ფოტო : Mo SE


„ქართულმა ოცნებამ“ ყველაფერი გააკეთა მედიისა და ჟურნალისტების, მთლიანად სექტორის ეკოსისტემის დასაზიანებლად. თუმცა, ასე ჩანს, რომ მან რეპრესიული პოლიტიკის ერთი გვერდითი მოვლენა ვერ გათვალა - ვერ გათვალა ის, რომ მისი ქმედებები სოლიდარობის რესურსის შექმნას შეუწყობდა ხელს. 

2000-იანი წლებიდან მოყოლებული, საქართველოს ჟურნალისტურ თემში სოლიდარობის განცდის გაძლიერება იყო ჩემი და ჩემი ბევრი კოლეგის პროფესიული მიზანიც და ოცნებაც. როცა მედიის განვითარების ხელშესაწყობად  აქტივობების დიზაინზე ვმუშაობდით, ვფიქრობდით იმაზეც, თუ რა გაგვეკეთებინა იმისთვის, რომ უნარების შეძენის პარალელურად, პროფესიონალებს შორის ინტერაქციაც გაძლიერებულიყო. გვინდოდა, მეტად ეთანამშრომლათ ერთმანეთთან თბილისის წამყვან მედიებსა და რეგიონებში მომუშავე მცირე ზომის მედიებს, სამაუწყებლო მედიებსა და ჯერ ბეჭდურ და მერე უკვე ონლაინ მედიებს, სხვადასხვა რეგიონში მომუშავე მედიებს.

ჩვენ ვაწყობდით გაცნობით ვიზიტებს, ხელს ვუწყობდით ჟურნალისტებს თბილისიდან გამოცდილება გაეზიარებინათ კოლეგებისთვის რეგიონებში, ჩამოგვყავდა ჟურნალისტები რეგიონიდან ნაციონალურ მედიაში პრაქტიკის გასავლელად, ვაძლიერებდით ქსელურ პროექტებს, რომლის ფარგლებშიც სხვადასხვა პლატფორმაზე მომუშავე, სხვადასხვა ზომის მედიები სხვადასხვა რეგიონიდან მედიაპროდუქტს ერთობლივად ქმნიდნენ. ვცდილობდით, ამ საქმეს კრეატიულად მივდგომოდით  - თანამშრომლობის წასახალისებლად და ურთიერთობების გასაღრმავებლად სხვადასხვა ფორმა გამოგვეძებნა. 

ჩვენ ვიცოდით, იმისთვის რომ სექტორი განვითარებულიყო, მისი სოციალური ქსოვილი უნდა გამყარებულიყო. სექტორში თავისუფლად უნდა ემოძრავა ცოდნასა და გამოცდილებას, უნდა გააქტიურებულიყო პროფესიული კავშირები, განსხვავებულ მოცემულობაში მომუშავე პროფესიონალებს უკეთ უნდა გაეაზრებინათ ერთმანეთის საჭიროებები და გამოწვევები, რათა მეტად დაეფასებინათ ის ძალისხმევა, რასაც ისინი კოლექტიურად და ინდივიდუალურად იღებდნენ. 

ეს ყველაფერი პოზიტიური დღის წესრიგის შესასრულებლად იყო საჭირო, რათა მედიებს ერთად ეზრუნათ სარეკლამო ბაზრის გაფართოებასა და სარეკლამო რესურსების სამართლიანად განაწილებაზე, ნაციონალურ მედიას უფრო ხშირად და კვალიფიციურად გაეშუქებინა რეგიონებში მიმდინარე ამბები, რეგიონულ მედიას უფრო უკეთ გამოეყენებინა ახალი ტექნოლოგიები და სხვა.

ამის გაკეთება პოლიტიკურად პოლარიზებულ გარემოში ადვილი არ იყო. რაღაც, ალბათ, გამოგვივიდა, რაღაც, ალბათ, უკეთესადაც შეიძლებოდა, რომ გაგვეკეთებინა. მაგალითად, ყოველთვის წარმატებული არ აღმოჩნდა ჩვენი მცდელობა, ხელი შეგვეწყო მედიების გაერთიანებების, ჟურნალისტთა ასოციაციების დაარსებისა და, რაც მთავარია, შენარჩუნებისთვის. „საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია“ ამ სირთულეების საილუსტრაციოდ კარგი მაგალითია. რამდენიმე ჩავარდნილი მცდელობის მერე, როცა განსხვავებული პოზიციების მქონე მედიების ერთი მაგიდის ირგვლივ შეკრება არ მოხერხდა, პროფესიული პრინციპების დასაცავად ჟურნალისტები უკვე ინდივიდულურად გაერთიანდნენ. 

თანამშრომლობის სხვადასხვაგვარი გამოცდილება სექტორში კი იყო, მაგრამ არ იყო საკმარისად ბევრი თვისებრივი ცვლილების გამოსაწვევად. 

2023 წლის გაზაფხულზე, „ქართული ოცნების“ გადაწყვეტილებამ, „უცხოეთის აგენტებად“ შეერაცხა ყველა, ვინც დასავლურ ორგანიზაციებთან რაიმე ფორმით თანამშრომლობდა, ვითარება კარდინალურად შეცვალა. უეცრად ყველანი ერთ ნავში აღმოვჩნდით, ყოველდღიურად მზარდი საფრთხის წინაშე. მართალია, ძალიან განსხვავებულები, ხშირ შემთხვევაში ერთმანეთის მიმართ კრიტიკულად განწყობილებიც, თუმცა, ძალიან მყარად შეთანხმებულები ერთ საკითხზე - დასავლური ტიპის დემოკრატია საქართველოსთვის ერთადერთი სწორი არჩევანია და ჩვენი ქვეყნის მომავალი მხოლოდ ევროპაშია.

შემდეგი მძლავრი იმპულსი აღმოჩნდა „ქართული ოცნების“ მიერ 2024 წლის ნოემბერში მიღებული გადაწყვეტილება, ევროპასთან საქართველოს ინტეგრაციის პროცესი დაეპაუზებინა. დაუნდობელმა თავდასხმებმა ჟურნალისტებზე და მზია ამაღლობლის უკანონო პატიმრობამ ჟურნალისტური თემი კიდევ უფრო შეაკავშირა. 

მას მერე, ჩვენ ერთად ვუმკლავდებით ათას საშინელებას -  ერთად ვჭამეთ ცხრა ფუთი მარილი და ერთად შევხედეთ თვალებში წარმოუდგენელ სისასტიკესა და ღალატს. ამ პროცესში ჩვენ დავინახეთ ერთმანეთი და დავიწყეთ ერთმანეთთან საუბარი საპროტესტო აქციებზე, მარშებზე და მის მიღმა. მათ, ვინც საბაზრო კანონების თანახმად, კონკურენტები იყვნენ, ერთმანეთზე ზრუნვისა და ერთმანეთისთვის თავდადების შთამბეჭდავი მაგალითები აჩვენეს. ორგანიზაციებმა და ადამიანებმა საერთო ამოცანების ირგვლივ გააერთიანეს ტექნიკური, ინტელექტუალური და ემოციური რესურსები.  

„ქართული ოცნების“ რეპრესიულმა პოლიტიკამ მოკლე ვადაში შეძლო მედიის სექტორის ისე გაძლიერება, თავისი მიზნის საპირისპიროდ, როგორც წლების განმავლობაში ვერ შევძელით მედიის განვითარებაზე მომუშავე ექსპერტებმა და ორგანიზაციებმა. 

იმის მიუხედავად, რომ ახლა ჩვენ არ გვაქვს ფინანსები, არ გვაძლევენ მუშაობის საშუალებას, საკანონმდებლო თუ სხვა მექანიზმებით გვირაზავენ ყველა კარს, გვდევნიან, გვემუქრებიან და ჩვენს გასაქრობად ძალისხმევას არ იშურებენ, ჩვენ, საქართველოს ჟურნალისტური თემი მთლიანობაში და მისი ცალკეული წევრები, ასეთი ძლიერები აქამდე არასოდეს ვყოფილვართ. გვჯერა, რომ სიხარულისა და ბედნიერების ის განცდა, რაც ამ ერთად ყოფნამ მოგვიტანა, მთებს გადაგვადგმევინებს. და უბრალოდ ვიცით, რომ როცა ყველაფერი კარგად დასრულდება და ჩვენ-ჩვენი ნიუსრუმების რუტინას დავუბრუნდებით, ეს გამოცდილება და კავშირები იმ საგზლად დაგვრჩება, რაც უკეთეს საქართველოში უკეთესი მედიაგარემოსა და მედიასაშუალებების შექმნას შეგვაძლებინებს. 

წელს, კანის ფესტივალზე ყოფნისას, საქართველოდან ყველაზე ხშირად დასმული კითხვა იყო: მართლა მოხვდა თუ არა ინფლუენსერი მანჩო (სახელი შეცვლილია, რადგან ჩემი ბლოგის მთავარი გმირი ის არ არის) წითელ ხალიჩაზე და თუ მართლა მოხვდა, როგორ? ერთი სიტყვით, ფეისბუკის ქართველი მაყურებელი არკვევდა, რეალობა იყო თუ არა ის, რაც მათ ნახეს. მივხვდი, რომ პასუხის გაცემა რთულია. 

21-ე საუკუნეში, როდესაც ადამიანის უახლოესი მეგობარი თუ მრჩეველი ნებისმიერ საკითხში, მათ შორის პირადშიც კი, ხელოვნური ინტელექტია, ახალგაზრდა თაობა კი დროის უმეტესობას ვირტუალურ სამყაროში ატარებს, საიდან უნდა ვიცოდეთ, სად არის ან რომელია რეალობა?! ამიტომ პირველად მაშინ გამიჩნდა ეს პასუხი - არ აქვს მნიშვნელობა, რა იყო სინამდვილეში წითელ ხალიჩაზე, რადგან რეალობა არის ის, რაც ნახეთ. 

სურათი კი ასეთი იყო: მანჩო წითელ ხალიჩასთან ფესტივალის ფეშენებელური მანქანით მიგრიალდა, ეცვა ძვირადღირებული საღამოს კაბა, მას ტაშს უკრავდნენ, უყვიროდნენ, ის პოზირებდა ფოტოკამერების წინ და ფოტოგრაფებიც უღებდნენ ფოტოებს. ყველაფერი ისე იყო, როგორც ნამდვილ ვარსკვლავს ეკუთვნის, ერთი პატარა გამონაკლისის გარდა - მისი სახელი და გვარი არ გამოაცხადა ფესტივალის დირექტორმა, ტიერი ფრემომ. ინფლუენსერის ცნობილ ვიდეოში, ზემოდან დადებული ოვაციების ხმის გარდა, ყველაფერი ნამდვილია. მხოლოდ ერთია, რომ ქართველმა ინფლუენსერმა ეს რეალობა სოციალური ქსელისთვის შეიძინა, ზუსტად ისე, როგორც ბიძინა ივანიშვილი ყიდულობს და ფულს იხდის იმ რეალობისთვის, რომელსაც პროპაგანდა მისთვის ქმნის და ხალხს სთავაზობს. 

მანჩოს რამდენიმე ათასმა გამომწერმა დაიმახსოვრა, რომ ის კანის ფესტივალზე დაპატიჟეს, გულთბილად დახვდნენ, წითელ ხალიჩაზე ოვაციებით ააცილეს და მხოლოდ ეჭვიანმა ერთეულებმა გამოიკვლიეს, რომ ნანახი ბოლომდე არ შეესაბამებოდა სინამდვილეს. ასევეა „ქართული ოცნების“ პროპაგანდა, რომელიც გვარწმუნებს, რომ ქვეყანაში არნახული ეკონომიკური ზრდა გვაქვს და მერე რა რომ ეს ზრდა ჩვენს ჯიბეზე არ ასახულა.

უკვე საზეპიროსავით ვიცით, რომ პროპაგანდას სჭირდება მტრის ხატის შექმნა და შემდეგ ამ „მტრის“ მიმართ შიშის გაღრმავებაზე მუშაობა. თუკი წინა ხელისუფლება მუდმივად რუსეთით გვაშინებდა და რეალური საფრთხის გადაჭარბებული და უზომო წარმოჩენით ნაწილობრივ მისი დევალვაციაც მოახდინა, დღევანდელი ხელისუფლების მტერი დასავლეთია, ზუსტად ისე, როგორც ეს რუსეთში, აზერბაიჯანში, ბელორუსში, თუ ირანში ხდება. ერთი სიტყვით, ამ მტრის მიმართ შიშის გაძლიერებაზე ეფექტურად მუშაობს: ომში ჩაგვითრევს, გაგვანადგურებს, ტრადიციებს წაგვართმევს, სქესს დაგვაკარგვინებს და ა.შ. 

გარდა ამისა, პროპაგანდის არანაკლებ მნიშვნელოვანი იარაღია რეალობის პოზიტიურად წარმოჩენაც: ჩვენ კარგად ვართ, კარგად ვცხოვრობთ, ჩვენ ირგვლივ ყველა დასაქმებულია, კარგი ანაზღაურება აქვს და ა.შ. უკანასკნელ პერიოდში „ქართულმა ოცნებამ“ სწორედ ამ მიმართულებით გააძლიერა მუშაობა და ცდილობს საქართველოს მდგომარეობა ისეთი ბრწყინვალებით წარმოაჩინოს, როგორც კანის კინოფესტივალის წითელ ხალიჩაზე მოსეირნე ვარსკვლავები ბრწყინავენ. 

ქვემოთ მოცემული რამდენიმე მაგალითი მხოლოდ იმაში გვარწმუნებს, როგორ ყვავის და ბრწყინავს საქართველო. ამგვარი სიახლეები, რაც ეკონომიკურ პროგრესს წარმოაჩენს, ქმნის ილუზიას, რომ ქვეყნის მთავრობა ეფექტურად მუშაობს, ეს ილუზია კი ხელისუფლების მიმართ ნდობის ზრდაზე მოქმედებს. 

ეს პოზიტიური ამბები ხშირად ნეგატიური მოვლენების, ქვეყანაში არსებული პრობლემების გადამალვის ყველაზე ეფექტური ხერხია. მაგალითად, „იმედის“ მაყურებელი, რომელიც ქვეყნის ეკონომიკურ განვითარებაში დარწმუნებულია, მაგალითად, არ აღშფოთდება, ვახტანგ გომელაურის მინისტრობის პერიოდში დაგროვებულ ქონებას რომ ნახავს. მთავარია, „ქვეყანა ვითარდება“. 

პოზიტიური პროპაგანდა იდეალური სახელმწიფოს იმიჯს ქმნის. ამიტომ არის, რომ მმართველი პარტია ნებისმიერი წარმატების მითვისებას, მასთან გაიგივებას ცდილობს: მაგალითად, ხვიჩა კვარაცხელიას ნებისმიერი გოლი თუ გამარჯვება ჩემი გამარჯვებაა, რადგან ეს მაშინ ხდება, როდესაც ამ სახელმწიფოს მე ვმართავ. მაგრამ თუ სადმე, ჩემი სახელით წასული დამარცხდება, მას ასე წარმოვაჩენ:

და ამ „შთამბეჭდავი“ გამოსვლის შემდეგ, პროპაგანდა იმას კი არ იტყვის, რომ მარიამ შენგელია შემდეგ ტურში ვერ გადავიდა, არამედ იტყვის, თუ ვინ გადავიდა:

ასეთია პოზიტიური ამბების პროპაგანდის ხასიათი, ის ქმნის სტაბილურობისა და კომფორტის ილუზიას. აგრესიული „აბა, ომი გინდათ“ კამპანიის შემდეგ, როდესაც საქართველოს მოსახლეობა ომის საფრთხეში უკვე მყარად დააჯერეს და დააშინეს, აქცენტი ახლა სწორედ ამ სტაბილურობასა და კომფორტზე კეთდება. საბჭოთა ადამიანს სჯეროდა, რომ საბჭოეთში ყველა ბედნიერი და უზრუნველყოფილი იყო, დასავლეთში კი ცოცხალ ადამიანებს მაღაზიებში ვიტრინის მანეკენებად ამუშავებდნენ.

დროთა განმავლობაში სინამდვილე და პროპაგანდის მიერ შემოთავაზებული ვირტუალური რეალობა ერთმანეთში იმდენად იდღაბნება, რომ „ქართული ოცნება“ ცარიელი მაცივარის ვირტუალურად გავსებას წარმატებით ახერხებს და ამას მოქალაქეებსაც აჯერებს. ასე იქცა 21-ე საუკუნეში ვირტუალური რეალობა პარალელურ რეალობად. 

ჩემი ტექსტის დასაწყისს დავუბრუნდები და გაჩვენებთ გოგოს, რომელსაც აქვს კაბა წითელ ხალიჩაზე ასასვლელად, მაგრამ არ აქვს მოსაწვევი. ფურცელზე დაწერილი ტესტით ის სწორედ მოსაწვევს ითხოვს და მას ამ მოსაწვევს ან ბილეთს აუცილებლად აჩუქებს ვინმე ჩემნაირი, ვისაც აქვს ბილეთი, მაგრამ არ აქვს კაბა. ბილეთის გამოყენება კი აუცილებელია და მისი უქმად გაცდენა აკრძალულია.

ამ გოგოსაც შეუძლია შექმნას წარმატებული ქალის სურათი და ვინ გასცემს ცალსახა პასუხს კითხვაზე, რეალური იქნება ეს იმიჯი თუ ვირტუალური?! რადგან მთავარი მაინც ის იქნება, რომ მის „ბრწყინვალებას“ აუცილებლად დაიმახსოვრებს და დაიჯერებს ეკრანთან მჯდომი ობივატელი. 

პროლოგი

29 აპრილს, დილის 9 საათზე მეგობრის ზარმა გამაღვიძა, რომელიც მეკითხებოდა ჩვენს კიდევ ერთ მეგობართანაც ხომ არ შევიდნენო. შევიდნენ, ანუ სახლში ჩხრეკაზე, რომელიც არავინ იცის რით დასრულდება, დაპატიმრებით თუ უბრალოდ ტექნიკის კონფისკაციით. რატომღაც ისე ხდება, რომ ქუჩაში, მიტინგის დროს დარბევაზე მეტად ეს სახლში შევარდნები უფრო მაშინებს. დედაჩემი, რომელიც 30-იან წლებში გაიზარდა, სულ მიყვებოდა, როგორ აშინებდათ სადარბაზოში ნაბიჯების ხმა, კარზე კაკუნის ხმა ჩხრეკაზე მისული ხალხის, დაპატიმრების… ამას ძალიან ხშირად გვიყვებოდა, სხვა ტრავმებთან ერთად, როგორც ჩანს, დედას შიშები იღვიძებს, როდესაც ვხედავ ახლობლების, ნაცნობების, თანამოაზრეების სახლში მისულ დღევანდელ „ენკავედეს“ და ვიცი, რომ ერთ მშვენიერ დღეს ჩემთანაც მოვლენ. არც მათ დააშავეს რამე და არც მე, მაგრამ ჩვენ ხომ „უცხო ქვეყნის ჯაშუშები“ ვართ, როგორც ჩვენი წინაპრები იყვნენ გასული საუკუნის 30-იან წლებში. 

მედია და რეალობა

28 აპრილს, კინოთეატრ „ამირანში“, დოკას კინოკლუბში ირანული ფილმი აჩვენეს „წმინდა ლეღვის თესლი“, სადაც ასეთი ეპიზოდია: გარეთ ადამიანებს სცემენ, არბევენ, წამლავენ, აპატიმრებენ… ქალს უნდა გაიგოს, რა ხდება ქალაქში, ტელევიზორს რთავს და კონცერტი მიდის. ეს ირანის რეალობაა. 

29 აპრილს, მასობრივი ჩხრეკების ფონზე, 14:00 საათზე საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს სხდომა დაიწყო. სხდომა ერთ საათს გაგრძელდა, დეტალებს არ მოვყვები, მხოლოდ ერთ მონაკვეთს გამოვყოფ. ტელევიზიის დირექტორის მოხსენების შემდეგ, რომელშიც მან მაუწყებლის წარმატებებზე ისაუბრა (ასეთი ეპიზოდები საბჭოთა ფილმებში გექნებათ ნანახი, ქარხნის დირექტორი რომ გასული კვარტლის მიღწევებს უამბობს მის ზემდგომს), ბორდის წევრებმა მას მადლობა გადაუხადეს და დაამატეს: 

იხილეთ ვიდეო: 

ეს ახალი გადაცემაა „ხალხური“. ამ პროექტის შინაარსის მოყოლით თავს არ შეგაწყენთ, მისი ანოტაციაც და გადაცემებიც აქ შეგიძლიათ იხილოთ. გეტყვით, რომ მშვენიერი, გადასარევი ხალხური მუსიკა ისმის საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან. მოსამზადებელ პერიოდში, გასულ ზაფხულს „ხალხურის“ ჯგუფმა შემოიარა მთელი საქართველო, საუკეთესო სასტუმროებში გაჩერდა, თან დაჰქონდათ დიდი სცენა, აპარატურა… ამ პროექტის ბიუჯეტი ჯერჯერობით უცნობია ჩვენთვის, მაგრამ ოდნავ გაცნობიერებული ადამიანიც კი მიხვდება, რომ ერთ-ერთი ყველაზე ძვირადღირებული პროექტია. 

თუმცა, კარგი მუსიკა ნამდვილად ისმის, იქაც კარგი კონცერტი იყო, ირანულ ფილმში, ტელევიზორში რომ გამოჩნდა, მაგრამ კონტექსტი აქაც და ირანშიც ამ კონცერტებისგან განსხვავებულია. 

დღევანდელ დღეს ნებისმიერი ტოტალიტარული სახელმწიფო ძალიან დიდ ფულს ხარჯავს პროპაგანდასა და გასართობ გადაცემებზე. რუსეთის ტელევიზიაც ხომ ამით არის ცნობილი?!  სანახაობა ნებისმიერი რეჟიმის ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი საყრდენია, ამიტომაც არ იშურებს ვასილ მაღლაფერიძე ხალხის ფულს მათი გართობისთვის. წლებია ამ ქვეყნის ბიუჯეტიდან მილიონები იხარჯება გადაცემაზე - „მასტერ შეფი“. ქვეყანაში, სადაც სოციალურად დაუცველი ბავშვების რაოდენობა, მაგალითად, 2024 წლის მონაცემებით, 369,924-ს შეადგენდა, ამ ბავშვებს ეკრანზე გემრიელად მომზადებული საჭმლის სანახაობას სთავაზობენ.  

იცით, ეს გადაცემები რისთვის არის? 

„სამართალდამცავები“ გარეთ რომ პროტესტში მონაწილე ადამიანებს დაარბევენ, აქტივისტების სახლებში შეიჭრებიან, ჩვენს ქვეყანაში პოლიტპატიმრების რაოდენობა კიდევ უფრო რომ გაიზრდება, ადამიანებს ისევ სცემენ, დაასახიჩრებენ და საქართველოს მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა ამ დროს იმაზე უნდა ინერვიულოს, ვინ გაიმარჯვებს კახეთის, იმერეთის თუ მცხეთა-მთიანეთის ჯგუფი. ვისი სიმღერა თუ კერძი აჯობებს?! შეხედავს სცენაზე ბრჭყვიალა კაბებში გამოწყობილ წამყვანებს, მათ ჩაცმულობასა თუ თმის ვარცხნილობაზე სხვადასხვა ძვირადღირებული ბრენდები იზრუნებენ, იკაშკაშებს და იბრწყინებს ეკრანი, რომლის მეორე მხარეს ჩვენ ვისხდებით, რომელთაც კი, კარზე კაკუნის გვეშინია, მაგრამ უკან მაინც არ ვიხევთ და არ ვჩუმდებით. 

მესმის, ამ ადამიანებისთვის უცხოა ეს განცდა, რადგან მათ წინაშე საფრთხე არ არის, კარგად იქცევიან, რეჟიმის მოლაპარაკე თავები მათ უღიმიან, ხელს ართმევენ, მადლობას უხდიან შესანიშნავი გადაცემებისთვის... ისინიც ფიქრობენ: მე ხომ არაფერს ვაშავებ, ჩემს საქმეს ვაკეთებ, არც მე მომწონს ქვეყანაში რაც ხდება, მაგრამ გამოსავალს ვერ ვხედავ, ამიტომ ვაკეთებ ჩემს საქმეს და ოჯახს - პურს, საზოგადოებას კი სანახაობას ვაჭმევ. დიახ, სწორედ მათზე დგას რეჟიმი, არა მის ერთგულ მონა-მორჩილებზე, არამედ პირველ რიგში იმ ადამიანებზე, ვინც ახლა ჩუმად არის და „თავის საქმეს აკეთებს“, აი, ასე:

საზოგადოებრივ მაუწყებელზე ძალიან ბევრი ადამიანი მუშაობს ისეთი, ვისაც არ მოსწონს ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენები, ამას არც მალავს, ბევრი მათგანი საპროტესტო აქციებშიც კი იღებს მონაწილეობას, ზოგი პირად საუბრებში აკრიტიკებს „ქართული ოცნების“ პოლიტიკას. ეს ადამიანები შემდეგ მიდიან სამსახურში, მაყურებელს ართობენ და ფიქრობენ, რომ ამით არაფერს აშავებენ. 

ძვირფასო მეგობრებო, მსახიობებო, ჟურნალისტებო, იუმორისტებო… მე თქვენ გადანაშაულებთ რეჟიმის მხარდაჭერაში, მის გაძლიერებასა და თქვენი კოლეგა ანდრო ჭიჭინაძის, მზია ამაღლობელის, ონისე ცხადაძისა და სხვების უკანონო პატიმრობის გამართლებაში. დიახ, თქვენი თანამშრომლობა რეჟიმთან ამ ადამიანების პატიმრობის გამართლებაა. ყველა, ვინც დღეს პროპაგანდისტულ მედიაში მუშაობთ და ღია ეთერში არ ლაპარაკობთ იმ რეპრესიებზე, რომელსაც „ქართული ოცნება“ ატარებს, ამ ბოროტების მონაწილეები ხართ, რადგან ბოროტება ხშირად არა სიძულვილით და დაუნდობლობით არის ჩადენილი, არამედ უპასუხისმგებლობით. ასეთია ჰანა არენდტის მიერ მოყოლილი „ბოროტების ბანალურობა“, რომელიც გულისხმობს იმას, რომ ბოროტება ყოველდღიურობაში, ჩვეულებრივი ადამიანების ჩუმ მორჩილებაში არსებობს.  

ეპილოგი

29 აპრილს, სამოქალაქო აქტივისტმა ილია ღლონტმა ტელეკომპანია „ფორმულას“ ეთერში თქვა, რომ მის ბინაში პირველი შეჭრისა და ჩხრეკის შემდეგ, დიდხანს კარზე კაკუნის შიში ჰქონდა. ეს ფრაზა „ქართული ოცნების“ პროპაგანდის მანქანამ კონტექსტიდან ამოიღო და ქარდად აქცია. „იმედის“ თანამშრომლებმა ვერ გაიგეს, რა იგულისხმა ილიამ, ისინი ახლა ძალაუფლების ვერტიკალში არიან და იფიქრეს, ეს სიტყვები ილიას აკნინებს, მათ არ იციან, რომ დედაჩემს და მის თაობას მთელი ცხოვრება გაჰყვა სადარბაზოს კიბეებიდან მომავალი ნაბიჯების და კარზე კაკუნის ხმის შიში. 

კი, ჩვენც ასე ვიქნებით და დღეს, როდესაც ერთმანეთით ვამაყობთ, ერთმანეთის მიმართ ჩვენი სოლიდარობა გვაბედნიერებს, ერთად ვშფოთავთ, ვერ წარმოიდგენთ, როგორ ამორალურად გამოიყურებით ეკრანზე მოლაზღანდარე, ბრჭყვიალა მოლაპარაკე თუ მომღერალი თავები! 

არცერთი კითხვა ბიძინაზე


უწყვეტი პროტესტის 112-ე დღეს, რუსთაველზე, პარლამენტის წინ მე და გურამ როგავა ჩვენი გადაცემისთვის ინტერვიუს ვწერდით, როცა აქციის მონაწილეებმა კობახიძის ინტერვიუ ახსენეს. „დღეს საზოგადოებრივს ეყოლება... ნეტავ, სტუდიაში მივა?! თუ ვერ გაბედავს და ჩაერთვება?! ნეტავ, თუ მოვასწრებთ, შევუერთდეთ „პირველი არხის“ წინ პროტესტს?!“ - ასეთი იყო მსჯელობა. მოგეხსენებათ, „პირველი არხის“ წინ, კოსტავას 68-ში უწყვეტი აქციებია, ეთერის გახსნის მოთხოვნით. ამ დროს გაირკვა, რომ კობახიძე სხვა, ახალ მისამართზე მისულა. პომპეზურად გაიხსნა კადრი და ახალი ეთერიც. ოლიგარქის პრემიერი პირველ სტუმრად შეარჩიეს. სწორედ ამ დროს ჩემ წინ, რუსთველზე კობახიძის გამოსახულებით დროშა შევნიშნე, წარწერით: „ნუ იყურები ირანისკენ“. 

საუბარი კობახიძესთან თამთა სანიკიძემ საგარეო პოლიტიკით, ამერიკის ახალ ადმინისტრაციასთან ურთიერთობით დაიწყო. თემა ნამდვილად აქტუალურია...

მაგრამ აი, რა ვერ მოისმინა საზოგადოებრივი მაუწყებლის მაყურებელმა, - კითხვები, რომელსაც ხელისუფლებისგან დამოუკიდებელი მედია აუცილებლად დასვამდა: 

შეუძლებელია, კობახიძეს ამერიკაზე ესაუბრებოდე და არ გაგახსენდეს ის, რაც შესაძლოა, პირველივე წითელი ხაზი გახდეს ტრამპისთვის - ირანთან დაახლოება. 

• არ გიქმნით უხერხულობას ირანის ისლამურ რესპუბლიკაში ორი ვიზიტი, როცა ორივეჯერ ისეთი ტერორისტული ორგანიზაციების ლიდერების გვერდით აღმოჩნდით, როგორიცაა: „ჰამასი”, „ისლამური ჯიჰადი” და „ჰეზბოლა“. ინაუგურაციაზე კი, რომელსაც „ჰამასის“ ლიდერი, ისმაილ ჰანიაც დაესწრო, სულაც ისმოდა შეძახილები „სიკვდილი ამერიკას“? 
• რამდენად თავსებადია ამერიკასთან ურთიერთობის ნორმალიზების სურვილი და ჩინეთთან სტრატეგიული ურთიერთობის გაღრმავება? მათ შორის, მათთვის ანაკლიის პორტის გადაცემა, ბოლო-ბოლო „ესაქმებათ თუ არა ამერიკელებს შავ ზღვაში“? (ეს ივანიშვილის ცნობილი ციტატის პერიფრაზია, რაც მამუკა ხაზარაძემ გაასაჯაროვა).

„გლობალური ომის პარტია, დიფ სთეითი, აგენტები, მტრები, ჩალის ფასი“

კობახიძეს შეთქმულების თეორიების ტირაჟირების საშუალება დაუბრკოლებლად მიეცა. უკვე მერამდენედ განავითარა მითი იმის შესახებ, რომ კანდიდატის სტატუსი ომში ჩართვაზე იყო მიბმული. რა შეიძლებოდა, გეკითხა ჟურნალისტს აქ:

• ქვეყანას მისცეს კანდიდატის სტატუსი. გამოდის, რომ ახლა ომში უნდა ვიყოთ ჩართული?
• როგორ ჯდება თქვენს ,,ომის“ თეორიაში, რომ მოლდოვას საქართველოზე ადრე მისცეს კანდიდატის სტატუსი და მას ბრძოლაში ჩართვა არ მოუწია? 
• ამბობთ, რომ ევროპარლამენტი მისი ბოლო რეზოლუციითაც საქართველოსა და ქართველი ხალხის დასჯას ითხოვს. სინამდვილეში, „რეზოლუცია მოუწოდებს ევროკავშირის წევრ სახელმწიფოებს, სანქცია დაუწესონ ბიძინა ივანიშვილის ხელშემწყობების ქსელს, ელიტურ გარემოცვას, კორუმპირებულ ფინანსისტებს, პროპაგანდისტებსა და იმათ, ვინც ხელს უწყობს სახელმწიფოს რეპრესიულ აპარატს“. ჩამონათვალში ხართ თქვენც და „პირველი არხის“ ხელმძღვანელობაც. 

ინტერვიუს ხანგრძლოვობა 1 საათი და 37 წუთია, სანიკიძესა და კობახიძეს არ უხსენებიათ ბიძინა ივანიშვილი. 

ოლიგარქის პრემიერი პროდასავლური აქციების სასტიკ დარბევაზე პასუხისმგებლობასაც გაექცა, თქვა, რომ გდდ-სა თუ შინაგან საქმეთა სამინისტროს მაღალჩინოსნების მიერ ოპერაცია იმართებოდა მკაცრი ინსტრუქციებით, ინციდენტი კი გამოვლინდა მხოლოდ რამდენიმე. 

• „პირველი არხის“ მაყურებელი იმსახურებდა იმის გახსენებას, სინამდვილეში, როგორ იქცეოდნენ მოგვიანებით სწორედ სისასტიკის გამო სანქცირებული ძალოვანები, მათ შორის ზვიად ხარაზიშვილი (ხარება), რომელიც პირდაპირ ჩართული იყო დარბევაში და რუპორით აგინებდა მომიტინგეებს. 
• კობახიძისთვის წამყვანს რამდენიმე ინციდენტზე საუბრისას უნდა შეესწორებინა და მოეყვანა მშრალი ფაქტები, მათ შორის „ოცნების“ მიერ მხარდაჭერილი სახალხო დამცველის განცხადებიდან: 

საქართველოს სახალხო დამცველის განცხადებით, 327 დაკავებულიდან, რომელსაც მისი ოფისის წარმომადგენლები შეხვდნენ, 225 აცხადებს, რომ არასათანადო მოპყრობის მსხვერპლი იყო, მათგან 157 პირს ვიზუალური ფიზიკური დაზიანებები აღენიშნებოდათ.

არასამთავრობო ორგანიზაციების ცხელ ხაზზე  შემოსულია ინფორმაცია ადმინისტრაციული წესით  450-ზე მეტი პირის დაკავების თაობაზე. მათი უმრავლესობა, 300-მდე მოქალაქე წამებისა და არასათანადო მოპყრობის სხვა ფორმების მსხვერპლია.

ირაკლი კობახიძეს მზია ამაღლობელის საქმეზეც მიეცა დემაგოგიის საშუალება, „აბა, გერმანიაში დაარტყით ხელი პოლიციელს“, - ღირდა კითხვის შებრუნება, - აბა გერმანიაში იძალადოს პოლიციელმა ჟურნალისტზე, როგორი იქნება რეაგირება?! (აქვე ჟურნალისტს შეეძლო, მაყურებლისთვის აეხსნა, რეალურად რაზეა ლაპარაკი და შეიძლება თუ არა მზია ამაღლობელის რეაგირება პოლიციელის ქმედებაზე, დანაშაულებრივ ძალადობად ჩაითვალოს )

აქვე უმძიმესი სტატისტიკა და ისევ მშრალი ფაქტები:

2024 წლის 28 ნოემბრიდან დღემდე, პროევროპულ აქციებზე მედიის წარმომადგენლების უფლებების დარღვევის 147 შემთხვევა დაფიქსირდა.

არ დასჯილა და არც კი გამოვლენილა მედიის წარმომადგენლებზე მოძალადე პირები. რეაგირება - ნული!

„მოსყიდულები, დაფინანსებულები, კოლექტიური ნაცები, აგენტები“...

ოლიგარქის პრემიერი აქციის მონაწილეებს თავს არაერთხელ დაესხა. ჟურნალისტს მეტი ეცოდინებოდა პროტესტის შინაარსსა და აქციის მონაწილეების მოტივაციაზე, საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერი უფრო მეტ დროს რომ უთმობდეს პროტესტს, რეჟიმის პატიმრების დედებს, რომლებმაც თავადაც არაერთხელ ითხოვეს პირდაპირ ეთერში საუბარი. ამაზე „რეალური სივრცის“ რადიოეთერში დაკავებული თორნიკე გოშაძის დედამ, მარიზი კობახიძემ აღნიშნა.

აქვე, ბონუს კითხვა საზოგადოებრივი მაუწყებლის მენეჯმენტს, როდის დაუბრუნებს სატელევიზიო სტუდიას „რეალურ სივრცეს“, როდის მოიძებნება ახალ შენობაში ადგილი ნინო ზაუტაშვილისთვის?

ივანიშვილის პრემიერი რეპრესიულ კანონებზე დასმული კითხვის საპასუხოდ ამბობს, რომ ეს ყველაფერი პროპორციულია. 

მხოლოდ ერთი მაგალითიც კმარა ილუსტრაციისთვის: 5000-ლარიანი ჯარიმა, რომელსაც ახლა „ოცნება“ ტოტალურად იყენებს დემონსტრანტების წინააღმდეგ, 19-ჯერ მეტია საარსებო მინიმუმზე.

• აქვე ვკითხავდი, იღებს თუ არა პასუხისმგებლობას „ოცნება“ იმ ათეულობით ბავშვის ჯანმრთელობაზე, რომლებიც „ნანუკას ფონდის“ დაყადაღების გამო გადაუდებელი და სასიცოცხლო დახმარების გარეშე დარჩნენ.

ლეგიტიმაცია

კობახიძე ირწმუნება, რომ ლეგიტიმაციის კრიზისი არ აქვს, რადგან ქვეყნის შიგნით ხმა მილიონ ასი ათასზე მეტმა ამომრჩეველმა მისცა.

• არჩევნებამდე რატომ არ უთხრეს ამომრჩეველს, რომ ევროკავშირთან ინტეგრაციის პროცესის გაჩერებას გეგმავდნენ? ექნებოდათ ამ შემთხვევაში მხარდაჭერა?

დასჯა ევროინტეგრაციის მხარდაჭერისთვის

წამყვანს არ უხსენებია ის ე.წ. რეორგანიზაცია, რომლის შედეგადაც საჯარო სამსახურებიდან მასობრივად ათავისუფლებენ პროფესიონალ კადრებს. შეცვალეს კანონი და კომპენსაციისა თუ ეფექტიანი სამართლებრივი დაცვის გარეშე დატოვეს საჯარო მოხელეები, რომლებსაც ხელი აქვთ მოწერილი ევროინტეგრაციის მხარდამჭერი პეტიციისთვის. ამას წინ უძღოდა „ოცნების“ შესაბამისი მუქარა. 

ჭიათურა 

ინტერვიუს მსვლელობისას სოციალურ ქსელში წამყვანს სთხოვდნენ, ეკითხა მაღაროელების პრობლემაზე. ჭიათურაში უსამსახუროდ დარჩენილი მაღაროელების პროტესტი გამწვავდა, რაც კომპანიამ მიწისქვეშა სამუშაოები გააჩერა. კითხვა დაისვა, მაგრამ მნიშვნელოვანი აქცენტის გარეშე.

კონტექსტი

„ჯორჯიან მანგანეზი“, კომპანია, რომელიც ფლობს „ჭიათურმანგანუმს“ და ზესტაფონის გადამამუშავებელ წარმოებას, ფაქტობრივად ისედაც სახელმწიფო მართვაშია. საწარმოში 2017 წლიდან სახელმწიფოს მიერ დანიშნულია დროებითი მმართველი იმ მოტივით, რომ კომპანია გარემოს აყენებდა ზიანს. ფაქტობრივ მმართველად მივლენილია ხელისუფლებასთან დაახლოებული ბიზნესმენი გიორგი კაპანაძე, იგივე „რიჟა“, რომელსაც „რუსთავი 2“-ის დაფინანსებას უკავშირებენ. მისი დანიშვნის შემდეგ ვითარება გაუარესდა, ღია კარიერული წესით მადნის მოპოვება საგანგაშოდ გაიზარდა, საწარმო კი გაკოტრებამდე მივიდა. 

ამ ინტერვიუს არ უნდა ჩაევლო „მაუწყებლობის შესახებ“ კანონში შესატან ცვლილებებზე კითხვების გარეშე. „ოცნების“ ახალი რეგულაცია კრიტიკულ მედიას უკიდურესად ზღუდავს, მაგრამ გამოდის, რომ ჩანაწერის რამდენიმე პუნქტი სამთავრობო მედიასაც ვერ აუვლის გვერდს. 

მაგალითად:

მსგავსი ინტერვიუ კობახიძესთან მომავალში სტანდარტის დარღვევად ჩაითვლება, რადგან სანქციაა გათვალისწინებული: „თუ პროგრამაში აქტუალურ საკითხზე მხოლოდ ერთი სტუმარი იქნება მიწვეული და ამას გამოიყენებენ იმ პირზე თავდასხმისთვის, რომელიც პროგრამაში არ მონაწილეობს“. 

აქ კი კობახიძე თავს დაესხა ყველას: აქციის მონაწილეებს, ოპოზიციას, მეხუთე პრეზიდენტს, ფონდებს, ენჯეოებს, ევროპარლამენტს, ევროკავშირს, უკრაინას, ამერიკის წინა ადმინისტრაციას, მოკლედ, ყველას - ივანიშვილის, პუტინის, ორბანის, ფიცოს გარდა. 

P. S. 

ბოლოს, მხოლოდ ერთი კითხვის დასმის შესაძლებლობა რომ მქონდეს, სინამდვილეში, კობახიძეს ვკითხავდი იმავეს, რაზეც მთავრობის კანცელარიაში პასუხი არ გამცა: ვინ მიიღო ქვეყნის დასავლური კურსის გადახედვისა და ამით აღშფოთებული ახალგაზრდების დასახიჩრების გადაწყვეტილება, - ბიძინა ივანიშვილმა მოსკოვის დაკვეთით თუ ოლიგარქი თვითინიციატივით ებრძვის ხალხს?!

„პირველი არხის“ ჟურნალისტების მეთოდია მუდმივად ციტატებით საუბარი. მაგალითად, გადაცემის წამყვანი დაიწყებს უზარმაზარი ტექსტის კითხვას და სულ ბოლოს დააყოლებს: „განაცხადა ქვეყნის პრემიერმა“, „განაცხადა პარლამენტის თავმჯდომარემ“ ან სხვ.  ეს ტექსტი იმდენად დიდი ხნის წინ არის დაწყებული, რომ წარმოუდგენელია მსმენელმა გაარჩიოს კონკრეტულად რომელი სიტყვა ეკუთვნოდა „პრემიერს“ და რომელი „მოამბის“ წამყვანს. არის კიდევ ერთი მეთოდი, როდესაც გინდა პარტიის გზავნილი ისე გააჟღერო, რომ „ნეიტრალურად“ დარჩე. აი, მაგალითად, 18 მარტის „მოამბის“ მთავარ გამოშვებაში გასული სიუჟეტი „დაყადაღებული ფონდების“ შესახებ, რომლის ავტორებიც არიან: 

ინფორმაცია ამგვარია: 17 მარტს, საქართველოს პროკურატურამ ვატო შაქარიშვილის მიმართვის საფუძველზე 5 საქველმოქმედო ფონდი დააყადაღა. 

დავალება ასეთია - მაყურებელს გავაგებინოთ, რომ 5 ფონდი ქვეყანაში ძალადობრივ წინააღმდეგობას აფინანსებს და სახელმწიფო გადატრიალებას გეგმავს. ახლა მივყვეთ სიუჟეტს ქრონოლოგიურად და ვნახოთ, როგორ ასრულებს ამ დავალებას პროპაგანდისტული მედია, რომელსაც კანონი ავალდებულებს იყოს დაბალანსებული და წარმოაჩინოს საქმის მეორეც მხარეც. 

სიუჟეტი იწყება სიტყვებით, რომლებსაც პასუხი უნდა გაეცეს: „რაში დაიხარჯა 5 ორგანიზაციის: „ნანუკას ფონდის“, ნიკა გილაურის ფონდის - “ფროსფერითი ჯორჯია”, ფონდი „ერთმანეთსთვის“, „სირცხვილიასა“ და „ადამიანის უფლებათა სახლის“ მიერ 2 მილიონ ლარზე მეტი? პროკურატურა ამტკიცებს, რომ დიდი ნაწილი - ძალადობრივი აქციების ორგანიზებისთვის და ამ ფონდების ანგარიშების დაყადაღებაც, მიმდინარე გამოძიების ფარგლებში მოხდა”. 

ამას ამტკიცებს პროკურატურა. ჟურნალისტის მიზანი უნდა იყოს, გაიგოს რაც შეიძლება მეტი და გაარკვიოს რამდენად შეესაბამება პროკურატურის ბრალდება სიმართლეს. რას აკეთებს ამისთვის? 

პირდაპირ ეთერში კითხულობს ერთ-ერთი ფონდის დამფუძნებლის, გუგა ხელაიას ფეისბუკ პოსტიდან აი ამ ფრაგმენტს: „პროკურატურის განცხადება არის ჩვეულებრივი ცილისწამება! ჩვენს ფონდს ერთი ტრანზაქციაც კი არ აქვს შესრულებული იმ დანიშნულებით, რაც მაგალითებად მოიყვანეს. „ერთმანეთისთვის“ მაგიტომ დაერქვა, რომ ყველაზე რთულ მდგომარეობაში მყოფ ინდივიდებსა და ოჯახებს დავდგომოდით გვერდით. აბსოლუტურად ყველა ტრანზაქციაზე იმავე წამს გვაქვს გადახდილი ყველა სახელმწიფო გადასახადი. პლუს დეკლარაცია შევსებული მაქსიმალური სიზუსტით და ყველაფერთან ერთად, არც ერთ ჩვენს თანამშრომელს, ჩემი ჩათვლით, ერთი თეთრიც კი არ მიუღია 3 თვის განმავლობაში”. 

გუგა ხელაიას პოსტში არის სიტყვებიც, რომელიც პირდაპირ პასუხობს ჟურნალისტის მიერ დასმულ კითხვას - რაში დაიხარჯა ფული? თუმცა, ეს ნაწილი სიუჟეტში ვერ მოხვდა: „ძალიან ბევრ ადამიანს დავეხმარეთ, საბანკო ვალდებულების, ქირის, საკვების, მედიკამენტების, ექიმის მომსახურების და ელემენტარული თვითგადარჩენისთვის საჭირო რეალობის მისაღწევად“.

შემდეგი რესპონდენტი ნანუკა ჟორჟოლიანია, რომელიც სატელეფონო კომენტარს აკეთებს და ადასტურებს, რომ შეძენილი აქვს აირწინაღებიც მაშინ, როდესაც მისი გამოყენება არ იყო აკრძალული. სხვა არანაირი ინფორმაცია „ნანუკას ფონდის“ შესახებ არ ჩანს. ჟურნალისტი მაყურებელს არ უყვება იმის შესახებ, თუ რამდენი ხანია, რაც ეს ფონდი არსებობს, რომ ის ეხმარება ჯანმრთელობის პრობლემების მქონე ადამიანებს, სოციალურად დაუცველ ადამიანებს და უკანასკნელ პერიოდში, გარდა აირწინაღებისა, ეხმარება პროტესტში მონაწილე ადამიანებს, რომ დაიცვან საკუთარი ჯანმრთელობა და გაუმკლავდნენ ადმინისტრაციულ ჯარიმებს. მოკლედ, ძირითადი მესიჯი „ნანუკას ფონდის“ შესახებ იყო, რომ კი, აირწინაღები ნამდვილად შეიძინა. 

მთავარ კითხვაზე პასუხს, თუ სად დაიხარჯა „სინამდვილეში“ 2 მილიონი ლარი, ფონდების დაყადაღების საქმის მთავარი ფიგურანტი, „ერთიანი ნეიტრალური საქართველოს“ დამფუძნებელი, ვატო შაქარიშვილი სცემს: „ამაზრზენია ის ტყუილები, რასაც ავრცელებენ, თითქოს, ეს თანხები, რომელიც აკუმულირდებოდა, ხმარდებოდა ვინმე გაჭირვებულს. ეს არის დიდი ტყუილი. ეს ფული პირდაპირ ხმარდებოდა ქვეყნის და ხალხის წინააღმდეგ მიმართულ კანონგარეშე ქმედებებს”. 

ამის შემდეგ თათია მაყაშვილი ნიკა გვარამიას კადრების ფონზე, გვიამბობს: „ოპოზიციაში აცხადებენ, რომ ეს ფონდები არა თუ კანონს არღვევდნენ, არამედ პირიქით, უსამართლობის წინააღმდეგ ბრძოლაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებდნენ. ამიტომ 5 ფონდისთვის ანგარიშების დაყადაღება პოლიტიკურ ინტერესს ატარებს“. არც ამ სიტყვებში ჩანს, რა ფუნქცია ჰქონდა გილაურის ფონდს. ოპოზიციის განცხადებიდან ამოღებული ციტატა პრაქტიკულად მტკიცებულებაა იმისა, რომ დიახ, „უსამართლობის წინააღმდეგ ბრძოლაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებდნენ“. ამას ელენე ხოშტარიას სიტყვებიდან ამოღებული ფრაგმენტიც ადასტურებს: „უკვე აქტივისტებმა გამოაცხადეს, რომ ინდივიდუალურად შეიკრიბა თანხები. ამიტომ გარანტიას გაძლევთ, რომ სოლიდარობის და თანადგომის ფორმები იქნება მოძებნილი, როგორც ამ ფონდების მიმართ, ნანუკას მიმართ, ასევე ყველა იმ პროტესტის მონაწილის მიმართ, რომელიც უკვე 111-ე დღეა იბრძვის საქართველოს ევროპული მომავლისთვის”. აქ სადმე ჩანს კონკრეტულად რაში მდგომარეობს დახმარება, იმ კითხვაზე პასუხი, რომელიც სიუჟეტის დასაწყისში დასვა ჟურნალისტმა? არა. 

ამას მოჰყვება კიდევ ორი ოპოზიციონერის კომენტარი. პაატა მანჯგალაძე, „სტრატეგია აღმაშენებელი“: „მათ უჭირთ, რადგან ვერ აჩერებენ გულწრფელ პროტესტს, „ნანუკას ფონდის“ დაკავება არის 21-ე საუკუნის ჩვეულებრივი ინკვიზიცია“. ფიქრია ჩიხრაძე, „ლელო“: „პროტესტი, რომელიც ხელს და ნერვებს უშლის „ქართული ოცნების“ ხელისუფლებას, ცდილობს, რომ სხვადასხვა მეთოდით ამოქოლოს. ამოქოლოვის ერთ-ერთი გზა იყო სწორედ ესეც, რომ დააყადაღეს ფონდები, რომ ამ მიმართულებით ამდაგვარი პრობლემების მოგვარების შესაძლებლობა სულ უფრო და უფრო მცირე იყოს”. პასუხი მთავარ კითხვაზე არც აქ ჩანს. 

სიუჟეტის მეორე ნახევარი ცხადია, მთლიანად „ქართული ოცნების“ წევრების შეფასებებს მოიცავს, სადაც ისინი გვარწმუნებენ, რომ „ხელისუფლებაში არც იმას გამორიცხავენ, რომ სხვადასხვა ფონდების მიერ სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობები ფინანსდებოდა”, - ამბობს სიუჟეტის ავტორი და თავის სიტყვებს გურამ მაჭავარიანის სინქრონით ამყარებს. მას მოჰყვებიან გიორგი ვოლსკი და ირაკლი კირცხალია. საინტერესოა, რომ სადაც მომჩივანი მოძრაობა „ერთიანი ნეიტრალური საქართველოა“, საქმეს პროკურატურა იძიებს და მოპასუხეები ფონდების წარმომადგენლები არიან, რატომ გადის სიუჟეტში მმართველი პარტიის 3 წევრის კომენტარი, თანაც დასკვნით ნაწილში? ამაზე პასუხს თავად ირაკლი კირცხალია სცემს: „ასე რომ მათი ფიქრები ჩვენთვის ნაკლებად მნიშვნელოვანია და განსაკუთრებით პროკურატურისთვის, იმიტომ რომ საქმე არის აღძრული”.

დასასრულს თათია მაყაშვილი ვრცელ ციტატას გვიკითხავს პროკურატურის განცხადებიდან და სიუჟეტს ამ სიტყვებით ასრულებს: „პროკურატურის განცხადებით, დაყადაღებული ფონდებიდან ფინანსდებოდა დანაშაულებრივი მოქმედებების ორგანიზება და საჭირო ინვენტარის შეძენა”. 

ერთი სიტყვით, კითხვას, რომელიც დასაწყისში დაისვა - რაში იხარჯებოდა საქველმოქმედო ფონდების ფული,  პასუხი ისევ პროკურატურამ და ვატო შაქარიშვილმა გასცეს, დანარჩენი რესპონდენტები უარყოფდნენ პროკურატურის ბრალდებას, მაგრამ „არ გვითხრეს“, რაში მდგომარეობდა სიმართლე. უფრო სწორედ გვითხრეს, მაგრამ ეს სიუჟეტში არ მოხვდა. 

მაგალითად, ფონდი „ერთმანეთისთვის“ დარეგისტრირდა 2024 წლის 23 დეკემბერს, თუკი ჟურნალისტი დაინტერესდებოდა, მიიღებდა პასუხს, რომ ფონდი ყოველთვიურად ურიცხავდა პოლიტპატიმრებს თანხებს, მათ ოჯახებს ეხმარებოდა საჭიროებისამებრ და რამდენიმე პატიმარს, რომლებიც ოჯახის მარჩენალი იყო, ბანკის სესხი დაუფარეს.

„თბილისის ადამიანის უფლებათა სახლის“ ფონდი 2010 წელს დაარსდა და მისი დამფუძნებლები არიან: „წამების მსხვერპლთა ფსიქოსოციალური და სამედიცინო რეაბილიტაციის ცენტრი GCRT“, „უფლებები საქართველო“, „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ და „საფარი“. მიმდინარე მოვლენების პერიოდში ფონდი საპროტესტო აქციებში მონაწილეებს მხოლოდ ადმინისტრაციული ჯარიმის გადახდაში ეხმარებოდა.

ფონდი „ფროსფერითი ჯორჯია“ შემოსული თანხის განაწილების დეტალებს (2024 წლის 6 დეკემბრიდან 2025 წლის 7 მარტის ჩათვლით) ფეისბუკის საკუთარ გვერდზეც აქვეყნებს. აქ ამომწურავი პასუხია კითხვაზე, რომელიც სიუჟეტის დასაწყისში დაისვა, მაგრამ „მოამბის“ ჟურნალისტს ის არ აინტერესებს. 

შემდეგ განცხადება გაავრცელა მოძრაობა „სირცხვილიამაც“:   

„ნანუკას ფონდის“ შესახებ ზემოთაც აღვნიშნე და მის მიერ გაწეული დახმარებები იმდენად საჯაროა, მასზე ინფორმაციის მოძიება მინიმალურ მონდომებას საჭიროებს, იმ მონდომებას, რომელიც „მოამბის“ ჟურნალისტებს არ გააჩნიათ. 

იქიდან გამომდინარე, რომ სტატიის, ბლოგისა თუ სიუჟეტის დასაწყისი და დასასრული სიტყვები თუ კადრები მნიშვნელოვანია და ყველაზე მეტად მაყურებელი თუ მკითხველი სწორედ ამას იმახსოვრებს, მეც მინდა, მკითხველის ყურადღება იმ დეტალზე გავამახვილო, რომელიც მთელ სიუჟეტს ლაიტმოტივად  სდევდა თან. მოგეხსენებათ, სატელევიზიო სიუჟეტში გამოსახულებას არანაკლები დატვირთვა აქვს, ვიდრე სიტყვებს, ამიტომ მნიშვნელოვანია როგორი კადრებით აფორმებს „მოამბის“ ჟურნალისტი თავის სიტყვებს. 

ეს არის მთავარი პასუხი, ასე უნდა იმუშაოს სამთავრობო მედიამ, რომელსაც დაავალეს, რომ ხალხს გააგებინოს - ფონდები მომიტინგეების შეიარაღებას ემსახურებოდა და სახელმწიფო გადატრიალებისთვის შეიქმნაო. ეს არის პარტიის შეკვეთა და ამას ზედმიწევნით ასრულებს „საზოგადოებრივი მაუწყებელის“ საინფორმაციო გამოშვება და მისი ჟურნალისტები. 

სათაურში ჩვენ დავსვით კითხვა, როგორც შევასრულოთ პარტიის დაკვეთა „ნეიტრალური ტონით“? ძირითადად, სხვადასხვა მონიტორინგის შედეგებით, რომელიც მედიის ტონს ზომავს, „პირველი არხი“ ნეიტრალურობით გამოირჩევა, რადგან „მოამბეში“ იშვიათად ისმის ჟურნალისტის მიერ პირველ პირში გაკეთებული შეფასებები, მაგალითად, ისე, როგორც ეს ტელეკომპანია „იმედის“ ეთერში ხდება. თუმცა, დასმული კითხვები, პასუხებიდან ამოღებული ციტატები და რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია - კადრები მაინც ჟურნალისტის სუბიექტური შეფასებაა, სადაც სუბიექტი უმეტესწილად არა თავად ის, კონკრეტული ჟურნალისტი, არამედ ქვეყნის მმართველი პარტიაა.

ვარდისფერ ღამის პერანგში ჩაცმული სამი წლის გოგონა მამას ფეხზე ეხვევა, ტირის და ცდილობს არ გაატანოს ნიღბიან პოლიციელებს, რომლებსაც ბინიდან გაჰყავთ. მამა ემშვიდობება ქალიშვილს და ფორმაში ჩაცმულ მამაკაცებს მიჰყვება. 

ეს დრამატული ეპიზოდი 2023 წლის ნოემბერში, ბაქოში, ჟურნალისტ აზიზ ორუჯევის სახლში მოხდა. ორუჯევის დაკავება აზერბაიჯანში ჟურნალისტების წინააღმდეგ რეპრესიების ახალი ტალღის ათვლის წერტილად იქცა. 

დღეს ორუჯევი პატიმრობაში იმყოფება გამოგონილი ბრალდებებით, მისი პატარა ქალიშვილი კი მამის გარეშე იზრდება.

აზერბაიჯანი არასოდეს ყოფილა ქვეყანა, სადაც ჟურნალისტები კარგად გრძნობდნენ თავს, თუმცა 2023 წლის ნოემბერში დაწყებული რეპრესიები დამოუკიდებელ მედიასა და სამოქალაქო საზოგადოებაზე უპრეცედენტო აღმოჩნდა ამ ქვეყნისთვისაც კი. 

ამ დროიდან მოყოლებული სხვადასხვა ბრალდებით 100-ზე მეტი ჟურნალისტი, სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენელი, უფლებადამცველი, საზოგადოებრივი და პოლიტიკური აქტივისტი დააკავეს. 

2025 წლის თებერვალში უფლებადამცველებმა აზერბაიჯანში პოლიტიკური ნიშნით დაპატიმრებული 357 ადამიანი დაითვალეს. ეს რეკორდული მაჩვენებელია ბოლო 25 წლის განმავლობაში. პოლიტპატიმრების რიცხვის ყველაზე მეტად გასულ წელს გაიზარდა და დაკავებულებს შორის სწორედ ჟურნალისტები ჭარბობდნენ. 

დაკავებული ჟურნალისტების უმრავლესობა ხელისუფლებამ კონტრაბანდაში დაადანაშაულა – მათ ბრალი წაუყენეს აზერბაიჯანის სისხლის სამართლის კოდექსის 206.3.2 მუხლით (კონტრაბანდა, რომელიც ორგანიზებული ჯგუფის მიერაა ჩადენილი). რეჟიმი ამტკიცებს, რომ ჟურნალისტებს უკანონოდ შემოჰქონდათ აზერბაიჯანში ფინანსური სახსრები დონორი ორგანიზაციებისგან.

მედია სფეროში წმენდა იმდენად მასშტაბური აღმოჩნდა, რომ ამ ქვეყანაში დღეს ფაქტობრივად არ დარჩა არც ერთი (!) კრიტიკული მედიასაშუალება და არც ერთი (!) დამოუკიდებელი ჟურნალისტი. 

აზერბაიჯანელი ჟურნალისტები დღეს ან ემიგრაციაში არიან, ან ციხეში, ან მათ წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმეებია აღძრული და შინაპატიმრობაში იმყოფებიან. ვინც დევნას  გადაურჩა და ქვეყანაში დარჩა, პროფესიიდან წავიდა ან რეჟიმის მიმართ ლოიალური გახდა. 

ერთი მაგალითი - ჩემი ნაცნობი ჟურნალისტი 25-წლიანი სტაჟით, რომელიც წლების განმავლობაში ერთ-ერთი საერთაშორისო გამოცემის რედაქტორი იყო, მარტიდან საბავშვო ბაღში აღმზრდელად იმუშავებს.  მისი კოლეგა, ასევე დიდი სტაჟის მქონე აზერბაიჯანელი რედაქტორი, უძრავი ქონების სააგენტოში იწყებს მუშაობას. 

„ადრე შეგვეძლო, ასე ვთქვათ, აფიშირების გარეშე გვემუშავა. მასალებს სახელსა და გვარს არ ვაწერდით, როცა საერთაშორისო მედიასთან ვთანამშრომლობდით. ჰონორარების აღებასაც ვახერხებდით, იყო ლავირების საშუალება. თუმცა, უკვე ეს ყველაფერი გამორიცხულია.  ფრილანსერობაც გამორიცხულია.  ყველა გზა მოჭრეს და ყველა ხვრელი ამოავსეს. ან უნდა გაიქცე ქვეყნიდან ან უნდა წახვიდე პროფესიიდან. მე ვერ გავიქცეოდი, მოხუცი მშობლები მყავს“, - მითხრა მან. 

როგორ მოახერხა ალიევმა ეს?

კანონი „უცხოური აგენტების შესახებ“ აზერბაიჯანულად 

ალიევს არ გამოუგონებია ველოსიპედი და მოიქცა ისე, როგორც ყველა სხვა ავტორიტარი მმართველი იქცევა, რომელსაც ხელისუფლების დათმობა და გაზიარება არავისთვის უნდა - მიიღო რეპრესიული კანონები - ყბადაღებული „უცხოური აგენტების შესახებ“ კანონის აზერბაიჯანული ანალოგები. 

გადამწყვეტი გახდა 2014 წელი, როდესაც არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და გრანტების შესახებ კანონებში შესწორებები შევიდა. ცვლილებები მკაცრად ზღუდავდა უცხოურ დაფინანსებას არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და პრესისთვის.

ამ ცვლილებებით სახელმწიფომ აიძულა არასამთავრობო ორგანიზაციები დაერეგისტრირებინათ გრანტები იუსტიციის სამინისტროში, ხოლო საკუთარ თავს უფლება მისცა უარი ეთქვა მათ რეგისტრაციაზე.

შედეგად საერთაშორისო დონორებმა აზერბაიჯანიდან მასობრივი გასვლა დაიწყეს. აზერბაიჯანი 50-ზე მეტმა საერთაშორისო ორგანიზაციამ დატოვა.

თუმცა, კულმინაცია აღმოჩნდა „მედიის შესახებ“ კანონი, რომელსაც ალიევმა 2022 წლის თებერვალში მოაწერა ხელი და რომელიც უშუალოდ ჟურნალისტებს შეეხო.

ჟურნალისტებს აეკრძალათ ყველანაირი უცხოური ფულის მიღება - გრანტის, ჰონორარის, ხელფასის და ა.შ. ახალი კანონი მათ ავალდებულებდა რეგისტრაციას ერთიან სახელმწიფო რეესტრში, რა დროსაც სახელმწიფოსთვის უნდა მიეწოდებინათ პერსონალური მონაცემების გრძელი სია. 

ასევე კანონი არეგულირებს, თუ ვის შეუძლია იმუშაოს ჟურნალისტად -  აწესებს პროფესიაში მიღების მკაცრ კრიტერიუმებს. მაგალითად, მედიასაშუალების ფლობა მხოლოდ აზერბაიჯანის მოქალაქეს შეუძლია (ყოველგვარი უცხოური მონაწილეობის გარეშე). ხოლო ჟურნალისტად დარეგისტრირებულ ადამიანს უნდა ჰქონდეს უმაღლესი განათლება, არ იყოს ნასამართლევი და ჰქონდეს შრომითი ხელშეკრულება. ანუ ფრილანსერები (ასეთები კი აზერბაიჯანში ძალიან ბევრნი იყვნენ - ძირითადად სწორედ ფრილანსერები თანამშრომლობდნენ საერთაშორისო მედიებთან) ავტომატურად კანონგარეშედ გამოცხადდნენ.  

მეტიც, ახალი კანონის მიხედვით, სახელმწიფო მარეგულირებელს შეუძლია ნებისმიერ მედიასაშუალებას ლიცენზია გაუუქმოს მოვლენების ე.წ. „მიკერძოებული“ გაშუქების გამო. 

ამ ჩანაწერით, ფაქტობრივად, ცენზურა დაკანონდა. მთავრობა წყვეტდა - რა არის ჟურნალისტიკა და რა - არა, რა არის ახალი ამბავი და რა - არა.

როგორც ვარაუდობდნენ, ეს კანონი ალიევის ხელისუფლების ხელში რეპრესიების მძლავრ იარაღად გადაიქცა.  

ყველას ერთ დღეს როდი მიადგნენ, თუმცა, დროთა განმავლობაში რეპრესიებს ვერავინ გადაურჩა. აზერბაიჯანში დაიწყო დამოუკიდებელი მედიის ფიზიკური განადგურების ხანა  – ეკონომიკური ჩახშობის, ძალოვანი სტრუქტურების რეიდების და სასამართლო აკრძალვების გზით. 

რეპრესიები: დაპატიმრებები და დევნა 

2024 წელს აზერბაიჯანი ჟურნალისტების ციხეში გამომწყვდევის თვალსაზრისით მსოფლიოს ათეულში მოხვდა.

ბოლო წლებში ჟურნალისტებს უფრო ხშირად აკავებენ არა „ცილისწამებისთვის“, როგორც ადრე, არამედ ფალსიფიცირებულ ეკონომიკურ და სისხლის სამართლის ბრალდებებს უსადაგებენ – „კონტრაბანდა“, „გადასახადებისგან თავის არიდება“, „ვალუტის უკანონო შენახვა“.

შედეგად, 2025 წლის დასაწყისისთვის, რამდენიმე ათეული ჟურნალისტი აღმოჩნდა წინასწარ პატიმრობაში „ვალუტის კონტრაბანდის“ ბრალდებით.

ამ ბრალდებით ცალკეული ჟურნალისტები კი არა, მთელი რედაქციები დააკავეს. 

მაგალითად, პირველი ასეთი მასობრივი დაკავება იყო 2023 წლის ნოემბერში -  პოლიცია შეიჭრა დამოუკიდებელი გამოცემა Abzas Media-ს ოფისში, სადაც „აღმოაჩინა“ დიდი ოდენობით ნაღდი ფული (ევრო). 

დააკავეს გამოცემის ხელმძღვანელები: ულვი ჰასანლი და სევინჯ ვაგიფგიზი.  დაკავებულების კოლეგები დარწმუნებულები არიან, რომ ფული პოლიციამ ჩადო. ამის შემდგომ, ამავე გამოცემის კიდევ სხვა ჟურნალისტები დააკავეს, ასევე კონტრაბანდის ბრალდებით. ბევრ მათგანს 8-12 წელი ემუქრება. 

უფრო ცხადი რომ გახდეს - უბრალოდ ჰონორარის აღება შესრულებულ საქმეში საერთაშორისო ფონდისგან უკვე შეიძლება ჩაითვალოს სამართალდარღვევად. 

როგორც დამოუკიდებელი აზერბაიჯანელი ექსპერტები აღნიშნავენ, კრიტიკული, მაგრამ შედარებით პატარა ონლაინ გამოცემების ჟურნალისტების დაკავება დემონსტრაციული ხასიათის იყო და ზოგადად ჟურნალისტების დასაშინებლად იყო მიმართული:

„მათ დევნიან არა იმდენად იმის გამო, რაც კონკრეტულად თქვეს მათ მასალებში, არამედ იმისთვის, რომ სხვებს ასწავლონ ჭკუა და სხვებისთვის იყოს გაკვეთილი. ამ თვალსაზრისით, რაც უფრო უვნებელი და უდანაშაულოა მსხვერპლი, მით უფრო დიდია მიღწეული ფსიქოლოგიური ეფექტი“, - ამბობს უფლებადამცველი და ჟურნალისტი ელდარ ზეინალოვი. 

საერთაშორისო გამოძიებამ ასევე გამოავლინა, რომ აზერბაიჯანის ხელისუფლება ჟურნალისტებს სპეციალური ჯაშუშური პროგრამის, Pegasus-ის მეშვეობით უთვალთვალებდა - ამ პროგრამით ჟურნალისტების ტელეფონები დაავირუსეს, რათა თვალი ედევნებინათ მათი მიმოწერისთვის. 

კიდევ ერთი დეტალი - 2014 წელს, როდესაც „რადიო თავისუფლების“ აზერბაიჯანული ბიუროს გამომძიებელი ჟურნალისტი, ხადიჯა ისმაილოვა დააკავეს, ქალი ჟურნალისტი გისოსებს მიღმა ამ ქვეყნისთვის „ეგზოტიკა“ იყო. დღეს აზერბაიჯანის ციხეები გავსებულია დატყვევებული ქალი ჟურნალისტებითა და აქტივისტებით.

ემიგრანტი ჟურნალისტები

ბევრმა აზერბაიჯანელმა ჟურნალისტმა იძულებით დატოვა ქვეყანა, რათა დაპატიმრებას გადარჩენოდა. (თუმცა, არც ემიგრაციაში გრძნობენ ისინი თავს უსაფრთხოდ – სპეცსამსახურები მათ იქაც უთვალთვალებენ - შორს რომ არ წავიდეთ, აფგან მუხტარლის შემთხვევა გავიხსენოთ. ხოლო აზერბაიჯანში დარჩენილ მათ ოჯახის წევრებზე ალიევის რეჟიმი ზეწოლას ახდენს). 

ემიგრაციაში აზერბაიჯანელმა ჟურნალისტებმა რამდენიმე ონლაინ მედია დააფუძნეს და აგრძელებდნენ ჟურნალისტურ საქმიანობას ქვეყნის შიგნით მყოფი ფრილანსერი ჟურნალისტების დახმარებით. 

ერთ-ერთი ასეთი პლატფორმაა Meydan TV-ი, რომელიც  გერმანიაში ემიგრირებულმა ჟურნალისტმა გამომძიებლებმა დააფუძნეს. 

ამ გამოცემას დიდი ფრილანსერების ქსელი ჰყავდა აზერბაიჯანში - ისინი, როგორც წესი, სახელისა და გვარის გაუმჟღავნებლად წერდნენ, თუმცა, აქტიურად მუშაობდნენ და ამ წლების განმავლობაში ბევრი კრიტიკული რეპორტაჟი და გამოძიება მოამზადეს. 

თუმცა, ამიერიდან, Meydan TV-ი უკვე ვეღარ იმუშავებს აზერბაიჯანში ფრილანსერების დახმარებით - გასული წლის შემოდგომიდან დღემდე Meydan TV-ის ცხრა კორესპონდენტი დააკავა ალიევის ხელისუფლებამ აზერბაიჯანში. ამის შემდეგ, გამოცემამ საბოლოოდ უარი თქვა ადგილობრივ კორესპონდენტებთან თანამშრომლობაზე მათი უსაფრთხოებიდან გამომდინარე.

იგივე მოხდა სხვა საერთაშორისო მედიების შემთხვევაშიც - თუკი აქამდე აზერბაიჯანელი ჟურნალისტები რისკავდნენ და მაინც თანამშრომლობდნენ საერთაშორისო მედიებთან, 2025 წლიდან უკვე ეს შესაძლებლობაც დაიხურა. 

მსოფლიოს რეაქცია: დუმილი და შეშფოთება

საერთაშორისო საზოგადოება, ერთი მხრივ, მუდმივად გამოხატავს შეშფოთება იმის გამო, რაც აზერბაიჯანში ხდება, თუმცა, მეორე მხრივ, როგორც კრიტიკოსები აღნიშნავენ, არასაკმარისად მკაცრია და დიპლომატიურ დუმილს ინარჩუნებს, რადგან აზერბაიჯანის ბუნებრივი რესურსებითაა დაინტერესებული. 

სულ ბოლო მაგალითი -  2024 წლის ბოლოს აზერბაიჯანმა უმასპინძლა მსხვილ საერთაშორისო ფორუმს - გაეროს კლიმატის კონფერენციას (COP29). ანუ მსოფლიო საზოგადოება, რომელიც ფორუმს დაესწრო, არ შეაფერხა იმან, რომ ამ ქვეყანაში რამდენიმე ასეული პოლიტპატიმარი ჰყავთ ციხეში გამომწყვდეული.

ამიტომაც, აზერბაიჯანში ხშირად ამბობენ, რომ ამ ქვეყნის მთავარი უბედურება ნავთობია და ალიევის ხელისუფლება ბუნებრივ რესურსებსა და ნავთობზე დგას. 

დამკვირვებლები ასევე აღნიშნავენ, რომ ქვეყანაში ყოველ ჯერზე ვითარება კიდევ უფრო მძიმდება საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ. ეს დაუწერელი კანონია - ალიევის ყოველი მორიგი „გადარჩევის“ შემდეგ რეპრესიები განსაკუთრებულ მასშტაბებს იძენს. 

გარდა ამისა, ექსპერტების თქმით, ალიევმა გლობალურადაც კარგი მომენტი აირჩია წმენდისთვის - აშშ საარჩევნო კამპანიით იყო დაკავებული, ევროპა კი - უკრაინის ომით. 

ხოლო, დღეს, როდესაც მსოფლიო წესრიგში ერთი დიდი გაურკვევლობა სუფევს, ალიევი კიდევ უფრო თამამად მიუყვება აღებულ კურსს, რადგან მის შესაჩერებლად არავის სცალია. 

რა ხდება დღეს?

ილჰამ ალიევი, რომელიც 2003 წლიდან შეუჩერებლად მართავს ქვეყანას, აგრძელებს ძალაუფლების ვერტიკალური სისტემის გამაგრებას. 

დამოუკიდებელი მედიის წინააღმდეგ ათწლიანი ბრძოლის შედეგები უკვე აშკარაა და საგრძნობლად აისახება აზერბაიჯანის მოქალაქეებზე. 

ქვეყანაში დამყარდა საინფორმაციო მონოპოლია – მოქალაქეების უმეტესობა ახალ ამბებს მხოლოდ პროსახელისუფლებო ტელეარხებიდან იღებს, სადაც აზერბაიჯანი წარმოჩენილია როგორც აყვავებული ქვეყანა, ყოველგვარი პრობლემების გარეშე. მედიაში დომინირებს ოფიციალური პროპაგანდა – ყოველდღიურ ეთერში ტრიალებს რეპორტაჟები ყარაბაღის დაბრუნებული მიწების, გრანდიოზული ინფრასტრუქტურული პროექტებისა და თავად ალიევის ოჯახის შესახებ. 

კორუფციული სკანდალები და ხელისუფლების ბოროტად გამოყენების შემთხვევები გაშუქებას არ ექვემდებარება. ოპოზიცია ან იგნორირებულია, ან „სახელმწიფოს მტრად“ არის გამოცხადებული. 

ნებისმიერი საპროტესტო გამოსვლა, იქნება ეს სოციალური თუ ეკოლოგიური, ან საერთოდ არ შუქდება, ან მიზანმიმართულად წარმოჩინდება, როგორც მარგინალური მოვლენა.

დამოუკიდებელი ჟურნალისტიკის გარეშე კორუფციამ და ჩინოვნიკების განუკითხაობამ კიდევ უფრო ღრმად გაიდგა ფესვები. არავინ დარჩა, ვინც გამოიძიებს ალიევის ოჯახისა და მისი გარემოცვის ოფშორულ სქემებს, მიწის თაღლითობებს, პოლიციის თვითნებობას, ციხეებში წამებასა და ბიუჯეტის სახსრების ფლანგვას. 

საჯარო კონტროლის არარსებობის პირობებში, ხელისუფლების წარმომადგენლები დარწმუნებულნი არიან, რომ მათზე კრიტიკული სიტყვა არც ონლაინ მედიაში გამოქვეყნდება და არც ტელევიზიით გაჟღერდება. 

საერთაშორისო მასშტაბის გახმაურებული კორუფციული გამოძიებები, რომლებიც პირდაპირ ბაქოს ხელისუფლებას ეხება, შიდა სივრცეში საერთოდ არ განიხილება, რადგან ამაზე მედია დუმს.

ხელისუფლებასა და ხალხს შორის კავშირი პრაქტიკულად გაწყვეტილია. დამოუკიდებელი მედიის გარეშე მოქალაქეებს აღარ აქვთ შესაძლებლობა თავიანთი პრობლემების შესახებ საჯაროდ ისაუბრონ. 

„ეს კანონი ართმევს უფლებებს არა მხოლოდ დამოუკიდებელ ჟურნალისტებს, არამედ მთელ საზოგადოებას“, – ამბობს ერთ-ერთი ჟურნალისტი.

ამ პროცესის კიდევ ერთი მძიმე შედეგია აზერბაიჯანიდან ე.წ. „ტვინების გადინება“. ჟურნალისტები, ანალიტიკოსები და სამოქალაქო აქტივისტები იძულებულნი არიან, ემიგრაციაში წავიდნენ, რადგან ქვეყნის შიგნით მათ არ აქვთ განვითარების პერსპექტივა. 

მრავალწლიანი ბრძოლა დამოუკიდებელი მედიისა და სამოქალაქო საზოგადოების წინააღმდეგ, აშკარად უთანასწორო აღმოჩნდა. ოპოზიცია დასუსტებული და დაქუცმაცებულია, სამოქალაქო საზოგადოება კი – განადგურებული. ქვეყანაში დუმილია, რომელსაც მხოლოდ ხელისუფლების ოფიციალური განცხადებები არღვევს.








ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

ავტორი: გიორგი ელიზბარაშვილი, ეკონომისტი

2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ დაწყებული მანიფესტაციები, აქციები, მსვლელობები თუ მარშები ბევრ ქალაქში, ბევრ სხვადასხვა ლოკაციაზე შეგხვდებოდათ. თუმცა, აქციების მუდმივ წერტილად 2 ლოკაცია შეიძლება მივიჩნიოთ - პარლამენტთან, რუსთაველის გამზირი და  კოსტავას ქუჩა, საზმაუს წინ. დაწყებული პროტესტების პარალელურად აქციის მონაწილეთა გარკვეული ჯგუფი თვლის და, შეიძლება ითქვას - სამართლიანადაც, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელი განსაკუთრებული მნიშვნელობის ტელევიზიაა, ვინაიდან ის ხალხის საკუთრებაა. აქციის მონაწილეთა უკმაყოფილება კი „პირველი არხისაკენ“ მიმართული იყო იმდენად, რამდენადაც ისინი თვლიდნენ, რომ მათი ტელევიზია მათ არ წარმოადგენდა.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის მიუკერძოებლობის საკითხს თავის დასკვნაში ეუთო/ოდირიც გამოეხმაურა. 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების შესახებ მომზადებულ ანგარიშში სადამკვირვებლო მისია წერს: „საზოგადოებრივი მაუწყებელი ყველა პარტიას ძირითადად პოზიტიურ ან ნეიტრალურ კონტექსტში აშუქებდა, თუმცა ახალი ამბების გაშუქებისას, მმართველ პარტიას მნიშვნელოვანი დროით უპირატესობა მიანიჭა.“ (გვ.6) ეს, ერთი შეხედვით, შეიძლება მაუწყებლის პოზიტიური შეფასება გვეგონოს, თუმცა ვეცდები გადაცემა „ბიზნესპარტნიორის“ მაგალითზე გაჩვენოთ, რას ნიშნავს „მეტნაკლებად პოზიტური“ ან „ნეიტრალური“ და „მნიშვნელოვანი დროითი უპირატესობა“. ეს ეკონომიკური გადაცემა, ალბათ, ერთ-ერთი ყველაზე კარგი ინდიკატორია, ვინაიდან აქ - არა პოლიტიკურ შეფასებებზე, მოსაზრებებსა და აღქმებზე, არამედ რიცხვებზე და სტატისტიკაზე შეგვიძლია დაკვირვება.

პირველი მაგალითი - ტურიზმიდან მიღებული შემოსავალი

გადაცემის წამყვანმა, მაია ჭუჭულაშვილმა, 6 თებერვალს, შესავალში აღნიშნა, რომ ტურიზმიდან მიღებული შემოსავალი რეკორდულად, 4.4 მლრდ დოლარამდე გაიზარდა. შემდეგ სტუმარს, მარიამ ქვრივიშვილს ჰკითხა (1:20-დან): „4.4 მლრდ, მე სრულიად გააზრებულად ვთქვი, დიახ, ეს არის რეკორდული შემოსავალი... აი ამ პროცესის განმავლობაში [პოლიტიკური კრიზისი] 4.4 მლრდ-ს ელოდა თუ არა ტურიზმის მიმართულებით პასუხისმგებელი, ელოდით თუ არა პირადად თქვენ, იყო თუ არა მოსალოდნელი, რომ აი ეს შედეგი გვექნებოდა - 4.4 მლრდ?“

წამყვანი აღფრთოვანებულია - 4.4 მილიარდი, რეკორდული შემოსავალი „კრიზისის დროს“. მონაცემი თანხობრივად სწორია, თუმცა ზრდის ტემპი 7.3%-ია, მაშინ როცა 2018 წელს ტურიზმიდან მიღებული შემოსავალი - 18%-ით, 2013 წელს - 21%-ით, 2017 წელს - 28%-ით და 2012 წელს 50%-ით გაიზარდა. გარდა იმისა, რომ წამყვანს აღფრთოვანება არც დაუმალავს, მაშ, რა იყო რეკორდული რიცხვი?! მხოლოდ ნომინალური მაჩვენებელი ბევრს არაფერს ამბობს, ვინაიდან ის, ბოლო 14 წელია, ყოველთვის „რეკორდულია“ - 2010 წლიდან დღემდე, 2020 წლის - ანუ პანდემიური წლის გამოკლებით, ყოველ მომდევნო წელს ტურიზმიდან შემოსავალი უფრო მეტი იყო, ვიდრე წინა წელს.

ეს მაგალითი აჩვენებს, რომ მართალია, გადაცემაში ტექნიკურად არასწორი ინფორმაცია არ გაჟღერებულა, თუმცა წამყვანის მხრიდან ტერმინების შერჩევა მაყურებლის/მსმენელის შთაბეჭდილებას იმგვარად ცვლის, რომ რეალური კონტექსტი აღქმადი აღარაა. საყურადღებოა ისიც, რომ ეს „ქართული ოცნების“ წარმომადგენელთან საუბარში ხდება. შედეგად მაყურებელს რჩება შთაბეჭდილება, რომ გვაქვს „რეკორდული“ მიღწევა და ეს მიღწევა „ხელისუფლების“ დამსახურებაა.

მეორე მაგალითი - ეროვნული ბანკის რეზერვები

2024 წლის 7 ნოემბრის საღამოს ცნობილი გახდა, რომ ეროვნული ბანკის რეზერვები რეკორდული თანხით, 628 მლნ დოლარით შემცირდა. მეორე დღეს აღნიშნული ინფორმაცია ეთერში გავიდა, (21:48-დან) ითქვა ისიც, რომ წლიურად რეზერვები კიდევ უფრო მეტად, 1 მლრდ-ით შემცირდა და რომ მისი მოცულობა 2022 წლის ივნისის დონეს დაუბრუნდა, თუმცა მოკლე 30-წამიანი ნიუსი (49-წუთიან გადაცემაში) მესამე თემად, მხოლოდ 22-ე წუთზე შეგხვდებოდათ. გარდა ამისა, წამყვანს არ უთქვამს, რომ პიკთან, 2023 წლის ივლის-აგვისტოსთან შედარებით კლება 1.3 მლრდ-ზე მეტი იყო და არც ის, რომ სავალუტო ფონდის მიერ შემუშავებული ადეკვატურობის კოეფიციენტი იყო დარღვეული. დამატებით შეიძლება ითქვას ისიც, რომ წამყვანმა კლება ძირითადად სავალუტო ინტერვენციებს დაუკავშირა და არაფერი უთქვამს Bmatch პლატფორმაზე. მართალია, ამ პლატფორმაზე ვაჭრობის შედეგები 25 ნოემბერს გახდა ცნობილი, მაგრამ 628 მლნ-დან სავალუტო აუქციონზე 213 მლნ გაიყიდა, რაც მესამედზე ოდნავ მეტია. რაც მესამედია, ის ძირითადი ვერ იქნებოდა.

რეზერვების თემას მოკლე 2-წუთიანი სიუჟეტით „ბიზნესპარტნიორი“ მომდევნო 11 თებერვლის (ორშაბათის) გადაცემაში დაუბრუნდა (5.22-დან). გაჟღერდა მხოლოდ ეროვნული ბანკის პრეზიდენტობის მოვალეობის შემსრულებლის, ნათია თურნავას პოზიცია. თურნავასთვის არც კრიტიკული კითხვა დაუსვამთ და არც მისი ნათქვამი გადაუმოწმებიათ. მან განაცხადა, რომ 2023 წელს ეროვნული ბანკის წმინდა შესყიდვებმა 1.3 მლრდ დოლარი შეადგინა, რაც სიტყვასიტყვით სწორია, თუმცა 2023 წელს ეროვნული ბანკის რეზერვები არა - 1.3 მლრდ-ით, არამედ მხოლოდ 100 მლნ დოლარით გაიზარდა.

მოცემული მაგალითი ცალსახად მიუთითებს ორ მნიშვნელოვან მახასიათებელზე: 1. ხელისუფლებისთვის ნაკლებად სასურველი რეალობა გაჟღერდეს შედარებით გვიან და შედარებით მოკლე სიუჟეტში; 2. ხელისუფლებისთვის არასასურველ რეალობაზე საუბრისას კრიტიკული კითხვები და საწინააღმდეგო აზრი არ მოგვისმენია.

მესამე მაგალითი - ინვესტიციები

9 სექტემბერს საქსტატმა მეორე კვარტლის პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების შესახებ მონაცემები გაავრცელა, სადაც აღნიშნული იყო, რომ ინვესტიციები წინა წლის შესაბამის პერიოდთან შედარებით 10%-ით იყო გაზრდილი. თემას იმავე დღეს „ბიზნესპარტნიორმა“ 4 წუთიანი სიუჟეტი მიუძღვნა (22:20-დან). რეპორტაჟში არ უხსენებიათ ისეთი მნიშვნელოვანი ინდიკატორი, როგორიც პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მშპ-ისთან ფარდობაა. არც ის, რომ ბოლო წლებში რეინვესტირების მაჩვენებელი გაზრდილია და ახალი ინვესტიციები მინიმუმამდეა დაყვანილი. რეინვესტირების შესახებ მხოლოდ უშუალოდ მეორე კვარტალზე იყო მოცემული ინფორმაცია.

საინტერესოა,  4-წუთიანი სიუჟეტი საკმაოდ ხანგრძლივი დროა და, რა ხდება მაშინ, როდესაც ინვესტიციები მცირდება?! ამისთვის პირველი კვარტლის მონაცემების შესახებ მომზადებული სიუჟეტი ვიპოვეთ - 3 ივნისს საქსტატმა პირველი კვარტლის მონაცემები გამოაქვეყნა. პირველ კვარტალში ინვესტიციები 64%-ით იყო შემცირებული და ამ მასშტაბის შემცირების საკითხს 10 ივნისის გადაცემაში მხოლოდ 45 წამი დაეთმო (4:35-დან).

ეს მაგალითი იმის კიდევ ერთი დადასტურებაა, რომ ხელისუფლებისთვის არასასურველი მონაცემები მცირე ქრონომეტრაჟით უნდა გაშუქდეს. მოცემულ შემთხვევაში მაგალითი კიდევ უფრო ხელშესახებია, ზუსტად ერთი და იმავე ინდიკატორის გაშუქებას თუ შევხედავთ, დავინახავთ - როდესაც ხელისუფლებისთვის სასარგებლო იყო, გაშუქებას ეთერში დაახლოებით 6-ჯერ მეტი დრო დაეთმო.

მეოთხე მაგალითი - საჯარო დისკუსია დედოლარიზაციაზე

2025 წლის 13 იანვრის გადაცემაში სიუჟეტი დედოლარიზაციის ფარგლებში უცხოურ ვალუტაში გასაცემი სესხის ქვედა ზღვარის 500 000 ლარამდე გაზრდაზე (28:02-დან) მომზადდა. ორი რესპოდენტიდან ერთი - საბანკო ასოციაციის ანალიტიკური დირექტორი დავით რუსია ნეიტრალურად იყო განწყობილი და მოვლენების ქრონოლოგიას მისდევდა, ხოლო მეორე - ეროვნული ბანკის ფინანსური სტაბილურობის დეპარტამენტის უფროსი დავით უტიაშვილი მარეგულირებლის პოზიციას იცავდა. საპირისპირო აზრის მქონე ეკონომისტის ან პოლიტიკოსის მოსაზრება ეთერში არ გვინახავს.

13 იანვრის გადაცემის თემა - ეროვნული ბანკის რეზერვების 324 მლნ დოლარიანი ზრდა დეკემბერში (36:15-დან), სტუმარი კი ეროვნული ბანკის მაკროეკონომიკისა და სტატისტიკის დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე თამთა სოფრომაძე იყო. წამყვანმა აღნიშნა, რომ ეროვნული ბანკი ლარის ჭარბი მერყეობის გასანეიტრალებლად სავალუტო ბაზარზე აქტიურად იყო წარმომადგენილი, თუმცა არ უთქვამს, რომ დეკემბრის ზრდის მიუხედავად, 2023 წლის ივლის-აგვისტოსთან შედარებით, მილიარდ დოლარზე მეტი კლება ფიქსირდებოდა. თემაზე კრიტიკულად არც სხვა რესპოდენტს უსაუბრია.

მეხუთე მაგალითი - ექსპორტის ზრდა

2025 წლის 20 იანვარს საგარეო ვაჭრობის სტატისტიკის გაცნობისას (1:48-დან) წამყვანმა აღნიშნა, თუ რამდენი პროცენტით და რა თანხამდე გაიზარდა ექსპორტი, იმპორტი და მთლიანი ბრუნვა. დაასახელა ძირითადი საექსპორტო და საიმპორტო პროდუქცია, თუმცა მკაფიოდ არ უთქვამს, რომ ბოლო წლებში გაზრდილი ექსპორტი ძირითადად ავტომობილების რეექსპორტის ხარჯზე მოხდა და არც ის უხსენებია, რომ ადგილობრივი ექსპორტი 2021 და 2022 წლებთან შედარებით შემცირდა.

იმავე დღის გადაცემაში სტუმრად „რეფორმატიქსის“ წარმომადგენელი გიგა მელიქიშვილი იმყოფებოდა (30:02-დან). ხელისუფლებისადმი ლოიალურად ან ნეიტრალურად განწყობილი სხვა სტუმრებისგან განსხვავებით, წამყვანი გამოირჩეოდა კრიტიკული კითხვებით. რაიმეს უარყოფით ან ჩაკითხვებით, თითქმის, ყოველ წინადადებას აწყვეტინებდა სტუმარს.

მიმოხილული მაგალითები აჩვენებს, რომ მართალია, გადაცემაში გამოგონილი ფაქტები და კლასიკური გაგებით, დეზინფორმაცია არ გვხვდება, ის მაინც შორსაა ობიექტურობისგან და გადახრილია „ქართული ოცნებისთვის“ სასარგებლო პოზიციების გაჟღერებისა და დაცვისაკენ. მათთვის არასასურველი საკითხები კი - ჯეროვნად არ შუქდება.

რა შემთხვევაში შეიძლება ვენესუელელმა მადურომ, რომელიმე ამაყმა ქოცმა ზარქუამ, რუსეთის ყოფილმა პრემიერმა მედვედევმა, ბელარუსის მარადიულმა პრეზიდენტმა ლუკაშენკამ და მარინ ლე პენმა თანამედროვე სამყაროს ყველაზე მამაცი ლიდერი ზელენსკი კლოუნად მოიხსენიონ?!

ა) თუ ზელენსკი მართლა კლოუნია
ბ) თუ ზემოთ აღიშნული პირები საერთო პროპაგანდისტულ ხაზს მიჰყვებიან, რომელიც, მათ შორის, ერთი და იგივე სიტყვების, ფრაზებისა და კონცეფციების გავრცელებას გულისხმობს. 

დიქტატურის საყრდენი რომ ძალოვნების გარდა პროპაგანდაცაა, ეს თეორიულად ყველამ იცის, თუმცა პრაქტიკაში, მთელი ბრწყინვალებით, მაშინ ვიხილეთ, როცა ივანიშვილის თავზეხელაღებულმა სპეცრაზმელებმა მომიტინგეები არაერთხელ, არამხოლოდ სამსახურეობრივი, არამედ იდეოლოგიური მოტივებითაც დაასისხლიანეს პროპაგანდისტული შეძახილების ფონზე: „ომი გინდათ?“; „კაცები უნდა გაათხოვოთ?“ ; „ასლარიანო პუტანკებო“ … აშკარად ჩანდა, რომ ხალხის ცემისგან თავისუფალ დროს მთლიანად პროპაგანდისტული მედიებიდან იღებდნენ „განათლებას“.

პროპაგანდისტული ჰაბი რუსეთშია. ყველა ქართველი, სამხრეთ ამერიკელი თუ ევროპელი პრორუსული ძალა აქედან იღებს მთავარ მესიჯებსაც, ლოზუნგებსაც და „არგუმენტებსაც“.

მხოლოდ პირდაპირი პროპაგანდა რეჟიმის მომხრეებზე მუშაობს, მერყევი, დაბნეული და გარკვეულწილად ინდეფერენტული ხალხისთვის კი ირიბი მესიჯები მუშავდება, რომელიც ერთი მხრივ, გულგრილი ნაწილის გადმობირებას ემსახურება, მეორეს მხრივ კი, პროტესტში განხეთქილების შეტანას, ფოკუსის გადღაბნას და დემორალიზაციას ცდილობს.

როგორ ახშობდა ლუკაშენკას რეჟიმი პროტესტს?

პროტესტის მონაწილეების დისკრედიტაცია - სამთავრობო მედიები ( ОНТ, СТВ и Беларусь 1) ცდილობდნენ პროტესტის მომხრეების გაშავებას. ტელევიზორთან მიმსხდარ ხალხს არწმუნებდნენ, რომ პროტესტის მონაწილეებს დასავლეთის ფულით ნაყიდი სასმელი, ნარკოტიკები და გეობა აინტერესებდათ. მათი მიზანი ქვეყნის ტრადიციული ღირებულებებისა და სახელმწიფოებრიობის შერყვნა იყო. ვრცელდებოდა ამის „დამადასტურებელი“ დამონტაჟებული ვიდეოები.

არანაირი რეალური უკმაყოფილება არ არსებობს, პროტესტი ხელოვნურად ორკესტრირებულია დასავლეთის ფულით და პროპაგანდით - აცხადებდნენ რეჟიმის კარის მომღერლები, სპორტსმენები და ინფლუენსერები. 

ოპოზიციის დისკრედიტაცია - ლუკაშენკას რეჟიმი მედიების საშუალებით ავრცელებდა ნარატივს, რომ ოპოზიციას სინამდვილეში არანაირი მხარდაჭერა ხალხისგან არ გააჩნია, იმართება დასავლეთისგან, იღებს ბრძანებებს ამერიკელი და ევროპელი დონორებისგან (ბელარუსში ასეთ „ბუა ქვეყნებად“ ძირითადად პოლონეთი და ლიტვა სახელდებოდა), იტანჯება კოლონიალური სინდრომით, სურს ბელარუსის სრული გაჩანაგება და მისი დასავლეთის კოლონიად გადაქცევა. 

მედია ხშირად იმეორებდა სიტყვებს: „რადიკალი“; „ექსტრემისტი“; „მოღალატე“, რომ კარგად გამჯდარიყო მაყურებლის, მსმენელის, მკითხველის ლექსიკონში. 

რეპრესიების გამართლება - ბელორუსში ათასობით მომიტინგე აქტივისტია დაჭერილი. უმეტესობას აწამებენ, შეურაცხყოფენ, ულახავენ ღირსებას. ამ ყველაფერს კი პროპაგანდა იმით ამართლებს, რომ სხვა შემთხვევაში ქვეყანა ჩამოიშლება და დასავლეთის მარიონეტი გახდება. სამაგალითო დასჯა როგორც „ომონის“, ისე ტიტუშკების მხრიდან ემსახურებოდა მოსახლეობის დაშინებას და თვითცენზურის ჩართვას. 

„გამწარებული ხალხის“ ჩართულობა სამთავრობო თავდასხმებში - ონლაინ ტროლების გარდა, რომლებიც პროტესტის მონაწილეებს თავს ესხმოდნენ სხვადასხვა სოციალურ მედიაპლატფორმაზე, ტიტუშკებიც ჩართულები იყვნენ პროტესტთან ბრძოლაში. ჩვეულებრივ მოქალაქეებად გადაცმული სპეცსამსახურების თანამშრომლები მინსკის მეტროში თავს ესხმოდნენ და ფიზიკურად უსწორდებოდნენ მოქალაქეებს, რომლებიც თეთრ-წითელ-თეთრ საპროტესტო სიმბოლიკას ატარებდნენ. ხშირად ჯანიანი ტიტუშკები პატრულირებდნენ სხვადასხვა უბანში, „მოღალატე პროტესტანტებს“ სადარბაზოებთან აკავებდნენ და გადასცემდნენ „ომონს“. 

„რადიო თავისუფლების“ ჟურნალისტს გალინა აბაკუნჩიკს დაუდგენელმა პირებმა სასტიკად სცემეს „ხალხის მტრობის“ გამო. 

სამთავრობო მედიების ამოცანა დაპირისპირების გამძაფრება და პროტესტის მონაწილეების დეჰუმანიზაცია იყო. პროპაგანდით მოწამლულ ბელორუსს უნდა ეთქვა: „ღირსია! ხალხის მტრები უნდა განადგურდნენ!“ 

განხეთქილება ოპოზიციაში - 2020 წლის მერე ქვეყნიდან წასულ ოპოზიციონერებს შორის, ერთი შეხედვით, არსებობს შეთანხმება კონსოლიდაციაზე, ფოკუსის გასწორებაზე, პოლიტპატიმრების დახსნაზე, თუმცა ხშირად მეტი დრო ურთიერთბრალდებებსა და გარჩევებს მიაქვს, ვიდრე რეალურ სტრატეგიაზე მუშაობას. პროტესტის აქტიურმა ფაზამ და დუღილმა დიდი ხანია გადაიარა. ოპოზიციონერების დიდი ნაწილი განეიტრალებული, დაჭერილი ან ქვეყნიდან განდევნილია. 

„ბუნებრივია, რომ ხალხი დღევანდელ, ყოფით პრობლემებზე ფოკუსირდა, პოლიტიკა ყოველთვის ემოციაა, ემოციას კი ყოველთვის მაღალ დონეზე ვერ შეინარჩუნებ“, - ამბობს ქვეყნიდან წასული ოპოზიციონერი ვალერი ცეპკალო. ირიბად აღიარებს, რომ ამ ეტაპზე მომენტუმი ხელიდან გაშვებულია. 

ლუკაშენკმა დასავლეთში ლეგიტიმურობა სრულად დაკარგა, ამიტომ მისი პოლიტიკური ბედი და რეჟიმის სიმყარე მთლიანად ჩამოკიდებულია რუსეთზე. რუსეთი ავტოკრატების და ქაოსში ღლავებზე მონადირეების ნამდვილი მეგობარია.
დღეს, ოფიციალური მონაცემებით, რეჟიმს 2020 წლიდან დღემდე 1420 პოლიტიკური ტყვე ჰყავს. სამართალდამცველები ამბობენ, რომ სისხლის სამართლებრივად დევნილია 4300 ადამიანი. 

ლუკაშენკას პოპულიზმიც და რეპრესიებიც მზარდია. სხვანაირად შეუძლებელია ხელისუფლების შენარჩუნება. ამიტომ არავის გაკვირვებია, რომ 2025 წლის არჩევნებში ლუკაშენკამ 86, 82% აიღო. 

რუსული პროპაგანდის პატერნი, სამწუხაროდ, უკვე ბელარუსის მაგალითზე კი არა, საკუთარ ტყავზე გამოვცადეთ. უბრალოდ, ჩვენ ჯერ პროცესში ვართ და გვაქვს შანსი, საკუთარი, სხვანაირი წარსული და ბელარუსების წარუმატებელი ბრძოლა გაკვეთილად გამოვიყენოთ. თავი კი არ დავიმშვიდოთ, „აქ ბელარუსი არ გამოვაო“, არამედ ყველაფერი გავაკეთოთ იმისთვის, რომ არ დავუშვათ მრავალჯერ გამოცდილი რუსული შაბლონის კიდევ ერთ ქვეყანაში გამარჯვება.

დღეს ლუკაშენკას სტრატეგია ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენებზე ხმის ამომღებების სრული განეიტრალება, პროტესტის ხმის ჩახშობა და ყოფილი ამბოხებულების საკუთარ სამსახურში ჩაყენებაა. ავტოკრატია და დიქტატურა უკიდურესად ცინიკური მექანიზმია, სწორედ ამით იხსნება ყოფილი ბელორუსი აქტივისტისა და ჟურნალისტის ბედი, რომელიც ჯერ თვითმფრინავიდან ჩამოსვეს, აწამეს და დაამცირეს, მერე კი, 2025 წელს ლუკაშენკას საარჩევნო შტაბის ხელმძღვანელად აქციეს. 

ამიტომ ჩვენ ბევრი და ხმამაღლა უნდა ვილაპარაკოთ ყველასა და ყველაფერზე, რასაც ივანიშვილის არალეგიტიმური ხელისუფლება ეხება და ჩაგრავს. რაც მთავარია, ჩვენი ხმა უნდა ესმოდეს არამარტო დასავლეთს, არამედ ტელეკომპანია „იმედის“ მსხვერპლთაც, რომლებიც კორუფციის, დაუდევრობისა და ფეოდალური მართვის გამო მომხდარ ტრაგედიებზეც ერთხმად იმეორებენ: „ნუ აპოლიტიკურებთ“. ალბათ, მრავალი წუთი, საათი და დღე დასჭირდება იმის ახსნას, რატომ არის ბავშვების სიკვდილი ამ ქვეყანაში პოლიტიკური. 

ახლა მთავარია, რეჟიმის სამი ძირითადი საყრდენიდან ერთ-ერთი - პროპაგანდა დავასუსტოთ. ამას სჭირდება კრიტიკული მედიების, პროტესტში მონაწილე ხალხის, ოპოზიციისა და სამოქალაქო აქტივისტების საერთო მიზანი, რომელიც პირველ რიგში, რეჟიმის პროპაგანდას გაანეიტრალებს და არა - ერთმანეთს. 

მრავალფეროვნება და განსხვავებულობა ერთობას არ გამორიცხავს. შიში, ნიჰილიზმი და კონფლიქტები, რომელსაც „იმედის“, „რუსთავი 2-ის“, POSTV-ისა და „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ გარდა, პროპაგანდით მოწამლული საზოგდოების ნაწილიც ასე აქტიურად კვებავს, დასაძლევი და გადასატეხია. ზოგჯერ ერთმანეთის მიმართ გულწრფელი და სამართლიანი ბრაზი რეჟიმს აძლიერებს, ჩვენ კი გვასუსტებს და ენერგიას გვაცლის. ბანალურად ჟღერს, მაგრამ ზოგჯერ ეშმაკი სწორედ ბანალური ჭეშმარიტების დაცინვასა და უარყოფას ცდილობს.

ამ ბლოგში, როგორც თავად „საზოგადოებრივი მაუწყებლის ქცევის კოდექსში“ წერია, მხოლოდ უტყუარ ფაქტებს, ზუსტ მონაცემებს დავეყრდნობი და დასკვნების გამოტანას მკითხველს მოგანდობთ. 

2024 წლის 28 ნოემბერს ირაკლი კობახიძემ განაცხადა, რომ ევროკავშირში გაწევრიანების მოლაპარაკების პროცესს აჩერებს, რასაც ფართომასშტაბიანი საპროტესტო აქციები მოჰყვა. პირველ დღეებში სპეციალური დანიშნულების რაზმი აქციების დასარბევად სპეციალურ საშუალებებსაც იყენებდა. შსს-ის ძალები განსაკუთრებული აგრესიით გამოირჩეოდნენ მედიის წარმომადგენლების მიმართ. ისინი ჟურნალისტების ნაწილს ფიზიკურადაც გაუსწორდნენ. მათ შორის აღმოჩნდნენ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ თანამშრომლებიც. 

შესადარებლად ვნახოთ, როგორ გააშუქა მაუწყებელმა დათო ბეჟანიშვილისა და ბესო გაფრინდაშვილის შემთხვევები. ტელევიზიის პირდაპირი ჩართვის ოპერატორი, დათო ბეჟანიშვილი 29 ნოემბერს სპეცრაზმელებმა სცემეს, „მოამბის“ ოპერატორს, ბესო გაფრინდაშვილს კი 4 დეკემბერს საპროტესტო აქციის მონაწილის მიერ ნასროლი პიროტექნიკა ხელში მოხვდა.

ამის შემდეგ მოსალოდნელი იყო, რომ 29.11.2024-ის „მოამბის“ მთავარ გამოშვებაში, 21:00 საათზე, მაყურებელი დეტალურად მოისმენდა და ნახავდა ინფორმაციას ტელევიზიის დაშავებული თანამშრომლის შესახებ, მაგრამ ასე არ მოხდა. 

 „დაშლილი საპროტესტო აქცია და დაშავებული ჟურნალისტები“, - პირველივე სიუჟეტიამ სახელწოდებით გადის. აქაც ისმის დაშავებული ჟურნალისტების გვარები, მაგრამ ისევ და მაინც არ არის აღწერილი, როდის, რა პირობებში და რამდენად დაშავდნენ ისინი. კადრებში, რომელიც ეკრანზე ჩანს, დაზარალებულების იდენტიფიცირება ისევ შეუძლებელია. “რამდენიმე ჟურნალისტი სამართალდამცავთა მიერ ძალის გადამეტების შედეგად დაშავდა და მათ საკმაოდ მძიმე დაზიანებები მიიღეს, მათ შორის არის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ტექნიკური ჯუფის წარმომადგენელი დავით ბეჟანიშვილი, „ფორმულას” ჟურნალისტი, გურამ როგავა, „რადიო თავისუფლების” რეპორტიორი, დავით ცაგარელი, ონლაინ გამოცემა “რესპუბლიკას” [იგულისხმება „პუბლიკა“, ნ.კ.] ჟურნალისტი ალექსანდრე ქეშელაშვილი და სხვები“, - ისმენს მაყურებელი.



ბოლოს, მხოლოდ 10 დღის შემდეგ, 9 დეკემბერს, 21:00-საათიან “მოამბეში” გადის ვრცელი სიუჟეტი დაშავებული ჟურნალისტების შესახებ, რომლის ავტორიც ბელა ზაქაიძეა. აქ მაყურებელი ნახავს ინტერვიუს ყველა დაშავებულთან და მათ შორის დათო ბეჟანიშვილთანაც. 

ბესო გაფრინდაშვილის საქმე 

ბესო გაფრინდაშვილი 04.12.2024-ის „მოამბის“ 12:00-საათიანი გამოშვების პირველივე სიუჟეტში - „დაშავებულების მდგომარეობა“ ახსენეს და ოთხჯერ, განმეორებით აჩვენეს კადრი, როგორ ესვრის მას აქციის მონაწილე პიროტექნიკას. შემდეგი სიუჟეტის სახელწოდებაა - „საპროტესტო აქცია თბილისში“, სადაც „მოამბის” წამყვანი, ლიზა წიკლაური დაშავებული მედიის წარმომადგენლების შესახებ კითხულობს ტექსტს: “რაც შეეხება უშუალოდ მედიის წარმომადგენლებს, როგორც უკვე მოისმინეთ რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე აქციაზე, პირდაპირ ეთერში მუშაობის დროს საქართველოს პირველი არხის ოპერატორი ბესო გაფრინდაშვილი დაშავდა. ვიდეო კადრებში ჩანს, რომ მას აქციის ერთ-ერთმა მონაწილემ პიროტექნიკა დამიზნებით ესროლა. ბესო გაფრინდაშვილს სასწრაფო დახმარების ბრიგადამ ადგილზე გაუწია სამედიცინო დახმარება, თუმცა დამატებითი კვლევებისთვის ის გადაიყვანეს საავადმყოფოში. ოპერატორს ხელი აქვს დაზიანებული და ის კლინიკიდან ცოტა ხნის წინ გაწერეს.”  

04.12.2024-ის 15:00-საათიან „მოამბეში” წამყვანი „პირველი არხის“ თანამშრომლის დაზიანების შესახებ ისევ გვიამბობს და ისევ განმეორებითი კადრებით გვაჩვენებენ მომიტინგეს, რომელიც ბესო გაფრინდაშვილს ფოიერვერკს დამიზნებით ესვრის.

თუკი, 12:00-საათიან „მოამბეში“ ექიმის სატელეფონო ინტერვიუ გაუშეს, რომელიც დაზარალებულების შესახებ ჰყვებოდა და რთული გასარჩევი იყო, ვის მდგომარეობას აღწერდა, 15:00-საათიან გამოშვებაში უკვე მისი ვიდეო ინტერვიუ აჩვენეს, რომელიც დაშავებული ოპერატორის, ბესო გაფრინდაშვილის შესახებ ამბობს: „შემოვიდა ჩივილებით, ტკივილები მესამე/მეოთხე თითის საფრჩხილე ფლანგის არეში. დაედო რბილი ნახვევი ფლანგებზე და რეკომენდაციით გაეწერა ბინაზე.” 

4 დეკემბრის მთავარ გამოშვებაში -„მოამბე” 21:00 საათზე, ისევ განმეორდა ტელევიზიის ოპერატორის დაშავების ამბავი, სადაც ნაჩვენები იყო ექიმის კომენტარი, აქციის მონაწილის კადრები განმეორებით, რომელიც ბესო გაფრინდაშვილს ფოიერვერკს ესვრის და ოპერატორი სასწრაფო დახმარების მანქანიდან. 

როგორ ფიქრობთ, „საზოგადოებრივი მაუწყებელის“ საინფორმაციო გამოშვებაში ერთი და იმავე პერიოდში დაზარალებული თანამშრომლების შესახებ ინფორმაცია რატომ გაშუქდა განსხვავებულად? მაგალითად, თუკი ერთ შემთხვევაში არ დასახელდა თავდამსხმელი, არ გვაჩვენეს დაზარალებული და არ ჩაწერეს ექიმის კომენტარი, რატომ მოიქცნენ მეორე ინციდენტის დროს საპირისპიროდ? რატომ გვაჩვენეს თავდამსხმელი, დაზარალებული სასწრაფო დახმარების მანქანიდან და ექიმის კომენტარი?  

სამაგიეროდ, 30 იანვარს, „საზოგადოებრივი მაუწყებელის“ სამეურვეო საბჭოს სხდომაზე, რომელსაც არხის მენეჯმენტის წარმომადგენლებიც ესწრებოდნენ, ტელევიზიის გენერალურმა დირექტორმა, თინა ბერძენიშვილმა „საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ განსხვავებული პოზიციის მქონე ჟურნალისტების და მათ შორის, ვასილ ივანოვ ჩიქოვანის მისამართით თქვა: „მე არ მახსოვს, ჩვენს თანამშრომლებს, იმ ოცამდე ადამიანს, რომელიც ახლა იდეას იცავს, დათო ბეჟანიშვილის სახელი და გვარი ეხსენებინოს სადმე. რატომ? რადგან ის ცნობადი სახე არ არის? რადგან ის ჩართვის ოპერატორია?” 

ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

„საზოგადოებრივი მაუწყებლის” შესახებ მეც მოვყვები ერთ პატარა ამბავს, მოგვიანებით კიდევ უფრო მეტ საინტერესო რამეს გაგიზიარებთ კოლეგებთან ერთად, მაგრამ სხვა ფორმატში. 

ამ სქრინზე ჩანს "პირველი არხის" ვების რედაქტორთან, ირინა დეკანოიძესთან ჩემი ბოლო მიმოწერა. 

2024 წლის 19 აპრილს ფლორიდაში, ქართველმა ემიგრანტებმა საპროტესტო აქცია გამართეს და ამ ფორმით სოლიდარობა გამოუცხადეს თბილისში შეკრებილ თანამოქალაქეებს. იმ დროს მეც იქ ვიყავი და შეკრების ორგანიზატორებს ამბის გავრცელებაში ვეხმარებოდი.

ემიგრანტების თხოვნით, ძალიან ამომწურავი ინფორმაცია (პრესრელიზის სახით), ფოტოები და ვიდეომასალა პირადად ირინა დეკანოიძეს გავუგზავნე. 

ყველას გვეგონა, რომ “საზოგადოებრივი მაუწყებელი” არათუ კეთილ ნებას გამოიჩენდა, არამედ, ვალდებულიც კი იყო, ემიგრანტებისთვის დაეთმო ყურადღება, თუმცა, დეკანოიძისგან პასუხად მხოლოდ ეს დამცინავი ემოჯი მივიღე - 

ასეთი რეაქცია ძალიან გულსატკენი იყო ყველასთვის. 

“საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან” ანუ საზოგადოების ყველა წარმომადგენლის, მათ შორის ქართველი ემიგრანტების ტელევიზიიდან, წესით, ზუსტადაც რომ ხალხის ხმა უნდა ისმოდეს, -  ”საზოგადოებრივი  მაუწყებელის” იდეაც ხომ ეს არის, მაგრამ, სამწუხაროდ, დღეს საზმაუს ხალხისთვის არ სცალია. 

ირინა დეკანოიძე იყო ის ერთ-ერთი რედაქტორი, რომელიც “საზოგადოებრივ მაუწყებელზე” ჩემზე თავდასხმის ამბავს ბლოკავდა. 

ამ თემის იგნორირება "მოამბის" თანამშრომლების ნაწილმა ხმამაღლა გააპროტესტა და მათ შორის იყო ვასილ მაღლაფერიძის კადრად მიჩნეული ჟურნალისტიც, მას უკითხავს: “რატომ არ ვაშუქებთ ჩვენს კოლეგაზე თავდასხმას? სხვა სააგენტოს ნიუსს რატომ უნდა ვდებდე ფეისბუქზე, მინდა, ჩვენი ვებგვერდის მასალა გავაზიაროო". 

გაინტერესებთ, რა უპასუხა ირინამ? - 

წნეხის შედეგად, ჩემზე თავდასხმა პირველად 10 საათის დაგვიანებით აჩვენეს "მოამბის" ეთერში. 

29 ნოემბერს, 15 საათსა და 11 წუთზე აიტვირთა "პირველი არხის" საიტზე მასალა სათაურით - "დაშავებულების ჯანმრთელობის მდგომარეობა", სადაც გაკვრით ჩემზეც ეწერა. 

აი, ასეთია "ხალხის არხი" დღეს. 

დიახ, საზმაუ ნამდვილად იქცა "ჯი-დი-ესად" (GDS), ბიძინა ივანიშვილის კერძო ტელევიზიად, იმ განსხვავებით, რომ ბევრი სხვა პროექტის მსგავსად, ამჯერად ფულს ჩვენ ვიხდით ჩვენივე ჯიბიდან,  მუსიკას კი მაინც ოლიგარქი უკვეთავს (Танцуют все). 

ვიცი, მტკივნეულია ამის აღიარება,  ჩემთვისაც მტკივნეულია, როგორც საზმაუს ყოფილი ჟურნალისტისთვის, მაგრამ რეალობას თვალი უნდა გავუსწოროთ! -  საზმაუ დღეს არის GDS-ი, ანუ "ქართული ოცნების სტუდია", მაგრამ ისიც გახსოვდეთ, რომ ბევრი ღირსეული და კეთილსინდისიერი ადამიანია, ვინც ამას არ ეგუება და შიგნიდან იბრძვის თამამად და შეუპოვრად! 

მადლობა მათ გამბედაობისთვის!

ზოგჯერ ვფიქრობ, ახლა მხოლოდ კაცები რომ იყვნენ რეჟიმის მოძალადე კაცებთან დაპირისპირებული, რამდენ ხანს გასტანდა წინააღმდეგობა?! ამ ბრძოლაში მხოლოდ კაცები რომ იდგნენ - ქალების გარეშე - რამდენ თვეს გავუძლებდით, რამდენ დღეს, რამდენ საათს? 

შეკითხვა რიტორიკულია, რადგან გამოცდილებაც ამას ამბობს და რეალობაც: ქალების გარეშე ეს ბრძოლა ვერც ერთ ჯერზე ვერ მიაღწევდა წარმატებას და კაცებიც ვერაფერს გახდებოდნენ, უსამართლობასთან შეურიგებელი და კოლოსალური მოთმინების, ძალისა და შეურიგებლობის მატარებელი ქალები რომ არ იყვნენ ამ ბრძოლის დომინანტები. ყველაფერ ამას იმიტომ ვუძლებთ, რომ ქალები იბრძვიან და პროტესტი დიდწილად მათ მხნეობაზე, ჭკუასა და უკომპრომისობაზე დგას.

ჟურნალისტ ქალს დიქტატურასთან მებრძოლი ფილიპინელი ქალის წიგნი ეჭირა სასამართლოზე - ასევე ქალი პოლიტიკოსის მიერ თარგმნილი ქართულად: „როგორ დავამარცხოთ დიქტატორი“, რაც გადამდებ სიმბოლოდ იქცა უამრავი ადამიანისთვის.

გისოსებს მიღმა მყოფმა მდუმარედ მაცქერალმა ჟურნალისტმა წიგნის სათაურით გადმოგვცა გამამხნევებელი სიგნალი: „აი, ასე უნდა ვებრძოლოთ დიქტატორს!“ - შეუპოვრად, თანმიმდევრულად, დაუღლელად და... წიგნით! ანუ სხვათა გამოცდილების გათვალისწინებითაც, რადგან ახალი დიქტატორები ერთმანეთს გვანან თავიანთ მეთოდებსა და ვნებებში. 

რახან წიგნის ყდა და სათაური წინააღმდეგობის ვიზუალურ მეტაფორად იქცა ამ დღეებში, გავბედავ და ხატსახის შესაძლო პათეტიკურობის მიუხედავად, მეც ახლებურად დავინახავ ქართველი ქალის არცთუ მეტაფორულ სახეს: „ქართლის დედა“ ღვინის თასით და ხმლით დგას სოლოლაკის გორაზე, მაგრამ ჩემთვის ეს ეთნოგრაფიული სიმბოლოა, რომელსაც ქართველის როლის\სახის ზოგადსაბჭოური ელფერი დაჰკრავს - გამრთობიც რომ უნდა იყოს აუცილებლად პერფორმატულ მოხანჯლავეობასთან ერთად, ღვინის თასის მიმწოდებელი... მით უმეტეს, რუსის პირობებში ქართველს მხოლოდ ბუტაფორული ხმალი თუ ეპყრა ხელთ და თუ ნამდვილი ჰქონდა, მხოლოდ რუსის ბრძანებით და რუსულ ომებში საქნევი, ჩემთვის კი დღეს ქართველი ქალი გმირი - ჟურნალისტი ქალია - მოძალადესთან შერკინებული და თასის და ხმლის მაგიერ, წიგნით ხელში მდგომი - ასი ათასჯერ რომ აღემატება ცოდნით, ზნეობითა და გაბედულებით მის წინააღმდეგ დაგეშილ არარაობებს და ახლაც რომ ცამდე მართალია და ისტორიის პერსპექტივითაც რომ მართალი იქნება უკუნითი უკუნისადმე - შვილიშვილები რომ მოჰყვებიან მის ამბავს: როგორ აფურთხებდნენ მას საქართველოს სიყვარულისთვის და ის კი რა მხნედ იდგა! მეტიც, როგორ არ შედრკა დიქტატურის წინაშე!

მებრძოლი და პრინციპული ქალი ქართული ლიტერატურის დისკურსში ყოველთვის წამებული იყო, მწრამსის დაცვა მას სიცოცხლის ფასად უჯდებოდა. ასეთია ქართული ლიტერატურის სათავეებთან მდგომი შუშანიკიც, რომელიც პრინციპს არ ღალატობს, მაგრამ სიცოცხლეს კი კარგავს. ეს მოდელი ქალთა მიმართ ძალადობებისა და ტრაგედიების მიუხედავად, ჩვენ თვალწინ, ფაქტობრივად ყოველდღიურად კარგავს აქტუალობას: ქალი იბრძვის, მაინც იმარჯვებს და სხვებს მიუძღვება გამარჯვებისკენ. ქალი უარს ამბობს იყოს მსხვერპლი, იყოს ბეჩავი და თმენით უპასუხოს შეურაცხმყოფელსა და მოძალადეს. 

თუკი ტრადიციამ ასე ასწავლა, რომ დამცირება უნდა ითმინოს, მაშინ მოძალადებაც უნდა იცოდეს, რომ მონური თმენის ტრადიცია უკვე აღარ არსებობს და ძალადობასა და დამცირებაზე ქალისგანაც მიიღებს პასუხს... როგორც ისტორიულ პასუხს, როგორც ისტორიის მიერ სილის გაწვნას ყველა ფსევდოკანონის საპირწონედ, რომელიც ბოროტმოქმედს იცავს და პატრიოტს ტოვებს ციხეში... 

ეს სილა ყველა იმ ქალის პასუხია, ვისაც მოძალადეები ადუმებდნენ, ტკენდნენ და კლავდნენ არათუ წლების, არამედ საუკუნეების განმავლობაში. და ახლაც - ამ თვეების მანძილზე, როცა წამების „მინივენებში“ და „კორიდორებში“ ცემდნენ ამ ქალების შვილებს, ქმრებს, მამებსა და თავად ახალგაზრდა ქალებსაც! 

პასუხი დამიგვიანდა, იმიტომ რომ შენი რჩევა გავითვალისწინე და წავედი ბიბლიოთეკაში. ჩავუჯექი ოცდაათიანი წლების პრესას. მართალი აღმოჩნდი, არ ჰქონიათ იმ დროს სოციალური ქსელები. ვფურცლავდი „კომუნისტის“ გაყვითლებულ ფურცლებს და არ მტოვებდა განცდა, რომ ყოველი მეორე წერილის ავტორი შენ იყავი. ყველას ვურჩევ, წავიდეს ბიბლიოთეკაში და გამოიწეროს გაზეთი „კომუნისტი“. გადაშალოს და შემდეგ უკვე დაგიგდოს ყური. აი, თუნდაც იმ სიტყვას მოუსმინოს, ახალი შენობის პროექტით ბატონ ბიძინასთან მისვლის ამბავს რომ ჰყვები. ისე „კომუნისტთან“ ერთად შეცდომით შენი გაზეთიც მომიტანეს - „კავკასიონი“.  გახსოვს, ხომ? პირველი ეს რეკლამა მომხდა თვალში: „პრივატიზაცია საქართველოს მომავალი წარმატების საწინდარია!“ ასე აგიხდა ყველაფერი.

რადგან ბიბლიოთეკაში ვიყავი, მოდი, ჰოლდენ კოლფიდსაც ვკითხავ-მეთქი რჩევას. ხომ იცი, ამერიკელ კონგრესმენებს არც კი გაუგიათ, ალბათ, ეგ პერსონაჟი. ისე ბიძინას თუ აქვს წაკითხული სელინჯერი? თუ მხოლოდ დისტოპიურ ჟანრს კითხულობს, მერე რომ ჩვენი ქვეყნის რეალობად აქციოს?! მოკლედ, დაველაპარაკე ჰოლდენს და გადავეცი შენი კითხვაც და იცი რაო? ჰოლდენმა ვასიკოზე ეგრევე მისტერ ჰაასი გამახსენდაო... გახსოვს, რა ტიპია მისტერ ჰაასი? ახლა ჰოლდენზეც არ თქვა, საქართველოში დაუწერეს ეგ სიტყვები და მერე ხელი მოაწერაო. ხომ იცი, ჰოლდენი მაგას არ იკადრებდა, უბრალოდ ფუყე და თვალთმაქც ადამიანში არ შეცდება, ოკეანის გაღმაც კი ამჩნევს. 

სანქციებზეც ჩავეკითხე, მაგრამ აზრზე არ იყო. თვითონ თუ ასე გაუხარდა, მიდი და მიულოცე, შენი რა მიდისო. ჰოდა, გილოცავ, იმ სიაში მოხვედრას, რომელშიც გირგვლიანის საქმის მოსამართლეც არის, „ოცნების“ კლანის წევრად ქცეული. მაგრამ შენც ეგრე არ იყავი? ჯერ სააკაშვილის რწმუნებული მცხეთა-მთიანეთში, მერე „ქართული ოცნების“ პარტიის თავმჯდომარის მოადგილე. მსგავსი „ტრანსფერები“ ხომ ნაც-ქოცობის ჟანრის კანონია. 

ერთადერთი რას ვერ ვხვდები, იცი, რომ აცხადებ ამ დასასანქცირებელთა სიაში ყოფნა ჩემთვის პატივიაო და იქვე გვიმტკიცებ საზოგადოებრივი ტელევიზია ობიექტური ტელევიზიააო. როგორ უნდა იყოს ობიექტური, როგორ დასვან კითხვები ჟურნალიტებმა, როგორ მოამზადონ ჟურნალისტური გამოძიება, თუ არხის ბორდის ხელმძღვანელი პატივისცემას უცხადებ, მეტიც პატივად თვლი იმ ადამიანებთან ერთად სიაში მოხვედრას, ვინც ამ კითხვების ადრესატია, ვინც ლონდონი - ბომბეის გვირაბის გათხრაზე კი არა, სისტემურ ძალადობაზე, კორუფციაზე, გარემოსთვის მილიონობით ლარის ზიანის მიყენებაზე და ა.შ. არიან პასუხისმგებელი. 

P.S. აქვე შენი ბოლო რჩევის გათვალისწინებაც მინდოდა და სანქციის შუბლზე მიკვრა, მაგრამ ჯერ ვერსად ვნახე. იმედია მალე დაგიდასტურებენ და ჩაგახუტებენ. 

აბა, დროებით. იქნებ სერიალ „გულს“ მივუსწრო და ცოტა გული გადავაყოლო, თორემ აღარ შემიძლია ამდენი უსამრთლობა. „ბათუმელების“ დამფუძნებლის, მზია ამაღლობელის დაპატიმრების ამბავს კი გაიგებდი.