15 აპრილს, საფრანგეთში, პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარში, იგივე ნოტრ-დამში, გაჩენილი ხანძარი მსოფლიო მედიის ერთ-ერთ მთავარ თემად იქცა. არაერთი მასალა მომზადდა ქართულ მედიაშიც. ამბავს დეზინფორმაციის ნაკადიც მოჰყვა და ამას გვერდი ვერც ქართული საიტების ნაწილმა აუარა.

ნოტრ-დამის ტაძარის ხანძარზე გავრცელებულ დეზინფორმაციებს შორის, ყველაზე სახიფათო ქსენოფობიური შინაარსის მასალები იყო.

საიტებზე: timenews.ge, batumelebi.cc, siaxleebi.club, www.newposts.cc, www.itar.ge, otime.ge გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ნოტრ-დამის დაწვას მუსლიმები ზეიმობდნენ და ამას, სოციალურ ქსელში ალმოდებული ტაძრის ვიდეოებზე სიცილის ემოციის დართვით გამოხატავდნენ. ტექსტებს საიტებმა სოციალური ქსელიდან აღებული ფოტოასლები (სქრინშოთები) დაურთეს.

საუბარია ფრანგულ მედია BRUT-ის ფეისბუკის გვერდზე გამოქვეყნებულ ვიდეოზე, რომელსაც 10 000-მდე რეაქცია აქვს, მათგან 7 000-ზე მეტი დამწუხრებული, 54 კი სიცილის ემოციაა. “მედიაჩეკერმა” სიცილის ემოციის გამომხატველი პირების პროფილები გადაამოწმა, მათი ნაწილი, გაზიარებული ინფორმაციის ანალიზით, ყალბი გვერდის შთაბეჭდილებას ტოვებს (არის ახლად შექმნილი, ან საერთოდ არ აქვს სახელი და გვარი). იმ პროფილებზე კი, რომლებიც ნაკლებად გავს ყალბს, ერთი შეხვით რელიგიური აღმსარებლობა რთულად დასადგენია. ამავე დროს, 10 000-იან აქტივობაში (მოწონების, სევდის და ა.შ. მანიშნებელი), მხოლოდ 54 ღიმილის ემოცია არ იძლევა ცალსახად იმის მტკიცების საფუძველს, რომ მუსლიმებმა ნოტრ-დამის დაწვა იზეიმეს.

 

“მუსლიმებისა და “თანამედროვე ბარბაროსების” სიხარული პარიზის ტაძრის გამო” - ამ სათაურით გამოაქვეყნა kvira.ge-მ ფოტო, რომელშიც ალმოდებული ტაძრის ფონზე ორი უცნობი ადამიანი ჩანს. იგივე ფოტოს Alia.ge-ც აქყვეყნებს და წერს, რომ ასეთი რეაქცია აქვთ მუსლიმ მიგრანტებს პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარში გაჩენილ ხანძარზე.

გამოცემები იუწყებიან, რომ ამის შესახებ უცხოური მედია წერს. თუმცა, სტატიებში არ ჩანს, კონკრეტულად რომელ გამოცემებს ეყრდნობიან. მხოლოდ ამ ფოტოზე დაყრდნობით შეუძლებელია იმის თქმა, რომ ისინი მუსლიმები არიან, ასევე, შეუძლებელია იმის მტკიცება, რომ უცნობი პირების ემოციის მიზეზი ნოტრ-დამში გაჩენილი ხანძარია.

პარიზის ღვთისმშობლის ტაძრის ხანძრიდან მეორე დღეს გავრცელდა მორიგი დეზინფორმაცია, თითქოს, დამწვარ ტაძარში ახალგაზრდები ცეკვავდნენ.

16-17 აპრილს ნახანძრალ ნოტრ-დამში მოცეკვავე ახალგაზრდების შესახებ მცდარი ინფორმაცია და ვიდეო გამოაქვეყნეს გვერდებმა: timenews.ge, newposts.cc, progressnews.ge და gsport24.com . ვიდეო ვირუსულად გავრცელდა სოციალურ ქსელებში. სინამდვილეში, ვიდეო, რომელიც ამ ამბავს ერთვის, 2016 წელს არის გადაღებული და მასში ასახულია არა ნოტრ-დამში, არამედ ასევე  საფრანგეთში მდებარე სენტ-ვინსენტის ტაძარში ახალგაზრდების ცეკვის კადრები.

 

ქსეონოფობიურ შინაარსთან საერთო არაფერი ჰქონდა, მაგრამ, არაზუსტი იყო ერთ-ერთი ფოტოც, რომელიც ასევე ნოტრ-დამის ხანძრის შესახებ გავრცელდა რამდენიმე გვერდსა და საიტზე და აქტიურად გვხვდებოდა სოციალურ ქსელში სხვადასხვა პიროვნებების კედლებზეც. ეს არის ფოტო, რომელზაც ჩანან მეხანძრე-მაშველები ერთ-ერთი რელიკვიით ხელში.

აღნიშნული ფოტო 16 აპრილს ონლაინ გამოცემა ipress.ge-მაც გამოაქვეყნა. თუმცა, გამოცემა აღნიშნავს, რომ ფოტო, რომელიც სტატიას ახლავს, სოციალურ ქსელებში ფრანგმა მომხმარებლებმა გაავრცელეს, დიდი ინფორმაციული ნაკადის გამო კი, მათ ფოტომასალის გადამოწმების საშუალება არ მიეცათ და ის პარიზის ტრაგედიის ამსახველ კადრად მიიჩნიეს. ამავე მასალაში ისიც არის განმარტებული, რომ ფოტო, შესაძლოა, იტალიაში მომხდარ მიწისძვრას ასახავდეს.

სინამდვილეში ეს ფოტო 2009 წელს იტალიაში მომხდარი დამანგრეველი მიწისძვრის დროს არის გადაღებული. 6.3 მაგნიტუდის სიმძლავრის მიწისძვრამ მაშინ ასობით ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა და უამრავი შენობა დაანგრია.




------

პარიზის ერთ-ერთ მთავარ სიმბოლოს, გოთიკური არქიტექტურის ყველაზე თვალსაჩინო ნიმუშს - პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარს, იგივე ნოტრ -დამს, რომელსაც 9 საუკუნოვანი ისტორია აქვს, ცეცხლი 15 აპრილს, საღამოს გაუჩნდა. ხანძარი სწრაფად გავრცელდა, შედეგად ისტორიული ტაძრის ცნობილი სამრეკლო სრულად განადგურდა.

ხანძარს ასობით მეხანძრე-მაშველი რამდენიმე საათის განმავლობაში აქრობდა. ტაძრის მნიშვნელოვანი ნაწილი და საგანძური განადგურებას გადაურჩა. საფრანგეთის მთავრობამ ტაძრის რეკონსტრუქციისა და მისთვის პირვანდელი სახის დაბრუნების პირობა დადო. როგორც სპეციალისტები განმარტავენ, ტაძრის განახლებას რამდენიმე წელი დასჭირდება.

13 აპრილის შაბათის კურერის ერთ-ერთი სიუჟეტი აჭარის რეგიონში სხვადასხვა ინფრასტრუქტურული სამუშაოებისთვის ბიუჯეტიდან გამოყოფილი თანხების გაფლანგვას ეხებოდა. წამყვანის შესავალის სიტყვის მიხედვით, მასალიდან უნდა გაგვეგო, როგორ ფლანგავს ხელისუფლება ჩვენს ფულს და როგორ გადაყარეს მილიონობით ლარი წყალში.  მასალაში მძიმე ბრალდებები იყო, თუმცა, ადგილობრივი ოპოზიციისა და რამდენიმე მკვიდრის კომენტარის გარდა, სხვა დამადასტურებელი დოკუმენტები არ გვინახავს. 

წამყვანის ტექსტი: “პროექტების სია გრძელია, მაგალითად, დიდი ფული ხელისუფლებამ დანიური ძროხების შესაძენად დახარჯა, ხალხი ხულოში დაარწმუნა, რომ მათი ხსნა იყო, რომ ერთ დღეშ 20 ლიტრ რძეს მიიღებდნენ, გაყიდდნენ და სიღარიბეს დაძლევდნენ, მაგრამ ხალხი უფრო დაზარალდა. ჩამოყვანისთანავე პირუტყვი ავად გახდა, ზამთარში მწვანე ბალახს ითხოვდნენ და გადასხმებიც კი დასჭირდათ, ამისთვის დიდი ფული დახარჯეს, მაგრამ ძროხები მაინც ვერ გადაარჩინეს. ძროხები დაიხოცა, ფული წყალში ჩაიყარა, ეს კიდევ ზღვაში წვეთია, იმ დაუდევრობებთან და უნიათობასთან შედარებით, რომელიც ოპოზიციამ გამოიძია, შემდეგ კი ეკა გაგუამ კარდაკარ ჩამოიარა და ყველაფერი სპეციალურად შაბათის კურიერისთვის გადაიღო”.

ჟურნალისტი მასალაში რამდენიმე პროექტზე ამახვილებს ყურადღებას, რომლისთვისაც, როგორც თავადვე განმარტავს, ბიუჯეტიდან თანხა გამოიყო, სამუშაოები არ შესრულდა და ფული გაურკვეველი მიმართლებით გაქრა.

მოდით, თითოეული ცალ-ცალკე განვიხილოთ:

ჟურნალისტი ამბის თხრობას, ჩაქვში, 10 სოციალურად დაუცველისთვის შენობის გასარემონტებლად გამოყოფილი თანხის გაფლანგვით იწყებს და განმარტავს, რომ ძველი ნაგებობის რეაბილიტაციისათვის, სადაც დევნილები უნდა შეესახლებინათ, ადგილობრივი ბიუჯეტიდან 70 000 ლარი გამოიყო, თუმცა “ყველაფერი ისე არ მოხდა, როგორც დაგეგმილი იყო. გამოყოფილი თანხა კარ-ფანჯრების შეცვლაში დაიხარჯა, რომელიც დღეს უკვე გადასაყრელია, შენობა კი არა მარტო საცხოვრებლად არის უვარგისი, არამედ აქ შესვლაც კი სახიფათოა. სახურავი არ არსებობს, კედლები კი ინგრევა”.

აღნიშნულს სიუჟეტში არასამთავრობო ორგანიზაცია “ალტერნატივას” წევრი - ანრი გუბაევი ადასტურებს, თუმცა ყოველგვარი თვალსაჩინო მტკიცებულების გარეშე, მხოლოდ სიტყვიერად:. “ტყუილად არის გადაყრილი 100 000, ის ხალხი ისევ დაუკმაყოფილებელია. მეტსაც გეტყვით, ის პიროვნება, რომელიც ამ პროექტს ხელმძღვანელობდა, დააწინაურეს და ბათუმში მაღალ თანამდებობაზე მუშაობს”.

მასალიდან ისიც გავიგეთ, რომ შენობა, სადაც 10 სოციალურად დაუცველს უნდა ეცხოვრა, ადგილობრივების ინფორმაციით, ნარკომომხმარებლების თავშესაფრად არის ქცეული: “აქ კრიმინალურ სამყაროსთან კავშრში მყოფი პირების თავყრილობები იმართება და კონფლიქტის მიზეზიც არაერთხელ გამხდარა”.


მეორე საკითხი, სადაც ჟურნალისტი, სახელმწიფო ბიუჯეტის გაფლნაგვის კონტექსტში საუბრობს, მაღალმთიან აჭარაში ე.წ. დანიური ძროხების ჩამოყვანის პროექტია, რომლისთვისაც გამოყოფილი ნახევარი მილიონი ლარი, როგორც ჟურნალისტი ამბობს, “წყალში გადაიყარა”, ხალხი კი დაზარალდა.

ჟურნალისტი ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ ნაციონალური მოძრაობის ადგილობრივ წარმომადგენლის მტკიცებით, “ხელისუფლებამ დანიურ ძროხებზე დიდი ფული გააკეთა, კომპანია, რომელმაც ხულოში დანიური ძროხები ჩამოიყვანა აჭარის სოფლის მეურნეობის მინისტრთან დაახლოებულ პირს ეკუთვნის”.

ამის შემდეგ, უკვე თავად ნაციონალური მოძრაობის წევრის ირაკლი ჯორბენაძის კომენტარს ვისმენთ, რომელიც ამბობს, რომ აჭარელი ხალხის მიერ შექმნილი დოვლათი, “მინისტრის ან მისი ოჯახის წევრისა და ახლობლის ჯიბეში” მიედინებოდა.

ან ნაწილში, გარდა ოპოზიციური პარტიის წარმომადგენლის ზეპირსიტყვიერი მსჯელობისა, მის მიერ გაჟღერებული ბრალდებების დამდასტურებელი ვერანაირი მყარი არგუმენტი და დოკუმენტი ვნახეთ.

კიდევ ერთი საკითხი სარფში დაუსრულებელ ინფრასტრუქტურილ პროექტს ეხება, რომლის მოსაგვარებლადაც, როგორც სიუჟეტიდან გავიგეთ, 58 მილიონი ლარი ბიუჯეტიდან გამოიყო.

“ამ ფულით აქ კილომეტრნახევარზე სანაპირო უნდა მოეწყოთ, გზა გაეფართოვებინათ და სარფი ტურისტებისთვის უფრო მიმზიდველი გაეხადათ. დაწყებული მშენებლობა მალავე შეჩერდა, ოპოზიცია ამტკიცებს, რომ ფული შეიჭამა, ფართო გზის ნაცვლად კი ახლა ის გზაც წყალს მიაქვს, რომლითაც წლებია სარგებლობენ”, - ამბობს ჟურნალისტი.

მისი ამ მსჯელობის გასამყარებლად, სიუჟეტში მხოლოდ ერთი ადგილობრივი მკვიდრის და კვლავ “ნაციონალური მოძრაობის” წარმომადგენლის ქენან კახიძის კომენტარია შემოთავაზებული, რომელიც ამბობს, რომ ღარიბაშვილის პრემიერ-მინისტრობის დროს, სარფში გზის პრობლემის მოსაგვარებლად 60 მლნ ლარამდე გამოიყო, რომელიც არამიზნობრივად დაიხარჯა, “შეჭამეს რა, გააქრეს”.

მასალიდან ასევე ვიგებთ, რომ პასუხი არ არსებობს კიდევ ერთ პროექტზე - ქობულეთის სპორტკომპლექსზეც, რომლის მშენებლობისთვისაც, როგორც ჟურნალისტი ამბობს, ადგილობრივი ბიუჯეტიდან ნახევარი მილიონი ლარი გამოიყო, ფული დაიხარჯა, მერიამ სამუშაო ჩაიბარა, თუმცა მას შემდეგ სპორტკომპლექსი დახურულია და რაც გაკეთდა, ისიც ფუჭდება.

ჟურნალისტი ამ შემთხვევაშიც “ნაციონალური მოძრაობის” წევრს რევაზ ხარაზს იმოწმებს, რომელიც ამბობს, რომ სპორტკომპლექსის მშენებლობაზე ქართულმა ოცნებამ და ბიძინა ივანიშვილმა ნახევარი მილიონი ლარი მოიპარა.

ბოლო მაგალითი, რომელიც სიუჟეტში ბიუჯეტიდან გაფლანგული თანხების საილუსტრაციოდ არის მოყვანილი ახალი ბულვარის მშენებლობის პროექტია. ამ ამბავსაც “ნაციონალური მოძრაობის” წარმომადგენლის ინფორმაციაზე დაყრდნობით ვიგებთ.

ჟურნალისტი განმარტავს, რომ ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ კორუფციულ სკანდალზე აჭარის მთავრობის ყოფილი თავმჯდომარე ლევან ვარშალომიძე საუბრობს. იგი ამბობს, რომ ბათუმის ბულვარის გაფართოებისთვის 2012 წლამდე დიდი თანხები უკვე გამოყოფილი იყო, რომლის ფარგლებშიც, ბათუმის ბულვარი გონიოს ციხემდე უნდა გაგრძელებულიყო, ხიდი აშენებულიყო და ახალი ტურისტული მარშრუტი გაჭრილიყო.

“ფული გაქრა ბულვარი კი ისევ იქ მთავრდება, სადაც მანამდე”, - ამბობს ჟურნალისტი.

აღნიშნულს უკვე თავად ლევან ვარშალომიძის ასევე მხოლოდ სიტყვიერი მსჯელობა მოსდევს. იგი ყოველგვარი დოკუმენტებისა და სხვა სარწმუნო ფაქტების გარეშე ამბობს, რომ “ქართულმა ოცნებამ” ახალი ბათუმის მშენებლობაზე უარის თქმა გადაწყვიტა. “ბოლო 7 წლის განმავლობაში აჭარაში უნდა შემოსულიყო 3 მილიარდი ინვესტიცია, რომელიც კონკრეტულად აისახებოდა აჭარის მოსახლეობაზე”,-. ამბობს ვარშალომიძე და იქვე განმარტავს, რომ აჭარა კორუფციის თვალსაზრისით რეგიონებში პირველ ადგილზეა.

ჟურნალისტი კი არც იმის დაზუსტებას ცდილობს, კონკრეტულად რა დოკუმენტებზე ან ინფორმაციაზე დაყრდნობით საუბრობს ვარშალომიძე კორუფციულ მაჩვენებლებზე და არც იმის განმარტებას ითხოვს, რა სტატისტიკის ან მონაცემის გათვალისწინებით დათვალა მან პოტენციურად დაკარგული 3 მილიარდის მოცულობა. უფრო მეტიც, ჟურნალისტი თავის სიტყვაში კვლავ ვარშალომიძეს იმოწმებს და განმარტავს, რომ მისი თქმით, “ქართულმა ოცნებამ” უარი ამ პროექტზე მხოლოდ კორუფციის გამო თქვა” და რომ რეგიონში ქრთამს არა მხოლოდ გავლენიანი საჯარო მოხელეები, რიგითი ჩინოვნიკებიც იღებენ.

ჟურნალისტი უფრო შორსაც მიდის და ხაზგასმით აღნიშნავს: “ეს მხოლოდ მცირე ჩამონათვალია იმ პროექტებისა, რომლისთვისაც ხალხის ფული გამოიყო და არ შესრულდა, თანხები გაუგებარი მიმიართულებით გაქრა. ოპოზიციაც და მოსახლეობაც დარწმუნებულია, რომ ეს მიმართულება ხელისუფლების წარმომადგენლების ჯიბეებისკენ მიდის, შედეგი კი ნულოვანია”.

სიუჟტში ხელისუფლების მისამართით ხუთი გაჟღერებული ბრალდებიდან ფაქტობრივი დასაბუთება ვერცერთ მათგანზე ვნახეთ. ინფორმაციის მთავარი წყარო ყველა შემთხვევაში ოპოზიციური პარტიის წარმომადგენლები იყვნენ, რომლებსაც ცხადია, საკუთარი გაცხადებული პოლიტიკური დღის წესრიგი აქვთ და მმართველი გუნდის კრიტიკისთვის არც მყარი, დოკუმენტურად დასაბუთებული არგუმენტებისა თუ მტკიცებულებების წარმოჩენა ევალებათ.

განსხვავებული ვალდებულება და პასუხისმგებლობა აკისირია მედიას. მისი მთავარი დანიშნულებისა და ფუნქციის გათვალისწინებით, ის ვალდებულია, რომ საზოგადოებას, ზუსტი, ფაქტებითა და დამაჯერებელი არგუმენტებით გამყარებული ინფორმაცია მიაწოდოს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის მის რეალურ დანიშნულებას სცდება და მხოლოდ ერთი კონკრეტული პოლიტიკური ჯგუფის ინტერესებისა გამტარებლად და რუპორად იქცევა. ეს კი კეთილსინდისიერი, ეთიკური, სტანდარტებზე და ფაქტებზე დაფუძნებული ჟურნალისტიკის ჩარჩეობის მიღმაა.

„MAN-ის ავტობუსების საჭეს ქალებსაც ანდობენ“ - ამ სექსისტური სათაურით გამოქვეყნდა სტატია 10 აპრილს „საქართველოს მედია ჰოლდინგის“ შემადგენლობაში შემავალ საინფორმაციო სააგენტოს „ჯორჯიან ბიზნეს კონსალტინგის“(GBC) გვერდზე. მასალის სათაურში აქცენტი იმაზე, რომ ავტობუსების საჭეს „ქალებსაც ანდობენ“, ამყარებს გენდერულ სტერეოტიპს, თითქოს ქალი ცუდი მძღოლია და მითუმეტეს, ის არ შეიძლება იყოს ავტობუსის მძღოლი.

გამოცემა „თბილისის სატრანსპორტო კომპანიაში“ მძღოლის პოზიციაზე ქალთა დასაქმების შესახებ წერს და მკითხველს ამცნობს, რომ იზრდება ავტობუსების ქალი მძღოლების რაოდენობა, შესაბამისი სასწავლო კურსი 25-მა ქალმა გაიარა.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია ცალსახად აღნიშნავს, რომ მედია უნდა მოერიდოს ამბის მონაწილე პირთა სქესის აღნიშვნას, როდესაც ის რაიმე დამატებით ინფორმაციას არ აძლევს აუდიტორიას. ასევე, ქარტია მოუწოდებს მედიებს, არ მიანიჭონ „ქალურისა“ და „კაცურის“ იარლიყი რომელიმე პროფესიას თუ ქმედებას და არ გააშუქონ ამბავი ისე, რომ გენდერული როლების შესახებ საზოგადოებაში არსებული არასწორი წარმოდგენები გაძლიერდეს.

“მედიამ არათუ ხელი არ უნდა შეუწყოს გენდერული სტერეოტიპების გამყარებას, არამედ უნდა ებრძოლოს მას. ყურადღებით იყავით, რომ თქვენი მასალა არ აძლიერებდეს სოციუმში გავრცელებულ მოსაზრებას ქალის და კაცის როლის შესახებ”,- ვკითხულობთ დოკუმენტში.

9 აპრილს ტელეკომპანია იმედის გადაცემას „პირისპირ“ პარტია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარე ბიძინა ივანიშვილი სტუმრობდა. საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ ტელეეთერით ეს მისი პირველი ინტერვიუ იყო. ბიძინა ივანიშვილის სხვა ინტერვიუებისგან, (მაგ.: მისი ინტერვიუ საზოგადოებრივ მაუწყებელზე მაკა ცინცაძესთან) განსხვავებით ამ გადაცემაში წამყვანი ცდილობდა, სტუმარი არ ყოფილიყო მონოლოგის რეჟიმში და საკუთარი სურვილისამებრ არ წარემართა ინტერვიუს პროცესი, თუმცა, ზოგ შემთხვევაში მას უჭირდა ოპონირება და გარკვეული ფაქტების დაზუსტება, იმისათვის, რომ მაყურებელი შეცდომაში არ შესულიყო და სტუმარს მანიპულაციის საშუალება არ ჰქონოდა.

ასეთი შთაბეჭდილება განსაკუთრებით სასამართლოს თემაზე საუბრის დროს შეიქმნა. მართალია, მოსამართლე მურუსიძეზე საუბრისას გადაცემის წამყვანმა არ მისცა სტუმარს საშუალება, რომ ეს გვარი „ნაციონალური მოძრაობის“ მიერ წამოწეულად წარმოეჩინა და შეახსენა, რომ საზოგადოების დიდი ნაწილისთვის მურუსიძის გვარი სანდრო გირგვლიანის საქმესთან ასოცირდება, მაგრამ გაუჭირდა არგუმენტირებული ოპონირება შალვა შავგულიძესთან დაკავშირებით. ამან კი სტუმარს მანიპულაციის საშუალება მისცა.

უფრო კონკრეტულად, ბიძინა ივანიშვილმა გირგვლიანის საქმის ადვოკატი შალვა შავგულიძე ამ საქმეში მთავარ დამნაშავედ წარმოაჩინა და განაცხადა, რომ საზოგადოებაში შავგულიძის გმირად წარმოჩენა არასწორია. მისი თქმით, „ეს მან [შალვა შავგულიძემ] არ გაასაჩივრა სასამართლოს პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილება ზემდგომ ინსტანციაში და პირდაპირ უზენაეს სასამართლოში შეიტანა სარჩელი, რითაც მურუსიძეს აღარ ჰქონდა საშუალება საქმე განსახილველად პირველ ინსტანციაში დაებრუნებინა“. გარდა ამისა, ბიძინა ივანიშვილმა შალვა შავგულიძე „ნაციონალურ მოძრაობასთან“ ალიანსში დაადანაშაულა.

წამყვანს არც სტუმრისა და არც მაყუებლისთვის არ შეუხსენებია, რომ რეალურად, 2006 წელს მოქმედი საპროცესო კანონმდებლობის თანახმად, დაზარალებულს არ შეეძლო, მოეთხოვა მსჯავრდებულის ქმედებისთვის უფრო მძიმე კვალიფიკაციის მინიჭება და არც საქმის გამოძიებაში დაბრუნება დანაშაულში სხვა პირთა სამხილებლად. ეს ფაქტი ინტერვიუს შემდეგ თავად შალვა შავგულიძემ განმარტა. შესაძლოა ამგვარი სამართლებრივი დეტალი უცნობი ყოფილიყო გადაცემის წამყვანისთვის, თუმცა, ვინაიდან გირგვლიანის მკვლელობა ერთ-ერთი გახმაურებული საქმეა, წამყვანი ამ თემაზე გაცილებით მომზდებული უნდა ყოფილიყო.

სასამართლოს თემაზე საუბრისას წამყვანმა სტუმარს ასევე მისცა საშუალება ეჭვქვეშ დაეყენებინა ერთ-ერთი არასამთავრობო ორგანიზაციის „საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს“ სანდოობა და მისი ხელმძღვანელის, ეკა გიგაურის დისკრედიტაცია მოეხდინა.

საუბარია ამ ორგანიზაციის მიერ გამოქვეყნებულ საზოგადოებრივი აზრის კვლევაზე სასამართლო სისტემის შესახებ. ბიძინა ივანიშვილი ამ კვლევის შედეგებს საერთაშორისო კვლევების შედეგებს ადარებდა და ამბობდა, რომ ამ კვლევების მიხედვით ძალიან მაღალია საზოგადოების ნდობა სასამართლოსადმი, რასაც სრულიად ეწინააღმდეგება „კაპიტანი გიგაურის მიერ გამომცხვარი კვლევა“. წამყვანი არ შეკამათებია და არ მოუყვანია ასევე არაერთი საეთაშორისო ანგარიში, სადაც ქვეყანაში მართლმსაჯულების მძიმე მდგომარეობასა და სასამართლოსადმი დაბალ ნდობაზეა ლაპარაკი.

გარდა ამისა, „კაპიტანი გიგაური“ - სწორედ ასე ახსენებდა ორგანიზაციის დირექტორს ეკა გიგაურს ბიძინა ივანიშვილი მთელი ინტერვიუს განმავლობაში. იქამდეც, ვიდრე ამ კვლევებს ახსენებდა, ეკა გიგაური გადაცემის სტუმარმა მოსამართლეთა უვადო დანიშვნასთან კავშირში ახსენა და მის შესახებ თქვა: „საერთაშორისო გამჭვირვალობა, მე მგონი, სადაც გიგაურია, ის კაპიტანი გიგაური, რომელმაც 26 მაისის დარბეული (გულისხმობდა აქციის დამრბევებს. რედ) ხალხი დააჯილდოვა და დღეს ჩვენ ენჯეოდ წარმოგვიდგება“.

წამყვანს კი მის ამგვარ მოხსენებაზე რაიმე კომენტარი არცერთხელ არ გაუკეთებია. მას არც ის ფაქტი დაუზუსტებია სტუმრისა და მაყურებლისთვის, რომ ეკა გიგაურის სახელს 7 ნოემბრის აქციასთან კავშირში ახსენებდნენ და არა 26 მაისის, ვინაიდან ამ დროს იგი უკვე აღარ მუშაობდა სასაზღვრო უწყებაში და საერთაშორისო გამჭვირვალობის დირექტორი იყო. გარდა ამისა, მისი ბრალეულობა სასამართლომ არც 7 ნოემბრის აქციის დარბევაში დაადგინა.

აღსანიშნავია, რომ ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც ტელეკომპანია „იმედის“ ეთერიდან ისმის მსგავსი ბრალდებები და დისკრედიტაციის მცდელობა „საერთაშორისო გამჭვირვალობის“ მისამართით. ამგვარი პათოსის სიუჟეტი გავიდა არხის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში 5 აპრილსაც, იმ დღეს, როდესაც ამ ორგანიზაციის კვლევის შედეგები გამოქვეყნდა. მასალის მთავარი ფოკუსი მაშინაც იყო არა ის, რა აჩვენა კვლევამ, არამედ რამდენად სანდოა „საერთაშორისო გამჭვირვალობის“ მიერ ჩატარებული კვლევები და რამდენად სწორად იყო დასმული კითხვები.

ბიძინა ივანიშვილს მანიპულაციის საშუალება ჰქონდა ყოფილი თანაგუნდელების გუნდიდან წასვლის თემაზე საუბრის დროსაც. მიუხედავად იმისა, რომ წამყვანი ცდილობდა მისგან მოესმინა კონკრეტული პასუხი კითხვაზე, რა მიზეზით გადაწყვიტეს გუნდის ყოფილმა წევრებმა წასვლა, ბიძინა ივანიშვილი მთელი ინტერვიუს განმავლობაში ამბობდა, რომ ისინი „ღია კარების მტვრევით წავიდნენ, პოლიტიკოსებს არ ჰქონდათ წასვლის მიზეზი“, ასევე, მათაც ადანაშაულებდა „ნაციონალური მოძრაობის“ ინტერესების გატარებაში.

ფაქტების დაზუსტებას ითხოვდა ინტერვიუს ის ნაწილი, როდესაც ბიძინა ივანიშვილი გაეროს ბავშვთა ფონდის კვლევაზე დაყრდნობით, მოსახლეობის გაღარიბებასა და ყოფილი პრემიერ-მინისტრის, გიორგი კვირიკაშვილის შესახებ საუბრობდა. სიღარიბის ზრდა პარტიის თავმჯდომარემ საფინანსო სექტორში რეგულაციების არარსებობას დაუკავშირა. გარდა ამისა, მან თქვა, რომ მისთვის ტრაგიკული იყო, როდესაც გაიგო, რომ „ქართული ოცნების“ ხელისუფლების პირობებში მოსახლეობის გარკვეული ნაწილის ყოფა გაუარესდა“, მაგრამ, 600 000 ადამიანისთვის სესხის განულებით „მათ მოახერხეს და 600 000 ადამიანი დაუბრუნეს ზომიერ ცხოვრებას“.

არც რეგულაციების არარსებობისა და სიღარიბის კავშირზე, არც სესხების განულებით ხალხის მდგომარეობის გაჯანსაღებაზე წამყვანს ოპონირება არ გაუწევია. მიუხედავად იმისა, რომ ეს საკითხი ბიძინა ივანიშვილმა რამდენჯერმე ახსენა. მსჯელობა, რეალურად რა შეცვალა რეგულაციებმა, გადაცემაში აღარ ყოფილა და შესაბამისად, მაყურებელს დარჩა შთაბეჭდილება, რომ სიღარიბის მთავარი გამომწვევი იყო სესხები და ჭარბვალიანობა, რასაც სხვა დროსაც ხშირად ახსენებს ხელისუფლება.

წამყვანის კითხვები არც სტუმრის შემდეგ ფრაზებს მოჰყოლია: „მედია თავისუფალია, განსხვავებით „ნაცებისგან“, ოპონირებაც შეიძლება, ბიზნესი თავისუფალია“...

კითხვა-პასუხი კიდევ ერთ საკითხზე, თიბისი ბანკის საქმეზე გადაცემის წამყვანსა და სტუმარს შორის ისე წარიმართა, რომ მაყურებელს დარჩებოდა შთაბეჭდილება, თითქოს ამ საქმეში მთავარი კითხვაა თუ რატომ დაიწყო ერთი კონკრეტული ტრანზაქციის შესახებ საქმის ძიება ამდენი წლის შემდეგ ეს მაშინ, როდესაც ამ საქმეზე ბევრი კითხვა და ეჭვი არსებობს, თუმცა, ბიძინა ივანიშვილმა ამ კითხვის ლეგიტიმაციაც ეჭვქვეშა დააყენა და თქვა, რომ დროის ათვლა უნდა დავიწყოთ არა ტრანზაქციის განხორციელებიდან, არამედ, ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის შეცვლიდან.

ინტერვიუს ბოლოს ბიძინა ივანიშვილი შეეხო მედიის თემას, რომელიც მანამდე მხოლოდ გაკვრით ახსენა, თავისუფლების კონტექსტში. პარტია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარემ თქვა, რომ მედიაში გახშირდა ბილწსიტყვაობა, გინება (რაზეც ბოლო პერიოდში ასევე ისმის გარკვეული გზავნილები ტელეკომპანია „იმედის“ ეთერიდან. რედ), მდარე სერიალები, რამაც შეიძლება „საზოგადოების გამოთაყვანება“ გამოიწვიოს, ამიტომ მან კინოინდუსტრიის წარმოებას უნდა შეუწყოს ხელი და სერიალები დააფინანსოს.

დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ 1.40 საათიანი ინტერვიუს განმავლობაში წამყვანმა მეტ-ნაკლებად მოახერხა პარტიის თავმჯდომარისა და ქვეყნის არაფორმალური მმართველისთვის (როგორადაც ბიძინა ივანიშვილს ხშირად მოიხსენიებს ოპოზიცია და არამხოლოდ ოპოზიცია), თითქმის ყველა იმ საკითხზე დაესვა კითხვა, რაც ბოლო არჩევნებიდან (ივანიშვილის ბოლო ინტერვიუდან) დღემდე საზოგადოებაში დაგროვდა. ცხადია, თემა ბევრი იყო და ჟურნალისტს შესაძლოა არ სცოდნოდა ყველა საქმის ყველა დეტალი. თუმცა, როდესაც წამყვანი გადაცემაში ასეთ სტუმარს იწვევს, მაყურებელში განსაკუთრებული მოლოდინი იქმნება და მან უნდა შეძლო აუდიტორიისთვის ამომწურავი, და რაც ყველაზე მთავარია, დაზუსტებული ინფორმაციისა და ფაქტების მიწოდება სტუმართან ოპონირების რეჟიმით. ამგვარი დისკუსიის ნაკლებობამ კი გადაცემის სტუმარს გარკვეულ თემებზე სპეკულაციის საშუალება მისცა, რამაც მაყურებელში არასწორი წარმოდგენების ჩამოყალიბების საფრთხე გააჩინა.

ონლაინ გამოცემა „კახეთის ხმამ“ (knews.ge) 31 მარტს გამოაქვეყნა სტატია სოციალურად დაუცველი ოჯახის არასრულწლოვნებზე. მასალას მძიმე სოციალურ პირობებში მცხოვრები არასრულწლოვნების არაერთი ფოტო ერთვის, გასაჯაროებულია მათი სახელები და საცხოვრებელი ადგილი. მასალაში არ ჩანს არასრულწლოვნების მდგომარეობის გამომწვევი მიზეზი, პასუხისმგებელი უწყებების დამოკიდებულება, ის საფრთხეები, რაც ბავშვებს ემუქრებათ, მსჯელობა, ვინ და რა ფორმით უნდა ჩაერთოს მსგავს შემთხვევებში იმისათვის, რომ დაცული იყოს მათი უფლებები და ზოგადად, რა არის საჭირო იმისათვის, რომ არასრულწლოვნებს ჰქონდეთ ნორმალურ გარემოში ცხოვრების საშუალება. ამ პრობლემებზე მსჯელობის ნაცვლად, სტატიით, რომლის გამოქვეყნების მიზანიც სავარაუდოდ ბავშვების დახმარება იყო, არასრუწლოვნები სიბრალულის ობიექტებად არიან წარმოჩენილი და მათი სტიგმატიზება ხდება.

სტატიის დასაწყისში ავტორი მკითხველს 5 წლის ბავშვს აცნობს, რომელიც, მისი თქმით, მიტოვებულია და თავის 4 მცირეწლოვან და-ძმასთან ერთად დახმარებას ითხოვს. შემდეგ კი ბავშვების ყოფა და მათი მძიმე საცხოვრებელი პირობებია აღწერილი. გასაჯაროებულია ბავშვების ჯანმრთელობის მდგომარეობაც.

მასალიდან ვიგებთ, რომ არასრულწლოვნები სკოლაში არ დადიან და ბავშვების დედა მათთან ერთად არ ცხოვრობს. თუმცა,სტატიაში არ ჩანს არასრულწლოვნებზე პასუხისმგებელი არცერთი პირი და, შესაბამისად, გაურკვეველია მეურვე ჰყავთ თუ სრულიად მარტო ცხოვრობენ ბავშვები. მასალაში არც იმის შესახებ არის ინფორმაცია, იცის თუ არა სოციალურმა სამსახურმა ან ადგილობრივმა თვითმმართველობამ ამ ოჯახის შესახებ, რა სერვისებს სთავაზობს მათ სახელმწიფო, ვისი პასუხისმგებლობაა ბავშვების ამ მდგომარეობაში ყოფნა. მასალაში არ ჩანს ჟურნალისტის მცდელობა, დაუკავშირდა თუ არა რომელიმე უწყებას, ან ბავშვების დედისგან თუ ეცადა ინფორმაციის მიღებას, მითუმეტეს, რომ ის ფაქტობრივად დადანაშაულებულია შვილების მიტოვებაში ( “შვილის დედა, რომელიც სოციალურ დახმარებას იღებს, ბავშვებთან არ ცხოვრობს” - ტექსტი სტატიიდან. რედ.) და მათ სკოლიდან გამოყვანაში („ ძალიან მინდა სკოლაში სიარული, მაგრამ ტანსაცმელი არ გვაქვს. დედამ დირექტორს ელაპარაკა და ჩვენ სკოლიდან გამოგვიყვანა -  ტექსტი სტატიიდან. რედ.). 

გარდა ამისა, სტატიაში არსად არის ნახსენები, რომ ავტორმა მშობლისგან ან მეურვისგან არასრულწლოვნების გადაღებასა და ჩაწერაზე ნებართვა აიღო. თუმცა, ქარტიის „ბავშვთა საკითხების გაშუქების“ სახელმძღვანელო წესებში ცალსახად არის მითითებული, რომ იმ შემთხვევაშიც კი, როცა მშობლის ნებართვა არსებობს, მედიამ უნდა იმსჯელოს იმ შესაძლო რისკებზე, რაც ინფორმაციის გავრცელებას შეიძლება მოჰყვეს და დაიცვას ბავშვის საუკეთესო ინტერესი.

„მშობლის ან მეურვის თანხმობა არ ათავისუფლებს ჟურნალისტს პასუხიმგებლობისგან თავად გადაწყვიტოს რამდენად სწორი იქნება ამა თუ იმ საკითხზე ბავშვის კომენტარის ჩაწერა, ან ფოტოს გამოქვეყნება. მან თავად უნდა შეაფასოს ის ნეგატიური შედეგები, რაც შეიძლება ბავშვის იდენტიფიცირებას მოჰყვეს. ზოგჯერ მშობლები ნაკლები ინფორმაციის, განათლების თუ უბრალოდ მძიმე ემოციური მდგომარეობის გამო, ვერ იაზრებენ, რა საფრთხეების მომტანია მასალაში ბავშვის იდენტიფიცირება”.

გარდა ამისა, ქარტია მოუწოდებს მედიებს, რომ უპირატესი მნიშვნელობა მიანიჭონ ბავშვის ინტერესებს და მათ ქველმოქმედების ან მოწყალების მიმღებ ობიექტად წარმოჩენას მოერიდონ.

პირველ აპრილს, სტატიის გამოქვეყნებიდან მეორე დღეს, „კახეთის ხმამ“ იმავე ამბავს მეორე მასალაც მიუძღვნა. გამოცემა იუწყებოდა, რომ სტატიას სოციალური მომსახურების სააგენტოსა და ადგილობრივი თვითმმართველობის მხრიდან “სწრაფი რეაგირება მოჰყვა და მცირეწლოვანი ბავშვების დედას მდგომარეობის გამოსასწორებლად 6 თვიანი ვადა მიეცა. თუ ამ პერიოდში ოჯახი ბავშვების განათლების, ჰიგიენისა და საკებზე წვდომის შესაძლებლობებს არ გააუმჯობესებს, 5 მცირეწლოვანი მინდობით აღზრდის პროგრამაში ჩაერთვება”.

„აღმოჩნდა, რომ მუნიციპალიტეტის ერთ-ერთ სოფელში, უკიდურეს სიღატაკეში მცხოვრები ბავშვების დედა სახელმწიფოსგან ყოველთვიურად სხვადასხვა სახის დახმარებას იღებს, რომელიც დაახლოვებით 1200 ლარია, თუმცა მცირეწლოვან ბავშვებისათვის გამოყოფილი თანხა ბავშვებს არ ხმარდება“, - წერს ავტორი.

ამავე სტატიაში საუბარია იმაზეც, რომ დედა უარს აცხადებს ბავშვების მინდობით აღზრდაში გადაცემაზე. თუმცა დედის პოზიცია არც ამ მასალაში ჩანს და ვერც ამ შემთხვევაში ვიგებთ, ჰქონდა თუ არა მცდელობა ჟურნალისტს ეს ბრალდება ბავშვების დედასთან გადაემოწმებინა.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველ, სიზუსტის პრინციპში კი ვკითხულობთ, რომ ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.