საქართველოში მედიაგარემოს საკითხზე ევროპარლამენტში გამართული დებატები „იმედმა“ კრიტიკული აქცენტების გარეშე, მანიპულაციურად გააშუქა.

---

რა ხდება

საქართველოში მედიის თავისუფლებისა და ჟურნალისტების უსაფრთხოებაზე 8 ივნისს გვიან ღამით ევროპარლამენტში დებატები გაიმართა.

მნიშვნელოვანი ამბავი: ევროპარლამენტარებმა საქართველოში მედიაგარემოს გაუარესებაზე მწვავე და კრიტიკული განცხადებები გააკეთეს. გამომსვლელებმა ისაუბრეს ჟურნალისტებზე ძალადობასა და თავდასხმებზე, მედიის წარმომადგენლების სამართლებრივ დევნაზე, ასევე ბიძინა ივანიშვილისთვის სანქციების დაწესების საკითხზე.

როგორ გააშუქა „იმედმა“

• ტელეკომპანია „იმედმა“ დებატები პირდაპირ ეთერში არ გააშუქა.
• „იმედინიუსზე” კი ევროპარლამენტარების გამოსვლები კრიტიკული აქცენტების გარეშე გამოქვეყნდა.

„იმედინიუსი“ უშუალოდ ევროპარლამენტარების მიერ გაკეთებულ განცხადებებს 2 ნიუსით გამოეხმაურა:

• რიჩარდ ჩარნეცკი: სამიტმა უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება მოიწვიოს საქართველო უკრაინა და მოლდოვა ევროკავშირში, როგორც კანდიდატი ქვეყნები. ეს რომ არ მოხდეს, ეს იქნება ძალიან ხელსაყრელი პრეზიდენტ პუტინისთვის
• გრეგორევას ჯგუფი მედიის თავისუფლების შესახებ რეზოლუციის ფარგლებში ბიძინა ივანიშვილის წინააღმდეგ ხმას არ მისცემს

„იმედმა“ არ გააშუქა იმ ევროპარლამენტარების გამოსვლები, რომლებიც ეხებოდა:

• მედიაგარემოს გაუარესებას.
• მთავარი არხის დამფუძნებლის, ნიკა გვარამიას დაკავებას.
• ჟურნალისტებზე ძალადობასა და თავდასხმას.
• მთავრობისა და პოლიტიკოსების მხრიდან მედიის დევნას.

ასევე, იმედს არ გაუშუქებია იმ ევროპარლამენტარების გამოსვლა, რომლებიც ამბობდნენ, რომ „საქართველოს ევროპული გზის მხარდამჭერისთვის მნიშვნელოვანია ოლიგარქ ბიძინა ივანიშვილის სანქცირება“.

დამატებითი კომენტარები:

ევროპარლამენტიდან წამოსული კრიტიკის თემაზე „იმედინიუსმა“, კონტექსტის დართვის გარეშე, ხელისუფლებისადმი მიკერძოელბული ანალიტიკოსის - გია აბაშიძის ფეისბუქ სტატუსი გამოაქვეყნა:

• გია აბაშიძე: რა არასიღრმისეული ჟრიამულია „ნაცებისა“ Facebook-კედლებზე, „იმხიარულონ“ და ელოდონ ნანატრ სანქციებს“, თუ საქართველოს „აუტსაიდერობას“
• პოსტში საუბარია იმაზე, რომ „ევროკავშირის უმაღლესი ინსტიტუტებიდან პოლონეთსა და უნგრეთზეც კი უმწვავესი განცხადებები კეთდება“.

„იმედინიუსმა“კონტექსტის გამოაქვეყნა ზაალ ანჯაფარიძის ფეისბუქ სტატუსიც:

• ზაალ ანჯაფარიძე: ევროპარლამენტში გამართულ დებატებს არაფერი ჰქონდა საერთო საქართველოში არსებულ რეალობასთან, იქნება ეს მედია თუ მართლმსაჯულება
• ანჯაფარიძე ევროპარლამეტარების კრიტიკულ განცხადებებზე წერს, თითქოს, დებატების მიზანი, საქართველოსთვის რეპუტაციული ზიანის მიყენება იყო.

მხოლოდ „ქართული ოცნების“ წევრების შეფასებები

გაშუქების პარალელურად, „იმედინიუსი“ მხოლოდ „ქართული ოცნების“ წევრების შეფასებებს აქვეყნებს, სადაც აქცენტი კეთდება იმაზე, თითქოს, ევროპარლამენტარების კრიტიკა რეალობას არ შეესაბამება.

მაგალითად:

• მმართველი გუნდის ლიდერი მამუკა მდინარაძე: ევროპელი პოლიტიკოსების განცხადებები აბსოლუტურად აცდენილია რეზოლუზიის შინაარსს და ისინი „ფეიკებს“ ავრცელებენ.
• არჩილ თალაკვაძე: „სიმართლე ჩვენ მხარესაა - არც ნიკა გვარამიაა თავისუფალი მედია და არც მიხეილ სააკაშვილი გახლავთ დემოკრატიის შუქურა და რეზოლუციის ამაზე აგება წინააღმდეგობაში მოდის რეალობასთან“.

„ტვ პირველმა“ ფეისბუკზე მოიხადა ბოდიში მშობლების მკვლელობის საქმეზე ბრალდებულის ნაცვლად, ეთერში უდანაშაულო ადამიანის ფოტოს არასწორად ჩვენების გამო. კაცი, რომელიც ფოტოზე იყო გამოსახული ითხოვს, ტელეკომპანიამ ბოდიში სატელევიზიო ეთერში მოიხადოს.

---

„ოჯახის წევრებმა ტელევიზორიდან გაიგეს და ძალიან ინერვიულეს. დედა ისედაც ავადმყოფობს და შეუძლოდ გახდა“ - ამბობს 29 წლის კაცი, რომლის ფოტოც „ტვ პირველმა“ არასწორად, სავარაუდო დამნაშავის ფოტოს ნაცვლად აჩვენა ეთერში.

რა მოხდა?

28 აპრილს „ტვ პირველის“ ეთერში გავიდა სიუჟეტი განზრახ მკვლელობის ბრალდებით დაკავებული კაცის შესახებ. საინფორმაციო გამოშვების წამყვანი და ჟურნალისტი ყვებოდნენ, რომ „შვილმა დედ-მამა იარაღით მოკლა. დანაშაულის დასაფარად კი, სახლში ხანძარი გააჩინა და მშობლების ცხედრები დაწვა“.

• ბრალდებულის საჩვენებლად, ეთერში გასული ფოტოებიდან ერთ-ერთზე ასახული იყო სხვა ადამიანი, რომელსაც დანაშაულთან არანაირი კავშირი არ აქვს.
• ბრალდებული, სასამართლოს განაჩენამდე, ეთერში გამოაცხადეს მკვლელად და გაასაჯაროეს მისი სახელი, გვარი და ფოტოები.

დაახლოებით 4 საათის შემდეგ, „ტვ პირველმა“ ფეისბუქის გვერდზე ატვირთა ეთერში შეცდომით გაშვებული ფოტო და ადრესატს ბოდიში მოუხადა.

რა პრობლემაა?

1. უდანაშაულობის პრეზუმფცია

მიუხედავად იმისა, სასამართლოს განაჩენი ჯერ არ არის ცნობილი, წამყვანმა და ჟურნალისტმა ბრალდებული წინასწარ მკვლელად გამოაცხადეს და ეთერში დანაშულის დეტალებს ყვებოდნენ.

• სტანდარტის მიხედვით, პირი უდანაშაულოდ ითვლება, ვიდრე მისი დამნაშავეობა არ დამტკიცდება სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გამამტყუნებელი განაჩენით.

2. იდენტიფიცირება

• დანაშაულისა და ანტისოციალური ქმედების გაშუქებისას, მედიამ თავი უნდა აარიდოს სავარაუდო დამნაშავის, ბრალდებულის ან მსჯავრდებულის იდენტიფიცირებას, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მისი სახელი საზოგადოებისთვის ცნობილია ან საქმე საზოგადოებრივი ინტერესის მქონეა.

რას ამბობს „ტვ პირველის“ საინფორმაციო სამსახურის უფროსი?

„ეს არის ყველა ქართული მედიასაშუალების ერთიანი დამკვიდრებული პრაქტიკა, რომლითაც ხელმძღვანელობს ქართული მედია. ალბათ, გაქვთ ინფორმაცია, რომ მხოლოდ „ტვ პირველი“ არ ასახელებს გვარს, სახელს ადამიანისას, არ იყენებს ფოტოს. ეს, ზოგადად, დისკუსიის საგანია. ეს შეიძლება იყოს კონფერენციის საგანი. მაგალითად, მოაწყეთ [ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ] კონფერენცია ამ საკითხთან დაკავშირებით - ხომ არ უნდა შეიმუშავოს ქართულმა მედიამ რაიმე ახალი სტანდარტი? ეს არის გრძელვადიანი მსჯელობის საგანი, რომელზეც, ახლა, სამწუხაროდ ვერ გიპასუხებთ“ - ამბობს ნოდარ მელაძე

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის სტანდარტი კრიმინალის გაშუქების შესახებ

ქარტიის კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესების მიხედვით, მედიას უნდა ესმოდეს ის რისკი, რასაც ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელება გამოიწვევს.

მედიამ უნდა გაითვალისწინოს, რომ:

• ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელებამ შესაძლებელია გამოიწვიოს აგრესია საზოგადოებაში როგორც მის, ისე მისი ახლობლების მიმართ.
• მედიამ უნდა მიიღოს ყველა გონივრული ზომა ადამიანის რეპუტაციისათვის გაუმართლებელი ზიანის მიყენების თავიდან ასაცილებლად

შესწორების სტანდარტი

„ტვ პირველმა“ ეთერში შეცდომით გაშვებული ფოტოს გამო, ადრესატს ბოდიში ფეისბუქის გვერდზე მოუხადა.

კაცი, რომლის ფოტოც ეთერში არასწორად აჩვენეს, ითხოვს რომ „ტვ პირველმა“ იმავე საინფორმაციო გამოშვებაში აღიაროს დაშვებული შეცდომა და ბოდიში საჯაროდ მოიხადოს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, არხის წინააღმდეგ ქარტიას და სასამართლოს მიმართავს.

დაშვებულ შეცდომაზე ტელეკომპანიას საინფორმაციო ეთერში განმარტება ჯერჯერობით არ გაუკეთებია.

შესწორების სტანდარტის მიხედვით:

• მაუწყებელმა ღიად და დაუყოვნებლივ უნდა განაცხადოს დაშვებული შეცდომის შესახებ და თანაზომადი ფორმით შეასწოროს ის.
• მაგალითად, თუ შეცდომა დაუშვეს პრაიმ ტაიმში, მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში, ინფორმაცია ამავე გადაცემაში მეორე დღეს უნდა გავიდეს. თუმცა, რა არის თანაზომადი შესწორება, ეს კონკრეტულ შემთხვევაზეა დამოკიდებული.
• საკითხის აქტუალობიდან გამომდინარე შესაძლებელია, დაზუსტება უმჯობესი იყოს არა შემდეგ დღეს იმავე გადაცემაში, არამედ უახლოეს მომდევნო გადაცემაში.
• მასალის დროულად გასასწორებლად, შესაძლებელია, გამოიყენოთ მაუწყებლის ოფიციალური გვერდი
• ინტერნეტში.ეთერში გასული შესწორებული ვიდეო-მასალა ახალი რედაქციით უნდა აიტვირთოს ოფიციალური ვებსაიტზე და ასევე, შესწორდეს ყველა პლატფორმაზე.

ნოდარ მელაძე ამბობს, რომ არხის შიდა რეგულირების ორგანოს გადაწყვეტილების შესაბამისად იმოქმედებენ:

„მსგავს საკითხებზე, დადგენილი პრაქტიკის შესაბამისად, მსჯელობს შიდა რეგულირების ორგანო. შესაბამისად, შიდა რეგულირების ორგანოს გადაწყვეტილებას დაემორჩილება საინფორმაციო სამსახური.“ - ამბობს ტვ პირველის საინფორმაციო სამსახურის უფროსი.

რედაქტორის შენიშნვა: მთავარი საინფორმაციო გამოშვების გასვლის შემდეგ, მასალა განახლდება

ჩვენ დავაკვირდით რუსთაველის გამზირზე, უკრაინის მხარდამჭერი აქციების სატელევიზიო გაშუქებას 25 თებერვლიდან 1 მარტის ჩათვლით. ცენტრალური ტელევიზიების ხედვა ამ აქციების მიმართაც განსხვავებულია.

---

რა ხდება

24 თებერვლიდან, მას შემდეგ რაც რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა, რუსთაველის გამზირზე ყოველდღე იმართებოდა ხალხმრავალი აქციები უკრაინის მიმართ სოლიდარობის ნიშნად და საქართველოს მთავრობის პოზიციის გასაპროტესტებლად.

რას დავაკვირდით?

• ჩვენ ვაკვირდებოდით 25, 26, 27, 28 თებერვალსა და 1 მარტს აქციების გაშუქებას შვიდ ცენტრალურ მაუწყებელზე.
• ეს ტელევიზიებია: პირველი არხი, იმედი, ფორმულა, რუსთავი 2, ტვ პირველი, მთავარი არხი, პოსტვ.
• დაკვირვება მოიცავდა 18:00 საათიდან 00:00 საათამდე პერიოდს.
• დაკვირვებისას დათვლილია მაუწყებლების მიერ უშუალოდ თბილისში მიმდინარე აქციების გაშუქებისთვის დათმობილი დრო.
• არ ვითვლიდით საინფორმაციო გამოშვებების/ტოქშოუების მიმდინარეობისას სტუდიაში წამყვანის/რესპონდენტების მიერ აქციების შესახებ გაჟღერებულ ინფორმაციას.

რა აღმოვაჩინეთ?

• ყველა მაუწყებლისთვის საინფორმაციო გამოშვებების მთავარი თემა უკრაინაში მიმდინარე მოვლენები იყო.
• ფორმულა, მთავარი არხი და ტვ პირველი საგანგებო რეჟიმში მაუწყებლობდნენ და 18:00 საათიდან გვიან ღამემდე ეთერში თითქმის უწყვეტ რეჟიმში გადიოდა საინფორმაციო გამოშვებები და ტოქშოუები, ხოლო რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე აქციები პირდაპირ ეთერში გადაიცემოდა.
• ცვლილებები იყო რუსთავი 2-ის და იმედის ბადეში - საინფორმაციო გამოშვებები და ტოქშოუები გახანგრძლივებულად მაუწყებლობდნენ. თუმცა, ამ არხებისთვის აქციების გაშუქება პრიორიტეტი არც ერთ დღეს არ ყოფილა.
• სხვა მაუწყებლების მსგავსად, პირველი არხიც პერიოდულად საგანგებო რეჟიმში მაუწყებლობდა. თუმცა, პირველ მარტამდე აქციის გაშუქებას პრიორიტეტს არც ეს ტელევიზია ანიჭებდა.
• თითქმის არანაირი ცვლილება არ ყოფილა პოსტვ-ის საინფორმაციო ბადეში. არხი, ფაქტობრივად, არ აშუქებდა აქციებს.

ამ პერიოდში გამართულ აქციებს შორის ორი ყველაზე ხალხმრავალი იყო:

• 25 თებერვალს რუსთაველის გამზირზე შეკრებილი მოქალაქეები უკრაინისთვის სოლიდარობის გამოცხადებასთან ერთად, აპროტესტებდნენ პრემიერ მინისტრის გადაწყვეტილებასაც.
• ირაკლი ღარიბაშვილმა 25 თებერვალს დღეს თქვა, რომ საქართველო არ შეუერთდება რუსეთისთვის დაკისრებულ საერთაშორისო სანქციებს და ეს გადაწყვეტილება "ეროვნული ინტერესების გათვალისწინებით" ახსნა.
• 1 მარტს უკრაინის პრეზიდენტმა, ვოლოდიმირ ზელენსკიმ კონსულტაციებისთვის საქართველოდან უკრაინის ელჩი იგორ დოლგოვი გაიწვია. მიზეზად „მოხალისეების არგამოშვება და სანქციებთან დაკავშირებით ამორალური პოზიცია“ დაასახელა.
• ამ დღეს აქციაზე შეკრებილმა ოპოზიციონერმა პოლიტიკოსებმა, აქტივისტებმა, საჯარო პირებმა და მოქალაქეებმა უკრაინის მხარდაჭერის პარალელურად, საქართველოს მთავრობის გადადგომა და ევროკავშირის წევრობაზე განაცხადის შეტანა მოითხოვეს.

უფრო დეტალურად:

პირველი არხი

• 25, 26, 27, 28 თებერვალს, პირველი არხისთვის რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე ხალხმრავალი აქციების გაშუქება პრიორიტეტული არ ყოფილა.
• თითოეულ დღეს აქციების შესახებ ინფორმაციას “მოამბე“ 21:00 საათიანი გამოშვების შუა ან დასკვნით ნაწილში გადასცემოდა.
• გაშუქების დრო თითოეულ დღეს დაახლოებით 1-დან 5 წუთამდე მერყეობდა.

ყველაზე დიდი დრო, ჯამში დაახლოებით 1 საათი, აქციის გაშუქებას პირველმა არხმა 1 მარტს დაუთმო.

• აქციის გაშუქებისას ჟურნალისტი ამბობდა, რომ „წინა დღეებისგან განსხვავებით, ამ დღეს პოლიტიკური ხასიათის აქცია“ იმართებოდა.
• წამყვანიც და ადგილზე მყოფი კორესპონდენტიც აქცენტს აკეთებდნენ, რომ რუსთაველზე „ნაციონალური მოძრაობის მიერ ორგანიზებული“ აქცია იმართებოდა და პროტესტს სხვა ოპოზიციური პარტიებიც უერთდებოდნენ.

იმედი

ტელეკომპანია „იმედი“ რუსთაველზე მიმდინარე აქციას თავდაპირველად არ აშუქებდა.

• 25 თებერვალს „იმედს“ აქცია არ გაუშუქებია.
• 26-27 თებერვალს „იმედმა“ აქციის გაშუქებას რამდენიმე წამი დაუთმო. ჟურნალისტმა სხვა თემების წარდგენისას თქვა, რომ „თბილისში სოლიდარობის აქცია იმართება“ 
• შედარებით დიდი დრო, ჯამში, დაახლოებით 4 წუთი, „იმედმა“ აქციის გაშუქებას 28 თებერვალს დაუთმო. ამ დღეს "ქართული ოცნების" თავმჯდომარე ირაკლი კობახიძემ მოქალაქეებს უკრაინის მიმართ განსაკუთრებული სოლიდარობის გამოხატვისთვის მადლობა გადაუხადა.
• 1 მარტის აქციას „იმედი“ ჯამში დაახლოებით 6 წუთის განმავლობაში აშუქებდა. „თბილისში რადიკალები პრემიერის გადადგომას და ვადამდელი არჩევნების დანიშვნას ითხოვენ“ - ამბობდა გადაცემა „იმედი LIVE-ის“ წამყვანი პირდაპირ ეთერში.

რუსთავი 2

25 თებერვლიდან 1 მარტამდე პერიოდში გამართული აქციები „რუსთავი 2-სთვის“ პირდაპირ ეთერში გასაშვებად პრიორიტეტული არ ყოფილა.

მაუწყებელი ამ ამბავს საინფორმაციო გამოშვებების შუა ან დასკვნით ნაწილში აშუქებდა და ყოველ დღე ჯამში დაახლოებით 2-დან 6 წუთამდე დროს უთმობდა.

მთავარი არხი, ფორმულა, ტვ პირველი

25 თებერვლიდან 1 მარტის ჩათვლით პერიოდში, ფორმულა, მთავარი არხი და ტვ პირველი საგანგებო რეჟიმში მაუწყებლობდნენ და 18:00 საათიდან გვიან ღამემდე ეთერში თითქმის უწყვეტ რეჟიმში გადიოდა საინფორმაციო გამოშვებები და ტოქშოუები.

• სამივე არხი რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე აქციებს პირდაპირ ეთერში აშუქებდა.
• საინფორმაციო გამოშვებებში თუ ტოქშოუებში სხვა თემებზე საუბრისას და ეთერში სიუჟეტების გასვლის პარალელურადაც, ეკრანზე აქციის კადრები ჩანდა.

პოსტვ

პოსტვ რუსთაველზე მიმდინარე აქციებს პირველი 4 დღის განმავლობაში საერთოდ არ შეხებია. სამაგიეროდ, მაყურებელს არწმუნებდა, რომ „ხელისუფლება უკრაინას სრულ მხარდაჭერას უცხადებს და ამ პოზიციას ყველა პოლიტიკურ ასპარეზზე აფიქსირებს“.

• აქცია პოსტივის საინფორმაციო გამოშვებაში პირველად 1 მარტს გაშუქდა. არხმა თემაზე საუბარს 37 წამი დაუთმო. 
• ჟურნალისტი ამბობდა, რომ „რამდენიმე დღეა რუსთაველზე მოქალაქეები სოლიდარობას უცხადებენ უკრაინას, ნაციონალური მოძრაობა კი პარლამენტის პიკეტირების ინიციატივით მივიდა, თუმცა, „სირცხვილიას“ წევრებთან რადიკალიზაციის გზებზე ვერ შეთანხმდა“.

ამ დღეს აქციაზე საუბარი გაგრძელდა გადაცემებში - „პოლიტიკური ინტერვიუ დათა გვასალიასთან ერთად“ და „სამნი და Co“. წამყვანები ეთერში პერიოდულად უშვებდნენ ფორმულას პირდაპირი ეთერიდან ამოჭრილ ფრაგმენტებს, აქციაზე ზურაბ ჯაფარიძის, გიორგი მარგველაშვილის, მიშა მშვილდაძის, გიგა ბოკერიას გამოსვლებიდან და ცდილობდნენ მათ დისკრედიტაციას.

პოსტვ ირწმუნებოდა, რომ ოპოზიციას საქართველოს ომში ჩართვა სურს, მთავრობა კი ეროვნულ ინტერესებს იცავს.

 

ტელეკომპანია “ფორმულა”, “პირველი” და “მთავარი არხი” კომუნიკაციების კომისიის მიერ მათ წინააღმდეგ “ქართული ოცნების” საჩივრის მიღებას “ორკესტრირებულ სადამსჯელო ქმედებად” მიიჩნევს.

ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილი სამი ტელევიზია ერთობლივ განცხადებას ავრცელებს.

სამი ტელევიზიის პოზიცია

“ფორმულა”, “პირველი” და “მთავარი არხი” კომისიის მიერ მმართველი პარტიის საჩივრის განსახილველად მიღებას დაუსაბუთებელ და უკანონო გადაწყვეტილებად აფასებენ.

მაუწყებლებს მიაჩნიათ, რომ:

• ხელისუფლება მარეგულირებელი ორგანოს საშუალებით ცდილობს კრიტიკულად განწყობილი მედიებისთვის დამატებითი ფინანსური სანქციების დაწესებას და მათთვის ფინანსური დაბრკოლებების შექმნას.

• ხელისუფლება მარეგულირებელი ორგანოს საშუალებით ცდილობს საზოგადოებაში კრიტიკული/ნეგატიური აზრის ჩახშობას.

• კრიტიკული მედიისადმი ხელისუფლების ამგვარი მიზანმიმართული იერიში კიდევ ერთი დამაბრკოლებელი ფაქტორი გახდება ქვეყნის ევროპული ინტეგრაციის გზაზე.

კომუნიკაციის კომისიის გადაწყვეტილება

კომუნიკაციების კომისიამ მმართველი პარტია “ქართული ოცნების” საჩივარი, რომლითაც ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილი არხების დასანქცირებას ითხოვს აქცია “შინ ევროპისკენ” ვიდეორგოლის გაშვების გამო დასაშვებად 11 აგვისტოს ცნო.

საჩივრის არსებითი განხილვა კი 23 აგვისტოს 15:00 საათზე დანიშნა.

“ფორმულა”, “პირველი” და “მთავარი არხი” აცხადებს, რომ კომისია:

• ვალდებული იყო შეეფასებინა, არის თუ არა “ქართული ოცნება” ამ ტიპის განცხადების წარდგენისას დაინტერესებული პირი, ხოლო კომისია უფლებამოსილი განიხილოს აღნიშნული საკითხი.

• მოსამზადებელ სხდომაზევე უნდა შეემოწმებინა სადავო რეკლამა არის პოლიტიკური/წინასაარჩევნო თუ სოციალური, ხოლო ამის გადაწყვეტის შემდეგ, კანონმდებლობის საფუძველზე ემსჯელა შედის თუ არა მის კომპეტენციაში მსგავსი რეკლამის შინაარსის შეფასება.

კომუნიკაციების კომისიის არგუმენტით კი, საჩივრის დასაშვებობის ეტაპზე რეკლამის შინაარსში არ შედიან და ჩაითვლება თუ არა ვიდეორგოლი პოლიტიკურად არსებითი განხილვის სხდომაზე იმსჯელებენ.

ვრცლად ამ თემაზე: “ოცნება” კრიტიკულ ტელევიზიებს კომუნიკაციების კომისიაში უჩივის

უფლებადამცველმა ორგანიზაცია “მედიაომბუდსმენი” მმართველი პარტიის თავმჯდომარის მიერ “მთავარი არხის” ჟურნალისტის მიმართ შეურაცხყოფაზე სამართლებრივ რეაგირებას ითხოვს.

ორგანიზაციამ ირაკლი კობახიძეზე საქართველოს პარლამენტის ეთიკის საბჭოში საჩივარი წარადგინა. დისკრიმინაციის ფაქტის დადგენის მიზნით კი სახალხო დამცველს მიმართა.

რა მოხდა?

25 ივლისს „მთავარი არხის“ ჟურნალისტმა, ნატალი ჯახუტაშვილმა, „ქართული ოცნების“ თავმჯომარეს, ირაკლი კობახიძეს ჰკითხა კომენტარი უკრაინის მმართველი პარტიის საპარლამენტო ფრაქციის ლიდერის, დავით არახამიას განცხადების შესახებ, რომ „ირაკლი კობახიძის მამა „კაგებეშნიკია“.

ირაკლი კობახიძემ, კითხვის საპასუხოდ, „მთავარი არხის“ ჟურნალისტს შეურაცხყოფა მიაყენა და სექსისტური ფრაზებით მიმართა.

ირაკლი კობახიძის რეპლიკები ჟურნალისტის მიმართ:

• “კაგებეშნიკი არის მამათქვენი. ნუ კანკალებ, სახე დაკარგე. არ გრცხვენია? შენც ხარ დავით არახამია. როგორც არახამია არ არის კაცი, ისე შენ არ ხარ ქალი…“

• „სახე დაკარგე, თავი დაკარგე. პოლიტიკა გიღირს ამად? სამარცხვინო ხარ. გულისამრევი. ქალი აღარ ხარ.“

• „პირი მოიწმინდე, რომ ლაპარაკობ. სააკაშვილივით გაქვს პირი. დაემსგავსე ყველაფრით შენს ბელადს.“

• „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარემ მოგვიანებით შეურაცხმყოფელი ფრაზები ჟურნალისტების მიმართ ფეისბუქზე გამოქვეყნებულ პოსტშიც გაიმეორა.

ვრცლად ამ თემაზე წაიკითხეთ ამ ბმულზე.

რას ამბობს უფლებადამცველი ორგანიზაცია?

“მედიაომბუდსმენი”, რომელიც ნატალი ჯახუტაშვილის ინტერესებს იცავს, მიიჩნევს, რომ შეურაცხმყოფელი და სექსისტური გამონათქვამების გამოყენებით ირაკლი კობახიძემ დაარღვია საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტით და საქართველოს პარლამენტის წევრის ეთიკის კოდექსით დადგენილი წესები.

თბილისის პროკურატურას უკანონო ფარული მოსმენა - მიყურადებისა და თვალთვალის ფაქტებთან დაკავშირებით დაზარალებულად ცნობას კიდევ 11 ჟურნალისტი სთხოვს.

არასამთავრობო ორგანიზაცია “მედიაომბუდსმენი” 14 მედიასაშუალებიდან 41 ჟურნალისტს უფლებებს იცავს. მათგან, 23 ჟურნალისტი თბილისის პროკურატურამ უკვე ცნო დაზარალებულად.

რატომ ითხოვენ ჟურნალისტები დაზარალებულის სტატუსს?

2021 წლის 13 სექტემბერს გავრცელდა ე.წ. კრებსები - სავარაუდოდ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ უკანონო ფარული მოსმენა-მიყურადების და თვალთვალის შესახებ ჩანაწერები.

მასალები სხვა პირებთან ერთად ჟურნალისტების კერძო კომუნიკაციისა და პირადი ცხოვრების შესახებ დეტალურად დამუშავებულ ინფორმაციასაც მოიცავდა.

ვინ მიმრთა პროკურატურას?

“მედიაომბუდსმენის” ინფორმაციით, დაზარალებულის სტატუსის მოთხოვნით პროკურატურას კიდევ 11 ჟურნალისტი მიმართავს:

• ნინო ზაუტაშვილი - საზოგადოებრივი მაუწყებელი
• თეონა ხარაბაძე - საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზია და რადიო
• ნინო თარხნიშვილი - რადიო თავისუფლება
• თორნიკე მანდარია - რადიო თავისუფლება
• ეკა ქევანიშვილი - რადიო თავისუფლება
• მერაბ მეტრეველი - პალიტრა NEWS
• თინათინ ოსმანოვა - რადიო პალიტრა
• ანა წერეთელი - ტელეკომპანია პირველი
• მაკა ჩიხლაძე - ტელეკომპანია პირველი
• ლიკა ჯანყარაშვილი - ტელეკომპანია პირველი
• ნიკა თევდორაძე- ტელეკომპანია ფორმულა

დაზარალებულად ცნობილი ჟურნალისტები

პროკურატურამ ე.წ კრებსების საქმეზე დაზარალებულად ცნო:

• გიორგი მგელაძე - რადიო თავისუფლების გამომძებელი ჟურნალისტი
• გელა ბოჩიკაშვილი - On.ge ყოფილი მთავარი რედაქტორი
• ინგა გრიგოლია - ტელეკომპანია პირველი
• ვასილ დაბრუნდაშვილი - ტელეკომპანია პირველი
• ნინია კაკაბაძე - უფლებადამცველი, საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს ყოფილი წევრი
• თათია ხალიანი - ონლაინგამოცემა პუბლიკა
• ნინო ჟიჟილაშვილი - ტელეკომპანია ფორმულა
• რუსუდან ჯაბანიშვილი - ტელეკომპანია პირველი
• თამუნა ჩიხლაძე - ტელეკომპანია ფორმულა
• სოფიკო მაისურაძე - ტელეკომპანია ფორმულა
• გიორგი დარჩაშვილი - ტელეკომპანია ფორმულა
• Ნინო ბიძინაშვილი - გაზეთი ბათუმელები / ნეტგაზეთი
• ნოდარ მელაძე - ტელეკომპანია პირველი
• თამთა დოლენჯაშვილი - ტელეკომპანია პირველი

“მედიაომბუდსმენმა” 2022 წლის 12 ივლისს 10 ჟურნალისტის სახელით უკანონო ფარული მოსმენა - მიყურადების საქმეზე ევროპულ სასამართლოში საჩივარიც გაიგზავნა.

რუსეთში სამთავრობო “პირველი არხის” ყოფილი რედაქტორის, მარინა ოვსიანიკოვას მოსკოვის სასამართლომ აღკვეთის ღონისძიებად შინაპატიმრობა შეუფარდა.

უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის ომის მოწინააღმდეგე ჟურნალისტი შინაატიმრობაში 9 ოქტომბრამდე, სასამართლო პროცესამდე იქნება.

დეტალები

სასამართლომ ჟურნალისტისთვის შინაპატიმრობის შეფარდების გადაწყვეტილება 11 აგვისტოს მიიღო. მარინა ოვსიანიკოვამ სხდომაზე პროტესტის ნიშნად პოსტერი გაშალა წარწერით: “ დაე, დახოცილი ბავშვები ღამით დაგესიზმროთ”.

• ოვსიანიკოვას წინააღმდეგ რუსეთში სისხლის სამართლის საქმე ე.წ ფეიკების მუხლით აღიძრეს ივლისში კრემლთან გამართული ომის საწინააღმდეგო ერთკაციანი საპროტესტო აქციის გამო.

• 15 ივლისს ოვსიანიკოვას ერთკაციან საპროტესტო აქციაზე პოსტერზე ეწერა: „პუტინი მკვლელია. მისი ჯარისკაცები ფაშისტები არიან. 352 ბავშვი დაიღუპა. კიდევ რამდენი ბავშვი უნდა მოკვდეს, რომ გაჩერდეთ?“.

• ადვოკატის განმარტებით, ჟურნალისტს ბრალად ედება რუსეთის შეიარაღებული ძალების შესახებ ცრუ ინფორმაციის საჯაროდ გავრცელება.

• 10 აგვისტოს გაჩხრიკეს ოვსიანიკოვას სახლი, ჟურნალისტი კი დააკავეს.

ჟურნალისტს ჯარიმა ან 10 წლამდე პატიმრობა ემუქრება.

კონტექსტი

მარინა ოვსიანიკოვა საერთაშორისო საზოგადოებისთვის ცნობადი მას შემდეგ გახდა, რაც 2022 წლის მარტში რუსეთის უკრაინაში შეჭრა პირდაპირ ეთერში გააპროტესტა.

• პირველი არხის ყოფილი რედაქტორი 14 მარტს, რუსეთის სამთავრობო ტელევიზიის არხის მთავარი საინფორმაციო გამოშვება „ვრემიას“ პირდაპირ ეთერში, სტუდიაში ომის საწინააღმდეგო მოწოდებებით და ბანერით შეიჭრა - „შეაჩერეთ ომი. არ დაუჯეროთ პროპაგანდას. აქ თქვენ გატყუებენ".

• მალევე, მან სოციალურ ქსელში გაავრცელა ვიდეო მიმართვა, სადაც რუსეთს აგრესორს უწოდებს, ომს უკრაინაში - კი დანაშაულს.

• ოვსიანკოვა რუსეთის პოლიციამ მალევე დააკავა. იგი სასამართლომ დამნაშავედ ცნო რუსეთის ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მეორე ნაწილის 20.2 მუხლის მიხედვით. ეს საზოგადოებრივი წესრიგის დარღვევას არასანქცირებული შეკრების, მიტინგის ან დემონსტრაციის, მსვლელობის გამართვას ან პიკეტირებას გულისხმობს.

• 15 მარტს მარინა ოვსიანიკოვა მოსკოვის სასამართლომ 30 000 რუბლით (280$-ით) დააჯარიმა.

• ჟურნალისტმა რუსეთის სამთავრობო ტელევიზიის დატოვების შემდეგ რამდენიმე თვე რუსეთის საზღვრებს გარეთ გაატარა. სამი თვის განმავლობაში ტრენინგებს გადიოდა გერმანულ გამოცემა Die Welt-ში, 2022 წლის ივლისის დასაწყოსში კი რუსეთში დაბრუნება დააანონსა.

• ივლისის ბოლოს მარინა ოვსიანიკოვა სასამართლომ 50, 000 რუბლით (820$) დააჯარიმა კერემლთან გამართული ერთკაციანი პროტესტის გამო.

• 8 აგვისტოს მოსკოვის სასამართლომ ოვსიანიკოვა 40, 000 რუბლით (660$) დააჯარიმა უკრაინაში ომის წინააღმდეგ ონლაინ პოსტების გამო.

რუსეთში სამთავრობო “პირველი არხის” ყოფილი რედაქტორის, მარინა ოვსიანიკოვას წინააღმდეგ სისიხლის სამართლის საქმე აღძრეს.

ოვსიანიკოვა საერთაშორისო საზოგადოებისთვის ცნობადი მას შემდეგ გახდა, რაც 2022 წლის მარტში რუსეთის უკრაინაში შეჭრა პირდაპირ ეთერში გააპროტესტა.

რა მოხდა?

რუსი ჟურნალისტის ინფორმაციით, მოსკოვში, მის სახლში საგამოძიებო კომიტეტის 10 თანამშრომელი 10 აგვისტოს დილის 6:00 საათზე შეიჭრა გასაჩხრეკად.

• ოვსიანიკოვას ადვოკატი დმიტრი ზახვატოვი წერს, რომ სამართალდამცველები ადგილზე მის მისვლას არ დაელოდნენ და სახლი ისე გაჩხრიკეს.

• მარინა ოვსიანიკოვას წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმე, სავარაუდოდ, ე.წ ფეიკების” კანონით აღიძრა და ამის მიზეზი ივლისში კრემლთან გამართული ომის საწინააღმდეგო ერთკაციანი საპროტესტო აქცია გახდა.

• ადვოკატის განმარტებით, ჟურნალისტს ბრალად ედება რუსეთის შეიარაღებული ძალების შესახებ ცრუ ინფორმაციის საჯაროდ გავრცელება.

რუსი ჟურნალისტი საგამოძიებო კომიტეტში გადაიყვანეს.

“ფეიკების” შესახებ კანონი ჯარიმას ან 15 წლამდე პატიმრობას ითვალისწინებს.

კონტექსტი

• პირველი არხის ყოფილი რედაქტორი 14 მარტს, რუსეთის სამთავრობო ტელევიზიის არხის მთავარი საინფორმაციო გამოშვება „ვრემიას“ პირდაპირ ეთერში, სტუდიაში ომის საწინააღმდეგო მოწოდებებით და ბანერით შეიჭრა - „შეაჩერეთ ომი. არ დაუჯეროთ პროპაგანდას. აქ თქვენ გატყუებენ".

• მალევე, მან სოციალურ ქსელში გაავრცელა ვიდეო მიმართვა, სადაც რუსეთს აგრესორს უწოდებს, ომს უკრაინაში - კი დანაშაულს.

• ოვსიანკოვა რუსეთის პოლიციამ მალევე დააკავა. იგი სასამართლომ დამნაშავედ ცნო რუსეთის ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მეორე ნაწილის მე-20.2 მუხლის მიხედვით. ეს საზოგადოებრივი წესრიგის დარღვევას არასანქცირებული შეკრების, მიტინგის ან დემონსტრაციის, მსვლელობის გამართვას ან პიკეტირებას გულისხმობს.

• 15 მარტს მარინა ოვსიანიკოვა მოსკოვის სასამართლომ 30 000 რუბლით (280$-ით) დააჯარიმა.

• ჟურნალისტმა რუსეთის სამთავრობო ტელევიზიის დატოვების შემდეგ რამდენიმე თვე რუსეთის საზღვრებს გარეთ გაატარა. სამი თვის განმავლობაში ტრენინგებს გადიოდა გერმანულ გამოცემა Die Welt-ში, 2022 წლის ივლისის დასაწყოსში კი რუსეთში დაბრუნება დააანონსა.

• ივლისის ბოლოს მარინა ოვსიანიკოვა სასამართლომ 50, 000 რუბლით ($820) დააჯარიმა კერემლთან გამართული ერთკაციანი პროტესტის გამო.

• 8 აგვისტოს მოსკოვის სასამართლომ ოვსიანიკოვა 40, 000 რუბლით ($660) დააჯარიმა უკრაინაში ომის წინააღმდეგ ონლაინ პოსტების გამო.

რუსეთის სახელმწიფო დუმის დეპუტატი ალექსეი ჟურავლიოვი გერმანელ ჟურნალისტს, რომელიც უკრაინაში რუსეთის ომს აშუქებს სიცოცხლის მოსპობით დაემუქრა.

რა მოხდა?

5 აგვისტოს რუსული სახელმწიფო ტელევიზიის “რასია 1”-ის გადაცემა “60 წუთში” ტელეწამყვანისა და სტუმარaდ მყოფი რუსი დეპუტატის გაღიზიანება გერმანულ არხზე გასულმა რეპორტაჟმა გმოიწვია.

მასალაში გერმანული მედიასაშუალების “ბილდის” ჟურნალისტი, ბიორნ შტრიცელი, ჰყვებოდა, როგორ იყენებენ უკრაინელი ჯარისკაცები გერმანიის მიერ გადაცემულ სამხედრო დახმარებას.

• რუსული “60 წუთის” წამყვანმა, რომელიც ასევე რუსეთის სახელმწიფო დუმის წევრია, ევგენი პოპოვმა, გერმანელ ჟურნალისტებს “გებელსის შთამომავლები” და “ნაცი აგიტატორები” უწოდა.

• გადაცემაში მიწვეულმა რუსი დეპუტატი ალექსეი ჟურავლიოვი კი გერმანელ რეპორტიორს პირდაპირ ეთერიდან მოკვლით დაემუქრა: “მინდა ამ ნაციკებს ვუთხრა: ჩვენ ყველანი მოვალთ და ყველას დაგხოცავთ.”

• დეპუტატს შენიშვნა ტელეწამყვანმა მისცა: “ესენი ჟურნალისტები, პროპაგანდისტები არიან, მაგრამ ასე არ შეიძლება”, თუმცა ჟურავლიოვმა მუქარა კიდევ გაიმეორა.

გადაცემის ფრაგმენტი რუსული მედიის მონიტორმა ჯულია დევისმა “ტვიტერზე” გაავრცელა.

რუსეთის “ლიბერალურ-დემოკრატიულ” პარტიაში მოგვიანებით თქვეს, რომ ჟურავლიოვის განცხადება მისი “პირადი აზრია” და პარტიის ხელმზღვანელობის პოზიციას არ გამოხატავს.

გერმანელი ჟურნალისტების პასუხი

რუსი დეპუტატისა და კრემლის პროპაგანდისტული ტელევიზიის წამყვანის განცხადებები დაგმეს “ბილდის” ტელეწამყვანებმა.

• ბრიონ შტრიცელმა გამოცემა Newsweek-თან თქვა: “ასეთი შოუს მთავარ ახალ ამბებად ქონა ბევრს მეტყველებს რუსულ საზოგადოებაზე. მიუხედავად იმისა, რომ დასავლელების, როგორც ჩემს მიმართ მუქარა სასაცილოა, უფრო მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ რეჟიმი, რომელიც ამ პათეტიკურ ჯამბაზებს ასაქმებს, უკრაინელებს ყოველდღიურად აწამებს და ხოცავს. ასევე ატყვევებს გაბედულ ჟურნალისტებს, როგორიცაა ვლადიმირ ყარა-მურზა ან ხოცავს მათ, როგორც ანნა პოლიტკოვსკაია მოკლეს.”

13 ივნისს ტელეკომპანია „იმედის“ გადაცემა „ქრონიკაში“ გავიდა საქართველოს საზოგადოებრივი აზრის კვლევის ცენტრის, „გორბის“ გამოკითხვა. ამ სტატიაში იმაზე ნაკლებად შევჩერდები, თუ რამდენად ვალიდური იყო ეს გამოკითხვა ან რამდენად სწორად გადმოსცეს „იმედის“ ჟურნალისტებმა მისი შედეგები და ა.შ. ამის მიზეზი ის არის, რომ ჩვენ ვერც მიღებულ მონაცემებს გადავამოწმებთ და ვერც კვლევის მეთოდოლოგიას. ჩავთვალოთ, რომ მიღებული შედეგები სინამდვილეს შეესაბამება.

ამ სტატიაში, ყურადღება უფრო იმაზე მინდა გავამახვილო, თუ როგორ იყენებს „იმედი“ ანტიდასავლური პროპაგანდის გაძლიერებისთვის სოციოლოგიურ გამოკითხვებს.

„გორბის“ გამოკითხვის ყველაზე პრობლემური კითხვა არის შემდეგი: „თუ დასავლეთი მოსთხოვს საქართველოს რუსეთის წინააღმდეგ ომში ჩაბმას, როგორი უნდა იყოს საქართველოს პოზიცია?“ როგორც წესი, როდესაც მსგავს პოლიტიკურ გამოკითხვებში სვამენ კითხვას ჰიპოთეტური სიტუაციების შესახებ, იგულისხმება, რომ ასეთი სიტუაციების დადგომა რეალისტურია. თუ ასეთი სიტუაციის დადგომა რეალისტური არ არის, მაშინ კითხვის დასმას და მით უმეტეს, მის გაშუქებასაც აზრი არ აქვს. მაგალითად, წარმოიდგინეთ, რომ დავსვათ კითხვა, იმასთან დაკავშირებით, თუ რას ვიზამთ იმ შემთხვევაში, თუკი ერთ დღეს ბიძინა ივანიშვილი სხვა გალაკტიკაში გაფრინდება. ვინაიდან ჰიპოთეტური სიტუაცია სიურეალისტურია, ამ კითხვის დასმას და მის სერიოზულად განხილვასაც აზრი არ აქვს.

გამოდის, რომ ტელეკომპანია „იმედი“ სერიოზულად უშვებს იმას, რომ დასავლეთმა, შეიძლება, მოცემულ სიტუაციაში რუსეთთან ომში ჩართვა მოგვთხოვოს.

საქართველოს დამოუკიდებლობის დღიდან დღემდე დასავლეთი ჩვენი მთავარი პარტნიორია; ის, ასევე, ჩვენი სუვერენიტეტის მთავარი გარანტორიც არის, ვინაიდან საერთაშორისო სისტემაში პატარა ქვეყნებს, როგორც წესი, აგრესიული იმპერიალისტური მეზობლების თავდასხმებისდან დიდი ქვეყნები იცავენ. როგორც აშშ-ს ელჩმა, კელი დეგნანმა თავისი ქვეყნის სახელით მართებულად აღნიშნა, „100%-ით რუსული დეზინფორმაციაა“ ის, რომ აშშ-ს საქართველოს რუსეთთან ომში ჩართვა სურს.

ვიღაცამ შეიძლება თქვას, რომ ამის პარალელურად, ტელეკომპანია „იმედის“ რედაქცია აქტიურად უჭერს მხარს საქართველოსთვის ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მინიჭებს; ასევე, წარსულში „იმედი“ დადებითად აფასებდა ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების გაფორმებას და ა.შ. თუმცა ამ ყველაფრის მიუხედავად, ბოლო პერიოდში „იმედის“ მხრიდან რუსული დეზინფორმაციისთვის პლატფორმის მიცემა მდგომარეობას რადიკალურად ცვლის. მსგავსი პროპაგანდის ხელშეწყობით „იმედი“ ხაზს უსვამს ყველაფერს, რაც კი აქამდე პროდასავლური უთქვამს ან გაუკეთებია.

ლოგიკურად შეუძლებელია, ერთდროულად თან დასავლეთის განზრახვებს ეჭვის ქვეშ აყენებდე (ფაქტობრივად, აკეთებდე დაშვებას, რომ მას შენი სიკვდილის ხარჯზე საკუთარი თავის გაძლიერება სურს) და თან მასთან დაახლოებს სურვილის გამოთქვამდე. ამგვარი ვარაუდების გამოთქმა თავისთავად ძირს უთხრის მეგობრობის თხოვნას და ეჭვის ქვეშ აყენებს აქამდე არსებული პარტნიორობის სიმტკიცესაც.

ზემოთქმულის გათვალისწინებით, შეგვიძლია თამამად მივიჩნიოთ, რომ ტელეკომპანია „იმედი“, დღეს, ანტიდასავლურ ნარატივებს ავრცელებს.

ამაზე შეიძლება გვიპასუხონ, რომ ეს პრორუსული კი არა, სინამდვილეში, პროქართული ნარატივებია. თუმცა ეს უბრალოდ, სიტყვათა თამაში იქნება. ჩვენს შემთხვევაში, საერთაშორისო ვითარებიდან გამომდინარე, ანტიდასავლური სენტიმენტის გავრცელება, ავტომატურად პრორუსული პოზიციის დაკავებას ნიშნავს. როგორც ზემოთ აღვნიშნე, საერთაშორისო სისტემაში პატარა ქვეყნებს სჭირდებათ დაცვა დიდი ქვეყნებისგან ან ძლევამოსილი სამხედრო ალიანსებისგან, სხვანიარად მათ იმპერიალისტურად განწყობილი მეზობლები გადაყლაპავენ.

აღსანიშნავია, რომ „ქრონიკის“ ეთერში გასული „გორბის“ გამოკითხვის სხვა შედეგებიც სელექციურად არის გაშუქებული. „იმედის“ ჟურნალისტი, ძირითადად, აშუქებს ისეთ კითხვებს, რომლებიც ეხება ან „მეორე ფრონტის“ გახსნას ან რომლებზეც მეტი ალბათობაა, რომ პოლარიზებულ გარემოში მთავრობისთვის სახარბიელო პასუხები მოვისმინოთ. ამის საპირისპიროდ, „იმედის“ ტელეთერში ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მიღებისთვის საჭირო ყველაზე მთავარ მოთხოვნებს - მაგალითად, სასამართლოს ან მედიის დამოკიდებულებას არანაირი სერიოზული განხილვა არ მოჰყოლია.

საქართველოს მთავრობა და მისი მხარდამჭერი ტელეკომპანია დღეს საკითხს ისე აყენებენ, რომ ჩვენ ან ომი უნდა დავიწყოთ რუსეთთან ან თუ არ დავიწყებთ, მაშინ ევროკავშირზე უარის თქმა მოგვიწევს. როგორც ზემოთ აღვნიშნე, ეს ცალსახად ანტიდასავლური ნარატივია, რომელიც რუსეთის გავლენის სფეროსკენ მიგვაქანებს. დღესდღეობით, საქართველოს საზოგადოების ერთ-ერთი მთავარი ამოცანა სწორედ ამ ნარატივთან დაპირისპირებაა.

ნებისმიერ საჯარო დისკუსიაში პროფესიონალური მედია განსაკუთრებულ როლს ასრულებს (და ასეც უნდა იყოს). თუმცა საქართველოში ხშირად დისკუსიის ხარისხი დრამატულად იკლებს ხოლმე იმის გამო, რომ ჟურნალისტებმა, უბრალოდ, არ იციან, თუ ვისთან რა თემაზე ჩაწერონ ინტერვიუ. ზოგჯერ ისეც გამოდის, რომ თავის დარგში კომპეტენტურ ადამიანს აბსოლუტურად სხვა თემაზე ეკითხებიან აზრს და შედეგად გზასაცდენილ დებატებს ვიღებთ.

ამ სტატიაში შევეცდები მოკლედ გადმოვცე ის, თუ როგორ ახერხებს დასავლეთში პროფესიონალი მედია საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვან თემებზე კომპეტენტური დისკუსიების წამოწყებას. ამის გასაგებად, პირველ რიგში, უნდა დავიწყოთ სულ თავიდან და აღვწეროთ ის, თუ როგორია დასავლეთში ახალი ცოდნის წარმოებისა და ამ ცოდნის გადაცემის სისტემები.

უმთავრესი ინსტიტუცია, რომელიც დასავლეთში ახალ ცოდნას აწარმოებს და სხვებს გადასცემს, არის აკადემია. ყველაზე პრესტიჟული აკადემიური ინსტიტუცია არის უნივერსიტეტი, რომელიც აწარმოებს არა მხოლოდ კვლევას, არამედ უზრუნველყოფს ძველი და ახალი ცოდნის სტუდენტებისთვის გადაცემას. უნივერსიტეტები სტუდენტებს ანიჭებენ ბაკალავრის, მაგისტრისა და დოქტორის აკადემიურ ხარისხებს (აკადემიური ხარისხების ჩამონათვალი ქვეყნების მიხედვით განსხვავდება, მაგრამ ყველაზე გავრცელებული კლასიფიკაცია ეს არის); ამას გარდა, არსებობს უნივერსიტეტებისგან სრულად ან ნაწილობრივ დამოუკიდებელი კვლევითი ინსტიტუტებიც (მაგალითად, ნასას კვლევითი ცენტრები აშშ-ში ან CNRS საფრანგეთში).

აკადემიური ინსტიტუტების ერთ-ერთი ფუნდამენტური დანიშნულება ახალი ცოდნის შექმნაა. ისინი ამისათვის სამეცნიერო კვლევებს ატარებენ. გასათვალისწინებელია, რომ სამეცნიერო კვლევები ტარდება არა მხოლოდ საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებში (როგორიცაა მაგალითად, ფიზიკა, ქიმია, ბიოლოგია), არამედ სოციალურ მეცნიერებებშიც (როგორიცაა მაგალითად, სოციოლოგია, პოლიტოლოგია, ანთროპოლოგია, საერთაშორისო ურთიერთობები, ისტორია, ფსიქოლოგია).

იდეალურ შემთხვევაში, როდესაც საჯარო სივრცეში რაიმე სახის სადავო საკითხი წამოიჭრება, პროფესიონალური მედია, პირველ რიგში, აზრს ეკითხება ხოლმე კონკრეტული დარგის მკვლევრებს ან მოცემულ სფეროში მოღვაწე დამსახურებულ პრაქტიკოსებს. მაგალითად, თუ საკითხი ეხება მე-15 საუკუნეში კათოლიკური ეკლესიის ისტორიას, აზრს ვეკითხებით, პირველ რიგში, მოცემული პერიოდით დაინტერესებულ რელიგიის ისტორიკოსს და არა ვთქვათ, ფართო პროფილის პოლიტოლოგს ან სოციოლოგს.

დასავლური პროფესიონალი მედიების უმეტესობა სწორედ ამ სქემით მოქმედებს. ნებისმიერ თემაზე, პირველ რიგში, საინტერესოა ისეთი ადამიანის აზრი, რომელმაც ა) ცხოვრების გარკვეული პერიოდი მიუძღვნა ამ საკითხის კვლევას და სწავლებას;

ბ) რომელიც ფლობს კაცობრიობისთვის ღირებულ ახალ ცოდნას.

ამის შემდეგ არის უკვე საინტერესო იმ ადამიანების აზრი, რომლებიც მომიჯნავე დისციპლინებს წარმოადგენენ ან რომლებსაც უბრალოდ, ამ თემაზე ბევრი უფიქრიათ და ღირებული არგუმენტების შემოთავაზება შეუძლიათ.

გასათვალისწინებელია, რომ დასავლურ აკადემიაში ახალი ცოდნის შექმნისა და გადაცემის სტანდარტები არის, როგორც წესი, უფრო მაღალი, ვიდრე ვთქვათ, არასამთავრობო ინსტიტუტებში ან პოლიტიკურ ორგანიზაციებში. ამიტომ პროფესიონალი მედია, პირველ რიგში, ცდილობს ამ მაღალი კვლევითი სტანდარტებით მიღებული ცოდნის მოპოვებას, დამუშავებასა და სხვებისთვის გაცნობას.

საქართველოში, იმის გამო, რომ ადგილობრივი აკადემიური და კვლევითი ინსტიტუტების შესაძლებლობები ბევრად შეზღუდულია, ვიდრე დასავლეთის დიდ და განვითარებულ ქვეყნებში, ნებისმიერ საკითხზე ვიწრო სპეციალიზაციის ადამიანის პოვნა გაჭირდება. თუმცა ხშირ შემთხვევაში, ქართული მედია არც მომიჯნავე სფეროს ან ფართო პროფილის სპეციალისტების მოძებნას ცდილობს.

ქართულ მედიაში, როგორც წესი, ნებისმიერ თემაზე, უმთავრესად, აზრს გამოთქვამენ ადამიანები, რომლებსაც შესაბამის სამეცნიერო კვლევების შესახებ არანაირი ცოდნა არ გააჩნიათ. ძირითადად, ამის გამო საქართველოში საჯარო დისკუსიების უმეტესობა აცდენილია თანამედროვეობას.

ქართულ მედიას ამ მოჯადოებული წრის გარღვევა მარტივად შეუძლია. თუმცა ეს ამ დრომდე ვერ ხერხდება, ვინაიდან გარდა იმისა, რომ პოლიტიკური ნების ნაკლებობაა (განსაკუთრებით, სამთავრობო მედიაში), არსებობს ჟურნალისტების კომპეტენციის პრობლემაც.

ჟურნალისტების ნაწილს ბუნდოვანი წარმოდგენა აქვს იმაზე, თუ როგორ მუშაობს თანამედროვე სამყაროში მეცნიერება, რა არის სამეცნიერო კვლევა, როგორი სტანდარტებით იწარმოება ის, რა არის რეცენზიის სისტემა, როგორ ხდება კვლევების მნიშვნელობის რანჟირება და ა.შ. ერთი სიტყვით, მათ არ აქვთ ელემენტარული ცოდნა იმისთვის, რომ გაიგონ, რომელი ინფორმაციაა ღირებული და რომელი - უბრალოდ, საეჭვო.

ქართულ მედიაში კომპეტენციის პრობლემები ერთ დღეში ვერ მოგვარდება. ასევე, გასათვალისწინელია ისიც, რომ ბოლო დროს ე.წ. „ფეისბუქ-ექსპერტების“ გაჩენამ ვითარება კიდევ უფრო მეტად დაამძიმა. თუმცა ყველაფერი გამოსწორებადია, იმ შემთხვევაში, თუკი იარსებებს იმის სურვილი, რომ ჩვენს საზოგადოებაში მიმდინარე დისკუსიები თანამედროვეობას დაეწიოს.

რუსეთ-უკრაინის მიმდინარე ომმა ჰოლოდომორის საკითხი გააცოცხლა. მასობრივი შიმშილობა, რომელმაც 1932-1933 წლებში მილიონობით უკრაინელი იმსხვერპლა, დღემდე საზოგადო და პოლიტიკური დავის საგანია. ზოგი მიიჩნევს, რომ საშინელი სიკვდილიანობა საბჭოური ეკონომიკური კრიზისის შედეგი იყო, ხოლო დიდი ნაწილის მოსაზრებით, ეს ხელოვნურად გამოწვეული და უკრაინული ნაციონალიზმის ჩასახშობად მიზანმიმართული სტალინისეული პოლიტიკა გახლდათ.

აღიარებული პოლონელი რეჟისორის, აგნეშკა ჰოლანდის ბიოგრაფიული დრამა სათაურად „მისტერ ჯონსი“, ბრიტანელი ჟურნალისტის, გარეთ ჯონსის (1905-1935) საბჭოთა კავშირში მოგზაურობაზე მოგვითხრობს. ახალგაზრდა უელსელი რეპორტიორი პირველი ადამიანი იყო, რომელმაც მთელ სამყაროს აუწყა საშინელი შიმშილობისა და უდიდესი მსხვერპლის შესახებ. ბრიტანულ-უკრაინულ-პოლონური ერთობლივი ნამუშევარი 2019 წლის ბერლინის საერთაშორისო კინოფესტივალის მთავარ პროგრამაში იყო ჩართული.

სიმბოლურია, რომ ფილმი ჯორჯ ორუელისეული, ფერმისა და ღორების კადრებით იწყება. ამერიკელი მწერალი ხომ სწორედ ამ დროს მუშაობდა თავის ცნობილ რომანზე. ორუელს მაყურებელი კიდევ შეხვდება და მისი ალუზიური „ცხოველების ფერმაც“ ფილმს ყურებისას, ერთგვარ ლაიტმოტივად გაყვება.

მთავარი გმირი აქტიური, ენთუზიაზმით სავსე, დიდი ბრიტანეთის ყოფილ პრემიერთან, დევიდ ლოიდ-ჯორჯთან დაახლოებული ამბიციური ჟურნალისტია, რომელმაც უკვე ჩამოართვა ინტერვიუ ქვეყნის სათავეში ახალმოსულ ადოლფ ჰიტლერს, ამჯერად კი საბჭოთა კავშირში მიემგზავრება იოსებ სტალინთან სასაუბროდ.

პირქუშ მოსკოვში ჩასული გარეთ ჯონსი უცხოელი რეპორტიორების ბოჰემურ წრეში ექცევა. აქ ლიდერი ინგლისელი ჟურნალისტი, პულიცერის პრემიის ლაურეატი უოლტერ დიურანტია, რომელიც მრავალი წელია საბჭოეთში ცხოვრობს და შესაბამისად, სტალინის მეხოტბეა. სხვათა შორის, დიურანტი მსოფლიომ მოგვიანებით გააკრიტიკა ჰოლოდომორისა და საბჭოური მასობრივი შიმშილობის უარყოფისთვის. ჯონსი მალევე ხვდება, რომ მისი ადგილი მოსკოვსა და ხსენებულ წრეში არაა და მკაცრ რეალობასაც აწყდება. „გარეთ, დაბრუნდი სახლში, არაა ეს ქვეყანა საშენო“, - ურჩევს დიურანტი ახალგაზრდა მისტერ ჯონსს, მას შემდეგ რაც უელსელი ჟურნალისტი ცივ ზამთარში თავად გახდება საშინელების მოწმე - შეძრწუნებული გარეთ ჯონსი საკუთარი თვალით ნახავს ნეკროფაგებად ქცეულ ადამიანებსა და კანიბალიზმის შემთხვევებს, რასაც მართლა მასობრივად იყო მოდებული ჰოლოდომორის მძიმე პერიოდში.

საბოლოოდ, ჯონსი The Times-ში აქვეყნებს ვრცელ ინფორმაციას ტოტალიტარული რეჟიმის ქვეშ მყოფი ხალხის უმძიმესი ფიზიკური და მორალური ყოფის შესახებ, ფილმის ეპილოგი კი ჟურნალისტის სიკვდილს გვახსენებს, რომელიც სწორედ ჰოლოდომორზე ინფორმაციის გავრცელებას უკავშირდება - მომდევნო წელს გარეთ ჯონსი საბჭოეთის შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატის (НКВД) მიერ დაქირავებულმა ბანდიტების ჯგუფმა გაიტაცა და ოცდაათი წლის იუბილის წინა დღეს, 1935 წლის 12 აგვისტოს მოკლა.

დღეს უკვე ყველასთვისაა ცნობილი, რომ 2010 წელს, კიევის სასამართლომ ჰოლოდომორი იოსებ სტალინის მმართველობით განხორციელებულ გენოციდად აღიარა, ხოლო დანაშაულისთვის ასევე პასუხისმგებლებად დაასახელა იმ დროის უკრაინელი და საბჭოელი კომუნისტი ჩინოსნები: ლაზარ კაგანოვიჩი, სტანისლავ კოსიორი, მენდელ ხატაევიჩი, ვლას ჩუბარი და სხვები.

ჰოლოდომორი გენოციდად აღიარებული ასევე აქვს მსოფლიოს ოცამდე ქვეყანას, მათ შორის - საქართველოს.