ეს კითხვა განსაკუთრებით აქტუალური გახდა პრემიერ-მინისტრ ირაკლი ღარიბაშვილს, სახელმწიფო დაცვის სამსახურის უფროსს ანზორ ჩუბინიძესა და მმართველი პარტიის, „ქართული ოცნების“ ყოფილი თავმჯდომარის, ბიძინა ივანიშვილის შვილის ბერა ივანიშვილის სატელეფონო საუბრების “TV პირველის“ ეთერში, ნოდარ მელაძის საავტორო გადაცემაში გასვლის შემდეგ.

კანონიერია თუ არა მედიით ფარული სატელეფონო ჩანაწერის გავრცელება - ეს არ არის კითხვა, რომელზეც შეუძლებელია ერთმნიშვნელოვნად დადებითი ან უარყოფითი პასუხი გაიცეს. ამის მიზეზი არის ის, რომ მედიის გამოხატვის თავისუფლებას უპირისპირდება სატელეფონო საუბრის მონაწილე პირთა პირადი ცხოვრების უფლება. როგორც გამოხატვის თავისუფლება, ისე პირადი ცხოვრება არის კონსტიტუციით გარანტირებული თანაბარი რანგის უფლებები. არც ერთ მათგანს არა აქვს უპირატესობა მეორის მიმართ.

პირადი ცხოვრების უფლებას უნდა მიენიჭოს უპირატესობა თუ გამოხატვის თავისუფლებას, ეს დამოკიდებულია კონკრეტულ შემთხვევაზე, პირველ რიგში, კი თავად ჩანაწერის შინაარსზე, სატელეფონო საუბრის მონაწილე პირთა სტატუსზე, მედიის კეთილსინდისიერებაზე.

სისხლის სამართლის კოდექსის 158-ე მუხლის მე-2 ნაწილით ისჯება კერძო კომუნიკაციის ჩანაწერის (მათ შორის სატელეფონო საუბრის) უკანონოდ გამოყენება, გავრცელება ან ხელმისაწვდომობის სხვაგვარი უზრუნველყოფა. ამგვარად, სისხლის სამართლის კოდექსის 158-ე მუხლის მე-2 ნაწილით არ დაისჯება სატელეფონო საუბრის კანონიერად გავრცელება. შესაბამისად, უნდა გავარკვიოთ, რა შემთხვევაში ეძლევა მედიას უფლება, კანონიერად გაავრცელოს სატელეფონო ჩანაწერი.

კანონი, რომელიც გარკვეული პირობების დაცვით, მედიას პირადი ინფორმაციის გავრცელების შესაძლებლობას აძლევს, არის „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-12 მუხლის მე-3 პუნქტი, სადაც აღნიშნულია: „კერძო ცხოვრების ხელშეუხებლობისა და პერსონალური მონაცემების დაცვის მოტივით არ შეიძლება შეიზღუდოს გამოხატვის თავისუფლება იმ მოვლენასთან დაკავშირებით, რომლის ცოდნაც აუცილებელია ადამიანისათვის დემოკრატიულ სახელმწიფოში საზოგადოებრივი თვითმმართველობის განსახორციელებლად.“ ეს კანონი ასევე განსაზღვრავს იმას, თუ რა არის საკითხი, რომლის ცოდნაც დაკავშირებულია დემოკრატიულ საზოგადოებაში საზოგადოებრივი თვითმმართველობის განსახორციელებლებთან. ასეთი საკითხი შეიძლება იყოს პირადი ინფორმაციის ისეთი ასპექტი, რომლის მიმართაც არსებობს საზოგადოების ინტერესი და არა ცალკეულ პირთა უბრალო ცნობისმოყვარეობა („სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ კანონის პირველი პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტი..)

სატელეფონო საუბარი, რაც ეხება პოლიტიკოსის მიერ სავარაუდო დანაშაულის ჩადენას, არის საკითხი, რაც უნდა იცოდეს ამომრჩეველმა საიმისოდ, რომ დემოკრატიულ სახელმწიფოში პასუხი მოსთხოვოს მის მიერ არჩეულ პოლიტიკოსს, ამით განახორციელოს საზოგადოებრივი თვითმმართველობა. ასეთ შემთხვევაში კანონი უპირატესობას ანიჭებს გამოხატვის თავისუფლებას პოლიტიკოსის პირადი ცხოვრების უფლებასთან შედარებით. მეორე მხრივ, თუკი სატელეფონო საუბარი ეხება პოლიტიკოსის ინტიმურ ცხოვრებას ან ისეთ საკითხს, რაზეც არსებობს მხოლოდ ცალკეულ პირთა უბრალო ცნობისმოყვარეობა, პოლიტიკოსის პირადი ცხოვრების უფლება უპირატესია მედიის გამოხატვის თავისუფლებასთან შედარებით.

მედიის მიერ ფარული ჩანაწერების გავრცელებისას გამოხატვის თავისუფლების და პირადი ცხოვრების უფლების დაბალანსებასთან დაკავშირებით უფრო კონკრეტული პასუხი გასცა ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ საქმეზე RADIO TWIST A.S. v. SLOVAKIA. ამ საქმეში სლოვაკურმა რადიოსადგურმა „ტვისტმა“ 6 საათიან საინფორმაციო გამოშვებაში გაავრცელა ფარული სატელეფონო საუბრის ჩანაწერი პრემიერ-მინისტრსა და იუსტიციის სამინისტროს სახელმწიფო მდივანს (პოლიტიკური თანამდებობის პირი) შორის. სატელეფონო საუბარი ეხებოდა მმართველ კოალიციაში შემავალ ორ პარტიას (მოძრაობა დემოკრატიული სლოვაკეთისთვის და სლოვაკეთის ნაციონალური პარტია) შორის დაპირისპირებას სახელმწიფო სადაზღვევო კომპანიის პრივატიზაციის საკითხზე. საპრივატიზაციო საბჭომ, რომელსაც მოძრაობა დემოკრატიული სლოვაკეთისთვის აკონტროლებდა, სადაზღვევო კომპანიის დირექტორის თანამდებობიდან გაათავისუფლა სლოვაკეთის ნაციონალური პარტიის წევრი. ამ უკანასკნელმა უარი თქვა, დამორჩილებოდა გათავისუფლების თაობაზე გადაწყვეტილებას: სადაზღვევო კომპანიის ძველმა მენეჯმენტმა, დაცვის კერძო სამსახურის და პოლიციის გამოყენებით დაიკავა სადაზღვევო კომპანიის კუთვნილი შენობები, საიდანაც გააძევა ახალი მენეჯმენტი. რამდენიმე დღის შემდეგ, ახალმა მენეჯმენტმა მოახერხა, მათ მიერ დაქირავებული კერძო დაცვის სამსახურის დახმარებით, შენობებზე კონტროლის დაბრუნება.

რადიო „ტვისტის“ გავრცელებულ ფარულ ჩანაწერებში სახელმწიფო მდივანი ეკითხებოდა ფინანასთა მინისტრს, რატომ მონაწილეობდა პოლიცია შენობიდან ახალი მენეჯმენტის გაძევებაში, რაზეც ფინანსთა მინისტრი პასუხობს იმას, რომ საპოლიციო ძალების მეთაური სლოვაკეთის ნაციონალური პარტიის წევრია და ამით თანაპარტიელ, ძველი მენეჯმენტის წარმომადგენლებს იცავდა.

ამ ჩანაწერების ეთერში გაშვებისათვის სამოქალაქო წესით პირველი ინსტანციის სასამართლოს სარჩელით მიმართა იუსტიციის სამინისტროს სახელმწიფო მდივანმა. ეს უკანასკნელი დავობდა, რომ უკანონოდ მოპოვებული ფარული ჩანაწერით შეილახა მისი პიროვნული ხელშეუხებლობა. პირველი ინსტანციის სასამართლომ ეს სარჩელი დააკმაყოფილა და რადიო „ტვისტს“ დაავალა სახელმწიფო მდივნისათვის მიყენებული მორალური ზიანის და სასამართლო ხარჯების ანაზღაურება. პირველი ინსტანციის სასამართლოს თქმით, მედიას ჰქონდა უფლება საკუთარი დასკვნები და აზრი გამოეთქვა მიმდინარე მოვლენაზე, ფარული ჩანაწერის გავრცელების გარეშე. ეს გადაწყვეტილება ძალაში დატოვა სააპელაციო ინსტანციის სასამართლომ, რომელმაც განაცხადა, რომ სატელეფონო მომსახურების აბონენტის პირადი ცხოვრება ილახებოდა მისი სატელეფონო საუბრის უკანონოდ მოპოვებული ჩანაწერის გავრცელების გზით.

სლოვაკეთის ეროვნული სასამართლოების პოზიცია არ გაიზიარა ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ, რომელმაც რადიო „ტვისტის“ სანქცირება შეაფასა კონვენციის მე-10 მუხლის (გამოხატვის თავისუფლება) დარღვევად. ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ, პირველ რიგში, შეაფასა ფარული სატელეფონო საუბრის მონაწილე პირთა სტატუსი: ერთი მოსაუბრე იყო ფინანსთა მინისტრი, ხოლო მეორე იუსტიციის სამინისტროს სახელმწიფო მდივანი, რაც არა პროფესიული, არამედ პოლიტიკური თანამდებობა იყო. ამგვარად, საუბრის მონაწილეები იყვნენ საჯარო და არა კერძო პირები.

ამის შემდეგ, ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ შეაფასა გავრცელებული ჩანაწერის შინაარსი. საუბარი ეხებოდა ორ პარტიას შორის დაპირისპირებას სახელმწიფოს საკუთრებაში არსებული კომპანიის პრივატიზაციის თაობაზე. პარტიებს შორის დაპირისპირება იყო პოლიტიკური შინაარსის, ხოლო სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული საწარმოს მართვის და პრივატიზაციის საკითხი არის საჯარო ინტერესის მქონე თემა. ამგვარად, ფარული სატელეფონო საუბარი არ ეხებოდა პირადი ცხოვრების რაიმე დეტალებს, არამედ პირადი კომუნიკაციის თემა იყო პოლიტიკური და საზოგადოებრივი ინტერესის მქონე საკითხები.

ევროპულმა სასამართლომ ასევე მხედველობაში მიიღო ის გარემოება, რომ არც მოსარჩელე მედიასაშუალებას, არც მის თანამშრომელს არ დაურღვევია კანონმდებლობა და ფარულად არ ჩაუწერია მაღალი თანამდებობის პირები. უკანონო ქმედება ჩაიდინა მესამე პირმა. ევროპული სასამართლოს თქმით, „რადიო „ტვისტი“ დასჯილი იქნა იმ ინფორმაციის ეთერში გაშვებისათვის, რაც მესამე პირმა უკანონოდ მოიპოვა. ევროპული სასამართლო თვლის, რომ მესამე პირის მიერ კანონის დარღვევით ინფორმაციის მოპოვება, არ ართმევს მედიას კონვენციის მე-10 მუხლით გათვალისწინებულ გარანტიას, გაავრცელოს ეს ინფორმაცია.“

ბოლოს ევროპულმა სასამართლომ გაარკვია, საჯარო პირებს შორის საჯარო ინტერესის მქონე საკითხზე მესამე პირის მიერ მოპოვებული ფარული ჩანაწერი ხომ არ იყო გაყალბებული მისი გამავრცელებელი მედიის მიერ. ამ კითხვაზე ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ უარყოფითი პასუხი გასცა. ევროპული სასამართლოს თქმით, ეროვნული სასამართლოების წინაშე ვერ დადასტურდა ის, რომ ჩანაწერი შეიცავდა უზუსტო და დამახინჯებულ ინფორმაციას და ამ არაზუსტი ინფორმაციის გავრცელებამ რაიმე ზიანი მიაყენა მოსარჩელის რეპუტაციას.

ამ გარემოებების გათვალისწინებით ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ დაადგინა, რომ სახელმწიფო მდივნის რეპუტაციის დასაცავად აუცილებელი არ იყო რადიოსადგურის სამოქალაქო წესით სანქცირება. სლოვაკეთის სახელმწიფომ ამით დაარღვია ევროპული კონვენციის მე-10 მუხლი.

ამგვარად, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკიდან გამომდინარე, ფარული ჩანაწერების მედიით გავრცელების კანონიერების საკითხის გასარკვევად უნდა დაგინდეს შემდეგი საკითხი:

1) სატელეფონო საუბარი ეხება საჯარო თუ კერძო პირებს;

2) სატელეფონო საუბრის შინაარსი არის პირადი ხასიათის თუ მაღალი საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ინტერესის მქონე საკითხი;

3) სატელეფონო საუბარი მისმა გამავრცელებელმა მედიამ ჩაიწერა უკანონოდ თუ მესამე პირმა;

4) რედაქტირების გზით დაამახინჯა თუ არა მედიამ ჩანაწერის შინაარსი, რითაც გავრცელდა ზიანის მომტანი არაზუსტი ინფორმაცია;

საჭიროდ ვთვლით, გავარკვიოთ რამდენად პასუხობს TV პირველის მიერ ფარული სატელეფონო ჩანაწერების გავრცელება ამ სტანდარტებს. საუბარში მონაწილეობს საქართველოს პრემიერ-მინისტრი და სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურის უფროსი. უდავოდ, ეს ორი თანამდებობის პირი არის საჯარო პირი, რომლებსაც კერძო პირებთან შედარებით თმენის მეტი ვალდებულება ეკისრებათ მედიაში მათ შესახებ გავრცელებულ ფაქტებთან დაკავშირებით.

სატელეფონო ჩანაწერის შინაარსი არ ეხებოდა საუბრის მონაწილე ან სხვა პირების პირადი ცხოვრების ასპექტებს. სატელეფონო საუბრის შინაარსი იყო მმართველი პარტიის ყოფილი თავმჯდომარის შვილის გავლენა მოქმედ პრემიერ-მინისტრსა და სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურის უფროსზე, ასევე სავარაუდო დანაშაულებრივი ქმედებებს, რომლშიც მოქმედი მაღალი თანამდებობის პირები შეიძლება ყოფილიყვნენ ჩართული. ამგვარად, ჩანაწერი არ არის პირადი შინაარსის, რომლის მიმართაც გარკვეულ ჯგუფებს შესაძლოა უბრალო ცნობისმოყვარეობა ჰქონდეს, ჩანაწერის შინაარსი არის მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესის საგანი.

სატელეფონო საუბარი არ ჩაუწერია TV პირველს ან მის რომელიმე თანამშრომელს. ეს ჩანაწერი გააკეთა მესამე პირმა და TV პირველმა წყაროს მიერ მიწოდებული ჩანაწერი გაავრცელა. ის, რომ მესამე პირმა დაარღვია კანონი, ეს გარემოება არ ართმევს TV პირველს გამოხატვის თავისუფლებით დაცულ უფლებას, გაავრცელოს ამგვარი ინფორმაცია, თუკი მის მიმართ მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესი არსებობს.

ამ ეტაპზე ექსპერტიზის დასკვნით არ არის დადგენილი ჩანაწერის ავთენტურობა. ამის მიუხედავად, საუბრის მონაწილეებმა დაადასტურეს ჩანაწერში ასახული საუბრის ყველაზე მნიშვნელოვანი მონაკვეთის ავთენტურობა. შესაბამისად, ამ ეტაპზე არ იკვეთება ჟურნალისტების მხრიდან ფარული ჩანაწერების გაყალბების, უზუსტო ინფორმაციის გავრცელებით სხვისთვის რეპუტაციული ზიანის მიყენების ფაქტი.

ამგვარად, TV პირველის შაბათის ეთერში ფარული სატელეფონო საუბრების გავრცელების ფაქტი სრულად შეესაბამება როგორც საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნებს, ისე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკას.

ბოლო პერიოდში კომუნიკაციების კომისიის მხრიდან გახშირდა მედიის მიმართ სანქციის გამოყენება ეთერში უხამსი პროგრამის გაშვებისათვის. ამის მაგალითია, სერიალ „ჩემი ცოლის დაქალების“ ეთერში გაშვების გამო, სადაც პერსონაჟები იყენებდნენ პროფანაციულ გამონათქვამებს, ტელეკომპანია "ფორმულას" დაჯარიმება 2500 ლარით. განსაკუთრებით საგანგაშო იყო პარლამენტის საქმიანობის გაშუქებისათვის ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ სამართალდამრღვევად ცნობა 2021 წლის 28 იანვრის გადაწყვეტილებით. „მთავარ არხზე“ გავიდა სიუჟეტი, სადაც ნაჩვენებია კადრები, როგორ იფხანს ფინანსთა მინისტრი, ივანე მაჭავარიანი სასქესო ორგანოს. ჟურნალისტი ამ ვიდეომასალას იყენებს არხის სარედაქციო პოლიტიკის წარმოსაჩენად, რომ პარლამენტი, რომელშიც ოპოზიცია არ არის წარმოდგენილი, იქნება იმ საქმიანობით დაკავებული, რითაც ფინანასთა მინისტრი პარლამენტის პირველივე სხდომაზე.

„ჩემი ცოლის დაქალებისაგან“ განსხვავებით, „მთავარი არხის“ სიუჟეტი მთლიანად იყო პოლიტიკური შინაარსის გამოხატვა. ამ ფორმით „მთავარმა არხმა“ და სიუჟეტის ავტორმა გამოხატა თავისი კრიტიკული პოლიტიკური პოზიცია პარლამენტისა და მთავრობის მიმართ. სიუჟეტში ასახული იყო ნამდვილი ფაქტები, რაც ხდებოდა საჯაროდ, პარლამენტის წევრების, ელჩების, ჟურნალისტების თანდასწრებით.

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართალის მიხედვით, სახელმწიფოს შესაძლებლობა, შეზღუდოს პოლიტიკური გამოხატვა არის ძალიან ვიწრო, სხვა შინაარსის გამოხატვასთან შედარებით. ამის მიზეზი არის ის, რომ მოქალაქეებს მიეცეთ, შეუზღუდავი შესაძლებლობა, მათი აზრი გამოხატონ ხელისუფლების მიმართ. პოლიტიკური სიტყვის მაქსიმალური თავისუფლების გარეშე, პოლიტიკოსები არ იქნებოდნენ ანგარიშვალდებულნი მათი ამომრჩევლების წინაშე, ხალხს გაუჭირდებოდა ხელისუფლებაზე აზრის ფორმირება და არჩევნების გზით ხელისუფლების ცვლილება. ამით კი საფრთხე შეექმნება დემოკრატიულ მმართველობას.

არ არსებობს დემოკრატია პოლიტიკური გამოხატვის მაქსიმალური თავისუფლების გარეშე. სწორედ ამიტომ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკის მიხედვით, „კერძო პირებთან შედარებით, დასაშვები კრიტიკის ფარგლები უფრო ფართოა პოლიტიკოსებთან მიმართებაში. პოლიტიკოსები თავისი სიტყვებით და ქმედებით გააზრებულად იპყრობენ ჟურნალისტებისა და ფართო საზოგადოების ყურადღებას, ამის გამო, პოლიტიკოსებმა თმენის ვალდებულების მაღალი ხარისხი უნდა გამოავლინონ კრიტიკის მიმართ".

გარდა იმისა, რომ სიუჟეტში ასახული იყო „მთავარი არხის“ კრიტიკული პოზიცია, პარლამენტის, როგორც ინსტიტუტის მიმართ, კრიტიკის ობიექტი პოლიტიკოსი ფინანსთა მინისტრი, ივანე მაჭავარიანი იყო. „მთავარი არხის“ კრიტიკული დამოკიდებულება გამოიწვია საჯარო ფუნქციის შესრულებისას, ხალხმრავალ ადგილას, მინისტრის არცთუ ისე მიღებულმა ქცევამ. ამგვარად, „მთავარი არხის“ სიუჟეტი სრულად არის დაცული გამოხატვის თავისუფლებით.

ის, რომ პოლიტიკური გამოხატვა განსაკუთრებით არის დაცული ამაზე მიუთითებს, „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ საქართველოს კანონი, რომლითაც უხამსობად არ ითვლება გამონათქვამი, რომელსაც არა აქვს პოლიტიკური ღირებულება და რომელიც უხეშად ლახავს საზოგადოებაში საყოველთაოდ დამკვიდრებულ ეთიკურ ნორმებს. ცხადია, რომ „მთავარი არხის“ სიუჟეტს ჰქონდა პოლიტიკური ღირებულება, ამიტომ ქართული კანონმდებლობის კეთილსინდისიერად განმარტების შემთხვევაშიც კი ეს სიუჟეტი „უხამსობად“ არ უნდა ჩაითვალოს.

როგორც მოსალოდნელი იყო, უხამსობის აღმოფხვრის, მორალის დაცვის სახელით და ამ გზით პოლიტიკური სიტყვის შეზღუდვის მიზნით საქმეში ერთვება საქართველოს კომუნიკაციების კომისია. ეს უკანასკნელი თავის განცხადებაში უთითებს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის გადაწყვეტილებაზე, რაც თითქოს კომუნიკაციების კომისიას უხამსობის შემცველი მასალის ეთერში გაშვების გამო მაუწყებლის სანქცირების უფლებას ანიჭებს. კომისია აცხადებს: „2009 წელს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების საფუძველზე, კომუნიკაციების კომისია ვალდებულია განიხილოს და სამართლებრივი რეაგირება მოახდინოს, როდესაც მაუწყებლის ეთერში ადამიანის ღირსებისა და ძირითად უფლებათა შემლახავი უხამსობის შემცველი გადაცემის განთავსება ხდება".

არის თუ არა ვალდებული კომუნიკაციების კომისია, 2009 წლის გადაწყვეტილებით, აღკვეთოს მედიაში უხამსობის შემცველი მასალის მოხვედრა, ამის გასარკვევად, უნდა წავიკითხოთ, როგორც საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის გადაწყვეტილების სარეზოლუციო, ისე სამოტივაციო ნაწილი.

თავდაპირველად უნდა ვთქვათ ის, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ აღნიშნული გადაწყვეტილების მიღებამდე, „მაუწყებლობის შესახებ“ კანონი კრძალავდა ადამიანისა და მოქალაქის ღირსებისა და ძირითად უფლებათა შემლახავი ისეთი პროგრამის ან რეკლამის განთავსებას ეთერში რომელიც შეიცავს უხამსობას“. იმავდროულად, ასეთი პროგრამის ან რეკლამის წინააღმდეგ საჩივრის წარდგენა შესაძლებელი იყო მაუწყებლის თვითრეგულირების მექანიზმში. მაუწყებლის თვითრეგულირების მექანიზმით უკმაყოფილო ადამიანს არ ჰქონდა უხამსი რეკლამის ან პროგრამის სასამართლოში, კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიაში ან სხვა ადმინისტრაციულ ორგანოში გასაჩივრების შესაძლებლობა.

მოქალაქეებმა გიორგი ყიფიანმა და ავთანდილ უნგიაძემ მიმართეს საკონსტიტუციო სასამართლოს. მოსარჩელეები აცხადებდნენ, რომ გასაჩივრებული ნორმები მათ ართმევდა სასამართლოსათვის მიმართვის შესაძლებლობას. აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ მოსარჩელეებს საკონსტიტუციო სასამართლოში არ უმტკიცებიათ ის, რომ მათ უნდა ჰქონოდათ კომუნიკაციების კომისიისათვის მიმართვის უფლება. რასაც მოსარჩელეები ითხოვდნენ იყო ის, რომ უხამს პროგრამებთან დაკავშირებით რეაგირება უნდა მოეხდინა მხოლოდ სასამართლოს. სწორედ ამიტომაც მოსარჩელეები ამტკიცებდნენ, რომ გასაჩივრებული ნორმები ეწინააღმდეგებოდა კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტს (კონსტიტუციის ძველი რედაქცია). ამ მუხლის თანახმად: „ყოველ ადამიანს უფლება აქვს თავის უფლებათა და თავისუფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს“.

კონსტიტუციის ძველი რედაქციის 42-ე მუხლით არ იყო გარანტირებული სასამართლოს გარდა სხვა ადმინისტრაციული ორგანოსათვის მიმართვის უფლება. ამაზე მეტყველებს თავად საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკაც, მაგალითად, 2016 წლის 4 აგვისტოს მიღებულ გადაწყვეტილებაში საკონსტიტუციო სასამართლომ განაცხადა, რომ ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ საქმის განხილვისას არ მოქმედებდა კონსტიტუციის ძველი რედაქციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული დაცვის უფლება. ამავე გადაწყვეტილებაში საკონსტიტუციო სასამართლომ მიუთითა, რომ კონსტიტუციის 42-ე მუხლი მაშინ იწყებდა მოქმედებას, როდესაც საკითხი ადმინისტრაციული ორგანოდან გადაინაცვლებდა სასამართლოში.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ 2019 წლის 21 მარტს მიღებულ საოქმო ჩანაწერში კიდევ უფრო მეტად დააზუსტა ის, თუ რა იგულისხმება კონსტიტუციის ძველი რედაქციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტში ჩაწერილ სიტყვა „სასამართლოში.“ საკონსტიტუციო სასამართლომ განაცხადა, რომ სიტყვა სასამართლოში იგულისხმება მხოლოდ საქართველოს საერთო და საკონსტიტუციო სასამართლოები:“

ამგვარად, კონსტიტუციის ძველი რედაქციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტში ჩაწერილ სიტყვა „სასამართლოში“ არ იგულისხმება კომუნიკაციების კომისია. მოსარჩელე გიორგი ყიფიანს და ავთანდილ უნგიაძეს რომ იმის სურვილი ჰქონოდათ, რომ კომისიასა და სხვა ადმინისტრაციულ ორგანოსაც ჰქონოდა უხამს გადაცემებზე რეაგირების შესაძლებლობა, სარჩელში მხოლოდ კონსტიტუციის 42-ე მუხლს არ მიუთითებდნენ. საკონსტიტუციო სასამართლო კი ვერ გაცდებოდა მოსარჩელეების მოთხოვნას და ვერ იმსჯელებდა, სასამართლოს გარდა სხვა სახელმწიფო ორგანოსათვის მიმართვის უფლებაზე და ეს ასეც მოხდა. საკონსტიტუციო სასამართლომ განაცხადა, რომ სადავო ნორმა გამორიცხავდა კონსტიტუციით გარანტირებული ნებისმიერი უფლების დასაცავად სასამართლოსათვის მიმართვის შესაძლებლობას. საკონსტიტუციო სასამართლომ განაცხადა, რომ სიტყვის თავისუფლება არ იყო აბსოლუტური უფლება, სხვათა უფლებების დასაცავად შეიძლება ეს უფლება შეზღუდულიყო, თუმცა საკონსტიტუციო სასამართლომ ასევე განაცხადა: „ცალკეულ შემთხვევაში, აზრისა და გამოხატვის თავისუფლებას შეიძლება მიენიჭოს უპირატესობა სხვა უფლებებთან შედარებით, მაგრამ ამის მართლზომიერების შეფასება ზუსტად სასამართლოში უნდა მოხდეს ... სასამართლოს უნდა ჰქონდეს შესაძლებლობა, შეაფასოს გამოხატვის ფორმის და შინაარსის ღირებულება, მისი საზოგადოებრივი მნიშვნელობა და, მეორე მხირვ, ის ზიანი, რომელიც ამ უფლების რეალიზაციამ გამოიწვია.“

ამგვარად, საკონსტიტუციო სასამართლომ განაცხადა, ის, რომ თუკი უხამსი პროგრამებით შეილახა სხვისი უფლება, იმ ადამიანს, რომლის უფლებაც პროგრამამ შელახა, საკონსტიტუციო სასამართლო აძლევს შესაძლებლობას, მიმართოს სასამართლოს და არა კომუნიკაციების კომისიას. ასეთ საქმეში სასამართლო აფასებს პროგრამის ფორმას და შინაარსს და ამის საფუძველზე სარჩელს აკმაყოფილებს და გამოხატვის თავისუფლებას ზღუდავს, ასევე აუნაზღაურებს მოსარჩელეს უხამსი პროგრამით მიყენებულ ზიანს, ან სარჩელს არ აკმაყოფილებს და უპირატესობას გამოხატვის თავისუფლებას ანიჭებს. ნებისმიერ შემთხვევაში სასამართლო და არა კომუნიკაციების კომისიაა, ის სახელმწიფო ორგანო, რომელმაც საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებით უხამს პროგრამასთან დაკავშირებით გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს.

სასამართლოსაგან განსხვავებით, კომუნიკაციების კომისია მაუწყებლის წინააღმდეგ საქმის განხილვას იწყებს იმის მიუხედავად, პროგრამით თავს გრძნობს თუ არა ვინმე დაზარალებულად. ამასთან მაუწყებლისათვის კომისიის მიერ დაკისრებული ჯარიმა მიემართება სახელმწიფო ბიუჯეტში და არ ემსახურება პროგრამით მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას. ეს მაშინ როცა საკონსტიტუციო სასამართლო 2009 წლის გადაწყვეტილებაში აცხადებს: „მაუწყებლის მიერ დარღვეული უფლების აღდგენის, მათ შორის, უფლების დარღვევით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნით სასამართლოსადმი მიმართვის აკრძალვა არღვევს საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტს.“

საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებაში არ გვხდება არც ერთი ჩანაწერი იმასთან დაკავშირებით, რომ პარლამენტის მიერ დაწესებული აკრძალვა - კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ რეაგირება მოახდინოს უხამს პროგრამაზე - გაუქმებულია. გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილში აღნიშნულია: „ ცნობილ იქნეს არაკონსტიტუციურად „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე–14 მუხლის მე–2 პუნქტის სიტყვები „გარდა ამ კანონის 52-ე, 54-ე, 56–ე ... მუხლებით გათვალისწინებული ნორმებისა“ იმ ნაწილში, რომელიც ეხება 56-ე მუხლის მე–4 პუნქტის სიტყვებს „...ადამიანისა და მოქალაქის ღირსებისა და ძირითად უფლებათა შემლახავი ისეთი პროგრამის ან რეკლამის განთავსება, რომელიც შეიცავს უხამსობას“, საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმარებით.“ ამ ჩანაწერში მნიშვნელოვანია ის, რომ სადავო ნორმა საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად სცნო კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებაში. ეს იყო მუხლი, რომლითაც გარანტირებული იყო სასამართლოსათვის და არა კომუნიკაციების ეროვნული კომისიისათვის ან სხვა ადმინისტრაციული ორგანოსათვის მიმართვის უფლება. ამგვარად, არც გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი გამოდგება იმის მტკიცებისათვის, რომ საკონსტიტუციო სასამართლომ გააუქმა კომისიის მიერ უხამს პროგრამაზე რეაგირების აკრძალვა.

ამგვარად, საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის გადაწყვეტილება არათუ არ ავალდებულებს, არამედ უკრძალავს კიდეც სასამართლოს გარდა სხვა რომელიმე ადმინისტრაციულ ორგანოს, მათ შორის კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას, უხამსობასთან დაკავშირებული საჩივრების განხილვის შესაძლებლობას. კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას ისევე ეკრძალება ასეთი საჩივრების განხილვა, როგორც საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის გადაწყვეტილების მიღებამდე ეკრძალებოდა.