მედიასაშუალებებმა გაავრცელეს საქართველოს ნაკრების მწვრთნელისა და მოჭიდავეების ფოტო, რომელზეც მათ რუსეთის დროშის ფერების ფონზე მოჭიდავის გამოსახულებიანი მაისური აცვიათ. მედიასაშუალებები წერენ, რომ სპორტსმენების მაისურზე ასახულია დე ფაქტო ოსეთის პარლამენტის დეპუტატი ჯამბულატ თედეევი და ამ ფორმით ნაკრების წევრები მხარს უჭერენ ე.წ. სამხრეთ ოსეთის დეპუტატს. სინამდვილეში, მაისურზე გამოსახული პირი ჩრდილოეთ ოსეთის პარლამენტის წევრია.

ამბავი თავდაპირველად, 16 აგვისტოს საღამოს, ონლაინგამოცემა On.ge-მ გამოაქვეყნა, შემდეგ კი იგივე ფოტო და მსგავსი ინფორმაცია არაერთმა მედიამ გაავრცელა, მათ შორის: რადიო თავისუფლება, ლიბერალი, ტაბულა, რეგინფო, ინტერპრესნიუსი, კვირის პალიტრა, Ambebi.ge,  ექსპრესნიუსი, პრაიმტაიმი, ინფო რუსთავი, Pia.ge, Mediamall.ge, Accent.com.ge, Qartli.ge; ამბავი გამოქვეყნდა პირველი არხისა და რუსთავი 2-ის ვებსაიტებზეც. იდენტური ინფორმაცია გაავრცელა „მაესტრომაც“ და სხვა, ისეთმა პორტალებმა, როგორიცაა:  Goal.ge, Popsport.com, Fanebi.com, Sportall.ge.

გამოცემების ნაწილი ახალი ამბის გამოქვეყნებისას სხვა მედიასაშუალებას დაეყრდნო. მაგალითად, ინტერნპრესნიუსმა, რეგინფომ და Mediamall.ge -მ წყაროდ რადიო თავისუფლება მიუთითეს, რომელიც წერს, რომ ფოტო მიაწოდეს. ინტერპრესნიუსზე დაყრდნობით გამოაქვეყნეს ამბავი პალიტრა ჰოლდინგში შემავალმა გამოცემებმა, პორტალების ნაწილმა კი აღნიშნა, რომ ფოტო და ამბავი On.ge-მ გაავრცელა.

მასალების გავრცელების შემდეგ On.ge-მ გაარკვია, რომ მაისურზე გამოსახული პირი არა დე ფაქტო სამხრეთ ოსეთის, არამედ ჩრდილოეთ ოსეთის პარლამენტის დეპუტატია. გამოცემამ მასალებში შესწორებები შეიტანა და მკითხველს ბოდიში მოუხადა. On.ge-მ სტატიები 17 აგვისტოს, დილით შეასწორა. 

ამ შესწორების შემდეგ ტექსტი ჩაასწორეს ლიბერალმა, პირველმა არხმა და Accent.com.ge-მ, თუმცა, მითითების გარეშე.  ყველა დანარჩენ მედიასაშუალებაში, 17 აგვისტოს 14:00 საათის მონაცემებით, კვლავ გადაუმოწმებელი ინფორმაციაა გამოქვეყნებული.

14 აგვისტოს „რუსთავი 2-ის“ მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში გავიდა სიუჟეტი „ინტერნეტ სივრცეში გავრცელებული ახალი სახიფათო თამაშის შესახებ“. მასალა მხოლოდ ერთ რესპონდენტზე დაყრდნობით, დადასტურებულ ფაქტად გვაწვდის ამბავს იმის შესახებ, რომ საქართველოში გავრცელდა ინტერნეტ თამაში, რომელიც მოზარდებს სუიციდისკენ უბიძგებს; გაიგივებულია ეს თამაში „ლურჯ ვეშაპთან“, რომლის კავშირი მოზარდების თვითმკვლელობასთან ასევე არ არის ოფიციალურად დადასტურებული; გარდა ამისა, სიუჟეტში დასახელებულია თამაშის სახელწოდება და ნაჩვენებია გზა, როგორ შეიძლება ჩაერთო  (მისი არსებობის შემთხვევაში).

ინტერნეტ თამაში რომ "საშიშია და უკვე საქართველოშიც გავრცელდა", ეს მტკიცებით ფორმაში დასაწყისშივე, მასალის წარდგენისას გვესმის და შემდეგაც რამდენჯერმე მეორდება სიუჟეტში.

• „ახალი სახიფათო თამაში ინტერნეტ სივრცეში. საშიში არსება უკვე საქართველოშია“, - ასე წარადგენს სიუჟეტს საინფორმაციო გამოშვების წამყვანი.

სიუჟეტის ავტორი კი მასალაში ამბობს:

• „თამაშის მოქმედ პირთან კონტაქტობენ საქართველოშიც“;
  
  
• „ჯერჯერობით დაუდგენელია საშიში ინტერნეტ თამაშის უკან რეალური პიროვნებაა თუ ვირუსი, რომელიც ყოველდღიურად უფრო და უფრო მეტ ადამიანს უკავშირდება“; 
  
  
• „საქართველოში ბავშვებმა ამ თამაშის შესახებ უკვე ბევრი იციან, ზოგი მონსტრს ინტერესის გამო თავად უკავშირდება“.
  

ამგვარი განცხადებების საფუძველს მასალის ავტორს, რასაც სიუჟეტიდან ვიგებთ, მხოლოდ ერთი რესპონდენტის მოსაზრება აძლევს, რომელიც ამბობს, რომ თამაშის შესახებ მეგობრებისგან შეიტყო. მასალაში ისიც ჩანს, როგორ ცდილობს რესპონდენტი ჩაერთოს თამაშში, მაგრამ მცდელობა უშედეგოდ მთავრდება, რადგან, „როდესაც შენ უკავშირდები პირველი [ინტერნეტ ბოტს], ის თვითონ არ გწერს“.

გარდა იმისა, რომ სიუჟეტში თამაშის არსებობა და კავშირი სუიციდთან, კითხვის ნიშნის ქვეშ არ დგას, სიუჟეტის დასაწყისშივე სახელდება თამაშის სახელწოდება და ნაჩვენებია გზაც, რის საშუალებით უნდა დაამყარო კავშირი თამაშთან და როგორ უნდა მოძებნო „საშიში ინტერნეტ ბოტი“.

ასევე დადასტურებულ ფაქტად გვესმის, რომ თამაში მონაწილის სუიციდით მთავრდება.

• „ნებისმიერ შემთხვევაში, ინტერნეტ მონსტრი სახიფათოა, “ლურჯი ვეშაპის” მსგავსად ვირტუალური ქალის ბოლო დავალება თვითმკვლელობაა“, - შესავალშივე გვეუბნება წამყვანი; 
  
  
• „არის რამდენიმე შემთხვევა სუიციდის“, - ეუბნება ჟურნალისტს რესპონდენტი და იქვე არ ჩანს მცდელობა ავტორის მხრიდან ამ განცხადების უტყუარობის დასადასტურებლად, მაგ.: რა იცის ფრაზის ავტორმა ამ შემთხვევებზე, სად და როდის მოხდა და რა ამტკიცებს, რომ ეს ინტერნეტ თამაშის შედეგი იყო;
  
  
• „ინტერნეტ ბოტის შესახებ არაფერი იცის შინაგან საქმეთა სამინისტრომ, შესაბამისად, უწყება მოზარდების სუიციდის შემთხვევების თავიდან ასაცილებლად არც არაფერს აკეთებს“, - ამთავრებს ავტორი სიუჟეტს, ისე რომ აქაც დადასტურებულ ფაქტად წარმოაჩენს კავშირს მოზარდების სუიციდსა და ინტერნეტ თამაშს შორის.
  
  

მასალა ისე მთავრდება, რომ მასში გარდა ჟურნალისტის ზემოთ ნათქვამი ტექსტისა, არსად გვხვდება შინაგან საქმეთა სამინისტროს პასუხი, რომელიც უმოქმედობაშია დადანაშაულებული.

სიუჟეტიდან ასევე გვესმის, რომ მსგავსი სახიფათო თამაშების მოწყვლად ჯგუფებს ძირითადად არასრულწლოვნები წარმოადგენენ.

„ძალადობრივი თამაშის შესახებ კვლევები აჩვენებენ, რომ ასეთ გართობას ძირითადად სუსტი ფსიქიკის, არათვითრეალიზებული და მშობლების ყურადღებას მოკლებული ბავშვები იქცევენ“, - ამბობს ჟურნალისტი, თუმცა, მასალაში არსად ჩანს რომელ კვლევაზეა საუბარი. ამის შემდეგ კი გვხვდება ფსიქოლოგების რეკომენდაციები, როგორ დავიცვათ ბავშვები ამგვარი თამაშებისგან და ავაცილოთ მოსალოდნელი სუიციდი.

არასრულწლოვანთა სუიციდის თემა ცხადია მედიის ინტერესიის თემაა და ამ საკითხზე მასალები უნდა მომზადდეს, თუმცა, დიდი სიფრთხილით. „არ დაიყვანოთ სუიციდი მხოლოდ ერთ მარტივ მიზეზამდე, მაგალითად, პირად ურთიერთობებში არსებული პრობლემები, ფინანსური მდგომარეობა, ნარკოტიკები და ა.შ. ამგვარი გაშუქების მთავარი ფოკუსი პრობლემაზე მსჯელობაა. მაგალითად, შესაძლებელია, საზოგადოებას დაეხმაროთ გაარჩიონ სუციდის გამომწვევი ნიშნები, რათა მოხდეს პრევენცია", - ვკითხულობთ საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ მომზადებულ სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო დოკუმენტში.

საქართველოს სახალხო დამცველმა ზოგადი წინადადებით მიმართა საქართველოს პრემიერმინისტრს და მთავრობის სახელით გამოცემულ საკანონმდებლო აქტებში გამოყენებული ტერმინის "ოჯახის უფროსის" სხვა უფრო ნეიტრალური ფორმით ჩანაცვლება მოითხოვა. ნინო ლომჯარიას ამ ინიციატივას მედიაში არაერთი მასალა მოჰყვა. ონლაინმედიის ნაწილმა ომბუდსმენის ინიციატივა ჰომოფობიური და სიძულვილის ენის შემცველი კონტექსტით გააშუქა. გამოცემა „რეპორტიორმა“ [reportiori.ge] კი სახალხო დამცველის ინიციატივას რამდენიმე მასალა მიუძღვნა, რომლებშიც ნინო ლომჯარიას დისკრედიტაციის მცდელობაა.

სახალხო დამცველის განცხადება 6 აგვისტოს გამოქვეყნდა, მედიაში კი ეს ინფორმაცია 9 აგვისტოდან გავრცელდა. ამ დროიდან დღემდე გამოცემა “რეპორტიორმა” საკითხს ოთხი ახალი ამბავი მიუძღვნა, ოთხივე მათგანი სხვადასხვა პირის მიერ სოციალურ ქსელში გავრცელებული მოსაზრებებია, ყოველგვარი შესავლის, განმარტების ან დამატებითი კომენტარების გარეშე უცვლელად გადატანილი.

„ირმა ინაშვილი: სად და როგორ იზრდებოდით, რომ ყველაფერი ჩვენი, ტრადიციული, ზნეობრივი გეზიზღებათ?!“ - ამ სათაურით 10 აგვისტოს რეპორტიორმა ვებგვერდზე ირმა ინაშვილის სტატუსი გამოაქვეყნა. „ესენი მალე კანონპროექტს შემოგვთავაზებენ,- მამაკაცმა იმშობიაროს, ქალს დრო არა აქვს და იზღუდება მისი უფლებაო. წადით, გენაცვალე, გადასახლდით სხვა კუნძულზე და იქ დადგით თქვენი ექსპერიმენტები. ჩვენ მოგვწონს ის, რაც გვაქვს! არ წაიღეს ტვინი? ასეთი რა ბავშვობა გაიარეთ, სად და როგორ იზრდებოდით, რომ ყველაფერი ჩვენი, ტრადიციული, ზნეობრივი გეზიზღებათ“, - წერს ინაშვილი.

„ნინო ლომჯარია სახალხო დამცველი? არა! პიდარასტების, ლესბოსელების და ფემინისტების დამცველია!“ - ასევე უცვლელად და ყოველგვარი განმარტების, ან გამიჯვნის გარეშე გადააკოპირა გამოცემამ ამავე დღეს ზვიად ტომარაძის ჰომოფობიური სტატუსიც, სათაურით - ზვიად ტომარაძე: ნინო ლომჯარია სახალხო დამცველი? არა!

ორი მასალა გამოაქვეყნდა 13 აგვისტოსაც - "ობიექტივის" ჟურნალისტის, ბონდო მძინარაშვილის არაეთიკური სტატუსი და ალიას ჟურნალისტის გელა ზედელაშვილის მოსაზრება.

სახალხო დამცველის ინიციატივაზე სტატიები მოამზადეს სხვა ონლაინგამოცემებმაც. ყველა მათგანის ტექსტი იდენტურია. ამ მასალებში ასევე გაიხსენეს ნინო ლომჯარიას მოსაზრება 2 აპრილის გამოქვეყნებული ანგარიშიდან, რომელიც ლგბტ პირთა უფლებრივ მდგომარეობას ეხება და უარყოფითადაა შეფასებული ქორწინების ცნება, როგორც ქალისა და მამაკაცის კავშირის რეგულირება. აღსანიშნავია, რომ ამ სტატიებში უცვლელად გადაიტანეს აპრილში გამოქვეყნებული ტექსტები, რომლებიც იყო ჰომოფობიური და დაამატეს ომბუდსმენის ახალი ინიციატივა.

ამ სტატიების უმეტესობას მანიპულაციური სათაური აქვს, დაახლოებით ამგვარი კონტექსტის - ,,ჰომოსექსუალთა ქორწინება უნდა დაკანონდეს, ტერმინი “ოჯახის უფროსი” უნდა შეიცვალოს”. სტატიები იდენტური ტექსტით და ოდნავ განსხვავებული სათაურებით გამოაქვეყნეს: TimeNews.ge-მ, DiaNews.ge-მ , რომელმაც წყაროდ TimeNews მიუთითა, ჟურნალმა „სარკემ“ ასევე TimeNews-ზე დაყრდნობით და „სარკის“ ავტორობით გადაიტანეს ტექსტი Tvm.ge-მ და Digest.pia.ge-მ.

გარდა ამისა, რეპორტიორის მსგავსად, ირმა ინაშვილისა და ზვიად ტომარაძის სტატუსები გამოაქვეყნეს ვებსაიტებმა: mystar.ge, Geotimes.ge და მარშალპრესი.

10 აგვისტოს გამოცემებმა kvira.ge, reportiori.ge და pia.ge გამოაქვეყნეს მასალა, თითქოს WASHINGTON DAILY-მ გაავრცელა ინფორმაცია საქართველოს პრეზიდენტის, გიორგი მარგველაშვილის მიერ მარიხუანის მოწევის გამო დაჯარიმების შესახებ. გამოცემები ირწმუნებიან, რომ ამერიკული გამოცემა "ვაშინგტონის შტატის პოლიციის დეპარტამენტზე დაყრდნობით წერს, რომ მარტში აშშ-ში ვიზიტისას გიორგი მარგველაშვილი არა სიგარეტის, არამედ სასტუმროს ნომერში მარიხუანის მოწევის გამო დააჯარიმეს."  იქვე აღნიშნულია, რომ სასტუმროს ადმინისტრაციას საქართველოს პრეზიდენტისთვის ჯარიმა ოფიციალურად უნდა გამოეწერა, თუმცა, დელეგაციის წევრების მცდელობის შედეგად დოკუმენტში გიორგი მარგველაშვილის დაჯარიმების მიზეზად თამბაქოს მოხმარება ჩაიწერა.

მასალას თან ახლავს ინგლისურენოვანი  ე.წ. სქრინი, სადაც თითქოსდა ამერიკული გამოცემის სტატიაა ასახული. გამოცემები დასძენენ, რომ ინფორმაცია ამის შესახებ სოციალურ ქსელში მოიძიეს. მარტივი ძიებითაც ცხადია, რომ WASHINGTON DAILY საერთოდ არ არსებობს. დაახლოებით ამ სახელით იძებნება მხოლოდ WASHINGTON DAILY NEWS, რომელსაც მსგავსი არაფერი დაუწერია. ქართულ გამოცემებს კი სოციალურ ქსელში გავრცელებული არც ყალბი ფოტო არ გადაუმოწმებიათ და არც ფოტოზე არსებული ინფორმაცია. არც ერთ აღნიშნულ მასალაში არ ჩანს მცდელობა, რომ თუნდაც პრეზიდენტის ადმინისტრაციასთან შეეცადნენ გაერკვიათ, მართლაც დაჯარიმდა თუ არ გიორგი მარგველაშვილი. 

უფრო მეტიც, ქართული მედიასაშუალებების მიერ არაზუსტი მასალის გავრცელებიდან მალევე მარგველაშვილის ქმედება დაგმო  მამუკა არეშიძემ, რომელმაც ექსპერტის სტატუსით "პრაიმტაიმის" პრესკლუბში პრესკონფერენცია გამართა. მისი შეფასება "პრაიმტაიმმა" გამოაქვეყნა და აღნიშნა, რომ არეშიძე გამოეხმაურა "დასავლური პრესის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას, რომ პრეზიდენტი გიორგი მარგველაშვილი ამერიკაში ვიზიტის დროს მარიხუანას მოწევისთვის დააჯარიმეს. ექსპერტი ამბობს, რომ ეს განცხადება მისთვის მოულოდნელი და შოკისმომგვრელი იყო".

8 აგვისტოს გაზეთ რეზონანსის ვებსაიტმა და სააგენტო news.coa.ge-მ გაავრცელეს ინფორმაცია თითქოს საქართველოს პრეზიდენტობის დამოუკიდებელი კანდიდატის, სალომე ზურაბიშვილის განცხადებას რუსეთის პრეზიდენტი, ვლადიმერ პუტინი ეხმაურება. სალომე ზურაბიშვილმა განაცხადა, რომ 2008 წელს აგვისტოს ომი საქართველომ დაიწყო. გამოცემების მტკიცებით კი, ამის საპასუხოდ ვლადიმერ პუტინმა ამ განცხადებას "უპრეცედენტო გმირობა" უწოდა. 

რეზონანსმა თავდაპირველად წყაროდ რუსული მედია მიუთითა. ვინაიდან მსგავსი ინფორმაცია არსად იძებნებოდა, "მედიაჩეკერი" დაუკავშრდა რეზონანსს და კონკრეტული წყაროს მითითება სთხოვა. რედაქციამ კი განაცხადა, რომ ისინი cyc.ge-ს დაეყრდნენ, რის შემდეგაც მასალა ჩასწორდა და წყაროდ აღნიშნული ვებსაიტი მიეთითა. საძიებო სისტემაში ჩანს, რომ cyc.ge-ზე მსგავსი მასალა მართლაც იყო გამოქვეყნებული, თუმცა ამ დროისთვის წაშლილია. ამასთან, რატომ მიიჩნია გამოცემამ ეს ვებსაიტი პუტინის განცხადებების მოსაძიებლად რელევანტურ წყაროდ გაუგებარია. 

The Boston Globe-ს კამპანიაში, რომელიც დონალდ ტრამპის მიერ მედიაზე დაუსრულებელი თავდასხმების პასუხად დაიგეგმა, 300-ზე მეტი ამერიკული მედია ორგანიზაცია ჩაერთო. გამოცემებმა სარედაქციო სვეტები გამოაქვეყნეს და დაგმეს ტრამპის “ბინძური ომი” პრესის წინააღმდეგ. წერილებში გამოცემების უმრავლესობა დემოკრატიულ საზოგადოებაში თავისუფალი პრესის მნიშვნელობას უსვამს ხაზს და ტრამპის ადმინისტრაციას პრესის საწინააღმდეგო რიტორიკის შეცვლისკენ მოუწოდებს.

The Boston Globe-მა “პრესაზე პრეზიდენტის ადმინისტრაციის მხრიდან თავდასხმების საფრთხეებზე” სარედაქციო სვეტის გამოქვეყნება 16 აგვისტოს დააანონსა და კოლეგებსაც იგივე მოუწოდა.

პრეზიდენტი ტრამპი საჯარო გამოსვლებსა თუ ტვიტერზე, იმ ჟურნალისტებს, რომლებიც არ მოსწონს, “ყალბი ახალი ამბების” გავრცელებაში ხშირდ ადანაშაულებს და “ხალხის მტრად” მოიხსენიებს. პრესის კრიტიკა დემოკრატიულ საზოგადოებაში შესაძლოა, ჯანსაღი დებატის ნაწილი იყოს. მედია ორგანიზაციები ხანდახან ნამდვილად იმსახურებენ კრიტიკას. თუმცა ამერიკულ მედიას მიაჩნია, რომ თეთრი სახლის მოქმედი ადმინისტრაცია პრესის დემონიზაციით უფროა დაკავებული, რითაც ინფორმირებული საზოგადოების პრინციპს საფრთხეს უქმნის.

თავდაპირველად კამპანიაში ჩართვას 100 მედიაორგანიზაცია დათანხმდა, საბოლოოდ კი ეს რიცხვი 350-მდე გაიზარდა. მათ შორის არიან როგორც ნაციონალური გაზეთები, ასევე ლოკალური მედიასაშუალებები და საერთაშორისო გამოცემები, როგორიცაა ბრიტანული The Guardian.



Boston Globe სარედაქციო სვეტში სათაურით “ჟურნალისტები მტრები არ არიან” წერს, რომ პრესის თავისუფლება 200 წლის განმავლობაში ფუნდამენტური ამერიკული პრინციპი და უცხო ერებისთვის მისაბაძი მაგალითია.

“თავისუფალ პრესას სჭირდები” - წერს The New York Times და ტრამპის თავდასხმებს დემოკრატიისთვის სახიფათოს უწოდებს. ტექსტის მიხედვით, პრესაზე თავდასხმა პირდაპირ საფრთხეს უქმნის ჟურნალისტებს ისეთ ქვეყნებში, სადაც კანონის უზენაესობა მყიფეა და ასევე, პატარა გამოცემებს, ინდუსტრიის ეკონომიკური კრიზისის გამო. “თაიმსი უერთდება კოლეგებს, რათა შეახსენოს მკითხველს ამერიკული თავისუფალი პრესის მნიშვნელობა.” გამოცემამ გამოაქვეყნა სხვადასხვა გაზეთის სარედაქციო სვეტებიდან აღებული ათობით ციტატა.

The Philadelphia Inquirer წერს, რომ მისი ქალაქი აშშ-ის დემოკრატიის დაბადების ადგილია: “თუ პრესა არაა თავისუფალი… არც ქვეყანაა თავისუფალი და არც მისი ხალხი”.

“ხალხის მტერი” იყო ის ფრაზა, რომელსაც “ნაცისტები უწოდებდნენ ებრაელებს” და როგორც იოსებ სტალინის კრიტიკოსებს მოიხსენიებდნენ დახვრეტამდე, - ამ მესიჯით გამოეხმაურნენ კამპანიას McClatchy-ის ჰოლდინგში შემავალი 30 ყოველდღიური გაზეთის სარედაქციო სვეტების ავტორები.

კიდევ ერთი გაზეთი, რომელიც კამპანიას შეუერთდა Topeka Capital-Journal-ია. მისი თქმით, ტრამპის თავდასხმები “მავნე და დესტრუქციულია და ახლავე უნდა დასრულდეს... “პრეზიდენტს არ მოსწონს, როცა კითხვებს უსვამენ. გვესმის. არ მოსწონს ნეგატიური გაშუქება. გვესმის. მაგრამ ჩვენ ჩვენი საქმე გვაქვს გასაკეთებელი, პრეზიდენტი კი მიმდინარე მოვლენებში განსაკუთრებით დიდ როლს ასრულებს.” გამოცემა ერთ-ერთია, რომელიც 2016 წელს ტრამპის კანდიდატურას მიესალმებოდა.

The Beaver County Times და The Ellwood City Ledger: “ჟურნალისტები არ არიან ხალხის მტრები. ჩვენ ვართ ხალხი… ჟურნალისტები ვართ თვალები, ყურები და ხმა ადამიანებისა, რომელთაც ვემსახურებით. ჩვენ ვსხედვართ სკოლის ბორდის შეხვედრებზე, რათა იცოდეთ, ვინ იქნება შემდეგი დირექტორი. ჩვენ ვესწრებით ქალაქის საკრებულოს შეხვედრებს, რათა იცოდეთ რომელი კომპანია აშენებს თქვენს უკანა ეზოში.”

The Atlantic: “ჩვენ ვიცით საით შეიძლება წავიდეს მედიაზე თავდასხმები. ყოველთვის როცა პოლიტიკოსებს ეჭვქვეშ დაუყენებიათ პრესის უფლებები და ლეგიტიმურობა, ამას ძალადობა მოჰყოლია… როგორც ყველა ამერიკელს, პრეზიდენტსაც აქვს უფლება გააკრიტიკოს პრესა. მაგრამ მას, ასევე, ფიცი აქვს დადებული, დაიცვას კონსტიტუცია - და ის ასეც უნდა მოიქცეს.”

The Star News: “კი, პრესის წევრები ხანდახან არასწორ ფაქტებს აშუქებენ. როცა ასე ხდება, მათ ანგარიშვალდებულებას საკუთარი მედია ორგანიზაციები და ინდუსტრიის სხვა წამომადგენლები სთხოვენ. თითქმის ყოველთვის შეცდომას აღიარებენ და მალევე ასწორებენ, რასაც ვერ ვიტყვით პრეზიდენტზე.”

რას ფიქრობს ამერიკული საზოგადოება, ამაზე Quinnipiac-ის უნივერსიტეტის კვლევაშია საუბარი. კვლევის თანახმად, ამერიკელი ამომრჩევლის 65% ფიქრობს, რომ მედია დემოკრატიისთვის მნიშვნელოვანია. ამასთან, ტრამპისა და რესპუბლიკელების ამომრჩევლის 51%-ს მიაჩნია, რომ მედია “ხალხის მტერია და არა დემოკრატიის მნიშვნელოვანი ნაწილი”.

ტრამპი, რომელიც გამუდმებით ესხმის თავს იმ მედიებსა თუ ჟურნალისტებს, რომელთა გაშუქებული ამბავიც არ მოსწონს, მის საწინააღმდეგო კამპანიას ტვიტერზე გამოეხმაურა: “ყალბი ახალი ამბების მედია ოპოზიციური პარტიაა. ეს ძალიან ცუდია ჩვენი დიდებული ქვეყნისთვის… მაგრამ ჩვენ ვიგებთ!”

ბრიტანული რადიოს TalkRadio-ს წამყვანმა ჯეიმს ვეილმა ჟურნალისტ ნიჩი ჰოჯსონთან ინტერვიუს დროს, რომელიც ყვებოდა, რომ სექსუალური შევიწროების მსხვერპლი იყო, სრული გულგრილობა გამოიჩინა, რის გამოც ის რადიომ დროებით სამსახურიდან გაათავისუფლა.

TalkRadio-მ მომხდართან დაკავშირებით განცხადება გაავრცელა,რომელშიც განმარტებულია, რომ ვეილის ინტერვიუ “თანხვედრაში არ იყო რადიოს ღირებულებებთან და ის მგრძნობელობისგან სრულად იყო დაცლილი, როდესაც სტუმარი საკუთარ ისტორიაზე საუბრობდა”.

“მაუწყებლობის ეს სტილი სრულებით არ არის ის, რასაც რადიო მხარს უჭერს და ახალისებს, ამიტომ, საქმის ბოლომდე შესწავლამდე ჩვენ მისთვის დროებით უფლებამოსილების შეწყვეტის გადაწყვეტილება მივიღეთ”, - ნათქვამია განცხადებაში. ეს ინციდენტი “იყო როგორც “ფროდაქშენის”, ისე წარმდგენი გუნდის მიერ დაშვებული სამწუხარო შეცდომა და ჩვენ ყოველ ღონეს ვიხმართ, რომ მსგავსი ინციდენტი აღარ განმეორდეს”, - განმარტეს რადიოში.

ინტერვიუს დროს, ვეილი იცინოდა და რესპონდენტს არაადექვატურ კითხვებს უსვამდა, მან სტუმარს ისიც უთხრა, რომ ინციდენტის თავიდან ასაცილებლად, სათანადო ღონე არ იხმარა. “ნუთუ, არ გაწუხებთ ის, იმ დროს, როდესაც თქვენ ამ საკითხს ბოლომდე არ მიჰყვებით, მას ამ საშინელების სხვა ქალებისთვის გაკეთებაც შეძლია”, - ასეთი კითხვა დაუსვა ვეილმა სტუმარს.

ჰოჯსონმა The Guardian-ისთვის დაწერილ სტატიაში, რომელშიც ვეილთან ინტერვიუზე ისაუბრა, აღნიშნა, რომ რაც მოხდა იყო კარგი გამოცდილება იმის, თუ როგორი არ უნდა იყოს ინტერვიუ ადამიანთან, რომელიც სექსუალური შევიწროების მსხვერპლი გახდა. მან სცადა, რომ შემთხვევა ჩემს ქცევასთან დაეკავშირებინა, ასევე მითხრა, რომ მე ვლაპარაკობდი “როგორც ქალი”, - აღნიშნა ჰოჯსონმა.

მანვე განმარტა, რომ არც ვეილს და არც რადიოს რომელიმე სხვა წარმომადგენელს მისთვის ბოდიშის მოხდის მცდელობა არ ჰქონია. მან ინტერვიუს შესახებ Sky News-თანაც ისაუბრა და აღნიშნა, რომ ეს მისთვის “ტრავმული” გამოცდილება იყო.

Press Gazzete-ის ცნობით, ჯეიმს ვეილი არასათანადო მოქცევისთვის 2008 წელს TalkSport რადიოდანაც გაათავისუფლეს. ის მსმენელებს მოუწოდებდა, რომ არჩევნებში მხარი ბორის ჯონსონისთვის დაეჭირათ. მისი ამ მოწოდებების გამო, TalkRadio-ს ფინანასური ჯარიმაც დაეკისრა.

წყარო: imediaethics.org

დონალდ ტრამპის მიერ მედიაზე დაუსრულებელი თავდასხმების პასუხად, 200-ზე მეტი ამერიკული გაზეთი კოორდინირებულ სარედაქციო სვეტს გამოაქვეყნებს.

კამპანია Boston Globe-მა წამოიწყო. გამოცემის თანამშრომლები პირადად დაუკავშირდნენ სხვადასხვა მედიას ქვეყნის სხვადასხვა წერტილში და მათ აშშ-ის პრეზიდენტის დამოკიდებულების დაგმობისკენ მოუწოდეს:

“გთავაზობთ, გამოვაქვეყნოთ სარედაქციო სვეტი 16 აგვისტოს პრეზიდენტის ადმინისტრაციის მხრიდან პრესაზე თავდასხმის საფრთხეებზე და ვთხოვოთ სხვებს იგივე… ბინძური ომი თავისუფალი პრესის წინააღმდეგ უნდა დასრულდეს!”

ამ დროისათვის 200-ზე მეტი გაზეთი, მათ შორის The New York Times, ჩაერთო კამპანიაში. თითოეული გამოცემა თავის სარედაქციო სვეტს გამოაქვეყნებს.

დონალდ ტრამპი რეგულარულად აწნის სილას მედია ორგანიზაციებსა თუ კონკრეტულ რეპორტიორებს იმ გაშუქებისთვის, რომელიც არ მოსწონს და მათ “ყალბი ახალი ამბების” გავრცელებაში ადანაშაულებს.

პრეზიდენტს არაერთი კრიტიკა მიუღია იმისთვის, რომ პრესას გამუდმებით უწოდებს “ხალხის მტერს”. ახლახან, პენსილვანიის შტატში გამოსვლისას ტრამპმა ჟურნალისტების ჯგუფისკენ, რომელიც ღონისძიებას აშუქებდა, თითი გაიშვირა და თქვა რომ ისინი “ამბებს მხოლოდ იგონებენ” და მათ “ყალბი, ყალბი საზიზღარი ახალი ამბები” უწოდა.

გასულ თვეში, ბრიტანეთში პრეს-კონფერენციაზე CNN-ის თეთრი სახლის კორესპონდენტ ჯიმ აკოსტას ტრამპმა კითხვის დასმის საშუალება არ მისცა და თქვა “CNN ყალბი ახალი ამბებია. CNN-სგან კითხვებს არ ვიღებ.” კიდევ ერთ კვირაში თეთრმა სახლმა დაბლოკა CNN-ის კიდევ ერთი რეპორტიორი.

“ჩვენ არ ვართ ხალხის მტრები”, - ამბობს Globe-ის წარმომადგენელი და აგრძელებს: “ვფიქრობთ, კოორდინირებული ძალისხმევით მთელი ქვეყნის მასშტაბით თავისუფალ პრესასთან დაკავშირებით ძლიერ განცხადებას გავაკეთებთ.”

მომზადებულია The New York Times-ის მიხედვით.

გასული რამდენიმე თვის განმავლობაში ქართულ მედიასაშუალებებს გარკვეული პერიოდულობით უხდებოდათ გაეშუქებინათ საქართველოში ბოლო დროს მომრავლებული ნეონაციონალისტური და ფაშისტური დაჯგუფებების საქმიანობა. საზოგადოების ერთი ნაწილი, რომელიც საჯარო სივრცეში განსაკუთრებით ხილვადი 2017 წლის „ქართული მარშის“ შეკრების შემდეგ გახდა ახალ გამოწვევებს ქმნის არა მხოლოდ იმ ჯგუფებისათვის, რომელთაც ისინი უპირისპირდებიან, არამედ მედიის წარმომადგენლებისთვისაც. სადავო არ არის, რომ მედიამ მათი არსებობისა და საქმიანობის შესახებ მოსახლეობას ინფორმაცია უნდა მიაწოდოს, თუმცა მეორე მხრივ მედია შესაძლოა მათთვის ერთგვარი პლატფორმა და მათი საქმიანობის შესახებ ინფორმაციის უბრალო გამტარი გახდეს.

ნეონაციონალისტურ ჯგუფებთან დაკავშირებული საკითხები პრობლემური მხოლოდ ქართული საჯარო სივრცისათვის არაა. მსგავსი ჯგუფების გაძლიერების ტენდენცია ევროპის არაერთ ქვეყანასა და აშშ-ში გასული წლების განმავლობაში განსაკუთრებით ნათელი გახდა. 2017 წლის 25 ნოემბერს ამერიკულმა გამოცემა the New York Times-მა გამოაქვეყნა სტატია აშშ-ის შტატ ოჰაიოში მცხოვრები ერთ-ერთი ნეონაცისტის ცხოვრების ყოფითი დეტალების შესახებ. სტატიამ, რომლის თავდაპირველი სათაურიც იყო „მეზობელი ნეონაცისტი“, შემდეგ კი „სიძულვილის ხმა ამერიკის შუაგულში“ დაერქვა, მომხმარებლების ნაწილის გულისწყრომა გამოიწვია. გამოცემას ედავებოდნენ, რომ სტატიით ისინი ნეონაცისტი ტონი ჰოვატერის შეხედულებებისა და ცხოვრების წესის ნორმალიზებას ახდენდნენ. კრიტიკოსების საპასუხოდ Times-ის ერთ-ერთმა რედაქტორმა განაცხადა: „ამბის მიზანი ის კი არ იყო, რომ რაიმეს ნორმალიზება მოეხდინა, არამედ ის, რომ აღგვეწერა, თუ რა დოზით მოხდა სიძულვილისა და ექსტრემიზმის ნორმალიზება ამერიკულ ცხოვრებაში, რომლის შესახებაც ბევრ ჩვენგანს წარმოდგენაც არ აქვს“. მიუხედავად განმარტებისა, გამოცემის ამგვარი მიდგომა ნეონაცისტების საკითხისადმი, მედია წრეებში არაერთგვაროვნად აღიქვეს. ამ თემის შესახებ გამოცემა VOX-ის ჟურნალისტი ამერიკელ მედია მკვლევარს, ამერიკული პრესის ინსტიტუტის აღმასრულებელ დირექტორს და არაერთი სახელმძღვანელოს ავტორს ტომ როზენსტილს ესაუბრა, რომლის თარგმანსაც მედიაჩეკერი გთავაზობთ.

კარენ ტერნერი

როგორი იყო თქვენი თავდაპირველი პოზიცია ტონი ჰოვატერის შესახებ the New York Times-ში გამოქვეყნებულ სტატიაზე?

ტომ როზენსტილი

ნებისმიერ დროს, როდესაც სიძულვილით მოტივირებული ჯგუფების შესახებ წერ, მთავარი გამოწვევაა, შექმნა ერთგვარი გაგება, კონტექსტი, ისე, რომ არ შეუწყო ხელი მათ პოპულარიზაციას. დღესდღეობით კი ამ მხრივ განსაკუთრებით რთული არის ის, რომ ეს ჯგუფები საკმაოდ კარგად არიან გათვითცნობიერებული თუ როგორ მუშაობს მედია. ისინი არ ცდილობენ ჩრდილში დარჩენას და იქიდან მუშაობას. ისინი მოქმედებენ საჯაროდ, ცდილობენ მიიქციონ მეინსტრიმ მედიის ყურადღება. შედეგად, მათ მოიხადეს უკვე კაპიუშონები და სურთ, რომ ადამიანებმა დაინახონ მათი სახეები. მათ სჯერათ, რომ ისინი არიან უმრავლესობაში. სახეზეა ცხადი სტრატეგია.

კარენ ტერნერი


ტომ როზენსტილი

ჩვენ ვსწავლობთ, ვფიქრობ, რომ სოციალური მედიის ეპოქაში ეს იმაზე უფრო დიდი გამოწვევა აღმოჩნდა, ვიდრე ჟურნალისტებს ეგონათ. მაგალითად, როდესაც ასეთი ჯგუფების შესახებ რაიმე ამბავი გამოქვეყნდება, იგი შეიძლება სხვა მიზნებით გამოიყენონ სოციალურ მედიაში და საყოველთაოდ გაავრცელონ, რათა თქვან „ნახეთ. შემოგვხედეთ, ჩვენ არ ვართ მარგინალური ჯგუფი, ჩვენს შესახებ წერენ.“

და იმის საწინააღმდეგოდ, რომ ადამიანები სოციალურ მედიაში წარმოსახვით ფილტრ-ბუშტებში არსებობენ, სადაც ისინი მხოლოდ იმას ხედავენ, რასაც ეთანხმებიან, ასეთი მარგინაური და სიძულვილით მოტივირებული ჯგუფების სტრატეგიაა, რომ გამოიყენონ სოციალური პლატფორმები, რათა გამოიტანონ იდეები ასეთი ფილტრ-ბუშტებიდან, ასეთი ვიწრო არხებიდან და საფეხურებრივად გააფართოვონ საზღვრები, რომლებიც გამორიცხავს მათ. სოციალური მედია კი ამას მხოლოდ ხელს უწყობს ნაცვლად გართულებისა.

რომ დავუბრუნდეთ თქვენს შეკითხვას იმასთან დაკავშირებით თუ რას აკეთებენ ამ დროს ჟურნალისტები, არ მგონია, რომ თქვენ აიგნორებთ მნიშვნელოვან საკითხებს. თუმცა, თქვენ უნდა გააშუქოთ ეს საკითხები იმგვარად, რომ კონტექსტი ნათელი გახდეს და ისე, რომ თქვენი მასალა არ იქნას სხვა მიზნებით გამოყენებული.

კარენ ტერნერი


ტომ როზენსტილი

წყევლა-კრულვის ატანა მაშინ მოგიწევთ, თუკი არასწორად გააშუქებთ. თუმცა, ადრე, როდესაც ადამიანებს რეალურად ძალიან ცოტა არჩევანი ჰქონდათ თუ საიდან მიეღოთ ინფორმაცია, ნდობის უფრო მაღალი ხარისხი არსებობდა. ყველაფერი, რასაც ინფორმაციის სახით იღებდი ან ერთი წყაროდან მოდიოდა ან მეორიდან.

დღესდღეობით ამბები ატომიზირებულია. ისინი დანაწევრებულია იმგვარად, რომ თუკი დღეს რაიმე ამბავს კითხულობთ რომელიმე წყაროში, არსებობს იმის ალბათობა, რომ ეს ერთადერთი წყარო იყოს ამ თემაზე, რომელიც შეიძლება ოდესმე ნახოთ. შესაბამისად, ამბის წერის სირთულეა ის, რომ მკითხველს სრული სურათი უნდა შეექმნას მხოლოდ ამ ერთი ამბის წაკითხვისას. ანუ თუკი ბევრი არაფერი ვიცი ნეონაცისტების შესახებ, მხოლოდ ამ ერთი ამბიდან მჭირდება მივიღო კონტექსტი, რათა გავიგო ყველაფერი, რაც მჭირდება რომ ვიცოდე მათ შესახებ. შესაბამისად, პასუხისმგებლობა ნებისმიერი ცალკეული ამბისა გაცილებით უფრო მაღალია, ვიდრე აქამდე იყო.

კარენ ტერნერი

რა ტიპის კონტექსტი უნდა მიაწოდონ ჟურნალისტებმა მკითხველებს ასეთი ამბების გაშუქებისას?

ტომ როზენსტილი

ჟურნალისტებმა უნდა იცოდნენ, რომ საჯაროობის მიღება სიძულვილით მოტივირებული ჯგუფების განცხადებული ტაქტიკა და მათი სტრატეგიის ნაწილია. თუკი ჟურნალისტებს ეს არ ეცოდინებთ ისინი ვერასდროს მიხვდებიან ბოლომდე პასუხისმგებლობას, რომელიც მათ აკისრიათ ან რისკებს, რომელიც თან ახლავს ასეთი ჯგუფების გაშუქებას.

ამასთან, ესაუბრეთ ექსპერტებს თუ რა დგას ყურადღების მიქცევის სტრატეგიის უკან. რატომ გამოვიდნენ ისინი მზის შუქზე და როგორ გაიზარდნენ ან ვერ გაიზარდნენ ეს მოძრაობები. უბრალოდ ხელში კამერის დაკავებით, გადაღებით და შემდეგ იმის თქმით, რომ „აქ აქცია მიმდინარეობს“ ან „აქა და აქ მარში მიმდინარეობს, ღმერთო ჩემო, შეხედეთ რამდენი ხალხია“ ჟურნალისტები ვერ აარიდებენ თავს ზედაპირულობას და ეჭვებს.

კარენ ტარნერი

საერთო ჯამში, ფიქრობთ, რომ მედია ასეთი მოძრაობების გაშუქებით კარგ საქმეს აკეთებდა ამ დრომდე?

ტომ როზენსტილი

თავი უნდა დავიძვრინო ცალსახა პასუხისგან და უნდა ვთქვა, რომ დიახ და არა. შეგვიძლია ორივე შემთხვევის ცალკეული მაგალითები მოვიტანოთ - მინახავს მასალები სატელევიზიო ქსელებში, რომლის დროსაც მიფიქრია „ღმერთო ჩემო, ეს რა არის, ამ მასალას საერთოდ არ გააჩნია კრიტიკული ასპექტი.“ დაახლოებით ისეა მომზადებული, უბრალოდ რომ დაჯდე და ინტერვიუ ჩამოართვა ნაცისტს მისი შეხედულებების შესახებ, რომლის დროსაც ჟურნალისტები საერთოდ არანაირ სირთულეს არ უქმნიან მას, არანაირ კონტექსტუალიზაციას არ ახდენენ თუ ვინ არის ის და რატომ ამბობს იმას, რასაც ამბობს. გარდა ცარიელი ინტერვიუსი, არაფერია ხოლმე ამ მასალებში, თითქოს უბრალოდ ქუჩაში რიგითი გამვლელი იყოს ეს ადამიანი.

ასევე მინახავს მასალები, რომლებიც ვფიქრობ ,რომ საკმაოდ სიღრმისეულია და საკითხის ნორმალურად გაგების საშუალებას გაძლევს. შარლოტსვილის მარშის გაშუქება მეტნაკლებად დაგვეხმარა, რომ შეგვესწავლა ცალკეული საკითხები ამ ადამიანების აღზევებისა და მათი ტაქტიკების შესახებ. The Vice-ის დოკუმენტური ფილმში, რომელიც HBO-ზე გავიდა, რეპორტიორი ძალიან დაუახლოვდა ამ ადამიანებს და მათ საშუალება მისცეს ჟურნალისტს, რომ ისინი ახლო ხედიდან გადაეღო. იგი საკმაოდ კრიტიკულ შეკითხვებს უსვამდა მათ და რესპონდენტებიც საკმაოდ გულწრფელად პასუხობდნენ. ვფიქრობ, ეს კარგი მაგალითი იყო იმისა თუ როგორ უნდა გააშუქო ნეონაცისტები. ასი წლის წინ, როდესაც New York Times ლინჩის წესით გასამართლების შემთხვევებს აშუქებდა და მათ შესახებ მასალებს ამზადებდა, როგორც წესი ლინჩის წესის მომხრეებს აძლევდა ტრიბუნას, რომ აზრი გამოეთქვათ. თუმცა მოგვიანებით, მათ გადაწყვიტეს „არა, ჩვენ აღარ გვინდა რომ ასე მოვიქცეთ.“ იმიტომ, რომ ლინჩის წესში სხვა ლეგიტიმური „მხარე“ გარდა მოწინააღმდეგეებისა არ არსებობს.

კარენ ტერნერი

მისაღებია თუ არა რომ სიძულვილით მოტივირებული ჯგუფები წარმოვაჩინოთ როგორც ნორმალურები? ვფიქრობ, რომ ზოგჯერ ასეთი სტატიები გარკვეულ სამსახურს სწევენ, რათა აჩვენო, რომ შენს კეთილგანწყობილ მეზობელსაც კი შესაძლოა ჰქონდეს ასეთი დამალული რასისტული და შემაძრწუნებელი შეხედულებები.

ტომ როზენსტილი

დიახ. ასეთი შემთხვევები საშიშად უახლოვდება ხოლმე სიძულვილის მეინსტრიმიზაციის საფრთხეს. ერთი, რაც Times-მა იცოდა გასულ წელს თუ სხვა დროსაც, არის ის, რომ იგი მთელი ქვეყნის მასშტაბით გამოიცემა, მაგრამ მას ქმნიან ადამიანები, რომლებიც ძირითადად ნიუ-იორკის შუაგულში ცხოვრობენ. და თუკი შენ ქმნი გაზეთს მხოლოდ ვესტ-საიდ მანჰეტენის ცნობიერებით, რომლის მაცხოვრებლებიც ერთგვარად გაოცებული ან შეშინებულები არიან იმ ადამიანების არსებობით, რომლებიც ტრამპის მარშს ესწრებიან ან თუკი გაზეთით აჩვენებ, რომ მთელი დანარჩენი ქვეყნის მოსახლეობის არსებობა შენთვის შოკია, ამით შენ ასუსტებ შენს შესაძლებლობას, რომ იყო ქვეყნის მასშტაბის ან საერთაშორისო გამოცემა. ეს სიღრმისეული კულტურული გამოწვევაა ნებისმიერ გამოცემისათვის, რომელიც ერთ კონკრეტულ ადგილას არსებობს ფიზიკურად, თუმცა, ცდილობს, რომ გააშუქოს ყველაფერი.

აქ არ არსებობს იოლი გზა. გარკვეული ფენომენის, მოვლენის იგნორირება არ არის გამოსავალი. თუმცა, თუკი შენ აშუქებ ასეთ საკითხს ან ამგვარ ჯგუფებს, ეს ყველაფერი საჭირო სიღრმისეულობით უნდა გააკეთო, რასაც, ჩემი აზრით, საკმარისად ხშირად ვერ ვხედავთ ხოლმე.

ინტერვიუ გამოქვეყნდა ვებ-საიტ VOX-ზე, 2017 წელს.

ინტერნეტის მომხმარებლებმა უნდა ითხოვონ ნებართვა ფოტოგრაფისგან მათი ფოტოების გამოქვეყნებამდე მიუხედავად იმისა, არის თუ არა კონკრეტული ფოტო ხელმისაწვდომი ონლაინ. Politico-ს ცნობით, გადაწყვეტილება ამის შესახებ ევროკავშირის მართლმსაჯულების სასამართლომ გამოიტანა.

“ავტორის ნებართვით ვებსაიტზე გამოქვეყნებული თავისუფლად ხელმისაწვდომი ფოტოს ხელახლა გამოსაქვეყნებლად ავტორის ახალი ნებართვაა საჭირო ”, - წერია ევროკავშირის უმაღლესი სასამართლოს განცხადებაში.

სასამართლოში საქმე გერმანიიდან შევიდა, სადაც მოსწავლემ სასკოლო პროექტისთვის სამოგზაურო საიტიდან ფოტო ჩამოტვირთა და გამოიყენა. საბოლოოდ ეს ფოტო სკოლის ვებგვერდზეც გამოქვეყნდა. ფოტოს ავტორი კი ამტკიცებდა, რომ მან ნებართვა მხოლოდ სამოგზაურო საიტს მისცა და სკოლის მიერ ფოტოს გამოყენება საავტორო უფლებებს არღვევდა.

ევროპულმა სასამართლომ ფოტოგრაფის სასარგებლოდ გამოტანილ გადაწყვეტილებაში მიუთითა, რომ სკოლას ნებართვა ხელახლა უნდა აეღო.