საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია, სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების (ISFED) მხარდაჭერით, ევროკავშირის დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში, საარჩევნო თემატურ მედიამონიტორინგს იწყებს.

მედიამონიტორინგისთვის შემდეგი 10 ტელევიზია: საზოგადოებრივი მაუწყებელი, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი, იმედი, მთავარი არხი, რუსთავი2, პოსტვ. ფორმულა, ტვ პირველი, palitra news და კავკასია და 8 ონლაინ მედიასაშუალება: interpressnews.ge, radiotavisupleba.ge, primetime.ge, tabula.ge, netgazeti.ge, sputnik-georgia.com, publika.ge და news.on.ge შეირჩა.

"სამთვიანი მონიტორინგი მოიცავს, ტელევიზიების შემთხვევაში, 2024 წლის 27 აგვიტოდან 26 ნოემბრის ჩათვლით პერიოდში პრაიმთაიმში გადაცემულ ახალ ამბებსა და ტოკშოუს ფორმატის გადაცემებს, ხოლო ონლაინ მედიასაშუალების შემთხვევაში ამავე პერიოდში მათ ვებ-საიტებზე გამოქვეყნებულ იმ სარედაქციო მასალებს, რომლებშიც ფიგურირებენ მონიტორინგის სუბიექტები - პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები, თანამდებობის პირები, პარლამენტის წევრები და ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლები. 

მონიტორინგის ინტერესის საგანი იქნება ის, თუ რამდენად იცავენ მედიასაშუალებები ეთიკურ და პროფესიულ სტანდარტებს საარჩევნო თემატიკის გაშუქების დროს და რამდენად ხარისხიანია ის მედიაპროდუქტი, რომელსაც ისინი აწვდიან აუდიტორიას. მედიაპროდუქტები შეფასდება ისეთი კრიტერიუმების მიხედვით, როგორიცაა ბალანსი, მიუკერძოებლობა, ჟურნალისტის/გადაცემის წამყვანის მიერ გამოყენებული ენა, სიზუსტე, ფაქტებზე დაფუძნებული გაშუქება და ფაქტების დროული გაშუქება. ქარტია დააკვირდება, ხომ არ ტოვებს რომელიმე მედიასაშუალება მნიშვნელოვან ახალ ამბავს ან ინფორმაციას, და ხომ არ ცდილობს ის აუდიტორიის მანიპულირებას სხვადასხვა ხერხის გამოყენებით. ქარტია ყურადღებას მივაქცევს იმასაც, თუ როგორ მგრძნობელობას იჩენს ესა თუ ის მედიასაშუალება გენდერული საკითხების გაშუქებისას",- ვკითხულობთ ორგანიზაციის განცხადებაში. 

აზერბაიჯანში OC Media-ს კიდევ ერთი კონტრიბუტორი და აქტივისტი, სამად შიხი დააკავეს. გამოცემის ინფორმაციით, ის ბაქოს აეროპორტში სწორედ მაშინ დააკავეს, როდესაც თბილისში გამგზავრებას ცდილობდა.

სამად შიხის დაკავებისა და ბრალდების შესახებ აზერბაიჯანის სამართალდამცავ უწყებას ოფიციალური განცხადება ჯერ არ გაუვრცელებია.

OC Media-ს თანადამფუძნებლისა და რედაქტორის, მარიამ ნიკურაძის თქმით, ისიც კი უცნობია, თუ სად ჰყავთ დაკავებული. 

„სამწუხაროდ, არაფერი ვიცით ბევრი, ისიც არ იციან, სად ჰყავთ. ალბათ, სასამართლო რომ ჩაინიშნება, მეტი გვეცოდინება“, - განაცხადა ნიკურაძემ.

22 აგვისტოს აზერბაიჯანში OC media-ს კიდევ ერთი კონტრიბუტორი და ალიევის რეჟიმის კრიტიკოსი, ბაჰრუზ სამადოვიც დააკავეს.

სამადოვი სახელმწიფო ღალატის ბრალდებითაა დაკავებული. ბრალის დამტკიცების შემთხვევაში მას 12-20 წლით თავისუფლების აღკვეთა ან სამუდამო პატიმრობა ემუქრება. 

როგორც OC Media-ს რედაქტორი აღნიშნავს, აზერბაიჯანში ჟურნალისტებს რთულ ვითარებაში უწევთ მუშაობა. დაკავებების სერია კი, გასული წლის ნოებერ-დეკემბერში დაიყო, როდესაც abzas media-ში შევიდნენ და 10-ზე მეტი ჟურნალისტი დააკავეს. ასევე, მიმდინარე წლის დასაწყისში დააკავეს ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი რამდენიმე ჟურნალისტი. 

მარიამ ნიკურაძე ამ ამბების გაგრძელებად მიიჩნევს თბილისში აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის, აფგან საგიგოვისა და აზერბაიჯანში, ბაჰრუზ სამადოვის დაკავების საქმეებსაც. 

„აზერბაიჯანშიც საპარლამენტო არჩევნები მოდის. ჯერ ისედაც ვინც იყო დაჩენილი კრიტიკული ჟურნალისტი, ძლივს ახერხებდა აზერბაიჯანიდან მუშაობას და უკვე თითქმის, აღარავინ დარჩა. ძალიან რთული სიტუაციაა და ამ პოლიტიკის გაგრძელებაა ნამდვილად,“ - აღნიშნა მან.

თბილისში აზერბაიჯანელი ჟურნალისტი, აფგან სადიგოვი შემდგომი ექსტრადირების მიზნით 3 აგვისტოს დააკავეს, მეორე დღეს კი აფგან სადიგოვს 3-თვიანი საექსტრადიციო პატიმრობა შეეფარდა. საქალაქო სასამართლოს 4 აგვისტოს განჩინება უცვლელი დატოვა სააპელაციო სასამართლომაც.  

აფგან სადიგოვის შესახებ ვრცლად იხილეთ „მედიაჩეკერის“ მასალებში: 

• საექსტრადიციო პატიმრობის გაუქმებაზე სადიგოვის საჩივარი სააპელაციომ განუხილველი დატოვა
• სადიგოვის საქმე ვრცლად: საექსტრადიციო პატიმრობა სააპელაციოში გასაჩივრდა

OC media-ს კონტრიბუტორი და ალიევის რეჟიმის კრიტიკოსი, ბაჰრუზ სამადოვი აზერბაიჯანის სახელმწიფო უსაფრთხოების თანამშრომლებმა სახელმწიფო ღალატის ბრალდებით დააკავეს, რომელიც „სომხებთან მიმოწერას“ უკავშირდება. ამის შესახებ „კავკაზსკი უზელს“ ჟურნალისტის ბებიამ განუცხადა.

ზიბეიდი ოსმანოვას თქმით, მისი შვილიშვილი 21 აგვისტოს, დაახლოებით 16:00 საათზე დააკავეს, როდესაც მეგობრებთან ერთად სანაპიროზე წავიდა.

აღნიშნული ინტერვიუდან ირკვევა, რომ მოგვიანებით ჟურნალისტის ბებიას მისთვის უცნობმა ადვოკატმა დაურეკა და უთხრა, რომ ბაჰრუზი სახელმწიფო ღალატშია ეჭვმიტანილი, ვინაიდან აღმოჩენილია მისი „მიმოწერა სომხებთან“, რომელთა შეკვეთითაც თარგმნიდა და წერდა სტატიებს.

როგორც ირკვევა, ბაჰრუზ სამადოვი მომავალი პოლიტოლოგია, რომელიც კვლევების ფარგლებში სწავლობდა სომხეთ-აზერბაიჯანის კონფლიქტსაც. ის  ალიევის ხელისუფლების კრიტიკოსი და ასევე, სომხეთთან მშვიდობიანი ურთიერთობის მხარდამჭერია.

სამადოვის კოლეგები ვარაუდობენ, რომ მისი დაკავება საერთაშორისო მედიებში ალიევის რეჟიმის მიმართ კრიტიკულ სტატიებს უკავშირდება.

OC Media-ს თანადამფუძნებლისა და რედაქტორის, მარიამ ნიკურაძის თქმით, ბაჰრუზ სამადოვი მწვავედ აკრიტიკებს აზერბაიჯანის ხელისუფლების ავტორიტარიზმს, ქვეყნის მილიტარისტულ რიტორიკასა და მიდგომებს და ეწინააღმდეგება სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის კონფლიქტს. ასევე, ის ხშირად აქვეყნებს პუბლიკაციებს ქვეყნის შიდა ამბებზე, მთავრობასა და პოლიტიკაზე.

ნიკურაძის შეფასებით, სადამოვის დაკავების მიზეზი შეიძლება სომხეთ-აზერბაიჯანის კონფლიქტზე მისი მოსაზრებები გამხდარიყო. 

„ვფიქრობთ, რომ შესაძლოა, ბაჰრუზის დაკავება მისსავე მოსაზრებებს უკავშირდებოდეს სომხეთ-აზერბაიჯანის კონფლიქტზე, რადგან ომის დროსაც კი, ომის წინააღმდეგ გამოდიოდა, რაც აზერბაიჯანისთვის საკმაოდ საკამათო პოზიციაა.

მისთვის ბრალი ოფიციალურად ჯერ არ წარუდგენიათ, მაგრამ როგორც ოჯახის წევრები ამობებნ, ბრალი ღალატში ედება… ეს ალბათ, კონფლიქტთან დაკავშირებული მოსაზრების გამოა და არა პოლიტიკური კრიტიკის გამო“.

როგორც OC Media-ს რედაქტორი აღნიშნავს, აზერბაიჯანში ჟურნალისტებს რთულ ვითარებაში უწევთ მუშაობა. დაკავებების სერია კი, გასული წლის ნოებერ-დეკემბერში დაიყო, როდესაც abzas media-ში შევიდნენ და 10-ზე მეტი ჟურნალისტი დააკავეს. ასევე, მიმდინარე წლის დასაწყისში დააკავეს ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი რამდენიმე ჟურნალისტი. 

მარიამ ნიკურაძე ამ ამბების გაგრძელებად მიიჩნევს თბილისში აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის, აფგან საგიგოვისა და აზერბაიჯანში, ბაჰრუზ სამადოვის დაკავების საქმეებსაც. 

„აზერბაიჯანშიც საპარლამენტო არჩევნები მოდის. ჯერ ისედაც ვინც იყო დაჩენილი კრიტიკული ჟურნალისტი, ძლივს ახერხებდა აზერბაიჯანიდან მუშაობას და უკვე თითქმის, აღარავინ დარჩა. ძალიან რთული სიტუაციაა და ამ პოლიტიკის გაგრძელებაა ნამდვილად,“ - აღნიშნა მან.

თბილისში აზერბაიჯანელი ჟურნალისტი, აფგან სადიგოვი შემდგომი ექსტრადირების მიზნით 3 აგვისტოს დააკავეს, მეორე დღეს კი აფგან სადიგოვს 3-თვიანი საექსტრადიციო პატიმრობა შეეფარდა. საქალაქო სასამართლოს 4 აგვისტოს განჩინება უცვლელი დატოვა სააპელაციო სასამართლომაც.  

აფგან სადიგოვის შესახებ ვრცლად იხილეთ „მედიაჩეკერის“ მასალებში: 

• საექსტრადიციო პატიმრობის გაუქმებაზე სადიგოვის საჩივარი სააპელაციომ განუხილველი დატოვა
• სადიგოვის საქმე ვრცლად: საექსტრადიციო პატიმრობა სააპელაციოში გასაჩივრდა

კომუნიკაციების კომისიამ ტელეკომპანია „ობიექტივი“ პოლიტიკური გაერთიანება „საქართველოს პატრიოტთა ალიანსის“ მომავალ არჩევნებში ხელშემწყობი და სხვა პარტიების არჩევის ხელშემშლელი ვიდეორგოლების გამო წერილობით გააფრთხილა. 

„ComCom-ის მიერ განხორციელებული მედიამონიტორინგის შედეგად დადგინდა, რომ მიმდინარე წლის აგვისტოში მაუწყებელმა აღნიშნული ტიპის რეკლამები ეთერში მრავალჯერადად განათავსა. კერძოდ, ვიდეორგოლებში პოლიტიკური გაერთიანება „საქართველოს პატრიოტთა ალიანსის“ ლიდერები და სხვა პირები საუბრობენ ისეთ თემებზე, როგორიცაა პენსიები, უცხოელებზე მიწის მიყიდვა, ანაბრების დაბრუნება და ა.შ. ამასთან ერთად კი, გაკრიტიკებულია სხვა პარტიებისა თუ პოლიტიკური ძალების საქმიანობა“, - ვკითხულობთ მარეგულირებლის განცხადებაში. 

აღნიშნული რეკლამები კომუნიკაციების კომისიამ პოლიტიკურ რეკლამად შეაფასა და რადგან „ობიექტივი“ ბოლო ერთი წლის განმავლობაში მსგავსი დარღვევისთვის არ დასანქცირებულა, ComCom-მა ის წერილობით გააფრთხილა.

კომისიამ 15 აგვისტოს „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის ნეგატიურ კონტექსტში წარმოჩენისა და „რუსულად" მოხსენიებისთვის 2500 ლარით დააჯარიმა ტელეკომპანია „მთავარი არხი“, პოლიტიკური რეკლამის არაწინასაარჩევნო პერიოდში გავრცელებისთვის წერილობით გააფრთხილა POSTV-ი.

პოლიტიკური რეკლამის გავრცელებისთვის 9 აგვისტოს დასანქცირდა „ალტ-ინფოც“.  

არაწინასაარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური რეკლამის გავრცელებისთვის -  რუსული კანონის მხარდამჭერ დეპუტატებზე ვიდეორგოლის ეთერში გაშვების გამო კომუნიკაციების კომისიამ „მთავარი არხი“ გააფრთხილა ივლისშიც.

ივნისის თვეში კი ComCom-მა არაწინასაარჩევნი პერიოდში პოლიტიკურ რეკლამად „ლელოს“ ლიდერის, მამუკა ხაზარაძის საკუთარ წიგნზე საუბარი მიიჩნია და 4 ტელეკომპანია: „მთავარი არხი“, „ტვ პირველი“ ,„ფორმულა“ და  „კავკასია“ დაასანქცირა.

ComCom-მა ყველა ეს გადაწყვეტილება მონიტორინგის საფუძველზე მიიღო. მათი განმარტებით, ყველა ტელემაუწყებლის მონიტორინგს კომისია წელიწადში არანაკლებ ორჯერ ატარებს. ამასთან, წლის განმავლობაში რამდენჯერმე დამატებით ხორციელდება ყველაზე რეიტინგული, TOP 10 ტელემაუწყებლის მონიტორინგიც.

საპარლამენტო არჩევნები საქართველოში 26 ოქტომბერს გაიმართება,  წინასაარჩევნო კამპანია (აგიტაცია) კი საარჩევნო კოდექსის მიხედვით, კენჭისყრის დღემდე 60 დღით ადრე იწყება.

რისთვის ასანქცირებს ComCom-ი ტელემედიის ნაწილს - ვრცლად გაეცანით „მედიაჩეკერის“ მიერ მომზადებული მასალას. 

„მედიაომბუდსმენის“ ანგარიშის თანახმად, 2023 და 2024 წლებში რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციების გაშუქებისას, საქართველოს პარლამენტში მომუშავე 12 ჟურნალისტის, 4 ოპერატორისა და 1 ფოტოჟურნალისტის უფლებების შეზღუდვის და დარღვევის 19 შემთხვევა გამოვლინდა. 

როგორც ანგარიშიდან - „აკრედიტაციით და აკრედიტაციის გარეშე მედიის სამუშაო პირობები საქართველოს პარლამენტის შენობაში 2023 და 2024 წელს“ ირკვევა, „მედიაომბუდსმენმა“ 15 ჟურნალისტის და ოპერატორის კონსტიტუციური უფლებების დასაცავად არაერთხელ მიმართა საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარეს, თბილისის საქალაქო სასამართლოს, სახალხო დამცველს, სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს, თუმცა, ანგარიშის გასაჯაროების დროისთვის (20.08.2024) სახელმწიფოს საპასუხო ქმედითი ნაბიჯები არ გადაუდგამს.

„აღსანიშნავია, რომ პარლამენტის შენობაში, უმრავლესობის დეპუტატების ინიციატივით, შეზღუდვები და ხელოვნური ბარიერები გამოყენებული იყო დამოუკიდებელი და კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკის მქონე მედიასაშუალებების გადამღები ჯგუფების მიმართ. სახდელის დაკისრების ინიციატორები იყვნენ მმართველი პარტიის, „ქართული ოცნების“ დეპუტატები და საქართველოს პარლამენტის აპარატი“.

მედიის წარმომადგენლების უფლებების დარღვევის შემთხვევებიდან 3 პარლამენტის შენობიდან გამოძევების ფაქტია, 3 პარლამენტის წევრის ეთიკური ნორმების სავარაუდო დარღვევა, ხოლო 12 აკრედიტაციის შეჩერება (აქედან 1 სახდელის განმეორებით დაკისრება). 

„მედიაომბუდსმენის“ იურისტის, ილონა დიასამიძის განცხადებით, ორგანიზაციის ანგარიში ცხადყოფს, რომ 2023-2024 წლებში რუსული კანონის ირგვლივ განვითარებული მოვლენების პარალელურად, კრიტიკული მედიის წარმომადგენლების მუდმივი დევნა გრძელდება.

„საქართველოს პარლამეტის წარმომადგენლების ჟურნალისტების დიდ ნაწილს სრულიად დაუსაბუთებლად  ართმევენ  შესაძლებლობა საკანონმდებლო ორგანოდან  გააშუქონ ქვეყნისთვის მნიშვნელოვანი საკითხები. ზოგ შემთხვევაში ეს ხდება  აკრედიტაციის შეჩერების გზით, ზოგ შემთხვევაში კი - უსაფრთხოების მიზეზით, დაშვებაზე უარის თქმით.

საქართველოში ჟურნალისტებსა და ოპერატორებს არ აქვთ უსაფრთხო სამუშაო გარემო:

• მათ საერთოდ არ იცავენ ან სათანადოდ არ იცავენ სასამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლები;
• სპეციალური საგამოძიებო სამსახური საერთოდ ან სათანადოთ არ იძიებს მათდამი განხორციელებულ ძალადობრივ ქმედებებს, რაც უშუალოდ უკავშირდება ჟურნალისტურ  საქმიანობას;
• სახალხო დამცველი სათანადოდ არ რეაგირებს მათი უფლებების დარღვევების ფაქტებზე“ - აღნიშნა დიასამიძემ.

2023 და 2024 წლებში გამოკვეთილ სხვა ტენდენციებთან დაკავშირებით ანგარიშში ვკითხულობთ: 

• ე.წ. „რუსული კანონის“ მიღებისას სამი ჟურნალისტის საქმეზე საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარემ არ შეისწავლა მედიის წარმომადგენლების შევიწროვების და მათი პარლამენტის შენობიდან გამოძევების საკითხების კანონიერება. მიუხედავად არაერთი მტკიცებულების და მიმართვისა, სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა აღნიშნულ შემთხვევასთან დაკავშირებით ჟურნალისტებს არ მიანიჭა სავარაუდო მსხვერპლის სტატუსი. Საქმეზე გამოძიება დასრულებული არ არის;
• განმეორებითი დარღვევის საფუძვლით საქართველოს პარლამენტის აპარატმა უკანონო და არაპროპორციული სახდელი გამოიყენა ტელეკომპანია „ფორმულას“ ჟურნალისტის სოფიო გოზალიშვილის მიმართ, როცა ჟურნალისტს ექვსი თვით აუკრძალა საქართველოს პარლამენტში საქმიანობა;
• თბილისის საქალაქო სასამართლოს ამ დრომდე არ განუხილავს 2023 წელს პარლამენტის წინააღმდეგ რეგლამენტის გაუქმებასთან დაკავშირებული დავები.

„მედიაომბუდსმენის“ განმარტებით, საქართველოს პარლამენტის აპარატის მიერ განვითარებული პრაქტიკა, რაც კრიტიკული მედიასაშუალებების დასჯის ტენდენციად ჩამოყალიბდა, ყველაზე თვალსაჩინოდ მიანიშნებს საქართველოში გამოხატვის თავისუფლებით სარგებლობის მნიშვნელოვან კრიზისზე.


სამი ჟურნალისტის პარლამენტის შენობიდან გამოძევების საქმე რეაგირების მიღმა

2024 წლის 5 აგვისტოს თბილისის საქალაქო სასამართლომ წარმოებაში მიიღო ტელეკომპანია „ფორმულას“ სარჩელი. ტელევიზია მისი ჟურნალისტის, სოფიო გოზალიშვილისათვის საპარლამენტო აკრედიტაციის 6 თვით შეჩერებას ასაჩივრებს.

პარლამენტის აპარატის დასაბუთებით, სოფიო გოზალიშვილმა 2024 წლის 29 მაისს უმრავლესობის დეპუტატის, ნინო წილოსანის მიერ ინტერვიუს ჩაწერაზე უარის თქმის მიუხედავად, ინტერვიუს ჩაწერის მცდელობა კვლავ გააგრძელა და ვიდეოჩაწერა არ შეწყვიტა.

„ფორმულამ“ სასამართლომდე საჩივრით საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარესაც მიმართა, თუმცა, კანონით დადგენილ ვადაში მან წარდგენილ საჩივართან დაკავშირებით არ იმსჯელა.

სასამართლომ გასაჩივრებული აქტის მოქმედება არ შეაჩერა და მიუთითა, რომ მისი შეჩერება სხვა პირის კანონიერ უფლებას ან ინტერესს მიაყენებს მნიშვნელოვან ზიანს. აღნიშნული განჩინების გაუქმების მიზნით, ტელეკომპანიამ კერძო საჩივრით მიმართა სააპელაციო სასამართლოს.

• „TV პირველი და ნატალია ქაჯაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“
  

„TV პირველი“ და მისი ჟურნალისტი ნატალია ქაჯაია 2023 წლის მაისიდან თბილისის საქალაქო სასამართლოში ასაჩივრებენ პარლამენტის თავმჯდომარის მიერ მიღებულ დოკუმენტს, რომელიც აკრედიტაციის წესებს ადგენს და ამ ბრძანების ნაწილობრივ ბათილად ცნობას მოითხოვენ. ამ საქმეზე სასამართლო პროცესი ამ დრომდე არ ჩანიშნულა. იდენტური შინაარსის მოთხოვნით ჟურნალისტები და ოპერატორები საკონსტიტუციო სასამართლოსაც მიმართავენ. 

პარლამენტის ეთიკის საბჭოს უმოქმედობა

როგორც „მედიაომბუდსმენის“ ანგარიშში ვკითხულობთ, პარლამენტის წევრების მხრიდან გამოვლენილი არაერთი დარღვევისა და საჭირო ეთიკის კოდექსის მიღების მიუხედავად, დღემდე არ არის ჩამოყალიბებული ეთიკის საბჭოს შემადგენლობა და დღემდე არ ეკისრებათ კანონმდებლებს პოლიტიკური პასუხისმგებლობა. 

„ჟურნალისტების სამუშაო გარემო საქართველოს პარლამენტში უფრო და უფრო მძიმდება. კერძოდ, საქართველოს პარლამენტის წევრები მმართველი პარტიიდან აგრძელებენ ჟურნალისტების შევიწროვებას როგორც უხეში ქცევით, ისე საკანონმდებლო აქტების გაუარესებით“.

ვრცლად იხილეთ „მედიაჩეკერის“ მასალებში:

• „პროტესტი“ და „ადევნება“ - რატომ დაიხურა პარლამენტი მედიისთვის
• სახელმწიფოს წარმომადგენლებმა ჟურნალისტების პროფესიული საქმიანობის შესაწყვეტად სხვადასხვა დანაშაულებრივი მექანიზმი გამოიყენეს - „მედიაომბუდსმენი“
• პარლამენტი „მედიაჩეკერს“ აკრედიტაცია შეჩერებულ ჟურნალისტებთან დაკავშირებით ინფორმაციას არ აწვდის

კომუნიკაციების კომისიამ 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინასაარჩევნო პერიოდის გაშუქებისას კანონმდებლობის დაცვის მიზნით, მაუწყებლებისთვის საარჩევნო საკითხების რეგულირებასთან დაკავშირებით გზამკვლევი გამოაქვეყნა.

„გამოქვეყნებული დოკუმენტი საინფორმაციო-სარეკომენდაციო ხასიათისაა და მაუწყებლებს დაეხმარება მათი საქმიანობის სწორად წარმართვაში, ასევე მედიის წარმომადგენლებისთვის წინასწარ განჭვრეტადი იქნება წინასაარჩევნო მედიამონიტორინგისას კომუნიკაციების კომისიის როგორც ხედვები, ისე კანონმდებლობის დარღვევების შემთხვევაში, კომისიის მიდგომები,“ - ნათქვამია ComCom-ის განცხადებაში.

დოკუმენტში მიმოხილულია მაუწყებლებისთვის განსაზღვრული ვალდებულებები, მათ შორის პოლიტიკური რეკლამის მიმართ მოთხოვნები, ასევე, მაუწყებლების ვალდებულებები ფასიან და უფასო პოლიტიკური რეკლამის ეთერში განთავსებასთან, საზოგადოებრივი აზრის კვლევების გამოქვეყნებასა და წინასაარჩევნო დებატებთან დაკავშირებით, როგორც შინაარსობრივი, ისე გავრცელებისთვის განსაზღვრული პერიოდის კუთხით. 

გზამკვლევში ასევე განხილულია მედიის მიერ საარჩევნო საკითხების მომწესრიგებელი კანონმდებლობის დარღვევისთვის პასუხისმგებლობის დაკისრების სამართლებრივი ნორმები, მათ შორის „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონის, საარჩევნო კოდექსისა და კომუნიკაციების კომისიის მიერ მიღებული დადგენილებების მიხედვით

—------------------------------------------------------------------------------------------------

15 აგვისტოს ComCom-მა  ტელეკომპანია „მთავარი არხი“ „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის ნეგატიურ კონტექსტში წარმოჩენისა და „რუსულად" მოხსენიებისთვის 2500 ლარით დააჯარიმა, ხოლო პოლიტიკური რეკლამის არაწინასაარჩევნო პერიოდში გავრცელებისთვის წერილობით გააფრთხილა POSTV-ი.

9 აგვისტოს კომისიამ პოლიტიკური რეკლამის გავრცელებისთვის დაასანქცირა .„ალტ-ინფო“.  

არაწინასაარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური რეკლამის გავრცელებისთვის -  რუსული კანონის მხარდამჭერ დეპუტატებზე ვიდეორგოლის ეთერში გაშვების გამო კომუნიკაციების კომისიამ „მთავარი არხი“ გააფრთხილა ივლისშიც.

 ივნისის თვეში კი ComCom-მა არაწინასაარჩევნი პერიოდში პოლიტიკურ რეკლამად „ლელოს“ ლიდერის, მამუკა ხაზარაძის საკუთარ წიგნზე საუბარიც მიიჩნია და 4 ტელეკომპანია: „მთავარი არხი“, „ტვ პირველი“ ,„ფორმულა“ და  „კავკასია“ დაასანქცირა.

ComCom-მა ყველა ეს გადაწყვეტილება მონიტორინგის საფუძველზე მიიღო. მათი განმარტებით, ყველა ტელემაუწყებლის მონიტორინგს კომისია წელიწადში არანაკლებ ორჯერ ატარებს. ამასთან, წლის განმავლობაში რამდენჯერმე დამატებით ხორციელდება ყველაზე რეიტინგული, TOP 10 ტელემაუწყებლის მონიტორინგიც.

საპარლამენტო არჩევნები საქართველოში 26 ოქტომბერს გაიმართება,  წინასაარჩევნო კამპანია (აგიტაცია) კი საარჩევნო კოდექსის მიხედვით, კენჭისყრის დღემდე 60 დღით ადრე იწყება.

რისთვის ასანქცირებს ComCom-ი ტელემედიის ნაწილს - ვრცლად გაეცანით „მედიაჩეკერის“ მიერ მომზადებული მასალას. 

„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის“ წევრთა საერთო კრების ერთხმად მიღებული გადაწყვეტილებით, ორგანიზაცია რუსული კანონის მოთხოვნებს არ შეასრულებს და „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციათა რეესტრში“ არ დარეგისტრირდება. 

ქარტიას მიაჩნია, რომ საქართველოს კანონი „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ შეუთავსებელია დემოკრატიული, სამართლებრივი და სოციალური კეთილდღეობის სახელმწიფოს პრინციპებთან და ეწინააღმდეგება გამოხატვის თავისუფლებას, გაერთიანების თავისუფლებას, თანასწორი მოპყრობის უფლებას და საქართველოს კონსტიტუციითა და ადამიანის უფლებების ევროპული კონვენციით გარანტირებულ სხვა ფუნდამენტურ უფლებებს. 

„ეს კანონი შეუძლებელს ხდის საქართველოს ინტეგრაციას  ევრო-ატლანტიკურ სტრუქტურებში, ანადგურებს საქართველოს საერთაშორისო რეპუტაციასა და ევროპულ მომავალს, ანგრევს საქართველოს ეკონომიკას და საფრთხეს უქმნის ქვეყანაში სამოქალაქო წესრიგსა და მშვიდობას.

საქართველოს კანონი „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ უცხოური ძალის ინტერესების გატარებად აცხადებს იმ საქმიანობას, რასაც საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია ახორციელებს დაარსების დღიდან, პროფესიული და ეთიკური სტანდარტების დაცვისა და თვითრეგულირების მექანიზმების შექმნის გზით მედიის საზოგადოებრივი პასუხისმგებლობის ასამაღლებლად, და ახდენს ორგანიზაციის სტიგმატიზებასა და დისკრიმინაციას.

რეგისტრაცია „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციათა რეესტრში“ დამაზიანებელი და შეუთავსებელია საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მისიასთან, მიზნებთან და პრინციპებთან“.

„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ რუსული კანონი საქართველოში 3 ივნისიდან მოქმედებს. კანონი გრანტის მიმღებ ორგანიზაციებს, მათ შორის მედიასაშუალებებს „უცხო ძალის ინტერესების გამტარებლის“ სტატუსს ანიჭებს.

საქართველოს იუსტიციის მინისტრის ბრძანება კი "უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციათა" რეესტრის წარმოების, საფინანსო დეკლარაციის წარდგენისა და მონიტორინგის წესის დამტკიცების შესახებ საქართველოს  საკანონდებლო მაცნეზე პირველ აგვისტოს გამოქვეყნდა. 

ორგანიზაციებს ნებაყოფლობითი რეგისტრაციის ვადა 1 სექტემბერს ეწურებათ. შემდეგ კი იუსტიციის სამინისტრო მონიტორინგს დაიწყებს, აღმოჩენილ და დაურეგისტრირებელ „უცხო ძალის ინტერესების გამტარებელს" 25 000 ლარით დააჯარიმებს და მისი ნების მიუხედავად დაარეგისტრირებს.

სამაგიეროდ, POSTV-ის ვებგვერდზე იძებნება 2 ამბავი: "ნინო ფოჩხუა ზუგდიდში მომხდარი ტრაგედიის შესახებ რადიკალების გამოხმაურებებზე: “სახელმწიფოსგან ყოველ თვე 1500 ლარს და თითო ბავშვზე ცალკე დახმარებას იღებდნენ. ადამიანმა არ უნდა იკადრო ყველაფერი, მაგრამ გვარამიას, მაქარაშვილს და მათ კლასტერს ადამიანობის არაფერი სცხიათ” და "ნინო კვარაცხელია ზუგდიდის ტრაგედიის შესახებ: “მარტივია დააბრალო მთავრობას, უბრალოდ, რომ ირაზმებით, ათას სისაძაგლეს იგონებთ, ან ღმერთის არ გეშინიათ, ან საკუთარ სინდისთან ღამე მარტო დარჩენის? გლოვაც რომ არ შეგიძლიათ, რამე წმინდა დარჩა თქვენთვის?” 

• ეცადეთ ჟურნალისტური მასალის მთავარი მიზანი სისტემური პრობლემის მხილება იყოს - რატომ არის საჭირო საზოგადოების დახმარება ბავშვის სიცოცხლის გადასარჩენად და რატომ ვერ უზრუნველყოფს მის მკურნალობას სახელმწიფო. გახსოვდეთ, რომ მასალის გმირი ბავშვის გარდა იმავე მდგომარეობაში კიდევ არაერთი ადამიანია და მათ თქვენთან დაკავშირება ვერ მოახერხეს.
• მნიშვნელოვანია, ბავშვთა სიღარიბე და სოციალური პრობლემები გააშუქოთ თანმიმდევრობით. კონკრეტული ისტორიები გამოიყენეთ ზოგადი, სისტემური პრობლემის წარმოსაჩენად.

კომუნიკაციების კომისიამ არაწინასაარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური რეკლამის გავრცელებისთვის „ალტ-ინფო" წერილობით გააფრთხილა. მიმდინარე წლის ივლისში მაუწყებლის ეთერით გასულ ვიდეორგოლში „ალტ-ინფოს“ წარმომადგენელმა განაცხადა, რომ „ქართული ოცნების“ მიერ მათი პოლიტიკური პარტიების უკანონოდ დაბლოკვის მიუხედავად, არჩევნებში მონაწილეობას მიიღებენ.

„ასევე, ის [„ალტ-ინფოს“ წარმომადგენელი] გამოდის შემდეგი მოწოდებით: „დაგვიდექით გვერდით თუ გინდათ, რომ „ნაცების“ და „ქოცების“ გარდა სხვა არჩევანიც არსებობდეს“. კომუნიკაციების კომისიამ მიიჩნია, რომ ვიდეორგოლი მომავალ საპარლამენტო არჩევნებში პოლიტიკური გაერთიანებების „ქართული ოცნებისა“ და „ნაციონალური მოძრაობის“ არჩევის ხელშეშლას ემსახურება“, - განმარტავს კომისია. 

ვინაიდან „ალტ-ინფო“ ბოლო ერთი წლის განმავლობაში მსგავსი დარღვევისთვის დასანქცირებული არ ყოფილა, ComCom-მა ის წერილობით გააფრთხილა.

„ალტ-ინფო“ ღიად კრემლისტური და ანტიდასავლური სარედაქციო პოლიტიკით გამოირჩევა. არხის წამყვანები ხშირად ავრცელებენ დეზინფორმაციას. ტელეკომპანიის შესახებ ვრცლად წაიკითხეთ mediameter-ზე.

კომუნიკაციების კომისიამ მანამდე, ივლისში, არაწინასაარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური რეკლამის გავრცელებისთვის -  რუსული კანონის მხარდამჭერ დეპუტატებზე ვიდეორგოლის ეთერში გაშვების გამო "მთავარი არხი" გააფრთხილა. 

ივნისის თვეში კი ComCom-მა არაწინასაარჩევნი პერიოდში პოლიტიკურ რეკლამად „ლელოს“ ლიდერის, მამუკა ხაზარაძის საკუთარ წიგნზე საუბარი მიიჩნია და 4 ტელეკომპანია: „მთავარი არხი“, „ტვ პირველი“ ,„ფორმულა“ და  „კავკასია“ დაასანქცირა.

საპარლამენტო არჩევნები საქართველოში 26 ოქტომბერს გაიმართება,  წინასაარჩევნო კამპანია (აგიტაცია) კი საარჩევნო კოდექსის მიხედვით, კენჭისყრის დღემდე 60 დღით ადრე იწყება.

ComCom-მა ყველა ეს გადაწყვეტილება მონიტორინგის საფუძველზე მიიღო. მათი განმარტებით, ყველა ტელემაუწყებლის მონიტორინგს კომისია წელიწადში არანაკლებ ორჯერ ატარებს. ამასთან, წლის განმავლობაში რამდენჯერმე დამატებით ხორციელდება ყველაზე რეიტინგული, TOP 10 ტელემაუწყებლის მონიტორინგიც.

რისთვის ასანქცირებს ComCom-ი ტელემედიის ნაწილს - ვრცლად გაეცანით „მედიაჩეკერის“ მიერ მომზადებული მასალას.