21 იანვარს, პარლამენტის ადამიანის უფლებათა კომიტეტში, ციხეებთან დაკავშირებით საქართველოს სახალხო დამცველის კრიტიკული ანგარიშის საპასუხოდ, იუსტიციის მინისტრმა თეა წულუკიანმა წარადგინა ვიდეომასალა, სადაც ომბუდსმენის წარმომადგენლის პატიმართან შეხვედრის ფრაგმენტია ასახული. თეა წულუკიანმა ომბუდსმენის წარმომადგენელი ჩაცმულობისა და ქმედებების გამო გააკრიტიკა.

იმავე დღეს ონლაინ გამოცემებმა - “ნიუპოსტმა”, “ფორტუნამ” და “ცნობის ფურცელმა” გამოაქვეყნეს სტატია, თითქოს ომბუდსმენის წარმომადგენელი, რომელიც პენიტენციური სამსახურის მიერ გავრცელებულ ვიდეოზე იყო ასახული, ლევან მახარაშვილია. გამოცემებისთვის შეცდომაში შემყვანი ინფორმაციის წყარო თავად ლევან მახარაშვილის ფეისბუქ პოსტი გახდა, რომელიც არასწორად აღიქვეს:


გამოცემები წერდნენ, რომ აღნიშნული პოსტით, დახეული ჯინსების გამო გაკრიტიკებული ომბუდსმენის წარმომადგენელი ლევან მახარაშვილი, იუსტიციის მინისტრს პასუხობს. სინამდვილეში, ლევან მახარაშვილი სახალხო დამცველის აპარატში საერთოდ არ მუშაობს.


“ნიუპოსტმა” მცდარი ინფორმაცია მას შემდეგ წაშალა, რაც თავად ლევან მახარაშვილმა გამოაქვეყნა ფეისბუქის პირად გვერდზე “ნიუპოსტის" სტატიის ფოტოასლი და დაწერა, რომ არასდროს უმუშავია ომბუდსმენის აპარატში და მან მხოლოდ თავისი აზრი დააფიქსირა სოციალურ ქსელში.

თუმცა, წაშლის მიუხედავად, “ნიუპოსტის” სტატია გუგლის საძიებო სისტემაში კვლავ იძებნება.





“ფორტუნას” და “ცნობის ფურცელს” კი ამ დრომდე არ ჩაუსწორებიათ მასალა და არასწორი ინფორმაცია, თითქოს იუსტიციის მინისტრის მიერ გაკრიტიკებული ომბუდსმენის წარმომადგენელი ლევან მახარაშვილია, მკითხველისთვის კვლავ ხელმისაწვდომია.

იუსტიციის სამინისტროს მიერ გავრცელებული ვიდეომასალა, რომელშიც ჩანს, როგორ ესხმიან თავს პატიმრები ციხის თანამშრომლებს, მედიის ნაწილმა უცვლელად გამოაქვეყნა. უწყების მიერ გავრცელებულ ვიდეომასალაში დაფარული მხოლოდ პატიმრების სახეა, ციხის თანამშრომლები კი ღიად ჩანან.

ვიდეომასალაში ხუთი შემთხვევაა ნაჩვენები, როდესაც პატიმარი თავს ესხმის ციხის თანამშრომელს. ხუთიდან ორ შემთხვევაში პატიმრის აგრესიის სამიზნე პენიტენციური დაწესებულების ექიმია, სამ შემთხვევაში კი უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომელი. მასალებში ჩანს, როგორ ეჩხუბებიან და ურტყამენ პატიმრები ციხის თანამშრომლებს (მაგ. მუშტს სახეში ბადრაგს, ესვრის სკამს ექიმს და ა.შ.). ყველა ის პირი, რომელსაც პატიმარი ღიად უსწორდება, ადვილად იდენტიფიცირებადია.

იუსტიციის სამინისტროს ეს ვიდეო დღეს, 21 იანვარს, პარლამენტის ადამიანის უფლებათა კომიტეტში, ციხეებთან დაკავშირებით საქართველოს სახალხო დამცველის კრიტიკული ანგარიშის წარდგენას მოჰყვა. იუსტიციის მინისტრმა, ამ ვიდეომასალის საფუძველზე, სახალხო დამცველს ჰკითხა, რამდენად შესაძლებელი იყო, მაგალითად, პატიმრებისა და ექიმების მარტო დატოვება, ასეთი შემთხვევების ფონზე.

ვიდეომასალა, მასში მონაწილე პირების დაფარვის გარეშე, სრულად, მინისტრის ახსნა-განმარტებებიანად, უცვლელად გამოაქვეყნა რამდენიმე მედიასაშუალებამ, მათ შორის: საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველმა არხმა, იმედმა, TV პირველმა. ასევე გამოქვეყნდა imedinews.ge-ზე, itv.ge-ზე, მარშალპრესზე, რეზონანსზე, allmedia-ზე, კვირა.ჯი-სა და ფაქტები.ჯი-ზე (ჩამოთვლილი მედიები იძებნება 21 იანვრის 19:00 საათის მონაცემებით).

ის, რომ სასჯელაღსრულების სისტემისადმი მაღალი საჯარო ინტერესი არსებობს და ეს ვიდეომასალა უნდა გავრცელებულიყო, მედიასფეროში მომუშავე პირები არ დავობენ. მათივე თქმით, ცალსახაა ისიც, რომ უწყება, რომელმაც ვიდეო ამ ფორმით გაავრცელა, უპასუხისმგებლოდ მოიქცა, მაგრამ, ეს არ ათავისუფლებს ეთიკურ მედიას პასუხისმგებლობისგან, ეპოვა სწორი ბალანსი საჯარო ინტერსსა და კონკრეტული პირების (ამ შემთხვევაში რიგითი მოხელეების) ინტერესების შელახვას შორის.

“ორი მხარე იკვეთება ჩემთვის, პირველი ეს არის იუსტიციის სამინისტროს დამოკიდებულება თავისივე უწყებაში, პენიტენციურ სამსახურში დასაქმებული თანამშრომლების მიმართ, საერთოდ არ აქვთ მგრძნობელობა, გაავრცელეს სახე დაუფარავი კადრები, წარმოიდგინეთ როდესაც ამ კადრებს მათი თანამშრომლების ოჯახის წევრები, შვილები, მეუღლეები, დედები ნახავენ, როგორი ასატანი იქნება ეს მათთვის”, - ამბობს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს თავმჯდომარე ნანა ბიგანიშვილი და აქვე მეორე მხრივ, მედიის პასუხისმგებლობის ნაწილზე საუბრობს.

“მედია არაეთიკურად მოიქცა, იმიტომ, რომ გაავრცელა იმ ადამიანების სახეები და მოახდინა მათი იდენტიფიცირება ვინც სამსახურეობრივ მოვალეობას ასრულებდა და მოხვდა ამ სიტუაციაში - მათზე განხორციელდა თავდასხმა. არანაირი საჭიროება არ იყო მათი იდენტიფიცირების, ამის გარეშეც თავისუფლად შეიძლებოდა საჯარო ინტერესის დაკმაყოფილება და ფაქტის სრულფასოვნად გაშუქება. მედია განსაკუთრებული სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს მსგავს ფაქტებს, როცა მისმა გაშუქებამ შესაძლოა ღირსების შემლახავად იმოქმედოს კონკრეტულ ადამიანებზე”, - ამბობს იგი და დასძენს, რომ მედიას უნდა აღეწერა მომხდარი, გაევრცელებინა ეს ვიდეობიც, თუმცა, უნდა დაეფარა რიგითი მოხელეები და მიენიშნებინა იმ კონკრეტულ შემთხვევაში ვისზე ხდებოდა ძალადობა.

"მედიაჩეკერი" შეეცადა პასუხი კითხვაზე, რატომ არ დაფარეს გავრცელებულ ვიდეოში ციხის თანამშრომელთა სახეები, ქმნის თუ არა ეს მათთვის და მათი ახლობლებისთვის გარკვეულ უხერხულობას, სასჯელაღსრულების  სამინისტროდან მიეღო. 

უწყებამ ჩვენს კითხვას ასე უპასუხა: "ამაზე სახალხო დამცველმა უნდა ინერვიულოს, როცა გვაძლევს რეკომენდაციას, ეს ხალხი ერთი ერთზე დავტოვოთ პატიმართან".

• “კონფლიქტი ხშირად ჰქონდათ?”
• “ისე როგორი ოჯახი იყო, კონფლიქტური?”
• “ ოდესმე ჰქონია ქმართან რამე პრობლემა?”
• “მანამდე იჩხუბეს გუშინ, ან დილით?”

ამ და მსგავს კითხვებს მოისმენდით ჟურნალისტებისგან იმ რეპორტაჟებში, რომლებიც ბოლო რამდენიმე დღის განმავლობაში სურამში, ახალგაზრდა ქალის მკვლელობის შესახებ ცენტრალური მაუწყებლების ნაწილის საინფორმაციო გამოშვებებში გადიოდა. კითხვის ადრესატები გარდაცვლილისა და ბრალდებულის მეზობლები იყვნენ. ჟურნალისტებმა მაყურებელს შესთავაზეს ყველა ვერსია, რაც კი მეზობლებისგან მოისმინეს, გამოიკითხეს გარდაცვლილის პირადი ცხოვრების ყველა, სრულიად არასაჭირო დეტალი, ეძებს პასუხი სრულიად დამაზიანებელ კითხვაზე - რატომ მოკლა? და დაასკვნეს - “ყოფილმა ქმარმა ახალგაზრდა ქალი ეჭვიანობის ნიადაგზე მოკლა”.

ამ კითხვების გარდა, მედიას ამ თემაზე მომზადებულ მასალებში არ დაუსვამს სხვა კითხვები, ის კითხვები, რაც გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანი და საინტერესო იყო და რაზეც პირველ რიგში უნდა ესაუბრა ფემიციდის შემთხვევის გაშუქებისას. არ მოგვისმენია არცერთი სიტყვა საქართველოში ფემიციდის პრობლემაზე, პრობლემის მასშტაბურობაზე, სახელმწიფო უწყებების მუშაობაზე, მსხვერპლი ქალებისთვის საჭირო სახელმწიფო სერვისების გამართულობა/გაუმართაობაზე და ა.შ. მედიის მთავარმა კითხვამ, ძიებამ - “რატომ მოკლა ყოფილმა ქმარმა ცოლი”, პრობლემებისა და ეთიკური სტანდარტების დარღვევის მთელი ჯაჭვი გამოიწვია.

***

შემთხვევა სურამში 18 იანვარს მოხდა. სოფელ ბუღაურში ახალგაზრდა ქალს ყოფილმა ქმარმა ნაჯახით სასიკვდილო ჭრილობები მიაყენა და მიიმალა. ბრალდებული მალევე დააკავეს, ის, დამამძიმებელ გარემოებაში, ოჯახის წევრის მიმართ ჩადენილი განზრახ მკვლელობის ბრალდებით არის დაკავებული.

ფემიციდის შემთხვევა ორი დღის განმავლობაში მაუწყებლების ერთ-ერთი მთავარი თემა იყო და არაერთი სიუჟეტი მომზადდა. “მედიაჩეკერმა” ცენტრალური მაუწყებლების: “მთავარი არხის”, “რუსთავი 2-ის”, “იმედის”, “საზოგადოებრივი მაუწყებლის” , ტელეკომპანია “ფორმულას” და “TV პირველის” ეთერში გასული მასალები შეისწავლა.

საზოგადოებრივ მაუწყებელსა და ტელეკომპანია ფორმულას 18 იანვარს ამ თემაზე მხოლოდ კადრ-სინქრონი ჰქონდათ მომზადებული და მასში ეთიკური სტანდარტები არ დარღვეულა. “რუსთავი 2-ის”, “იმედისა” და “ტვ პირველის” მასალებში რამდენიმე ტიპის პრობლემა იყო, განსაკუთრებით მძიმე ეთიკურ დარღვევებს კი “მთავარი არხის” ეთერში გასული მასალები შეიცავდა.


“მთავარი არხის” ეთერში, 18 იანვარს გასული სიუჟეტი, რომელიც დაახლოებით 4.37 წუთის განმავლობაში გრძელდებოდა, ძირითადად ბრალდებულის დედისა და გარდაცვლილის მეზობლების კომენტარებზე იყო აგებული. 4.37 წუთიანი სიუჟეტიდან 3 წუთზე მეტი ოჯახის წევრებისა და მეზობლების სინქრონებს დაეთმო, აქედან თითქმის წუთნახევარი მაყურებელი ბრალდებულის დედის კომენტარს ისმენდა, რომელიც ოჯახურ დეტალებს იხსენებდა და გარდაცვლილის ბრალეულობაზე საუბრობდა. მთელი მისი კომენტარის არსი იყო ის, რომ გარდაცვლილი ბეტა ნაჭყებია ოჯახს ცუდ მდგომარეობაში აყენებდა,, ქმარს აიძულებდა მას ცუდად მოქცეოდა: “ჩემი შვილი ამბობდა, მაქსიმალურად თავს ვიკავებ, იმიტომ რომ არ მინდა, არც ციხე მინდა, არც ის მინდა, ჩემს შვილს დედა არ ჰყავდეს, ეს არ მინდა”. იქვე იგი ყვებოდა, რომ რძლის ძმას ბეტა სახლიდან გამოგდებული ჰყავდა და მის შვილსაც ეუბნებოდა ასე მოქცეულიყო: “ბაბოშენთან რატომ გყავს, გამოაგდეო, მე გავაგდე სახლიდან და შენ რად გინდაო, ძმამ უთხრა, მეზობლის კაცთან დავიჭირე, მე ეს დავაზუსტე ყველაფერი, ტელეფონითაც, ყველაფრით და შენ რათ გინდა სახლში რომ უშვებო”.

დედის ამ ვრცელი, გარდაცვლილის დამადანაშაულებელი კომენტარის შემდეგ, სიუჟეტში ვუყურებთ და ვისმენთ როგორ დადის ჟურნალისტი მეზობლებში და მათგან ცდილობს გაიგოს - რატომ მოკლა ქმარმა ცოლი და როგორი ურთიერთობა ჰქონდათ ცოლ-ქმარს.

კითხვები რესპონდენტებთან (ამონარიდები):

რესპონდენტი I

- სად მოკლა?
- სახლში.
- რითი მოკლა?
- არ ვიცი, ნაჯახითაო და...

რესპონდენტი II

- ნაჯახით მოკლაო...
- არ ვიცი ახლა, ჩვენ არ შეგვიშვეს იქ მილიციამ და რა ხდებოდა, არ ვიცი.

რესპონდენტი III

- თქვეს რომ მოუკლიაო და სხვა არაფერი არ ვიცი, ხან საღაცა სოფელია მაგათი, ქალის სოფელში და იქ იყვნენ და ხანა მანდ იყვნენ. ხშირად ჰქონდათ კონფლიქტი?
- არა, არა, არა!

რესპონდენტი IV

- ლოგინში მოკლაო, მეტი არაფერი არ ვიცი შენ შემოგევლე.
- დღეს დილით მოკლა ლოგინშიო?
- არ ვიცი, დღეს დილითა თუ შუაღამისასა, არ ვიცი არაფერი, თორე გეტყოდით, ისე გაბრაზებული ვარ რო, როგორ შეიძლება მკვლელობა.

რესპონდენტი V

- აქ გაიზარდა, ჩვენთან და კარგი გოგო იყო.
- ოდესმე ჰქონია ქმართან რაიმე პრობლემა?
- ქმართან? ქმართან რა ვიცი მე ახლა, სურამში იყო ის და რამე პრობლემა თუ ჰქონდა მე რა ვიცი.

რესპონდენტი VI

- ძაან კაი გოგო იყო, სამეზობლო და ყველგან, რას გვიშლიდა ჩვენ?
- და თუ გაგიგიათ რომ ქმართან ოდესმე რამე პრობლემა ჰქონდა?
- არ ვიცი არაფერი, ქე იყვნენ კარგად.

და ამგვარი კომენტარების შემდეგ ჟურნალისტი ასკვნის:

“მეზობლებს მომხდარზე საუბარი უჭირთ და ყვებიან, რომ ცოლ-ქმარს კონფლიქტი ხშირად ჰქონდა”, და ბოლოს ისევ იმეორებს: “თანასოფლელებისთვის მკვლელობის მოტივი გაურკვეველია, თუმცა, წყვილს შორის არსებული კონფლიქტის შესახებ მოკლულის მეზობლებისთვის და ახლობლებისთვის ცნობილია”.

მთლიანობაში, ამ სიუჟეტიდან მაყურებელმა მოისმინა ოჯახის ორი წევრის და ექვსი მეზობლის კომენტარი, მათგან არც ერთი რესპონდენტის კომენტარი ინფორმაციული ღირებულების არ იყო.

დაახლოებით იგივე პათოსით მოამზადა ტელეკომპანია “მთავარმა არხმა” თემაზე მასალა მეორე დღესაც, რომელშიც ახალი რესპონდენტი, ბრალდებულის ბებია გამოჩნდა.

“ჩვენი მაყურებელი ახლა ექსკლუზიურად მოისმენს მკვლელობაში ბრალდებული ლევან ლომიძის ბებიის კომენტარს, დუშა ლომიძე ფაქტის ერთადერთი მთავარი მოწმეა”, - ამბობს ჟურნალისტი და ეს ექსკლუზიური ინფორმაცია არის ის, რომ “შემთხვევის დღეს ცოლ-ქმარი კამათობდა”.

ბრალდებულის დედა ისევ ერთ-ერთი მთავარი რესპონდენტია ამ სიუჟეტშიც და კვლავ დაბეჯითებით იმეორებს: “დაძაბული ურთიერთობა ჰქონდათ ხშირად, ხშირად კი, ოფიციალურადაც გაცლილები იყვნენ და პრობლემა იყო ბავშვი, სულ, ბავშვის ნახვა”.

და უკეთ რომ განმტკიცდეს მაყურებლის დასკვნა, რომ “მთავარი დამნაშავე გარდაცვლილია”, ისევ ვისმენთ მეზობლის ვერსიას “ახალგაზრდა ქალის მეგობარ კაცზე”: “დაძაბულობა კი ჰქონდა მის ძმასთან, ეს ორი თვე არის. რა ვიცი რაღაც მეგობარი კაცი ჰყავსო და ამაზე ძალადობდა ეს ძმა”.

“მთავარი არხი” მხოლოდ სიუჟეტების ამგვარი წყობით არ შემოფარგლულა. თემისთვის სიმძაფრის მისაცემად, პირველი სიუჟეტის დაშეარებისას სოციალურ ქსელში აღწერად ბრალდებულის დედის სიტყვები წაუმძღვარა.








საკითხის ზედაპირული გაშუქება, “ოჯახური კონფლიქტის” მაძიებელი ჟურნალისტები და არცერთი სიტყვა ფემიციდის პრობლემაზე - წითელ ხაზად გასდევდა “რუსთავი 2-ის”, “იმედისა” და “TV პირველის” ეთერში გასულ მასალებსაც. ამათგან, ოჯახურ კონფლიქტს მეზობლებში განსაკუთრებით “TV პირველის” ჟურნალისტი ეძებდა.

“რუსთავი 2-სა” და “იმედზე” პრობლემური იყო მასალების წარდგენა. საინფორმაციო გამოშვების წამყვანებიც, თემის წარდგენისას, და მასალის ავტორი ჟურნალისტებიც, თავიანთ ტექსტში, ამბობდნენ, რომ მკვლელობა ეჭვიანობის ნიადაგზე მოხდა (“დანაშაულის მოტივად ეჭვიანობა სახელდება” - "რუსთავი 2"; “წინასწარი ინფორმაციით, ყოფილ ცოლ-ქმარს შორის კამათი ეჭვიანობის ნიადაგზე მოხდა” - “იმედი”)

გენდერული საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში ვკითხულობთ, რომ ქალთა მიმართ ძალადობის შემთხვევების გაშუქებისას მედია უნდა ეცადოს, ხელი არ შეუწყოს მსხვერპლის ისე წარმოჩენას, თითქოს ის აძლევდა საფუძველს და უბიძგებდა მოძალადეს დანაშაულის ჩადენისკენ.

“მაგალითად, მოერიდეთ დანაშაულის მიზეზად “ეჭვიანობის ნიადაგის” დასახელებას. ამით თქვენ უნებურად მიანიშნებთ იმაზე, რომ მსხვერპლი ქალი “არასწორად” იქცეოდა, პროვოცირება გაუკეთა მოძალადეს და მისცა საფუძველი დანაშაულის ჩადენისა”, - ვკითხულობთ გენდერული საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესების იმ თავში, რომელიც ქალთა მიმართ ძალადობის თემას ეხება.

გენდერის საკითხების მკვლევარი იდა ბახტურიძე “მედიაჩეკერთან” განმარტავს, რომ ფორმულირება “ეჭვიანობის ნიადაგზე” კატეგორიულად დაუშვებელია: “ეს არის მორალზე აქცენტირება, მკვლელის გამართლება და იმის ახსნა, რომ დიახ, ჰქონდა მოტივი თითქოს მკვლელს”.

მისივე თქმით, ამგვარი გაშუქება, საკითხის ასე წარმოჩენა, თითქოს ეს არის მკვლელობის გამამართლებელი მიზეზი,ხელს უწყობს იგივე დანაშაულის სხვაგან ჩადენას: “იმიტომ, რომ ჩვენ ვხედავთ როგორ ხდება გამართლება, - თითქოს, ვინმე, ვისაც ეჭვიანობის ნიადაგზე მოუნდება პასუხი მოითხოვოს, ეს შეიძლება შეწყნარებული იყოს. ამიტომ არის ეს არასწორი და ამიტომ ვამბობთ რომ ასეთი ტიპის რეპორტინგის დროს ე.წ. გაშუქებას მოყოლილი დანაშაულებების სერია ხდება. ეს ძალიან სარისკოა”.

იდა ბახტურიძე ამბობს, რომ მთავარი პრობლემა იწყება მაშინ, როდესაც მედია იწყებს პასუხის ძიებას კითხვაზე - რატომ მოკლა?

“მკვლელობას გამამართლებელი მიზეზი, რასაც მედია ეძებს ხოლმე, არ შეიძლება ჰქონდეს, ამიტომ ეს კითხვაც არ შეიძლება რომ დაისვას. ამ კითხვის დასმის შემდგომ მოდის ის პრობლემური ნაწილი, რაც არის, ქალის მორალზე აქცენტი, რადგან ამ კითხვას, როგორც წესი, მოჰყვება ხოლმე მორალურ პრიზმაში განხილული აქცენტები ოჯახის წევრების, მეზობლებისა და სანათესაოს მხრიდან”.

იგივე ჩანაწერს ვკითხულობთ გენდერული საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელოშიც: “ფემიციდის გაშუქებისას ისე, როგორც ძალადობის სხვა ფორმებზე ყურადღების გამახვილებისას, არ დაიწყოთ იმის გარკვევა, რა დააშავა ქალმა და რატომ მოკლეს ის. მნიშვნელოვანი არა მიზეზი, არამედ ფაქტი. არც ერთი მიზეზი არ არსებობს, რაც მკვლელობას გაამართლებს”.



“ქალთა მიმართ ძალადობას სხვდასხვა ფორმა აქვს. მნიშვნელოვანია, რომ მედიამ ყურადღების მიღმა არ დატოვოს ასეთი შემთხვევები და სათანადო აქცენტის დასმით წარმოაჩინოს არსებული პრობლემები. ამასთან, ისე უნდა გააშუქოს ეს თემა, რომ არ მიაყენოს ზიანი მსხვერპლს, მის შვილებს, ახლობლებს”, - ვკითხულობთ გაიდლაინში.

“ერთადერთი, რისთვისაც შეიძლება გამოვიყენოთ მსგავსი ქეისები, არის კარგი ილუსტრირება იმის რა დასასრული აქვს ძალადობის არსებულ ჯაჭვს, სადამდე მოვყავართ საზოგადოებაში არსებულ გენდერულ უთანასწორობას”, - გვეუბნება იდა ბახტურიძე და ამატებს, რომ ამის ჩვენება უნდა იყოს გაშუქების მიზანი, - “საერთოდ არ არის საჭირო დეტალების ჩვენება, მაგალითად, რითი მოკლეს, რამდენჯერ გასროლით, რა იარაღით, ამის ახსნა საერთოდ არ არის რელევანტური, საინტერესო და რაიმეს მომცემი. რა სისტემურ პრობლემებს აწყდება მსხვერპლი, რა სისტემურმა პრობლემამ დააყენა ეს შედეგი, ეს შეიძლება იკვლიოს მედიამ, ეს უნდა იყოს ფუნქცია და ასევე აქცენტი იმ კულტურულ თუ სოციალურ კონტექსტზე, რა იწვევს ასეთი ტიპის მსხვერპლების თუ მოძალადეების არსებობას. და რა თქმა უნდა ამას უნდა აკეთებდნენ დარგის ექსპერტები".

მისივე თქმით, დეტალები - მეზობელმა რა თქვა, რომელი იარაღით მოკვდა, რამდენი გასროლა მოხდა, გარდაცვლილი ადამიანის სხეულის, სისხლის და კუბოს ჩვენება, ეს მხოლოდ და მხოლოდ სენსაციაზე ორიენტირებულობაა და საერთოდ არ ემსახურება პრობლემების მოგვარებას, პირიქით, შესაძლოა ხელს უწყობდეს ამ დანაშაულის განგრძობითად ან განმეორებითად ჩადენას.

ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ გენერალური დირექტორი ნიკა გვარამია ამბობს, რომ მის ოჯახს პროკურატურა 28 დღის განმავლობაში უთვალთვალებდა, მაშინაც კი, როდესაც ისინი ე.წ სადავო მანქანით, "პორშეთი" არ გადაადგილდებოდნენ. საუბარია მანქანაზე, რომელზეც პროკურატურა ირწმუნება, რომ გვარამიას ოჯახს ფაქტობრივ საკუთრებაში აქვს. ამის შესახებ გვარამიამ 24 იანვარს, თბილისის საქალაქო სასამართლოში მის წინააღმდეგ მიმდინარე პროცესზე სხდომის დაწყებამდე, მედიასთან განაცხადა.

გვარამია აცხადებს, რომ ისინი არც მალავენ მანქანით სარგებლობის ფაქტს და პროკურატურას მათთვის რომ ეკითხა, მარტივად დაადასტურებდნენ. ამავდროულად არსებობს საჯარიმო კამერის კადრები, რომლებშიც ჩანს, როგორ მართავს მისი მეუღლე სოფიო ლილუაშვილი ამ მანქანას, ანუ, არ არსებობს საჭიროება რამის, რაც ამ ფაქტს დაადასტურებდა.

„მიუხედავად ამისა, გამოტანილ იქნა დადგენილება ამ საკუთრების დასადგენად თვალთვალის შესახებ, თითქოს ცხადია, რომ მანქანას უნდა უთვალთვალონ, მაგრამ არა“, - განაცხადა ნიკა გვარამიამ მედიასთან და წაიკითხა რამდენიმე ამონარიდი დადგენილებიდან, რომლიდანაც ირკვევა, რომ მის მეუღლეს 28 დღის განმავლობაში უთვალთვალებდნენ.

„ამ კრებსებში არის 28 დღის განმავლობაში თვალთვალი ჩემს მეუღლეზე, აქ არის აღწერილი 28 დღის განმავლობაში მისი გადაადგილებები, მისი და არა მანქანის, რომელიც თითქოს უნდა დადგენილიყო. სულ ორჯერ, ორ დოკუმენტში ფიგურირებს ის მანქანა. დანარჩენი არის სხვა მანქანა, ან ჩემი, ან ჩემი მეგობრების. გადაადგილებები არის ჩემთან ერთად, ჩემს გარეშე, სამსახურში და მინდა კითხვა დავსვა, როდესაც ადამიანი სამსახურში მიდის და იქ ელოდებიან და უთვალთვალებენ, მანქანა რა შუაშია? რომელიც თითქოს უნდა დადგინდეს. სტუმრად რომ მივდივართ , დილის ოთხ საათზე გამოვდივართ და სახლში ვბრუნდებით, სხვა მანქანით, ის მანქანა აღარ არსებობს, მანქანის დადგენასთან ამას რა კავშირი აქვს? 28 დღე რას უთვალთვალებდნენ, რაში აინტერესებდათ ჩემი ცოლის და ჩემი შვილების გადაადგილება და ამის დეტალური აღწერა?" - ამბობს გვარამია და საუბრობს რამდენიმე დეტალზე ამ დადგენილებიდან, საიდანაც, მისივე თქმით, ირკვევა, რომ მის ოჯახს უკანონდაც უთვალთვალებდნენ და ეს სისხლის სამართლის დანაშაულია. ამ დეტალებში იგი გულისხმობს მაგალითად ჩანაწერს, „მივიდნენ (გვარამია და მისი მეუღლე) ნაცნობ მისამართზე“, რაც მისი აზრით, ნიშნავს, რომ ეს მისამართი უკვე არსებობს სხვა კრებსებში და წინმსწრებად უკვე იყო თვალთვალი.

მისივე თქმით, ბოლო 7 წელია მათ იციან, რომ უსმენენ და უთვალთვალებენ, თუმცა, როდესაც ოფიციალურ კადრებს უგზავნიან ცოლისა და ბავშვების გადაადგილების, ეს არის ღიად გამოცხადებული ომი საკუთარი მოქალაქეების წინააღმდეგ.

"ჩვენმა ოჯახმა მიიღო უკვე ომის გამოცხადება დიდი ხანია და დღეს საბოლოოდ ვაცხადებ - ჩვენ ვიღებთ გამოწვევას, ჩვენ შევდივართ ომში, ჩვენ ვუცხადებთ საპასუხო ომს ბიძინა ივანიშვილს და ჩვენ მას ამ ომში დავამარცხებთ, როგორც ადამიანები, რომლებიც ვისჯებით სიმართლისთვის, ჩვენი პოზიციისთვის, ჩვენი სიმტკიცისთვის და ჩვენი ქვეყნის სიყვარულისთვის. ჩვენ მას დავამარცხებთ და დამარცხებულს მოვექცევით უკეთესად, ვიდრე ის გვექცევა ჩვენ“, - განაცხადა ნიკა გვარამიამ.

ნიკა გვარამიას ოჯახზე თვალთვალი პროკურატურამ გასული წლის ნოემბერში უარყო მას შემდეგ, რაც ნიკა გვარამიამ მისი ოჯახის თვალთვალის ამსახველი ვიდეოკადრები გამოაქვეყნა.  საგამოძიებო უწყება აცხადებდა, რომ ვიდეოჩანაწერი გამოძიების ფარგლებში, სასამართლოს განჩინების საფუძველზე, გამომძიებლების მიერ მოპოვებული მტკიცებულებაა და არა თვალთვალის ვიდეო. უწყების მტკიცებით, ჩანაწერი ადასტურებდა, რომ 232 000-ზე მეტი ლარის ღირებულების „პორშეთი“ სარგებლობდა პირადად ნიკა გვარამია და მისი ოჯახი. ნიკა გვარამია ბრალდებას უარყოფდა და ამბობდა, რომ „პორშე“ მისმა ცოლმა იყიდა განვადებით, თუმცა ვერ გადაიხადეს, დააბრუნეს და ჯარიმას იხდიან.

"რუსთავი 2-ის” ყოფილ დირექტორს, ნიკა გვარამიას “რუსთავი 2-ის” ქონების გაფლანგვას, დოკუმენტის გაყალბებას და უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციას ედავებიან. მას ასევე ბრალად ედება სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება. პროკურატურის განცხადებით, გვარამიამ „რუსთავი 2“-ის ეთერში სარეკლამო რგოლების განთავსების სანაცვლოდ საკუთრებაში მიიღო ძვირადღირებული ავტომობილი "Porshe Macan S" და, ამ სქემის შენიღბვის მიზნით, მანქანა კომპანიის, შპს „პროესკო მედიას“ სახელზე გააფორმა.

გვარამიას აღკვეთის ღონისძიების სახით 40 000-ლარიანი გირაო აქვს შეფარდებული და შეზღუდული აქვს ქვეყნიდან გასვლის უფლება.

დღეს, 22 იანვარს, ევროკავშირის წარმომადგენლობამ საქართველოში და ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიამ (EUMM) “ევროკავშირის პრიზი ჟურნალისტიკაში 2019-ის" გამარჯვებულები გამოავლინა.

• ნომინაციაში საუკეთესო სტატია ბეჭდურ ან ელექტრონულ მედიაში პრიზი რადიო თავისუფლების ჟურნალისტს ნინო თარხნიშვილს გადაეცა, სტატიისთვის - "დათმობდი შენს ორგანოებს სიკვდილის შემდეგ?"
  
  
• ნომინაციაში საუკეთესო სიუჟეტი სამაუწყებლო ან ელექტრონულ მედიაში პრიზი მიიღოა ბესო გვენეტაძემ, გამომცემლობა "ინდიგო", მასალისთვის - "თბილისის ტრანსპორტის არასრული ანთოლოგია";
  
  
• ნომინაციაში საუკეთესო საგამოძიებო სტატია ან სიუჟეტი ბეჭდურ, ელექტრონულ ან სამაუწყებლო მედიაში გაიმარჯვა - გიორგი მგელაძემ,  "სტუდია მონიტორი" საგამოძიებო ფილმისთვის "BP-ს ნავთობის პრივილეგირებული ქურდები".
  
  
• ნომინაციაში ბლოგი/თვალსაზრისი /სვეტი ბეჭდურ, ელექტრონულ ან სამაუწყებლო მედიაში გაიმარჯვა - ჯიმშერ რეხვიაშვილმა, "რადიო თავისუფლება", ბლოგისთვის - "როგორ გავყიდოთ სტალინი"
  
  
• ნომინაციაში ორიგინალური და ინოვაციური ნაშრომი ბეჭდურ, ელექტრონულ ან სამაუწყებლო მედიაში პრიზი გადაეცა - ლაშა ცერცვაძეს, გამომცემლობა "ინდიგო", ნაშრომისთვის "გესმის კედელი?"
  
  
• ნომინაციაში დოკუმენტური ფოტო, რომელიც ევროკავშირის ფასეულობებს (ადამიანის უფლებები, მათ შორის უმცირესობათა უფლებები, სოციალური სამართლიანობა, ადამიანის ღირსების პატივისცემა, სიტყვის თავისუფლება, დემოკრატია, თანასწორობა და კანონის უზენაესობა) ასახავს და გამოქვეყნებულია ბეჭდურ ან ელექტრონულ მედიაში გამარჯვებულია - დათო ქორიძე,  "რადიო თავისუფლება", ფოტოსერიისთვის "ჭიათურა, შიმშილობის მე-9 დღე";
  
  
• ნომინაციაში კონფლიქტების მიმართ სენსიტიური საუკეთესო ჟურნალისტური ნაშრომი, რომელიც ხელს უწყობს საქართველოში მომხდარი სამხედრო კონფლიქტების მხარეებს შორის ნდობისა და მშვიდობის აღდგენას, ეყრდნობა ჟურნალისტური ეთიკისა და პროფესიონალიზმის მაღალ სტანდარტებს, ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის სპეციალური პრიზი სამშვიდობო ჟურნალისტიკაში გადაეცა - მამუკა ყუფარაძეს, სტუდია რე, ტელედისკუსიისთვის "ინტერვიუ თემურ ცხურბათთან".

პირველ ექვს კატეგორიაში თითოეულ გამარჯვებულს ფულადი ჯილდო - დაახლოებით 3900 ლარი გადაეცემა, ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის პრიზის მფლობელი კი ლონდონში ,,ომისა და მშვიდობის გაშუქების ინსტიტუტში“ ერთთვიან სტაჟირებას გაივლის.

ევროკავშირის პრიზი ჟურინალისტიკაში 2012 წელს დააწესა საქართველოში ევროკავშირის წარმომადგენლობამ. ის მიზნად ისახავს ქართულ მედიაში იმ ნაშრომების წარმოჩენასა და აღიარებას, რომლებიც პროფესიონალურ ჟურნალისტურ ეთიკასა და პრინციპებს იზიარებენ.

2019 წლის კონკურსი 2019 წლის 2 მაისს გამოცხადდა და განაცხადების მიღება 15 ოქტომბრის ჩათვლით იყო შესაძლებელი.

იმის მიუხედავად, რომ “ინდუსტრიის გაერთიანებული კომიტეტი” შეიქმნა, ვერ მოხერხდა სატელევიზიო რეიტინგების მთვლელი კომპანიების გაერთიანება. ამის თაობაზე “მედიაჩეკერს” “თი ვი ემ არ საქართველოს” დირექტორმა ნინო გოგოლაძემ განუცხადა.

ერთი თვის წინ სწორედ ნინო გოგოლაძემ უთხრა “მედიაჩეკერს”, რომ ახალი წლიდან სატელევიზიო რეიტინგებს ახალი კომპანია დაითვლიდა, რომელშიც 50-50%-ით შევიდოდა ბაზარზე უკვე არსებული 2 კომპანია - “თი ვი ემ არ საქართველო” და “ტრი მედია ინტელიჯენსი”.

“სამწუხაროდ, ყველა შემოთავაზებულ ვერსიაში განიხილებოდა მეორე მხარის მიერ მხოლოდ “ტრი მედიას” არსებობა, ამიტომ გაერთიანება ვერ შედგა”, - უთხრა “მედიაჩეკერს” ნინო გოგოლაძემ.

18 დეკემბერს საჯარო რეესტრში ააიპ “ინდუსტრიის გაერთიანებული კომიტეტი” დარეგისტრირდა. კომიტეტის დამფუძნებლები არიან “საქართველოს ბიზნეს ასოციაცია”, “საქართველოს საბანკო ასოციაცია” და “საქართველოს სარეკლამო ასოციაცია”. აღნიშნული ასოციაციის წარმომადგენლებით დაკომპლექტდა კომიტეტის მმართველი საბჭო, ხოლო აღმასრულებელ დირექტორად “თი ვი ემ არ საქართველოს” დირექტორი ნინო გოგოლაძე დაინიშნა.

კომიტეტის დამფუძნებლებს შორის არ არიან სატელევიზიო არხების წარმომადგენლები, თუმცა წინასწარ გაცხადებული იყო, რომ კომიტეტში სამივე მხარე - რეკლამის დამკვეთები, საეტელევიზიო არხები და სარეკლამო სააგენტოები უნდა ყოფილიყვნენ ჩართულები.

წესდების მიხედვით, კომიტეტის მიზანია “საუკეთესო საერთაშორისო პრაქტიკაზე დაყრდნობით, სატელევიზიო და რადიო აუდიტორიის გაზომვების სტანდარტების შემუშავება, დანერგვა, სარეკლამო ინდუსტრიის განვითარება და გაჯანსაღება”.

სწორედ ინდუსტრიის კომიტეტს უნდა ემართა ახალი მთვლელი კომპანია, რომელიც “თი ვი ემ არ საქართველოსა” და “ტრი მედია ინტელიჯენსის” გაერთიანების საფუძველზე უნდა ჩამოყალიბებულიყო, თუმცა, როგორც ირკვევა, ამ უკანასკნელის პოზიციის გამო ეს გაერთიანება არ შედგა.

ეს ორი კომპანია 2016 წლიდან ითვლის საქართველოში სატელევიზიო რეიტინგებს.

“ტრი მედია ინტელიჯენსის” (TMI) მფლობელები არიან მერაბ ფაჩულია (საზოგადოებრივი აზრისა და ბიზნესის კვლევის საერთაშორისო ცენტრის “გორბის” დამფუძნებელი) გიორგი თევდორაშვილი (პალიტრა მედია ჰოლდინგის დამფუძნებელი). „ტრი მედია ინტელიჯენსის“ ცნობით, ის კანტარ მედიას სატელევიზიო აუდიტორიის ტექნოლოგიის ექსკლუზიური ლიცენზიანტია საქართველოში. თავის მხრივ, კანტარ მედიას 50-ზე მეტი ქვეყნის სატელევიზიო აუდიტორიის გაზომვის გამოცდილება აქვს და 22,000-ზე მეტი მომხმარებელი ჰყავს. TMI-ის კლიენტებს შორის ნაციონალური მაუწყებლებიდან არიან საზოგადოებრივი მაუწყებელი, იმედი, მაესტრო, ჯი დი ესი, პალიტრა.

“თი ვი ემ არ საქართველოს” 100%-ანი წილის მფლობელია კომანდიტური საზოგადოება თი-ვი ემ-არ (დიდი ბრიტანეთისა და ჩრდილოეთ ირლანდიის გაერთიანებული სამეფო). ეს კომპანია 2005 წლიდან აწვდის საქართველოს სატელევიზიო ბაზარს კვლევის შედეგებს. “თი-ვი ემ-არ საქართველო“ ამერიკული ნილსენის სატელევიზიო აუდიტორიის გაზომვების ოფიციალური ლიცენზირებული პარტნიორია. TVMR-ის კლიენტებს შორის ნაციონალური მაუწყებლებიდან საქართველოში არიან რუსთავი 2, მთავარი არხი, ტვ პირველი, ფორმულა, კავკასია, საზოგადოებრივი მაუწყებელი და სხვ.

სატელევიზიო რეიტინგების მთვლელი ორივე კომპანიის სანდოობის მიმართ სხვადასხვა დროს პერიოდულად გამოთქვამდნენ პრეტენზიებს მაუწყებლები. TVMR-ს წინა ხელისუფლების ინტერესების გატარებაში ადანაშაულებდნენ, TMI-ის კი - მოქმედი ხელისუფლების. თუმცა ამ ბრალდებებს ორივე კომპანიაში უარყოფდნენ.

Facebook-ის ინფორმაციით, საკუთარი პლატფორმიდან ხელოვნურ ინტელექტზე დაფუძნებულ ვიდეოებს - ე.წ. Deepfake-ებს წაშლის. Deepfake კომპიუტერულად შექმნილი ვიდეო ან აუდიო ჩანაწერია, რომელშიც ჩანს, რომ კონკრეტული ადამიანი თითქოს იმას აკეთებს ან ამბობს, რაც მას სინამდვილეში არასდროს უთქვამს და უკეთებია.

Facebook-ის განცხადებით, მისი ქსელიდან ყველა ის ვიდეო წაიშლება, სადაც ჩანს, რომ ისინი ისეთი გზით არის დამუშავებული, რასაც რიგითი ადამიანი ვერ შეძლებდა. ასევე პლატფორმიდან გაქრება ისეთი ვიდეოებიც, რომლებსაც მომხმარებლები შეცდომაში შეჰყავს და მას აფიქრებინებს, რომ ვიდეოში წარმოდგენილმა ადამიანმა ის თქვა, რაც მას არასდროს უთქვამს. ვიდეოს ავთენტურობის დასადგენად Facebook-ი საკუთარ თანამშრომლებსა და მსოფლიო მასშტაბით დამოუკიდებელ Factchecker-ებს გამოიყენებს. Facebook-ის ახალი პოლიტიკა პაროდიებსა და სატირული შინაარსის ვიდეოებს არ შეეხება.

• ასევე წაიკთხეთ: რა არის Deepfake - დეზინფორმაციის ახალი ფორმა 
  
  

Deepfake-თან ბრძოლის დაწყების შესახებ Facebook-მა ჯერ კიდევ გასული წლის სექტემბერში დააანონსა და თქვა, რომ ამგვარი სახის მასალის გამოვლენისთვის საჭირო ტექნოლოგიის გაუმჯობესებისთვის 10 მლნ აშშ დოლარს დახარჯავდა.

Facebook-ში აცხადებენ, რომ ისინი Deepfake-ის უკან მდგომი ადამიანების გამოვლენის მიზნით, აკადემიურ წრეებთან, ხელისუფლებასთან და ბიზნესსექტორთან ითანამშრომლებენ.

კომპანიაში ასევე დასძენენ, რომ პლატფორმიდან კვლავინდებურად წაიშლება ძალადობის ამსახველი და სიძულვილის ენის შემცველი ვიდეოებიც.

აღსანიშნავია, რომ Deepfake-თან ბრძოლას ისეთი კომპანიებიც ცდილობენ, როგორებიცაა Microsoft-ი და Google-ი.


მომზადებულია BBC.com-ის მასალის გამოყენებით.

Facebook-ი 2 მილიარდზე მეტი მომხმარებლით, მსოფლიოს ყველაზე მძლავრი სოციალური ქსელია. პლატფორმის მხრიდან ყალბ ამბებთათან და დეზინფორმაციასთან ბრძოლის მიუხედავად, Facebook-ი Fake News-ების გავრცელების თვალსაზრისით კვლავ გამოწვევების წინაშე დგას. ბოლო ანგარიშის მიხედვით, მხოლოდ მიმდინარე წელს, ათასობით ყალბი ამბავი გავრცელდა, მათგან ტოპ 100 კი - 150 მლნ-ზე მეტჯერ ნახეს.

“მედიაჩეკერი” 10 ასეთ ყალბ ამბავს გთავაზობთ:

10. ამერიკელი სენატორი და ყოფილი პრეზიდენტი ჯო ბაიდენი, რომელიც, სავადაუდოდ, 2020 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში აშშ-ის მოქმედი პრეზიდენტის დონალდ ტრამპის მეტოქე იქნება, ტრამპის ამომრჩევლებს “საზოგადოების ნარჩენებს უწოდებს;

9. ნიუ იორკის საგამოძიებო უწყების წარმომადგენელმა, რომელმაც ცნობილი ფინანსისტის ჯეფრი ეფსტინის გარდაცვალებას თვითმკვლელობის კვალიფიკაცია მისცა, 2015 წლამდე კლინტონის ფონდში მუშაობდა, ყოველწლიურად ნახევარ მილიონამდე დოლარს გამოიმუშავებდა;

8. ასევე ყალბი იყო ვითომ ამერიკელი კომიკოსის ციტატა იმის შესახებ, რომ მექსიკის საზღვარზე ტრამპის მიერ დაპირებული კედლის მშენებლობა უფრო ნაკლები ეღირებოდა ვიდრე ე.წ. “ობამა ქეარის” ვებსაიტი;

7. დემოკრატიული პარტიის წევრები არალეგალებისთვის სამედიცინო მომსახურების გაუმჯობესებას უჭერენ მხარს, მაშინ როდესაც იმავე სერვისის მიღებას ვეტერანები უკვე 10 წელია რაც ელოდებიან;

6. შეერთებული შტატების წარმომადგენელთა პალატის სპიკერის ნენსი პელოსის ვაჟი ერთ-ერთი გაზის კომპანიაში მუშაობდა, რომელსაც ბიზნესი უკრაინაში ჰქონდა;

5. ამერიკელ-სომალელი პოლიტიკოსი დაფინანსებას ფარულად ტერორიზმთან კავშირში მყოფი ისლამური ჯგუფებისგან იღებდა;

4. დონალდ ტრამპი აშშ-ის ვიცე-პრეზიდნტის მაიკ პენსის იმპიჩმენტს გეგმავს;

3. ამერიკელი სოციალირსტი პოლიტიკოსი ალექსანდრია-ოკასიო კორტესი მოტოციკლების აკრძალვას ითხოვს;

2. შეერთებული შტატების წარმომადგენელთა პალატის სპიკერი ნენსი პელოსი სოციალური დაცვისთვის განკუთვნილ ხარჯები პრეზიდენტ ტრამპის იმპიჩმენტისთვის საჭირო გამოძიებისკენ მიმართა;

1. ტრამპის ბაბუა “სუწინიორი” იყო და გადასახადებს თავს არიდებდა, მამა კი - თეთრკანიანთა სიძლვილის ჯგუფის - კუ-კლუკს-კლანის წევრი იყო.

მომზადებულია businessinsider-ის მასალის გამოყენებით

ქართულ მედიაში  წელს განვითარებული მოვლენების შეჯამების პარალელულრად, „მედიაჩეკერი“ დასავლურ მედიაში 2019 წელს გამოკვეთილი მთავარი ტენდენციებისა და მოვლენების ჩამონათვალს გთავაზობთ.

მიმდინარე წელს პოლიტიკური ამბები ახალი ამბების დომინანტურ მიმართულებად რჩება, 2019 წლის მედიაპერსონად კი NBC-ის სტაჟიანი წამყვანი ჩაკ ტოდია დასახელებული, რომელიც სწორედ პოლიტიკურ ახალ ამბებს აშუქებს. მისი, როგორც ინტერვიუერის შესანიშნავი უნარები მას ყოველთვის პირველ ადგილას აყენებს და ე.წ. „ხმად“ აქცევს ხოლმე, როდესაც საქმე პოლიტიკურ ამბებს ეხება.

მნიშვნელობა არ აქვს, გიყვართ თუ გძულთ იგი, თუმცა იმ ფაქტს, რომ Fox News-ის წამყვანი სინ ჰენითი და მისი ერთ-ერთი შოუ ყველაზე ყურებადები არიან, ვერ გაექცევით. CNN-ის წამყვანმა ოლივერ დერსიმაც კი აღნიშნა, რომ ჰენითის წიგნი, რომელიც წიგნის დახლებზე სულ მალე გამოჩნდება, ერთ-ერთი ყველაზე გაყიდვადი წიგნი იქნება.

წელს ჟურნალისტურ სფეროში ყველაზე ცუდ რიცხვად 3 160 გამოაცხადეს. ეს იმ ჟურნალისტების რაოდენობაა, რომლებმაც წელს სამუშაო ადგილები დაკარგეს. ამ მხრივ 2019 წელი ჟურნალისტებისთვის ერთ-ერთი ყველაზე დაძაბული აღმოჩნდა.

საუკეთესო მწერალი ჟურნალისტი

„თუკი ამას Washington Post-ის ჯესიკა კორტრერა წერს, ეს იმას ნიშნავს, რომ აუცილებლად უნდა წაიკითხოთ“, - ამბობენ სპეციალისტები. თვითნაბადი ნიჭი, რომელსაც ყველაფრის შესახებ შეუძლია წეროს, სწორედ ასე აფასებენ მას.

საუკეთესო ტელეშოუ მედიაზე

მიმდინარე წლის მედიის შესახებ შექმნილ საუკეთესო ტელეშოუდ რუპერტ მერდოკის იმპერიაზე დაფუძნებული ამბავი სახელწოდებით „მემკვიდრეობა“ აღიარეს. „საოცრად სახალისო, პირქუში და საშინლად გემრიელი“, - ასე აფასებენ მას კრიტიკოსები.

გამაოგნებელი წასვლა

მრავალწლიანი მუშაობის შემდეგ, Fox News-ის ჟურნალისტის შეპ სმიტის მიერ სამსახურიდან წასვლის შესახებ განცხადებამ მედიის სამყაროში ყველა განაცვიფრა. აღმოჩნდა, რომ მისი ამ გადაწყვეტილების მიზეზი ქსელის დირექტორთან უთანხმოება და ობიექტური გაშუქების შესახებ Fox News-ის პრიორიტეტები იყო.

წლის საუკეთესო წიგნი

2019 წლის საუკეთესო წიგნად New York Times-ის ჟურნალისტების ჯოდი კენტორისა და მეგან ტვოუეის ერთობლივი ნამუშევარი აღიარეს სახელწოდებით - „მან თქვა“. ეს არის მასტერკლასი საგამოძიებო ჟურნალისტიკის შესახებ, რომელიც ეხება სექსუალური ძალადობის შესახებ ჰარვი ვეინშტეინის ცნობილ ისტორიებსა და კამპანია #MeToo-ს.

საუკეთესო მედიაპროექტი

The New York Times-ის პროექტი „1619“ - ბოლო წლების ელიტური ჟურნალისტიკისა და ყველაზე მნიშვნელოვანი მედიაპროექტის ნიმუშად დასახელდა.

ყველაზე შემაშფოთებელი, მაგრამ კრიტიკულად მნიშვნელოვანი ამბავი

The New York Times-ის მასალა იმის შესახებ, თუ როგორ აღმოაჩინეს ინტერნეტსივრცეში 45 მილიონზე მეტი ფოტო და ვიდეო, რომელიც ბავშვებზე სექსუალურ ძალადობას და შევიწროებას ასახავდა.

დიდი წასვლა

ESPN-ის ლეგენდარული კომენტატორი და სპორტული ჟურნალისტი ბობ ლიმ კარიერა დაასრულა და პენსიაზე გავიდა. დებატების საუკეთესო მოდერატორები

2019 წლის დებატების საუკეთესო მოდერატორების სია ასე გამოიყურება:

MSNBC-ის რეიჩელ მედოუ, NBC News-ის ანდრეა მიტჩელი და კრისტენ ველკერი, ასევე the Washington Post-ის ეშლი პარკერი.

სამი ჟურნალისტი, რომლებმაც განსაკუთრებული ყურადღება დაიმსახურეს

• The Miami Herald -ის ჯული ბრაუნი ჯეფრი ეპსტინის ამბის გაშუქებისთვის;
• The New York Times-ის ჰაბერნანი პრეზიდენტ ტრამპის გაშუქებისთვის;
• The Washington Post-ის კრეიგ უიტლოგი წიგნისთვის „ავღანეთის მასალები“.

საუკეთესო გაზეთი

წლის საუკეთესო გაზეთებად the New York Times-ი და the Washington Post-ი დასახელდა.

საუკეთესო ედიტორიალი

მას შემდეგ, რაც პრეზიდენტმა ტრამპმა თქვა, რომ ქალაქი ბალტიმორი „ვირთხებმა და მღრღნელებმა დატბორეს“ და იქ ცხოვრება არავის სურდა, უკან არც გამოცემა Baltimore Sun-მა დაიხია და აშშ-ის პრეზიდენტის ამ ნათქვამს ედიტორიალი მიუძღვნა, სადაც ნათქვამი იყო, რომ „ჯობია მეზობლად რამდენიმე ვირთხა გყავდეს, ვიდრე თავად იყო ვირთხა“.

მომზადებულია poynter.org-ის მასალის გამოყენებით

მედიაში და განსაკუთრებით სატელევიზიო მედიაში არსებული პრობლემები, ექსტრემალურ სიტუაციებში ზედაპირზე ამოდის და მკაფიოდ ჩანს. ფემიციდი ის საკითხია, რომლის გაშუქებაც ჯერ ისევ ვერ ისწავლა მედიამ. ცხადია არის რამდენიმე გამონაკლისი, მაგრამ მათი რიცხვი იმდენად მცირეა, რომ მათი ხმა იკარგება და არ ისმის.

სამწუხაროდ, მედიას ჯერ ისევ არ აქვს გაცნობიერებული მისი სოციალური პასუხისმგებლობა და ის, რომ საზოგადოების საკმაოდ დიდი ნაწილი, ამა თუ იმ პრობლემატურ საკითხებს, სწორედ მედიის პრიზმიდან ხედავს. ქართული მედიის უდიდესი ნაწილი ჯერ ისევ ვერ ხედავს და ჯეროვნად ვერ აფასებს საკუთარ როლს საზგადოებრივი აზრის, სოციალური ქცევის, სამოქალაქო ცნობიერების ჩამოყალიბების პროცესში.

  ფოტო: © RONALDO SCHEMIDT/AFP/Getty Images

დაახლოებით ერთი კვირის წინ, ხაშურში, ყოფილმა ქმარმა ცოლი მოკლა, ჯერ ყუმბარა ესროლა, შემდეგ გაქცეულს გაეკიდა და თავი იარაღის კონდახით გაუჩეჩქვა. მიზეზი ბანალურია, ვერ დამორჩლებულ და ვერ მანიპულირებულ ქალზე შურისძიება.

რა მიზანს შეიძლება ისახავდეს ჟურნალისტი, რომელიც ამ ტრაგიკული ფაქტის გასაშუქებლად მიდის? პირველადი მშრალი ინფორმაციის გადაცემის შემდეგ (სად? რა გარემოებაში? რა იარაღით? რომელ საათზე და ა.შ. ) რა უნდა აინტერესებდეს და რა აინტერესებთ, როგორც ყველაზე რეიტინგული საინფორმაციო გამოშვებების კორესპონდენტებს, ასევე ყვითელი პრესის ავტორებს?

ხაშურში მომხდარი ფემიციდის შემთხვევაში, ყველა საინფორმაციო გამოშვების ჟურნალისტმა დაიწყო მეზობლებში, ნათესავებში სიარული და გარკვევა, რატომ მოკლა კაცმა ქალი. თითქოს არაფერი არალეგიტიმური აქ არ არის, რადგან ყველას უნდა იცოდეს მიზეზი. მაგრამ ჩვენ, ჟურნალისტები არ ვფიქრობთ იმაზე თუ რა პასუხი შეიძლება მოვისმინოთ, იმისათვის, რომ გასაგები გავხადოთ ეს მკვლელობა. რას ვიძიებთ? არის რამე რაც ამართლებს ამ მკვლელობას? დავუშვათ, რომ კაცმა ცოლს შეუსწრო საყვარელთან ერთად ლოგინში. ეს ალბათ ყველაზე უარესი ვერსიაა ხომ? თორემ საჭმელს არ უმზადებდა, პერანგს არ უუთოვებდა, ბევრს ტლიკინებდა, მოკლე კაბებს იცვამდა და ა.შ. „დანაშაულები“ ცნობისმოყვარე საზოგადოებისათვის არაფერია ფიზიკურ ღალატთან შედარებით. ვთქვათ კარგი გამომძიებლის ფუნქცია შევასრულეთ, მივაგენით მიზეზს და ვამხილეთ ქმრის მოღალატე ქალი, რას ვაკეთებთ შემდეგ, ან კი რას ვიღებთ შედეგად? ვაკმაყოფილებთ სეირის მაყურებელი საზოგადოების ინტერესს, თავად ვივიწყებთ ამ თემას, რადგან სხვა და ახალი თემები შემოდის ნიუსრუმში და ვტოვებთ მოკლულ და შეურაცხყოფილ მსხვერპლს, რომელიც ქმარმა ფიზიკურად მოკლა და ახლა ჩვენ, მედიამ მისი ცხედარი ამ სეირის მაყურებელ ხალხს მივუგდეთ საჯიჯგნად.

• ქალის მკვლელობის მოტივის ძიებაში დაკარგულნი, ანუ მედია, როგორც მტყუან-მართლის გამრჩევი 

პატრიარქალურ კულტურაში სადაც ქალი აპრიორი დამნაშავეა და მოთვალთვალე საზოგადოება მისი სიკვდილის შემთხვევაშიც კი მიზეზებს მასში ეძებს, მედია სწორედ ამ აუდიტორიის დაკვეთას ასრულებს. ვერცერთი ტელევიზია ვერ გაექცა ამ კითხვებს და ყველამ ამცნო მაყურებელს, რომ „საქმეში მესამე პირი იკვეთება“.

სინამდვილეში რა არის მედიის ფუნქცია და პასუხისმგებლობა, რა უნდა იყოს მისი მიზანი და რა კითხვებს უნდა სვამდეს? ხაშურის ინციდენტის შემთხვევაში ჟურნალისტი პირველ რიგში უნდა იკვლევდეს, რატომ და საიდან აღმოაჩნდა მკვლელს ყუმბარა და ცეცხლსასროლი იარაღი, მითუმეტეს, რომ პირი უკვე ნასამართლევია. რატომ ვერ მოახერხეს სამართალდამცავმა ორგანოებმა ქალის სიცოცხლის დაცვა, რამდენად ეფექტურია შემაკავებელი ორდერი და როდის უნდა დაიწყოს სახელმწიფომ განსხვავებული ზომების მიღება, მაშინ, როდესაც ნათლად ჩანს - შემაკავებელი ორდერი სინამდვილეში არ არის მკვლელობის შემაკავებელი. როგორია ქალზე ძალადობის სტატისტიკა და რა ხარვეზებია კანონმდებლობაში. სწორედ ამ კითხვებისა და სტატისტიკური მონაცემების შემდეგ ჟურნალისტი ყველა გავლენიან ინსტიტუციას, მათ შორის ეკლესიას, უნდა უსვამდეს კითხვებს, რას აკეთებენ ისინი ჩვენს მიზოგინურ საზოგადოებაში ამ პრობლემის მოსაგვარებლად. ამას უნდა აკეთებდეს პასუხისმგებლიანი მედია, რომელიც საკუთარ ფუნქციას საზოგადოებრივი აზრის რეკონსტრუქციაში ხედავს და არა „ბოზობის“ ძიებაში.

დღევანდელი ქართული მედია, რომელიც ხაშურის უმოწყალო მკვლლობის საქმეს აშუქებდა, თავისდაუნებურად მკვლელობის მონაწილედ იქცა. ჩვენმა ჟურნალისტებმა არ დაუტოვეს მსხვერპლს იმის შანსიც კი, რომ საზოგადოებამ მის მიმართ თანაგრძნობა ისე გამოხატოს, რომ სიტყვა „მაგრამ“ არ გამოიყენოს და მისი ცხოვრება არ გააკრიტიკოს.

და ბოლოს, რაც ყველაზე მთავარია, ამ სიუჟეტების მაყურებელი ქალები, რომელნიც თავად განიცდიან ოჯახში სხვადასხვა ტიპის ძალადობას, კიდევ უფრო მეტად დაფიქრდებიან, დაეჭვდებიან და შეშინდებიან ვიდრე გაშორების, ძალადობისგან გათავისუფლების გადაწყვეტილებას მიიღებენ. და რაც ყველაზე ცუდია, მათ არა მხოლოდ სიკვდილის შეეშინდებათ, არამედ საზოგადოებრივი აზრის, რომელიც მათ სიკვდილის შემთხვევაშიც კი არ დაინდობს. შეეშინდებათ ხმამაღლა ისაუბრონ საკუთარ პრობლემებზე, იბრძოლონ როგორც საკუთარი, ასევე სხვა მსხვერპლი ქალების უფლებებისთვის და მათი თავისუფლებისთვის, შეეშინდებათ სეირზე მონადირე ჟურნალისტების, რომელნიც მის პირად ცხოვრებაში დაიწყებენ ხელების ფათურს.

ამიტომ ამ ტიპის ჟურნალისტიკა, რომელიც ფსევდო მორალისტური საზოგადოების და მისი ცნობისმოყვარეობის მკვებავია და არა მეამბოხე, რომელიც სწორედ ამ მანკიერი ცნობიერების შეცვლისთვის იბრძვის, არის მავნებელი. ამ ტიპის მედია ჩვენ კიდევ უფრო გვაშორებს იმ მომავლისგან, სადაც საზოგადოება თანხმდება, რომ ქალი და კაცი თანასწორია და ოჯახურ ძალადობას ყველა ერთად ებრძვის.

P.S. ვიდრე ეს ტექსტი იწერებოდა, ბოლნისში კიდევ ერთი ქალი მოკვდა ქმრის ხელით.

 

 

უნდა მოირგოს თუ არა მედიამ ცუდი პოლიციელის როლი? პროკურორის? მოსამართლის? ბადრაგის? ჭორიკანა მეზობლის? მჩხიბავის? ქირომანტის? ასტროლოგის? - არა, მედიას არ სჭირდება ამ როლების მორგება, რადგან მას უკვე აქვს თავისი როლი, უმნიშვნელოვანესი როლი საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაში.

ასე რომ, იმ იშვიათ შემთხვევებში, როცა ქალები ძალას იკრებენ და საჯაროდ საუბრობენ ძალადობაზე, განსაკუთრებით კი, ისეთ საზოგადოებაში, რომლის ცნობიერებაშიც ღრმადაა ჩაკირული გენდერული სტერეოტიპები და ქალის სექსუალობის კონტროლის დაუძლეველი სურვილი, განსაკუთრებით კი, როცა მოძალადე მათზე თანამდებობრივად და სოციალური სტატუსით მაღლა მდგომი, ძალაუფლების მქონე, საზოგადოებრივად მისაღები მამაკაცია, როგორც შემთხვევათა უმეტესობაში ხდება, მედიამ არ უნდა დაივიწყოს, რომ ის არ არის ცუდი პოლიციელი და ქალთა მიმართ სექსუალური ან/და სხვა სახის ძალადობის შემთხვევების გაშუქებისას:

• არ უნდა შექმნას ძალადობის შემთხვევისგან შოუ და სენსაცია
• არ უნდა მოახდინოს ძალადობის შემთხვევის ნორმალიზება და ტრივიალიზაცია
• არ უნდა მოახდინოს მსხვერპლის რეტრავმატიზაცია ძალადობის შემთხვევის დეტალური აღწერითა და ისეთი გარემოს შექმნით, რომელიც მისთვის უსაფრთხო და კომფორტული არ არის
• არ შეუწყოს ხელი საზოგადოებაში ფესვგადგმული დამაზიანებელი სტერეოტიპების გაძლიერებას
• არ წარმოაჩინოს ისე, თითქოს ძალადობა ქალის “გამომწვევი სამოსით”, სისხლში ალკოჰოლის შემცველობით, სხვადასხვა ნარკოტიკული საშუალებით, ფსიქიკური მდგომარეობით ან რაიმე სხვა მიზეზით იყო გამოწვეული
• არ განიხილოს ქალის მორალი,პირადი ცხოვრება, წარსული ურთიერთობები, სექსუალური პარტნიორების რაოდენობა
• არ დაუპირისპიროს ქალს მის წინააღმდეგ დაწერილი/ნათქვამი შეურაცხმყოფელი და გამკიცხავი კომენტარები
• არ გააშუქოს შემთხვევა გენდერულად არამგრძნობიარე ენით, კონკრეტულად კი დაარქვას ყველაფერს მკაფიო, არაეპატაჟური და კანონთან შესაბამისი სახელი, სექსუალური ძალადობა და არა სექსუალური სკანდალი, მოძალადე და არა მონსტრი, არაჩვეულებრივი მამა, კარგი პროფესიონალი ან კარგი მეგობარი.

 

მედიას კრიტიკული როლი აქვს საზოგადოებაში გენდერული თანასწორობის იდეის გავრცელებასა და ქალთა მიმართ ძალადობის, მათ შორის, სექსუალური ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლში, რადგან საზოგადოების დიდი ნაწილი ქალზე ძალადობის თითოეულ შემთხვევას სწორედ მედიის პრიზმიდან ხედავს.


ამიტომ მნიშვნელოვანია, რომ მედიამ, ძალადობის მსხვერპლთან/ძალადობას გადარჩენილ ქალთან საუბრისას:

• შეუქმნას მას უსაფრთხო და კომფორტული გარემო
• მკაფიოდ წარმოაჩინოს მესიჯი, რომ ძალადობაზე პასუხისმგებელი მხოლოდ მოძალადეა და ის მიზეზები (ქალის სამოსი, “პროვოკაციული ქცევა” და ა.შ) რომლითაც იგი ძალადობის გამართლებას ცდილობს, მოცემულობას არ ცვლის.
• დაუსვას მას მკაფიო, არაგამკიცხავი შეკითხვები
• ყურადღებით მოუსმინოს
• მასთან საუბრისას იხელმძღვანელოს ჟურნალისტური ეთიკისა და ადგილობრივი და საერთაშორისო კანონდებლობით განსაზღვრული სტანდარტებით
• ინტერვიუირების პროცესამდე გაიაროს კონსულტაცია პროფესიონალებთან, გენდერული საკითხების ექსპერტებთან, ქალთა უფლებებზე მომუშავე ორგანიზაციებთან, ფსიქოლოგები

 

***

თამთა თოდაძე საოცრად გამბედავი ახალგაზრდა ქალია, ქალი, რომელიც არ შეუშინდა საზოგადოებაში არსებულ სტერეოტიპებს, მსხვერპლის შერცხვენის კამპანიას, სირცხვილს, მის პირად ცხოვრებაში უამრავი ცნობისმოყვარე ადამიანის ხელის ფათურის პერსპექტივას, ძალაუფლების ვექტორს, რომელიც მოძალადის მხარესაა და საჯაროდ ისაუბრა სექსუალური ძალადობის შემთხვევაზე, რომლის მსხვერპლიც საკუთარი უფროსის, თბილისის საკრებულოს დეპუტატის, ილია ჯიშკარიანის მხრიდან გახდა.

პირველი მედიასაშუალება, რომელმაც თამთა თოდაძე პირდაპი ეთერში მიიწვია, “მთავარი არხი” იყო. გადაცემაში “ღამის მთავარი” ნიკა გვარამია თამთა თოდაძეს მის ადვოკატთან, თამუნა ლუკავასთან და ორგანიზაცია “საფარის” დირექტორთან ბაია პატარაიასთან ერთად შეხვდა. ნიკა გვარამიამ ინტერვიუს დაწყებამდე განაცხადა, რომ არ იცის, როგორ დაიცვას “ის ხაზი, რომელზეც მსხვერპლთან ურთიერთობისას უნდა გაიაროს” და გადაცემის მსვლელობისას ეს წარმოაჩინა კიდეც.

ის მიყოლებით უსვამდა კითხვებს რესპონდენტს ჯიშკარიანთან მის წარსულ ურთიერთობაზე, სამსახურებრივ მოვალეობებზე, სამსახურში აყვანის შესაძლო ნეპოტისტურ მიზეზებზე, სამუშაო დროს დალევასა და “ჭიქის მიჭახუნებაზე”, კითხვებს უსვამდა, მაგრამ პასუხებით დიდად არ ინტერესდებოდა, საუბარს ხშირად და აგრესიულად აწყვეტინებდა და ახალ თემაზე გადადიოდა. როგორც მოგვიანებით გვარამიამ აღნიშნა, საუბრის მსგავსი ფორმატი წინასწარ იყო დაგეგმილი და თამთა თოდაძესთან შეთანხმებული, მაგრამ, უნდა უწევდეთ თუ არა სექსუალური ძალადობის მსხვერპლ ქალებს ასეთ “დაკითხვებთან” გამკლავება? არა!

მედიის ასეთი დამოკიდებულება კიდევ ერთი მიზეზია იმისა, თუ რატომ დუმან ქალები, ისინი უყურებენ მსხვერპლის შერცხვენას (victim shaming) ეშინიათ, რომ თავადაც ცუდი პოლიციელის პირისპირ აღმოჩნდებიან.

თამთა თოდაძე დაძაბულად უმკლავდებოდა იმპროვიზებულ დაკითხვას, მას არ შეეშინდა ცუდი პოლიციელის როლში შეჭრილი ნიკა გვარამიას შეკითხვების. თამთას არ შეეშინდა, მაგრამ მე მეშინია, რომ თუ “მთავარი არხის” ერთ-ერთი მთავარი სახე  ჟურნალისტიკის სტანდარტებსა და თვითრეგულირების მექანიზმებს კიდევ ერთხელ არ გადახედავს, სექსუალურ ძალადობასა და სხვა მგრძნობირე თემებზე მომზადებული ყველა მასალა ისეთივე ყვითელი გამოვა, როგორც ის ფოთლები, რომლებიც მან თამთა თოდაძეს “ყანჩელის ხსოვნისთვის” მისცა, რამდენიმე წუთით ადრე, სანამ ჰკითხავდა - “შარვალი გეცვა, თუ კაბა?”

ხელისუფლებისა და გავლენიანი ბიზნეს თუ სხვა ჯგუფების მანკიერებების მხილებისთანავე მათი ცხელი სამიზნე ხდება გამოხატვის თავისუფლება და დამოუკიდებელი მედია.

 ასე მოხდა სულ ბოლო შემთხვევაშიც, როცა რადიკალურ ჯგუფებში ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი აქტორი, ბიზნესმენი ლევან ვასაძე მედიის გაკონტროლების ინიციატივით გამოვიდა. ვასაძემ ასე ირეაგირა “თავისუფლების მონიტორის” მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაზე, თუ როგორ მიიღო მან 600 ათას ლარიანი საბიუჯეტო დაფინანსება.

ვასაძემ ხელისუფლებას მიმართა, რომ სასწრაფოდ შექმნას რეგულატორი, რომელიც “ცილისწამებისთვის, შეურაცხყოფისთვის, მათ შორის რელიგიური და ტრადიციული გრძნობების შეურაცხყოფისთვის უსასტიკესად დასჯის მედიასაშუალებებს და პერსონალურად ჟურნალისტებს”.

ცილისწამების დასჯა-კრიმინალიზაცია, რელიგიური გრძნობების შეურაცხყოფა - ეს მოთხოვნები ხელისუფლებაში “ქართული ოცნების” მოსვლის შემდეგ არაერთხელ გაჟღერებულა. განსაკუთრებით აქტუალური ეს საკითხები 2016 წლიდან გახდა, როცა “ოცნების” ხელისუფლებას კრიტიკოსები არა მხოლოდ გარედან, არამედ შიგნითაც მოუმრავლდა, რამაც მმართველი კოალიცია რღვევამდე მიიყვანა.

2016 წლის საპარლამენტო არჩევნებამდე რამდენიმე თვით ადრე “ოცნების” დეპუტატის, სოსო ჯაჭვლიანის საკანონმდებლო ინიციატივას ჯარიმის დაწესებაზე პირის რელიგიური გრძნობების შეურაცხყოფისთვის, ადამიანის უფლებათა კომიტეტმაც კი დაუჭირა მხარი. ეს ინიციატივა არა მხოლოდ ოპოზიციაში, არამედ მმართველი კოალიციის შიგნითაც მიიჩნიეს გამოხატვის თავისუფლებისთვის დარტყმად. საბოლოოდ, მისი კანონად ქცევა შეუძლებელი გახდა.

ჯერ კიდევ 2004 წელს დეკრიმინალიზებული ცილისწამების კვლავ სისხლის სამართლის წესით დასჯის საკითხი “ოცნების” ხელისუფლებაში წამოწიეს. ამას კონკრეტული მიზეზი ჰქონდა: შეწყალების კომისიის თავმჯდომარემ საპარლამენტო უმრავლესობის წევრები - ეკა ბესელია და მანანა კობახიძე კორუფციულ გარიგებებში დაადანაშაულა პოლიტპატიმრების საქმეზე. რეაქციამ არ დააყოვნა და მანანა კობახიძის ძმამ - თედო კობახიძემ, რომელიც თბილისის საკრებულოს წევრი იყო, განაცხადა, რომ პარლამენტს მიმართავდა ცილისწამების კრიმინალიზაციის დაკანონების წინადადებით.

“მე ამ დღეებში საქართველოს პარლამენტს მივმართავ საკანონმდებლო წინადადებით, მექნება წარდგენილი კანონპროექტი, რომლითაც მოვითხოვ, რომ სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის საკითხი გახდეს ცილისწამება,” - განაცხადა მაშინ თედო კობახიძემ.

რეაქცია არც თავად მანანა კობახიძემ დააყოვნა და განაცხადა, რომ უკვე მუშაობდა კანონპროექტზე, რომელიც მტკიცების ტვირთის დაკისრების სტანდარტს შეცვლიდა: კერძოდ, დღეს მოქმედი კანონმდებლობით მოსარჩელეა ვალდებული, ამტკიცოს მის მიმართ გავრცელებული ცნობების სინამდვილესთან შესაბამისობა. კობახიძეს კი სურდა, რომ მტკიცების ტვირთი ინფორმაციის გამავრცელებელზე გადაეტანა. კანონი უცვლელი დარჩა, კობახიძემ კი პარლამენტიდან საკონსტიტუციო სასამართლოში გადაინაცვლა მოსამართლის პოზიციაზე.

2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ საკანონმდებლო ორგანოს ერთ-ერთმა ორგანიზაციამ - “საქართველოს იურიდიულ მეცნიერებათა აკადემიამ” მიმართა წინადადებით, რომლის მიხედვით, ცილისწამება და შეურაცხყოფა სისხლის სამართლის დანაშაული უნდა გამხდარიყო.

ეს ინიციატივა პარლამენტში ამჯერად “პატრიოტთა ალიანსის” წარმომადგენელმა ემზარ კვიციანმა აიტაცა და ცილისწამების კრიმინალიზება საჯაროდ მოითხოვა.

ამის შემდეგ ასპარეზზე სასამართლო ხელისუფლება გამოვიდა: სასამართლო სისტემა აქტიური კრიტიკის საგანი გახდა რამდენიმე გახმაურებული საქმის, მათ შორის რუსთავი 2-ის საქმის გამო, ასევე, სისტემაში მიმდინარეობდა იმ მოსამართლეების უვადოდ დანიშვნის პროცესი, ვის მიმართაც წარსულში მიღებული გადაწყვეტილებების გამო საზოგადოებაში ყველაზე მეტი უკმაყოფილება იყო დაგროვილი. კრიტიკაზე რეაქცია იუსტიციის საბჭომ საჯარო განცხადებით გამოხატა, რომლითაც არც მეტი, არც ნაკლები - მოსამართლეებზე ცენზურის დაწესება მოითხოვა.

კიდევ ერთი ინსტიტუცია, რომელიც გამოხატვის თავისუფლების წინააღმდეგ პერიოდულად ილაშქრებს, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის საპატრიარქოა. “ციანიდის საქმის” დეტალების მედიაში გასაჯაროების შემდეგ მნიშვნელოვნად შეირყა ერთ დროს ყველაზე ავტორიტეტული ორგანიზაციის იმიჯი. რეაქციამაც არ დააყოვნა და პატრიარქმა 2019 წლის საშობაო ეპისტოლეში ცილისწამება იმ სისხლის სამართლის დანაშაულთა კატეგორიაში გაიყვანა, როგორიცაა ფიზიკური ძალადობა და სხეულის განზრახ დაზიანება.

პატრიარქის ეპისტოლეს ეს ნაწილი მოიწონა პარლამენტის მაშინდელმა სპიკერმა ირაკლი კობახიძემ და განაცხადა, რომ აუცილებელია ცილისწამების პრობლემაზე მსჯელობა.

წლის დასაწყისში იგივე შინაარსის განცხადებებით დაგვამახსოვრა თავი ქვეყნის პრეზიდენტმა სალომე ზურაბიშვილმაც: “ვერ დავხუჭავთ თვალს იმ საფრთხეზე, რომელიც კონკრეტულ ადამიანებსა და მთელ საზოგადოებას ცილიწამებისა და ცრუ ინფორმაციის სახით ემუქრება,” - განაცხადა ზურაბიშვილმა 2019 წლის მარტში.

ამ განცხადებებიდან რამდენიმე თვეში კი მმართველმა გუნდმა პარლამენტში ჯერ კიდევ 2017 წელს შეტანილი კანონპროექტი გაიხსენა, რომლის ინიციატორია საქართველოს კომინიკაციების ეროვნული კომისია და რომლითაც თვითრეგულირებიდან რეგულირების სფეროში ინაცვლებს მთელი რიგი საკითხები, მათ შორის სიძულვილის ენის გამოყენება.

ეს ინიციატივა უარყოფითად შეაფასა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ და მიუთითა, რომ “პროგრამის შინაარსის გამო მაუწყებლის სანქცირება მარეგულირებელ კომისიას აძლევს ბერკეტს ზეგავლენა მოახდინოს მაუწყებლის სარედაქციო პოლიტიკაზე ანდა გამოიყენოს მის წინააღმდეგ”.

სულ ბოლოს ხელისუფლება გამოხატვის თავისუფლების წინააღმდეგ გასულ თვეში დაირაზმა, როცა ერთხმად დაგმო და შემდეგ საერთაშორისო საზოგადოებას მოუწოდა, “სათანადო შეფასება” მიეცათ ტელეკომპანია რუსთავი 2-ისა და ჟურნალისტ გიორგი გაბუნიას საქციელზე, როცა მან პირდაპირ ეთერში აგინა რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს.

ფაქტია, რომ ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ “ქართული ოცნება” მუდმივად ცდილობს საკანონმდებლო დონეზე შეზღუდოს გამოხატვის თავისუფლება. სამწუხაროა, რომ ამ ქვეყანაში, რომელსაც ცენზურის პირობებში ცხოვრების სულ მცირე 70-წლიანი გამოცდილება აქვს, ცენზურაზე მეოცნებეებს შორის ხელისუფლების წარმომადგენლები მარტონი არ არიან.