არაზუსტი ინფორმაცია
კატეგორია: ეთიკა
2018 წლის 9 ივლისს, გადაცემა "იმედის კვირამ" ერთ-ერთი სიუჟეტი საქართველოს თავდაცვისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროების ტენდერებს მიუძღვნა. საქმე ეხება უწყების მილიონიან ტენდერებში პეტრე დევრიშაძის კომპანიების გამარჯვებას. აღმოჩნდა, რომ 2010 წელს ე.წ. ოპერაცია “ენვერის” ფარგლებში, რუსეთის სასარგებლოდ ჯაშუშობისა და რუსულ სპეცსმსახურებთან თანამშრომლობის ბრალდებით გასამართლებული დევრიშაძის კომპანიები ძალოვან უწყებებს აღჭურვილობითა და სპეციალური ტექნიკით ამარაგებს.

სიუჟეტი, რომელიც უწყებების გამართლების მცდელობას გავდა, რამდენიმე არაზუსტ დეტალს შეიცავდა და მაყურებელი შეცდომაში შეჰყავდა.

ფაქტის შესახებ საზოგადოებამ სტუდია მონიტორის ჟურნალისტური გამოძიებიდან შეიტყო.


სტუდია მონიტორის გამოძიება

მონიტორმა მასალა 25 ივნისს გამოაქვეყნა. ფაქტს საზოგადოებისა და პოლიტიკური სპექტრის კრიტიკა და დისკუსია მოჰყვა. თავდაცვისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროები იძულებული გახდნენ განმარტებები გაეკეთებინათ. ამასთან, ორივე უწყებამ გააუქმა ის მიმდინარე ტენდერები, რომლებშიც შეთვაზებული ფასის გათვალისწინებით, გამარჯვების დიდი შანსი კვლავ პეტრე დევრიშაძის კომპანიას ჰქონდა.

"იმედის კვირის" წამყვანმა სიუჟეტის წარდგენისას “ქართული ოცნების” ხელისუფლების დაპირებაზე, სამართლიანობის აღდგენაზე გაამახვილა ყურადღება და თქვა, რომ ბევრი საქმე კვლავაც გამოუძიებელია, რაც პრობლემას ისევ ახალ ხელისუფლებას უქმნის.


"იმედის კვირაში" გასული სიუჟეტი

შემდეგ უკვე სიუჟეტიდან პირველ რიგში გავიგეთ, რომ პეტრე დევრიშაძის კომპანიისგან შეძენილი საქონელი “არ წარმოადგენს საიდუმლოების ნუსხით განსაღვრულ საქონელს”. ვნახეთ თავდაცვის სფეროში საიდუმლო შესყიდვების ობიექტების ჩამონათვალიც. შემდეგ კი ჟურნალისტმა განმარტა, რომ დევრიშაძისა და თავდაცვის სამინისტროს შორის ხელშეკრულება მომავალ კვირას უნდა გაუქმდეს. მისივე თქმით, მოთხოვნა დავების საბჭომ ძალოვან უწყებას 21 ივნისს, გამოძიების გამოქვეყნებიდან, ოთხი დღით ადრე წაუყენა.

“თავდაცვის სამინისტროს მიერ ტენდერის გაუქმებამ სტუდია მონიტორის გამოძიებას დაასწრო, იმავეს ვერ ვიტყვით შსს-ის გადაწყვეტილებაზე”, - დასძინა ჟურნალისტმა. 

ეს დეტალები რამდენიმე უზუსტობას შეიცავს.

  • თავდაცვის სამინისტრომ გააუქმა ტენდერი და არა ხელშეკრულება. ხელშეკრულება კომპანიასთან მას შემდეგ ფორმდება, როცა გამარჯვებული გამოვლინდება. იგივენაირად მოიქცა შინაგან საქმეთა სამინისტრო. 

  • მტიკიცება, რომ თავდაცვის სამინისტრომ ტენდერის გაუქმებით სტუდია მონიტორის გამოძიებას დასწრო, სინამდვილეს არ შეესაბამება. კერძოდ, შესყიდვების სააგენტოს ოფიციალური ვებგვერდის მიხედვით, თავდაცვის სამინისტრომ 12 000 წყვილი მაღალყელიანი ფეხსაცმლის შესყიდვის მიზნით, 2 351 596 ლარის ღირებულების ტენდერი მიმდინარე წლის 1 ივნისს გამოაცხადა. 10 ივნისს, ტენდერში მონაწილე ერთ-ერთმა კომპანიამ, შპს “უნიფორმ სერვისმა” დავების საბჭოს საჩივრით მიმართა და შემსყიდველისგან, ანუ თავდაცვის სამინისტროსგან, სატენდერო განცხადების პირობების სახელმწიფო შესყიდვების კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში მოყვანა ითხოვა. 21 ივნისს დავების საბჭომ შპს “უნიფორმ სერვისის” გადაწყვეტილება ნაწილობრივ დააკმაყოფილა და სატენდერო კომისიას თავდაცვის სამინისტროს ტენდერით გათვალისწინებული მოთხოვნების გადასინჯვა დაავალა. 

  • აქვე აღსანიშნავია, რომ ტენდერის გაუქმების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს სატენდერო კომისია და არა დავების საბჭო. ეს უკანასკნელი, კონკრეტული საჩივრის საფუძველზე, სატენდერო კომისიას მხოლოდ ტენდერთან დაკავშირებულ ამა თუ იმ ხარვეზზე მიუთითებს და რეკომენდაციას გასცემს. 

  • სახელმწიფო შესყიდვების ვებვერდზე ატვირთული დოკუმენტაციის მიხედვით, სატენდერო საბჭომ თავდაცვის სამინისტროს ტენდერი მიმდინარე წლის 5 ივლისს, ანუ სტუდია მონიტორის გამოძიების გამოქვეყნებიდან 10 დღეში გააუქმა და არა ოთხი დღით ადრე, როგორც ეს “იმედის კვირის” სიუჟეტში იყო ნათქვამი.

სიუჟეტში დეტალების გადამოწმების გარეშე იმის მტკიცება, რომ თავდაცვის სამინისტრომ ტენდერის გაუქმებით ჟურნალისტურ გამოძიებას დაასწრო, საზოგადოების შეცდომაში შეყვანის მცდელობას ჰგავდა და უწყების გამართლების შთაბეჭდილებას ქმნიდა. მითუმეტეს, რომ 11-წუთიან სიუჟეტში, ტენდერების თემაზე მეტად იმის გამორკვევის მცდელობა იყო, ნამდვილად იყვნენ თუ არა დამნაშავეები პეტრე დევრიშაძე და ე.წ. ენვერის საქმის სხვა პირები, რომლებიც “ნაციონალური მოძრაობის” ხელისუფლებამ გაასამართლა.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
BBC-მ არასწორად გააჟღერა ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ თითქოს Daily Mail - ის ჟურნალისტები 2011 წლის სატელეფონო მოსმენების სკანდალში იყვნენ ჩართული, რამაც ბრიტანული გამოცემის News of the World-ის დახურვა გამოიწვია. არასწორი ინფორმაცია, BBC-ის რადიო 4-ისა და BBC World Service-ის მიერ 7 ივნისს გაჟღერდა.

შეცდომა Daily Mail-ის რედაქტორის პოლ დეიკრის თანადებობიდან წასვლის შესახებ გავრცელებულ ინფორმაციაში გაჟღერდა, რომელიც ახლა გამოცემის მთავარი რედაქტორი იქნება.

შეცდომის აღმოჩენის შემდეგ, BBC-მ საბოდიშო წერილი გაავრცელა:

"გასული ღამის ახალ ამბავში, რომელიც Daily Mail-ის რედაქტორის პოლ დეიკრის თანამდებობიდან წასვლას ეხებოდა, რომელსაც ეს პოსტი ბოლო 26 წლის განმავლობაში ეკავა, შეცდომით იყო აღნიშნული, რომ Daily Mail-ის ზოგიერთი ჟურნალისტი 2011 წლის სატელეფონო მოსმენების სკანდალში იყო გარეული. ვაღიარებთ, რომ ეს სიმართლე არ არის და ბოდიშს ვუხდით პოლ დეიკრს და მთლიანად Daily Mail-ს” - , ნათქვამია BBC-ის განცხდებაში.

წყარო: Imediaethics.org
კატეგორია: ეთიკა
23 ივნისს ტელეკომპანია "რუსთავი 2-ის" საინფორმაციო გამოშვება "კურიერის" მთავარი გამოშვების ერთ-ერთი სიუჟეტი ინტერნეტში არასრულწლოვნების ფოტოების გავრცელებას ეხებოდა. თემის წარდგენისას წამყვანმა განმარტა, რომ ათობით არასრულწლოვანი მოზარდის მშობელი მათი შვილების ფოტოების არაბი, ირანელი და თურქი მომხმარებლების გვერდებზე ატვირთვისა და შეურაცხმყოფელი კომენტარების გამო პანიკაშია. მანვე თქვა, რომ შსს-ში წერილი არასამთავრობო ორგანოებმაც გაგზავნეს, მაგრამ “ქართველი ბავშვების ფოტოების უცხოურ პროფილებზე ატვირთვაში და საშიშ კომენტარებში პოლიციამ დანაშაულის ნიშნები ვერ დაინახა და გამოძიებაც არ დაიწყო”.

ის, რომ ფოტოები სოციალურ ქსელში სწორედ არაბი, თურქი და ირანელი მომხმარებელების გვერდზეა ატვირთული და უხამსი შინაარსის შემცველი კომენტარებიც არაბულ ენაზეა გაკეთებული, სიუჟეტში ჟურნალისტმაც გაიმეორა. თუმცა, ჟურნალისტს არ დაუშვია, შესაძლოა, აღნიშნული გვერდების უკან სხვა მომხმარებლები იდგნენ და ხსენებული წარმომავლობის ადამიანები მომხდრთან კავშირში საერთოდ არ იყვნენ. ჟურნალისტს არ უცდია გარკვევა და ამ მომხმარებლების გადამოწმება, მათთან დაკავშირება. მიუხედავად ამისა, მტკიცებით ფორმაში მასალაში თქვეს, რომ არასრულწლოვნების ფოტოებს სწორედ ირანელი, თურქი და არაბი მომხმარებლები ტვირთავენ და მშობლები მათ პედოფილიაში ადანაშაულებენ.

სიუჟეტიდან გაურკვეველი დარჩა, საერთოდ რა მიზანი და საჭიროება ჰქონდა შესაძლო მოძალადეების ეთნიკური წარმომავლობის დასახელებას მაშინ, როდესაც ნაციონალური კუთვნილების მიუხედავად, ფაქტი ისედაც მძიმეა. მსგავსი ფორმით ინფორმაციის გაჟღერება კი საზოგადოებაში უკვე არსებული ქსენოფობიური განწყობების კიდევ უფრო გაღვივებას და გამძაფრებას უწყობს ხელს.

კიდევ ერთი პრობლემა, რაც სიუჟეტში გამოიკივეთა, ეს არასრულწლოვნების მშობლების იდენტიფიცირება იყო. ერთ-ერთი სავარაუდო მსხვერპლის დედის სახე ისე იყო დაფარული, რომ მისი იდენტიფიცირება მარტივად შეიძლებოდა. სიუჟეტის ბოლოს კი იგივე ქალი ყოველგვარი დაფარვის გარეშე ჩანდა. ასეთ შემხვევაში საერთოდ გაუგებარია რესპონდენტის დაფარვის მიზანი და ფორმაც. სიუჟეტში ასევე შეიძლებოდა სხვა დაფარული არასრულწლოვნების იდენტიფიცირებაც.

მასალაში ასევე არ ჩანდა შსს-სა და სამართალდამცველი ორგანოების პოზიცია. არადა, ამბის წარდგენისას წამყვანმა და ჟურნალისტმა უწყების მხრიდან ფაქტის მიმართ გულგრილ დამოკიდებულებაზე მიანიშნეს, თუმცა, სიუჟეტის დასასრულს აღნიშნეს, რომ შსს-მ მოკვლევა დაიწყო. საბოლოოდ გაუგებარი დარჩა რა როლს ასრულებს ძალოვანი უწყება ამ საქმეში და რა სამართლებრივი მექანიზმები არსებობს ასეთი შემთხვევების აღსაკვეთად. ამ მიმართულებით ჟურნალისტს საკითხი არ მოუკვლევია.
კატეგორია: ეთიკა
"ბიძინა ივანიშვილის მომავალი სიძე ქვეყნის პრემიერ-მინისტრი იქნება" - ამ სათაურით გამოაქვეყნა მასალა 14 ივნისს ვებსაიტზე ტელეკომპანია „თრიალეთმა“. სტატიაში საუბარია იმის შესახებ, რომ პრემიერ-მინისტრობის კანდიდატად მამუკა ბახტაძე წარადგინეს. ამავე მასალიდან ვიგებთ, როდის და რატომ გახდა აღნიშნული პოზიცია ვაკანტური, ასევე, რა პროცედურებია საჭირო პრემიერ-მინისტრის კანდიდატურისა და მთავრობის ახალი შემადგენლობის დასამტკიცებლად.

სტატიის ბოლოს ავტორი მამუკა ბახტაძის ბიოგრაფიას გვაცნობს. პარტია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის ბიძინა ივანიშვილის ოჯახთან რაიმე ტიპის კავშირზე კი, რასაც სათაური ამბობს, მასალაში არაფერია ნათქვამი.

მასალას დართული აქვს დამონტაჟებული ფოტო, რომელზეც ბიძინა ივანიშვილი, მისი ქალიშვილი და მამუკა ბახტაძე არიან ასახული. 
კატეგორია: ეთიკა
ბოლო რამდენიმე დღეში სავარაუდოდ უცნობი ნივთიერების ინტოქსიკაციით ორი ადამიანი დაიღუპა, ხოლო სამი ახალგაზრდა ამ დრომდე კომაშია. გარდაცვალების ზუსტი მიზეზი და გარემოებები დადგენილი არაა, ონლაინმედიის ნაწილი კი გვარწმუნებს, რომ ეს ადამიანები ე.წ. კლუბური ნარკოტიკის ზედოზირებამ იმსხვერპლა, რომლებიც თითქოს კლუბებში იყიდება.

მომხდარს სოციალურ ქსელში დისკუსია და ბევრი ემოციური კომენტარი მოჰყვა. მომხმარებელთა ნაწილი კლუბების დახურვას მოითხოვს და წერს, რომ იქ “ბავშვებს რყვნიან”, ნაწილი კი თემას ნარკოპოლიტიკის ლიბერალიზაციის ჭრილში განიხილავს და ამბობს, რომ ამით უარეს შედეგებს მივიღებთ.

ეს შემთხვევაც, ისევე როგორც სხვა, მსგავსი ფაქტები, ახლაც მედიის დღის წესრიგში მოხვდა. თუმცა, ონლაინმედიის ნაწილი მხოლოდ სოციალურ ქსელში გავრცელებული კომენტარების ციტირებით შემოიფარგლა. ამგვარ გამოცემებს მკითხველისთვის არც გადამოწმებული ფაქტები შეუთავაზებიათ, არც პრობლემის გამომწვევ მიზეზებსა და პრევენციაზე უმსჯელიათ და არც სხვადასხვა მხარის პოზიცია უჩვენებიათ. ასეთმა მიდგომამ კი, პრობლემის გადაჭრის ნაცვლად, არასწორ დისკუსიას, სტერეოტიპების გამყარებასა და თემის დემონიზაციას (ნეგატიურად წარმოჩენას) შეუწყო ხელი.

ამის ნათელი მაგალითია ჯონდი ბაღათურიას მიერ ფეისბუკზე გამოქვეყნებული სტატუსის ახალ ამბად ქცევა. ბაღათურიამ 29 აპრილს დაწერა, რომ “ბოლო 4 დღეში თბილისში 12 მოზარდი გარდაიცვალა კლუბური ნარკოტიკით და ეს ტრაგედია ყველა ოჯახს შეიძლება დაატყდეს, რადგან პოლიცია ვერაფერს აკეთებს იმის გამო, რომ კლუბები უმაღლესი თანამდებობის პირებს ეკუთვნის”.

ბაღათურიას ეს განცხადება ონლაინმედიების ნაწილმა უცვლელად, დამატებითი ინფორმაციის გარეშე გამოაქვეყნა.  მაგალითად: Alia.ge, ww.ge, dainteresdit.ge, metronome.ge, cyc.ge, sazogadoeba.ge, newsroom.com.ge, sarkenews.ge, dianews.ge, gmvt.ge. ამით მათ ფაქტობრივად მხოლოდ ჯონდი ბაღათურიას პლატფორმის როლი შეასრულეს. გარდა იმისა, რომ სტატუსი დაუდასტურებელ და არაზუსტ ინფორმაციას შეიცავს (რეალურად ორი ადამიანი გარდაიცვალა), გამოცემებს მომხმარებლისთვის ალტერნატიული აზრი არ შეუთავაზებიათ. მასალებში არაა წარმოდგენილი არცერთი კლუბისა თუ სახელმწიფო უწყების წარმომადგენლის პოზიცია.

მსგავსი, დაუბალანსებელი და გადაუმოწმებელი მასალა გაავრცელა 30 აპრილს newposts-მაც. სტატიის - "კლუბური ნარკოტიკების გასაღების უკან ხელისუფლების და შოუბიზნესის წარმომადგენლები დგანან - მამა პეტრეს სკანდალური განცხადება”, უდიდესი ნაწილი ეთმობა მღვდელ პეტრე კოლხის მოსაზრებებს, რომლის მტკიცებით, ღამის კლუბებში არასრულწლოვნები დადიან და მათ იქ ნარკოტიკებს სთავაზობენ. მასალაში არ ჩანს ჟურნალისტის მცდელობა პეტრე კოლხის ნათქვამის გადასამოწმებლად.

“როგორც ამბობენ” - წერს ავტორი და აგრძელებს - “სწორედ “მეფედრონმა” იმსხვერპლა 22 წლის ახალგაზრდა”, თუმცა ბუნდოვანია ვინ ამბობს ამას. მკითხველისთვის გაუგებარი რჩება ვინაა ინფორმაციის წყარო. ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მესამე პრინციპის თანახმად კი, ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია.

ტერმინი “კლუბური ნარკოტიკი” აერთიანებს იმ ნივთიერებებს (MDMA, LSD და სხვა), რომელთა მოხმარების შემთხვევაში ადამიანი ეიფორიისა და ენერგიის მოზღვავებას გრძნობს. “კლუბური ნარკოტიკი” არ ნიშნავს, რომ ისინი მხოლოდ კლუბებშია ხელმისაწვდომი და არ შეიძლება მათი მოხმარება რესტორანში, სახლში, პარკში და ა.შ. (თუმცა, რა თქმა უნდა, ეს ქმედება დასჯადია). შესაბამისად, ბუნდოვანია, რატომ უკავშირებს ქართული მედიის ნაწილი ნარკოტიკულ დანაშაულთან დაკავშირებულ ამბებს, ხშირად, კლუბებს.

უცნობი ნარკოტიკული საშუალებით შესაძლო ინტოქსიკაცით გამოწვეული ტრაგიკული შემთხვევების გაშუქებისას, უმჯობესია, მედიამ კარგად გადაამოწმოს ყველა ფაქტი და განცხადება, ვისაც არ უნდა ეკუთვნოდეს იგი, ფოკუსირდეს მომხმარებლისთვის ინფორმაციის მიწოდებაზე, სავარაუდოდ რომელი ნივთიერება გახდა ადამიანების დაღუპვის მიზეზი, არის თუ არა მხოლოდ ამ ნივთიერების მოხმარება მომაკვდინებელი თუ ფატალური შედეგი მხოლოდ სხვა ნივთიერებებთან ერთად მიღების დროს დგება, როგორ უნდა მოიქცეს ადამიანი ზედოზირების დროს და ა.შ. მით უმეტეს, როდესაც არსებობს ნარკოტიკების საკითხზე მომუშავე ჯგუფი და მათი რეკომენდაციაც ისევე მარტივად ხელმისაწვდომია, თუნდაც იგივე სოციალურ ქსელში, როგორც სხვადასხვა პირების განცხადებები.

კატეგორია: ეთიკა
საქართველოს სახალხო დამცველმა, 2 აპრილს, საქართველოში ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვის მდგომარეობის შესახებ ანგარიში გამოაქვეყნა. დოკუმენტის ერთ-ერთი ნაწილი ლგბტ პირთა უფლებრივ მდგომარეობას ეხება. ანგარიშში ნათქვამია, რომ საკონსტიტუციო ცვლილებების ფონზე, ომბუდსმენი უარყოფითად აფასებს ქორწინების ცნების, როგორც ქალისა და მამაკაცის კავშირის, რეგულირებას. ნინო ლომჯარიას აზრით, მსგავსი ჩანაწერი ხელს უწყობს ჰომოფობიური განწყობებისა და ლგბტ პირთა მიმართ ნეგატიური დამოკიდებულების გაზრდას. „კონსტიტუციაში მსგავსი ჩანაწერის პარალელურად, მნიშვნელოვანია ერთი და იმავე სქესის წყვილთა სამართლებრივი მდგომარეობის აღიარების სხვა ფორმების შემოღებაც, მაგალითად, სამოქალაქო პარტნიორობის“, - ვკითხულობთ ანგარიშში.

ონლაინ გამოცემებმა: alt-info.com, saqinform.ge, 2020news.ge, timenews.ge, და geonewest.com, სახალხო დამცველის ანგარიშის ამ ნაწილზე გააკეთეს აქცენტი და ჰომოფობიური, დისკრიმინაციული და სიძულვილის ენის შემცველი, ერთი და იმავე ტექსტით მიაწოდეს აუდიტორიას.

გამოცემების მტკიცებით, ჰომოსექსუალთა სამოქალაქო პარტნიორობა ოჯახისგან მხოლოდ იმით განსხვავდება, რომ პარტნიორობის შემთხვევაში ჰომოსექსუალ წყვილებს შვილის აყვანის უფლება არ ეძლევათ. "გარკვეული დროის შემდეგ, როცა ამ განსხვავებული სახელწოდებით ჰომოსექსუალთა ოჯახების არსებობას საზოგადოება შეეგუება, ამ ურთიერთობის ფორმას ოჯახს დაარქმევენ და შვილის აყვანის უფლებას დაამატებენ. პროცესი სწორედ ამგვარი სახით ვითარდებოდა დასავლეთში და ასე განვითარდება აქაც", - იდენტური ტექსტი დაწერეს გამოცემებმა ისე, რომ არცერთს არ მიუთითებია ვის ეკუთვნოდა ეს მოსაზრება და რას ეყრდნობოდა დასკვნა.

"ჰომოსექსუალთა ქორწინება დაკანონდება" - ამ მესიჯით, მტკიცებით ფორმაში ჰქონდა სათაურები geonewest.com-ის, 2020news.ge-სა და timenews.ge-ს მასალებს. saqinform.ge-მ მკითხველს ამბავი სახალხო დამცველის ნინო ლომჯარიას დამონტაჟებული ფოტოთი შესთავაზა.


ამ გამოცემებისგან განსხვავებით, ომბუდსმენის ანგარიშიდან „საქართველო და მსოფლიოს“ ყურადღების ქვეშ ქორწინების საკითხთან ერთად ყოფილი შინაგან საქმეთა მინისტრის, ვანო მერაბიშვილის საქმეც მოხვდა. მასალა მოიცავს ინტერვიუებს ჰამლეტ ჭიპაშვილთან და გია ხუხაშვილთან. ქორწინების ნაწილზე ლომჯარიას მოსაზრებას გია ხუხაშვილი აფასებს: „ომბუდსმენი ამას ჩვენთვის არ ლაპარაკობს, ის ეპრანჭება უცხოელ სპონსორებს“, ჰამლეტ ჭიპაშვილი კი ამბობს, „ლომჯარია გააკეთებს იმას, რასაც უკარნახებენ დასავლეთიდან.“ „საქართველო და მსოფლიოსაც“, სათაურში აქვს გატანილი, რომ “ოცნების” რჩეული სახალხო დამცველი ვანო მერაბიშვილის ციხიდან გათავისუფლებასა და ჰომოსექსუალთა შორის ქორწინების დაკანონებას მოითხოვს“.

საერთო ჯამში, ამ სააგენტოებმა ომბუდსმენის ანგარიში კონტექსტიდან ამოგლეჯილად, საკუთარი შეფასებით გაავრცელეს და ჰომოფობიური ნარატივის გავრცელებას შეუწყეს ხელი.
კატეგორია: ეთიკა
8 აპრილს მართლმადიდებელი სამყაროს ნაწილი ქრისტეს აღდგომის დღესასწაულს ზეიმობს. აღდგომა, როგორც ერთ–ერთი უდიდესი საეკლესიო დღესასწაული, ქართული მედიის ნაწილისთვის დღის თემაა და განსაკუთრებული ყურადღება 'წმინდა ცეცხლის' რიტუალს ეთმობა.

7 აპრილს მედიასაშუალებებმა ეს ამბავი სატელევიზიო ეთერში თუ სოციალურ ქსელში პირდაპირ ეთერში გადასცეს. რიტუალის კომენტირებისას ჟურნალისტების ნაწილმა გასული წლების მსგავსად, ფაქტად წარუდგინა აუდიტორიას ის, რაც რეალურად ფაქტი არ არის. ვინაიდან ყველა მართლმადიდებელს წმინდა ცეცხლის გადმოსვლის არ სწამს, ამასთან მორწმუნეთა ნაწილის მიერ სასწაულად აღქმული რიტუალი ფაქტი არ არის.

აღდგომის დღესასწაულის მთავარი რიტუალის გაშუქება–არგაშუქების მიხედვით, ქართული მედია პირობითად რამდენიმე ნაწილად შეგვიძლია დავყოთ: მედია, რომელმაც "წმინდა ცეცხლის გარდამოსვლა" მკითხველსა და მაყურებელს მტკიცებით ფორმაში, ფაქტად მოუთხრო; მედია, რომელსაც რელიგიის ეთიკური გაშუქების წესები არ დავიწყებია და თქვა, რომ "მართლმადიდებელ მორწმუნეთა ნაწილის რწმენით, იერუსალიმში, მაცხოვრის საფლავზე, წმიდა ცეცხლი გადმოვიდა" ან "იერუსალიმის საპატრიარქომ წმიდა ცეცხლი რიტუალი აღასრულა", და მედია, რომელსაც ეს რიტუალი საერთოდ არ გაუშუქებია.

სააგენტო "ინტერპრესნიუსმა" ამბავი სათაურშივე მტკიცებით ფორმაში შემოგვთავაზა: "მაცხოვრის საფლავზე წმინდა ცეცხლი გადმოვიდა". ამავე ტექსტში გამოცემა ფაქტად აწვდის აუდიტორიას იმას, რაც ასევე არ არის ფაქტი, – „პატრიარქი სხვადასხვა კონფესიის სასულიერო პირებმა საგულდაგულოდ გაჩხრიკეს“. რეალურად ჩხრეკის ფაქტი არავის უნახავს. პატრიარქი სტიქრის ამარა შედის საფლავზე არა იმიტომ, რომ ვინმემ გაჩხრიკოს, არამედ თავს იმდაბლებს. 

"ინტერპრესნიუსმა" კიდევ ორი ამბავი მოამზადა წმინდა ცეცხლის საქართველოში ჩამოტანის შესახებ, აქაც რიტუალი ფაქტად იყო წარმოჩენილი - „წმინდა ცეცხლი უკვე საქართველოშია“. იქვე მკითხველს აცნობა, რომ „უფლის აღდგომის ტაძარში წმინდა ცეცხლი თბილისის დროით, წელს 15:17 საათზე გადმოვიდა. ზეციური ცეცხლი იერუსალიმის აღდგომის ტაძარში პირველად III საუკუნეში გადმოვიდა“. იგივე აბზაცით სრულდება ამ ამბამდე დაწერილი მასალაც: წმინდა ცეცხლს თელ-ავივიდან თბილისში 23:55 საათზე ჩამოაბრძანებენ.

 


'ინტერპრესნიუსის' მსგავსად, იმ მედიასაშუალებებმაც, რომლებმაც ეს რიტუალი გააშუქეს, ამბავს ორი, ან სამი ახალი ამბავი მიუძღვნეს. ყველა მათგანმა მოამზადა მასალები „ცეცხლის გარდამოსვლაზე“ და ცეცხლის საქართველოში ჩამოტანაზე. მაცხოვრის საფლავზე ცეცხლის გადმოსვლაში არწმუნებდა მკითხველს „იმედი ნიუსი“, „პრაიმ ტაიმი“. reportiori.ge, kvira.ge, pia.ge, ambebi.ge , for.ge, ინფო 9 და გურია ნიუსი.

„აიპრესმა“ კი მასალაში „ქრისტე აღდგა! მაცხოვრის საფლავზე წმინდა ცეცხლი გარდამოვიდა“, საზოგადოებას დადასტურებულ ამბად მიაწოდა პატრიარქის ჩხრეკა.



„მართლმადიდებლები ზეიმობენ ცეცხლის გადმოსვლას მაცხოვრის საფლავზე“,
– ამ სათაუროთ აქვეყნებს რიტუალის შესახებ ამბავს „რადიო თავისუფლება“. გამოცემა მტკიცებით მხოლოდ ჩხრეკის ფაქტს წერს: „ცეცხლი გამოიტანა იერუსალიმისა და სრულიად პალესტინის პატრიარქმა თეოფილე მესამემ, რომელიც რიტუალის შესრულებამდე სხვადასხვა კონფესიის სასულიერო პირებმა საგულდაგულოდ გაჩხრიკეს“.

განსხვავებულად გააშუქეს ამბავი: on.ge–მ და ტაბულამ. „მართლმადიდებელ მორწმუნეთა ნაწილის რწმენით იერუსალიმში ზეციური ცეცხლი გარდამოვიდა“, – წერს on.ge. მასალაში: "იერუსალიმის საპატრიარქომ წმიდა ცეცხლის რიტუალი აღასრულა", – ტაბულამ მკითხველს უამბო რატომ მიიჩნევენ ცეცხლს წმინდა ცეცხლად.

წმინდა ცეცხლის რიტუალი არ გაუშუქებიათ ონლაინ გამოცემებს: ნეტგაზეთსა და ლიბერალს.
კატეგორია: ეთიკა
“კვლევის თანახმად, თბილისში ყველაზე ხშირად რადიო „პალიტრის“ საინფორმაციო გამოშვებას უსმენენ” - ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, Interpressnews-ის ამ სტატიაში დაირღვა ქარტიის მესამე პრინციპი, რომლის მიხედვითაც, “ჟურნალისტმა არ უნდა მიჩქმალოს მნიშვნელოვანი ფაქტები”.

სადავო ჟურნალისტური მასალის მიხედვით, IPR & Analytical Center-მა 2017 წლის ოქტომბერ-ნოემბერში რადიოს აუდიტორიის კვლევა ჩაატარა. კვლევის თანახმად, გამოკითხულთა ყველაზე მეტმა (21.2%) თქვა, რომ რადიო “პალიტრის” საინფორმაციო გამოშვებას ყველაზე ხშირად უსმენს.

საბჭოს გადაწყვეტილებით, მესამე პრინციპი დაირღვა, რადგან მიიჩქმალა ფაქტი, რომ აღნიშნული კვლევა თავად “კვირის პალიტრის” ბალანსზე არსებულმა ქოლ ცენტრმა ჩაატარა:

“სტატიაში კვლევის განმახორციელებლად მითითებული იყო IPR & Analytical Center, რომელიც მოპასუხის განმარტებით, ცენტრის საფირმო სახელწოდებაა. ინფორმაციის ამგვარად გავრცელებით, რჩებოდა შთაბეჭდილება, თითქოს კვლევა არა თავად “პალიტრის“ ჰოლდინგმა, არამედ სხვა, მიუკერძოებელმა კომპანიამ ჩაატარა. ამ მნიშნელოვანი ფაქტის მიჩქმალვა, არასწორ აღქმას იწვევდა მკითხველში” - აღნიშნულია განცხადებაში.

განმცხადებელი, სამაუწყებლო კომპანია “ჰერეთი” მესამე პრინციპის (მიჩქმალვის) გარდა, სადავოდ პირველ პრინციპსაც (სიზუსტე) ხდიდა, რადგან მიიჩნევდა, რომ ამგვარი კვლევა საერთოდ არ ჩატარებულა. თუმცა საბჭომ ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევა არ დაადგინა - მოპასუხე ანა მარშანიამ წარმოადგინა კვლევის ჩატარების მტკიცებულებები და მიუთითა, რომ კვლევა ჩაატარა შპს "კვირის პალიტრის“ ბალანსზე არსებულმა ცენტრმა: “რა თქმა უნდა საბჭო აფასებს იმას, ჩატარდა თუ არა კვლევა და არა იმას, თუ რამდენად სანდო ან სწორია კვლევის მეთოდოლოგია, შედეგები და ა.შ”, - ვკითხულობთ გადაწყვეტილებაში.
კატეგორია: ეთიკა
მედიასაშუალებების ნაწილმა აუდიტის სამსახურზე დაყრდნობით გაავრცელა ინფორმაცია, რომ "იმუნიზაციის პროგრამით საქართველოში 29 222 დოზა ჯანმრთელობისთვის საფრთხის შემცველი კონკრეტული ვაქცინა გაიხარჯა, რომელიც ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის საგანგებო რეკომენდაციით, მოხმარებიდან უნდა ამოღებულიყო". სიახლეებში თავდაპირველად, არ ყოფილა დაკონკრეტებული, რომელ ვაქცინაზე იყო საუბარი. ეს მნიშვნელოვანი დეტალი სიახლეების გავრცელების მომენტში მედიისთვის ცნობილი ვერ იქნებოდა, რადგან კონკრეტული ვაქცინა აუდიტის სამსახურსაც არ აღუნიშნავს გამოქვეყნებულ დოკუმენტში. მიუხედავად ამისა, სიახლეების დიდ ნაწილს თან ბავშვების ფოტოები ერთვოდა, რაც ტოვებდა შთაბეჭდილებას, რომ კონკრეტული ვაქცინა ბავშვებისთვის განკუთვნილ, გეგმიურ-პროფილაქტიკური იმუნიზაციის პროგრამაში შედიოდა.

მოგვიანებით, საკითხზე კომენტარი გააკეთა დაავადებათა კონტროლის ეროვნულმა ცენტრმაც და გაირკვა, რომ საუბარი იყო ცოფის ვაქცინაზე, რომელიც არ შედის ბავშვების გეგმიურ-პროფილაქტიკური იმუნიზაციის პროგრამაში შემავალი ვაქცინების სიაში. მედიის ნაწილმა თავდაპირველად გავრცელებული ინფორმაცია წაშალა, თუმცა ვებგვერდების ნაწილზე ამგვარი არასწორი, შეცდომაში შემყვანი სიახლე, ბავშვების ფოტოებით კვლავაც იძებნება. გარდა ამისა, ამ სიახლეს მოჰყვა არაერთი უფრო ვრცელი მასალაც, ზოგადად იმუნიზაციის შესახებ. „არასწორმა აცრამ შეიძლება ინვალიდად მაქციოს?“ - ასეთია ერთ-ერთი მასალის სათაური. მართალია, თავად სტატიაში საუბარია იმუნიზაციის დადებით მხარეებზე და აღნიშნულია, რომ საზოგადოების ნაწილის შიშები უსაფუძვლოა, მაგრამ მნიშვნელოვანია, რომ მედიასაშუალებებმა ამგვარი სენსიტიური საკითხების გაშუქებისას, მასალებს შეურჩიონ ზუსტი, ეთიკური, არაანგაჟირებული სათაურები.

აუდიტის სამსახურის მიერ გავრცელებული ბუნდოვანი ინფორმაცია მედიასაშუალებებმა ისე გაავრცელეს, რომ არ დაჰკავშირებიან არც აუდიტის სამსახურს და არც დაავადებათა კონტროლის ეროვნულ ცენტრს, იმის დასაზუსტებლად, თუ რა ვაქცინაზე იყო საუბარი. აუდიტის სამსახურის ბუნდოვანი ინფორმაციის მედიის მიერ პირდაპირ, გადაუმოწმებლად და დაზუსტების გარეშე გავრცელებამ მშობლებში გამოიწვია უსაფუძვლო შიში და პანიკა, რაც კარგად ჩანდა სოციალურ ქსელებსა და სტატიების კომენტარების ველში მათ მიერ გაკეთებული კომენტარებიდანაც. საკითხის სენსიტიურობა იზრდება მითუფრო იმ ფონზე, რომ ბავშვთა სავალდებულო იმუნიზაციის პროგრამის „საფრთხეებზე“ ხშირად, ყოველგვარი სერიოზული არგუმენტის გარეშე სპეკულირებს სხვადასხვა საეჭვო რეპუტაციის მქონე მედიასაშუალება თუ საიტი. შესაბამისად, მნიშვნელოვანი იყო, რომ აუდიტის სამსახურის მიერ გავრცელებული ინფორმაციის გაშუქებისას, მედიას ოპერატიულობაზე უფრო მეტად, ყურადღება ამბის დაზუსტებასა და გადამოწმებაზე გაემახვილებინა.
კატეგორია: ეთიკა
ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭომ 27 დეკემბერს იმსჯელა მწერალთა ჯგუფის მიერ, ზვიად რატიანის საქმის გაშუქებასთან დაკავშირებით, საზოგადოებრივი მაუწყებლის წინააღმდეგ შეტანილ საქმეზე და ეთიკის ქარტიის ორი პრინციპის - სიზუსტის და პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის დარღვევა დაადგინა. გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილი დღეს გამოქვეყნდა.

სადავო მასალა ეხებოდა პოეტ ზვიად რატიანის დაკავებას. საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა 27 დეკემბერს ვებსაიტზე გამოაქვეყნა შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ მიწოდებული ვიდეო კადრები, სადაც არაფხიზელ მდგომარეობაში მყოფი ზვიად რატიანი იყო ასახული. სადავო გახდა არა მხოლოდ ვებგვერდზე გამოქვეყნებული ვიდეომასალა, არამედ ამ თემაზე იმავე დღეს, საინფორმაციო გამოშვებაში გასული სიუჟეტიც.

სიზუსტის პრინციპის დარღვევა

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ „მაომბეში“ ამ თემის ამგვარად გაშუქებით, მაუწყებელმა არ სცა პატივი საზოგადოების უფლებას, მიეღო სრული და ამომწურავი ინფორმაცია: “მაყურებელს არ მიეწოდა ყველა იმ გარემოების შესახებ ინფორმაცია, რომელიც შეცვლიდა ან/და სრულყოფდა მის აღქმას და წარმოდგენას ზვიად რატიანის დაკავებასთან დაკავშირებით, რითიც დაირღვა ქარტიის პირველი პრინციპი“ - ვკითხულობთ საბჭოს გადაწყვეტილებაში.

საბჭო გადაწყვეტილებაში ასევე აღნიშნავს, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელი, ამ თემის გაშუქებისას, მიჰყვა შინაგან საქმეთა სამინისტროს დღის წესრიგს: „ამბის ამ კონტექსტით გაშუქება სრულად შეესაბამებოდა შინაგან საქმეთა სამინისტროს პოზიციას და საერთოდ უგულებელყოფდა მედიის, როგორც მეთვალყურის [watchdog] როლს, რომელსაც სრულად და ამომწურავად უნდა მიეწოდებინა მაყურებლისათვის ის ინფორმაცია, რომლის გამოც ზვიად რატიანის დაკავება რეზონანსულ საქმედ იქცა“.

საბჭომ მიიჩნია, რომ ამ მასალით, მაყურებელმა ვერ მიიღო ამბის მნიშვნელოვანი დეტალების შესახებ ინფორმაცია. კერძოდ, საბჭო აღნიშნავს, რომ საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა აუდიტორიას არ უთხრა, რომ:

1. ზვიად რატიანის თქმით, მას რამდენიმე საათის განმავლობაში აყენებდნენ ფიზიკურ და სიტყვიერ შეურაცხყოფას.

2. საბჭოს მოკვლეული მასალებით დგინდება, რომ შსს-ს განცხადებით რატიანი შეაჩერეს საპოლიციო კონტროლის ფარგლებში, პოლიციის შესახებ კანონით (24-ე მუხლის მე-5 პუნქტი) და შს მინისტრის 2017 წლის 21 დეკემბრის # MIA 3 17 00000604ბრძანებით, საპოლიციო კონტროლში მონაწილე პოლიციელი ვალდებული იყო ჩართული ვიდეო კამერით განეხორციელებინა ყველა ქმედება. აქედან გამომდინარე კანონის დაცვით თუ მოქმედებდა პოლიცია, უნდა არსებობდეს რატიანის შეჩერება-დაკავების სრული ვიდეო ჩანაწერი, რომლის გასაჯაროებასაც რატიანის მხარე თავიდანვე ითხოვდა. თუმცა, შსს-ს არც სასამართლოზე და არც საჯაროდ ასეთი ჩანაწერი არ წარმოუდგენია. მიუხედავად იმისა, რომ ეს საინტერესო, მნიშვნელოვანი დეტალი პროცესზეც ითქვა და „მოამბის“ მასალაშიც ახსენა რატიანის ადვოკატმა, მაუწყებლის ჟურნალისტს ამ ფაქტის გადამოწმება და შედეგების მაყურებლამდე მიტანა არ უცდია. ამისთვის ყველაზე მარტივი გზა იყო ნებისმიერი კვალიფიციური იურისტისთვის დაესვათ ერთი შეკითხვა, კანონით ვალდებული იყო თუ არა პოლიცია საპოლიციო კონტროლისას რატიანის დაკავების სრული ვიდეო ჩაწერა ეწარმოებინა და მისი კომენტარი მიეწოდებინა მაყურებლისთვის. უფრო მეტი სიზუსტისთვის შსს-სთვის დაესვათ შეკითხვა (ჰქონოდათ მცდელობა მაინც), კანონით აუცილებელი დაკავების სრული ვიდეო ჩანაწერი გააჩნდა თუ არა სამინისტროს. ამ კითხვებზე პასუხით საზოგადოება მიიღებდა გაცილებით ზუსტ ინფორმაციას.

3. სასამართლო პროცესზე რატიანის ადვოკატის მიერ წარდგენილო იყო სამედიცინო დაწესებულებების მიერ გაცემული დოკუმენტაცია, რომლითაც დასტურდებოდა ზვიად რატიანის სხეულზე დაზიანებების არსებობა, რაც სავარაუდოდ სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლებთან ყოფნისას მიიღო რატიანმა. ამის შესახებ სიუჟეტში არ თქმულა.

4. სიზუსტის უზრუნველყოფისთვის აუცილებელი იყო "მოამბის" ჟურნალისტს საზოგადოებისთვის ეცნობებინა, რომ სასამართლოზე გამოქვეყნებული ინფორმაციით რატიანი პოლიციელების კონტროლის ქვეშ იმყოფებოდა რამდენიმე საათის (დაახლოებით 3 საათის) განმავლობაში. სასამართლოზე შსს-ს მიერ წარდგენილი ვიდეო მასალა რამდენიმე წუთს გრძელდებოდა, იყო ფრაგმენტული, დამონტაჟებული და არ ასახავდა პოლიციელების განკარგულებაში ყოფნის სრულ დროს და სურათს. ამ დამატებითი ფაქტების მაყურებელისთვის მიწოდებით შესაძლებელი იქნებოდა სრული კონტექსტით ჩვენება, რომ ჩანაწერი იყო ერთი დაინტერესებული მხარის მიერ გადაღებულ-დამონტაჟებული და არ ასახავდა სრულ სურათს. გავრცელებული ვიდეომასალიდან, რომელიც მხოლოდ მოქალაქე რატიანის აგრესიულ ქმედებებს და პოლიციელთა "სანიმუშო" ქცევებს ასახავდა, რჩებოდა შთაბეჭდილება, რომ აგრესიული მოქალაქე პოლიციელებს შეურაცხყოფას უმიზეზოდ აყენებს, თუმცა რატიანის საუბრის ფრაგმენტები მიანიშნებს, რომ მისი აგრესია პოლიციელების ქმედებებმა გამოიწვია, ეს სავარაუდო ქმედებები კი შსს-ს მიერ სასამართლოში წარდგენილ ვიდეომასალაში არ ჩანს.

5.მიუხედავად ზემოაღნიშნული საეჭვო გარემოებებისა, ჟურნალისტი პროცესის რამდენიმე მონაწილის და ზვიად რატიანის ადვოკატის მოკლე კომენტარით შემოიფარგლა. ჟურნალისტი ადვოკატზე დაყრდნობით ამბობს, რომ ჩანაწერი არ იყო უწყვეტი და არ უნდა დართოდა საქმეს მტკიცებულებად. ეს კი არ არის საკმარისი. ჟურნალისტი, რომელიც სასამართლოს დარბაზიდან რეპორტაჟს გვთავაზობს, თავად უნდა აღწერდეს, მაქსიმალურად ზუსტად და მიუკერძოებლად ფაქტებს. კერძოდ, თუ ჟურნალისტმა პროცესზე მოისმინა, დარწმუნდა, რომ პოლიციაში რამდენიმე საათის განმავლობაში ყოფნის მხოლოდ რამდენიმე წუთის მასალა წარადგინა შსს-მ, უნდა ეთქვა მაყურებლისთვის. ასევე, ჟურნალისტს კრიტიკული კითხვები უნდა დაესვა სამინისტროს წარმომადგენლისთვის, რომელიც სასამართლო პროცესს ესწრებოდა. თუ შსს-ს წარმომადგენელმა კომენტარზე უარი თქვა, ესეც უნდა ეცნობებინა მაყურებლისთვის.

6.კითხვები, რომლებიც მასალაში არ დასვა ჟურნალისტმა: 1. რატომ არ იყო ვიდეო სამხრე კამერით გადაღებული? 2. რამდენად კანონიერია პოლიციის მხრიდან ტელეფონით ასეთი ფაქტის ფრაგმენტულად გადაღება? 3. არსებობდა თუ არა რატიანსა და პოლიციას შორის მომხდარი ინციდენტის სრული ჩანაწერი? 4. იყო თუ არა სასამართლოში წარმოდგენილი ვიდეომასალა დამონტაჟებული, ფრაგმენტული? 5. მართლაც ჰქონდა თუ არა დაზიანებები რატიანს, როგორც ეს სასამართლოზე დაცვის მხარემ განაცხადა და ჩაუტარდა თუ არა მას სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზა? 6. არსებობდა თუ არა იმის რაიმე მტკიცებულება, რომ ინციდენტი რატიანმა დაიწყო და არა პოლიციელებმა და ა.შ. ამ და სხვა კითხვების დასმის შემთხვევაში, ჟურნალისტს შეეძლო საზოგადოებისთვის უფრო ზუსტი და დაბალანსებული ამბავი მიეწოდებინა.

რაც შეეხება საზოგადოებრივი მაუწყებლის ვებგვერდზე ვიდეოს გამოქვეყნებას, საბჭო აღნიშნავს, რომ ვიდეოს არ ახლდა განმარტებები: რა ტექნიკური საშუალებით და რამდენად კანონიერად გადაიღეს პოლიციელებმა ვიდეო. არ თქმულა, რომ მასალა იყო დამონტაჟებული, ფრაგმენტული და სრულად არ ასახავდა პოლიციასთან რატიანის კონფლიქტს. არ აღნიშნულა, რომ ეს რამდენიმე წუთიანი ვიდეო ბევრ კითხვას აჩენს, როცა რატიანი პოლიციაში რამდენიმე საათი ჰყავდათ, ვიდეოს დასაწყისში ან/და დასასრულს არ იყო რატიანის ან/და მისი წარმომადგენლის კომენტარი ამ ვიდეოსთან დაკავშირებით. ვიდეოში ან/და ტექსტში არ ყოფილა მითითებული თუ რა პოზიცია ჰქონდა ამ ვიდეოსთან დაკავშირებით რატიანის მხარეს: “მართალია, მისი ადვოკატის პოზიცია პირველი არხის სხვა მედია პროდუქტში იყო ასახული, მაგრამ ეს არ არის საკმარისი სიზუსტის უზრუნველსაყოფად, მით უფრო, როცა ეს ვიდეო სწრაფად გავრცელდა და სოციალურ ქსელში, საძიებო სისტემებში როგორც ცალკე მედია პროდუქტი იძებნებოდა. ამ მასალას თან არ ერთვოდა სხვა დროს ამავე ვებსაიტზე გამოქვეყნებული რატიანის მხარის განმარტებების ამსახველი მასალა, შესაბამისად სპეციალური ძებნის გარეშე სავარაუდო სამართალდამრღვევი პირის პოზიციის გაცნობა შეუძლებელი იყო. ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით ქარტიის საბჭომ დაადგინა, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის შესაბამისმა პასუხისმგებელმა პირმა აღნიშნული ვიდეომასალის ამ ფორმით გავრცელებით ვერ უზრუნველყო საზოგადოებამდე მაქსიმალურად დაზუსტებული ინფორმაციის მიტანა და დაირღვა ქარტიის პირველი პრინციპი“.

პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლების დარღვევა

ქარტიის საბჭო აღნიშნავს, რომ გავრცელებული ვიდეო ცალსახად შეიცავს ზვიად რატიანის პირადი ცხოვრების ამსახველ ინფორმაციას, თუმცა იქვე აღნიშნავს, რომ „რატიანის საქმე“ არის მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესის საგანი. საბჭო გადაწყვეტილებაში მსჯელობას, რამდენად არსებობდა საჯარო ინტერესი იმ ინფორმაციის მიმართ, რასაც აუდიტორია გავრცელებული ვიდეოდან იღებდა და ასკვნის:

„საზოგადოებამ მხოლოდ ის გაიგო, რომ “მთვრალი რატიანი პოლიციას აგინებდა”. ეს ინფორმაცია თავად ზვიად რატიანმა არაერთხელ საჯაროდ თქვა. მათ შორის სასამართლო პროცესზეც განაცხადა, რომ იგი იყო ნასვამი და სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდა სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლებს. ამ განცხადების დამადასტურებელი არაერთი ბმულიიძებნება ინტერნეტში.შესაბამისად, ვიდეო მასალის გასაჯაროებით საზოგადოებას საქმის გარემოებებთან დაკავშირებით მნიშვნელოვანი ახალი ინფორმაცია არ მიუღია გარდა იმისა, რაზეც თავად რატიანი მიუთითებდა და ისედაც დადასტურებული ფაქტი იყო. აღნიშნულიდან გამომდინარე საზოგადოების ემოციებზე ზემოქმედებისა და შსს-ს რეპუტაციის გაკეთილშობილების გარდა, ვიდეო მასალის გავრცელებას არ გააჩნდა არავითარი ობიექტური მიზანი ან და საფუძველი“.

საბჭომ ასევე იმსჯელა ვიდეო მასალის იმ ნაწილის გასაჯაროებაზეც, რომლის ნახვის შემდეგ რჩება შთაბეჭდილება, რომ ზვიად რატიანი ასევე შეურაცხმყოფელ ტერმინს იყენებს საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქის მიმართ: “საქართველოში, სადაც პატრიარქის პიროვნების მიმართ საზოგადოების დიდი ნაწილის განსაკუთრებული პატივისცემა არსებობს, მსგავსი მასალის გამოქვეყნება პირდაპირი და რეალური საფრთხის შემცველია - ზვიად რატიანი შეიძლება გახდეს ფიზიკური ანგარიშსწორების მსხვერპლი. ამის დასადასტურებლად საკმარისია ის მუქარის შემცველი კომენტარები, რომელიც ვიდეო მასალას სოციალურ ქსელებში მოჰყვა. მედიის მხრიდან ამ მასალის გავრცელება სრულიად უპასუხისმგებლო საქციელია, მეტიც, პროვოცირებას უწევს ძალადობას. ამასთან, ზვიად რატიანის პიროვნული და მიზანმიმართული დისკრედიტაციის გარდა სხვა არავითარ ღირებულ ინფორმაციას არ შეიცავს“ - აღნიშნულია გადაწყვეტილებაში.
კატეგორია: ეთიკა
23 ოქტომბრის 9 საათიან „კურიერში“ სოფელ შილდაში მომხდარი ტრაგედიის შესახებ სიუჟეტი გავიდა. მასალაში როგორც წამყვანმა, ისე ავტორმა მტკიცებით ფორმაში თქვა, რომ 24 წლის გოგონას თავი არ მოუკლავს, ის აწამეს, შემდეგ კი მკვლელობის ინსცენირება მოხდა. გარდაცვლილის მეუღლე და მეზობლები ვარაუდობენ, რომ ის მაზლმა მოკლა. სიუჟეტიც სწორედ ამ ვარაუდებზე დაყრდნობით იყო მომზადებული.

„სუიციდის ინსცენირებამდე კი ეკა ნაქევხრიშვილი სასტიკად აწამეს. ახალგაზრდა გოგოს მეუღლე ყვება, რომ მის ცოლს, მაზლთან ერთად, სულ მცირე ორი ადამიანი გაუსწორდა“ - ამბობს წამყვანი შესავალ ტექსტში.

„გოგონა გასულ კვირას საქონლის სადგომში ჩამომხრჩვალი იპოვეს, თუმცა ახლა ირკვევა, რომ სუიციდის ინსცენირება მოხდა, რეალურად გოგონა ჯერ სამმა მამაკაცმა აწამა, შემდეგ მოკლა“ - იმეორებს სიუჟეტის ავტორიც და გარდაცვლილის მეუღლის ინტერვიუს გვთავაზობს, სადაც ის მკვლელობას თავის ძმას აბრალებს. მეზობლებისა და გარდაცვლილის მეუღლის ვარაუდების გარდა, სხვა არც ერთი სარწმუნო წყარო ან ინფორმაცია მასალაში მოცემული არ არის. როგორც სიუჟეტიდან ვიგებთ, თვითმკვლელობა სცადა გოგონას მაზლმაც და ის ამჟამად სარეაბილიტაციო კურსს თელავის რეფერალურ საავადმყოფოში გადის. სამართალდამცავები კი საქმეს არა განზრახ მკვლელობის, არამედ თვითმკვლელობამდე მიყვანის მუხლით იძიებენ.

კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში აღნიშნულია:

4.1. პირი უდანაშაულოდ ითვლება, ვიდრე მისი დამნაშავეობა არ დამტკიცდება სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გამამტყუნებელი განაჩენით.

4.2. მედიამ არ უნდა მოიხსენიოს პირი დამნაშავედ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ სახელმწიფო სტრუქტურის წარმომადგენელი არღვევს უდანაშაულობის პრეზუმფციას.

4.5. ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელებამ შესაძლებელია გამოიწვიოს აგრესია საზოგადოებაში როგორც მის, ისე მისი ახლობლების მიმართ. შესაბამისად, მედიას უნდა ესმოდეს ის რისკი, რასაც ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელება გამოიწვევს.

4.6. მედიამ უნდა მიიღოს ყველა გონივრული ზომა ადამიანის რეპუტაციისათვის გაუმართლებელი ზიანის მიყენების თავიდან აცილების მიზნით.
კატეგორია: ეთიკა
20 ოქტომბრის „რუსთავი 2-ის“ დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში IDFI-ს მიერ, თბილისის მერიასა და საკრებულოში გაწეული ხარჯების შესახებ ჩატარებული კვლევის შედეგები გაგვაცნეს. მონაცემები გრაფიკულად იყო წარმოდგენილი. ერთ-ერთ მათგანზე საკრებულოს მიერ საწვავის მოხმარების ხარჯები არასწორად იყო ასახული. მიუხედავად იმისა, რომ 2015 და 2016 წელს დახარჯული თანხა უფრო ნაკლებია, ვიდრე 2011 და 2012 წლებში, გრაფიკაზე ისეა მოცემული, თითქოს, ბოლო წლების განმავლობაში ხარჯებმა იმატა.

IDFI-ს კვლევის ანგარიშში ეს მონაცემი ასე გამოიყურება:


ტელეკომპანიას ინფორმაცია არ შეუსწორებია. არაზუსტი გრაფიკის შემცველი მასალა ახლაც იძებნება „რუსთავი 2-ის“ საიტზე. იყო თუ არა გარფიკის აწყობისას დაშვებული შეცდომა ტექნიკური ხასიათის, ეს აუდიტორიისთვის არ განუმარტავთ.

შესწორების სტანდარტის მიხედვით, მედიამ ინფორმაცია ისე უნდა შეასწოროს, რომ ძველი, არაზუსტი მასალა აღარ უნდა იძებნებოდეს მის ვებსაიტზე, ან იმავე მასალას უნდა ჰქონდეს მინიშნება, რომ არაზუსტია.