21 ოქტომბერს „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის” მერობის კანდიდატის, ნიკა მელიას მიერ თბილისის მთავრობს ჩრდილოვანი კაბინეტის წევრების წარდგენა საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველმა არხმა გამოშვების დასასრულს, მანიპულაციურად გააშუქა. რუსთავი 2-მა პრეზენტაციას დიდი მნიშვნელობა არ მიანიჭა და ეთერის ბოლოს მხოლოდ წუთნახევრიანი კადრსინქრონი გაუშვა. “იმედმა” და “პოსტვ-მ” კი ენმ-ს პრეზენტაციას დრო საერთოდ არ დაუთმო.

რა მოხდა?

21 ოქტომბერს 21:00 საათზე „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის” მერობის კანდიდატმა ნიკა მელიამ პრეზენტაცია გამართა და საზოგადოებას თბილისის მთავრობის ჩრდილოვანი კაბინეტის წევრები წარუდგინა.

როგორ გააშუქეს ცენტრალურმა მაუწყებლებმა?

პირველი არხი

საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველმა არხმა, “მოამბის” დღის მთავარი საინფორმაციო გამოშვების მეორმოცე წუთზე, ბოლო ამბად, სპორტული სიახლეების წინ, ორ ნაწილად გააშუქა. თავდაპირველად პრეზენტაციიდან პირდაპირ ეთერში ჩაერთო ჟურნალისტი, რომელიც მაყურებელს მოუყვა წარდგენილი კანდიდატების შესახებ. ეთერში მოვისმინეთ ნაწყვეტები ნიკა მელიას, ზურაბ ჯაფარიძის და მამუკა ხაზარაძის გამოსვლებიდან.

პირდაპირი ჩართვის შემდეგ კი, “მოამბეში” გავიდა მანიპულაციური შინაარსის სიუჟეტი, სადაც წამყვანი და ჟურნალისტი სკეპტიკური ტონით უყვებოდნენ მაყურებელს თუ “როგორ უნდა მართოს ოთხპარტიული ოპოზიციური შემადგენლობის მთავრობამ დედაქალაქი საკრებულოსთან ერთად, სადაც მანდატების უმრავლესობას “ქართული ოცნება” ფლობს”.

წამყვანმა სიუჟეტის წარდგენისას მაყურებელს თავიდანვე აცნობა, რომ “ენმ-ს კოალიციურ ჩრდილოვან კაბინეტს არასერიოზულად განიხილავს ოპოზიციის ერთი ნაწილი” - ამის მაგალითად, სიუჟეტში გიორგი გახარიას პარტიისა და ანა დოლიძის კომენტარები გავიდა. თუმცა ამ კომენტარებში ისინი მხოლოდ ამბობდნენ, რომ ენმ და “ქართულ ოცნებასთან” კოალიციას არ განიხილავენ და არაფერი იყო ნახსენები.

სიუჟეტის დაწყებისას კი ჟურნალისტმა თხრობა ასე დაიწყო: “ჩრდილოვანი კაბინეტი ჩრდილიდან გამოდის. ახლა უკვე, როცა ცნობილია, რომ ჯერ არჩატარებულ არჩევნებამდე, ჯერაც არარსებულ ქალაქის მთავრობაში ყველა პოსტი უკვე განაწილებულია, ჯერ არშემდგარ თანამდებობის პირებს ისღა დარჩენიათ, 30 ოქტომბრის საარჩევნო განაჩენს დაელოდონ”.

ჟურნალისტი განიხილავდა სავარაუდო მოცემულობას, რაც ნიკა მელიას არჩევნებში გამარჯვებას შესაძლოა მოჰყვეს: თუ დავუშვებთ, რომ ნიკა მელია მართლა გაიმარჯვებს, “ჩრდილიდან შესაძლოა, მაინც ვერ გამოვიდეს, ერთი მარტივი მიზეზის გამო, საკრებულოს არჩევნები “ქართულ ოცნებას” უკვე მოგებული აქვს და უმრავლესობასაც ფლობსო”. ჟურნალისტი უფრო შორეულ მომავალსაც განიხილავდა და ამბობდა, რომ მელიას გამარჯვების შემთხვევაში, “გაზაფხულზე, სულაც, შესაძლოა, ახალი მერი იყოს ასარჩევი”.

ჟურნალისტის სკეპტიკური ტონი სიუჟეტს დასასრულამდე, ანუ იქამდე გასდევდა, სანამ ეთერში “ქართული ოცნების” შეფასებები გავიდოდა, სადაც ირაკლი ღარიბაშვილი და ირაკლი კობახიძე ირწმუნებოდნენ, რომ “კრიმინალ მელიას წაგება გარანტირებული აქვს”.

მათი კომენტარები ავტორმა ასე წარუდგინა მაყურებელს: “შესაძლოა, სხვა თბილისური არჩევანის მოლოდინისა თუ საკანონმდებლო კონტექსტების გათვალისწინებითაც, მმართველი პარტია ირწმუნება, რომ მელიას ჩრდილოვან კაბინეტს ჩრდილიდან გამოსვლა არ უწერია”.

რუსთავი 2

რუსთავი 2-მა ენმ-ს პრეზენტაციას დიდი მნიშვნელობა არ მიანიჭა, ამბავი დღის მთავარი საინფორმაციო გამოშვების 52-ე წუთზე, წუთ-ნახევარიან კადრსინქრონად გააშუქა. ამის შემდეგ კი ამდენივე დრო იმის მტკიცებას დაუთმო, რომ ოპოზიციის მიერ პოსტების გადანაწილება არასერიოზულია: მაყურებელმა მოისმინა ირაკლი ღარიბაშვილის და ირაკლი კობახიძის კომენტარები, რომლებიც ამტკიცებდნენ, რომ “კრიმინალ მელიას” გამარჯვების შანსი არ აქვს და “ოპოზიციის ადგილი ჩრდილშია”.

სამაგიეროდ, “რუსთავი 2-მა” გამოშვებაში ვრცელი სიუჟეტებები მიუძღვნა, ისეთ ამბებს, როგორიცაა, მაგალითად, 500 ლარიანი ვაუჩერები - მერიის ახალი ინიციატივა. ერთ-ერთი სიუჟეტი კი ღარიბაშვილის რუსთავში სტუმრობას და იმის მტკიცებას მიეძღვნა, რომ "ქართული ოცნება" ოცივე მუნიციპალიტეტის მოგებაში დარწმუნებულია.

იმედი

ენმ-ს პრეზენტაციის დროს “იმედის” ეთერში სერიალი “ერთხელ ჩუკუროვაში” გადოდა. თუმცა, ოპოზიციის “ჩრდილოვანი კაბინეტზე" “იმედმა” მანიპულაციური სიუჟეტი წინასწარ, 20:00 საათიან “ქრონიკაში” გაუშვა.

არხმა მაყურებელს აცნობა, რომ ექსპო-ჯორჯიაში “ნიკა მელიას პოლიტიკური შოუსთვის ემზადებიან”. წამყვანი კი ცინიკური ტონით ყვებოდა, რომ ე.წ. ჩრდილოვან კაბინეტში “ახალბედები, ლელოელები და ბარიერს მიღმა მყოფები უკვე დასაქმდნენ”. “იმედის” მაყურებელს ნიკა მელიას პოზიციის გაცნობის შესაძლებლობა არ მიეცა, სამაგიეროდ, პრემიერ მინისტრისა და ქართული ოცნების წევრების კომენტარები მოისმინა, რომლებიც ოპოზიციას ილუზიებიდან გამოსვლასა და წაგებისთვის მომზადებას ურჩევდნენ.

სხვა არხები

21 ოქტომბერს ენმ-ს მერობის კანდიდატის, ნიკა მელიას მიერ თბილისის მთავრობს ჩრდილოვანი კაბინეტის წევრების წარდგენას “მთავარმა არხი”, “ფორმულა”, “ტვ პირველი”, “პალიტრანიუსი” და “კავკასია” თითქმის ერთ საათის განმავლობაში პირდაპირ ეთერში გადასცემდა.

“იმედინიუსი” და რამდენიმე მედიაგამოცემა, ახალ ამბად, შეცდომაში შემყვან ინფორმაციას ავრცელებენ და დაუდასტურებელ წყაროზე დაყრდნობით,“ნაციონალური მოძრაობის ჩრდილოვანი კაბინეტის” შემადგენლობას აქვეყნებენ.

რა მოხდა

20 ოქტომბერს სოციალური ქსელის მომხმარებელმა ირაკლი ლატარიამ, რომელიც პროსახელისუფლებო განცხადებებით არის ცნობილი, დაწერა ფეისბუქ პოსტი, თითქოს, “ხელში ჩაუვარდა ნაციონალური მოძრაობის ჩრდილოვანი კაბინეტის სრული შემადგებლობა”.

პოსტის ავტორი არ წერს, რომ ინფორმაცია სერიოზულია ან ფაქტებს ეყრდნობა და ფეისბუქ მომხმარებლებიც კომენტარებში ირონიულად ეხმანებიან ლატარიას გავრცელებულ ინფორმაციას.



მიუხედავად ამისა, გამოცემები სიტყვა-სიტყვით აქვეყნებენ მინისტრების ჩამონათვალს და, მათ შორის, წერენ, რომ “ფორმულას” ჟურნალისტი ვახო სანაია თავდაცვის მინისტრი იქნება. “იმედინიუსმაც” ყოველგვარი ახსნა-განმარტების გარეშე, უაპელაციოდ, გამოაქვეყნა ირაკლი ლატარიას სტატუსი ნამდვილ ამბად და დაწერა, რომ ნაციონალური მოძრაობის “ჩრდილოვანი კაბინეტის შემადგენლობაზე ინფორმაციას ექსპერტი” აქვეყნებს.

ამ დროისთვის (18:00) ლატარიას პოსტი, “იმედინიუსის” გარდა, ახალ ამბად გამოქვეყნებული აქვს “ახალი თაობას” და for.ge-ს.

რა პრობლემაა

იმედინიუსი” გამოქვეყნებული მასალის პირველსავე წინადადებაში ხაზს უსვამს, რომ ინფორმაციას ექსპერტი აქვეყნებს. ტექსტში არსად არის ნახსენები, რომ ინფორმაცია შესაძლოა იყოს სარკასტული, დაუდასტურებელი, არასანდო ან სულაც არ შეესაბამებოდეს სინამდვილეს. მასალა მთლიანად ეყრდნობა ერთადერთ წყაროს - თავად პოსტის ავტორს. მსგავსი ფორმულირებით გავრცელებული ინფორმაცია კი მკითხველისთვის შეცდომაში შემყვანია.

კონტექსტი

ტელეკომპანია “იმედმა” 18 ოქტომბერს, არჩევნების მეორე ტურამდე ორი კვირით ადრე, განაცხადა, რომ საგანგებო რეჟიმზე გადავიდა და არ დაუშვებს ნაციონალური მოძრაობის ხელისუფლებაში დაბრუნებას. ტელევიზიის განცხადებით „იმედი“ როგორც ბრძოლის სიმბოლო, ბრძოლის წინა ხაზზე იქნება.

ვრცლად: ტელეკომპანია „იმედის“ „პოლიტიკური განაცხადი“

მას შემდეგ, რაც გიორგი გახარიამ ხელისუფლება დატოვა და საკუთარი პარტია ჩამოაყალიბა, ტელეკომპანია “იმედმა” ნარატივი “ქართული ოცნების” რიტორიკის კვალდაკვალ, ნელ-ნელა შეცვალა: “სუპერძალოვან მინისტრად”, “კრიზისმენეჯერად” და “გავლენიანან, სტრატეგ პოლიტიკოსად” წოდებული გახარია - “ნეპოტისტი” და “მოღალატე” გახდა, რომლის “კოკაინშიკობაზეც” სერიოზული ეჭვებია.

როგორ აშუქებდა “იმედი” გახარიას პოლიტიკურ მოღვაწეობას ხელისუფლებაში ყოფნისას

სანამ გიორგი გახარია ხელისუფლებაში იყო, “იმედი” ცდილობდა, რომ მის სახელთან დაკავშირებული ყველა გახმაურებული საქმე, “ქართული ოცნების” ინტერესებიდან გამომდინარე, მის სასიკეთოდ გაეშუქებინა.

მაგალითად, გახარიას შინაგან საქმეთა მინისტრობის პერიოდში, მასთან დაკავშირებული ყველაზე ხმაურიანი სპეცოპერაციების (ღამის კლუბებში შესვლის, ჰესის საწინააღმდეგოდ გამოსული მოსახლეობის დასარბევად პანკისში სპეცრაზმის შეყვანის, “გავრილოვის ღამეს” მშვიდობიანი საპროტესტო აქციის დაშლის) გაშუქებისას, „იმედი“ ცდილობდა, საზოგადოება დაერწმუნებინა, რომ ცრემლსადენი გაზის, წყლის ჭავლის, რეზინის ტყვიების გამოყენებით გიორგი გახარია ქვეყანაში წესრიგს და მშვიდობას ამყარებდა.

გიორგი გახარიას გამართლებას და მისი “კეთილი საქმეების” ტირაჟირებას “იმედზე” წლების მანძილზე, ტენდენციური ხასიათი ჰქონდა.

თითქმის ორი წლის განმავლობაში, “იმედი” აქტიურად ცდილობდა მაყურებელი დაერწმუნებინა, რომ გახარიამ 20 ივნისს პროპორციული ძალა გამოიყენა და სახელმწიფო ხელისუფლების დამხობის მცდელობა აღკვეთა. პარალელურად, აქციაზე პარლამენტთან გამოსული მშვიდობიანი ხალხის დარბევისას, 250 ადამიანის დაშავებაზე პასუხისმგებლობას “რადიკალურ ოპოზიციას” აკისრებდა.

“იმედი” იმდენად შორს მიდიოდა, რომ “ჩამოშლილ ეკონომიკასაც” ანტისაოკუპაციო აქციებს აბრალებდა და არასამთავრობო სექტორს “ნაციონალურ მოძრაობასთან” გარიგებაში სდებდა ბრალს.

და მაშინ, როდესაც 20 ივნისის შემდეგ, საზოგადოება გიორგი გახარიას გადადგომის მოთხოვნით აქციებს მართავდა, “იმედი” ცდილობდა ისეთი ფონი შეექმნა, თითქოს, მისი გადადგომა არა ხალხს, არამედ “რადიკალურ ოპოზიციას” და მათ მიერ მართულ ძალებს სურდათ.

ამავე პერიოდში, ირაკლი ჩიხლაძის ერთ-ერთი გადაცემა “პირისპირ” მთლიანად ხელისუფლების პოზიციების გამყარებას და იმის მტკიცებას მიეძღვნა, რომ 20 ივნისის გახარიას უწყება მშვიდობიან მოქალაქეებს კი არ გაუსწორდა, არამედ პარლამენტი შტურმისგან დაიცვა. ამავე ეთერში, “იმედიმა” სატელეფონო ინტერაქტივი ჩაატარა და ქუჩაში ხალხს, შემდეგ კი ემიგრანტებს მიმართა კითხვით “უნდა გადადგეს თუ არა თანამდებობიდან შს მინისტრი”. კითხვაზე პასუხად, მაუწყებლის მიერ ჩაწერილი რესპონდენტების თითქმის 100% კი ამბობდა, რომ გიორგი გახარია არ უნდა გადამდგარიყო.

“არშემდგარი გადატრიალების ისტორია“ - 20 ივნისის მოვლენებიდან ერთი წლის თავზე, ამ სათაურით, “იმედმა” 40 წუთიანი ფილმიც მოამზადა და კიდევ ერთხელ შეახსენა საზოგადოებას, რომ გახარიამ „ქვეყანა გადატრიალებისგან იხსნა”.



გიორგი გახარიას დაწინაურების შემდეგ, “იმედი” ოპოზიციის პროტესტს პოლიტიკურ მასკარადად აფასებდა და მაყურებელს არწმუნებდა, რომ პრემიერ-მინისტრი ქვეყნის ყველაზე გავლენიანი პოლიტიკოსი გახდა. ადამიანი, რომელიც „მწვავე შემთხვევებშიც არ ერიდება კომუნიკაციას“, „გავლენიანი და, აშკარად, კარგი სტრატეგი“, შს მინისტრი, რომელსაც „არაერთხელ მოუწია დაძაბული სიტუაციის განმუხტვა“ და პოლიტიკური ფიგურა, რომლისაც “ნაციონალურ მოძრაობას” ეშინია - ასე ახასიათებდა მაშინ “იმედი” ქვეყნის ახალ პრემიერ-მინისტრ გიორგი გახარიას.

როგორ შეიცვალა "იმედის" რიტორიკა გახარიას ხელისუფლებიდან წასვლის შემდეგ

მას შემდეგ, რაც გიორგი გახარიამ ხელისუფლება დატოვა, “იმედს” მასთან “არაერთი კითხვა და ეჭვი” გაუჩნდა. “ქართული ოცნების” გზვნილების შესაბამისად, სრულიად შეიცვალა გიორგი გახარიას “ხატი”, რომელსაც არხი წლების განმავლობაში ქმნიდა.

“სუპერძალოვანი მინისტრი”, მალევე “გუნდის მოღალატე, გადამდგარ პრემიერად” გადაიქცა.



ბოლო 7 თვის განმავლობაში, “იმედი” გახარიას დისკრედიტაციას სხვადასხვა გზით ცდილობს. მაუწყებელი ჯერ ნეპოტისტურ ქსელზე და მისი პარტიის საეჭვო დაფინანსებაზე, მოგვიანებით „ნაციონალურ მოძრაობასთან“ და მიხეილ სააკაშვილთან კავშირზე, ბოლოს კი, გახარიას სავარაუდო ნარკომომხმარებლობაზე ალაპარაკდა.

⇒ გახარიას პარტიის საეჭვო ფინანსები და ნაციონალურ მოძრაობასთან კავშირი

“იმედი” თავდაპირველად გახარიას პარტიის “გაურკვეველი” ფინანსებით დაინტერესდა. 3 ივნისს არხმა სიუჟეტი მოამზადა, სადაც მაყურებელს ამცნო - სერიოზული ეჭვები არსებობს, რომ პარტიას “საქართველოსთვის” დავით კეზერაშვილი აფინანსებსო. პარალელურად, თვეების განმავლობაში “იმედი” ხელისუფლების გზავნილებს განავრცობდა და სააკაშვილისა და გახარიას კავშირზე ეჭვებს აჩენდა.

თუ იქამდე მაუწყებელი თავის აუდიტორიას არწმუნებდა, რომ “ნაციონალურ მოძრაობას” გახარიასი ეშინია, ახლა არხმა იმის იმის მტკიცება დაიწყო, რომ ყოფილი პრემიერ მინისტრი მიხეილ სააკაშვილთან და მის პარტიასთან არის შეკრული. 23 ივნისს, ანონიმურ წყაროზე დაყრდნობით, “იმედმა” ვაშინგტონში სააკაშვილისა და “გადამდგარი პრემიერის” კონსპირაციულ შეხვედრაზე მოუყვა მაყურებელს. 27 ივნისს კიდევ უფრო ვრცლად ისაუბრა ვაშინგტონში “კულუარებიდან გამოტანილ” ინფორმაციაზე.

12 სექტემბერს კი “იმედმა” წინა პერიოდის ეჭვები შეაჯამა და სპეცრეპორტაჟი მიუძღვნა “გაქცეულ პრეზიდენტსა და გადამდგარი პრემიერს” შორის კავშირების ძებნას. სიუჟეტში ჟურნალისტი ირონიული ტექსტებით ცდილობდა გახარიას დისკრედიტაციას, რესპონდენტები კი მხოლოდ “ქართული ოცნების” წევრები იყვნენ.



⇒ ნეპოტიზმი და კითხვები გახარიას მიერ ორგანიზებულ სპეცოპერაციებზე

9 ივნისს, “იმედმა” “აღმოაჩინა”, რომ გიორგი გახარია, ხელისუფლებაში ყოფნისას, თურმე, „არათუ ებრძოდა ნეპოტიზმს და კორუფციას, არამედ - სახელმწიფო უწყებებში თავის ნათესავებსა და ნაცნობ-მეგობრებს ასაქმებდა და აწინაურებდა“.

შეიცვალა “იმედის” რიტორიკა გახარიას მიერ ჩატარებულ სპეცოპერაციებთან დაკავშირებითაც. მას შემდეგ, რაც ხელისუფლებას გიორგი გახარიას მიერ ორგანიზებულ სპეცოპერაციებზე “კითხვები გაუჩნდა”, “იმედმაც” არ დააყოვნა და “ქართული ოცნების” რიტორიკას ფეხდაფეხ მიჰყვა.

“გახარიას მიერ გამოყენებული პროპორციული ძალა”, ახლა კითხვისნიშნის ქვეშ დადგა. თუ მანამდე “იმედი” 20 ივნისის აქციაზე 250 ადამიანის დაშავებას “რადიკალურ ოპოზიციას” აბრალებდა და ამბობდა, რომ შს მინისტრმა მაშინ ქვეყანა გადატრიალებისგან იხსნა, ახლა 20 ივნისი გახარიასთან დაკავშირებულ “ყველაზე მძიმე, ხმაურიანი ღამედ” იქცა და ტელეკომპანია ყოფილი შინაგან საქმეთა მინისტრის მიერ “დაშვებულ შეცდომებზე” ალაპარაკდა.



⇒ ეჭვები და ბრალდებები გახარიას “კოკაინშიკობაზე”

გიორგი გახარიას ნარკომომხმარებლობასთან დაკავშირებული ბრალდებები მას შემდეგ გახდა აქტუალური, რაც „ქართული ოცნების“ თბილისის მერობის კანდიდატმა კახა კალაძემ ნარკოტესტი ჩაიტარა და მერობის სხვა კანდიდატებსაც მოუწოდა შემოწმების გავლისკენ.

პარალელურად, „ქართული ოცნების“ ლიდერებმა დაიწყეს განცხადებების გავრცელება და გახარიას ნარკომომხმარებლობაზე მინიშნებების გაკეთება. 17 სექტმბერს კი პარტიის თავმჯდომარე ირაკლი კობახიძემ გახარიას პირდაპირ უწოდა “კოკაინშიკი”.

პარალელურად, კი იმედმა ფაქტობრივად, კამპანია დაიწყო ასეთი შინაარსის სიუჟეტებით: რატომ გაურბის ნარკოტესტს, გაივლის თუ არა გადამდგარი პრემიერი ნარკოტესტს - რომლებიც გახარიას სავარაუდო ნარკომომხმარებლობაზე აკეთებდა აქცენტს.

მოგვიანებით, გახარიამ ექსპერტიზა ქალაქ ვენაში, კლინიკა Rudolfinerhaus-ში ჩაიტარა და საზოგადოებას ამცნო, რომ “დეტალური კვლევების შედეგებით, არანაირი ნარკოტიკული ნივთიერებების მოხმარება არ დაუდასტურდა”. „ქართული ოცნების“ წევრების ნაწილმა კი, ამ დოკუმენტის გამოქვეყნებისთანავე დაიწყეს საუბარი იმაზე, რომ რომ კლინიკა, სადაც გახარიამ ნარკოტესტი ჩაიტარა, სანდო არ არის.

თავდაპირველად, “იმედმა” გაავრცელა ინფორმაცია, კლინიკა, რომელშიც გახარიამ კვლევა ჩაიტარა, სასამართლო ექსპერტიზის დაწესებულებათა ევროპული ქსელის, ENFSI-ის წევრი არ არისო. საბოლოოდ კი, იმის დასადგენად, ნამდვილად ჩაიტარა თუ არა გახარიამ ნარკოტესტი - ავსტრიაში გადამღები ჯგუფი ავსტრიაში გაგზავნა. ჟურნალისტი ქეთევან ქარდავა ექიმის აედევნა და მისი და Rudolfinerhaus-ის კლინიკის სანდოობის ეჭვქვეშ დაყენებით, ცდილობდა მაყურებელი დაერწმუნებინა, რომ გიორგი გახარიას ნარკოლოგიური შემოწმება საერთოდ არ გაუვლია.



⇒ ეთერიდან გამქრალი ერთ დროს სასურველი სტუმარი

მაშინ, როდესაც “ქართული ოცნება” ოპოზიციურად განწყობილ მაუწყებლებში საერთოდ არ დადიოდა, მაყურებელს ხელისუფლების პირველი პირების, მათ შორის გიორგი გახარიას ხილვის და “ექსკლუზიური ინტერვიუების” მოსმენის “ფუფუნება” მხოლოდ “იმედზე” ჰქონდა. ტენდენცია ახლაც ნარჩუნდება და მინისტრები და “ქართული ოცნების” ლიდერები “იმედის” გადაცემებში კვლავაც აქტიურად დადიან. თუმცა, მას შემდეგ, რაც გახარია ხელისუფლებიდან წავიდა, “იმედმა” მისთვის ეთერის დათმობაზე უარი თქვა.

31 მაისს გიორგი გახარიას პრესკონფერენციაზე “იმედი” საერთოდ არ მივიდა. მოგვიანებით კი განმარტა, რომ გახარიას პარტიის შეკრება “განსაკუთრებული მნიშვნელობის მოვლენად” არ მიიჩნია. გახარიამ არხს მასთან პირველი ინტერვიუც შესთავაზა. რაზეც “იმედმა” განაცხადა, რომ მისთვის “ამ შესაძლებლობის მიცემა, ჯერჯერობით არარელევანტურად ეჩვენება”.

23 სექტემბერს გიორგი გახარიამ კიდევ ერთხელ გამოთქვა მზაობა “იმედის” პირდაპირ ეთერში სტუმრობაზე და არხს მიმართა: “გავიგე, რომ ხელისუფლების მიერ დაგეგმილ და ამუშავებულ პროპაგანდისტულ კამპანიაში ტყუილებით ჩაერთეთ. აღარ ვსაუბრობ ცალმხრივ გაშუქებასა და იმაზე, რომ ამდენი ხნის განმავლობაში უარს ამბობთ ეთერში ჩემს მოწვევაზე”.

ამის ფონზე, „იმედის“ ეთერიდან ხშირად ისმის რიტორიკული განცხადებები, რომ გახარიასთან ბევრი კითხვაა, რომ მისგან განმარტებებს ელოდებიან, “ვნახოთ, რას იტყვის ბრალდებებზე გადამდგარი პრემიერი” და ა.შ. თუმცა, ჩანს, რომ ხელისუფლების დღის წესრიგს ფეხდაფეხ აყოლილ მაუწყებლში გიორგი გახარიასთვის დასათმობი დრო და ადგილი აღარ იძებნება.

თბილისის საქალაქო სასამართლომ „ტვ პირველის“ ოპერატორის, ლექსო ლაშქრავასა და ჟურნალისტის, მირანდა ბაღათურიას მიმართ ძალადობის ფაქტზე ბრალდებულები პატიმრობაში დატოვა.

რა მოხდა?

თბილისის საქალაქო სასამართლოში 5 ივლისის საქმეზე წინასასამართლო სხდომაზე მტკიცებულებების დასაშვებობის და საქმის არსებითად გადაცემის საკითხები განიხილეს.

„ტვ პირველის“ გადამღები ჯგუფის მიმართ ძალადობაში ბრალდებულ 6 პირს ბრალი დაუმძიმდა.

დაცვის მხარე ბრალდებულების 5 000-ლარიანი გირაოს სანაცვლოდ გათავისუფლებას ითხოვდა, რაც სასამართლომ არ დააკმაყოფილა.

„საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის“ ადვოკატის ბექა თაკალანძის ინფორმაციით, ექვსივე ბრალდებულს საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის:

• 225-ე (ჯგუფური ძალადობის ორგანიზება, ხელმძღვანელობა ან მასში მონაწილეობა)

• 156-ე (დევნა)

• და 154-ე (ჟურნალისტისათვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლა)

წარდგენილ ბრალდებებზე კიდევ ერთი მუხლი - დამამძიმებელ გარემოებებში ჯანმრთელობის ნაკლებად მძიმე დაზიანების ნაწილში (სსკ-ის 118-ე მუხლის მე-3 ნაწილი) დაემატა.

ლექსო ლაშქრავას საქმეზე მომდევნო პროცესი 3 ნოემბერს 14:00 საათზე დაინიშნა.

ვიდეოგადაღება პროცესზე

„ტვ პირველის“ გადამღებ ჯგუფზე ძალადობაში ბრალდებულების საქმის სასამართლოს სხდომაზე გადაღების უფლება „ალტ-ინფოს“ ოპერატორმა მოიპოვა. არხის წამყვანები და მფლობელები 5 ივლისის ძალადობრივი აქციის ორგანიზატორები არიან.

ინტერნეტ გამოცემა „პუბლიკას“ ჟურნალისტი მინდია გაბაძე გვეუბნება, რომ დღეს სასამართლოში 5 ივლისის საქმეებზე მიმდინარე პროცესები სხვადასხვა დარბაზში მიმდინარეობდა და მედიასაშუალებები ფოტო-ვიდეო გადაღებისთვის თავიანთი ჟურნალისტების პროცესებზე შევიდნენ.

მედიასაშუალებები „ალტ-ინფოსგან“ პროცესის ამსახველი მასალის მიწოდებას რამდენიმე საათს ელოდნენ. ამ დროისთვის ჟურნალისტებმა მხოლოდ კადრები მიიღეს.

ვის აქვს გადაღების უფლება?

კანონმდებლობის თანახმად, სხდომის გაშუქების კანონისმიერი უპირატესობით საზოგადოებრივი მაუწყებელი სარგებლობს, თუ ამ უფლებამოსილებით საზოგადოებრივი მაუწყებელი არ სარგებლობს, მაშინ მისით სარგებლობა შეუძლია სხვა საერთო საეთერო მაუწყებელს.

იმ შემთხვევაში, თუ განცხადება წარდგენილია ერთზე მეტი საერთო საეთერო მაუწყებლის მიერ, მოსამართლე უფლებამოსილ პირს შეარჩევს წილისყრის საფუძველზე.

პირი, რომელიც ახორციელებს გადაღებას, ვალდებულია უზრუნველყოს ჩანაწერის გადაცემა მასობრივი ინფორმაციის სხვა საშუალებებისათვის მათი მოთხოვნისთანავე.

დეტალები

"ტვ პირველის" ოპერატორი ალექსანდრე ლაშქარავა 11 ივლისს გამთენიისას საკუთარ სახლში გარდაცვლილი იპოვეს. იგი ერთ-ერთია მედიის 53 წარმომადგენელს შორის, რომელსაც 5 ივლისს "თბილისი პრაიდის" მიერ დაგეგმილი "ღირსების მარშის" წინააღმდეგ გამოსული ძალადობრივი ჯგუფები ფიზიკურად გაუსწორდნენ.

არჩევნებამდე 2 კვირით ადრე ტელეკომპანია „იმედი“ აცხადებს, რომ „საგანგებო რეჟიმზე“ გადადის. არხმა იგივე შინაარსის განცხადება 3 წლის წინ, 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტურის წინაც გაავრცელა.

რა მოხდა?

ტელეკომპანია იმედის ვებგვერდზე გამოქვეყნებულ განცხადებაში წერია, რომ წინასაარჩევნოდ, ოპოზიციური პარტია „ნაციონალური მოძრაობა“ „ისევ რევანშისთვის ემზადება, რომ რომელიმე მუნიციპალიტეტში მაინც მოიგოს არჩევნები, სადაც რევოლუციური შტაბისა და დესტრუქციის კერის შექმნას შეეცდება“.

იგივე განცხადება ტელეკომპანიამ 18 ოქტომბრის 20:00-საათიან გამოშვებაშიც გაავრცელა.

არხის ხელმძღვანელობა ამბობს, რომ „პარტიის რევანშს და წარსულის დაბრუნებას ვერ დაუშვებს.“ და, რომ არხის „მისია სიმართლის ლაპარაკია და სიმართლისთვის, რეჟიმისა და ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლას შეეწირა არხის დამფუძნებელი.“

ტელევიზიის განცხადებით „იმედი“ როგორც ბრძოლის სიმბოლო, ბრძოლის წინა ხაზზე იქნება.

რას გულისხმობს „იმედის“ საგანგებო რეჟიმი?

ტელეკომპანია „იმედში“ აცხადებენ, რომ მათი სარედაქციო პოზიცია „სახელმწიფოებრივი ინტერესებით ნაკარნახევი და საზოგადოებისთვის გამჭვირვალე იქნება.“

• „ყოველდღე, გვიან ღამემდე, საინფორმაციო ეთერი, პოლტიკური თოქ-შოუები დაეთმობა ადამიანებს, რომლებსაც სააკაშვილის რეჟიმმა უმძიმესი მორალური ზიანი მიაყენა.

• ხალხი თავის სათქმელს ყოველდღიურად იტყვის "იმედის" სპეციალურ ეთერში.

• ადამიანები გაიხსენებენ უმძიმეს წლებს, უმძიმეს დღეებს და რეჟიმს, რომელმაც მათი ღირსება, თავისუფლება და ჯანმრთელობა, მათი ოჯახის წევრების სიცოცხლე ხელყო.

• „იმედი“ მაყურებელს შეახსენებს ქვეყნის უმძიმეს წარსულს.“

კონტექსტი

“ტელეკომპანია „იმედის“ ეს განცხადება უბრალოდ პრობლემური კი არ არის, საერთოდ სცდება მედიის სფეროს და სრულ აბსურდშია გადასული“, - ასე აფასებს არხის საგანგებო რეჟიმზე უკვე მეორედ გადასვლას მედია მკვლევარი ლაშა ქავთავარძე. ის ამბობს, რომ ეს განცხადება სინამდვილეში „ქართულ მედიარეალობაში დანერგილი უწესობის ლეგიტიმაციის მცდელობაა.“

2018 წელსაც, როდესაც საპრეზიდენტო არჩევნებში ქართული ოცნების მხარდაჭერილმა კანდიდატმა, სალომე ზურაბიშვილმა პირველსავე ტურში ვერ გაიმარჯვა, ტელეკომპანია იმედმა „საგანგებო რეჟიმი“ გამოაცხადა.

ამის მთავარი მიზეზი, მეორე ტურში ზურაბიშვილის კონკურენტი, გაერთიანებული ოპოზიციის კანდიდატი, გრიგოლ ვაშაძე იყო. და მაშინაც, ტელეკომპანია იმედი აცხადებდა, რომ იმუშავებდა, რათა „რეჟიმი არ დაბრუნებულიყო".

მაშინ „იმედმა“ საეთერო ბადე შეცვალა, ეთერში თოქ-შოუების რიცხვმა იმატა, და გადიოდა სიუჟეტები, რომელთა შინაარსიც ძირითადად ეხებოდა იმას, თუ თუ რატომ იყო ოპოზიციის კანდიდატის გაპრეზიდენტება მიუღებელი.

ტელეკომპანია „იმედის“ განცხადების იმ ნაწილს, რომ არხის მისია „სიმართლის ლაპარაკია“, მხოლოდ სიტყვებად აღიქვამს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს წევრი, გამომძიებელი ჟურნალისტი, ნანა ბიგანიშვილი. მისი თქმით, შეუძლებელია ცალმხრივი ინფორმაცია ობიექტური იყოს.

„ეს, რა თქმა უნდა, გვახსოვს [რომ ნაციონალური მოძრაობის პერიოდში ტელეკომპანია „იმედი“ დაზარალდა], რაზეც საზოგადოებას ადეკვატური რეაქცია ჰქონდა. თუმცა ამდენი წლის შემდეგ იყო საგანგებო რეჟიმში და ბრძოლას უცხადებდე კონკრეტულ პოლიტიკურ პარტიას - ეს არის საზოგადოებისთვის დამაზიანებელი“, - გვეუბნება ბიგანიშვილი.

"ამ ყველაფერს კიდევ უფრო სასაცილოს ხდის ის ფაქტი, რომ არხზე თითქმის აღარვინ დარჩა იმ ჟურნალისტებისგან, ვინც იმ „ძველ იმედში“ მუშაობდა, რომლის დარბევისა და განადგურების ხარჯზეც აგერ უკვე მერამდენე წელია „ქართული ოცნება“ და „ახალი იმედი“ ცდილობენ, ამომრჩევლების მომხრობასო",- ამბობს მედია მკვლევარი ლაშა ქავთარაძე.

არხის „პოლიტიკური განაცხადი“

ნანა ბიგანიშვილი ტელეკომპანია იმედის ამ განცხადებას, „ფაქტობრივად პოლიტიკურ განაცხადს უწოდებს“ - ტელეკომპანიამ მიკერძოება გამოხატა, რაც მედიის მთავარ დანიშნულებას ცდებაო.

მისი მთავარი არგუმენტი ისაა, რომ მედიის უმნიშვნელოვანესი ფუნქცია ხელისუფლების მქონე ძალის მიმართ კრიტიკული კითხების დასმაა:

„მათი განცხადება კონკრეტული პარტიის წინააღმდეგ არის მიმართული, თუმცა მეორე მხრივ რაც ყველაზე საგანგაშო და, ალბათ, საზოგადოებისთვის ყველაზე დამაზიანებელია ისაა, რომ მათი ეს რიტორიკა და პოზიცია მმართველი პარტისა და ხელისუფლების განწყობებს ემთხვევა“, - ამბობს ქარტიის საბჭოს წევრი.

„შეიძლება ობიექტურობის ცნება იდეალისტურია, მაგრამ თუკი ოდესმე მედიას მოეთხოვება რომ ობიექტურობასთან მიახლოებული მაინც იყოს, ზუსტად წინასაარჩევნო პერიოდია. „იმედის“ ეს განცხადება კი სწორედ ამ პრინციპისთვის ხაზის გადასმაა.“ - ამბობს ლაშა ქავთარაძე.

კიდევ უფრო გაღრმავებული პოლარიზაცია

მაუწყებელთა პოლარიზაცია 2020 წელთან შედარებით კიდევ უფრო გაღრმავდა და ტელესივრცე ორ ბანაკად გაიყო. ეს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის სატელევიზიო ახალი ამბების მონიტორინგის წინასწარ ანგარიშშია ასახული. ანგარიშის მიხედვით, წინასაარჩევნო მედია გარემო პლურალისტულია, თუმცა პოლიტიზებული.

ამავე ორგანიზაციის თოქ-შოუების მონიტორინგის ანგარიშის მიხედვით, წინასაარჩევნო პერიოდში ტელეკომპანია „იმედის“ გზავნილები „ქართული ოცნების“ პოზიციას ემთხვეოდა და წამყვანები არ ერიდებოდნენ ცინიკურ დამოკიდებულებას ზოგიერთი ოპოზიციური სუბიექტების მიმართ.

მეორე მხრივ კი „TV პირველსა“ და „მთავარ არხზე“ სუბიექტური დამოკიდებულება ოპოზიციური პარტიების მიმართ იკვეთებოდა.

„იმედის“ საინფორმაციო გამოშვება კი ყველაზე დიდ დროს მმართველი პარტიის წინასაარჩევნო კამპანიის გაშუქებას უთმობდა და ხელისუფლების მიმართ კრიტიკა, ფაქტობრივად, არ ისმოდა.

პოლარიზაციის ხარისხის კიდევ უფრო გაზრდაზე და, შესაბამისად, საზოგადოებისთვის ობიექტური ინფორმაციის ნაკლებ სივრცეზე მიუთითებს ნანა ბიგანიშვილი. "რაც მეტად გაიზრდება პოლარიზაციის ხარისხი, მით უფრო ნაკლები სივრცე დარჩება ობიექტური ინფორმაციისთვისო",- ამბობს ჟურნალისტი.

მედია მკვლევარი ლაშა ქავთარაძე კი მიიჩნევს, რომ ქართული მასმედია გარემო „იმდენად საფუძვლიანად არის განადგურებული“, „იმედის“ ეს კონკრეტული ქცევა დიდად ვერაფერს შეცვლის. მისი განმარტებით, 2018 წელს საპრეზიდენტო არჩევნების დროს „იმედის“ საგანგებო რეჟიმზე გადასვლამ მხოლოდ „იმედის“ ეთერში ანტი-ოპოზიციური რიტორიკის ინტენსიურობა, არაეთიკური თავდასხმები პოლიტიკურ ფიგურებზე და ოპოზიციურ არხებზე საპასუხო თავდასხმები შეიცვალა, მაგრამ დიდ სურათში არხის ასეთ ქცევას ბევრი არაფერი შეუცვლია: „მედია ისევ პოლიტიკურად მიკერძოებული და მიკუთვნებული დარჩება, მოსახლეობა კი ისევ მოტყუებულიო", - ამბობს ქავთარაძე.

2 ოქტომბერს, ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების დღეს საარჩევნო უბნების დახურვისთანავე, სამმა ტელევიზიამ მაყურებელს სამი განსხვავებული ეგზიტპოლის შედეგები შესთავაზა. ეს განსხვავება ყველაზე მეტად თბილისის მერის არჩევნების შემთხვევაში ჩანდა და კიდევ ერთხელ გამოკვეთა პოლარიზაცია ქართულ მედიაში.

რა აჩვენა ეგზიტპოლებმა?

"იმედის" დაკვეთით კვლევითი ცენტრის „გორბის“ მიერ ჩატარებული ეგზიტპოლი 18:00 საათის მონაცემებით, თბილისში პირველივე ტურში 51.3%-ით მმართველი პარტიის კანდიდატმა კახა კალაძემ გაიმარჯვა. 

„ვაშინგტონ პოსტმა“ თავისივე მფლობელის, ჯეფ ბეზოსის კომპანიის, Blue Origin-ის შესახებ ვრცელი კრიტიკული მასალა გამოაქვეყნა. გამოცემა Blue Origin-ის ხელმძღვანელობას დასაქმებულებისთვის „ტოქსიკური გარემოს“ შექმნაში ამხელს.

კონტექსტი

ჯეფ ბეზოსმა „ვაშინგტონ პოსტი“ 2013 წელს 250 მილიონ აშშ დოლარად შეიძინა. მას შემდეგ, ბევრს გაუჩნდა შეკითხვა, ისეთივე მიდგომა ექნებოდა თუ არა გამოცემას თავის მილიარდერ მფლობელთან, როგორც სხვა გავლენიანი ადამიანების მიმართ ექნებოდა?

მედიის კვლევებისა და ჟურნალისტიკის ორგანიზაციის „პოინტერის“ ავტორის ტომ ჯონსის შეფასებით, ბეზოსის კუთვნილი მედიის მიერ ბეზოსის კომპანიის შესახებ კრიტიკული მასალის მომზადება კიდევ ერთი მაგალითია, რომ „ვაშინგტონ პოსტს“ არ ეშინია მფლობელის შესახებ ამბები გააშუქოს.

რა წერია სტატიაში?

11 ოქტომბერს გამოქვეყნებული მასალის მასალით ჩანს, რედაქცია საკუთარი მფლობელის კრიტიკას არ მოერიდა. სტატიაში ბეზოსის კოსმოსური ხომალდების მწარმოებელი კომპანიის Blue Origin-ის სამუშაო გარემოა განხილული, რომელსაც თანამშრომლები ახასიათებენ „დაბალი მორალის მქონედ და ტოქსიკურად“.

მასალა ჯეფ ბეზოსის კომპანიის ამჟამინდელ და ყოფილ 20-ზე მეტ თანამშრომელთან და Blue Origin-თან დაახლოებულ პირებთან ჩაწერილ ინტერვიუებს ეყრდნობა. ინფორმაციის წყაროები გამოცემას ანონიმურობის დაცვის პირობით ესაუბრნენ.

სტატიაში წერია, რომ გამოცემის მოპოვებული დოკუმენტებიდან და ჩაწერილი ინტერვიუებიდან Blue Origin-ის ხელმძღვანელობის თანამშრომლებისთვის მიუღებელი მართვის სტილი, ბიუროკრატია, დამამცირებელი მოპყრობა, ქალი თანამშრომლების შევიწროვება, ბეზოსის ნაკლებად ჩართულობა და სხვა სისტემური პრობლემები იკვეთება.

ბეზოსის პასუხი

Blue Origin-ის შესახებ სტატიაში ძირითადად კომპანიის მიმართ თანამშრომლების კრიტიკული კომენტარებია გამოყენებული, თუმცა გამოცემას გაშუქებული აქვს იმ თანამშრომლის ხედვაც, რომელიც ხელმძღვანელობის მართვის სტილით კმაყოფილია.

მასალაში გამოყენებულია კომპანიის ადამიანური რესურსების ვიცე-პრეზიდენტის, მერი პლანკეტის კომენტარიც. ამავე სტატიაში ხაზგასმულია, რომ ბეზოსი „ვაშინგტონ პოსტის“ მფლობელიცაა.

სტატიის ავტორი დაუკავშირდა ჯეფ ბეზოს და „ვაშინგტონ პოსტის“ ერთ-ერთ ხელმძღვანელსაც, რომელიც Blue Origin-ის მრჩეველთა საბჭოს წევრიცაა, თუმცა კომენტარი ვერცერთისგან მიიღო.

სტატიაში ისიც წერია, რომ მას შემდეგ, რაც Blue Origin-ს მასალის მალე გამოქვეყნების შესახებ აცნობეს, ბეზოსმა „ტვიტერზე“ ჟურნალ Barron’s-ის 1999 წლის გარეკანის ფოტო გამოაქვეყნა, რომელიც მის მიმართ კრიტიკული შინაარსისაა და დაწერა: 

"მოუსმინეთ და იყავით გახსნილები, მაგრამ არავის მისცეთ უფლება გითხრან ვინ ხართ. ეს მხოლოდ ერთ-ერთია იმ მრავალი ამბიდან, რომელიც გვეუბნებოდა, რომ დავმარცხდებოდით. დღეს, "ამაზონი" მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული კომპანიაა და რევოლუცია მოახდინა ორ სრულიად განსხვავებულ ინდუსტრიაში."

ჟურნალისტებს მარია რესასა და დმიტრი მურატოვს მშვიდობის დარგში 2021 წლის ნობელის პრემია მიანიჭეს. ნორვეგიის ნობელის კომიტეტი ჟურნალისტებს ჯილდოს ფილიპინებსა და რუსეთში გამოხატვის თავისუფლებისათვის გაბედული ბრძოლისათვის გადასცემს.

ეს ჟურნალისტებისთვის ნობელის მშვიდობის პრემიის მინიჭების პირველი ფაქტია 1935 წლის შემდეგ, როცა გერმანელმა ჟურნალისტმა კარლ ფონ ოსიეცკიმ პრემია გერმანიის ომის შემდგომი გადაიარაღების საიდუმლო პროგრამის გამოააშკარევებისთვის მიიღო.

ნობელის კომიტეტის გადაწყვეტილება

"თავისუფალი, დამოუკიდებელი და ფაქტებზე დაფუძნებული ჟურნალისტიკა ემსახურება ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების, სიცრუისა და ომის პროპაგანდისგან დაცვას.“ - ამბობს ნორვეგიის ნობელის კომიტეტის თავმჯდომარე ბერიტ რაის-ანდერსენი.



ნობელის კომიტეტის განმარტებით, რესა და მურატოვი წარმოადგენენ ყველა ჟურნალისტს, რომლებიც მსოფლიოში ამ იდეას იცავენ.

მშვიდობის დარგში ნობელის პრემიით ჟურნალისტები 10 დეკემბერს დაჯილდოვდებიან.

ვინ არიან მარია რესა და დმიტრი მურატოვი

მარია რესა ფილიპინელი ჟურნალისტია, მან 2012 წელს საგამოძიებო მედია Rappler დააფუძნა და მას დღემდე ხელმძღვანელობს.

მედიასაშუალების რეპორტიორები ფილიპინების ხელისუფლების კორუფციასა და პრეზიდენტ როდრიგო დუტერტეს ძალადობრივ ანტინარკოტიკულ კამპანიას ამხელენ.

Rappler ფილიპინებში ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი მედიაა, რომლის ვებგვერდსაც ყოველთვიურად საშუალოდ 12 მილიონი უნიკალური მკითხველი ჰყავს.

დმიტრი მურატოვი სიტყვის თავისუფლებას თავისი საქმიანობით რუსეთში ათწლეულებია იცავს. ის დამოუკიდებელი გაზეთის "ნოვაია გაზეტას" ერთ-ერთი დამფუძნებელია და მის რედაქტორად 1995 წლიდან მუშაობს.

"ნოვაია გაზეტა" კრემლისადმი კრიტიკულად განწყობილი მედიაა და მუქარის, ძალადობისა და მკვლელობების მიუხედავად გამოცემას და დამოუკიდებელ სარედაქციო პოლიტიკას მაინც აგრძელებს. გაზეთის დაფუძნებიდან დღემდე მისი 6 ჟურნალისტია მოკლული, მათ შორისაა ანნა პოლიტკოვსკაია. დმიტრი მურატოვს ნობელის პრემიის მინიჭება კრემლშიც მიულოცეს.  

კონტექსტი

ნობელის კომიტეტმა წლევანდელი ლაურეატები 329 კანდიდატიდან აირჩია. პრემიის ლაურეატები ოქროს მედალთან ერთად მილიონ აშშ დოლარზე მეტ ფულად თანხას მიიღებენ. ნობელის კომიტეტი აცხადებს, რომ ჟურნალისტიკის დაცვას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს მშვიდობისა და სტაბილურობისთვის.

ჯონ ლენონის აქამდე უცნობი ნახევარი-საუკუნის წინანდელი აუდიო ინტერვიუ და ფოტოები დანიაში აუქციონზე იყიდება.

33-წუთიანი მასალა 51 წლის წინ, „ბითლზის“ დაშლამდე რამდენიმე თვით ადრე თინეიჯერებმა სკოლის ჟურნალისთვის ჩაწერეს. ძველ კასეტაზე შემორჩენილია ჯონ ლენონის გამოუქვეყნებელი სიმღერის ჩანაწერიც.

უცნობი ინტერვიუს ისტორია

როგორც BBC წერს, დანიელი კარსტენ ჰოჯენი 16 წლის იყო, როდესაც სამ მეგობართან ერთად ჩაწერა ჯონ ლენონთან ინტერვიუ. ეს 1970 წელს მოხდა, როდესაც ჯონ ლენონი ცოლთან, იოკო ონოსთან ერთად დანიის ერთ-ერთ რეგიონში ჩავიდა.

ლენონი და ონო დანიაში ერთ თვეს დარჩნენ, მათი ჩასვლიდან ერთ კვირაში მუსიკოსის დანიაში ყოფნის შესახებ ადგილობრივმა გაზეთმა გააშუქა, ამის შემდეგ კი დანიური პრესა წყვილთან ინტერვიუს ჩაწერას აქტიურად ცდილობდა. საბოლოოდ 1970 წლის 5 იანვარს პრეკონფერენციის გამართვა გადაწყდა.

ინტერვიუს მსურველებს შორის 16 წლის ბიჭებიც იყვნენ, ოთხმა დანიელმა თინეიჯერმა მასწავლებელი დაითანხმეს სკოლის გაზეთისთვის პრესკონფერენციაზე წასულიყვნენ, მაგრამ გზაში თოვლიანი ქარბუქის გამო შეყოვნდნენ და ღონისძიებაზე დააგვიანეს. თუმცა, ლენონმა და ონომ თინეიჯერები და რამდენიმე დაგვიანებული ჟურნალისტი მაინც მიიღეს.

სკოლის 4 მოსწავლეს შორის ერთ-ერთი კარსტენ ჰოჯენი იხსენებს, რომ პერსკონფერენციისთვის ხმის ჩამწერი და კასეტა ითხოვეს. მუსიკოსთან შეხვედრის ფოტოებს მისი მეგობარი იესპერ იუნგერსენი იღებდა, ინტერვიუს კი თავად იწერდა.

„ჯონმა მკითხა „საიდან ხართ? რადიოდან?“ – „არა, სკოლის ჟურნალიდან“, - ვუპასუხე მე - ამბობს ჰოჯენი და ჰყვება, რომ შეხვედრა მყუდრო და თავისუფალი იყო.  ლენონი, ონო, იოკო ონოს შვილი კიოკო, ონოს ყოფილი ქმარი ენტონი ქოქსი და მისი იმჟამინდელი ცოლი მელინდა  სავარძელზე ისხდნენ და ფეხები მაგიდაზე ჰქონდათ შემოწყობილი.


მოზარდი ჟურნალისტები ლენონისა და ონოს მშვიდობის კამპანიით იყვნენ დაინტერესებულები ვიეტნამისა და ცივი ომის პერიოდში.

ჩანაწერში ჯონ ლენონს ეკითხებიან: „როგორ ფიქრობთ, ადამიანები, მაგალითად როგორიც მე ვარ, როგორ შეიძლება დაგეხმარონ მსოფლიოში მშვიდობის დამყარებაში?“

- „მოგვბაძე იმაში, რასაც ვაკეთებთ, დაფიქრდი რისი გაკეთება შეგიძლია შენ თვითონ“, - ასე პასუხობს მუსიკოსი.

ინტერვიუს ჩაწერის დროს წყვილი დანიურ ტრადიციას შეუერთდა და ნაძვის ხის გარშემო იცეკვა, შემდეგ ჯონ ლენონმა სიმღერა Give Peace A Chance შეასრულა. მან იოკო ონოსთან ერთად იმღერა ერთ-ერთი რადიო სადგურისთვის დაწერილი სიმღერაც Radio Peace. ჩანაწერის ავტორი ამბობს, რომ რადიო სადგური არასდროს გახსნილა და ეს სიმღერაც არასდროს გამოქვეყნებულა. 

დღეს, კასეტაზე ჩაწერილი 33-წუთიანი მასალა, 23 ფოტო და სკოლის ჟურნალი კოპენჰაგენში, Bruun Rasmussen-ის აუქციონზე გაიყიდება.

12 წელია, მედიაში ვმუშაობ. ეს პრაქტიკა მოიცავს მედიის ყველა დარგს — ციფრულ მედიას, ტელევიზიას, პრესას, რადიოს. თითოეულ პლატფორმაზე მუშაობის სპეციფიკა განსხვავებულია, თუმცა, მათ ერთი რამ აქვთ საერთო — წარმატების საზომი.

ამ სფეროში დამკვიდრებული სტანდარტებით, წარმატების მთავარი საზომი რეიტინგია. და რაც უფრო დიდია შენი წილი აუდიტორიაზე წვდომის ზრდაში, მით მეტია შენი წარმატების შანსები მედიაბიზნესში.

ასეთია თამაშის წესები მედიაში და ეს წესი ხშირად მნიშვნელოვნად აზიანებს ცალკეული ჟურნალისტის, ან რედაქციის მიერ მომზადებული მასალის შინაარსს, და რაც უფრო მნიშვნელოვანია - აზიანებს ადამიანებს.

რატომ ვუშვებთ შეცდომებს, ამას ბევრი მიზეზი შეიძლება ჰქონდეს და ეს მიზეზები, სხვადასხვა ტელევიზიის ან რედაქციის შემთხვევაში, სხვადასხვა მომენტში განსხვავებული შეიძლება იყოს, თუმცა, არის ერთი ფაქტორი, რაც ვფიქრობ, ყველა რედაქციას უბიძგებს დრამატული შეცდომისკენ და ეს შეცდომა, ციფრულ ენაზე რომ ვთქვათ, "ინგეიჯმენტის ვნებაა" („ინგეიჯმენტი“ სოციალურ მედიაში გავრცელებული ტერმინია და ამა თუ იმ პოსტში აუდიტორიის ჩართულობას ითვლის).

მე თავად ვყოფილვარ ამ ვნების ნაწილი და ვიცი, რომ სწორედ ამ ვნებას მოაქვს შეცდომები. ახალი და მიმდინარე ამბების გაშუქების ნაწილში, ყველაზე მეტად მაშინ შევმცდარვარ, როდესაც ყველაზე ნაკლებად დავფიქრებულვარ ერთ უმთავრეს ფაქტორზე — ინფორმაციის გავრცელების მიზანშეწონილობაზე.

მუდმივი სამუშაო სტრესისა და ახალი ამბების გაშუქებისას არსებული მუდმივი ფორსმაჟორის მიუხედავად, ჯობდა თუნდაც ორი წუთით მეტად დაფიქრება იმაზე, იყო კი კონკრეტული სინქრონი, კადრი, ამბავი იმდენად მნიშვნელოვანი, ვიდრე ეს იმ მომენტში მეჩვენებოდა? ხომ არ იყო კონკრეტული მასალის განთავსების ერთადერთი მიზანი არა საზოგადოებრივი ინტერესი, არა მასალის ინფორმაციული ღირებულება, არამედ ვნება მაღალი ინგეიჯმენტის მიმართ.

მეტწილად, ამ ყველაფერზე დაფიქრება სწორედ ციფრულ პლატფორმებზე მომუშავე ადამიანებს გვმართებს, ვინაიდან, მედიის ვერც ერთი მიმართულება ვერ ზომავს რეალურ დროში აუდიტორიის ინტერესს იმაზე ზუსტად, ვიდრე ციფრული მედია და ხშირ შემთხვევაში მცდარი, თუმცა სინამდვილეში აუდიტორიის საზიანოდ მიღებული გადაწყვეტილებების მიზეზიც სწორედ Google Analytics-ში ასახული მკითხველთა რაოდენობის მაჩვენებლების ზრდა ან ფეისბუქპოსტის რაც შეიძლება მეტად გავრცელების დაუოკებელი ჟინი შეიძლება გახდეს.

თავისთავად, არაფერია ცუდი იმაში, რომ მედიას ჰქონდეს სწრაფვა მაღალი აუდიტორიის მაღალი ჩართულობისკენ, მაგრამ როდესაც ეს ფაქტორი იქცევა ძირითად ვნებად და მედიაპროდუქტის წარმატებულობის ერთადერთ საზომად, ეს უკვე ხშირ შემთხვევაში, მნიშვნელოვნად აგდებს ხარისხს, ზრდის სენსაციურობისკენ სწრაფვას. შედეგად, ამ დროს მარტივგია სტანდარტებიდან გადახვევა, რაც ძალიან აზიანებს რეპუტაციას, რომელიც სინამდვილეში, რეიტინგზე მეტად ფასობს.

ინგეიჯმენტის ვნებასა და ნახვების ზრდის ჟინს აყოლილებს ხშირად გვავიწყდება ეს მარტივი ჭეშმარიტება, რომ სინამდვილეში, ნებისმიერი ბიზნესის და განსაკუთრებით, მედიაბიზნესის შემთხვევაში, სწორედ იმ რეპუტაციაზეა დამოკიდებული დიდი წარმატებაც და დიდი მარცხიც. თუმცა სამწუხაროდ, ხშირადვე, ამაზე მაშინ გვიწევს დაფიქრება, როდესაც უკვე დაგვიანებული შეიძლება იყოს.

რეპუტაცია, რომელიც მხოლოდ მედიასტანდარტების ზედმიწევნით დაცვამ შეიძლება მოგვიტანოს, ინგეიჯმენტზე მეტია და ახლა ამ ჭეშმარიტების კიდევ ერთხელ გააზრების დროა. დროა, გავიაზროთ, რომ მკითხველზე ან მაყურებელზე ჩვენს გავლენას განსაზღვრავს არა ის მასალა, რომელიც სოციალურ ქსელებში მრავალ ათასობით ნახვას აგროვებს, არამედ ის, რომლებიც ჩვენ მიმართ ნდობით განაწყობს აუდიტორიას. ანუ ინფორმაცია, რომელიც ნამდვილად ღირებულია მისი შინაარსით და არა ინფორმაცია, რომლის ერთადერთი „ღირსება“ სანახაობაა.

და თუ დღევანდელ ციფრულ სამყაროში მკითხველს ან მაყურებელს რამით ვეღარ გააოცებ, სწორედაც რომ მრავალთასიანი ნახვებია. მრავალათსიანი ნახვების დაგროვება რიგით ტიკ-ტიკერს, იუთუბერს, ან ინსტაგრამის ვარსკვლავსაც გადასარევად შეუძლია, და ეს ფაქტია. და თუ მივიღებთ ამას, როგორც ფაქტს, მეტად დავფიქრდეთ, აბა, რაშია ჩვენი, როგორც ჟურნალისტების მთავარი ღირებულება. მხოლოდ ნახვებში?

და თუ ვაღიარებთ რომ მაღალი ინგეიჯმენტის ჟინი ჩვენი სფეროს ნამდვილ პრობლემად და გამოწვევად იქცა, ამ პრობლემის გადაჭრის გასაღები წარმატების საზომშია. უპირველესად კი ეს მედიამენეჯერებმა უნდა გაიაზრონ და ყოველკვირეული „ინგეიჯმენტის დოღის ათეულში“ (რომელსაც ამ დოღში გამარჯვებული ტელევიზიები სოციალურ ქსელებში ლამის ყოველკვირეულად აქვეყნებენ ხოლმე) საკუთარი შედეგებით ხიბლში ჩავარდნის ნაცვლად იმის გააზრება დაიწყონ, რამ მოუტანათ აუდიტორიაზე მაღალი წვდომისა და ჩართულობის მაჩვენებლები — მედიასტანდარტების დაცვით შექმნილმა, აუდიტორიის ინფორმირების მიზნით მომზადებულმა შინაარსმა, რომელსაც მოაქვს სარგებელი და არ აზიანებს მაუურებლის და მკითხველის ინტერესს, თუ სენსაციურად გაშუქებულმა ამბავმა?

რეჟისორ სიდნი ლუმეტისა და სცენარისტ პედი ჩაევსკის 1976 წლის ფილმი Network, რომელიც პირდაპირ ეთერში თვითმკვლელობის სურვილით შეპყრობილ ტელეწამყვანზეა, დღეისთვის ჟურნალისტებსა და მედიაზე შექმნილ ერთ-ერთ საუკეთესო ფილმად ითვლება.

გამოგონილ ტელეკომპანია UBS-ის შესახებ არსებული სატირული შავი კომედია, რომელიც ტელეწამყვან ქრისტინ ჩაბაკის გახმაურებული ლაივ-სუიციდიდან ორი წლის შემდეგ გამოვიდა, ძირითადად სატელევიზიო რეიტინგის რაობასა და მრავალწლიანი სტაჟის მქონე ტელეწამყვანის პირად განცდებზეა.



სამსახურიდან გათავისუფლების შესახებ შეტყობინების გამო, პერსონაჟ ჰოვარდ ბილს სიმთვრალეში მეგობართან საუბრისას მოსდის იდეა სუიციდის შესახებ, რასაც პირდაპირ ეთერში უმალ დააანონსებს.

სენსაციური ინფორმაცია სწრაფად ვრცელდება, ყველა შოკშია, ჰოვარდ ბილი კი მეორე დღესვე ინანებს და კვლავ ტელევიზიით განაცხადებს, რომ სისულელე თქვა, მაგრამ აქ მაყურებელი უკვე სხვაგან, ტელეარხის შიდა სამზარეულოში ერთვება და მისი ბოსებისა თუ თანამშრომლების სამუშაო სტილს ეცნობა.

ამ ჯგუფს, განსაკუთრებით კი ფეი დანაუეის გმირ დაიანა ქრისტენსენს, მხოლოდ სატელევიზიო რეიტინგი ადარდებს, უფრო მეტიც - იგი სექსის დროსაც ტელეგადაცემების რეიტინგებზე ფიქრობს და ლაპარაკობს. ის იმ კატეგორიიდანაა, რომელიც ღიად აცხადებს, თუ როგორ უხარია ბანკის ძარცვის ვიდეომასალა რომ არსებობს და ნატრობს, ნეტავ ტერორისტებმა ხიდების აფეთქება, ანდა ელჩების მკვლელობაც ფირზე გადაიღონ, რითაც მის ტელევიზიას მსუყე ლუკმა გაუჩნდება, „მთელ დოკუმენტურ სერიალს დავდებთო“, - ოცნებობს. მაყურებელი დაიანას გარდა სხვა ტელეარხ UBS-ის ჟურნალისტებსა და ბოსებსაც ეცნობა რომლებიც სულ უფრო და უფრო მანიპულირებენ ჰოვარდ ბილით.

ჰოვარდი დეპრესიიდან სწრაფად გამოდის, დიქტორობიდან უცებ იქცევა პოპულარულ შოუმენად, სუიციდის ნაცვლად უკვე სულიერ ჰარმონიაზე საუბრობს და ტელემაყურებელზე აქეთ მანიპულირებს - მის მოწოდებებსა და ბრძანებებს პირდაპირ ეთერში უამრავი ადამიანი ასრულებს.

ჰოვარდ ბილი სწორედ ტელევიზორიდან უნერგავს ხალხს, რომ ტელევიზორი, ეს ის ყუთია, რომლის გარეშეც ვერ ძლებენ, რომლიდანაც ყველაფერს იგებენ და რომლიდანაც ტელეარხები ყველაფერს დააჯერებენ მოსახლეობას. თვალს უხელს ყველას, რომ ტელევიზია ერთი დიდი ცირკია. მისი ახალი შოუც ნელ-ნელა უღიმღამო ხდება, რეიტინგიც ეცემა, მის ზემდგომებს კი მხოლოდ თავიანთი სატელევიზიო ქსელის რეიტინგი ადარდებთ. ჰოვარდ ბილი მათთვის უკვე ზედმეტი ბარგია, რომელიც თავიდანაა მოსაშორებელი...

პედი ჩაევსკის სცენარს კინოკრიტიკოსები ფუტურისტულსაც უწოდებენ. თანამედროვეობის ერთ-ერთი გამორჩეული სცენარისტის, ოსკაროსანი აარონ სორკინის თქმით, არცერთ ფილმს არ უწინასწარმეტყველია მომავალი ისე, როგორც - ჩაევსკის სცენარს. სიდნი ლუმეტის 70-იანი წლების კინოშედევრი დღესაც აქტუალური და თანამედროვეა და დღესაც პირდაპირ გვეუბნება, რომ სადღაც მართლა არსებობს ჟურნალისტი, რომელიც დაბალი სატელევიზიო რეიტინგის გამო შესაძლოა მოკლან, ფილმის საკულტო ფრაზა კი მედიისთვის მანტრასავით ხშირ-ხშირად გასამეორებელია: "Television will do anything for a rating... anything!"

„ქსელი“ იმითაცაა გამორჩეული, რომ იგი ისტორიაში მეორე ფილმი გახდა, რომლითაც სამმა მსახიობმა (პიტერ ფინჩი, ფეი დანაუეი, ბეატრის სტრეიტი) შეძლო ოსკარების მოპოვება (მეოთხე ჯილდო ფილმისთვის ორიგინალ სცენარში პედი ჩაევსკიმ აიღო), ხოლო დღემდე ერთადერთი ფილმია, რომლითაც ერთბაშად ხუთი მსახიობი იყო ოსკარზე წარდგენილი. საინტერესოა ისიც, რომ პიტერ ფინჩს ჰოვარდ ბილის განსახიერებისთვის ოსკარი სიკვდილის შემდეგ ერგო - მსახიობი 60 წლის ასაკში გულის შეტევით კინოაკადემიის დაჯილდოებამდე მცირე ხნით ადრე დაიღუპა.

დღევანდელი დილა იმაზე შემზარავად დაიწყო ვიდრე ველოდი, პირველმა გადარჩენილმა რამდენიმე სიცოცხლემ სასწაულის იმედი სხვების მსგავსად მეც გამიჩინა, მაგრამ ამაოდ. დღეს, როცა ტრაგედია მთელი თავისი სიცხადით დაგვატყდა თავს, როდესაც მისი მსხვერპლების სახელები და გვარები გავიგეთ, მათი სახეები დავინახეთ კიდევ უფრო ხელშესახები გახდა რა რეალობაში გვიწევს ცხოვრება. ამიტომ, გუშინდელი დღისგან განსხვავებით, დავიწყეთ იმის შესახებ მსჯელობა, როგორ მოვედით ამ წერტილამდე.

მსჯელობაში ბევრმა საკითხმა იჩინა თავი, მათ შორის დაურეგულირებელმა სამშენებლო ბიზნესმა, არარსებულმა საბინაო პოლიტიკამ და სხვა, მაგრამ ამ დისკუსიაში მნიშვნელოვანია დავუბრუნდეთ ან, ალბათ, უფრო მართებული იქნება, თუ ვიტყვით, რომ დავიწყოთ იმაზე საუბარიც როგორ აშუქებს ქართული სატელევიზიო მედია ტრაგედიებს. სივრცე რომელიც პრობლემის მიზეზების, მათი გადაჭრის გზების სამსჯელო მედიუმი უნდა იყოს, ამის ნაცვლად თავდაუზოგავად ნადირობს ადამიანების ემოციებზე.

ტრაგედიის მასშტაბის გათვალისწინებით, ქართულ მედიის ეს თავისებურება ყოველთვის განსხვავებული ინტენსივობით ვლინდება. ბოლო ერთი წლის განმავლობაში მომხდარ მოვლენებს თუ თვალს გადავავლებთ, რა შეიძლება გაგვახსენდეს - გიორგი შაქარაშვილის საფლავზე შეკრებილი კლასელები, რომლებიც კამერის წინ იხსენებენ მეგობარს და ცრემლებს ვერ იკავებენ. ჩაბნელებული სტუდია, გიორგის საყვარელი კომპოზიციის “Daft Punk”-ის მუსიკის ფონზე, სადაც ისმის წამყვანის გაპარული ხმა, „შედით“, შაქარაშვილის ფოტოებით დაბეჭდილი მაისურები, რომელიც მოკლევადიან ბიზნესადაც კი იქცა. თამარ ბაჩალიაშვილის მამა ახლო ხედით, რომელიც შვილის სიკვდილის გაგების შემდეგ მოაჯირს ეჯაჯგურება ბრაზის და სიმწრის გამოსახატავად.

ტრაგედიის ესთეტიზაციის ამ პრაქტიკებს გზად ტექნოლოგიური პროგრესიც წამოეწევა ხოლმე. მაგალითად, მას შემდეგ რაც მედია მენეჯერებმა გაშუქებისას დრონის გამოყენება დაიწყეს, ჩვენი ისედაც რთული რეალობა სულ უფრო თავზარდამცემი გახდა. იმაზე საუბარი ალბათ არც ღირს, რომ ყოველ ჯერზე ფონად გამოყენებული მუსიკაც უფრო ინტენსიური და შემზარავია. ირონიულია, რომ ადამიანების ემოციებით მანიპულირებისთვის სატელევიზიო მედია ონლაინ პლატფორმებს იყენებს. მაშინ როცა სატელევიზიო ფორმატი არ ითვალისწინებს მოკლე ვიდეოების გაშვებას სათაურით - შვილმკვდარი მამის ცრემლები, რომელსაც თან სევდიანი ემოჯები აფორმებს, ასეთი გაშუქებისთვის და მეტ აუდიტორიაზე წვდომისთვის ტელევიზიამ ადგილი ციფრულ პლატფორმებზე იპოვა.

როდესაც მედიას ვაკრიტიკებთ და გაშუქებას ვუწუნებთ, იქვე თავს იჩენს „მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესის“ კონცეფცია, რომელიც ამასობაში ყოვლად არალეგიტიმურ სიტყვათშეთანხმებად თავად მედიამ აქცია. შეუძლებელია რაიმე ხარისხის საზოგადოებრივ ინტერესად ჩაითვალოს შვილმკვდარი ადამიანის ემოციები, ან იმ ადამიანისთვის მიშვერილი მიკროფონი, რომელიც ტრაგედიისგან დამუნჯებულია და მხოლოდ იმის ძალა შესწევს, გთხოვოს, თავი დაანებო. საზოგადოებრივი ინტერესი რეალურად სულ სხვაგანაა - გამორიცხულია ბათუმის ჩამონგრეული კორპუსი მხოლოდ ცალკეული შემთხვევა იყოს, რეალურად გუშინ მომხდარი ტრაგედია ისეთი პრობლემების ილუსტრაციაა, რამაც შეიძლება ნებისმიერ მომენტში სხვა ქალაქებში და ურბანულ სივრცეებში იჩინოს თავი. ამიტომ მედიის ფუნქციაც და საზოგადოებრივი ინტერესიც ამ პრობლემებზე კვალიფიციური, არაანგაჟირებული და სიღრმისეული მსჯელობაა, რომელიც თანაბრად აგრძნობინებს პასუხისმგებლობას ყველას, გადაწყვეტილების მიმღებ პირებს თუ საზოგადოებას.

მე არც პირადი ისტორიების სრული იგნორირების მომხრე ვარ, უსამართლოც კია ეს მსხვერპლი და ამ ადამიანების ისტორიები უკვალოდ გაქრეს. დასავლურ მედიაშიც არსებობს ეს გამოცდილებები, როგორ უბრუნდებიან დრო და დრო ომის, კატასტროფების მსხვერპლებს, როგორ პოულობენ მედიები ლამის მხატვრულ ხერხებს მათი ამბების აღსაწერად, ჩვენც ეს გზა უნდა ავირჩიოთ, დაველოდოთ და შემდეგ ეთიკური ფორმები ვიპოვოთ ამ დღის მსხვერპლების უკვდავსაყოფად.

თუ ვერ შევთანხმდებით რომ მედია გაშუქების ახლანდელი პრაქტიკა გვაზიანებს, მუდმივად ერთ წრეზე ვიტრიალებთ. დასახიჩრებულ სხეულებს, სისხლს და ცრემლს შეჩვეულები, ყოველი ახალი ტრაგედიის ადგილზე ისევ გამოვცხადდებით მიკროფონებით და კამერებით¬¬¬ ხელში და ისევ დავუწყებთ ძებნას შვილმკვდარ მამებს და დაღუპულების ახლობებს.