“ჯერჯერობით სახლში არავინ არ იმყოფება და ჩვენ შეგვიძლია დავათვალიეროთ სახლი”, - ამ სიტყვებით შეუძღვა პირდაპირი ეთერის საშუალებით მაყურებელს “ფორმულას” ჟურნალისტი კერძო პირის საცხოვრებელ სახლში, რომელიც, რეპორტიორის თქმით, სამართალდამცავებმა გაჩხრიკეს.

ჟურნალისტის ინფორმაციით, სახლი ეკუთვნოდა ერთ-ერთ მოქალაქეს, რომელიც საქართველოს ბანკზე თავდამსხმელი ბადრი ესებუას ნათესავია და ჩხრეკაც ამ თავდამსხმელის ძებნის ოპერაციის ფარგლებში ჩატარდა.

მაყურებელმა იხილა როგორ შედის ჟურნალისტი და ოპერატორი კერძო პირის სახლში, ათვალიერებს ცარიელ ოთახებს, სადაც ჩხრეკის კვალი სახეზეა - გადმოყრილია კარადებიდან ნივთები, დამტვრეულია ინტერიერის გარკვეული ნაწილები და ა.შ. მაყურებელი იგებს, რომ სახლში არავინაა.

საქართველოს ჟურნალისტურის ეთიკის ქარტიის მე-10 პრინციპის მიხედვით, “ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს ადამიანის პირად ცხოვრებას და არ შეიჭრას პირად ცხოვრებაში, თუ არ არსებობს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი”.

ქარტიის პრინციპების განმარტებების მიხედვით, ამ შემთხვევაში განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება “საზოგადოებრივ ინტერესს”.

ზუგდიდში საქართველოს ბანკზე შეიარაღებული თავდასხმის ფაქტი, რა დროსაც რამდენიმე ათეული ადამიანი მძევლად აიყვანა თავდამსხმელმა და საბოლოოდ ნახევარი მილიონი დოლარი გაიტაცა და ამ დრომდე მიმალულია, ეჭვგარეშეა, რომ მაღალი საზოგადობრივი ინტერესის მქონე საქმეა. საზოგადოების ლეგიტიმური ინტერესის საგანია, მიიღოს დეტალური ინფორმაცია, თუ რამდენად ეფექტურად ახორციელებენ საგამოძიებო ორგანოები დამნაშავის ძებნა-დაკავების ოპერაციას, თუმცა, ემსახურებოდა თუ არა ამ ინტერესის დაკმაყოფილებას “ფორმულას” ჟურნალისტის ჩართვა თავდასხმაში ბრალდებული პირის ნათესავის ცარიელი სახლიდან? რა ტიპის მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესის მქონე ინფორმაციის მიწოდებას ემსახურებოდა ჟურნალისტის მხრიდან არეული საწოლებისა და კარადების, გაჩხრეკილი საძინებლის ჩვენება?

“ამგვარი ინტერესის გარეშე არა მხოლოდ კერძო პირის, არამედ საჯარო პირის პირად ცხოვრებაში შეჭრაც არაეთიკურია”, - ნათქვამია ქარტიის პრინციპების განმარტებებში.

“ფორმულას” ფეისბუკ-გვერდზე ლაივ-ჩართვის ამსახველი ვიდეოჩანაწერის კომენტარებში მაყურებლის ნაწილი არაეთიკურს უწოდებდა ჟურნალისტის ქცევას, როდესაც ის კერძო პირის საცხოვრებელ სახლში შეიჭრა, სადაც არავინ იმყოფებოდა და მაყურებელს დაათვალიერებინა ოთახები.

ქარტიის მე-10 პრინციპის დაცვის კუთხით, გაყოფილია ჟურნალისტისა და რედაქტორის (პროდიუსერის) პასუხისმგებლობა: ჟურნალისტის პასუხისმგებლობაა, რამდენად კეთილსინდისიერად მოიპოვებს მასალას ადამიანის პირადი ცხოვრების შესახებ; რედაქტორის (პროდიუსერის) პასუხისმგებლობაა რას გამოაქვეყნებს და რას არა.

როგორ უნდა მოიქცეს მედია, როდესაც შეიარაღებული თავდამსხმელი პირდაპირ ეთერში ჩართვას ითხოვს, რა ხდება მაშინ, როდესაც ეს ულტიმატუმია, რა სარედაქციო დასაბუთება აქვთ იმ მაუწყებლებს, რომლებმაც ზუგდიდში, საქართველოს ბანკში შეჭრილი თავდამსხმელი, მძევლის საშუალებით, პირდაპირ ეთერში ჩართეს, რას ამბობენ მედიაანალიტიკოსები და რას გვკარნახობს საერთაშორისო გამოცდილება.

21 ოქტომბერს, ზუგდიდში, დაახლოებით, 14:30 საათზე, შეიარაღებული პირი “საქართველოს ბანკის” ფილიალში შეიჭრა და იქ მყოფი ადამიანები მძევლად აიყვანა. მომხდარიდან მალევე ტელევიზიებმა პოლიციის ოპერაციის პირდაპირ ეთერში გაშუქება დაიწყეს და უწყვეტ რეჟიმში აჩვენებდნენ, თუ რა ხდებოდა ადგილზე. შემთხვევიდან დაახლოებით ერთ საათში “მთავარ არხს” სოციალური ქსელის მეშვეობით შენობაში მყოფი ერთ-ერთი მძევალი დაუკავშირდა და აცნობა, რომ თავდამსხმელი პირდაპირ ეთერში ჩართვას ითხოვდა.

მაუწყებელმა მიიღო გადაწყვეტილება, რომ პირდაპირ ეთერში ჩაერთო შენობაში მყოფი ერთ-ერთი მძევალი, რა დროსაც შეიარაღებულ პირს საშუალება მიეცა თავისი მოთხოვნები გაეჟღერებინა - მან გამოსასყიდის სახით ნახევარი მილიონი აშშ დოლარი მოითხოვა. მოგვიანებით, თავმდამსხმელს, კვლავ მძევლების მეშვეობით, პირდაპირი ეთერი დაუთმო ტელეკომპანია “პირველმაც”. შეიარაღებულ პირს იგივე მცდელობა ჰქონდა ტელეკომპანია “ფორმულაშიც” თუმცა, მაუწყებელმა გადაწყვიტა, რომ მისთვის პირდაპირი ეთერი არ დაეთმო.

მომხდარის შემდეგ პროფესიულ წრეებში დისკუსია დაიწყო - უნდა ჩაერთო თუ არა მედიას თავდამსხმელი მძევლის საშუალებით პირდაპირ ეთერში. ნაწილი ამბობდა, რომ მედიამ შეცდომა დაუშვა და რისკზე წავიდა.

ტელეკომპანია “მთავარი არხის” დირექტორმა ნიკა გვარამიამ, მომხდარის შემდეგ სოციალურ ქსელში ვრცელი სარედაქციო განმარტება გამოაქვეყნა. მან დაწერა, რომ იმ შემთხვევაში, თუ თავმდამსხმელს პირდაპირ ეთერს არ დაუთმობდნენ, მძევლების სიცოცხლეს შესაძლოა საფრთხე დამუქრებოდა.

“რაც შეეხება იმას, უნდა გაგვეყვანა თუ არა ტერორისტი ეთერში, არ არსებობს არც ერთი სატელევიზიო სტანდარტი, რომელიც ამას კრძალავს. ამას გარდა და მთავარი, როცა მძევალი გიკავშირდება და გეუბნება, რომ ტერორისტის მოთხოვნით გამოდის კავშირზე, როგორ უნდა უთხრა უარი ეთერში გაყვანაზე, როცა თავზე ადგას ტერორისტი, მის მოთხოვნას ასრულებს და შეიძლება ტვინი გაასხმევინონ, თუ ვერ შეასრულა? ანუ უარი კავშირზე მისი სიკვდილით შეიძლება დასრულდეს?

ტელეკომპანია “პირველის” საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე “მედიაჩეკერთან” ამბობს, რომ მათ ეთერი დაუთმეს მძევალს და ეს არ იყო ინტერვიუ თავმდამსხმელთან. მისი თქმით, მაყურებელმა მათი მეშვეობით გაიგო, თუ რა ხდებოდა შიგნით და მიიღო მნიშვნელოვანი ინფორმაცია:

“პირველ რიგში, ეს არ იყო თავდამსხმელის ჩართვა, აქ საუბრობდა მძევალი. მეორე - ადამიანებმა, რომლის ოჯახის წევრებიც იქ იმყოფებოდნენ, არაფერი იცოდნენ, ჩვენთან ეთერში გავიდა მათი ოჯახის ატირებული წევრების ინტერვიუები და, როგორც მინიმუმ, ამ ადამიანებმა ნახეს, რომ მათი ოჯახის წევრები იყვნენ ჯანმრთელები. მე არ ვფიქრობ, რომ მედიამ რამე დააშავა, პირიქით, მედიამ მისცა სრულყოფილი და ამომწურავი ინფორმაცია საზოგადოებას”.

თავმდამსხმელს, მძევლის მეშვეობით, მცდელობა ჰქონდა, რომ ტელეკომპანია “ფორმულას” ეთერიც გამოეყენებინა, თუმცა, მაუწყებელმა გადაწყვიტა, რომ მისთვის პირდაპირი ეთერი არ დაეთმო. “მედიაჩეკერი” მაუწყებლის სარედაქციო გადაწყვეტილებით დაინტერესდა.

ტელეკომპანიის საინფორმაციო სამსახურის უფროსი გიორგი ლაფერაშვილი ამბობს, რომ თავდაპირველად შსს-სთან დააზუსტეს, რომ უცნობი პირი, რომელიც ტელეფონით დაუკავშირდა და ამტკიცებდა, რომ გვერდზე უდგას შეიარაღებული ადამიანი, ნამდვილად მძევალი იყო, მსჯელობის შემდეგ კი მიიღეს გადაწყვეტილება, რომ ტრიბუნა არ დაეთმოთ. თუმცა, თავდამსხმელის მოთხოვნები ეთერში გააჟღერეს და აღნიშნულის შესახებ მაყურებელს ჟურნალისტმა მიაწოდა ინფორმაცია.

“პირდაპირ გეტყვით, რომ ცდუნება დიდი იყო. თუმცა, ბრმად არ დავუთმეთ ეთერი, იმიტომ, რომ არ ვიცოდით ვინ იყო და მას შემდეგ, რაც გავარკვიეთ ვინაობა, არ ჩავრთეთ პირდაპირ ეთერში, რადგან ვინმეს ჩვენი პლატფორმა არ გამოეყენებინა. წარმოიდგინეთ, რამდენ ISIS წევრს მოუნდება CNN-ის პირდაპირ ეთერში გასვლა, მე არ მგონია, რომ CNN პირდაპირ ეთერს უთმობდეს. ჩვენი გადაწყვეტილება ასეთი იყო, ჩემი კოლეგების გადაწყვეტილება - სხვანაირი, არც მათ ვამტყუნებ და არც ჩემს თავს ვამტყუნებ. ამ შემთხვევაში აღმოჩნდა, რომ სხვადასხვა ტიპის გადაწყვეტილება მივიღეთ სხვადასხვა არხმა”.

მედიაანალიტიკოსი ლაშა ქავთარაძე, რომელიც ამავე დროს “ძალადობრივ ექსტრემიზმთან დაკავშირებული საკითხების გაშუქების” სახელმძღვანელოს ავტორია და ამ თემას დიდი ხნის განმავლობაში იკვლევდა, მიიჩნევს, რომ მედიამ თავდამსხმელს ტრიბუნა არ უნდა დაუთმოს. მაშინაც კი, როდესაც თავდამსხმელი მოთხოვნებს წამოაყენებს, მედია მაქსიმალურად უნდა ეცადოს, რომ მესამე პირში გააჟღეროს ეს ინფორმაცია და გადამუშავებული და რედაქტირებული ფორმით მოხვდეს მაყურებელთან, იმისათვის, რომ პანიკა არ დათესოს. თუმცა, მისივე თქმით, პირდაპირი ეთერის დათმობას, შესაძლოა, გამართლებაც ჰქონდეს:

“ასეთ დროს, თითქმის ყველა სახელმძღვანელო და ყველა გაიდლაინი ამბობს იმას, რომ არ უნდა დაუთმო ამ ადამიანს პირდაპირი ეთერი საიმისოდ, რომ გაავრცელოს შიში და ტერორი. მედია არ უნდა გახდეს ტირაჟირების საშუალება. თუმცა, ალბათ, ერთადერთი გამართლება, რაც შეიძლება მოგვეძებნა პირდაპირ ეთერში ამ ჩართვის გაშვების, იყო, რომ თუკი ის ულტიმატუმს წამოაყენებდა და დაჟინებით მოითხოვდა ან დაიმუქრებოდა, რომ თუ “ლაივში” არ გაუშვებდნენ, რაღაც უბედურებას ჩაიდენდა. ამ შემთხვევაშიც კი, ძალიან ცხადად წერია გაიდლაინებში, რომ თუკი ასეთი ამბავი ხდება, საჭიროა, რომ დაუკავშირდე სამართალდამცავებს და მათთან შეთანხმებით მოახდინო ტრანსლირება”.

ლაშა ქავთარაძე ამბობს, რომ მნიშვნელოვანია, ასეთ სიტუაციებში თვითონ ხელისუფლება და სამართალდამცველები იყვნენ მობილიზებული, რომ საკომუნიკაციო არხები დაუხშონ იმ ადამიანს, ვინც ამ შემთხვევაში არის მოძალადე და ყველაფერი არ უნდა “ჩამოეკიდოს” მედიის პასუხისმგებლობაზე.

“მთავარი არხის” დირექტორი თამთა მურადაშვილი “მედიაჩეკერთან” იხსენებს, რომ მას შემდეგ, რაც თავმდამსხმელი არხს მძევალის საშუალებით დაუკავშირდა, მათ სცადეს შინაგან საქმეთა სამინისტროსთან დაკავშირება და ითხოვეს კონკრეტული მითითებები, თუმცა, უწყებისგან პასუხი არ მიუღიათ:

“პირველივე წუთებიდან ვცდილობდით შსს-სთან კავშირზე გასვლას. როდესაც გამოდიოდა კონტაქტზე მძევალი მივწერეთ, რომ კიდევ გვიკავშირდება მძევალი და მოგვეცით მითითებები, როგორ მოვიქცეთ და პასუხები არ მიგვიღია”.

საქართველოს რეგიონულ მაუწყებელთა ალიანსის ხელმძღვანელი ნათია კუპრაშვილი ამბობს, რომ ასეთ დროს არსებობს მარტივი გამოსავალი, - მაუწყებელმა სიგნალი რამდენიმე წამიანი დაგვიანებით გადასცეს, რათა ხელმძღვანელ პირებს გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობა ჰქონდეთ:

“ლაივში” ასეთი ტიპის საგანგებო მდგომარეობის გადაცემა არ ხდება არცერთ ქვეყანაში. პირდაპირი ეთერი გადის რამდენიმე წამიანი დაყოვნებით, იმისთვის, რომ მედიამ სარედაქციო გადაწყვეტილება მიიღოს. არ ვიცი, რამდენი სპეცოპერაცია და რამდენი საგანგებო ვითარება უნდა გამოვიაროთ, რომ ეს მარტივი წესი წესად დავნერგოთ. სიგნალებს ისედაც აქვს დაყოვნება, 3-4 წამი არაფერს არ გვიწყვეტს, რომ დავიტოვოთ სარედაქციო გადაწყვეტილებისთვის”.


საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის (GIPA) ჟურნალისტიკისა და მედიამენეჯმენტის სკოლის დეკანი ნინო ივანიშვილი, რომელიც წლების განმავლობაში მუშაობდა როიტერის ტელევიზიის უფროსი პროდიუსერის თანამდებობაზე კავკასიის ბიუროში ამბობს, რომ ასეთ დროს ჟურნალისტი ბუნებრივი ინსტიქტით მოქმედებს და მისი მთავარი მოვალეობაა - გააშუქოს.

“მედიაჩეკერის” კითხვაზე, თუ როგორ მოიქცეოდა ასეთ სიტუაციაში, ამბობს, რომ მისი გადაწყვეტილება იქნებოდა, რომ შსს-სთან კომუნიკაციის პარალელურად, ჩაერთო ეთერში. იგი ამბობს, რომ ასეთ დროსაც და ყოველთვისაც, მთავარია მედიას სულ ახსოვდეს, რომ მისმა ქმედებამ არავინ არ უნდა დააზიანოს: “პირველ რიგში, უნდა შეატყობინო სამართალდამცავ ორგანოებს, რომ შემოვიდა ასეთი ზარი და შენ გააგრძელო მასთან კომუნიკაცია”.

ნინო ივანიშვილი საკუთარი პრაქტიკიდან გამომდინარე ორ ცნობილ შემთხვევას იხსენებს:

“გამიკეთებია მე პირადად ასეთი რაღაც. რამდენიმე ქეისი მახსენდება. ერთ-ერთი არის Nord-Ost, როდესაც მოსკოვში თეატრში შეიჭრნენ ტერორისტები (2002 წლის 17 ოქტ. რედ.). პერიმეტრი გადაფარული იყო მთლიანად და პოლიცია ახლოს არ გვაკარებდა არაფერზე, ჩვენ ვიპოვეთ მეზობელი, რომლის აივანი გადიოდა თეატრის ეზოში, იქ დავამაგრეთ კამერა და ვიღებდით, როგორ გამოყავდათ მკვდარი თუ ცოცხალი მძევლები, მას შემდეგ, რაც გაზით გაგუდეს ისინი. ჟურნალისტის მოვალეობაა, რომ ეს ყველაფერი გააშუქოს, აძლევენ ამის უფლებას თუ არა. ჟურნალისტი ბუნებრივი ინსტიქტით მუშაობს, რომ თუ არ მაღებინებენ, ე.ი. რაღაც ხდება და რამე უნდა გავაკეთო. ჩვენ ასე ვიქცეოდით და ამას “როიტერი” ეთერში უშვებდა.

ბესლანის ტერაქტის დროსაც იგივეს ვაკეთებდით, ეზოებიდან, შენობების სართულებიდან, მთელს პერიმეტრზე ვიყავით, რომ გვენახა რა გაგვეკეთებინა. და რომ ყოფილიყო საშუალება, რომ გვეჩვენებინა რა ხდებოდა შიგნით, ნამდვილად ვაჩვენებდით იმ სკოლას, თუნდაც იმისთვის, რომ სახელმწიფოს ისე არ ემოქმედა, როგორც იმოქმედა და ჩახოცა ბავშვები იქ”.


ამერიკელი ჟურნალისტი და ტრენერი ალ ტომპკინსი Poynter-ზე მძევლების აყვანის შემთხვევების გაშუქებისას ჟურნალისტებისთვის რამდენიმე რჩევას აქვეყნებს, მათ შორის:

• სანამ პირდაპირ ეთერში გახვალთ, დასვით შეკითხვა რამდენად მზად ხართ ყველზე ცუდი შედეგისთვის, რაც, შესაძლოა, თქვენმა გაშუქებამ გამოიწვიოს? მაგალითად, პირდაპირი ეთერის დროს პირმა თავი მოიკლას ან სხვა მოკლას. რისი გაშუქება არ გსურთ? რატომ? საიდან/რა იცით, რომ ყველაზე ცუდი შესაძლო შედეგი არ დადგება?
• გაუძელით ცდუნებას დაუკავშირდეთ გამტაცებელს ან შეიარაღებულ პირს. როგორც წესი, ჟურნალისტები არ არიან დატრენინგებული/მომზადებული მოლაპარაკების ტექნიკებში და ერთმა არასწორმა შეკითხვამ ან შეუსაბამო სიტყვამ შესაძლოა საფრთხე შეუქმნას ვინმეს სიცოცხლეს. გარდა ამისა, დამნაშავესთან კონტაქტზე გასვლამ შესაძლოა მოლაპარეკებებში მონაწილე პირებს კომუნიკაცია გაურთულოს.
• თუ გამტაცებელი ან ტერორისტი ნიუსრუმს დაურეკავს, დაუყოვნებლივ აცნობეთ ხელისუფლების ორგანოს. ასევე, მზად უნდა გქონდეთ გეგმა იმის შესახებ, თუ როგორ უპასუხოთ.

მედიასპეციალისტის ტომას კენტის განცხადებით კი, მედიაგამოცემების ნაწილი ერიდება ასეთი შემთხვევების პირდაპირ ეთერში გადაცემასა და სპეცოპერაციის მიმდინარეობისას თავდამსხმელებთან კონტაქტს, რათა ხელი არ შეუშალოს მოლაპარაკების პროცესს. ხოლო თუ თავდამსხმელი მძევლის გათავისუფლების სანაცვლოდ ინტერვიუს აღებას ითხოვს, როგორც წესი, მედიასაშუალებები საკითხთან დაკავშირებით ხელისუფლების გადაწყვეტილებას ითვალისწინებენ.

ზოგიერთ შემთხვევაში, გამტაცებლები მედიასაშუალებებს მძევლების ამსახველ ვიდეოებს სთავაზობენ. ამ ვიდეოებში შესაძლოა ჩანდეს, რომ მძევლები კარგ მდგომარეობაში იმყოფებიან ან იძულების წესით, თავდამსხმელის მიზნების მისაღწევად კონკრეტულ განცხადებებს აკეთებენ.

ზოგიერთ საინფორმაციო სამსახურს მიაჩნია, რომ ამ კადრების გავრცელებით მაყურებელი უკეთ შეიტყობს მძევლების მდგომარეობისა და თავდამხსმელის მოთხოვნების შესახებ ინფორმაციას. ზოგიერთი მედია კი მათ გავრცელებაზე უარს ამბობს, რადგან მიაჩნია, რომ ამგვარი ვიდეოების გამოქვეყნება თავდამსხმელის მიზნებს აკმაყოფილებს, უფრო ცნობადს ხდის და ხელს უწყობს მის პროპაგანდას.

ასეთ შემთხვევაში შესაძლო კომპრომისია ვიდეოს მხოლოდ რამდენიმე წამის გაშვება, რათა გამოჩნდეს მძევლების მდგომარეობა, თუმცა არ გავრცელდეს თავდამსხმელის განცხადება/მესიჯი.

საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის (GIPA) პროფესორი და მედიამკვლევარი, თიკო ცომაია, რომელმაც იმავე დღეს, როდესაც ზუგდიდში საპოლიციო ოპერაცია მიმდინარეობდა, საერთაშორისო გაიდლაინები გადაიკითხა და ჟურნალისტებისთვის მოკლე გზამკვლევიც გამოაქვეყნა, მიიჩნევს, რომ ყველაზე მნიშვნელოვანია, მედიამ გაიაზროს მსგავსი სიტუაციების გაშუქების სირთულე და კონკრეტულ მაგალითებზე დაყრდნობით, მოხდეს რეფლექცია, დისკუსია და გააზრება:

“მძევლების ჩვენება ვის აწყობდა? მოდი ამ კუთხით შევხედოთ. ვფიქრობ, თვითონ მოძალადეს. მაგრამ, მეორე მხრივ, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ფართო ჭრილში დავინახოთ, რასთან გვაქვს საქმე. თუმცა, ყველაზე მნიშვნელოვანია, რომ მედია ერთხელ რომ გააშუქებს მსგავს ამბავს, შემდგომ ამაზე მოხდეს დისკუსია, მსჯელობა - რა მოხდა კარგად, რა ცუდად, რა დააკლო მედიამ, სად იყო გარღვევები და რა იყო პირიქით, კარგი და ა.შ. ამაზეა დამოკიდებული შემდგომი გაშუქებები, რომ ცოტა წინ წავიდეთ.”

სამეგრელოში, ზუგდიდის ცენტრში მიმდინარე საპოლიციო ოპერაციის გაშუქებისას, "მთავარი არხის" ჟურნალისტმა, რესპონდენტის ინტერვიუს დაგეგმვა სცადა და შეეცადა მისთვის ეკარნახა, როგორ დაეწყო ინტერვიუ. საუბარია სპეციალურ გამოშვებაზე, რომელშიც არხი მაყურებელს “საქართველოს ბანკის” ფილიალის დაყაჩაღების მცდელობის გამო დაწყებული  საპოლიციო ოპერაციის დეტალებს აცნობს.

შემთხვევის ადგილზე მისული ჟურნალისტი ემა გოგოხია ცდილობდა პირდაპირ ეთერსი ჩაერთო თვითმხილველები და მათგან მიეღო ინფორმაცია მომხდარის შესახებ. ერთ-ერთ რესპონდენტს მან სთხოვა მოეყოლა რა მდგომარეობა იყო და რა ნახა საკუთარი თვალით. რესპონდენტმა ამბის მოყოლა შემდეგნაირად დაიწყო: "ზუსტად ნახევარი საათის წინ გამოვიარე ეს ტერიტორია, შიგნით შევიდნენ ტერორისტები და საქართველოს ბანკის ყაჩაღობა მიმდინარეობს და თქვენ კარგად ხედავთ, რომ ნაწილი გამოყვანილი არის … არა?” ამ დროს ჟურნალისტმა რესპონდენტს შეაწყვეტინა, სთხოვა, რომ თავიდან მოეყოლა ისტორია და უკარნახა, თუ რა უნდა ეთქვა მას.

რესპონდენტმა, ჟურნალისტის თხოვნისამებრ,  ამბის მოყოლა თავიდან დაიწყო, თუმცა, "მთავარმა არხმა" რამდენიმე წამში ჟურნალისტის ჩართვა შეწყვიტა და სამეგრელოში გადაღებული კადრების ფონზე მიმდინარე მოვლენებზე საუბარი საინფორმაციო გამოშვების წამყვანმა გააგრძელა.



მაუწყებელთა ქცევის კოდექსში ვკითხულობთ, რომ მედიამ არ უნდა დაამახინჯოს რესპონდენტის ციტატა და საზოგადოება შეცდომაში არ უნდა შეიყვანოს:

"ინტერვიუების, ჩაწერილი მასალის, მათ შორის, საარქივო მასალის რედაქტირებისას მაუწყებელმა არ უნდა დაამახინჯოს რესპონდენტის ციტატა, ან არ უნდა მოახდინოს სხვა სახით აუდიტორიის შეცდომაში შეყვანა ვიზუალური ან აუდიო მანიპულაციებით, დასმული კითხვების მნიშვნელობის შეცვლით ან კონტექსტიდან ამოვარდნილი კადრების გამოყენებით”.

"მედიაჩეკერი" შეეცადა გაერკვია, ექნება თუ არა არხის თვითრეგულირების ორგანოს რეაგირება მომხდარზე. არხის დირექტორმა თამთა მურადაშვილმა გვითხრა, რომ ჟურნალისტს პასუხის კარნახის მცდელობა არ ჰქონია, მას უბრალოდ სურდა, რომ მძევლების შესახებ დაესვა კითხვა და ამ საკითხზე მიეღო ინფორმაცია რესპონდენტისგან.

"ის, რომ თითქოს დადგმული იყო და მანიპულაციას ჰქონდა ადგილი, მე არ მგონია, რომ იმ კადრებში ასე ყოფილიყო და არ ვიცი, რატომ დაგრჩათ ეს შთაბეჭდილება. ჟურნალისტს უნდოდა კომენტარის მიღება მძევლებთან დაკავშირებით და არა ის, რომ ეკარნახა პასუხი წინასწარ, მე არ დამრჩა ამის შთაბეჭდილება. რაც შეეხება თვითრეგულირების ორგანოს, ამ სიტუაციაში ძალიან რთულია ამაზე საუბარი, მთავარია, დღევანდელმა დღემ მშვიდობიანად ჩაიაროს.

ფორსმაჟორში გადის ეთერი და ნახეთ თქვენც, რომ ტექნიკური ხარვეზებიც გვქონდა. თუმცა, ის რომ დადგმული იყო, ამას ნამდვილად არ ჰქონია აქ ადგილი და ამ ნაწილში ნამდვილად ვერ მივიღებ კრიტიკას. სხვა ნაწილებში შეიძლება იყო რაღაც ლაფსუსი კონკრეტულად ამ ჟურნალისტთან დაკავშირებით. ეთერში განაცხადა ინფორმაცია, რომ სპეცდანიშნულების რაზმი ადიოდა მეოთხე სართულზე და ეს ნამდვილად იყო შეცდომა და ჩვენ დაუყოვნებლივ შევწყვიტეთ ეთერი. ეს ჟურნალისტი აღარ ჩართულა იმის მერე ეთერში", - გვითხრა თამთა მურადაშვილმა.

⇒ შსს-ს მოწოდება მედიას

ზუგდიდში მიმდინარე საპოლიციო ოპერაციას არამხოლოდ "მთავარი არხი" გადასცემდა პირაპირ ეთერში. მოვლენებიდან რამდენიმე საათის გასვლის შემდეგ შინაგან საქმეთა სამინისტრომ მედიას მოუწოდა, რომ საზოგადოების უსაფთხოების დაცვისთვის, საპოლიციო ოპერაციის ამსახველი კადრები პირდაპირ ეთერში არ გადასცენ:

"შინაგან საქმეთა სამინისტრო მოუწოდებს მედიის წარმომადგენლებს დაიცვან უსაფრთხოების ნორმები, პირდაპირ ეთერის რეჟიმში არ გადასცენ საპოლიციო ღონისძიების და სპეცდანიშნულების თანამშრომელთა მიერ წარმართული ოპერაციის ამსახველი კადრები. ეს საფრთხეს უქმნის მოქალაქეების და პოლიციელთა სიცოცხლეს, ასევე მათ ჯანმრთელობას", - ვკითხულობთ განცხადებაში.

 საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ შემუშავებულ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელოში ყურადღება გამახვილებულია, ასეთ დროს თუ რამდენად მნიშვნელოვანია, რომ მედიამ პანიკისგან დაცლილი ინფორმაცია მიაწოდოს აუდიტორიას:

“მედიამ არ უნდა დაუშვას უსაფუძვლო პანიკის შექმნა საზოგადოებაში, ჭორების ან უსაფუძვლო ვარაუდების გავრცელება, რამაც შეიძლება გაუმართლებელი ზიანი მიაყენოს პირის რეპუტაციას ან კანონიერ ინტერესებს.”

ტერორიზმთან დაკავშირებული თემების გაშუქების სახელმძღვანელოში კი ვკითხულობთ, რომ “ტერორისტული აქტები თუ მასთან დაკავშირებული სხვა ამბები უნდა გაშუქდეს ზუსტად, სრულად, შესაბამისი ტერმინოლოგიის გამოყენებით და დიდი პასუხისმგებლობით.”

დანაშაულის სიმძიმის მედიისკენ გადატანა, გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვისკენ მიმართული საშიში განცხადებები, ხელისუფლების პასუხისმგებლობის არიდება - ასე აფასებენ შს მინიტრის მოადგილისა და „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის ირაკლი კობახიძის განცხადებებს მედიის მისამართით ზუგდიდში მიმდინარე მოვლენების გაშუქებისას.

„ყველა მედიასაშუალებისა და მობილური ოპერატორისგან კატეგორიულად მოვითხოვთ - მძევლებისა და სამართალდამცველთა უსაფრთხოების დაცვის მიზნით, ასევე, საპოლიციო ღონისძიების ეფექტიანად წარმართვისთვის, დაუყოვნებლივ მოხდეს ადგილიდან ლაივსიგნალის გათიშვა/შეზღუდვა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, სახელმწიფო იტოვებს უფლებას გამოიყენოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული, მის ხელთ არსებული ყველა ბერკეტი, რათა ჩვენი მოქალაქეების სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის უსაფრთხოება იყოს დაცული”, - ამ განცხადებით საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის პირველმა მოადგილემ კახაბერ საბანაძემ მედიასაშუალებებს მოუწოდა შეეწყვიტათ ზუგდიდში, „საქართველოს ბანკში“ შეიარაღებული მძარცველის მიერ მძევლების აყვანისა და ამ შემთხვევის გამო დაწყებული საპოლიციო ღონისძიებების პირდაპირ ეთერში გაშუქება.

მოგვიანებით, მმართველი პარტია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარემ ირაკლი კობახიძემ განაცხადა, რომ „მედიასაშუალებების ქმედებების ნაწილი დანაშაულის ნიშნებს შეიცავდა“.

„გამაოგნებელია, როდესაც მედიასაშუალების წარმომადგენელი პირდაპირ ეთერში აწარმოებს მოლაპარაკებებს ამ ტიპის დანაშაულის ჩამდენ პირთან. ამ მოლაპარაკებების დეტალები კიდევ უფრო გამაოგნებელია, რაზეც დღეს თქვენს ყურადღებას აღარ შევაჩერებთ“, – განაცხადა კობახიძემ და მოგვიანებით, ჟურნალისტის კითხვაზე, თქვა, რომ „როდესაც ასეთი ვითარებაა და 19 ადამიანია გასათავისუფლებელი და თქვენი, „გლავ კანალის“ და „პერვი კანალის“ ჟურნალისტი მიდის პრემიერთან და ეკითხება დანაშაულის სტატისტიკის შესახებ, ეს არის სირცხვილი“…

დღეს 21 ოქტომბერს, დაახლოებით 14:20 საათზე, ზუგდიდში, „საქართველოს ბანკის“ ერთ-ერთ ფილიალში შეიარაღებულმა პირმა იმ მყოფი მოქალაქეები და ბანკის თანამშრომლები მძევლად აიყვანა და გამოსასყიდის სახით, ნახევარი მილიონი აშშ დოლარი მოითხოვა. შემთხვევიდან მალევე მაუწყებლებმა სპეციალურ საინფორმაციო გამოშვებებში, მომხდარის პირდაპირ ეთერში გაშუქება დაიწყეს. გარკვეული დროის განმავლობაში მედიაში პირდაპირ ეთერში გადაიცემოდა ყველაფერი, რაც ადგილზე ხდებოდა, მათ შორის საპოლიციო ოპერაციის დეტალები, მოგვაინებით, „მთავარმა არხმა“ პირდაპირ ეთერში ჩართო ერთ-ერთი მძევალი, რომლის საშალებითაც ბანკში შეჭრილმა შეიარაღებულმა პირმა მისი მოთხოვნები გააჟღერა. სწორედ ამ ფაქტებს მოჰყვა მინისტრის მოადგილისა და ირაკლი კობახიძის განცხადებები.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის აღმასრულებელი დირექტორი მარიამ გოგოსაშვილი ამბობს, რომ ის, რომ მედიამ გაშუქებით საფრთხე არ უნდა შეუქმნას პირველ რიგში ადამიანების სიცოცხლეს და ასევე, არ უნდა შეაფერხოს საპოლიციო ღონისძიებები, ცალსახაა. თუმცა მისივე თქმით, ასეთ დროს მხოლოდ მედიის პასუხისმგებლობის დაყენება არასწორია და ასეთი განცხადებები ძალიან საშიშ სიგნალებს შეიცავს.

„შესაბამის უწყებებს უნდა ჰქონდეთ გააზრებული მედიასთან ურთიერთობის მნიშვნელობა“, - ამბობს იგი და ამატებს, რომ ყველაზე მცირე, რაც შეიძლებოდა გაეკეთებინა სამართალდამცავ უწყებას, მას შეეძლო გამოეყო, სპიკერი, ვინც პროაქტიულად და ოპერატიულად მიაწვდიდა მედიას ინფორმაციას ოპერაციის იმ დეტალებზე, რისი გასაჯაროებაც იმ დროისთვის მიზანშეწონილი იქნებოდა, ასევე, განუსაზღვრავდა საიდან და როგორ ემუშავათ ისე, რომ არც მათ სიცოცხლეს შექმნოდა საფრთხე და არც საპოლიციო ღონისძიებაში მონაწილე სამართალდამცველების.

„ამის ნაცვლად, ჩვენ მოვისმინეთ საშიში განცხადებები და მედიაზე გადაბრალების მცდელობა, რაც სამწუხაროდ, არ არის პირველი შემთხვევა“, - ამბობს მარიამ გოგოსაშვილი და ამატებს, რომ დღევანდელ რიტორიკაში გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის მცდელობა იკითხებოდა: „ჩვენ უნდა გავმიჯნოთ ერთმანეთისგან ეთიკურად გაშუქება და გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა. თუ მათ დაინახეს, რომ არსებობდა საფრთხე, მათ მყისიერად შეეძლოთ ამაზე რეაგირების მოხდენა და არა რამდენიმე საათის შემდეგ. შსს-ს მედიასთან ულტიმატუმის ენით არ უნდა ესაუბრა და ამის საჭიროება არც დადგებოდა, სამართალდამცავ უწყებას მედიასთან გამართული კომუნიკაცია რომ ჰქონოდა“.

„კარგი იქნებოდა ცოტა უფრო მომგებიანი პოზიცია გვქონოდა მედიას და ჩვენი შეცდომებით საზოგადოებისთვის არ მიგვეცა საბაბი, რომ ის იყოს მხარდამჭერი ჩვენს წინააღმდეგ გაკეთებული განცხადებებისა“, - ამბობს საქართველოს რეგიონულ მაუწყებელთა ალიანსის ხელმძღვანელი ნათია კუპრაშვილი. თუმცა, მისივე აზრით, მიუხედავად ყველაფრისა, არც ახლა და არც სხვა დროს, მსგავს შემთხვევებში, არავის არ უნდა გაუჭირდეს გამიჯნოს ვისი პასუხისმგებლობაა, როდესაც ქვეყანაში ვინმეს საფრთხე ექმნება ან ზარალდება, - „პირველ რიგში ამის პასუხისმგებლობა არის ხელისუფლებაზე. ეს არის იმდენად ნათელი მიჯნა, რომ ახლა დანაშაულის მედიაზე გადაბრალება არის უპასუხისმგებლო პოლიტიკური საქციელი. მით უფრო, როცა ეს ხდება მაშინ, როცა მძევლები ჯერ კიდევ არ არიან გათავისუფლებული და ამისთვის იცლის შს სამინისტროს წარმომადგენელი და მმართველი პოლიტიკური გუნდის ლიდერი“.

ნათია კუპრაშვილიც და მარიამ გოგოსაშვილიც იხსენებენ თბილისში, ბერი გაბრიელ სალოსის ქუჩაზე ჩატარებული სპეცოპრაციის გაშუქებას და ამბობენ, რომ ყველა ჯერზე ერთსა და იმავე, ჩაკეტილ წრეზე ვტრიალებთ. ყველა შემთხვევაში, მედიასა და სამართალდამცავ უწყებას შორის არ არის არანაირი კომუნიკაცია, ამ უკანასკნელის ჩაკეტილობის გამო, მედია მუშაობს ფორსმაჟორში, უშვებს შეცდომებს და შემდეგ ეს ყველაფერი მედიის საწინააღმდეგოდ იწყებს მუშაობას.

„დაწერილი სტანდარტიც კია ხელისუფლებისთვის, როგორ უნდა მოქმედებდნენ საგანგებო სიტუაციებში. როდესაც მსგავს, საგანგებო სიტუაციებში ვერ ხდება კომუნიკაციის მართვა, ეს არის ჩავარდნა. პირველი სამიზნე თავდამსხმელების არის მედია და მედიის გამოყენება, - გამოჩნდნენ, შეაშინონ ადამიანები და ამ ქმედებების საფუძველს თავდამსხმელებს აძლევს უუნარო ხელისულება, იმიტომ, რომ მას არ შეუძლია კრიზისულ სიტუაციებში კომუნიკაციის აწყობა, მას არ აქვს საკომუნიკაციო შტაბი“, - ამბობს ნათია კუპრაშვილი და ამატებს, რომ მას არ ახსენდება შემთხვევა, როდესაც მსგავს კრიზისულ ვითარებაში ხელისუფლებამ შექმნა საკომუნიკაციო შტაბი და მედიამ მასთან არ ითანამშრომლა, - „ომის დროს ითანამშრომლა, სალოსის ქუჩაზე, როგორც კი შსს გამოერკვა და მედიას უთხრა როგორ ემუშავა, ითანამშრომლა. არასდროს ყოფილა შემთხვევა, როცა მედია არ გაყვა სპეციალურ მითითებებს, თუკი ეს იყო კოორდინირებული და ის იყო უსაფრთხოების მიზნით გაკეთებული“.

კუპრაშვილიც და გოგოსაშვილიც იმედოვნებენ, რომ დღევანდელი განცხადებები განცხადებების იქით აღარ წავა. „არაფრით არ შეიძლება, უსამართლოა და პოლიტიკურად მოტივირებული, როდესაც მედიას ადანაშაულებ“, - ამბობს ნათია კუპრაშვილი.

"ტელეკომპანია პირველის" დამფუძნებელი ვატო წერეთელი ამბობს, რომ დღეს, 21 ოქტომბერს მის მამას, ბიზნესმენ ავთანდილ წერეთელს მოკვლით დაემუქრნენ. ვატო წერეთელი მისი ოჯახის მიმართ მუქარებს ტელევიზიის კრიტიკულ სარედაქციო პოლიტიკას უკავშირებს.

ავთანდილ წერეთელი "ტვ პირველთან" საუბარში იხსენებს, რომ ლისის ტბაზე სავარჯიშოდ ასულს ორი ახალგაზრდა კაცი დახვდა და დაემუქრა: “თუ არ გაჩერდება შენი ტელევიზია, მოგივლითო”.

ვატო წერეთელი მომხდარს მმართველ პარტიას უკავშირებს და ამბობს, რომ მის საქმიანობასთან დაკავშირებით პირდაპირი მუქარები დიდი ხანია გრძელდება:

"ჩემი ოჯახის მიმართ დევნა დიდი ხანია დაწყებულია და, რა თქმა უნდა, ეს უკავშირდება “ტვ პირველის” სარედაქციო პოლიტიკას. მინდა პირდაპირ მოვუწოდო “ქართულ ოცნებას” შეწყვიტოს ჩემი ოჯახის დევნა. ეს ტელევიზია ყოველთვის იქნება ისეთი, როგორიც არის დღეს, რაც არ უნდა გააკეთონ.”

მომხდარს ორგანიზაცია “საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო” გამოეხმაურა და შესაბამის უწყებებს საქმის დაუყოვნებლივ გამოძიებისკენ მოუწოდა:

“მოვუწოდებთ სამართალდამცავ ორგანოებს სასწრაფოდ მოახდინონ რეაგირება ამ ფაქტზე, უზრუნველყონ საქმის დროული და ეფექტური გამოძიება და საზოგადოებისათვის შედეგების გაცნობა”, - აცხადებენ ორგანიზაციაში.

შინაგან საქმეთა სამინისტროში “მედიაჩეკერს” უთხრეს, რომ ავთანდილ წერეთელი გამოკითხვაზეა დაბარებული. რაც შეეხება იმას, დაიწყება თუ არა მომხდარზე გამოძიება, ამ ეტაპზე უწყებაში ამ კითხვაზე ვერ გვიპასუხეს.

შინაგან საქმეთა სამინისტრო მედიასაშუალებებისგან მოითხოვს შეწყვიტონ ზუგდიდში მიმდინარე საპოლიციო ოპერაციის ადგილიდან პირდაპირი ეთერი. მინისტრის პირველი მოადგილის თქმით, წინააღმდეგ შემთხვევაში, სახელმწიფო მის ხელთ არსებული ყველა ბერკეტს გამოიყენებს.

კახაბერ საბანაძის თქმით, რამდენიმე მედიასაშუალებამ პირდაპირ ეთერში ჩართო დამნაშავე, რაც პირდაპირ საფრთხეს უქმნის საპოლიციო დანაყოფების ეფექტიან მუშაობას.

“აღნიშნულიდან გამომდინარე, ყველა მედიასაშუალებისა და მობილური ოპერატორისგან კატეგორიულად მოვითხოვთ - მძევლების და სამართალდამცველთა უსაფრთხოების დაცვის მიზნით, ასევე, საპოლიციო ღონისძიების ეფექტიანად წარმართვისთვის, დაუყოვნებლივ მოხდეს ადგილიდან ლაივსიგნალის გათიშვა/შეზღუდვა.

წინააღმდეგ შემთხვევაში, სახელმწიფო იტოვებს უფლებას გამოიყენოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული, მის ხელთ არსებული ყველა ბერკეტი, რათა ჩვენი მოქალაქეების სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის უსაფრთხოება იყოს დაცული”, - განაცხადა შინაგან საქმეთა მინისტრის პირველმა მოადგილემ კახაბერ საბანაძემ.

ზუგდიდში, საქართველოს ბანკის ფილიალში სპეცოპერაცია დაახლოებით 14:30 საათიდან მიმდინარეობს. სპეცოპერაციას რამდენიმე მედიასაშუალება ამ დრომდე [18:30სთ] პირდაპირ ეთერში გადასცემს.

წლიდან წლამდე, სხვადასხვა ასაკობრივ ჯგუფში, Instagram სულ უფრო პოპულარულიი ხდება და აპლიკაციის მომხმარებელთა რიცხვიც მატულობს. Reuters-ის ციფრული ახალი ამბების 2020 წლის ანგარიშის თანახმად, გაზრდილია იმ ადამიანების რაოდენობაც, რომლებიც აპლიკაციას ახალი ამბების გასაცნობად იყენებენ. თავის მხრივ Instagram მომხმარებლებს კონტენტის შესაქმნელად მუდმივად ახალ ფუნქციებს სთავაზობს, შესაბამისად, მედიაგამოცემების ნაწილი ცდილობს სიახლეებს არ ჩამორჩეს და აუდიტორიის გასაზრდელად მასალები Instagram-ის პლატფორმას მოარგოს.

მიმდინარე წლის აგვისტოში ბრიტანული ონლაინ და ბეჭდური გამოცემა i-ის გუნდმა განაცხადა, რომ ერთ წელიწადში Instagram-ზე მათი გამომწერების რიცხვი გაორმაგდა და 10,000-მდე გაიზარდა. Journalism.co.uk გაზეთის Instagram-ის სტრატეგიის გასარკვევად გამოცემის სოციალურ მედია მენეჯერს ტაშ სალმენს დაუკავშირდა, რომელმაც საკუთარი მიდგომების შესახებ ისაუბრა.

⇒ მთავარია თანმიმდევრულობა

სალმენის განმარტებით, რადგანაც გაზეთისთვის Instagram აქამდე პრიორიტეტული არ ყოფილა, მისი პირველი დავალება პლატფორმაზე მასალების სტაბილურად და თანმიმდევრულად გამოქვეყნება იყო. Metro.co.uk-ში მიღებული გამოცდილებით იცოდა, რომ აზრი არ ჰქონდა ერთ დღეში ბევრი პოსტის განთავსებას და დანარჩენ დღეებში არაფრის გამოქვეყნებას.

"საჭიროა დღეში სულ მცირე ერთხელ დაპოსტვა, რათა აუდიტორიას ჩვევები და მოლოდინები ჩამოუყალიბდეს. მთავარია მიჰყვეთ საკუთარ ხედვას იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა გამოიყურებოდეს Instagram-ის ანგარიში, იმ კვირებშიც კი, როდესაც ჩართულობა და აქტივობა დაბალია“.

⇒ კონტენტი

მნიშვნელოვანია პოსტები თქვენი საინფორმაციოს ბრენდს შეესაბამებოდეს, თუმცა არანაკლებ მნიშვნელოვანია ეს მასალები Instagram-ის ფორმატზე იყოს მორგებული. სალმენის თქმით, Instagram უფრო პოზიტიური პლატფორმაა, თუმცა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ გამოქვეყნებული მასალები ინფორმაციული შინაარის არ იყოს.

"ჩვენი Instagram-ის ანგარიში ბევრად უფრო მხიარულია, ვიდრე Twitter-ის. i-ის აქვს ციფრული და ბეჭდური გამოცემა, ყოველთვის მინდოდა ჩვენს Instargam-ზე ორივე ასახულიყო. ასე რომ, შესაძლოა გამოსაქვეყნებლად ვებგვერდიდან ავიღო მასალა, მაგრამ ასევე, ყოველ დილით ვამოწმებ ბეჭდურ გაზეთსაც, რათა ვნახო რომელი ფოტოებია მასში გამოქვეყნებული", - ამბობს ტაშ სალმენი.

⇒ ყველა საზომი მნიშვნელოვანია

გამომწერების რიცხვის 10,000-მდე გაზრდა სწორი მიმართულების ნიშანია. სალმენი ამის მთავარ საფუძელს სტაბილურობასა და თანმიმდევრულობაში ხედავს. მომხმარებლების ინტერესების დაკმაყოფილების მიზნით, მნიშვნელოვანია ყურადღების გამახვილება იმ თემებზეც, რომლებსაც აუდიტორია კარგად იღებს. სალმენის განმარტებით, i-ის აუდიტორიას პოლიტიკასთან ერთად აინტერესებს ისტორიული აღმოჩენები და უყვარს ცხოველები, შესაბამისად, მათი ყველაზე პოპულარული პოსტებიც ამ თემების გარშემოა შექმნილი.

⇒ "სთორები" ზრდის ჩართულობას

 

გარდა ამისა, i-ის Instagram-ის გვერდზე დაიწყეს სერიები სახელწოდებით #iexplained რომლის ფარგლებშიც რეპორტიორები ახალ ამბებს Insragram "სთორის" ფორმატში ჰყვებიან.

⇒ სახლიდან მუშაობა

პანდემიის დროს #iexplained სერიების სახლიდან ჩაწერას თავისი დადებითი მხარეებიც ჰქონდა.

"სახლში მყოფი აუდიტორიისთვის იმის მოყოლამ და ჩვენებამ, რომ ჩვენც სახლში ვართ, შეინარჩუნა ავთენტურობის დონე, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია Instagram-ზე", - ამბობს გაზეთის სოციალური მედიის მენეჯერი ტაშ სალმენი.

⇒ რამდენად მნიშვნელოვანია Reels-ი?

i-ის გუნდში ჯერ-ჯერობით არ იციან რა ფორმით გამოიყენებენ ახალ ფუნქციას, რომელიც 15-წამიანი ვიდეოების შექმნისა და დამუშავების საშუალებას იძლევა, თუმცა Buzzfeed-ის მაგალითი აჩვენებს, რომ უკვე არსებული ვრცელი ვიდეო კონტენტის Instagram Reels-ების ფორმატზე მორგება წარმატებითაა შესაძლებელი. გამოცემის ზოგიერთ 15-წამიან ვიდეოს 3 მილიონამდე ნახვა აქვს.

• აქვე, დაგაინტერესებთ: როგორ იყენებს საერთაშორისო და ქართული მედია Instagram-ს
  
  

წყარო: journalism.co.uk

რუსმა ჟურნალისტმა ირინა სლავინამ პოლიციის შენობის წინ თავი დაიწვა. თვითმკვლელობამდე რამდენიმე საათით ადრე კი ჟურნალისტმა ფეისბუქზე დაწერა:

"გთხოვთ, ჩემს სიკვდილში რუსეთის ფედერაცია დაადანაშაულოთ".

შემთხვევა ქალაქ ნიჟნი ნოვგოროდში მოხდა.



თვითმკვლელობამდე ერთი დღით ადრე, სლავინა ფეისბუკის პირად გვერდზე წერდა, რომ პოლიციამ გაჩხრიკა მისი ბინა, სადაც ეძებდნენ პრო-დემოკრატიული მოძრაობის - "ღია რუსეთის" მასალებს. მისივე თქმით, 12 ადამიანი იძულებით შეიჭრა მის ბინაში. პოლიციელებმა სალვინას და მისი ქალიშვილის ლეპტოპი, ასევე, მისი და მეუღლის ტელეფონები წაიღეს.

ირინა სლავინა ადგილობრივი გამოცემის, "Koza Press-ის" მთავარი რედაქტორი იყო. BBC-ის ინფორმაციით, გასულ წელს სალვინა თავის ერთ-ერთ სტატიაში "ხელისუფლებისადმი უპატივცემულობისთვის" დაჯარიმდა.

BBC-ის ახალი დირექტორი ტიმ დეივი სალიცენზიო გადასახადიდან ხელმომწერთა სერვისზე გადასვლის წინააღმდეგია. იგი ფიქრობს, რომ მსგავსი ცვლილებით BBC სხვა მედიაკომპანიად გადაიქცევა, რომელიც მხოლოდ “მცირერიცხოვანი” აუდიტორიისთვის იქნება ხელმისაწვდომი”. დეივი კომპანიაში სხვა ცვლილებებსაც აპირებს.

ტიმ დეივმა თანამშრომლებს უთხრა, რომ მათ საქმიანობაში “ფოკუსი მნიშვნელოვნად უნდა შეიცვალოს. დეივი ფიქრობს, რომ BBC ახლა “მნიშვნელოვანი რისკის” წინაშე დგას და „თუ არსებული ტენდენციები შენარჩუნდება”, BBC აუდიტორიისთვის შეუცვლელი ვეღარ იქნება: “ჩვენ უნდა განვვითარდეთ იმისთვის, რომ დავიცვათ ის, რაც ჩვენთვის ასე ძვირფასია“.

დირექტორის აზრით, BBC-ის ხელმომწერების სისტემაზე გადასვლით ღირსეული ბიზნესის შექმნა შეიძლება, თუმცა ეს მას სრულიად სხვა კომპანიად აქცევს, რომელიც მხოლოდ “სპეციფიკურ ჯგუფებს ემსახურება”. დეივიმ BBC-ის “შესანიშნავი ეროვნული წარმატება” უწოდა და ხაზგასმით თქვა, რომ მთელს ბრიტანეთში, პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ წრეებში, ყველა ჯგუფის წარმომადგენლებში, ხალხი უნდა გრძნობდეს, რომ BBC მათთვის მუშაობს და არა საკუთარი ინტერესებისთვის.

მანვე აღნიშნა, რომ BBC-ის პრიორიტეტი მიუკერძოებლობისადმი ერთგულების კიდევ უფრო განმტკიცება უნდა იყოს და ამის მიღწევა ყველაზე პოლარიზებულ დროშიც კი შესაძლებელია: “საქმე მარტივად მემარჯვენე ან მემარცხენე მხარეებში არ არის. საუბარი უფრო მეტად იმაზეა გრძნობს თუ არა ხალხი, რომ ჩვენ სამყაროს მათი გადმოსახედიდან ვხედავთ. კვლევბი აჩვენებს, რომ ბევრი ჩვენგან საკითხების კონკრეტული პერსპექტივით წარმოჩენას ელოდება”.

“თუ გინდათ იყოთ თვითდაჯერებული მესვეტე ან სოციალურ მედიაში პარტიზანული კამპანიის მწარმოებელი, ეს თქვენი არჩევანია, მაგრამ ამ შემთხვევაში BBC-ში თქვენი ადილი არ არის”, - უთხრა მან თანამშრომლებს.

მან ამ კონტექსტში თანამშრომლების ქცევის ახალ სახელმძღვანელო წესებზე გაამახვილა ყურადღება და თქვა, რომ თითეული თანამშრომლის სოციალურ მედიაში ქცევის სავალდებულო წესები ზედმიწევნით გაკონტროლდება.

დეივიმ ასევე აღნიშნა, BBC კონცენტრირებული უნდა იყოს უნიკალურ, მაღალეფექტიან საქმიანობაზე, რომელიც არაერთგული მაყურებლის ყურადღებასაც კი მიიპყრობს.

დეივი, კომპანიის საქმიანობის ეფექტიანობის გაზრდის მიზნით, BBC-ში შემცირებებსაც გეგმავს. მან კომპანიის თანამშრომლებს შორის არსებული ბიუროკრატიის შემცირება ერთ-ერთ მთავარ პრიორიტეტად გამოყო და თქვა, რომ “გაუქმდება უსარგებლო კომიტეტები და შეხვედრები”. დეივიმ ხარჯების შემცირებაც დააანონსა.

მანვე წუხილი გამოთქვა, რომ BBC აქამდე უფრო მრავალფეროვან და ინკლუზიურ ორგანიზაციად არ იქცა, რომელიც თითოეული ჯგუფის ინტერესების უფრო მკაფიო გამომხატველი იქნებოდა. მან პირობა დადო, რომ იგი იმუშავებს ამ მიმართულებით BBC-ის საქმიანობის გაუმჯობესებაზე, რათა მან “კიდევ უფრო თვალსაჩნოდ ასახოს ის საზოგადოება, რომელსაც იგი ემსახურება”.

ტიმ დეივის სამომაველო გეგმების პრიორიტეტებში ასევე შედის ონლაინმომსახურებიდან უფრო მეტი სარგებლის მიღება და რეკლამიდან მიღებული შემოსავლების ზრდა.

წყარო: bbc.com

რას მივიღებთ, თუ მიზოგინიას¹ ეპატაჟის² წარუმატებელ მცდელობას დავამატებთ და კარგად გავაზავებთ? რიგით 33-ე გაბულოგს, რომელიც “მთავარი არხის” ეთერში 2020 წლის 17 მაისს, 21:00 საათზე გავიდა.

გიორგი გაბუნიას მონოლოგები ე.წ გაბულოგები გადაცემა “პოსტ ფაქტუმში” მეტაფორული ენითა და “განთქმული” ენამახვილობით გადმოცემული კიჩური ჩანართებია, რომლებიც სხვადასხვა თემას ეძღვნება.

17 მაისის გაბულოგი “ქართულ ოცნებას” და მისი “მშობიარობის” უნაყოფო მცდელობებს ეძღვნებოდა. ერთი შეხედვით, შეუძლებელია, მშობიარობის სრულიად ბუნებრივი და ბევრი ადამიანისთვის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი პროცესი შეურაცხმყოფელ და უარყოფით ამბად წარმოაჩინო, თუმცა, უნდა ვაღიარო, გიორგი გაბუნიამ ეს შესანიშნავად შეძლო, როდესაც მშობიარობის პროცესი და მისი თანმდევი მოვლენები პოლიტიკური პარტიის დასაკნინებელ ანალოგიად გამოიყენა.

ტელეწამყვანს “ქართული ოცნების” მეტი სიმკვეთრით გასაკრიტიკებლად არც კიდევ უფრო “შეურაცხმყოფელი” ეპითეტის “ბერწის” მოშველიება დავიწყებია.

“... ბავშვი იქ არ არის, “ქართულ ოცნებას” ცრუ ორსულობა სჭირს, თან უკვე მერამდენედ. რაც სულაც არ არის გასაკვირი, ბერწი ადამიანის დაფეხმძიმება შეუძლებელია და რამდენიც არ უნდა ეძახო შობე, დარეჯან, შობე” მაინც ვერაფერს გააჩენს” - ვუსმენდი გაბუნიას პათეტიკური თეატრალობით წარმოთქმულ ამ სიტყვებს და ყველა იმ ქალზე მეფიქრებოდა, ვისაც ქვეყნის ერთ-ერთი ყველზე მაღალრეიტინგული ტელეარხის პრაიმტაიმიდან კიდევ ერთხელ შეახსენეს, რომ თუ შთამომავლობას ვერ და არ ტოვებს, უფუნქციო, არასრულყოფილი ადამიანია და მისი ადგილი აქ არ არის.

დარწმუნებული ვარ, ამ ბლოგის წაკითხვის შემდეგ, ვინმე აუცილებლად მიმითითებს გაბულოგის მეტაფორულ ენაზე და მეტყვის, რომ ვაჭარბებ, ვინმე კი, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების პრინციპების გადაკითხვისკენ მომიწოდებს, თუმცა, მე მჯერა, რომ მედიას მშვიდობიანი, ტოლერნატული, გენდერულად მგრძნობიარე, არადისკრიმინაციული გარემოს ჩამოყალიბებასა და სტერეოტიპების შემცირებაში უნიკალური და ძალიან მნიშვნელოვანი როლი აქვს. “ბერწი ქალების” წუნდებულად წარმოჩენა “პოსტ ფაქტუმში” კი ამ როლს, სრულიად არ შეესაბამება.

მიზოგინური ენით გაბულოგის მხოლოდ დასაწყისი როდი გამოირჩეოდა, არა და არა, ტრიუმფალური ფრაზა გიორგი გაბუნიამ ბოლოსკენ შემოგვინახა, როცა დაასკვნა, რომ “ქართულმა ოცნებამ” გაითვალისწინა პოპულარული რჩევა და გაუპატიურების გარდაუვალობის გააზრებისას, უბრალოდ მოეშვა და პროცესისგან სიამოვნებას იღებს. არხის სოციალური მედიის გუნდმა ეს ფრაზა ისეთ საინტერესო მოვლენად ჩათვალა, რომ “მთავარი არხის” ოფიციალურ ფეისბუქზე, რომელსაც ნახევარ მილიონზე მეტი მომწონებელი ჰყავს, ვიდეოს ატვირთვისას, აღწერაშიც კი გამოიყენა.

სექსუალური ძალადობის მსხვერპლების მიმართ ქართული მედიის უგულო და არაეთიკური დამოკიდებულება არახალია. ეროვნული მედიის დიდი ნაწილი მუხლჩაუხრელად ცდილობს გააძლიეროს საზოგადოებაში გავრცელებულ სტერეოტიპი იმის შესახებ, რომ გაუპატიურება, სექსუალური ძალადობა ან/და შევიწროვება მსხვერპლის ბრალი იყო, მონდომებით ამოწმებს, მსხვერპლს “შარვალი ეცვა თუ კაბა” და მისი “საეჭვო რეპუტაციით” გულწრფელად შეწუხებული მეზობლების კომენტარებსაც არ გვაკლებს.

ამჯერად გიორგი გაბუნიას ემპათიისგან დაცლილმა, მიზოგინურმა ფრაზამ მოახდინა მსხვერპლების გრძნობების უგულვებელყოფა, მათი ტრამვების გაუბრალოება და ისე წარმოჩენა, თითქოს ადამიანის ნების საწინააღმდეგო, ძალადობრივი ქმედება, რომელიც ფსიქიკას მძიმე დაღს ასვამს, სასიამოვნო შეიძლება იყოს.

ხელმძღვანელობის მიერ გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობა; სამსახურში ყველა ქალისა და კაცის მიმართ თანასწორი მოპყრობა, პატივისცემა, ადამიანის უფლებების დაცვისა და არა-დისკრიმინაციული მიდგომის პატივისცემა და ხელშეწყობა; ყველა ქალი და კაცი თანამშრომლის ჯანმრთელობის, უსაფრთხოებისა და კეთილდღეობის უზრუნველყოფა; ქალების განათლების, პროფესიული მომზადებისა და განვითარების ხელშეწყობა; საწარმოს განვითარება, მიწოდების ჯაჭვები და მარკეტინგის პრაქტიკა, რომლებიც ხელს უწყობს ქალთა გაძლიერებას;თანასწორობის ხელშეწყობა სათემო ინიციატივებისა და ადვოკატირების მეშვეობით; გენდერული თანასწორობის მიღწევაში პროგრესის გაზომვა და საზოგადოებისთვის გაცნობა - ასეთია გაეროს ქალთა გაძლიერების პრინციპები, ის პრინციპები, რომლებსაც ცოტა ხნის წინ “მთავარმა არხმა” ხელი პომპეზურად მოაწერა, რითაც რეგიონში პირველი ხელმომწერი მედია გახდა და განაცხადა, რომ არხის თანამშრომლობა გაეროს ქალთა ორგანიზაციასთან უკვე აქტიურ ფაზაში გადავიდა, რომ, არხის ჟურნალისტები სპეციალურ ტრენინგს გაივლიან, როგორც საქართველოში, ასევე ქვეყნის ფარგლებს გარეთ და რომ, თავის მხრივ, ორგანიზაცია “მთავარი არხის” სხვადასხვა გადაცემაში ქალთა უფლებების დაცვის საკითხების გაშუქებას მონიტორინგს გაუწევს.

მართალია, მე მეეჭვება, რომ არხი, რომლის ეთერიდანაც მიზოგინური მესიჯები აქტიურად ისმის, ამ პრინციპებით ხელმძღვანელობს, თუმცა, ვინ იცის, იქნებ, ჯერ, უბრალოდ, დატრენინგება ვერ მოასწრეს?

---

_{[1]მიზოგინია (ბერძ. misos — სიძულვილი, და gyne — ქალი) — ქალთმოძულეობა, ქალთა და გოგონათა მიმართ უნდობლობა, პათოლოგიური ანტიპათია.}

_{[2]ეპატაჟი (Fr. épatage) სკანდალური გამოხდომა; საქციელი, რომელიც არღვევს საერთოდ მიღებულ ნორმებსა და წესებს.}

ციანიდის სკანდალის შემდეგ, ნაციონალური მედიაორგანიზაციების ნაწილმა გაჭირვებით დაძლია რელიგიის ჟურნალისტიკის პირველი კლასის პროგრამა და თითქოს ეპისკოპოსისა და მღვდლის გარჩევა ისწავლა, თითქოს დაიზუთხა კიდეც სხვაობა პანაშვიდსა და პარაკლისს შორის, აღარც ბოლომდე მიწასგართხმული შემეოხებდა სრულიად საქართველოს მამებსა და დედებს, დროდადრო კი გვიგდებდა სახელგანთქმულ “ერორს”, როცა სინოდის სხდომიდან გამოვარდნილი ჭყონდიდელი მიტროპოლიტის კათოლიკოს-პატრიარქისადმი წაყენებული ბრალდების გადმოცემა უწევდა, ფიზიკის კანონებსაც კი აყენებდა ეჭვქვეშ დიდი შაბათის ცეცხლის დღესასწაულზე, მაგრამ კაცი მაინც იფიქრებდა, პანდემია რომ დაიწყოს, რაღაცას მოახერხებენო.

ო, წმიდაო გულუბრყვილობავ!

ჩვენ დაგვავიწყდა, რომ ვინც სასწაულების ფაქტად გასაღებით ფიზიკას აუქმებს, არც ვირუსოლოგიას დაინდობს და არც ეპიდემიოლოგიას.

მრავალგზის გვინახავს, როგორ მარცხდება მედია ფანატიზმთან, სიძულვილთან, ანტიმეცნიერებასთან თუ ფიზიკურ ძალადობასთან. ჟურნალისტებს მრავალგზის უმტყუნიათ საზოგადოებისთვის და უღალატიათ პროფესიული ეთიკისთვის, მაგრამ ის არასდროს ყოფილა ასე სასიკვდილოდ და მასშტაბურად არაადეკვატური.

და კი, რთულ დროს, სამოსნობაც ვერაფერი შეღავათია. საკმარისი არ არის, უბრალოდ აღარ იწვე, აღარ თვინიერებდე და ოდნავ გაკადნიერებას ბედავდე. საკმარისი არ არის შორენას მუქარანარევ ზარებს აღარ პასუხობდე, ან შენი სიუჟეტები კათოლიკოს-პატრიარქისადმი აღვლენილ ონლაინწირვას აღარ ჰგავდეს.

საკმარისი არ არის, ქალბატონ ეზუგბაიას, ბატონ გამყრელიძეს, იმნაძეს ან ცერცვაძეს ეკლესიის თავგასულობაზე კითხვებს უსვამდე, როცა ისინი დიდი უპასუხისმგებლობით იჩლექენ ენას, ან შეშინებულები ძლივს და უკვე დაგვიანებით ახერხებენ არტიკულაციას - წირვაზე არ წახვიდეთო. საკმარისი არ არის ხელისუფლებას, ჯანდაცვისა თუ იუსტიციის მინისტრებს ეკითხებოდე - მერე კანონი რომ ირღვევაო?

საკმარისი არ არის, რადგან მედია თავის მოვალეობას კითხვის დასმით არ ამოწურავს. ხანდახან მისი მოვალეობა პასუხის არმიღებაა.

პასუხის არმიღებაა საჭირო, როცა მეცნიერი - მეცნიერებას ჰყიდის, ხელისუფლება - ხელისუფლებას, ხოლო ეკლესია - რწმენას.

სხვა შემთხვევაში, ჟურნალისტებიც გავყიდით ფაქტებს.

ჩვენ არ უნდა ვიღებდეთ პასუხისმგებელი პირების არაადეკვატურ კომენტარებსა და აშკარა ტყუილებს, ზოგჯერ გონიერების გამაუქმებელთ.

ჩვენ არ უნდა ვჯერდებოდეთ მხოლოდ წინასწარ დაწერილი ნელთბილი გზავნილების ფოსტალიონობას.

ანგარიშვალდებული პირები უნდა უფრთხოდნენ მედიის რისხვას. უნდა უფრთხოდნენ პასუხისმგებლობით აღვსილი პროფესიონალების უმწვავეს კრიტიკასა და უკიდურესად, რეალობასთან ადეკვატურობაში გამწვავებულ და, მე თუ მკითხავთ, განრისხებულ ტონს.

ჩვენ უნდა ვასხვავებდეთ ფაქტებსა და ინტერპრეტაციებს.

რა არის ფაქტი?

ფაქტი ის არის, რომ პანდემიის კრიზისის დროს, ხელისუფლება და მედიცინა პრაქტიკულად ჩამოემხო გავლენიანი რელიგიური ფანატიკოსების ფერხთით და მხოლოდ კოსმეტიკური ჩარევითღა ცდილობს ჩვენს გამოსარჩლებას, საბოლოოდ კი მომავალ არჩევნებზე საკუთარი ბედის გამოსარჩლება სურს.

ფაქტი ის არის, რომ დღისით-მზისით თუ შუაღამით-კომენდანტით კანონი ირღვევა. ფანატიზმი კი მასზე აღზევდა.

ფაქტი ის არის, რომ ადამიანთა სიცოცხლე საფრთხეშია. ჩვენი ჯანმრთელობა მედიცინის პროფესიონალების ხელიდან გამოსტაცეს და ჭკუიდან შემცდარი ფანატიკოსებს გადაულოცეს.

ფაქტი ის არის, რომ ეპიდემიოლოგებმა თუ ინფექციონისტებმა ამ პოლიტიკურად მოტივირებულ უკანონობას უკიდურესად ყრუდ უპასუხეს და ჩვენს ჯანმრთელობას ზოგი ენამოჩლექით გამოესარჩლა - ზოგმაც, იმას ვიზამ, რასაც ფანატიკოსთა გავლენიანი ლიდერი მიბრძანებსო.

მედიამ ეს ფაქტები ვერ გადმოსცა. ვერ დაგვანახა. ვერ შემოგვთავაზა სურათი, სადაც თავსდამტყდარი უბედურება არსებითად იქნებოდა გადმოცემული, იმდენად, რომ უბედურების კატასტროფულობა აღგვექვა.

ამის პარალელურად, მან აირჩია ებალანსებინა სიკეთესა და ბოროტებას შორის.

ნაციონალური მედიაორგანიზაციები რელიგიურ ფანატიკოსებსა და მათ აპოლოგეტებს სასიკვდილოდ დიდ დროს უთმობდნენ, ეს მაშინ, როცა ადეკვატურად კრიტიკულ აზრს ზოგჯერ ეთერიდან აძევებდნენ.

უნდა გვესმოდეს, რომ მომაკვდინებელი ფანატიზმის სტერილური გაშუქება ჟურნალისტიკა არ არის, ჟურნალისტიკა ფაქტების ხელოვნებაა.

ჩვენ არ მოგვეთხოვება ვაბალანსოთ კანონსა და უკანონობას შორის.

ჩვენ არ მოგვეთხოვება პატივისცემა დავუდასტუროთ გავლენიან კრიმინალებს (“დიდი პატივისცემით, მამა ანდრია, მე თქვენ არ გებრძვით, მაგრამ რომ გვწამლავთ, მაინც მიწევს გაფხაკუნება”).

ჩვენ არ მოგვეთხოვება ამ კრიმინალებს საზოგადოების საღი აზრისგან გადარწმუნების შესაძლებლობა მივცეთ.

აბა, არ გავაშუქოთო?! გვკითხავენ ხოლმე კრიტიკოსებს კოლეგები. როცა ეს კითხვა უკვე ჩამოთვლილი არგუმენტების შემდეგ დაისმის, პასუხის ხასიათზე აღარ ხარ, მაგრამ პასუხი საჭიროა.

რაღა თქმა უნდა, გაშუქება აუცილებელია!

საქართველოს ეკლესია ამ ქვეყნის უმსხვილესი პოლიტიკური მოთამაშეა, მისი არგაშუქება, ან დისპროპორციულად მცირე გაშუქება მხოლოდ ბრიყვული, სტერილური და ელიტისტური გადაწყვეტილებაა, რომელსაც, როგორც იქნა, ჩვენი ლიბერალური მედიაც დაეხსნა.

გაშუქება აუცილებელია, მაგრამ აქ თავს იჩენს ცენზურის, სურვილისა და კომპეტენციის პრობლემები.

ხანდახან ცენზურა გავალებს, შენი კომპანიისა თუ ამ კომპანიის მფლობელთა უსაფრთხოებას მოუფრთხილდე, ხანდახან თვითცენზურას იწესებ, რომ ქუჩაში არ გცემონ, ხანდახან სურვილი კი გაქვს - მაგრამ კომპეტენცია არა.

კომპეტენცია კი მოითხოვს შემოქმედებითობასა და სიფხიზლეს. ვერც ერთი პროფესიონალი, ფუნდამენტური პრინციპების მიღმა ვერ დაწერს სტანდარტების სრულ ჩამონათვალს, რადგან სტანდარტები გარემოებებისა და მიზნების კომბინაციით ყალიბდება. გარემოებები კი მუდმივად იცლვება. კონტექსტი ხან ამას მოგვთხოვს, ხან იმას - დანარჩენები კი შედეგებით იზომება. თუ შედეგი საზოგადოების ინტერესებს აცდენილია, ჩვენ უარი უნდა ვთქვათ წარუმატებელ ფორმატებზე.

წარუმატებელი ფორმატები და წარუმატებელი გაშუქება პანდემიის დროს - აღარ არის პროფესიული ღირსებისა თუ საზოგადოების ინფორმირებული არჩევნის საკითხი - ჯანმრთელობის საკითხია.

კი ვხუმრობდით, მაგრამ ხანდახან მედია ჯანმრთელობისთვის საზიანოა.

ჩვენ უნდა ვცნოთ ახალი სინამდვილე, გადავაფასოთ საკუთარი თავი და მივხვდეთ, რომ გვჭირდება რელიგიის პროფესიონალი ჟურნალისტები.

ეს კრიზისი მხოლოდ საქართველოში არ დგას, დასავლური, რესპექტაბელური მედიებისთვის თვალის გადავლებაც კმარა, ერთ ნიუსში ათი შეცდომის საპოვნელად.

სწორედ ამ კრიზისის შედეგია ისიც, რომ მრავალი არაკომპეტენტური და გამოუცდელი კრიტიკოსი, ხანდახან იმგვარი სტანდარტების სასრულ ჩამონათვალს წარმოგვიდგენს, რომლებიც არაფრით პასუხობს მუდმივ ცვლადს - გარემოებას. ხანდახან ეს კრიტიკა ჩაშენებულია სიზარმაცეში - სჯობს ამტკიცო, რომ რაღაც არ უნდა გაშუქდეს, იმისთვის, რომ ოდნავ მეტი არ წაიკითხო, ხანდახან - განუსწავლელობაში.

პროფესიული სტანდარტების ფორმირება არ დასრულებულა, ის მიმდინარეობს აქ და ახლა - სტანდარტებიცა და ეთიკაც, საბოლოოდ პროცესია - მთავარია, არ იცვლებოდეს მიზნები.

გარდა ამისა, მნიშვნელოვანი კომპონენტია მედიის რეპუტაცია და ცნობადობა. ჰედლაინი, რომელსაც ერთი მედია ერთ აუდიტორიას აწვდის, შესაძლოა, სრულიად სხვაგვარად იკითხებოდეს, ვიდრე მეორის მიერ შერჩეული იგივე. სხვაა მედიაა, სხვაა აუდიტორია. ჩვენ უნდა ვიცნობდეთ საკუთარ აუდიტორიას, უსწრაფესი უკუგებით მუშაობაში ვაკორექტირებდეთ პოლიტიკას - საჭიროა ყოველდღიური გადაწყვეტილებების აქტიური მიღება და არა გამზადებული სტანდარტებით გაზარმაცება - “ტრენინგზე მოვისმინე და საკმარისია” ან “ნაცნობმა მედიაექსპერტმა გამობრძნა” - სავალალო შეცდომაა.

რა თქმა უნდა, არსებობს ლეგიტიმური დისკუსია და ლეგიტიმური განსხვავებები, მათ შორის, იმის შესახებ, რა არის სწორი და რა არასწორი მიზნის მისაღწევად და ეს დებატი კვლავ გაგრძელდება - მთავარია გადაწყვეტილებებს პროფესიონალები იღებდნენ და არა რეალობას მოწყვეტილი ზარმაცები, მთავარია მიზნები გვქონდეს საერთო.

ჩვენ არ უნდა ვიქცეთ არც კრიტიკოსთა ტყვეებად და არც მხოლოდ საკუთარ ნაბადს დანდობილ შეუვალ თავკერძებად. ჟურნალისტის მოვალეობაა ყოველდღიურად ვითარდებოდეს ახალ დისკუსიებსა და კონტექსტებში.

მოვიდა დრო, მედიამ აღიაროს თეოლოგიური და კანონიკური რწმენა-წარმოდგენების პოლიტიკურობა. კანონიკა ისეთივე პოლიტიკური შეიძლება იყოს, როგორც კანონი. უძველესი დოკუმენტებიც კი, დღემდე ახდენენ გავლენას გეოპოლიტიკაზე.

მაგალითად, აღარარსებული ქალაქის - კონსტანტინოპოლის საპატრიარქომ 1686 წელს, მის მიერვე გამოცემული სიგელი გააუქმა, 451 წლის ქალკედონის კრების მიერ მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილებით, რომ 2019 წელს, უკრაინის ეკლესიისთვის ავტოკეფალია მიეცა. ყოფილა კანონიკა პოლიტიკის კომპონენტი?

როცა შენი მედია ამ თემატიკას დროს არ უთმობს, საზოგადოებრივ იმუნიტეტს აჩლუნგებ, შედეგად კი საზოგადოება ადვილად მოწყვლადია გავლენიანი რელიგიური ინსტიტუტების მავნებლური თუ მკვლელი ფანატიზმის წინაშე.

რელიგია გაშუქების მიღმა არ უნდა დაგვრჩეს.

ჩვენ სასიცოცხლოდ გვჭირდება რელიგიის პროფესიონალი ჟურნალისტები. ჟურნალისტები რომლებიც ამ პროფილს ცხოვრებას მიუძღვნიან.

სხვანაირად, არაფერი გამოვა.

ფოტო: ბოლნისის მუნიციპალიტეტი

ორშაბათი კარანტინშიც კი რჩება ორშაბათად, მძიმე და რთულ დღედ, მთელი ქვეყნის მასშტაბით საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადებიდან ლამის 10 დღის თავზე, შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ვერც ერის ნაწილი მიხვდა ეპიდემიის მოახლოების სიმწვავეს და ვერც ბერის.

ეკლესია და მთავრობა ზუსტად ისე ევაჭრებიან ერთმანეთს, როგორც ბაზარში 30 ლარიანი ნივრის გამყიდველი მყიდველს, რომელიც ფასით უფროა გაოგნებული, ვიდრე ნივრის ყიდვის საჭიროებით.

დღეს ბლოკნოტში დღიურისთვის ჩანიშვნების გასაკეთებლად ბევრად ნაკლები დრო მაქვს, მაგრამ უკვე ვიცი, რომ ამ კვირის ყველა დღეს თავის სახელს დავარქმევ, რადგან რაც არ უნდა მოხდეს ხვალ, ისეთი ვეღარ იქნება ეს სამყარო, როგორიც იყო გუშინ.



გაორმაგებული შფოთი მაწუხებს, რამდენადაც არ უნდა გადავეწყო საქმის კეთებისკენ, შეუძლებელია ამ დახურულ სივრცეში, სადაც მთავრი საინფორმაციო წყარო მაინც ტელევიზორია, სიმშვიდე შეინარჩუნო და იმედიანად იყო.

მოქმედებს ისიც, რომ წინა კვირასთან შედარებით, კორონავირუსით ინფიცირებულთა რაოდენობა უკვე ყოველდღიურად კი არა ყოველწუთიერად იზრდება. დღეს ყველაზე მეტად რაც მიღრღნის ტვინს, დამოკიდებულებებია. უკვე ჩანს, რომ მარნეულის მუნიციპალიტეტი, რომელიც 22 მარტს ბოლნისთან ერთად გამოცხადდა წითელ ზონად, განსაკუთრებული ყურადღების ქვეშაა. გონებაში ვალაგებ არგუმენტებს, მომეჩვენა თუ კარანტინის ზონებიც კი მეტი და ნაკლები ყურადღების განაწილების კლასტერებად დაიყო.

სტატიებს, ნიუსებს, კომენტარებს, ლაივჩართვებს და რეპორტაჟებს ერთ ფაილში ვაგროვებ და ვცდილობ, არგუმენტირებულად დავრწმუნდე საკუთარ წარმოდგენაში.

მაგალითად:

1. მარნეულიც და ბოლნისიც ორივე მრავალეთნიკურია, ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობის პრობლემა, წესით, ორივე მუნიციპალიტეტის სოფლების მოქალაქეებს ერთნაირად აქვთ, თუმცა, ბოლნისისგან განსხვავებით, მარნეულში ყოველი ფეხის ნაბიჯზე პოლიცია პატრულირებს და ირგვლივ ქელეხის სუფრების გაშლა-ალაგებასაც კი აკონტროლებს - ბოლნისში, სოფელ ნახიდურში, კილომეტრიან დაკრძალვის ცერემონიას შენიშვნის მიმცემიც კი არ გამოსჩენია.

2. ყველა საინფორმაციო საშუალება საუბრობს მარნეულში მთავრობის წევრების სპეციალურ ვიზიტებზე. თავდაცვის მინისტრი, პრეზიდენტი, პარლამენტის წევრები, საგანგებო შტაბის წევრები, ოპოზიციაც კი - ბოლნისამდე „არავინ მოდის“, მარნეული ისმის ყველა არხზე, ყველა ბრუნვაში, ბოლნისზე მხოლოდ მერი და დეპუტატი საუბრობს.

3. თერმოსკრინინგის დისტანციურ თერმომეტრებსაც კი მხოლოდ მარნეულელ ექიმებს ურიგებენ, ბოლნისი კი იმ ათი თერმომეტრის იმედზეა, რომელიც მარნეულის მაჟორიტარს მოეზედმეტა და ბოლნისელ კოლეგას საჩუქრად გადასცა.

4. მარნეულში სრული მობილიზებაა რეანომობილების, საველე ჰოსპიტალიც იქვე ეწყობა, ბოლნისი მხოლოდ ადგილობრივი სასწრაფო დახმარების ორი ბრიგადის იმედზეა. აღარ დავკონკრეტდები სასურსათო პროგრამებზე.

5. ინფიცირებულთა რაოდენობა, მარნეულთან შედარებით, ბოლნისში უფრო მეტია, თუმცა, რატომღაც ცხელ წერტილად მაინც მარნეული ითვლება.

რატომ? ვსვამ კითხვას და პასუხსაც, ვცდილობ, თავად ვუპასუხო - მოსახლეობის რაოდენობის გამო, თუმცა, კაცმა არ იცის: „მწიფეს ესროდნენ და მკუხე ცვიოდაო“.

მოკლედ, ორშაბათს ჩანს , რომ კორონასთან ბრძოლას მარნეული „ბევრის“ დახმარებით გაუმკლავდა, კარანტინს უმკლავდება ბოლნისიც, ოღონდ, როგორც ჩემი ლეპტოპიდან, საინფორმაციო პორტალებიდან , არხებიდან, ჯგუფებიდან და ბევრი წაკითხული სტატიიდან ჩანს - ჯერჯერობით მარტო. ამიტომ, ინფორმაციაც ბოლნისზე ბევრად ნაკლებია, მარნეულზე კი მეტი.

დილაზე არანაკლებ მძიმე აღმოჩნდა ორშაბათი საღამო. პრემიერმა მთელ ქვეყანაში კარანტინი გამოაცხადა და კომენდანტის საათი შემოიღო.


დღეს აფთიაქში ერთმეტრიანი დისტანციით მდგარი ადამიანები საუბრობდნენ პენსიებზე, რომელსაც ქეშად ვეღარ აიღებენ. ანტიბაქტერიული ხელსახოცების ძებნაში მესმოდა ტექსტები: „ფულითაც გადადის კორონა“, „უნდა დააუთოვო ფული, სახლში რომ მიხვალ“, „ლარიანები და ორლარიანები სპირტში ჩაყარეთ“, „ბოსტნეული და ხილი სარეცხის საპნით გარეცხეთ“, ან „ადუღებულ წყალში ჩაყარეთ სოდა და ბოსტნეულს გადაავლეთ“. მოკლედ, ამ ტექსტების მოსმენისას მეგონა ალქიმიის სესიას ვისმენდი. ანტიბაქტერიული ხელსახოცი არ იყო, ერთმეტრიანი დისტანცია დავარღვიე და აფთიაქიდან გავედი.

არასერიოზულად მიჩნეული დიალოგების რეალობაში მალევე დავრწმუნდი. საინფორმაციო საშუალებები დღეს ეროვნული ბანკის თანამშრომლების დაინფიცირების შესახებ საუბრობდნენ. ინფიცირების წყაროდ ფული სახელდება.

იგივე საინფორმაციო საშუალებებიდან კიდევ ერთი შოკის ატანა ცოტა მოგვიანებით მომიწია. ბოლნისის ცხელ წერტილს, ირკვევა, რომ კიდევ ერთი სოფელი - ქვემო ბოლნისი დაემატა, სადაც დაინფიცირებული ქალი სრულიად შემთხვევით აღმოაჩინა სოფლის ექიმმა. პაციენტის კონტაქტების კლასტერში კიდევ ერთი და უკვე მეორე ორსული გოგოა. ქვემო ბოლნისი გარემოსგან სრულად ჩაიკეტა.

ორმაგ კარანტინს აქვს ორმაგი გამძლეობის ეფექტი, შიშს და შფოთს ვხედავ და მესმის ირგვლივ როგორ ორმაგდება, მაგრამ ჩატშიც, ფეისბუკის ვოლზეც, ტვიტერშიც, ვებ სემინარებზეც და დისტანციურ საუბრებშიც, ორმაგი გამხნევების ტექსტს ვიშველიებ.

მარტოდ დარჩენილ საკუთარ თავში ამ ეფექტის ძალას სწორი ინფორმაციების მიღებაში ვპოულობ - აღარ ვუყურებ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის სტატისტიკას, რომელიც ყოველწუთიერად მზარდია და კიდევ უფრო მთრგუნავს. არ ვუყურებ გარკვეულ არხებს და აღარ ვკითხულობ კორონავირუსის გარშემო ატეხილ შეთქმულების თეორიებს.

ცერცვაძის ბლიც ინტერვიუ უკვე ოთხჯერ გადავახვიე და ყველაზე იმედიანი მაინც ბოლოს, დაფაზე დაწერილი სლოგანი მომეჩვენა : „შევინარჩუნოთ სიმშვიდე და ერთად დავამარცხებთ კორონავირუსს“.

ვამარცხებ ჩემებურად. აქამდე ვნახე ყველა ფილმი, რომელიც მსოფლიოს განადგურებით ემუქრებოდა, დღეს ჟანრების რადიკალურ შეცვლაზე დავფიქრდი და „ტოსკანას ცის ქვეშ“ მომინდა თუნდაც ერთი საათით ყოფნა.


დილიდან წვიმს და ყველანაირ პირობას ქმნის იმისთვის, რომ დავრჩე სახლში, თუმცა გარეთ გასვლის აუცილებლობა მაინც იქმნება.

მთავარი, რაც გასვლისთანავე თვალში მხვდება, ასფალტზე გაწოლილი მამაკაცია. მაშინვე 112-ს ვუკავშირდები და პარალელურად ვცდილობ ყველას მივაწოდო ინფორმაცია, ვინც პირდაპირ ან ირიბად შეძლებს დახმარებას. სასწრაფოს ექიმი მალევე მოდის. ირკვევა, რომ ასფალტზე მყოფი მამაკაცი ალკოჰოლური თრობის ზემოქმედების ქვეშაა და ექიმიც რეანომობილს აღარ იძახებს , - „ნასვამია და ამისთვის ბრიგადას ვერ მოვაცდენ“. პაციენტს იქვე ერთ-ერთ ჭიშკართან სკამზე ტოვებს და მიდის.

ვრჩები გაოგნებული. ვფიქრობ, რატომ არ იყო ექიმი კოორდინაციაში პატრულთან, რატომ არ გადაიყვანეს მამაკაცი, თუნდაც გამოფხიზლებამდე კლინიკაში და რატომ დატოვეს „პანიკის შესაქმნელად“ ქუჩაში? რა გარანტია აქვს ექიმს, რომ ასფალტზე მძინარე მოქალაქე არ გახდება ვირუსის ინფექციის ჯერ მატარებელი და მერე გამავრცელებელი? რა გარანტია აქვს იმავე ექიმს, რომ მამაკაცი, რომელიც საკუთარ სახელს ვერ იხსენებდა, საკუთარი სახლის გზას გაიკვლევდა იოლად და, ჩემი უბნის მსგავსად, კიდევ სადმე, რომელიმე ქვაფენილზე არ მიიძინებდა? ჯერ კიდევ გუშინ მადლობებს ვარიგებდი ექიმების მისამართით, დღეს ჩუმად ვარ.

პირველი, რაც ასფალტზე დაწოლილმა მამაკაცმა გამახსენა, ის კადრები იყო, სოციალურ ქსელში უჰანიდან რომ ვრცელდებოდა, ვითომ დაინფიცირებული მოქალაქეები შუა ქუჩაში ეცემოდნენ და გონებას კარგავდნენ. უჰანისგან განსხვავებით, ეს ის შემთხვევა იყო, როცა სიტყვა „ნასვამიას“ გაგონება ყველაზე მეტად გამიხარდა.

შაბათი და კვირა კარანტინის ზონაში ყველაზე ნაკლებადაა დახურული, ჩაკეტილი და წყნარი. ყველაზე ნაკლები ადამიანი რჩება სახლში და ყველაზე ნაკლებად ახსოვთ კორონა. აქამდე რასაც მეგობრები, მეზობლები და ახლობლები მწერდნენ, უბრალოდ, არ მჯეროდა.

ქალაქის ბაზართან დილიდანვე ხალხმრავლობაა. ამდენი ხალხი კარანტინამდე, ალბათ, მარტო ახალი წლის დღეებში თუ მინახავს. ამ დროს კი ირგვლივ ვერცერთ პატრულს ვერ მოკრავთ თვალს. მიკროავტობუსები, ავტომობილები,ხელდატვირთული საზოგადოება, სურსათი, ბოსტნეული... მოკლედ, ყველა და ყველაფერი ერთმანეთში ირევა.