შსს-ს მოუწოდებენ დაუყოვნებლივ მოახდინოს მომხდარზე რეაგირება.  

შემთხვევა 16 სექტემბერს, სოფელ ნახიდურში მოხდა, სადაც ოპოზიციური გაერთიანების „ძალა ერთობაშიას“ მაჟორიტარი დეპუტატობის კანდიდატი კახა ოქრიაშვილი წინასაარჩევნო კამპანიის ფარგლებში შეხვედრას მართავდა.

ვიდეომასალაში, რომელიც “მთავარმა არხმა” გაავრცელა ქართულენოვანი თარგმანით, ისმის, რომ დეპუტატი ჟურნალისტს გადაღებას უკრძალავს, რადგან “მას ასე უნდა” და ეუბნება, რომ “არჩევნების შემდეგ მასაც და სხვებსაც შეხვდება”. გარდა ამისა, ვიდეოში “ქართული ოცნების” დეპუტატი “მთავარი არხის” ჟურნალისტს სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებს და ემუქრება: “არჩევნები დამთავრდეს და მე შენ აქ დაგიძახებ, სულ სხვანაირად დაგელაპარაკები. მიდი აბა, იმუშავე „ნაციონალებზე“.

ჟურნალისტი ჯეიჰუნ მუჰამედალი ამბობს, რომ მმართველი პარტიის დეპუტატი დანით დაჭრით მას შემდეგ დაემუქრა, რაც იგი დაინტერესდა, რატომ იყვნენ მობილიზებული იმ ტერიტორიაზე, სადაც ოპოზიციის საარჩევნო კანდიდატი ხალხს ხვდებოდა:

“მე მივედი მასთან კითხვით, თუ რატომ იყვნენ ოპოზიციის და ადგილობრივების სიახლოვეს მობილიზებულნი, რაზეც მან მიპასუხა, რომ მისთვის არ უნდა გადაგვეღო რადგან ამის უფლება არ გვქონდა, წინააღმდეგ შემთხვევაში, იგი მე დანით დამჭრიდა და ფიზიკურად გამისწორდებოდა. მან ასევე მკაფიოდ აღნიშნა, ისიც რომ არჩევნების დასრულების შემდეგ ‘’მომხედავდა/მომივლიდა’’ ქუჩურ და კაცურ ამბავში”-, წერს ჟურნალისტი ფეისბუკის პირად გვერდზე.

დღეს, 17 სექტემბერს ჟურნალისტის წინააღმდეგ მუქარის და პროფესიულ საქმიანობაში შესაძლო უკანონო ჩარევის ფაქტს „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო” გამოეხმაურა. ორგანიზაცია შინაგან საქმეთა სამინისტროს მოუწოდებს, რომ დროულად მოახდინოს კანონის შესაბამისი რეაგირება „მთავარი არხის” ჟურნალისტის წინააღმდეგ მუქარისა და მედიის საქმიანობაში შესაძლო უკანონო ჩარევასთან დაკავშირებით და უზრუნველყოს ჟურნალისტებისათვის პროფესიული საქმიანობის განხორციელებისათვის უსაფრთხო გარემოს შექმნა.

“მედიის და ჟურნალისტის უფლებები, მათ შორის, მათი საქმიანობისათვის უსაფრთხო გარემოს შექმნა გარანტირებულია საქართველოს კანონმდებლობით და შესაბამისი საერთაშორისო სამართლის ნორმებით. მნიშვნელოვანია, რომ ჟურნალისტების მიერ პროფესიული საქმიანობის განხორციელებას პრაქტიკაში საფრთხე არ შეექმნას, რისი უზრუნველყოფის ვალდებულებაც სახელმწიფოს აკისრია”, - აცხადებენ ორგანიზაციაში და ხაზს უსვამენ, რომ მედიის დამოუკიდებელი საქმიანობა განსაკუთრებულ მნიშვნელობას წინასაარჩევნო პერიოდში იძენს, - “სწორედ მედიის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის საფუძველზე ეძლევა ამომრჩეველს შესაძლებლობა, ინფორმირებული არჩევანი გააკეთოს. შესაბამისად, ჟურნალისტისათვის ხელის შეშლა და მუქარა, ერთი მხრივ, არღვევს უშუალოდ მედიის წარმომადგენლის უფლებას, მეორე მხრივ კი, ახალისებს ძალადობას და ქმნის ქვეყანაში თვითცენზურის გარემოს, რაც წინასაარჩევნო კამპანიის მიმდინარეობას ნეგატიურ სახეს აძლევს”, - ნათქვამია „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს” მიერ გავრცელებულ განცხადებაში.

მომხდარზე გამოძიების დაწყება სპეციალური ბრიფინგით მოითხოვა „სამოქალაქო პლატფორმა 20/20“-მა.

„მედიას გადამწყვეტი როლი ეკისრება 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების ღიად და სამართლიანად ჩატარებაში. აღნიშნული ფაქტი ხელს უწყობს პოლიტიკურ ძალებს შორის პოლარიზების გაზრდას და ახდენს ძალადობის წახალისებას, რაც აზიანებს თავისუფალ და სამართლიან საარჩევნო გარემოს. აუცილებელია ამ ფაქტზე სათანადო რეაგირება მოხდეს სახელმწიფოს, არასამთავრობო სექტორის და დიპლომატიური კორპუსის მხრიდან“, - აცხადებს „სამოქალაქო პლატფორმა 20/20“-ის წევრი ალიკა კუპრავა.

არხის ხელმძღვანელობას გამოძიების დაწყების მოთხოვნით უწყებისთვის ჯერ ოფიცილურად არ მიუმართავს. "მთავარი არხის" იურისტის, თამთა მურადაშვილის განმარტებით, ამ საკითხზე მსჯელობდნენ, თუმცა, ვინაიდან უკვე გავრცელდა ორგანიზაციების გამოხმაურებები და მიმართვები უწყებისადმი, თავად ჯერ განცხადება არ შეუტანიათ და უწყების რეაგირებას ელოდებიან. 

საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროში “მედიაჩეკერს” განუცხადეს, რომ მომხადრზე ძიება სისხლის სამართლის კოდექსის 151-ე, სიცოცხლის მოსპობის ან ჯანმრთელობის დაზიანების მუქარის მუხლით დაიწყო.  

საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტის (IRI) უახლესი კვლევის თანახმად, საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის ახალ ამბებსა და პოლიტიკურ ინფორმაციას გამოკითხულთა მხოლოდ 1% უცხადებს ნდობას. ამავე კვლევის მიხედვით, ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი ტელეკომპანია იმედს აქვს - 40%, 16% ასახელებს, “მთავარ არხს”, 11% - “რუსთავი 2-ს”, 5% კი “TV პირველს”.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის მსგავსად, გამოკითხულთა 1% ენდობა “ფორმულას”, “ობიექტივს”, “პალიტრა ნიუსს” და საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიას.

IRI-ის კვლევის თანახმად, 1%-ზე ნაკლები უცხადებს ნდობას “post TV-სა” და “ერთსულოვნების” მიერ გავრცელებულ ახალი ამბებსა და პოლიტიკურ ინფორმაციას.

საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტის კვლევა 2020 წლის 4 - 21 აგვისტოს პერიოდში მიმდინარეობდა, საველე სამუშაოები „აიფიემმა” ჩაატარა.

IRI-ის ინფორმაციით, “მონაცემები შეგროვდა მრავალსაფეხურიანი შემთხვევითი შერჩევის მეთოდის გამოყენებით, პირისპირ ინტერვიუს გზით. შერჩევა მოიცავდა საარჩევნო ხმის უფლებისა და ასაკის მქონე 1500 რესპონდენტს. მონაცემები შეწონილ იქნა ასაკის, გენდერის, რეგიონისა და დასახლების ზომის შესაბამისად. ცდომილების ზღვარი წარმოადგენს +/- 2.5 პროცენტს. გამოპასუხების მაჩვენებელი - 75 პროცენტი”.

80-ზე მეტი ჟურნალისტი დააკავეს ბელარუსში არჩევნების შემდეგ საპროტესტო აქციების ფონზე, ნაცემია არაერთი მათგანი. ამ ფონზე სახელმწიფო მედიაორგანიზაციებში დასაქმებული რეპორტიორების ნაწილი გაფიცვის რეჟიმში ინაცვლებს. “მედიაჩეკერი” შეეცადა გაერკვია, თუ როგორ იცვლება მედიაგარემო ბელარუსში ბოლო დროს მიმდინარე მასშტაბური საპროტესტო აქციების ფონზე.

“ევროპის უკანასკნელი დიქტატორი”, “ევროპის ყველაზე გრძელვადიანი მმართველი”, - ასე მოიხსენიებენ ბელარუსის პრეზიდენტ ალექსანდრ ლუკაშენკოს, რომელიც უკვე 26 წელია ქვეყნის სათავეშია ავტოკრატიული მმართველობის შედეგად.

“Freedom Houses”-ის ბოლო ანგარიშის მიხედვით, ბელარუსი 100-დან 19 ქულით არათავისუფალი ქვეყნების რიგშია. ორგანიზაციის შეფასებით, “ხელისუფლება შეუზღუდავ კონტროლს ახორციელებს ძირითადად მედიასაშუალებებზე. 2008 წელს მედიის შესახებ მიღებული კანონით სახელმწიფოს აქვს მონოპოლია პოლიტიკური, ეკონომიკური და სოციალური საკითხების შესახებ ინფორმაციაზე. ცილისწამება დასჯადია როგორც სამოქალაქო, ისე სისხლის სამართლის კოდექსით. ამასთან, სისხლის სამართლის კოდექსით დაცულია მაღალი თანამდებობის პირების პატივი და ღირსება. სახელმწიფო საკუთრებაშია ერთადერთი ინტერნეტ პროვაიდერი და ხელისუფლების სრულ კონტროლქვეშაა ინტერნეტი ტექნიკურადაც და სამართლებრივადაც. მედიის შესახებ კანონი ვრცელდება ვებგვერდებსა და ბლოგებზეც, რომლებსაც ზედამხედველობს ინფორმაციის სამინისტრო. ქვეყანაში მოქმედი ასეთი შეზღუდვების ფონზე ხშირია ჟურნალისტების დაჯარიმების, სამართლებრივი დევნის, ფიზიკური და სიტყვიერი შეურაცხყოფის ფაქტები”.

ბელარუსში მოქმედი ტელერადიო სადგურებისა და გაზეთების უმრავლესობა სახელმწიფოს საკუთრებაშია და ბიუჯეტიდან ფინანსდება.

“ბელარუსში კრიტიკულად განწყობილ ჟურნალისტებსა და ბლოგერებს აშინებენ და აპატიმრებენ, წამყვანი ახალი ამბების ვებგვერდები დაბლოკილია, ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობა აკრძალულია და მედიამრავალფეროვნება არ არსებობს. სახელმწიფო სრულად აკონტროლებს ყველა ტელევიზიას. რამდენიმე დამოუკიდებელი მედიაგამოცემა არსებობს, მაგრამ უმრავლესობა იძულებით უცხოეთშია დაფუძნებული და სახელმწიფო ორგანოები მაინც ავიწროებენ, განსაკუთრებით პოლონეთში დაფუძნებლ “ბელსატ ტვ”-ის”, - ასე აფასებს ბელარუსში არსებულ მედიაგარემოს კიდევ ერთი საერთაშორისო ორგანიზაცია “რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე”.

Freedom House-ის შეფასებით, “ბელარუსი ავტორიტარული პოლიციური სახელმწიფოა, სადაც არჩევნები ღიად ყალბდება და სამოქალაქო უფლებები იზღუდება”.

9 აგვისტოს ბელარუსში საპრეზიდენტო არჩევნები ჩატარდა. არჩევნებში მონაწილეობის შესახებ რამდენიმე თვით ადრე განაცხადა ბელარუსიელმა აქტივისტმა სერგეი ტიხანოვსკიმ, რომელიც ამ განცხადებიდან 2 დღეში დააპატიმრეს. საარჩევნო მარათონი მისმა ცოლმა - სვეტლანა ტიხანოვსკაიამ გააგრძელა.

ცენტრალურმა საარჩევნო კომისიამ არჩევნებში გამარჯვებულად (ხმების 80%-ით) ლუკაშენკო გამოაცხადა , თუმცა ტიხანოვსკაია ირწმუნებოდა, რომ ხმების სამართლიანად დათვლის შემთხვევაში სწორედ ის მოიპოვებდა გამარჯვებას ხმების 70%-ით.

არჩევნების გაყალბებისა და დარღვევების არაერთი ფაქტი წარმოაჩინა ოპოზიციამ, რის გამოც ოპოზიციის წარმომადგენლების პროტესტმა მინსკის ქუჩებში გადაინაცვლა. ხელისუფლებამ პროტესტანტების მიმართ ცრემლსადენი გაზი, რეზინის ტყვიები გამოიყენა და ათასობით ადამიანი დააპატიმრა.

არჩევნების მეორე დღეს ტიხანოვსკაია საჩივრის შეტანას აპირებდა საარჩევნო კომისიაში გაყალბების ფაქტებზე, თუმცა მას თავისუფლება აღუკვეთეს 7 საათის განმავლობაში და აიძულეს გამგზავრებულიყო ლიტვაში, სადაც მანამდე თავისი შვილები გაგზავნა. ვიდეომიმართვაში, რომლითაც მან ლიტვიდან მიმართა მხარდამჭერებს, განაცხადა, რომ ეს გადაწყვეტილება შვილების უსაფრთხოებისთვის მიიღო.

მომდევნო დღეებში პოლიციასთან შეტაკებების შემდეგ მიღებული მძიმე დაზიანებების ამსახველი ფოტოვიდეო მასალები ფართოდ გავრცელდა სოციალურ ქსელებში, რამაც ბელარუსში პროტესტის ახალი ტალღა ააგორა. დაიწყო საპროტესტო გამოსვლები მთელი ქვეყნის მასშტაბით, გაფიცვები; გადადგა რამდენიმე თანამდებობის პირი; სლოვაკეთში ბელარუსის ელჩმა სოლიდარობა გამოუცხადა პროტესტანტებს; ბელარუსის წამყვანი საფეხბურთო კლუბის დირექტორმა თავისი პოლიციის ძველი უნიფორმა ნაგვის ყუთში გადააგდო; ფეხბურთელმა ილია შკურინმა კი განაცხადა, რომ აღარ ითამაშებს თავისი ქვეყნის სახელით მანამ, სანამ ლუკაშენკო არ გადადგება.

საპროტესტო აქციების დარბევების ფონზე ბელარუსის ხელისუფლების აქტიურ სამიზნეებად იქცნენ ჟურნალისტები. “ბელარუსიელი ჟურნალისტების ასოციაციამ” 2020 წლის მანძილზე ჟურნალისტებზე რეპრესიების 197 ფაქტი აღწერა ბელარუსში, აქედან 85 შემთხვევა 9 აგვისტოს და მის შემდგომ დღეებშია დაფიქსირებული. აღნიშნული ფაქტები შეეხება ჟურნალისტების ცემას, დაშავებასა და დაკავებების სერიას.

ორგანიზაციამ “საერთაშორისო ამნისტია” მოუწოდა ბელარუსის ხელისუფლებას პატივი სცეს მედიის საქმიანობას და დაუყოვნებლივ გაათავისუფლოს დაკავებული ჟურნალისტები.

16 აგვისტოს პირველი ყველაზე მასშტაბური საპროტესტო აქცია გაიმართა ბელარუსში, რომელსაც სახელმწიფო ტელევიზიის თანამშრომლებიც შეუერთდნენ.

“ბელტერადიოკომპანიის” თანამშრომლების ნაწილი უკვე 2 დღეა გაფიცულია. ისინი ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენების ობიექტურად გაშუქების გარანტიებს ითხოვენ.

18 აგვისტო ცნობილი გახდა, რომ სახელმწიფოს საკუთრებაში არსებული ყოველდღიური გაზეთის - “ზვიაზდას” რედაქტორი დაითხოვეს მას შემდეგ, რაც გამოცემის თანამშრომლებმა, ასევე, გაფიცვისთვის დაიწყეს მზადება. ისინი რედაქციაში ცენზურის აღმოფხვრას მოითხოვენ.

მედიის წარმომადგენლებზე ფიზიკური ანგარიშსწორებისა და ინტერნეტის ბლოკირების მიუხედავად, ბელარუსში მაინც გამოჩნდა საინფორმაციო არხი, რომელიც უმთავრესი წყარო გახდა ბელარუსში მიმდინარე საპროტესტო აქციების შესახებ.

“НЕХТА” ბელარუსიულ ენაზე “ვინმეს” ნიშნავს, რომელიც სტეპან სვეტლოვის, ბელარუსიელი ბლოგერის ფსევდონიმია. НЕХТА - ეს არის არხი “ტელეგრამში”, რომელსაც უკვე 2 მილიონზე მეტი გამომწერი ჰყავს და რომელიც ერთერთი საპროტესტო აქციებს აქტიურად აშუქებს. ტელეგრამის გარდა, НЕХТА-ს აქვს არხები იუთუბსა და მესინჯერში. სტეპან სვეტლოვი მისი არხის პოპულარობას ბელარუსში ასე ხსნის:

“ჩვენ ძალიან ბევრი ექსკლუციური ინფორმაცია გვაქვს, გვყავს ხელისუფლების შიგნით ინსაიდერები, უამრავი დოკუმენტური მასალა სახელმწიფო დაწესებულებებიდან; დოკუმენტები მაღალი რანგის თანამდებობის პირებზე. ხალხმა იცის, რომ ჩვენთან ისინი წაიკითხავენ იმას, რაც არსად გამოქვეყნებულა იმის გამო, რომ ჩვეულებრივი დამოუკიდებელი მედია მათი გამოქვეყნების შემთხვევაში დაუყოვნებლივ გახდებოდა სახელმწიფოს მხრიდან დევნის ობიექტი და ეს სტატიები მაინც ჩაიხსნებოდა საიტებიდან”.

შეკითხვაზე, თუ როგორ მოახერხებ ეს არხი მუშაობის გაგრძელებას მაშინ, როცა ბელარუსში დაბლოკილია ვებგვერდების უმრავლესობა, ბლოგერი პასუხობს, რომ ამ პირობებში Telegram-ი როგორღაც მაინც მუშაობს:

“ეს არის ამ ახალი მედია ფორმატის ხიბლი - როცა არ არსებობს ერთი ცენტრალიზებული საიტი, რომლის დაბლოკვა ან სანქცირება შეუძლებელია, რადგან მასზე ყველას აქვს წვდომა”.

ბლოგერის თქმით, ისინი აქტიურად ურჩევენ ხელმომწერებს გამოიყენონ პროქსი-სერვერები, VPN, Tor და სხვა გზები ინტერნეტის სრულად ბლოკირების პირობებში.

ირანში ერთ-ერთი ყოველდღიური გამოცემა ექიმის იმ ინტერვიუს გამოქვეყნების შემდეგ დახურეს, სადაც იგი ხელისუფლების მხრიდან ქვეყანაში არსებული COVID-19-ის სტატისტიკის მასშტაბების დამალვის შესახებ საუბრობდა. ინფორმაციას Bloomberg-ი ავრცელებს.

ინტერვიუში ირანის ერთ-ერთმა ეპიდემიოლოგმა, რომელიც ირანის კორონავირუსის ეროვნული სამუშაო ჯგუფის წევრია, თქვა, რომ ქვეყნის ხელისუფლებამ ვირუსის პირველი შემთხვევა პოლიტიკური და უსაფრთხოების მიზეზით დამალა.

„დარწმუნებული ვარ, რომ ჯანდაცვის სამინისტროს მიერ ვირუსის ოფიციალურად გაცხადებული დადასტურებული შემთხვევების რაოდენობა არსებულ რეალობის მხოლოდ 1/20-ს ასახავს“, - თქვა მან ინტერვიუში.

ინტერვიუ გაზეთში კვირას, 9 აგვისტოს გამოქვეყნდა. ორშაბათს, 10 აგვისტოს კი, ირანის კულტურისა და ისლამური ორიენტაციის სამინისტროს მედიის სამეზედამხედველო საბჭომ გამოცემის დაუყოვნებლივ დახურვის ბრძანება გასცა.

ინფორმაციას იმის შესახებ, რომ ირანის ისლამურ რესპუბლიკაში კორონავირუსით გარდაცვლილითა რაოდენობა, შესაძლოა, თითქმის სამჯერ აღემატებოდეს ოფიციალურ მონაცემებს, BBC-ც ავრცელებს.

---

მთავარი ფოტო: Ali Mohammadi/Bloomberg

The Reuters Institute-ისა და "ტორონტოს უნივერსიტეტის" ახალი კვლევის პირველადი შედეგების თანახმად, კორონავირუსის საკითხების გაშუქება ჟურნალისტების ფსიქიკურ მდგომარეობაზე ცუდად აისახება. მკვლევრებმა 2020 წლის ივნისის თვეში ახალი ამბების საერთაშორისო ორგანიზაციებში დასაქმებული 73 ჟურნალისტი გამოკითხეს. The Reuters Institut-ის ცნობით, კორონავირუსის პანდემიის საკითხებზე მომუშავე ჟურნალისტები შფოთვისა და დეპრესიის ნიშნებს ამჟღავნებენ. მათ შორის საუბარია მრავალწლიანი გამოცდილების მქონე ჟურნალისტებზეც, რომლებიც ფინანსურად ძლიერ მედია ორგანიზაციებში არიან დასაქმებული.

კვლევის ფარგლებში, რესპონდენტებს თავიანთი სამუშაო პირობებისა და ემოციური მდგომარეობის შესახებ შეკითხვები 2020 წლის ივნისში დაუსვეს, ეს ის პერიოდია, როდესაც COVID-19-მა მსოფლიოს ყველა ქვეყანაზე გავლენა სხვადასხვა კუთხით უკვე იქონია.

"გამოკითხულთა დაახლოებით 70%-ს ფსიქოლოგიური დისტრესის გარკვეულ დონე აღენიშნება. რესპონდენტების 26%-ი კი კლინიკურად მნიშვნელოვან შფოთვას განიცდის, რომელიც შეესაბამება გენერალიზებული შფოთვითი აშლილობის დიაგნოზს, რაც ისეთ სიმპტომებს მოიცავს, როგორებიცაა წუხილი, უძილობა, "ზღვარზე ყოფნის“ შეგრძნება, კონცენტრაციის დარღვევა და გადაღლა.

რესპონდენტთა დაახლოებით 11%-ი კი პოსტტრავმული სტრესული აშლილობის (პტსა) სიმპტომების ქონას ასახელებს. ეს მოიცავს COVID-19-თან დაკავშირებული ტრავმული მოვლენის შესახებ დროდადრო აკვიატებულ ფიქრებსა და მოგონებებს, მოვლენის გახსენებისგან თავის არიდების სურვილს, დანაშაულის გრძნობას, შიშს, ბრაზსა და სირცხვილს", - ასეთია კვლევის პირველადი შედეგები.

მკვლევრები აღნიშნავენ, რომ პანდემიამ გავლენა იქონია დიდ მედიაკომპანიებში მომუშავე მრავალწლიანი სტაჟის მქონე ფიზიკურად ჯანმრთელ ჟურნალისტებზეც. შესაძლოა კიდევ უფრო უარესი მდგომარეობა იყოს ჟურნალისტური პროფესიის ნაკლებად პრივილეგირებულ ნაწილებში.

კვლევის მიხედვით, სტრესის გამომწვევი ერთ-ერთი ასპექტი ისიცაა, რომ ვირუსის გავრცელების ფართო მასშტაბებიდან გამომდინარე ყველა რეპორტიორს სწრაფად მოუწია შეესწავლა ჯანდაცვის საკითხების გაშუქება. ამის ფონზე კი კვლევაში მონაწილე რესპონდენტების მხოლოდ 4%-ი იყო თავიდანვე სპეციალიზებული რეპორტიორი ჯანდაცვის კუთხით, პანდემიის დროს კი რეპორტიორების 74%-ი აშუქებდა ჯანდაცვის სფეროსთან დაკავშირებულ თემებს.

მკვლევრები ყურადღებას სტრესის გამომწვევ კიდევ რამდენიმე ფაქტორზე ამახვილებენ:

ბევრ ქვეყანაში ჟურნალისტები შიშობენ იმაზეც, რომ სანდო ინფორმაციის არარსებობის გამო მათ არ შეუძლიათ თავიანთი საქმის სათანადოდ შესრულება და იძულებულები არიან მხოლოდ მთავრობის მიერ გავრცელებულ ცნობებს დაეყრდნონ.

კორონავირუსის პანდემია პირდაპირ გავლენას ახდენს ჟურნალისტებზე. გამოკითხულთა 45%-ი იცნობს ჟურნალისტს, რომელიც COVID-19-ით დაავადდა. კვლევაში მონაწილე ერთმა რესპონდენტმა თვითონვე გადაიტანა ვირუსი, ორმა რესპონდენტმა კი განაცხადა, რომ იცნობდნენ კოლეგა ჟურნალისტს, რომელიც კორონავირუსით გარდაიცვალა.

კორონავირუსის პანდემიამ გავლენა იქონია რეპორტიორების სამუშაო საათებზეც. გამოკითხულთა 60%-ი აცხადებს, რომ პანდემიის გამოცხადების შემდეგ უფრო მეტხანს უწევთ მუშაობა.

კვლევის ფარგლებში გამოკითხული ჟურნალისტების საშუალო ასაკი 41 წელია. მათ ნახევარზე მეტს (55%) ჰყავს შვილები. რესპონდენტების 58%-ი ქალია. მკვლევრები კიდევ ერთხელ უსვამენ ხაზს იმას, რომ ქალ ჟურნალისტებში უფრო მეტად ვლინდება შფოთვის, დეპრესიისა და პოსტტრავმული სტრესული აშლილობის სიმპტომები.

ავტორები სამომავლოდ სრული კვლევისა და ანალიზის გამოქვეყნებას გეგმავენ, მანამდე კი ყურადღებას ნიუსრუმის ხელმძღვანელობის მხრიდან ჟურნალისტებისთვის მხარდაჭერის აუცილებლობაზე ამახვილებენ. კვლევა აჩვენებს, რომ ჟურნალისტების 52%-ს, რომელთაც პანდემიის პერიოდში შესაბამისი თერაპია გაიარეს, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ შფოთვისა და პტსა-ს სიმპტომები აღენიშნებოდეთ.

გაეცანით სტატიებს:

• როგორ შევინარჩუნოთ ფსიქიკური კეთილდღეობა კორონავირუსის გაშუქების დროს
• როგორ ვმართოთ სტრესი პანდემიის პირობებში - ინტერვიუ ჯანა ჯავახიშვილთან

რას მივიღებთ, თუ მიზოგინიას¹ ეპატაჟის² წარუმატებელ მცდელობას დავამატებთ და კარგად გავაზავებთ? რიგით 33-ე გაბულოგს, რომელიც “მთავარი არხის” ეთერში 2020 წლის 17 მაისს, 21:00 საათზე გავიდა.

გიორგი გაბუნიას მონოლოგები ე.წ გაბულოგები გადაცემა “პოსტ ფაქტუმში” მეტაფორული ენითა და “განთქმული” ენამახვილობით გადმოცემული კიჩური ჩანართებია, რომლებიც სხვადასხვა თემას ეძღვნება.

17 მაისის გაბულოგი “ქართულ ოცნებას” და მისი “მშობიარობის” უნაყოფო მცდელობებს ეძღვნებოდა. ერთი შეხედვით, შეუძლებელია, მშობიარობის სრულიად ბუნებრივი და ბევრი ადამიანისთვის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი პროცესი შეურაცხმყოფელ და უარყოფით ამბად წარმოაჩინო, თუმცა, უნდა ვაღიარო, გიორგი გაბუნიამ ეს შესანიშნავად შეძლო, როდესაც მშობიარობის პროცესი და მისი თანმდევი მოვლენები პოლიტიკური პარტიის დასაკნინებელ ანალოგიად გამოიყენა.

ტელეწამყვანს “ქართული ოცნების” მეტი სიმკვეთრით გასაკრიტიკებლად არც კიდევ უფრო “შეურაცხმყოფელი” ეპითეტის “ბერწის” მოშველიება დავიწყებია.

“... ბავშვი იქ არ არის, “ქართულ ოცნებას” ცრუ ორსულობა სჭირს, თან უკვე მერამდენედ. რაც სულაც არ არის გასაკვირი, ბერწი ადამიანის დაფეხმძიმება შეუძლებელია და რამდენიც არ უნდა ეძახო შობე, დარეჯან, შობე” მაინც ვერაფერს გააჩენს” - ვუსმენდი გაბუნიას პათეტიკური თეატრალობით წარმოთქმულ ამ სიტყვებს და ყველა იმ ქალზე მეფიქრებოდა, ვისაც ქვეყნის ერთ-ერთი ყველზე მაღალრეიტინგული ტელეარხის პრაიმტაიმიდან კიდევ ერთხელ შეახსენეს, რომ თუ შთამომავლობას ვერ და არ ტოვებს, უფუნქციო, არასრულყოფილი ადამიანია და მისი ადგილი აქ არ არის.

დარწმუნებული ვარ, ამ ბლოგის წაკითხვის შემდეგ, ვინმე აუცილებლად მიმითითებს გაბულოგის მეტაფორულ ენაზე და მეტყვის, რომ ვაჭარბებ, ვინმე კი, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების პრინციპების გადაკითხვისკენ მომიწოდებს, თუმცა, მე მჯერა, რომ მედიას მშვიდობიანი, ტოლერნატული, გენდერულად მგრძნობიარე, არადისკრიმინაციული გარემოს ჩამოყალიბებასა და სტერეოტიპების შემცირებაში უნიკალური და ძალიან მნიშვნელოვანი როლი აქვს. “ბერწი ქალების” წუნდებულად წარმოჩენა “პოსტ ფაქტუმში” კი ამ როლს, სრულიად არ შეესაბამება.

მიზოგინური ენით გაბულოგის მხოლოდ დასაწყისი როდი გამოირჩეოდა, არა და არა, ტრიუმფალური ფრაზა გიორგი გაბუნიამ ბოლოსკენ შემოგვინახა, როცა დაასკვნა, რომ “ქართულმა ოცნებამ” გაითვალისწინა პოპულარული რჩევა და გაუპატიურების გარდაუვალობის გააზრებისას, უბრალოდ მოეშვა და პროცესისგან სიამოვნებას იღებს. არხის სოციალური მედიის გუნდმა ეს ფრაზა ისეთ საინტერესო მოვლენად ჩათვალა, რომ “მთავარი არხის” ოფიციალურ ფეისბუქზე, რომელსაც ნახევარ მილიონზე მეტი მომწონებელი ჰყავს, ვიდეოს ატვირთვისას, აღწერაშიც კი გამოიყენა.

სექსუალური ძალადობის მსხვერპლების მიმართ ქართული მედიის უგულო და არაეთიკური დამოკიდებულება არახალია. ეროვნული მედიის დიდი ნაწილი მუხლჩაუხრელად ცდილობს გააძლიეროს საზოგადოებაში გავრცელებულ სტერეოტიპი იმის შესახებ, რომ გაუპატიურება, სექსუალური ძალადობა ან/და შევიწროვება მსხვერპლის ბრალი იყო, მონდომებით ამოწმებს, მსხვერპლს “შარვალი ეცვა თუ კაბა” და მისი “საეჭვო რეპუტაციით” გულწრფელად შეწუხებული მეზობლების კომენტარებსაც არ გვაკლებს.

ამჯერად გიორგი გაბუნიას ემპათიისგან დაცლილმა, მიზოგინურმა ფრაზამ მოახდინა მსხვერპლების გრძნობების უგულვებელყოფა, მათი ტრამვების გაუბრალოება და ისე წარმოჩენა, თითქოს ადამიანის ნების საწინააღმდეგო, ძალადობრივი ქმედება, რომელიც ფსიქიკას მძიმე დაღს ასვამს, სასიამოვნო შეიძლება იყოს.

ხელმძღვანელობის მიერ გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობა; სამსახურში ყველა ქალისა და კაცის მიმართ თანასწორი მოპყრობა, პატივისცემა, ადამიანის უფლებების დაცვისა და არა-დისკრიმინაციული მიდგომის პატივისცემა და ხელშეწყობა; ყველა ქალი და კაცი თანამშრომლის ჯანმრთელობის, უსაფრთხოებისა და კეთილდღეობის უზრუნველყოფა; ქალების განათლების, პროფესიული მომზადებისა და განვითარების ხელშეწყობა; საწარმოს განვითარება, მიწოდების ჯაჭვები და მარკეტინგის პრაქტიკა, რომლებიც ხელს უწყობს ქალთა გაძლიერებას;თანასწორობის ხელშეწყობა სათემო ინიციატივებისა და ადვოკატირების მეშვეობით; გენდერული თანასწორობის მიღწევაში პროგრესის გაზომვა და საზოგადოებისთვის გაცნობა - ასეთია გაეროს ქალთა გაძლიერების პრინციპები, ის პრინციპები, რომლებსაც ცოტა ხნის წინ “მთავარმა არხმა” ხელი პომპეზურად მოაწერა, რითაც რეგიონში პირველი ხელმომწერი მედია გახდა და განაცხადა, რომ არხის თანამშრომლობა გაეროს ქალთა ორგანიზაციასთან უკვე აქტიურ ფაზაში გადავიდა, რომ, არხის ჟურნალისტები სპეციალურ ტრენინგს გაივლიან, როგორც საქართველოში, ასევე ქვეყნის ფარგლებს გარეთ და რომ, თავის მხრივ, ორგანიზაცია “მთავარი არხის” სხვადასხვა გადაცემაში ქალთა უფლებების დაცვის საკითხების გაშუქებას მონიტორინგს გაუწევს.

მართალია, მე მეეჭვება, რომ არხი, რომლის ეთერიდანაც მიზოგინური მესიჯები აქტიურად ისმის, ამ პრინციპებით ხელმძღვანელობს, თუმცა, ვინ იცის, იქნებ, ჯერ, უბრალოდ, დატრენინგება ვერ მოასწრეს?

---

_{[1]მიზოგინია (ბერძ. misos — სიძულვილი, და gyne — ქალი) — ქალთმოძულეობა, ქალთა და გოგონათა მიმართ უნდობლობა, პათოლოგიური ანტიპათია.}

_{[2]ეპატაჟი (Fr. épatage) სკანდალური გამოხდომა; საქციელი, რომელიც არღვევს საერთოდ მიღებულ ნორმებსა და წესებს.}

ციანიდის სკანდალის შემდეგ, ნაციონალური მედიაორგანიზაციების ნაწილმა გაჭირვებით დაძლია რელიგიის ჟურნალისტიკის პირველი კლასის პროგრამა და თითქოს ეპისკოპოსისა და მღვდლის გარჩევა ისწავლა, თითქოს დაიზუთხა კიდეც სხვაობა პანაშვიდსა და პარაკლისს შორის, აღარც ბოლომდე მიწასგართხმული შემეოხებდა სრულიად საქართველოს მამებსა და დედებს, დროდადრო კი გვიგდებდა სახელგანთქმულ “ერორს”, როცა სინოდის სხდომიდან გამოვარდნილი ჭყონდიდელი მიტროპოლიტის კათოლიკოს-პატრიარქისადმი წაყენებული ბრალდების გადმოცემა უწევდა, ფიზიკის კანონებსაც კი აყენებდა ეჭვქვეშ დიდი შაბათის ცეცხლის დღესასწაულზე, მაგრამ კაცი მაინც იფიქრებდა, პანდემია რომ დაიწყოს, რაღაცას მოახერხებენო.

ო, წმიდაო გულუბრყვილობავ!

ჩვენ დაგვავიწყდა, რომ ვინც სასწაულების ფაქტად გასაღებით ფიზიკას აუქმებს, არც ვირუსოლოგიას დაინდობს და არც ეპიდემიოლოგიას.

მრავალგზის გვინახავს, როგორ მარცხდება მედია ფანატიზმთან, სიძულვილთან, ანტიმეცნიერებასთან თუ ფიზიკურ ძალადობასთან. ჟურნალისტებს მრავალგზის უმტყუნიათ საზოგადოებისთვის და უღალატიათ პროფესიული ეთიკისთვის, მაგრამ ის არასდროს ყოფილა ასე სასიკვდილოდ და მასშტაბურად არაადეკვატური.

და კი, რთულ დროს, სამოსნობაც ვერაფერი შეღავათია. საკმარისი არ არის, უბრალოდ აღარ იწვე, აღარ თვინიერებდე და ოდნავ გაკადნიერებას ბედავდე. საკმარისი არ არის შორენას მუქარანარევ ზარებს აღარ პასუხობდე, ან შენი სიუჟეტები კათოლიკოს-პატრიარქისადმი აღვლენილ ონლაინწირვას აღარ ჰგავდეს.

საკმარისი არ არის, ქალბატონ ეზუგბაიას, ბატონ გამყრელიძეს, იმნაძეს ან ცერცვაძეს ეკლესიის თავგასულობაზე კითხვებს უსვამდე, როცა ისინი დიდი უპასუხისმგებლობით იჩლექენ ენას, ან შეშინებულები ძლივს და უკვე დაგვიანებით ახერხებენ არტიკულაციას - წირვაზე არ წახვიდეთო. საკმარისი არ არის ხელისუფლებას, ჯანდაცვისა თუ იუსტიციის მინისტრებს ეკითხებოდე - მერე კანონი რომ ირღვევაო?

საკმარისი არ არის, რადგან მედია თავის მოვალეობას კითხვის დასმით არ ამოწურავს. ხანდახან მისი მოვალეობა პასუხის არმიღებაა.

პასუხის არმიღებაა საჭირო, როცა მეცნიერი - მეცნიერებას ჰყიდის, ხელისუფლება - ხელისუფლებას, ხოლო ეკლესია - რწმენას.

სხვა შემთხვევაში, ჟურნალისტებიც გავყიდით ფაქტებს.

ჩვენ არ უნდა ვიღებდეთ პასუხისმგებელი პირების არაადეკვატურ კომენტარებსა და აშკარა ტყუილებს, ზოგჯერ გონიერების გამაუქმებელთ.

ჩვენ არ უნდა ვჯერდებოდეთ მხოლოდ წინასწარ დაწერილი ნელთბილი გზავნილების ფოსტალიონობას.

ანგარიშვალდებული პირები უნდა უფრთხოდნენ მედიის რისხვას. უნდა უფრთხოდნენ პასუხისმგებლობით აღვსილი პროფესიონალების უმწვავეს კრიტიკასა და უკიდურესად, რეალობასთან ადეკვატურობაში გამწვავებულ და, მე თუ მკითხავთ, განრისხებულ ტონს.

ჩვენ უნდა ვასხვავებდეთ ფაქტებსა და ინტერპრეტაციებს.

რა არის ფაქტი?

ფაქტი ის არის, რომ პანდემიის კრიზისის დროს, ხელისუფლება და მედიცინა პრაქტიკულად ჩამოემხო გავლენიანი რელიგიური ფანატიკოსების ფერხთით და მხოლოდ კოსმეტიკური ჩარევითღა ცდილობს ჩვენს გამოსარჩლებას, საბოლოოდ კი მომავალ არჩევნებზე საკუთარი ბედის გამოსარჩლება სურს.

ფაქტი ის არის, რომ დღისით-მზისით თუ შუაღამით-კომენდანტით კანონი ირღვევა. ფანატიზმი კი მასზე აღზევდა.

ფაქტი ის არის, რომ ადამიანთა სიცოცხლე საფრთხეშია. ჩვენი ჯანმრთელობა მედიცინის პროფესიონალების ხელიდან გამოსტაცეს და ჭკუიდან შემცდარი ფანატიკოსებს გადაულოცეს.

ფაქტი ის არის, რომ ეპიდემიოლოგებმა თუ ინფექციონისტებმა ამ პოლიტიკურად მოტივირებულ უკანონობას უკიდურესად ყრუდ უპასუხეს და ჩვენს ჯანმრთელობას ზოგი ენამოჩლექით გამოესარჩლა - ზოგმაც, იმას ვიზამ, რასაც ფანატიკოსთა გავლენიანი ლიდერი მიბრძანებსო.

მედიამ ეს ფაქტები ვერ გადმოსცა. ვერ დაგვანახა. ვერ შემოგვთავაზა სურათი, სადაც თავსდამტყდარი უბედურება არსებითად იქნებოდა გადმოცემული, იმდენად, რომ უბედურების კატასტროფულობა აღგვექვა.

ამის პარალელურად, მან აირჩია ებალანსებინა სიკეთესა და ბოროტებას შორის.

ნაციონალური მედიაორგანიზაციები რელიგიურ ფანატიკოსებსა და მათ აპოლოგეტებს სასიკვდილოდ დიდ დროს უთმობდნენ, ეს მაშინ, როცა ადეკვატურად კრიტიკულ აზრს ზოგჯერ ეთერიდან აძევებდნენ.

უნდა გვესმოდეს, რომ მომაკვდინებელი ფანატიზმის სტერილური გაშუქება ჟურნალისტიკა არ არის, ჟურნალისტიკა ფაქტების ხელოვნებაა.

ჩვენ არ მოგვეთხოვება ვაბალანსოთ კანონსა და უკანონობას შორის.

ჩვენ არ მოგვეთხოვება პატივისცემა დავუდასტუროთ გავლენიან კრიმინალებს (“დიდი პატივისცემით, მამა ანდრია, მე თქვენ არ გებრძვით, მაგრამ რომ გვწამლავთ, მაინც მიწევს გაფხაკუნება”).

ჩვენ არ მოგვეთხოვება ამ კრიმინალებს საზოგადოების საღი აზრისგან გადარწმუნების შესაძლებლობა მივცეთ.

აბა, არ გავაშუქოთო?! გვკითხავენ ხოლმე კრიტიკოსებს კოლეგები. როცა ეს კითხვა უკვე ჩამოთვლილი არგუმენტების შემდეგ დაისმის, პასუხის ხასიათზე აღარ ხარ, მაგრამ პასუხი საჭიროა.

რაღა თქმა უნდა, გაშუქება აუცილებელია!

საქართველოს ეკლესია ამ ქვეყნის უმსხვილესი პოლიტიკური მოთამაშეა, მისი არგაშუქება, ან დისპროპორციულად მცირე გაშუქება მხოლოდ ბრიყვული, სტერილური და ელიტისტური გადაწყვეტილებაა, რომელსაც, როგორც იქნა, ჩვენი ლიბერალური მედიაც დაეხსნა.

გაშუქება აუცილებელია, მაგრამ აქ თავს იჩენს ცენზურის, სურვილისა და კომპეტენციის პრობლემები.

ხანდახან ცენზურა გავალებს, შენი კომპანიისა თუ ამ კომპანიის მფლობელთა უსაფრთხოებას მოუფრთხილდე, ხანდახან თვითცენზურას იწესებ, რომ ქუჩაში არ გცემონ, ხანდახან სურვილი კი გაქვს - მაგრამ კომპეტენცია არა.

კომპეტენცია კი მოითხოვს შემოქმედებითობასა და სიფხიზლეს. ვერც ერთი პროფესიონალი, ფუნდამენტური პრინციპების მიღმა ვერ დაწერს სტანდარტების სრულ ჩამონათვალს, რადგან სტანდარტები გარემოებებისა და მიზნების კომბინაციით ყალიბდება. გარემოებები კი მუდმივად იცლვება. კონტექსტი ხან ამას მოგვთხოვს, ხან იმას - დანარჩენები კი შედეგებით იზომება. თუ შედეგი საზოგადოების ინტერესებს აცდენილია, ჩვენ უარი უნდა ვთქვათ წარუმატებელ ფორმატებზე.

წარუმატებელი ფორმატები და წარუმატებელი გაშუქება პანდემიის დროს - აღარ არის პროფესიული ღირსებისა თუ საზოგადოების ინფორმირებული არჩევნის საკითხი - ჯანმრთელობის საკითხია.

კი ვხუმრობდით, მაგრამ ხანდახან მედია ჯანმრთელობისთვის საზიანოა.

ჩვენ უნდა ვცნოთ ახალი სინამდვილე, გადავაფასოთ საკუთარი თავი და მივხვდეთ, რომ გვჭირდება რელიგიის პროფესიონალი ჟურნალისტები.

ეს კრიზისი მხოლოდ საქართველოში არ დგას, დასავლური, რესპექტაბელური მედიებისთვის თვალის გადავლებაც კმარა, ერთ ნიუსში ათი შეცდომის საპოვნელად.

სწორედ ამ კრიზისის შედეგია ისიც, რომ მრავალი არაკომპეტენტური და გამოუცდელი კრიტიკოსი, ხანდახან იმგვარი სტანდარტების სასრულ ჩამონათვალს წარმოგვიდგენს, რომლებიც არაფრით პასუხობს მუდმივ ცვლადს - გარემოებას. ხანდახან ეს კრიტიკა ჩაშენებულია სიზარმაცეში - სჯობს ამტკიცო, რომ რაღაც არ უნდა გაშუქდეს, იმისთვის, რომ ოდნავ მეტი არ წაიკითხო, ხანდახან - განუსწავლელობაში.

პროფესიული სტანდარტების ფორმირება არ დასრულებულა, ის მიმდინარეობს აქ და ახლა - სტანდარტებიცა და ეთიკაც, საბოლოოდ პროცესია - მთავარია, არ იცვლებოდეს მიზნები.

გარდა ამისა, მნიშვნელოვანი კომპონენტია მედიის რეპუტაცია და ცნობადობა. ჰედლაინი, რომელსაც ერთი მედია ერთ აუდიტორიას აწვდის, შესაძლოა, სრულიად სხვაგვარად იკითხებოდეს, ვიდრე მეორის მიერ შერჩეული იგივე. სხვაა მედიაა, სხვაა აუდიტორია. ჩვენ უნდა ვიცნობდეთ საკუთარ აუდიტორიას, უსწრაფესი უკუგებით მუშაობაში ვაკორექტირებდეთ პოლიტიკას - საჭიროა ყოველდღიური გადაწყვეტილებების აქტიური მიღება და არა გამზადებული სტანდარტებით გაზარმაცება - “ტრენინგზე მოვისმინე და საკმარისია” ან “ნაცნობმა მედიაექსპერტმა გამობრძნა” - სავალალო შეცდომაა.

რა თქმა უნდა, არსებობს ლეგიტიმური დისკუსია და ლეგიტიმური განსხვავებები, მათ შორის, იმის შესახებ, რა არის სწორი და რა არასწორი მიზნის მისაღწევად და ეს დებატი კვლავ გაგრძელდება - მთავარია გადაწყვეტილებებს პროფესიონალები იღებდნენ და არა რეალობას მოწყვეტილი ზარმაცები, მთავარია მიზნები გვქონდეს საერთო.

ჩვენ არ უნდა ვიქცეთ არც კრიტიკოსთა ტყვეებად და არც მხოლოდ საკუთარ ნაბადს დანდობილ შეუვალ თავკერძებად. ჟურნალისტის მოვალეობაა ყოველდღიურად ვითარდებოდეს ახალ დისკუსიებსა და კონტექსტებში.

მოვიდა დრო, მედიამ აღიაროს თეოლოგიური და კანონიკური რწმენა-წარმოდგენების პოლიტიკურობა. კანონიკა ისეთივე პოლიტიკური შეიძლება იყოს, როგორც კანონი. უძველესი დოკუმენტებიც კი, დღემდე ახდენენ გავლენას გეოპოლიტიკაზე.

მაგალითად, აღარარსებული ქალაქის - კონსტანტინოპოლის საპატრიარქომ 1686 წელს, მის მიერვე გამოცემული სიგელი გააუქმა, 451 წლის ქალკედონის კრების მიერ მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილებით, რომ 2019 წელს, უკრაინის ეკლესიისთვის ავტოკეფალია მიეცა. ყოფილა კანონიკა პოლიტიკის კომპონენტი?

როცა შენი მედია ამ თემატიკას დროს არ უთმობს, საზოგადოებრივ იმუნიტეტს აჩლუნგებ, შედეგად კი საზოგადოება ადვილად მოწყვლადია გავლენიანი რელიგიური ინსტიტუტების მავნებლური თუ მკვლელი ფანატიზმის წინაშე.

რელიგია გაშუქების მიღმა არ უნდა დაგვრჩეს.

ჩვენ სასიცოცხლოდ გვჭირდება რელიგიის პროფესიონალი ჟურნალისტები. ჟურნალისტები რომლებიც ამ პროფილს ცხოვრებას მიუძღვნიან.

სხვანაირად, არაფერი გამოვა.

ფოტო: ბოლნისის მუნიციპალიტეტი

ორშაბათი კარანტინშიც კი რჩება ორშაბათად, მძიმე და რთულ დღედ, მთელი ქვეყნის მასშტაბით საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადებიდან ლამის 10 დღის თავზე, შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ვერც ერის ნაწილი მიხვდა ეპიდემიის მოახლოების სიმწვავეს და ვერც ბერის.

ეკლესია და მთავრობა ზუსტად ისე ევაჭრებიან ერთმანეთს, როგორც ბაზარში 30 ლარიანი ნივრის გამყიდველი მყიდველს, რომელიც ფასით უფროა გაოგნებული, ვიდრე ნივრის ყიდვის საჭიროებით.

დღეს ბლოკნოტში დღიურისთვის ჩანიშვნების გასაკეთებლად ბევრად ნაკლები დრო მაქვს, მაგრამ უკვე ვიცი, რომ ამ კვირის ყველა დღეს თავის სახელს დავარქმევ, რადგან რაც არ უნდა მოხდეს ხვალ, ისეთი ვეღარ იქნება ეს სამყარო, როგორიც იყო გუშინ.



გაორმაგებული შფოთი მაწუხებს, რამდენადაც არ უნდა გადავეწყო საქმის კეთებისკენ, შეუძლებელია ამ დახურულ სივრცეში, სადაც მთავრი საინფორმაციო წყარო მაინც ტელევიზორია, სიმშვიდე შეინარჩუნო და იმედიანად იყო.

მოქმედებს ისიც, რომ წინა კვირასთან შედარებით, კორონავირუსით ინფიცირებულთა რაოდენობა უკვე ყოველდღიურად კი არა ყოველწუთიერად იზრდება. დღეს ყველაზე მეტად რაც მიღრღნის ტვინს, დამოკიდებულებებია. უკვე ჩანს, რომ მარნეულის მუნიციპალიტეტი, რომელიც 22 მარტს ბოლნისთან ერთად გამოცხადდა წითელ ზონად, განსაკუთრებული ყურადღების ქვეშაა. გონებაში ვალაგებ არგუმენტებს, მომეჩვენა თუ კარანტინის ზონებიც კი მეტი და ნაკლები ყურადღების განაწილების კლასტერებად დაიყო.

სტატიებს, ნიუსებს, კომენტარებს, ლაივჩართვებს და რეპორტაჟებს ერთ ფაილში ვაგროვებ და ვცდილობ, არგუმენტირებულად დავრწმუნდე საკუთარ წარმოდგენაში.

მაგალითად:

1. მარნეულიც და ბოლნისიც ორივე მრავალეთნიკურია, ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობის პრობლემა, წესით, ორივე მუნიციპალიტეტის სოფლების მოქალაქეებს ერთნაირად აქვთ, თუმცა, ბოლნისისგან განსხვავებით, მარნეულში ყოველი ფეხის ნაბიჯზე პოლიცია პატრულირებს და ირგვლივ ქელეხის სუფრების გაშლა-ალაგებასაც კი აკონტროლებს - ბოლნისში, სოფელ ნახიდურში, კილომეტრიან დაკრძალვის ცერემონიას შენიშვნის მიმცემიც კი არ გამოსჩენია.

2. ყველა საინფორმაციო საშუალება საუბრობს მარნეულში მთავრობის წევრების სპეციალურ ვიზიტებზე. თავდაცვის მინისტრი, პრეზიდენტი, პარლამენტის წევრები, საგანგებო შტაბის წევრები, ოპოზიციაც კი - ბოლნისამდე „არავინ მოდის“, მარნეული ისმის ყველა არხზე, ყველა ბრუნვაში, ბოლნისზე მხოლოდ მერი და დეპუტატი საუბრობს.

3. თერმოსკრინინგის დისტანციურ თერმომეტრებსაც კი მხოლოდ მარნეულელ ექიმებს ურიგებენ, ბოლნისი კი იმ ათი თერმომეტრის იმედზეა, რომელიც მარნეულის მაჟორიტარს მოეზედმეტა და ბოლნისელ კოლეგას საჩუქრად გადასცა.

4. მარნეულში სრული მობილიზებაა რეანომობილების, საველე ჰოსპიტალიც იქვე ეწყობა, ბოლნისი მხოლოდ ადგილობრივი სასწრაფო დახმარების ორი ბრიგადის იმედზეა. აღარ დავკონკრეტდები სასურსათო პროგრამებზე.

5. ინფიცირებულთა რაოდენობა, მარნეულთან შედარებით, ბოლნისში უფრო მეტია, თუმცა, რატომღაც ცხელ წერტილად მაინც მარნეული ითვლება.

რატომ? ვსვამ კითხვას და პასუხსაც, ვცდილობ, თავად ვუპასუხო - მოსახლეობის რაოდენობის გამო, თუმცა, კაცმა არ იცის: „მწიფეს ესროდნენ და მკუხე ცვიოდაო“.

მოკლედ, ორშაბათს ჩანს , რომ კორონასთან ბრძოლას მარნეული „ბევრის“ დახმარებით გაუმკლავდა, კარანტინს უმკლავდება ბოლნისიც, ოღონდ, როგორც ჩემი ლეპტოპიდან, საინფორმაციო პორტალებიდან , არხებიდან, ჯგუფებიდან და ბევრი წაკითხული სტატიიდან ჩანს - ჯერჯერობით მარტო. ამიტომ, ინფორმაციაც ბოლნისზე ბევრად ნაკლებია, მარნეულზე კი მეტი.

დილაზე არანაკლებ მძიმე აღმოჩნდა ორშაბათი საღამო. პრემიერმა მთელ ქვეყანაში კარანტინი გამოაცხადა და კომენდანტის საათი შემოიღო.


დღეს აფთიაქში ერთმეტრიანი დისტანციით მდგარი ადამიანები საუბრობდნენ პენსიებზე, რომელსაც ქეშად ვეღარ აიღებენ. ანტიბაქტერიული ხელსახოცების ძებნაში მესმოდა ტექსტები: „ფულითაც გადადის კორონა“, „უნდა დააუთოვო ფული, სახლში რომ მიხვალ“, „ლარიანები და ორლარიანები სპირტში ჩაყარეთ“, „ბოსტნეული და ხილი სარეცხის საპნით გარეცხეთ“, ან „ადუღებულ წყალში ჩაყარეთ სოდა და ბოსტნეულს გადაავლეთ“. მოკლედ, ამ ტექსტების მოსმენისას მეგონა ალქიმიის სესიას ვისმენდი. ანტიბაქტერიული ხელსახოცი არ იყო, ერთმეტრიანი დისტანცია დავარღვიე და აფთიაქიდან გავედი.

არასერიოზულად მიჩნეული დიალოგების რეალობაში მალევე დავრწმუნდი. საინფორმაციო საშუალებები დღეს ეროვნული ბანკის თანამშრომლების დაინფიცირების შესახებ საუბრობდნენ. ინფიცირების წყაროდ ფული სახელდება.

იგივე საინფორმაციო საშუალებებიდან კიდევ ერთი შოკის ატანა ცოტა მოგვიანებით მომიწია. ბოლნისის ცხელ წერტილს, ირკვევა, რომ კიდევ ერთი სოფელი - ქვემო ბოლნისი დაემატა, სადაც დაინფიცირებული ქალი სრულიად შემთხვევით აღმოაჩინა სოფლის ექიმმა. პაციენტის კონტაქტების კლასტერში კიდევ ერთი და უკვე მეორე ორსული გოგოა. ქვემო ბოლნისი გარემოსგან სრულად ჩაიკეტა.

ორმაგ კარანტინს აქვს ორმაგი გამძლეობის ეფექტი, შიშს და შფოთს ვხედავ და მესმის ირგვლივ როგორ ორმაგდება, მაგრამ ჩატშიც, ფეისბუკის ვოლზეც, ტვიტერშიც, ვებ სემინარებზეც და დისტანციურ საუბრებშიც, ორმაგი გამხნევების ტექსტს ვიშველიებ.

მარტოდ დარჩენილ საკუთარ თავში ამ ეფექტის ძალას სწორი ინფორმაციების მიღებაში ვპოულობ - აღარ ვუყურებ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის სტატისტიკას, რომელიც ყოველწუთიერად მზარდია და კიდევ უფრო მთრგუნავს. არ ვუყურებ გარკვეულ არხებს და აღარ ვკითხულობ კორონავირუსის გარშემო ატეხილ შეთქმულების თეორიებს.

ცერცვაძის ბლიც ინტერვიუ უკვე ოთხჯერ გადავახვიე და ყველაზე იმედიანი მაინც ბოლოს, დაფაზე დაწერილი სლოგანი მომეჩვენა : „შევინარჩუნოთ სიმშვიდე და ერთად დავამარცხებთ კორონავირუსს“.

ვამარცხებ ჩემებურად. აქამდე ვნახე ყველა ფილმი, რომელიც მსოფლიოს განადგურებით ემუქრებოდა, დღეს ჟანრების რადიკალურ შეცვლაზე დავფიქრდი და „ტოსკანას ცის ქვეშ“ მომინდა თუნდაც ერთი საათით ყოფნა.


დილიდან წვიმს და ყველანაირ პირობას ქმნის იმისთვის, რომ დავრჩე სახლში, თუმცა გარეთ გასვლის აუცილებლობა მაინც იქმნება.

მთავარი, რაც გასვლისთანავე თვალში მხვდება, ასფალტზე გაწოლილი მამაკაცია. მაშინვე 112-ს ვუკავშირდები და პარალელურად ვცდილობ ყველას მივაწოდო ინფორმაცია, ვინც პირდაპირ ან ირიბად შეძლებს დახმარებას. სასწრაფოს ექიმი მალევე მოდის. ირკვევა, რომ ასფალტზე მყოფი მამაკაცი ალკოჰოლური თრობის ზემოქმედების ქვეშაა და ექიმიც რეანომობილს აღარ იძახებს , - „ნასვამია და ამისთვის ბრიგადას ვერ მოვაცდენ“. პაციენტს იქვე ერთ-ერთ ჭიშკართან სკამზე ტოვებს და მიდის.

ვრჩები გაოგნებული. ვფიქრობ, რატომ არ იყო ექიმი კოორდინაციაში პატრულთან, რატომ არ გადაიყვანეს მამაკაცი, თუნდაც გამოფხიზლებამდე კლინიკაში და რატომ დატოვეს „პანიკის შესაქმნელად“ ქუჩაში? რა გარანტია აქვს ექიმს, რომ ასფალტზე მძინარე მოქალაქე არ გახდება ვირუსის ინფექციის ჯერ მატარებელი და მერე გამავრცელებელი? რა გარანტია აქვს იმავე ექიმს, რომ მამაკაცი, რომელიც საკუთარ სახელს ვერ იხსენებდა, საკუთარი სახლის გზას გაიკვლევდა იოლად და, ჩემი უბნის მსგავსად, კიდევ სადმე, რომელიმე ქვაფენილზე არ მიიძინებდა? ჯერ კიდევ გუშინ მადლობებს ვარიგებდი ექიმების მისამართით, დღეს ჩუმად ვარ.

პირველი, რაც ასფალტზე დაწოლილმა მამაკაცმა გამახსენა, ის კადრები იყო, სოციალურ ქსელში უჰანიდან რომ ვრცელდებოდა, ვითომ დაინფიცირებული მოქალაქეები შუა ქუჩაში ეცემოდნენ და გონებას კარგავდნენ. უჰანისგან განსხვავებით, ეს ის შემთხვევა იყო, როცა სიტყვა „ნასვამიას“ გაგონება ყველაზე მეტად გამიხარდა.

შაბათი და კვირა კარანტინის ზონაში ყველაზე ნაკლებადაა დახურული, ჩაკეტილი და წყნარი. ყველაზე ნაკლები ადამიანი რჩება სახლში და ყველაზე ნაკლებად ახსოვთ კორონა. აქამდე რასაც მეგობრები, მეზობლები და ახლობლები მწერდნენ, უბრალოდ, არ მჯეროდა.

ქალაქის ბაზართან დილიდანვე ხალხმრავლობაა. ამდენი ხალხი კარანტინამდე, ალბათ, მარტო ახალი წლის დღეებში თუ მინახავს. ამ დროს კი ირგვლივ ვერცერთ პატრულს ვერ მოკრავთ თვალს. მიკროავტობუსები, ავტომობილები,ხელდატვირთული საზოგადოება, სურსათი, ბოსტნეული... მოკლედ, ყველა და ყველაფერი ერთმანეთში ირევა.

ვისაც აქამდე 30 ლარიანი ნივრის ნახვა უნდოდა, დღეს 32 ლარად დახვდათ. უკმაყოფილო სახეებს პირბადე ფარავს, დაუთოვებულ ფულის ბანკნოტებს ერთმანეთში ცვლიან და მიჩნდება განცდა, რომ ერთხელ კი არა ათჯერ გამოდიან სახლიდან, ერთი ქორწილის სუფრის პროდუქტსაც ყიდულობენ და რიგში დისტანციის დაცვაზე შენიშვნას თუ მისცემ, კარგა გემრიელედაც გაგლანძღავენ. ბოლოს, თუ ნერვები გიმტყუნებს და მთავრობას მოკითხავ - რატომ არ კონტროლდება წითელ ზონაში წესრიგი - სართულებიან წყევლასაც მოგაყოლებენ, უმადურსაც გამოგიყვანენ და მადლობის სათქმელადაც დაგინიშნავენ საათობრივ განრიგს... ასეთია საზოგადოების ერთ ნაწილის კარანტინის წესების აღქმის ფორმა.

მეორე ნაწილი კი სხვა განზომილებაშია. ონლაინ სივრცე არის გარემო, სადაც აზრის გამოხატვას ყველა ვერ ბედავს, კარანტინის ზონაში ცხოვრება კიდევ უფრო მეტი პრობლემის გაჩენას არ გამორიცხავს. ისედაც დაყოფილი საზოგადოება, არც ამისთვის აღმოჩნდა მზად.

ბოლნისში არ არსებობს დამოუკიდებელი მედია და, ვფიქრობ, რომ ეს გარემოება გარკვეულ ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობას მუნიციპალიტეტის შიგნითაც და გარეთაც ბევრად უშლის ხელს. ასეთ სიტუაციაში, ერთადერთი სივრცე, გამოხატო კმაყოფილება, უკმაყოფილება ან უბრალოდ დააფიქსირო აზრი, არის სოციალური ქსელი.

ვაკვირდები და ერთი პრობლემის შემცველ პოსტს, შესაძლოა, უამრავი ადამიანის დამაბულინგებელი კომენტარი მოჰყვეს. საზოგადოების ერთ ნაწილს აქვს განცდა, რომ ყველაფრის მადლიერი უნდა ვიყოთ - მათ შორის იმისაც, რომ ნიორი 32 ლარი ღირს.

ჩაკეტილ ზონაში, 10 დღის თავზეც კი, სოციალური პასუხისმგებლობის პრობლემაა.

---

დღიურების დასაწყისი  

• როცა ინფორმაციულ ვაკუუმს კიდევ უფრო მძიმედ გრძნობ - მარიკო წიქორიძე ჩაკეტილი ბოლნისიდან
• ძველი პროფესიის გახსენება - მარიკო წიქორიძე ჩაკეტილი ბოლნისიდან