ქავერზე გამოყენებულია სქრინი „ქერის უბნიდან"



ყველაფერი ირაკლი ზარქუამ დაიწყო. 20 ოქტომბერს დაანონსებული აქციის - „საქართველო ირჩევს ევროკავშირს” წინ „ქართული ოცნების“ დეპუტატმა “პატიოსან მოქალაქეებს” შეახსენა, რომ ვინც აქციაზე მივა “პრაიდის გვერდით, ლგბტ საზოგადოების წევრებთან ერთად” იდგებაო. “ამას ეთანხმებით? მაშინ, კი ბატონო, მიბრძანდით”-ო. ზარქუას მახვილგონივრული სიტყვები„1არხმა“,  „PosTV“-მა, „იმედმა“ და „რუსთავი 2-მა“  აბსოლუტურად იდენტური ტექსტით შემოგვთავაზეს.

თავად დეპუტატის ეს მიგნება შემდეგ სამთავრობო მედიებმა აიტაცეს და დაიწყეს: “ენჯეოების და ოპოზიციის პრაიდი დასრულდა”, “რადიკალური ოპოზიციის პრაიდი”, “რადიკალური ოპოზიციის პრაიდის წამყვანი რატი ამაღლობელი იქნება”. პრაიდი, პრაიდმა, პრაიდს და ასე უსასრულოდ. და ა.შ. 

აქციის მიწურულს „პირველი არხი“ აქცენტს იმაზე აკეთებდა, რომ მარშს ძირითადად ოპოზიციური პარტიების აქტივისტები ესწრებოდნენ. “იმედი” მაყურებელს არწმუნებდა, რომ პარტიებმა თავიანთი მხარდამჭერები რეგიონებიდან ჩამოიყვანეს და საბოლოო ჯამში, სულ ეს არის იმ ადამიანების რაოდენობა, ვინც ოპოზიციას 26 ოქტომბერს ხმას მისცემს. (მე მოგიწოდებთ, გაიხსენოთ და მომავალ მიტინგზეც ნახოთ, რეგიონიდან ჩამოყვანილ ათასობით ადამიანს რამდენი ავტობუსი და სამარშრუტო ტაქსი სჭირდება, რომლებიც შემდეგ მანიფესტანტებს უკან წასაყვანად სანაპიროსა და მიმდებარე ქუჩებზე ელოდებიან .) “რუსთავი 2”-მაც, ცხადია, მარშზე მისული ხალხი “ოპოზიციური პარტიების მხარდამჭერებად” მოიხსენია და აქციაზე სიტყვით გამოსული საქართველოს პრეზიდენტი პოლიტიკურ განცხადებაში ამხილა: “სალომე ზურაბიშვილმა შეიძლება ითქვას, რომ პოლიტიკური განცხადებები გააკეთა სცენიდან და ოპოზიციის მხარდამჭერებს, რომელნიც თავისუფლების მოედანზე იმყოფებიან, მიმართა და უთხრა, რომ 26 ოქტომბერს მათ უნდა გააკეთონ არჩევანი”. “კურიერის” ჟურნალისტს, ლიკა ალელიშვილს ძალიან სურდა, რომ სალომე ზურაბიშვილს ღიად ეთქვა, ხმა ამას და ამას მიეცითო, ან „ქართულ ოცნებას“ არ მისცეთო, მაგრამ არ უთქვამს. ალელიშვილმა კი მაინც თქვა, რომ პრეზიდენტმა პოლიტიკური განცხადება გააკეთაო.  

„ქართულმა ოცნებამ“ და მისი კონტროლის ქვეშ მყოფმა მედიებმა საკუთარ ოპონენტებს ყველანაირი პირობა შეუქმნეს იმისთვის, რომ მმართველი პარტიის წინასაარჩევნო კამპანიას თუ პროპაგანდას არ უპასუხო და მხოლოდ დასცინო. იმდენად დევალვირებულია „ქართული ოცნების“ პროპაგანდისტული დისკურსი, რომ მათთან სერიოზულ დისკუსიაში შესასვლელად, დიდი ჯაფაა საჭირო. საბოლოოდ ისე მოხდა, რომ მთელი მმართველი პარტია “დარდუბალას”  პერსონაჟად იქცა. იგივე ბედი ეწია თავად შალვა რამიშვილსაც.  

ამის დასტური არის ისიც, რომ ბიძინა ივანიშვილის გუშინდელ ინტერვიუს „იმედთან“ სერიოზულად, თითქმის, არავინ გამოხმაურებია. ივანიშვილი მის პოლიტიკურ კარიერას ისევ დედის როლსა და რძეზე საუბრით ასრულებს, რომელსაც 12 წლის შემდეგ მამის რძეც დაემატა. 2011 წლის 29 ოქტომბერს, ივანიშვილმა ეკა ბერიძესთან ინტერვიუში, ტელეკომპანია “მაესტროს” ეთერში, გვამცნო, რომ დედის როლის, ბიოლოგიური მშობიარობის მნიშვნელობაზე წიგნის დაწერას აპირებდა. 

მაშინ ერთ-ერთ ინტერვიუში ბიძინამ ისიც თქვა, რომ ამ სახელმწიფოს თითოეული წევრი, მიუხედავად მისი ეთნიკური, რელიგიური თუ სექსუალური კუთვნილებისა, თანასწორი უფლებებით უნდა სარგებლობდესო, მაგრამ დღეს ასე აღარ ფიქრობს, რადგან მამაკაცის ძუძუშიც აღმოაჩინა რძე. 

ამიტომაც იყო, რომ გაზაფხულიდან მოყოლებული, სამთავრობო მედიები ცდილობდნენ, ლგბტ საკითხები მთავარ თემად ექციათ, პოლიტიკური თუ სამოქალაქო საზოგადოების აქტივისტები ამ დებატებში ჩაეთრიათ და შემდეგ საკუთარი თავი ქვეყნის „გაგევებისგან“ მხსნელად წარმოეჩინათ. „პრაიდი, პრაიდმა, პრაიდს“, „ლგბტ პროპაგანდა, პროპაგანდას...“ ატრიალებენ უსასრულოდ, რომ როგორმე კრებსითი გუბაზ სანიკიძე გეების უფლებადამცველად გაასაღონ და შემდეგ სარფიანად გაყიდონ. იქნებ, ამან მაინც გადაარჩინოს ივანიშვილის ძალაუფლება. ცხადია, ეს ჰომოფობიური პროპაგანდა უფროს თაობაზე იყო გათვლილი, რომელსაც შეიძლება ჯერ ისევ სჯეროდეს, რომ სექსუალური იდენტობის შეცვლა ცისარტყელას დროშის ფრიალით არის შესაძლებელი. ამ ირაციონალურ და გაუცნობიერებელ ფობიებზე ცდილობს „ოცნება“, დააშენოს საკუთარი გამარჯვება, თორემ, სინამდვილეში, კარგად იცის, რომ არავითარი პროპაგანდა არ არსებობს და ეს ჰომოფობიური კამპანია დასავლეთის დისკრედიტაციისთვის არის წამოწყებული, ზუსტად ისე, როგორც რუსეთში - “ევროპა გვრყვნის!”

სწორედ ეს ახასიათებთ ძალაუფლების ხიბლში ჩაძირულ პოლიტიკურ ძალებს, ადეკვატურობას კარგავენ და რეალობას ვერ ხედავენ. ასე მოუვიდა “მოქალაქეთა კავშირსაც” და “ნაციონალურ მოძრაობასაც”, რომელიც 2012 წლის 2 ოქტომბრის არჩევნების დროს, საკუთარ გამარჯვებაში დარწმუნებული ღამის 12 საათამდე იყო. იქიდან გამომდინარე, რომ არჩევნებში მონაწილე ძირითად ბირთვს როგორც წესი, შუახნის ასაკს გადაცილებული მოქალაქეები შეადგენენ, „ოცნება“ ვერ ხედავს, რომ 26 ოქტომბრის არჩევნებისთვის ყველაზე მეტად ახალგაზრდა თაობა ემზადება, ახალგაზრდებს კი „გაგევების ზღაპრების“ არ სჯერათ.   

საბოლოოდ, ასეთი ტრაგიკომიკური სურათი მივიღეთ, „ქართული ოცნება“, რომელსაც ყველა ინსტიტუცია მისაკუთრებული აქვს, აბსოლუტური ძალაუფლების პირობებში ყველაზე კომიკურ და სასაცილო ადამიანთა ჯგუფად ჩამოყალიბდა. 

“დარდუბალას” შემქმნელები “დარდუბალას” პერსონაჟებად იქცნენ. თავად ბიძინა ივანიშვილი კი ქვეყნის მთავარ „დარდუბალად“. 

ავტორი, ნუგზარ მეტრეველი. 




ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

გარდა იმისა, რომ „ქართული ოცნების“ ხელისუფლებას საგარეო პოლიტიკური კურსის ცვლილებასა და ქვეყნის მმართველობის ავტორიტარულ სისტემაზე დაჩქარებულ გადაყვანას ვედავებით, კიდევ ერთი კრიტიკა, რომელიც საზოგადოებაში მის წინააღმდეგ არსებობს, ეს რეგრესული და ჩამორჩენილი პოლიტიკური დისკურსების გამოყენება და ზოგადად პოლიტიკური იდეოლოგიის წარმოებაა. გარდა იმისა, რომ ამ დისკურსებს, ის რუსული თუ უნგრული ავტორიტარიზმების იდელოგიების სიმულაციით აშენებს, ხელისუფლება რეანიმაციას უკეთებს 90-იან წლებში დომინანტურ, ჩამორჩენილ პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ იდეებს, რომელიც გვეგონა, რომ თანდათანობით წარსულს ჩავაბარეთ. ამ დისკურსებს შორისაა: ჰომოფობია, არმენოფობია, ეთნო-ცენტრიზმი. ბოლო წლებში ამ იდეებს და აფექტებს აქტიურად სხვადასხვა მარგინალური პოლიტიკური, თუ ნახევრად პოლიტიკური ძალები იყენებდნენ (მაგალითად, „პატრიოტთა ალიანსი“, „ალტ-ინფო“, რადიკალიზებული კლერიკალური წრეები და ა.შ.) და გვეგონა, რომ ისინი ცენტრის, ძალაუფლების პოლიტიკურ ენაში აღარ დაბრუნდებოდა. თუმცა, ეს ასე არ მოხდა და დღეს „ქართული ოცნების“ ხელისუფლება “ალტ-ინფოზე ალტ-ინფოა,” ანუ ბნელზე ბნელია და მათი იდეების უფრო მასშტაბურ და მასობრივ გენერირებას ახდენს.  

ამ დისკურსებს შორის ყველაზე თვალშისაცემი და წამყვანი ეთნო-რელიგიური ნაციონალიზმია, რომელიც იმ წარმოსახვას და იდეას, თუ ვინ ვართ “ჩვენ ეს ხალხი”, ვინც სახელმწიფოს ვაშენებთ, კვლავ ეთნიკური და რელიგიური მარკერებით (ქართველები, მართმადიდებლები) აგებს და უარს ამბობს “ჩვენ”-ის გაგების უფრო ინკლუზიურ და პროგრესულ (მოქალაქეობის, თანასწორობის, მრავალფეროვნების) იდეებზე დაფუძნებაზე. 

წინასაარჩევნო კონტექსტში ეთნო-რელიგიური ნაციონალიზმის ყველაზე უხეში გამოვლინება “ქართული ოცნების” რიტორიკაში “ენა, მამული, სარწმუნოების” სლოგანით დაიწყო. ეს სლოგანი ხელისუფლების რიტორიკაში გაჩნდა, როგორც პასუხი პროტესტში ჩართული ახალგაზრდების ფიცის ტექსტზე. ეს ფიცი “რუსული კანონის” წინააღმდეგ ორგანიზებული მრავალკვირიანი პროტესტის ერთ-ერთ დღეს დაიბადა, რომელშიც ქართველი მუსლიმებიც მონაწილეობდნენ და თანამონაწილეობის ამ სპონტანურმა გამოცდილებამ მოითხოვა ცნობილი ეროვნული და პოლიტიკური მანტრის რეფორმულირება, როგორც “ენა, მამული, ერთობა.” ამ ფიცის ტექსტს ხელისუფლებამ ნამდვილი ბრძოლა გამოუცხადა და მაშინ ქალაქი აჭრელდა “ქართული ოცნების” პოსტერებით, სამების ფოტოთი და წარწერით “მამული, ენა, სარწმუნოება”, სადაც სარწმუნოება, მხოლოდ მართლმადიდებლობას ნიშნავდა და ამდენად, გამორიცხავდა სხვა არამართლმადიდებელ მოქალაქეებს “ჩვენი” ერთობიდან და წარმოსახვიდან.   

ამის შემდეგ წინასაარჩევნო კამპანიის აქტიურ ფაზაში ხელისუფლებამ თავდაპირველად საუბარი ქრისტიანობის სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადებაზე დაიწყო. ეს იდეა თავად ეკლესიამ არ მიიღო სასულიერო სფეროს სახელმწიფოსგან კონტროლის მაღალი რისკების გამო. ამის შემდეგ ხელისუფლებამ საქართველოს კონსტიტუციაში ქართული სახელმწიფოს დაფუძნებაში ეკლესიის მისიისა და განსაკუთრებული როლის ხაზგასმაზე დაიწყო საუბარი. ხელისუფლება ჯიუტად მოუწოდებდა საკუთარ ამომარჩეველს კიდევ ერთხელ მიეცა ხმა მისთვის, რათა ამგვარი იდეის კონსტიტუციონალიზებისთვის საჭირო უმრავლესობა ჰქონოდა. იმ ფონზე, როდესაც კონსტიტუციაში ისედაც არსებობს ჩანაწერი ეკლესიის განსაკუთრებული ისტორიული როლის შესახებ და ეკლესიას ისედაც აქვს მინიჭებული მთელი რიგი პრეფერენციები და პრივილეგიები კონსტიტუციური შეთანხმებით, ახალი ჩანაწერის გაკეთების აუცილებლობა საზოგადოების დიდი ნაწილისთვის ბუნდოვანი დარჩა. თუმცა, ის აშკარად მიუთითებდა იმაზე, რომ ამ განცხადებით ხელისუფლება თანამედროვე, ანუ მოდერნული და სეკულარული სახელმწიფოს პარადიგმას ცვლიდა, რომელიც ქვემოდან, “ყველა მოქალაქის” თანხმობით ფუძნდება და რელიგიური და ეთნიკური მარკერები მის კონსტრუირებაში ნაკლებად უნდა პრევალირებდეს.  

თუმცა, აშკარა იყო, რომ სისტემა ამით არ გაჩერდებოდა და ეთნო-რელიგიური ნაციონალიზმის გენერირებისთვის მას დასჭირდებოდა ახალი “სხვები”, რომელთა სიძულვილსა და განდევნაზე დააფუძნებდა ის საკუთარ თავს. 

თავდაპირველად ეს “სხვები” ლგბქტი ადამიანები აღმოჩნდნენ და მათი განდევნისთვის და დეჰუმანიზებისთვის ხელისუფლებამ ფაშისტური კანონი მიიღო, ე.წ. “ოჯახური ღირებულებებისა და არასრულწლოვანის დაცვის შესახებ.” ჩემი აზრით, ამ ინიციატიავამ ელექტორალურად არ იმუშავა, რადგან ჩვენმა მოქალაქეებმა ჭკუის სწავლება მმართველი პარტიის ლიდერების მხრიდან, რომელთა ოჯახების ფარისევლობისა და კორუფციის შესახებ ჭორებით არის ქალაქები სავსე, მორალურად და ემოციურად არ მიიღეს. ოჯახებმა, რომლებსაც სიღარიბე, მიგრაცია, ძალადობა, პატრიარქატი ანგრევს, ძალიან კარგად იციან, რა სჭირდებათ სინამდვილეში დაცვისა და გადარჩენისთვის. და ეს ნამდვილად არ არის ლგბტი ადამიანებისთვის ადამიანობის ჩამორთმევა. რამდენიმე კვირის წინ კი, ცნობილი ტრანსგენდერი ქალის სასტიკმა მკვლელობამ აჩვენა, რომ ჰომო/ბი/ტრანსფობიის შედეგი მხოლოდ ძალადობა და სიკვდილია. ამ ტრაგედიამ გამოაფხიზლა საზოგადოება და მედიაში ჩვეულებრივი მოქალაქეებიც კი, კესარიას მეზობლები ალაპარაკდნენ და ტელევიზორებიდან ჰუმანიზმის გაკვეთილები ჩაუტარეს ხელისუფლებას. 

სხვების, უცხოების მონიშვნა ამით არ დასრულდებოდა. ეს კარგად ვიცოდით. ბოლო დღეების საჯარო განხილვების ანალიზი აჩვენებს, რომ ამჯერად ”სხვების” იერარქიები და საზღვრები ეთნიკურ უმცირესობებზე გავიდა. რამდენიმე დღის წინ “რუსთავი 2”-მა, რომელიც ბოლო წლებში ხელისუფლების პროპაგანდისტი ტელევიზია გახდა, ქალაქ რუსთავში „ქართული ოცნების“ ლიდერების შეხვედრა ადგილობრივ აზერბაიჯანელ თემთან შეაფასა, როგორც შეხვედრა დიასპორასთან. თემის აქტივისტების, სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების მიერ არა ერთხელ გაკრიტიკებული მოსაზრება, რომ არ შეიძლება საქართველოში ისტორიულად მცხოვრები ეთნიკური ჯგუფები სხვა სახელმწიფოს დაუკავშირო და დიასპორად, ანუ ამ სხვა სახელმწიფოს საქართველოში წარმომადგენლად განიხილო, “რუსთავი 2”-მა ისევ ჯიუტად გაიმეორა და ამ დრომდე ბოდიშიც კი არ მოიხადა. 

მაგრამ უარესი შემთხვევა “პოსტივის” ხელისუფლების ყველაზე ბნელი და ამორალური ქვეცნობიერების მატერებელი ტელევეზიის მხრიდან დაფიქსირდა. „პოსტივის“ ჟურნალისტი ჯერ ერთ-ერთ პოლიტიკოსს მიეჭრა და ჰკითხე, თუ რატომ მალავდა და რცხვენოდა მისი სომხური წარმომავლობის. შემდეგ ტელევიზიამ ვრცელი სიუჟეტი ააწყო ამ პოლიტიკოსის ბიოგრაფიაზე, სადაც ვიდეომასალის ბოლოს, ერთი კაცი ერევნიდან ამტკიცებდა, რომ პოლიტიკოსი მისი ნათესავი იყო „დედის ხაზით“ და გასაჭირის დროს არ დაეხმარა. ეს შემთხვევა ბოლო წლებში არმენოფობიის პოლიტიკური გამოყენების ყველაზე ნათელი მაგალითია. 

არმენოფობიას ხანგძლივი ისტორია აქვს საქართველოში, ყველაზე ხშირად ის გავლენიანი ადამიანების დელეგიტიმაციისთვის გამოიყენება. არმენოფობიის საფუძველიც ხომ ისტორიულად ჩვენს დიდ ქალაქებში სომეხი თემის ეკონომიკური თუ კულტურული  გავლენები და მასთან დაკავშირებული უკმაყოფილებები გახდა. 90-იან წლებში ქართულ ინტილიგენციაში სწორედ არმენოფობიული ისტერია იყო ყველაზე ძლიერი. სომხის ამოცნობა კი არ იყო რთული, რადგან თუნდაც ძველ თბილისში მცხოვრები ოჯახების დიდი ნაწილი შერეული იყო. სომხებს და ქართველებს ბევრი საერთო კულტურული მახასიათებელი აქვს და ეს ჩვენს წინაპრებში არ იწვევდა გაუცხოებასა და სტერილიზაციის ინსტიქტებს. მაგრამ ჩვენ კარგად გვახსოვს 90-იანი წლები და იმ დროის რეპრესიული ქართული ნაციონალიზმი, რომელიც ჰომოგენიზაციის აგრესიულ იდეებზე იდგა და სხვა ეთნიკური ჯგუფებისგან ქვეყნის, ტერიტორიების, სხუელის გაწმენდის იდეებს პროპაგანდირებდა. მაშინ ბევრმა ეთნიკურმა ჯგუფმა დატოვა ქვეყანა. რთულ რეგიონებში კონფლიქტებიც მოხდა. ამავდროულად არა ერთმა ეთნიკურმა უმცირესობამ „ქართულ სხეულში“ ასიმილაცია გადაწყვიტა და საკუთარი იდენტობის მარკერების, სახელების, გვარების, რწმენის, ენის დათმობა მოუწია. ეს გამოცდილება, ჩემი აზრით, ჩვენი ისტორიული სირცხვილია და არსებითად ანტიქართული ფენომენიც. საერთო ქართული იდენტობა სწორედ შერევით, კულტურების გადაკვეთით იღებდა მის უნიკალურ ხასიათს.    

ბოლო წლებში, ალბათ, ყველას გვქონდა განცდა, რომ ამ წარსულთან გამიჯვნა მოვახერხეთ. მართალია ამაზე ღია საუბრის, სახელების დარქმევისა და შეთანხმების გარეშე, მაგრამ მაინც. ამ ტრანსფორმაციას ხელს არ უწყობდა განათლების სისტემა, არც კულტურის პოლიტიკა. უბრალოდ ტრავმამ, სირცხვილმა და გლობალურ ქსელებში მასობრივმა ჩართულობამ ბუნებრივად მოიტანა ცვლილებები საზოგადოებაში. ახლა კი აშკარაა, რომ „ქართული ოცნების“ ხელისუფლება და მისი პროპაგანდის იარაღები გვაბრუნებენ წარსულში, სადაც არც ერთი გაგებით აღარ უნდა გვინდოდეს დაბრუნება.

რთულია იმის თქმა, თუ რა გრძელვადიანი გავლენა ექნება „ქართული ოცნების“ რეგრესულ და ბნელ პოლიტიკას ჩვენს საზოგადოებაზე. პროპაგანდის მეთოდურ მუშაობას საბოლოოდ ავისხლეტთ და დავივიწყებთ, თუ ის მაინც ღრმა კვალს დატოვებს ჩვენზე და რეგრესული დისკურსების გაძლიერებას შეუწყობს ხელს. ანუ ჩაედინება ქვემოთ, გავა ოფიცილაური დისკურსის მიღმა და კიდევ უფრო აგრესიული და უკონტროლო სამოქალაქო პრაქტიკების და კონფლიქტების ნაწილი გახდება. 

მინდა მაინც დავიტოვო იმედი, რომ ის ხილული კონფლიქტი პოლიტიკურ ელიტასა და საზოგადოებას შორის, საბოლოოდ მორალური და ინტელექტუალური უპირატესობის მქონე საზოგადოების გამარჯვებით დასრულდება და ველური, რეგრესული პროპაგანდის სახადს ადვილად მოვიხდით. თუმცა, დარწმუნებული ვარ, რომ ამ გამარჯვებისთვის საჭიროა ჩვენს გამოცდილებაში დაგროვებული მანკიერი იდეების, გრძნობებისა და პრაქტიკების შესახებ ღიად ლაპარაკი. მნიშვნელოვანია, მას გავემიჯნოთ არა დუმილით, არამედ საუბრით და საბოლოო შეთანხმებებით. ამის გაკეთება პოლიტიკოსებმაც უნდა შეძლონ, ვიტყოდი პირველ რიგში პოლიტიკოსებმა უნდა შეძლონ. მათ შორის იმათმა, ვინც სისტემამ მიზანში ამოიღო.

„სხვათა შორის, თქვენ ახლა ხელში გიჭირავთ ფლაიერი, ხომ, სადაც აღწერილია ყველა ის გეგმა, რომლის განხორციელებასაც თქვენ აპირებთ, ივანიშვილის ხელისუფლებიდან გასტუმრების შემდეგ. ბევრი საინტერესო დაპირება, თუ შეიძლება, პროექტი ვუწოდოთ. 

გავეცანი ამ დოკუმენტს არაერთხელ. ერთ-ერთი არის, თუ არ ვცდები, სააკაშვილის ფონდის, თუ არ ვცდები, ერთი მილიარდი ევროს მოზიდვა, ხომ? 

ბოდიში, თუ არასწორად მახსოვს, მაგრამ ვიცი, რომ შინაარსი ეს არის. ამასთან დაკავშირებით სულ მქონდა კითხვა, თუ შეიძლება გვითხრათ, აი, რა თანხა შეიძლება შევიდეს სააკაშვილის ფონდში ემიგრანტების დასაფინანსებლად? ეს კითხვა გამიჩნდა, როდესაც ვკითხულობდი იმ პროგრამებს“. 

ჟურნალიზმი შეკითხვის დასმის პროფესიაა. გაქვს შეკითხვა, პოულობ შესაბამის რესპონდენტს და რასაც მისგან გაიგებ, უამბობ მკითხველს, მსმენელს ან მაყურებელს.

რადგან შეკითხვის დასმა პროფესიაა, პროფესიულ უნარებსაც მოითხოვს. სულ მცირე, წინასწარ უნდა იცოდე, რას ეკითხები რესპონდენტს და რატომ.

ზოგადადაც - ლაივ-ინტერვიუებში ინტერვიუერის ძირითადი საქმე სტუდიებში მუშაობა სრულებითაც არ არის. მთავარი და გადამწყვეტია - რამდენად მომზადებული შედიხარ პირდაპირ ეთერში.

საკუთრივ ეთერში მუშაობის მთავარი გამოწვევა კი დროის მართვაა. როგორც წესი, მაყურებელს ან მსმენელს არასოდეს აქვს ფუფუნება, იმდენივე დრო დაუთმოს ინტერვიუში განსახილველ თემასა და სტუმარს, რამდენიც ინტერვიუერს. მას ამაში ხელფასს არავინ უხდის.

არის ხოლმე, როცა შეკითხვის გრძლად დასმა გიწევს, რომ მაყურებელს (მკითხველს, რადიომსმენელს) კონტექსტი გააცნო.

ანა ახალაიას გიორგი ვაშაძესთან 20 სექტემბრის ინტერვიუ ეს შემთხვევა არ არის (ციტატა დასაწყისში). თუ ჟურნალისტი რაიმე დოკუმენტს არაერთხელ გაეცნო, ლაივში ამდენჯერ ნათქვამი „თუ არ ვცდები“ ან არაპროფესიონალიზმია, ან ტყუილი.

სამართლიანობისთვის უნდა ითქვას, რომ ტოქშოუების ეს ნიჭიერი, ამბიციური, მაგრამ დემოკრატიებში ეტაბლირებული მედიებისთვის უჩვეულოდ ახალგაზრდა და გამოუცდელი მასპინძელი, დასავლელ კოლეგებთან შედარებით, მწირ სარედაქციო რესურსს ფლობს.

როცა BBC-ს, France Télévisions-ის ან ARD/ZDF-ის ნახევარსაათიან ტოქშოუებს ვუყურებთ, უნდა წარმოვიდგინოთ - წამყვანს პროდიუსერების, რედაქტორების, მკვლევარების დიდი გუნდი უმაგრებს ზურგს.

ანა ახალია კი, ისევე, როგორც მისი ქართველი კოლეგების უმრავლესობა,  რამდენიმესაათიან ეთერს ლამის მარტო ამზადებს. თანაც, არა მხოლოდ კვირაში ერთხელ. 

ფუფუნებაა ტექნიკური და სტუმრების მომწვევი (guest booker) პროდიუსერებიც. 

თუმცა, თანამედროვე ტექნოლოგიურ სამყაროში ხელოვნური ინტელექტი გამოგვიჩნდა მკვლევარ-თანაშემწედ. ადეკვატურად გამოყენების შემთხვევაში ეს შეიძლება მცირერესურსიან მედიებში მომუშავე ჟურნალისტებისთვის დიდი დახმარება აღმოჩნდეს. მაგრამ, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ - ახალბედა თანაშემწის სამსახურით სარგებლობისას პასუხისმგებლობა (მნიშვნელოვანი ფაქტების ალტერნატიულად გადამოწმება) და ადეკვატურობა (უნდა ვიცოდეთ, რა ინფორმაციაზე აქვს წვდომა ხელოვნურ ინტელექტს და მხოლოდ შესაბამისი ამოცანები დავუსვათ) აუცილებელია. 

ამდენი „თუ არ ვცდებისა“ და „თუ სწორად მახსოვს“ შემდეგ, თავდაჯერებულობის მცდარი მაგალითი „მთავარი არხის“ დეა მამისეიშვილია: (https://www.facebook.com/watch/?v=2756818811151702)

„ბატონო ბიძინა, თქვენთვის ამანათია. ბოდიში, უფრო სწორად - თქვენთვის სანქციებია. თქვენ ხართ რიგში 41-ე და ამერიკა მადლობას გიხდით მოთმინებისთვის. თქვენი ტყვიაგაუმტარი შუშა სანქციებს აპარებს. 

ამერიკასთან საქმის დასალაგებლად პრემიერი ირაკლი გაუშვა ბიძინამ, მაგრამ, ირაკლის თეთრი სახლის კარი დაკეტილი დახვდა. იქამდე ევროპის კარიც ხომ დაკეტილი დახვდა. რას ვიზამთ, ირაკლი, ამერიკული ნამცხვარი ყოველთვის ტკბილი არ არის.

 …

არა უშავს - შეგიძლია ჰამასის, ჰესბოლასა და თალიბანის ლიდერებთან ერთად ქუნაფა მიირთვა.

იცი ქუნაფა რა არის? არა უშავს, მაგასაც გაგასინჯებენ.

საპარლამენტო სიას ჩავხედე და ძალიან ბოლოში ხარ გადასროლილი“.

ქართულ პოლიტიკურ ტოქშოუებში ბოლო დროს დამკვიდრებული მონოლოგები ხშირად მცდარი, ჟანრთან აცდენილი ხასიათისაა. ზემოთ ციტირებულის მსგავსად.

ტელეინტერვიუების სარკასტულ-იუმორისტული, ერთგვარად ფამილარული მონოლოგები არც დასავლური მედიისთვისაა უცხო, მაგრამ ერთ კონკრეტულ და ფართოდ გავრცელებულ ფორმატში - The Late Show.

ეს ფორმატი ჩვენთანაც პოპულარულია. მაგალითად, ვანო ჯავახიშვილს ამის გამო არავინ აკრიტიკებს.

პოლიტიკური ტოქშოუების ამოცანა კი მაყურებლის გართობა და გახალისება არ არის.

სულ პირიქით - პირისპირ ინტერვიუები გადაწყვეტილების მიმღებთა ანგარიშვალდებულების, ამომრჩევლისთვის ინფორმირებული არჩევანის უზრუნველყოფისთვის შეიქმნა.

ამიტომ სტივ სეკური, ჯეიკ ტაპერი, ან კრისტიან ამანპური, სტუმართან ლაპარაკის დაწყებამდე, მაყურებელს სიღრმისეულ ინფორმაციას აწვდიან თემაზე, რომელზე სალაპარაკოდაც რესპონდენტი შეარჩიეს და მოემზადნენ. 

როგორც წესი, მონოლოგის თემა იმდღევანდელი სტუმრის ყველაზე მოსისხლე ოპონენტების პოზიციაა. ეს პრაგმატულიცაა - ასე იზოგება მაყურებლის დრო. საჭირო აღარაა ყოველი შეკითხვის დასმისას გრძელი ციტატების მოშველიება.

სტივ სეკური ეთერს ხშირად მკაფიო დასკვნით, ან რიტორიკული შეკითხვით იწყებს, მაგრამ ეს არასდროსაა მიახლოვებულიც კი დეა მამისეიშვილისეულ „იცი ქუნაფა რა არის? არა უშავს, მაგასაც გაგასინჯებენ”-თან.

დეას სატელევიზიო ესთეტიკა ალმოდოვარის ადრეული ფილმების ტელე-გმირებთან უფრო ახლოს არის. ოღონდ, ალმოდოვარი ამ პერსონაჟებით ტელეჟურნალისტიკის მზარდ ზედაპირულობასა და სენსაციურობისკენ ვნებას დასცინის, ჩვენ კი მის მონოლოგობზე დაკვირვება ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კრიტიკული ტელეარხის პოლიტიკურ პრაიმტაიმში გვიხდება.

მკითხველის ნაწილს, ალბათ, სამართლიანად გაუჩნდებოდა შეკითხვა - რამდენად მიზანშეწონილია ამ ვითარებაში სამთავრობო პროპაგანდანდისტულ „იმედთან“ და „პოსტივისთან“ შედარებით ფინანსურად სუსტი და სახელმწიფოს მხრიდან ხშირად უსამართლოდ დაჩაგრული ოპოზიციური მედიის კრიტიკა?

საქმე ისაა, რომ პოლარიზაცია მხოლოდ პოლიტიკური ლანდშაფტის დილემა არ არის. ამ დილემის კვალდაკვალ პოლარიზებულია ქართული სატელევიზო სივრცეც.

თითქმის ყველა მსხვილ პოლიტიკურ მოთამაშეს საკუთარი სატელევიზიო პლატფორმა რომ აქვს, განსაკუთრებით კარგად წინასაარჩევნო სოციოლოგიურ შერკინებებში გამოჩნდა.

ცხადია, ეს ამცირებს ტელემედიისადმი ნდობას უკეთ ინფორმირებულ (მედიაწიგნიერ) მაყურებელში და კიდევ უფრო მოწყვლადს ხდის ინფორმაციულად  ტელევიზიებზე ჯერ კიდევ სრულად დამოკიდებულ სეგმენტს - 60+-ს მოქალაქეებს, განსაკუთრებით იმ რეგიონებში, სადაც ხარისხიან ინტერნეტზე წვდომა ჯერ კიდევ დაბალია.

ამას ის სოციოლოგიური კვლევები ადასტურებს, რომელიც პოლიტიკურ თამაშში ჩართული მაუწყებლების ეთერებში თითქმის არასდროს ხვდება.

არადა, წლევანდელი არჩევნების ეპოქალური მნიშვნელობა პარადიგმის ცლილებაშია. აღარაა საკმარისი ქვეყანამ ორ ლიდერს შორის უკეთესი აირჩიოს - გამოსავალი მრავალფეროვნებაშია. პარტიების გაძლიერებაში.

და როგორ უნდა გააკეთოს ქართულმა ამომრჩეველმა ინფორმირებული არჩევანი, როცა ერთ მხარეს სამთავრობო პროპაგანდისტული ტელევიზიებია, ბრჭყვიალ-ბრჭყვიალა, ძვირიანი გასართობი შოუებითა და ანტიდასავლური, ნაციონალისტურ-ქსენოფობიური პოლიტიკური შინაარსით, მეორე მხარეს კი - კრიტიკული, შედარებით მცირერესურსიანი არხები, რომელთაც ბაზარზე ოპერირება მათი დამფინანსებელი პოლიტ-ცენტრების გაბღენძილი ეგოების გათვალისწინებით უხდებათ?!

ესეც ერთგვარი რიტორიკული შეკითხვაა. მაგრამ, ალბათ, არც პედრო ალმოდოვარს მოეწონებოდა და არც სტივ სეკურს.

„ქართული ოცნების“ წლევანდელმა წინასაარჩევნო პლაკატებმა, სადაც აყვავებული ქართული გარემო და ომის შედეგებისგან განადგურებული უკრაინული ადგილები ერთმანეთის გვერდით არის ნაჩვენები, ძალიან ბევრი ადამიანი გააბრაზა საქართველოში. გააბრაზა ყველა, ვისაც აქვს ღირსების გრძნობა და ფუნდამენტური ადამიანური ღირებულებების რწმენა. ასეთი ადამიანები საქართველოში ბევრნი არიან, მაგრამ ფაქტია, მმართველმა პარტიამ კვლავ რეალობების დაპირისპირებაზე გააკეთა გათვლა და წლების განმავლობაში მოქმედ „აბა, მიშა გინდას“ სლოგანს „აბა, ომი გინდას“ სახით ახალი ჩანაცვლება მოუძებნა. მოსახლეობის რომელ სეგმენტზე და რა შიშების გაღვივებაზე მუშაობს „ქართული ოცნება“ ამჯერად?

დანგრეული უკრაინული აუზის და მისგან თეთრი, უსწორმასწორო სქელი ხაზით გამოყოფილი ქართული აუზის ბანერი პირველი იყო, რომელიც საბურთალოზე, ავტობუსიდან ჩამოსულს შემომხვდა. სხვა პლაკატები, სადაც საქართველოს უფრო პომპეზური პანორამები და ძეგლები უკრაინის დაბომბილ ქალაქებსა და ეკლესიებს უპირისპირდება, მანამდე ფეისბუკში ვნახე. აუზის თემაზე დამზადებული ბანერი მათთან შედარებით უბადრუკად გამოიყურება. სტერილურ სითეთრეში ჩაფლული ქართული აუზი გაცილებით მკვდარი, ემოციებისგან დაცლილი და განმზიდველია, ვიდრე დესტრუქციის ენერგიით დამუხტული უკრაინული აუზის ფოტო, რომელზეც სიკვდილთან ერთად წინააღმდეგობის სული და შესაბამისად, სიცოცხლეც გამოსჭვივის. მეორეცაა, რომ ბანერის ქართული კომპონენტის მშვიდობიანი და მკვდარი სიცარიელე ნამდვილად ირეკლავს რეალობას, სადაც ფასების სიძვირის გამო, საქართველოს მოქალაქეები უმეტესწილად ვერ სარგებლობენ აუზის მომსახურებით. ამიტომ, მარკეტინგული თუ გავლენის მოხდენის თვალსაზრისით, ეს ბანერი მის შემქნელებს უდავოდ ჩაუვარდათ.

და მაინც, ვირტუალურ ველში ნანახთან შედარებით, წინასაარჩევნო მარათონის ამ ამაზრზენი ფანდის ქუჩიდან ყურება გაცილებით შემზარავ შთაბეჭდილებას ახდენს, რადგან მას ნახულობს ყველა, ვისაც აქვს ან არ აქვს ჭკვიანი ტელეფონი, ვინც სარგებლობს ან არ სარგებლობს ინტერნეტით, ვინც უყურებს ან არ უყურებს ტელევიზორს, ვინც დადის მანქანით და ვინც დადის ფეხით. უყურებს დღეში ერთხელ, დღეში ხუთჯერ, დღეში იმდენჯერ, რამდენჯერაც სამარცხვინო ბანერს აუვლ-ჩაუვლის. უყურებს ყველა, ვისაც ამ ქვეყანაში ომის სისასტიკე გამოუვლია და უყურებს უკრაინიდან ომის შედეგად გამოქცეული ბავშვიც. აი, ამ ადამიანების დასაშინებლადაა განკუთვნილი მმართველი პარტიის მორიგი საფრთხობელა.

„ქართულ ოცნებას“ ასევე სურს, ბანერებზე გადმოცემული პოლიტიკური მესიჯი მოქალაქეების ყოველდღიურობის ნაწილი გახდეს და ერთგვარ მანტრად იქცეს. სწორედ თემის ბანალიზებაზე, სამოქალაქო გრძნობების დაჩლუნგებაზე აკეთებს გათვლას მმართველი პარტია, რომლის მიზანი ერთი მხრივ, თავისი მოქალაქეების ომით დაშინება და ომის ამრიდებელი მთავრობის იმიჯის განმტკიცება, მეორე მხრივ კი, საკუთარი ქვეყნის შენარჩუნებისთვის ბრძოლის იდეის შელახვაა. ამ ბანერებით დემოკრატიულ დასავლეთთან დაპირისპირებული და რუსული პოლიტიკის გამტარებელი საქართველოს მთავრობა პირდაპირ მიანიშნებს, რომ ბრძოლას არ აქვს აზრი, თავისუფლება არ უნდა დაიცვა, უნდა იცხოვრო ჩუმად და მორჩილებაში, გადაუსვა ხაზი ყველაფერს, რითაც შენმა ხალხმა დღემდე მოაღწია, დაივიწყო ბოლშევიკური (წაიკითხე როგორც რუსული) ტერორის ყველა გვამი, რომელიც საბჭოთა რეჟიმის მსხვერპლთა გაუთხრელ ჯგუფურ საფლავებში აქამდე ერთმანეთში აზელილია.

პროპაგანდისტული ბანერების დამზადებისას „ქართული ოცნება“ საბჭოთა ტრადიციას დაესესხა. ცნობილია, რომ საბჭოთა კავშირში პოლიტიკურმა პლაკატმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა მასებზე გავლენის მოხდენისა და მოქალაქეების ინდოქტრინაციის საქმეში. აღსაქმელად მარტივ, მაგრამ მძლავრი ვიზუალური ნიშნებითა და პოლიტიკური ტექსტით ზემომქმედ ამ მასობრივი გავრცელების იარაღს, რომელიც შთაბეჭდილების სწრაფად მოხდენაზე იყო ორიენტირებული, საბჭოთა ხელისუფლება მთელი მისი არსებობის მანძილზე იყენებდა — დასაწყისიდან საბჭოთა კავშირის დაშლამდე. ვიზუალური ხელოვნების ფორმებს შორის პლაკატი აგიტაციისა და პროპაგანდის ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერ ინსტრუმენტად იქცა. ამ პლაკატებზე ხშირად იყო ასახული მტერი და მასთან დაუღალავად მებრძოლი საბჭოთა მოქალაქე. მტერი ხან კაპიტალისტის მანტიაში იყო გახვეული, ხან მღვდლის, ხან კულაკის, ხანაც პროლეტარიატის წინააღმდეგ მებრძოლი გლობალური ჯარისკაცის. იმპერიალიზმის დამქაშებად მონათლული ყველა ეს სახე-ხატი ძალიან ახლოსაა გლობალური ომის პარტიის ცნებასთან, რომელზეც „ქართული ოცნება“ ბოლო რამდენიმე თვეა მუდმივად ლაპარაკობს. საბჭოთა მეხსიერების მქონე საქართველოს მოქალაქეებისთვის კარგად ნაცნობი „იმპერიალიზმის დამქაშები“ მმართველმა პოლიტიკურმა გუნდმა მარტივად ჩაანაცვლა „გლობალური ომის პარტიით“ და კვლავაც, მოქნილად გამოიყენა ბოლშევიკების მიერ ნაცადი პარანოიული რიტორიკა, რომელიც მოსახლეობას შეთქმულების თეორიის ბუნდოვანებაში ახვევს და წარმოსახვითი მტრის ხატით აშინებს.

საერთოდ, „ქართული ოცნების“ პოლიტიკური ტაქტიკა დასაწყისიდანვე რეალობათა შეპირისპირების პროპაგანდისტულ მეთოდს ემყარებოდა. პარტიამ პოლიტიკური იდენტობა მთლიანად მიხეილ სააკაშვილის პრეზიდენტობის პერიოდთან დისტანცირების ფუნდამენტზე ააშენა და ე.წ. „სისხლიანი ცხრა წლის“ ალტერნატივად პოზიციონირება არც მმართველობის მეთორმეტე წელს შეცვალა. თუმცა, უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიანი ომის დაწყების შემდეგ მოქალაქეებში შიშის დასათესად და გასაღვივებლად „ოცნებამ“ ახალი არგუმენტი გამოძებნა და სწორედ ამ ბოლოდროინდელი ტაქტიკის ილუსტრირება ვიხილეთ წინასაარჩევნო ბანერების სახით.

პრემიერ-მინისტრმა განაცხადა, ბანერებზე ასახული ომისა და მშვიდობის კადრების შედარება მოსახლეობისთვის სწორი არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობას წარმოადგენს. ომის გაჩაღების საშიშროებაზე აქცენტის დასმის პარალელურად  „ქართული ოცნება“ ომისაგან დაცვისა და მშვიდობის შენარჩუნების გარანტად წარმოაჩენს თავს ქვეყანაში, სადაც მოსახლეობის კრიტიკულ მასას ომგამოვლილი ადამიანები შეადგენენ.

შედარებით ახალგაზრდა გენერაციის იმ ნაწილის გარდა, ვისაც ომი უშუალოდ არ შეხებია, საქართველოში ასობით ათასი ადამიანი ცხოვრობს, ვის მეხსიერებაშიც 1990-იანი და 2008 წლის ომების ტრავმები ღია ჭრილობებად არის დარჩენილი. სწორედ ამ ადამიანების ძალიან დიდ აუდიტორიას მიმართავს მმართველი პარტია ბანერებზე დიდი ასოებით დაბეჭდილი მესიჯით „არა ომს, აირჩიე მშვიდობა“. ტრავმირებული ადამიანებით მანიპულაცია და მათი ემოციებით თამაში „ქართული ოცნების“ დესტრუქციული პოლიტიკის ლოგიკური გაგრძელებაა. „ოცნება“ ცდილობს პარტიის სასარგებლოდ ხმის მისაცემად შიშით მოახდინოს ადამიანების მობილიზება. შესაბამისად, მმართველი პარტია საკუთარ თავს განიხილავს არა ძლიერი სამოქალაქო პოზიციების, სოლიდარობის, დემოკრატიული ღირებულებების, თანასწორობისა და ლიბერალური ფასეულობების მქონე ადამიანების, არამედ დაშინებული საზოგადოების მთავრობად და მეორე მხრივ, ამით თვითდისკრედიტაციასაც ეწევა.

არ ვიცი, ბოლოს რომელმა პოლიტიკურმა შანტაჟმა, ირაკლი კობახიძის რომელმა ცინიკურმა კომენტარმა ან ქალაქის მერის, კახა კალაძის რომელმა მორიგმა უტიფარმა ფრაზამ გამაბრაზა ისე, როგორც ზემოთხსენებული საარჩევნო ბანერების გამოჩენამ. ღირსების შემლახავია იმის განცდა, რომ მთავრობა გიყურებს როგორც პლასტელინის მასალას, რომლისგანაც ყველაფერი შეუძლია გამოძერწოს. მაგრამ პოლიტიკაში დარჩენისთვის თავგადაკლულ ბრძოლაში „ქართულ ოცნებას“ ავიწყდება, რომ ჩვენ, ომგამოვლილმა ადამიანებმა, ყველაზე კარგად ვიცით, რომ პირდაპირი თუ ირიბი სახით, საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ საქართველოში წარმოებული ომების უკან ყოველთვის რუსეთი იდგა. ჩვენ, ვისაც თბილისის ღამეული ფეიერვერკები და სამხედრო აღლუმებზე სადემონსტრაციოდ გამოყვანილი თვითმფრინავის ძრავის ღმუილი გვაშინებს ისე, თითქოს ბავშვები ვიყოთ, ყველაზე კარგად ვიცით ომის ფასი, მაგრამ პირველ რიგში, ვიცით ფასი მშვიდობისა და კეთილდღეობისა, რომლისკენაც მიმავალ გზაზე ცხრათავიანი გველეშაპივით გვეღობება დღეს „ქართული ოცნება“.







ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

ვიდეორგოლი, სარეკლამო ბილბორდი და ასევე, მუსიკალური კლიპიც ამომრჩეველთან კომუნიკაციის ერთ-ერთი უმთავრესი საშუალებაა. ამ კლიპებითა და რეკლამებით მოსახლეობის ის ნაწილი, რომელიც არც ადრე და არც ახლა არ ეცნობა პოლიტიკური პარტიების პროგრამებს, მთავარ მესიჯებს იღებს.  

რამდენიმე ხნის წინ ერთი ძველი ქართული სიმღერის ძებნისას, ჯემალ სეფიაშვილის ჰიმნად ქცეული სიმღერა “გიხაროდენ” ამომიგდო. ეს ვიდეორგოლი 1998 წელს, წინასაარჩევნო პერიოდში, მაშინდელი ხელისუფლების - “მოქალაქეთა კავშირის” მხარდასაჭერად შეიქმნა. 

ეს 90-იანი წლების ბოლოს იყო, როდესაც ყველაფერი გამოვიარეთ, აფხაზეთის ომიც და სამოქალაქო ომიც. ქვეყანა კორუფციაში იხრჩობოდა, ყველა ნაბიჯზე ქრთამის გადახდა გვიწევდა, ქუჩები სავსე იყო მშიერი ადამიანებით, კრიმინალი ყოველდღიურ რეალობად იყო ქცეული, არც გაზი იყო ქვეყანაში, საავადმყოფოები თუ ბინები რომ გაეთბო და ელექტროენერგიაც გრაფიკით მოგვეწოდებოდა. შევარდნაძის მთავრობამ ყველაფერი გააპარტახა, ადამიანებს უკიდურესად უჭირდათ, მაგრამ პროპაგანდისტულ სიმღერაში მონაწილე 40-მდე ესტრადის მომღერალი, მსახიობი, თუ უბრალოდ (როგორც მაშინ ეძახდნენ) ცნობადი სახე, ერთად და მხიარულად გვიყიჟინებდა, რომ უნდა გაგვხარებოდა. რა უნდა “გვიხაროდენ”, არავინ იცოდა! 

სიმღერის ტექსტის ავტორი ედუარდ შევარდნაძის მეგობარი პოეტი რეზო ამაშუკელია, რომელიც შემდეგ ბიძინა ივანიშვილის მეგობარიც გახდება. ამაშუკელის ტექსტი “მარადიულია”, ის დღევანდელ დღესა და „ქართული ოცნების“ მიერ იდენტიფიცირებულ პრობლემებს იმავე წარმატებით მიესადაგება. 

აი, პატარა მონაკვეთი ტექსტიდან და ნახეთ, როგორ მოუხდებოდა ის დღევანდელი საქართველოს პოლიტიკურ რეალობას.  

ღმერთო, განსხიპე ტოტები მავნე 

მოეც სიკეთე ჩემს გზას და რწმენას,

ასვი მირონი მამულის ვენახს,

შთამომავლობის გადასარჩენად.

მაშინ, 90-იანი წლების ბოლოს, ტექსტი თითქოს არც გვესმოდა, ჩვენამდე მხოლოდ ერთი სიტყვა - „გიხაროდენ“ უნდა მოსულიყო და მოდიოდა კიდეც. უნდა გაგვხარებოდა, მაგრამ ვინ იყვნენ “მავნე ტოტები”, შთამომავლობის გადასარჩენად რომ უნდა გაგვესხიპა, არ ვიცი. ახლა კი, დანამდვილებით ვიცით, რომ „ნაციონალური მოძრაობა“, მისი მხარდამჭერები და სხვა ე.წ. ლიბერალები იქნებოდნენ, რომლისგანაც გვყავს გადასარჩენი: მამული, ენა, ვენახი, ერეკლე პაპა, სარწმუნოება… 

არა გუნდრუკით გადამთიელის,

შენ თავად ზარდე შენი გავაზი,

და სულ გახსოვდეს, ხარ ნაშიერი

აღმაშენებლის და ფარნავაზის.

და სულ გახსოვდეს, შენ ხარ პატრონი

ამ სამოთხის და ამ სილამაზის.

სწორედ ამას ცდილობს “ბატონი” ბიძინა ივანიშვილი და “ქართული ოცნება”, რომ გააგებინოს საქართველოს მოსახლეობას - ჩვენი თავი ჩვენადვე გვეყუდნის და დასავლეთიდან არავის მითითებებს ჩვენ არ მივიღებთო. ჩვენს საქმეებს ჩვენ გადავწყვეტთ და ევროპაში ასე დამოუკიდებლად, ღირსებით და ორივე ფეხზე მდგარნი შევალთო. დიახ “მხოლოდ ღირსებით, მშვიდობით, კეთილდღეობით ევროპისკენ” - ეს არის 2024 წლის მთავარი სლოგანიც. 

მესმის, სახუმაროდ საქმე არ გვაქვს, ამიტომ ვნახოთ, რა იყო 2024 წლამდე და როგორ, რა გზით მოვედით აქამდე?! 

2012 წლის წინასაარჩევნო პარტიული მუსიკალური კლიპი ინტერნეტში არ იძებნება. ის, რაზეც „ქართული ოცნება“ უკანასკნელი 12 წელია დგას, უკვე 2014 წლიდან  ჩნდება: წარსულში დაბრუნების შიშებზე აპელირება და პირველი კლიპი სახელწოდებით - “წარსულში არ ბრუნდებიან”. ვიდეორგოლში მიხეილ სააკაშვილის, ვანო მერაბიშვილის, გივი თარგამაძის ხმები ისმის, შავ-თეთრ ეკრანზე კი, 7 ნოემბრისა და 2008 წლის ომის კადრები მოჩანს.  

“თავისუფლებას, სწრაფ განვითარებას და კეთილდღეობას” ჰპირდებოდა „ქართული ოცნება“ 2016 წელს. ჩნდება უკვე “ქართული ოცნების” ჰიმნად ქცეული “ჩემი საქართველო აქ არის” გათანამედროვებული ვერსიის კლიპი. ამ სიმღერის ტექსტის ავტორი მურმან ლებანიძეა, ხოლო მუსიკის - გოგი ცაბაძე. რა თქმა უნდა, ამ წინასაარჩევნო კლიპებშიც მხოლოდ გაღიმებული, ბედნიერი ადამიანები, აშენებული და დამშვენებული: ხიდები, ავტობანები, სპორტული მოედნები, საავადმყოფოები მოჩანს. 

იქიდან გამომდინარე, რომ ეს უკანასკნელი მუსიკალური კლიპი წარმატებული გამოდგა, 2020 წელს მისი ახალი ვერსია გაჩნდა, რომელშიც საქართველოს სხვადასხვა კუთხის ეთნოგრაფიული ინსტრუმენტები თუ ხმები შემოდის.

„ქართული ოცნების“ საკომუნიკაციო ენა უკვე ცალსახად აგრესიულ ხასიათს 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებიდან ატარებს, როდესაც ქალაქში ოპონენტების “სისხლიანი ბანერები” გაჩნდა.   

მაშინ, „ქართული ოცნების“ მხარდაჭერილი კანდიდატის, სალომე ზურაბიშვილის კონკურენტი გრიგოლ ვაშაძე იყო, ამიტომ, ცხადია, ბანერზე ის, მიხეილ სააკაშვილი და სხვა “ნაცები” ჩანდნენ. 

2018 წელს მოსდევს 2021 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები და ისევ სიძულვილით სავსე კამპანია. ქალაქი ისევ ოცნების ოპონენტების სისხლიანი ბილბორდებით გაივსო. ნაცების ე.წ. ძირითადი ბირთვი ადგილზე დარჩა, მათ რამდენიმე ახალი პერსონაჟი დაემატა, მათ შორის ცოტა ხნით ადრე გადამდგარი „ქართული ოცნების“ პრემიერ მინისტრი, გიორგი გახარია. მსგავსი შინაარსის ფოტოები სატელევიზიო რეკლამებშიც გვხვდებოდა. 

წელს ეს სიძულვილით სავსე ფოტოები წინასაარჩევნო კამპანიის დაწყებამდე გამოჩნდა, ჟურნალისტების, არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლების სახლებსა თუ სამუშაო ადგილებზე გაკრული, შედარებით პატარა ზომის, მაგრამ გაცილებით დიდი რაოდენობის პლაკატების სახით. 

არაფერს ვიტყვი 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნებისთვის დამზადებულ მთავარ საარჩევნო რეკლამასა და ბანერებზე, რისი მეშვეობითაც „ქართული ოცნება“ უკრაინაში ომის შედეგად გარდაცვლილი ადამიანების სიკვდილს საკუთარი გამარჯვების სანაცვლოდ ყიდის.

საინტერესოა, რომ 2018 და 2021 წლის “სისხლიანი ბანერების” ავტორობას „ქართული ოცნება“ უარყოფდა და ამბობდა, რომ ეს ბანერები გაამზადეს და განათავსეს იმ კერძო პირებმა, ვისაც „ნაციონალური მოძრაობის“ ხელისუფლებაში დაბრუნება არ სურდა, 2024-ში კი, ამას უკვე ღიად აკეთებს და მონაწილეობას არ უარყოფს. 

ამიტომ ერთ-ერთი ვიდეორგოლი აგრძელებს, რეზო ამაშუკელს თუ დავესესხებით, გადამთიელების გუნდრუკის უარყოფას და მის ამომრჩეველს ახსენებს, რომ უარი უთხრას „მორალურ გადაგვარებასა და ბნელ წარსულს“. „ბნელი წარსული“, ცხადია, “სისხლიანი 9 წელია”, მაგრამ „მორალური გადაგვარება“ ის არის, რაც ამჟამად დასავლეთიდან “გვემუქრება”. 

მმართველ პარტიასა და მის მიერ კონტროლირებულ ტელევიზიებს იმდენად ჰყავთ დამუშავებული მათი ამომრჩევლები თუ მაყურებლები, რომ რეგიონებში, მათ მიერ ორგანიზებულ წინასაარჩევნო კონცერტებზე მისული ადამიანები იქაც ტრადიციებსა და მშვიდობას იცავენ. 

დარწმუნებული ვარ, თქვენც მიდიხართ 26 ოქტომბერს დაგეგმილ საპარლამენტო არჩევნებზე და გაცნობიერებულიც გაქვთ, როგორი კრიტიკული მნიშვნელობა აქვს თქვენს ხმას. 

თუმცა, თუ ჯერ კიდევ არ გადაგიწყვეტიათ ვის ირჩევთ და ამ თვითგამორკვევის პროცესში დამხმარე ინსტრუმენტად სხვადასხვა ორგანიზაციის მიერ ჩატარებულ წინასაარჩევნო რეიტინგებს იყენებთ, ამ ბლოგში გაგიზიარებთ საკვანძო კითხვებზე პასუხებს, რის მიხედვითაც შეგიძლიათ შეაფასოთ მედიასაშუალებების მიერ გაშუქებული კვლევის სანდოობა: 

(შენიშვნა: ბლოგში გამოყენებული ყველა ქარდი შედგენილია „საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის" მიერ 2024 წლის არჩევნებისთვის მომზადებული სახელმძღვანელოს მიხედვით)

 
1. ვინ ატარებს წინასაარჩევნო საზოგადოებრივი აზრის კვლევას?

2. რა მოთხოვნებს უნდა აკმაყოფილებდეს საზოგადოებრივი აზრის კვლევა?

3. რა უნდა იყოს მითითებული საზოგადოებრივი კვლევის შედეგების გამოქვეყნებისას?

ამას საარჩევნო კოდექსის 51-ე მუხლი განსაზღვრავს:

4. რა იკრძალება და რა ხდება წინასაარჩევნო საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის შედეგების გამოქვეყნების წესების დარღვევის შემთხვევაში? 

5. ვინ და როგორ არეგულირებს წინასაარჩევნო საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის შედეგების გამოქვეყნების წესებს?

როგორც ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის გაიდში ვკითხულობთ: „მედია საარჩევნო პროცესის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი რგოლია და ის განსაკუთრებულ როლს ასრულებს საზოგადოების ინფორმირების, საარჩევნო პროცესების გამჭვირვალობის საქმეში”. ამ როლის შესასრულებლად კრიტიკულად მნიშვნელოვანია მედიასაშუალებებმა საზოგადოერივი აზრის კვლევისა და გაშუქების დროს ადგილობრივი საკანონმდებლო რეგულაციები და საერთაშორისო სტანდარტები დაიცვან.

„მაუწყებელთა ქცევის კოდექსით გათვალისწინებული პრინციპებისა და წესების დარღვევებს განიხილავენ და რეაგირებას ახდენენ მაუწყებელთა თვითრეგულირების მექანიზმები მათივე დადგენილი წესების შესაბამისად”-მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის (27-ე მუხლი). ხოლო :

მაგალითად, 19 სექტემბერს კომუნიკაციების კომისიამ საზოგადოებრივი აზრის კვლევის კანონდარღვევით გაშუქების მიზეზით, ტელეკომპანია „ბი ემ ჯის” სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა - „კერძოდ, კვლევის გამოქვეყნებისას ტელეკომპანიის მიერ დაირღვა საქართველოს „საარჩევნო კოდექსი“, რომლის მიხედვითაც არჩევნებთან დაკავშირებული საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის შედეგების გაშუქებისას მაუწყებელი ვალდებულია მიუთითოს კვლევის დამკვეთი, გამოკითხვის თარიღი, შესაძლო ცდომილების ფარგლები და ასევე, ფასიანია თუ უფასო გამოკითხვა”.

რაც შეეხება რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოს, მისი გადაწყვეტილება შესაძლებელია გასაჩივრდეს სააპელაციო სასამართლოში. ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა საქმეზე სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.

„მედიის წარმომადგენლების მიერ საქმიანობის განხორციელებისას არსებითია მიუკერძოებლობისა და სამართლიანობის პრინციპების დაცვა, საარჩევნო პროცესის და პროცედურების მაღალი პასუხისმგელობის გრძნობითა და პროფესიონალიზმით გაშუქება, რათა არავის მისცენ მათით მანიპულირების საშუალება და ამომრჩევლებს ინფორმაცია ობიექტურად მიაწოდონ.” მედიასაშუალებები რომ ამ პრინციპებს იცავდნენ, როგორც რიგით ამომრჩევლებს, ძალიან დიდი რესურსი დაგვეზოგებოდა და, გარდა ზემოთ ხსენებული მარკერებისა, კიდევ დამატებითი სანდოობის ტესტის ჩატარება არ მოგვიწევდა. 

სამწუხაროდ, დღევანდელ ქართულ რეალობაში, როცა რომელიმე მედიასაშუალების მიერ გამოქვეყნებული წინასააარჩევნო საზოგადოებრივი აზრის კვლევის შედეგებს ეცნობი და სანდობიის დადგენას ცდილობ, აუცილებლად დაუსვი შენს თავს კითხვა - რომელიმე პოლიტიკური პარტიის ინტერესების გამტარებელი ხომ არ არის ეს მედია. 

მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის თანახმად, მაუწყებლები ვალდებულები არიან, უზრუნველყონ მათ ეთერში წარმოდგენილი საზოგადოებრივი აზრის კვლევის შედეგების საფუძვლიანობა, საიმედოობა და არ დაუშვან საზოგადოებრივი აზრით მანიპულირება. 

თუმცა, მაგალითისთვის, აგვისტოსა და სექტემბერში ორი სხვადასხვა ტელევიზიის დაკვეთით ჩატარებული წინასააარჩევნო საზოგადოებრივი აზრის კვლევის შედეგებს შორის ისეთი სხვაობაა, რთულია ობიექტური რეალობის დადგება, რადგან ორივე ტელევიზია მხარეს წარმოადგენს:

1. გორბის კვლევა -  არჩევნები 2024

2. Edison Research -ის კვლევა - არჩევნები 2024 

მესმის, შეიძლება დაგრჩეთ შთაბეჭდილება, რომ ეს ყველაფერი თქვენგან დამატებით ძალისხმევას მოითხოვს, მაგრამ იმ პირობებში, როცა ქვეყნის წამყვანი მედიასაშუალებები სახელისუფლებო ან ოპოზიციური პროპაგანდისა და დეზინფორმაციის იარაღად იქცნენ, 26 ოქტომბრის არჩევნები კი ჩვენს მომავალს განსაზღრავს, ყურადღების მოდუნების ფუფუნება არ გვაქვს. 

ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

ეს ძალიან სუბიექტური ბლოგია. შესაძლებელია, რასაც დავწერ მცდარი იყოს. აქამდე არ მაქვს ერთმნიშვნელოვანი პასუხი, მაგრამ მგონია, რომ ეს ერთმნიშვნელოვანი პასუხი არც არსებობს. მე მაინტერესებს, რა გავლენა აქვს იმ ჰომოფობიურ, სიძულვილზე დაშენებულ პროპაგანდას, რომელსაც უკანასკნელი წლებია და განსაკუთრებით 2023-2024 წლებში, მედიის საშუალებით ვისმენთ. პირადად მე დავიჯერე, რომ საქართველოს მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი ჰომოფობიურია. არა მხოლოდ დავიჯერე, არამედ... 

ისე მოხდა, რომ ჩემი საჯარო აქტივობა და ადამიანის უფლებების დაცვა უფრო მეტად ეთნიკურ, რელიგიურ და სექსუალურ უმცირესობებს უკავშირდება. არ ვიცი, რატომ გამიჩნდა განსაკუთრებული მგრძნობელობა სწორედ ეთნიკური, რელიგიური თუ სექსუალური იდენტობის მქონე ჯგუფების მიმართ. საბჭოთა კავშირის ნგრევის შემდეგ, 90-იანი წლების დასაწყისში, მიმდინარე მოვლენები მკაფიოდ მახსოვს, როგორ დევნიდნენ ეთნიკურ უმცირესობებს, ავიწროვებდნენ და მათი დიდი ნაწილი საქართველოდანაც გააქციეს. შემდეგმა ტალღამ რელიგიურ უმცირესობებს გადაუარა, კარდაკარ დასდევდნენ, ავიწროვებდნენ და ხშირად ფიზიკურადაც უსწორდებოდნენ. ამაყი და ბედნიერი ვარ, რომ მათ დასაცავად უკვე მოვახერხე ხმამაღლა და საჯაროდ რამდენიმე სიტყვის თქმა თუ დაწერა. ბოლოს ლგბტქ+ თემის ჯერი დადგა, ახლა მათ ჩაგვრაზე დგას „ძლიერების“ ძალაუფლება.

მას შემდეგ, რაც საბჭოთა კავშირი დაინგრა და მოსკოვი, როგორც ძალაუფლების ცენტრი ფორმალურად მოიშალა, ჩვენს ქვეყანაში სწორედ ამ ვაკანტური ძალაუფლებისთვის დაიწყო ბრძოლა. კომუნისტური იდეოლოგია ნაციონალისტურმა და რელიგიურმა, კერძოდ, მართლმადიდებლურმა იდეოლოგიამ ჩაანაცვლა. ეკლესიაც ძალაუფლების ვერტიკალში მოექცა. საბოლოოდ, ისე გამოვიდა, რომ საქართველო ისევ მოსკოვიდან იმართება.

თუმცა, ჩვენ ახლა სხვა საკითხზე ვსაუბრობთ. 90-იან წლებში დაწყებული ეთნონაციონალიზმი, რელიგიური ფუნდამენტალიზმით გაგრძელებული და ამჟამად მიმდინარე ფაშისტური ჰომოფობია მუდმივად ზემოდან იკვებება. ნებისმიერი პოლიტიკოსი თუ პოლიტიკური პარტია იმას ცდილობს, რომ ამ, ძალაუფლების ვერტიკალში მყოფების მოწონება და თანადგომა დაიმსახუროს.

ამიტომაც, უკანასკნელი 20-30 წელია ამ ქვეყნის მთავარ იდეოლოგიურ ხაზს სწორედ, საქართველოს მართლმადიდებლური ეკლესია განსაზღვრავს. ეკლესიას კი, ამ ძალაუფლების შესანარჩუნებლად მუდმივად სჭირდება ირაციონალურ შიშებზე დამყარებული, ადვილად სამართავი საზოგადოება.

გრძელი შესავალი მხოლოდ იმის სათქმელად გამომივიდა, რომ ცხადია, უმცირესობების პრობლემებით დაინტერესებული ადამიანი არ შეიძლება, რომ საქართველოს მართლმადიდებლური ეკლესიის წარმომადგენლებზე არ ბრაზობდეს და მათ არ აკრიტიკებდეს. ასე მერგო პატრიარქისა და ეკლესიის მაგინებლის იარლიყი. ამას მრავალი წელია შეგუებული ვარ, მაგრამ პირველად შარშან მოხდა, რომ...

როდესაც პარლამენტში რუსული კანონის განხილვა პირველად  დაიწყო, ჩემს მეგობარ ჟურნალისტებთან, ონლაინ მედიების წარმომადგენლებთან ერთად პარლამენტში შევედი, სადაც ჩვენ ტრანსფარანტებითა და საყვირებით ვაპროტესტებდით ამ ქვეყნისთვის დამღუპველ კანონს. იმავე დღეს, 2 მარტს ტელეკომპანია „იმედის“ ეთერში  ირაკლი კობახიძემ კანონის მოწინააღმდეგები ეკლესიის მტრებად გამოაცხადა და საკუთარი მოსაზრების გასამყარებლად ჩემი სახელი და გვარი დაასახელა - „პატრიარქის და ეკლესიის მაგინებელი ნინია კაკაბაძე“. ჩემი სახელი იმ ადამიანებთან ერთად დაასახელა, ვინც 2 მარტს პარლამენტის შენობაში არ ყოფილან, მაგრამ ცხადია, რუსულ კანონს ებრძოდნენ. ასე, ანუ ჩემი მეშვეობით, სცადა კობახიძემ პროტესტის გაშავება.

მეორე დღეს მე პარლამენტის შენობაში აღარ შევედი, ეზოში ვიდექი, იქაც ვერიდებოდი კამერებს და დავიჯერე, რომ ჩემი გამოჩენით საქმეს ვაფუჭებდი. მაშინ პროტესტი სტრატეგიულად მოვიგეთ, რადგან პირველ ხაზზე არა ჩვენ, არამედ ახალგაზრდა, უპარტიო, განსხვავებული ბიოგრაფიის მქონე თაობა იდგა. ბევრი იმუშავეს სამთავრობო მედიებმა, რომ ახალგაზრდებისთვის ხან „სატანის მოციქულები“, ხან „გაფერადებულები“ და “ორიენტაცია არეულები” ეწოდებინათ, მაგრამ ვერ შეძლეს. ჩვენ დავიჯერეთ, რომ გამარჯვების ფორმულა სწორედ ეს იყო.

ამის შემდეგ, ერთ წელიწადში, რუსული კანონი მაინც მიიღეს და ცოტა ხნის წინ ზედ მიაყოლეს ისევ რუსული ჰომოფობიური კანონი, რომელსაც „ოჯახური ღირებულებებისა და არასრულწლოვანის დაცვის“ შესახებ კანონპროექტი დაარქვეს და რომელიც უპირველეს ყოვლისა, გამოხატვის თავისუფლების სერიოზულ და კრიტიკულ შეზღუდვებსაც ითვალისწინებს. პროპაგანდისტებმა ცენზურაც ჰომოფობიის მეშვეობით გაყიდეს, ისე რომ ხმა არავის დაუძრავს.ხმა არავის დაუძრავს, რადგან ჩვენ დავიჯერეთ, რომ ჰომოფობია საზოგადოების უმრავლესობაში მძვინვარებს. ასე რომ არ იყოს, ალბათ, “ქართული ოცნება” არც მთავარ წინასაარჩევნო იარაღად გამოიყენებდა. რამდენად ეფექტური გამოდგება  სიძულვილის ეს იარაღი, ამას უკვე 26 ოქტომბერს ვნახავთ.

ამ კანონზე დებატები "ოცნებას" უნდოდა და ამიტომ იყო, რომ მთავრობის დაქვემდებარებაში მყოფი ტელევიზიები, მარტიდან მოყოლებული აგვისტომდე, დისკუსიის გაჩაღებას არნახული მონდომებით ცდილობდნენ და დილის 8 საათიანი საინფორმაციო გამოშვებებიდან  დაწყებული  ღამემდე აღნიშნავდნენ, რომ „ოპოზიცია არ ერთვება ლგბტ პროპაგანდის წინააღმდეგ კანონპროექტის განხილვაში“. მიზანს ვერ მიაღწიეს, ოპოზიცია თუ არასამთავრობო სექტორი ჰომოფობიის წინააღმდეგ ვერ ააყვირეს, ამიტომ მთავრობამ და სამთავრობო მედიამ მათი სიჩუმე ლგბტ პროპაგანდის ხელშეწყობად მონათლა.

პირველი საკითხი, რომელიც ყველაზე მეტად მაღელვებს და მაინტერესებს, არის ის, თუ როგორ აისახება ეს უპასუხოდ დარჩენილი სიძულვილის პროპაგანდა ხალხზე, რამდენად გააღრმავებს ის ჰომოფობიას და რა დოზით დააზარალებს თავად ქვიარ თემის წევრებს. სამწუხაროდ, ამ კითხვაზე პასუხი დროთა განმავლობაში გამოჩნდება, მაგრამ არის რამდენიმე საკითხი, რომელიც ახლაც ხილულია.

ჩვენ დაგვაკომპლექსეს და დაგვაჯერეს, რომ ჩვენი გულწრფელი სოლიდარობისა თუ სიყვარულის განცდა მართლაც არაპოპულარულია და შესაძლებელია, ესა თუ ის პროცესი მართლაც დააზარალოს. ამას ნამდვილად მიაღწია “ალტ ინფოდ” ქცეულმა მთავრობამ და სამთავრობო მედიების პროპაგანდამ. მაგრამ…

ასე დაემთხვა, რომ ჰომოფობიური კანონის მიღების შემდეგ, 3 დღეში ერთი-ერთი პირველი ქართველი ტრანსგენდერი ქალი, კესარია აბრამიძე მისმა შეყვარებულმა მოკლა,  მოკლა კაცმა, რომელთანაც კესარიას 2-წლიანი სასიყვარულო ურთიერთობა აკავშირებდა. ამ მოძალადე კაცს, რომელსაც ისედაც კონფლიქტი ჰქონდა საკუთარ თავთან და მის გარემოსთან, საქართველოს ხელისუფლებამ უთხრა, რომ კესარიას სიყვარულის უფლება ამიერიდან კანონითაც აეკრძალა. ცივსისხლიანმა მკვლელმა მოკლა ცნობილი, პოპულარული, ლამაზი, ყველასთვის საყვარელი ტრანსგენდერი ქალი და მისი მკვლელობით, თითქოს, სიმბოლურად წინასაარჩევნო დაკვეთაც შეასრულა. ყველას უთხრა, რომ ამ ქვეყანაში ქალი ქალია და კაცი - კაცი, კესარიასნაირი ადამიანების ადგილი კი აქ არ არის.

თუმცა, ამ შესანიშნავი, მოსიყვარულე, კეთილი ქალის, კესარია აბრამიძის სიკვდილმა ისიც დაგვანახა, რომ "ქართული ოცნების" სიძულვილის პროპაგანდა არ ვრცელდება ადამიანებზე, ვისაც სიყვარულისა და თანაგრძნობის უნარი აქვს და ასეთები, საბედნიეროდ, ძალიან ბევრნი არიან. ეს საუკეთესოდ "ტელეკომპანია პირველის" ეთერში გასულ, მარიამ გაფრინდაშვილის მიერ მომზადებულ სიუჟეტში გამოჩნდა, სადაც კესარიას მეზობლები, ნაცნობები, ახლობლები მასზე სიყვარულით საუბრობენ. კესარიამ დაამტკიცა, რომ ტრანსგენდერის, განსხვავებული შიში ნამდვილად ირაციონალურია, უცხოს და უცნობის შიშია, მაგრამ თუკი მათ ახლოს გავიცნობთ ისინი ისეთ  სიყვარულს იმსახურებენ, როგორც ეს კესარიამ დაიმსახურა. ამიტომ ვფიქრობ რომ არ უნდა დავიმალოთ, არ უნდა გავჩუმდეთ და რაც მთავარია არ უნდა შეგვეშინდეს.

"ოცნების" პროპაგანდა ძალით წამლავს საზოგადოებას სიძულვილით, ღვარძლით და შიშით…  ჩემი ტექსტის სათაურს რომ დავუბრუნდე - პროპაგანდამ რა ქნა? რა და არ იმუშავა და ეს თავად "ოცნების" ხელმოცარულმა პროპაგანდისტებმა დაამტკიცეს. კესარიას მკვლელობის ამბავზე, როდესაც “ოცნებამ” საზოგადოების არა თავსმოხვეული, არამედ რეალური განწყობა ამოიკითხა, კრებსითი "ნინო წილოსანები" ერთმანეთს ასწრებდნენ, რომ თანაგრძნობა გამოეხატათ კესარიას მიმართ და მისი მკვლელობა ნაცებისთვის დაებრალებინათ. 

რა მოხდა? მათ მიერ ნაწარმოები ანტირეკლამა, რეკლამად იქცა, მათი დათესილი სიძულვილი კი - სიყვარულად. ასე მოხდება მომავალშიც, "ქართული ოცნების" მიერ სიძულვილით აჭრელებულ ქალაქს სიყვარული დაამარცხებს. 





ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

რატომ გაქრა სატელევიზიო დებატები პოლიტიკური სივრციდან? ერთი შეხედვით, ამაზე პასუხი მარტივია, თუმცა, ეს არის ყველაზე კარგი ილუსტრაცია იმისა, თუ როგორ არ სცემენ პოლიტიკოსები პატივს თავის ამომრჩეველს, მედიასაშუალებების ნაწილი კი — მაყურებელს. 

პოლიტიკური დებატების კულტურა დემოკრატიული პოლიტიკური სისტემის განუყოფელი ნაწილი რომ არის, ამის მაგალითად მხოლოდ ამერიკის შეერთებული შტატების საპრეზიდენტო კანდიდატების სატელევიზიო დებატებიც კი კმარა. სატელევიზიო დებატებს პოლიტიკურ პროცესსა და არჩევნების შედეგებზე არც თუ იშვიათად გადამწყვეტი გავლენაც კი შეიძლება ჰქონდეს. დიდწილად სწორედ საპრეზიდენტო კანდიდატებს შორის 27 ივნისს გამართულმა დებატებმა დაუსვა წერტილი პრეზიდენტ ჯო ბაიდენის ამბიციებს, მეორედ ებრძოლა აშშ-ის პრეზიდენტობისთვის. დებატებისას დაშვებული არაერთი შეცდომის გამო თავად დემოკრატიულ პარტიაში დაიწყო შეუქცევადი პროცესი, რაც საპრეზიდენტო მარათონიდან ბაიდენის გამოსვლით დასრულდა. 

უკვე 10 სექტემბერს გამართულ დებატებში კი რესპუბლიკელი დონალდ ტრამპი დემოკრატების ახალ კანდიდატს, კამალა ჰარისს დაუპირისპირდა და როგორც სხვადასხვა გამოკითხვამ და ანალიტიკოსების შეფასებებმა აჩვენა, ტრამპმა ეს დებატები პირწმინდად წააგო. 

საარჩევნო დებატები საქართველოში ბოლო წლებში ფორმალურად მუდმივად იმართებოდა. ფორმალურად იმიტომ, რომ აღნიშნული დებატები არასდროს გამხდარა პოლიტიკური ცხოვრების ნაწილი, არ გამხდარა მედიაში განხილვის თემა, მასზე მეორე დღეს არ უმსჯელიათ ანალიტიკოსებს და საერთოდაც, შეიძლება, არც არავის უნახავს ეს დებატები, თუმცა ეთერში ნამდვილად გასულა — საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხზე. 

თავისუფლად შეიძლება ითქვას, რომ უკვე წლებია, ქართველ მაყურებელს ფაქტობრივად არ უნახავს ნამდვილი, ემოციური, შოუს ელემენტებითა და ახალი ინფორმაციით დახუნძლული არათუ საარჩევნო დებატები, არამედ ზოგადად პოლიტიკური დებატები. 

სატელევიზიო სივრციდან პოლიტიკური დებატების გაქრობაში ყველას თავისი, მცირე თუ დიდი წვლილი მიუძღვის, ძირითადი პასუხისმგებლობა კი ხელისუფლებაზეა — „ქართული ოცნება“ უკვე წლებია, უარს ამბობს ისეთი მედიებისთვის ინტერვიუების მიცემაზე, სადაც მათ კომფორტული გარემო არ ექნებათ, სადაც დემაგოგიას ფაქტებს დაუპირისპირებენ, ჩაეკითხებიან, ტყუილში გამოიჭერენ, შეუსრულებელ დაპირებას შეახსენებენ და უბრალოდ, კითხვას დაუსვამენ. კითხვის დასმას და მისთვის პასუხის გაცემას კი ხელისუფლება მიჩვეული არ არის — სამთავრობო ტელეარხების ეთერებში სრულ იდილიას ხანდახან თუ დაარღვევს უკიდეგანოდ გაღიმებული წამყვანების კატეგორიული ჩაკითხვა: „იქნებ, ჩვენს მაყურებელს კიდევ უფრო კარგად აუხსნათ, რატომ ხართ ასეთი ლამაზი, ტანადი და ჭკვიანი?“ შოუ კი, როგორც წესი, გრძელდება მონოლოგის რეჟიმში. 

უკვე წლებია, „ქართული ოცნების“ კონტროლქვეშ მყოფი ტელევიზიები ძირითად ოპოზიციურ პარტიებს სატელევიზიო ეთერებში არ იწვევენ. არაერთ ოპოზიციონერ პოლიტიკოსს საჯაროდ გამოუხატავს, მაგალითად, ტელეკომპანია „იმედის“ პირდაპირ ეთერში კითხვებზე პასუხის გაცემის მზაობა, თუმცა უშედეგოდ. მათთვის ეს ეთერი დახურულია. 

ამ ვითარებაში პოლიტიკოსების ძირითადი ტრიბუნა მათივე პარტიასთან აფილირებული ტელეარხები და სხვა, ხელისუფლების კონტროლს მიღმა მყოფი მედიასაშუალებები არიან, სადაც, მცირე გამონაკლისის გარდა, ისინიც მონოლოგის რეჟიმში საუბრობენ.

ზოგ შემთხვევაში პოლიტიკური გადაცემების უცნაური ფორმატი ჩამოყალიბდა — დამწყები თუ გამოცდილი ჟურნალისტების დაუსრულებელი მონოლოგები, რომელიც გრძელდება პოლიტიკოსების მონოლოგებით, სადაც ჟურნალისტის როლი უკიდურესად დაკნინებულია. 

ჩემთვის გასაკვირი არ არის. უკიდურესად პოლარიზებული, ტოქსიკური პოლიტიკური გარემო აისახება ყველგან და ყველაფერზე — იქ, სადაც ხელისუფლება ყველა მედიას, რომელიც მის პრესსამსახურს არ ექვემდებარება, დევნის, მტრად აცხადებს და დასახურად იმეტებს, იქ, სადაც პოლიტიკურ ოპონენტებს დებატებში კი არ იწვევს, არამედ ქუჩაში ჩუმად უსაფრდება და თავ-პირს ალეწავს, ალბათ, რთულია, მედიას მოსთხოვო მაყურებელს შესთავაზოს მაღალპროფესიონალური სატელევიზიო დებატები, რესპონდენტების კითხვებით გაწურვა, მათთვის დისკომფორტის შექმნა. 

რთულია, მაგრამ სასიცოცხლოდ აუცილებელი, თუ არ გვინდა, რომ იმას დავემსგავსოთ, რასაც ვებრძვით და რაც არ მოგვწონს. აუცილებელია, ჟურნალისტებმა მოახერხონ დისტანცირება მფლობელების, დამფინანსებლებისა თუ მათი ფავორიტი პოლიტიკოსების პოლიტიკური გემოვნებისგან. არ შეიძლება, პოლიტიკოსები ეთერიდან ეთერში მშვიდი, აუღელვებელი სახეებით დადიოდნენ და მათი სხვადასხვა ეთერში გამოსვლები ერთმანეთს ჰგავდეს, ერთნაირად უინტერესო და არაინფორმატიული იყოს. 

ასევე მნიშვნელოვანია, ყველა პოლიტიკოსი მიეჩვიოს მისთვის არასასურველი კითხვებით გამოწვეულ დისკომფორტს, არ უნდა ჰქონდეს მოლოდინი, რომ კონკრეტულ ჟურნალისტთან ის თავს კომფორტულად იგრძნობს  — შეიძლება, ასეთ დროს უფრო მოემზადოს, უფრო მეტი წაიკითხოს, უფრო მეტ ადამიანს გაესაუბროს და უფრო მეტი პასუხისმგებლობით ესაუბროს ადამიანებს, საკუთარ ამომრჩეველს. 

პოლიტიკურ სივრცეში უკვე წლებია, გამოჩნდა პოლიტიკოსების ის თაობა, რომელიც ჯერ არ მოსწრებია კრიტიკულ ინტერვიუს, არ იცის, რა გრძნობაა, როცა  ჟურნალისტი პირდაპირ ეთერში თავისი კითხვებით დისკომფორტს გიქმნის, გაიძულებს, მეტი იფიქრო და სხვა დროისთვის უკეთ მოემზადო, პროფესიულად გაიზარდო. მათ ეს ნორმალური ჰგონიათ და თუ ვინმემ შემთხვევით კრიტიკული კითხვა დაუსვა, ბრაზდებიან, პერსონალურ შეურაცხყოფად იღებენ. 

ამ უცნაური და ტოქსიკური ვითარებით, პირველ რიგში, სწორედ ამომრჩეველი ზარალდება, რომელსაც ართმევენ უფლებას, საარჩევნო ყუთთან გააკეთოს ინფორმირებული არჩევანი.

„ეს არის ფაქტები: ბოშა მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი ვერ ახერხებს თანაცხოვრებას. ის შეუფერებელია ადამიანთა შორის ცხოვრებისთვის. ეს ბოშები ცხოველები არიან და ცხოველებივით იქცევიან. ისინი გახრწნილები და ამორალურები არიან და, შესაბამისად, ცხოველებს გვანან. სექსის დროსაც კი ცხოველებივით იქცევიან! მათ არ შეუძლიათ ადამიანური კომუნიკაცია! ყველაზე ხშირად, მათი თავის ქალებიდან გამოდის გაუგებარი ხმები და არაადამიანური ღმუილი და ერთადერთი, რაც მათ ესმით ამ უბედურ სამყაროში, - ეს ძალადობის ენაა.“ ეს არ არის ამონარიდი ადოლფ ჰიტლერის საჯარო გამოსვლიდან, როგორც ეს შეიძლება ეგონოს მკითხველს. ეს სიტყვები გამოქვეყნდა პრესაში 2013 წელს და ეკუთვნის ჟურნალისტსა და პოლიტიკოსს, ჟოლტ ბაიერს, რომელიც უნგრეთის პრემიერ-მინისტრის, ვიქტორ ორბანის ახლო მეგობარი, უნგრეთის მმართველი პარტიის „ფიდესის“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი და უნგრეთის ერთ-ერთი უმაღლესი სახელმწიფო ჯილდოს - ღირსების ორდენის მფლობელია. ბაიერის განცხადება დეჰუმანიზაციის კლასიკური მაგალითია, რომელსაც შეუძლია წაახალისოს ძალადობა იმ მარტივი მიზეზით, რომ ეკუთვნის მმართველი გუნდის წევრ პოლიტიკოსს და ამასთან ვრცელდება მასმედიით. ეს ორი ფაქტორი განსაკუთრებით საშიშს ხდის ამ სახიფათო გამონათქვამს, რომელიც ნელი მოქმედების ნაღმს ჰგავს. მართლაც, დეჰუმანიზირებული იდეოლოგია, როგორც ამას მკვლევარი, დევიდ ლივინგსტონ სმითი აღნიშნავს თავის წიგნში „On Inhumanity” (თავი 17 - Dangerous speech, გვ.116), შეიძლება თვლემდეს წლების, ან საუკუნეების განმავლობაშიც კი მხოლოდ იმისთვის, რომ გამოიღვიძოს საჭირო დროს და გახდეს საშიში ანგარიშგასაწევი ძალა მისთვის ხელსაყრელი პოლიტიკური კლიმატის პირობებში. 

სოციალური ფსიქოლოგის, სტენლი მილგრემის (და სხვათა) მიერ 60-იან წლებში ჩატარებულმა ექსპერიმენტმა, რომელმაც შეცვალა კაცობრიობის წარმოდგენები ადამიანების მორჩილების შესახებ, ბევრი საკამათო და კრიტიკული მოსაზრების მიუხედავად, გამოავლინა სამწუხარო კანონზომიერება - ადამიანთა უმრავლესობას შეუძლია ავნოს მეორე ადამიანს, თუ ამას ავტორიტეტული პირი უბრძანებს. მილგრემს სჯეროდა, რომ ადამიანების სისასტიკეს არა მათი გენეტიკური მიდრეკილება, არამედ კონკრეტული ვითარება განაპირობებდა. ამიტომ გარემოს და კონტექსტს გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს იმ სიტუაციური ტრანსფორმაციისთვის, რომელსაც სხვა დიდმა მეცნიერმა და მკვლევარმა, ფილიპ ზიმბარდომ „ლუციფერის ეფექტი“ უწოდა. სტენლი მილგრემის მიერ 1961 წელს ჩატარებულმა ექსპერიმენტმა ასევე ცხადჰყო, რომ თუკი ცდისპირს, რომელიც ელექტროშოკს ურტყამდა ექსპერიმენტში მონაწილე ადამიანს, მანამდე ესმოდა მსხევრპლის შესახებ უსიამოვნო ეპითეტები - სიტყვა „ცხოველი“ და სხვა (Animalistic dehumanization), მით უფრო მაღალი იყო მასში მზაობა ზიანი მიეყენებინა თავისი სამიზნესთვის. ამის დასტურად მე-20 საუკუნის რამდენიმე გენოციდის მაგალითი შეიძლება მოვიყვანოთ, რომელსაც წინ უძღოდა მიზანმიმართული დეჰუმანიზაცია - მსხვერპლის ადამიანური თვისებებისგან, მორალისგან, ზნეობისგან, ღირსებისგან განძარცვა და მისთვის საზოგადოების ყველა უკუღმართობის და ჭირის დაბრალება.

დღეს კანონმდებლობა, საერთაშორისო სამართალი, საერთაშორისო სტანდარტები, რეგულაციები და ეთიკა უკრძალავს კომუნიკატორს დისკრიმინაციული და სიძულვილის ენით ლაპარაკს, მაგრამ აგრესიული რიტორიკა ადაპტირდა და მიუღებელი მეტაფორები შეცვალეს ახალმა მეტაფორებმა, რომლებსაც შესძინა ძალა და აქტუალობა თანამედროვე კონტექსტმა. „უსამშობლოები“, „ქვეყნის მტრები“, „უცხოეთის აგენტები“, „სოდომისტები“, „ნაცხროვა“ და „ქოცნახირი“ - ყველა ეს შეურაცხმყოფელი იარლიყი გამოჭრილია დეჰუმანიზაციის თარგზე, უბრალოდ ზოგი მათგანი უკიდურესად აგრესიულია, ზოგი კი არ გულისხმობს ადამიანისთვის ცხოველის ნიშან-თვისებების მიკერებას და, შესაბამისად, არ აყენებს ადამიანებს ბოლომდე უუფლებო მდგომარეობაში. ეს კი ქმნის იმის ილუზიას, რომ ასეთი რიტორიკა ნაკლებად სახიფათოა. 

ზემოთქმულიდან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია გავაცნობიეროთ ქვეყნის ამჟამინდელი მმართველი ძალის წინასაარჩევნო კამპანია და ის საფრთხის შემცველი განცხადებები, რომლებსაც მასმედიის თუ სოციალური ქსელების მეშვეობით ისმენს ამომრჩეველი. „ქართული ოცნების“ მიერ ბოლო დროს გაკეთებული ოფიციალური განცხადებები შეიძლება შეფასდეს, როგორც ე.წ. დეჰუმანიზაციის პროცესის განუყოფელი ნაწილი. ამ პროცესში აქტიურად გამოიყენება მედია, როგორც საკომუნიკაციო არხი და, ამასთან, სასურველი განწყობების და სახე-ხატის ჩამოყალიბების აუცილებელი ხელსაწყო. არასასურველი, უარყოფითი იმიჯი ყალიბდება ან უშუალო კონტაქტით, ან გაუშუალოებული ფორმით - მედიის დახმარებით. ამრიგად, მედიაში შესაბამისი სახე-ხატების შექმნით შესაძლებელია ადამიანებისთვის მყარი და მდგრადი წარმოდგენების შექმნა. გასათვალისწინებელია მასკომუნიკაციის ორი ყველაზე მნიშვნელოვანი და საინტერესო თეორია - დღის წესრიგისა და განაწესის და ე.წ. ჩარჩოს (ფრეიმინგის) თეორია, რომელიც აყალიბებს საზოგადოების დღის წესრიგს, კერძოდ, პირველი მიუთითებს, თუ რაზე უნდა იფიქრონ, ხოლო მეორე (ფრეიმინგი) იძლევა იმის შაბლონებს, თუ რა და როგორ უნდა იფიქრონ პიროვნებასა და მოვლენებზე მოქალაქეებმა. მაგალითად, დღეს არჩევნები ყველაზე აქტუალური თემაა და ასეც იქნება (დღის წესრიგი), მაგრამ მის მნიშვნელოვნებას განსხვავებულად გვაჩვენებენ - მაგალითად, „რესპონდენტთა 70% აცხადებს, რომ წავა არჩევნებზე“ და ამის საპირწონე განცხადება იმის თაობაზე, რომ „რესპონდენტთა 30% აცხადებს, რომ არ აპირებს არჩევნებში მონაწილეობას“, უკვე ფრეიმინგია. 

ზემოხსენებული ორი თეორიის თვალსაჩინოებისთვის საინტერესო იქნება „ქართული ოცნების“ საპატიო თავმჯდომარის, ბიძინა ივანიშვილის სიტყვით გამოსვლის სემანტიკური და კონტენტ ანალიზი („ქართული ოცნების“ საარჩევნო კამპანიის რეგიონულ ღონისძიებაზე ამბროლაურში, მიმდინარე წლის 26 აგვისტოს). ამ მეტად ხისტ და სახიფათო გამოსვლას (Dangerous Speech) უნდა მივუდგეთ, როგორც დეჰუმანიზაციის პროცესის განუყოფელ ნაწილს. მიმდინარე წლის 26 აგვისტოს თავის საჯარო გამოსვლაში „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარემ 4-ჯერ ახსენა „მტერი“ და „დანაშაული“, 5-ჯერ - „ღირსება“ და „ომი“, 6-ჯერ - „კოლექტიური ნაციონალური მოძრაობა“, 7-ჯერ - „უცხოეთის აგენტები“ და 11-ჯერ - სიტყვა „მშვიდობა“. ცალსახად უარყოფითი და ასევე უარყოფითი კონოტაციის მქონე სიტყვებით გზავნილის კოდირება ქმნის ხელსაყრელ წინა პირობას კომუნიკატორისთვის, რათა შექმნას ისეთი კონტექსტი, რომელშიც კონტრასტულობის პრინციპით თვითონ იქნება გმირი, ხოლო სხვა - ანტიგმირი (ომი და მშვიდობა, მტერი და მოყვასე, ღირსება და უღირსობა, ჩვენ და ისინი); სიტყვები და გზავნილები მეორდება თითქმის ყველა საჯარო გამოსვლაში, რომელსაც „ქართული ოცნება“ მართავს რეგიონებში მოსახლეობასთან (დღის წესრიგი და ფრეიმინგი) და დიდი ალბათობით მიზნად ისახავს ოპონენტის იმიჯისა და რეპუტაციის შელახვას ან განადგურებას (Character Assassination). 

ზოგადად, იმისთვის, რომ ჩამოყალიბდეს პირის თუ ჯგუფის უარყოფითი ან დადებითი იმიჯი, აუცილებელია არსებობდეს ორი რამ - მათ შესახებ შესაბამისი რწმენები და წარმოდგენები (beliefs) და მათი მნიშვნელოვნება, ღირებულება (values). თუ ამ ორი ფაქტორიდან ერთ-ერთი ნულის ტოლია, იმიჯი არ იქმნება. მაგალითად, 2008 წელს აშშ-ს საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილე ბარაკ ობამას შესახებ გავრცელდა ჭორი, თითქოს იგი მუსლიმია. ეს ინფორმაცია ჩვენამდეც მოაღწევდა, მაგრამ დიდი ალბათობით არ წარმოადგენდა დიდ ღირებულებას ჩვენთვის, მაგრამ უმნიშვნელოვანესი იყო ამერიკის მოქალაქეებისთვის. მით უმეტეს, რომ ბევრ მათგანს ჰქონდა მოუშუშებელი იარა (2001 წლის 11 სექტემბრის ტერაქტები) და ბევრისთვის მუსლიმი ასოცირდებოდა რადიკალიზმთან. რომ დავუბრუნდეთ ქართულ რეალობას, აუცილებლად უნდა ითქვას, რომ წინასაარჩევნოდ პოლიტიკოსები აქტიურად იყენებენ ნეგატიურ და პოზიტიურ კონსტრუქციებს, რომელიც იგება ემოციურ და რაციონალურ საინფორმაციო ნაკადებზე (ემოცია: მე კეთილი ვარ და ის ბოროტი. მე ვიცავ ტრადიციებს და ის შეურაცხყოფს მათ; ენა, მამული, სარწმუნოება... და რაციონალური: მაგალითად, კონკრეტული ციფრები და სტატისტიკა - რამდენი პროცენტით შემცირდა უმუშევრობა. რამდენი პროცენტით შემცირდა სიღარიბე, დანაშაულის სტატისტიკა, რამდენით გაიზარდა ეკონომიკა და ა.შ.). თვალი რომ გადავავლოთ საარჩევნო კამპანიებს, დავინახავთ, რომ ზემოხსენებული საჯარო გამოსვლებით და პოპულიზმით ერთი პოლიტიკური პარტია ცდილობს პოზიციონირდეს კონკურენტის ფონზე და ამომრჩეველს შეუქმნას წარმოდგენა იმაზე, თუ რა გააკეთა კარგი მან და რა გააკეთა ცუდი მისმა კონკურენტმა.  

როგორც წესი, პროპაგანდა დეჰუმანიზაციის სტრატეგიას ოპონენტის დისკრედიტაციისთვის და განადგურებისთვის იყენებს ორ ეტაპად: საწყის ეტაპზე საჭიროა პირისა თუ ჯგუფის მიმართ უარყოფითი დამოკიდებულებებისა და განწყობების შექმნა (მანიპულატორი ადამიანს აყენებს დილემის წინაშე - მიაკუთვნოს თავი რომელიმე ჯგუფს და დაყოს საზოგადოება “თავისიანებად” და “უცხოებად”), ხოლო შემდეგ ამავე ჯგუფისთვის (მეტოქესთვის) ზიანის მიყენების თანხმობის მიღება და პოლიტიკური ოპონენტის დევნის დამაჯერებელი არგუმენტების პოვნა, რომელმაც უნდა შეამციროს კოგნიტური დისონანსი („ადამიანებს ასე არ ექცევიან... მაგრამ ისინი ხომ არაადამიანები არიან!“).

2023 წელს ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის (NDI) და ამავე წლის მარტში IRI-ს დაკვეთით ჩატარებული კვლევების შედეგად გამოვლინდა ის, რომ იმ ადამიანებს შორის, რომლებიც 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნებში აპირებენ მონაწილეობას, ე.წ. გადაუწყვეტელი და ჩამოუყალიბებელი ამომრჩეველი დაახლოებით 50% შეადგენს. ჩიტი ბრდღვნად ღირს და ამ რეალობის გათვალისწინებით პოლიტიკური პარტიები ცვლიან თავის წინასაარჩევნო რიტორიკას და ცინიკური და დამცინავი კომუნიკაციის სტილს ცვლის აგრესიული რიტორიკა, რომელშიც წინა პლანზე გამოდის დაშინება (Sway the undecided). რატომ დაშინება? იმიტომ, რომ შიში არის ბიძგი დამოუკიდებელი ქმედებისკენ. საბჭოთა ეპოქაში პოლიტიკურმა ანეკდოტებმა დაამკვიდრა ფრაზა „დასცინე პრობლემას და ის გაქრება“, მაგრამ წინასაარჩევნო კამპანიების დროს არ სურთ პრობლემების უგულებელყოფა და ოპონენტისგან ჯამბაზის შექმნა. პირიქით, გამარჯვებისთვის საჭიროა არსებობდეს საფრთხობელა, რომლისაც უნდა გეშინოდეს და რომელიც უნდა გძულდეს. პროპაგანდა ნიღბავს ძალადობას ხატოვანი მეტაფორების მეშვეობით. ის არ მოუწოდებს მხარდამჭერებს ფიზიკური ანგარიშსწორებისთვის და პოლიტიკური ოპონენტების განადგურებისკენ, ყოველ შემთხვევაში არ აკეთებს ამას ღიად და დაუფარავად, მაგრამ ის ითხოვს სრულ მხარდაჭერას „უკეთესი და სტაბილური მომავლისთვის“ (მაგ.: 1) „საქართველოსთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია პოლიტიკური სისტემის გაჯანსაღება, რაც ქართული პოლიტიკიდან „ნაციონალური მოძრაობის“ ჩამოშორების გარეშე შეუძლებელი იქნება.“; 2) „ქართული ოცნება“ქართველმა ხალხმა უკვე სამი ვადით აირჩია, ჯანსაღ პოლიტიკურ სისტემაში კი პოლიტიკური ძალები გარკვეული პერიოდულობით უნდა ანაცვლებდნენ ერთმანეთს. ეს დღევანდელ ვითარებაში შეუძლებელია! ამის შესაძლებლობა მხოლოდ მას შემდეგ გაჩნდება, როდესაც „კოლექტიურ ნაცმოძრაობას“ ჯანსაღი ოპოზიციური ძალები ჩაანაცვლებენ და ჩვენს გუნდს ღირსეული კონკურენტი გამოუჩნდება.”; 3) დარწმუნებით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ აგენტურით გაჯერებული ოპოზიცია ამჯერადაც უარს იტყვის საქართველოს ინტერესების გატარებაზე, გააგრძელებს გარე დავალებების შესრულებას და ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენისთვის აუცილებელ ცვლილებებს წინ აღუდგება. სწორედ ამიტომ გვჭირდება საკონსტიტუციო უმრავლესობა, რათა, საჭიროების შემთხვევაში, საკონსტიტუციო ცვლილებებს წინ ვერავინ აღუდგეს”, - სტილი დაცულია. სამივე, ბ.ივანიშვილი, „ქართული ოცნების“ საარჩევნო კამპანიის რეგიონულ ღონისძიებაზე ამბროლაურში, 26/08/2024). 

ამ განცხადების მოსმენის შემდეგ, აუდიტორიას შეიძლება შეეშინდეს (ომი, საფრთხე, ქვეყნის სხვა ტერიტორიების დაკარგვის რისკი). ის შეიძლება გაბრაზდეს, ან მას შეიძლება შესძულდეს ის ჯგუფი, რომელიც აფერხებს ქვეყნის განვითარებას, ხელს უშლის მისი ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას. ისეთ ემოციებს კი, როგორიც არის ბრაზი, ზიზღი და შიში მიიჩნევენ დეჰუმანიზაციის პრედიქტორებად. თუ ადამიანი განიცდის რომელიმე მათგანს, არსებობს მაღალი ალბათობა იმისა, რომ ის გაამართლებს სხვაზე განხორციელებულ ძალადობას, ან თვალს დახუჭავს ძალის გადამეტებაზე. მთავარია იყოს მშვიდობა. მშვიდობა კი უსაფრთხოების სინონიმია…

ფსიქოლოგებმა ფლორენს ენოკმა (ალან ტურინგის ინსტიტუტი) და ჰარიევ ოვერმა (იორკის უნივერსიტეტი) დაადგინეს, რომ შეურაცხმყოფელი გამონათქვამების გამოყენება, რომლებშიც ადრესატებს ადარებენ ცხოველებს, ქვეწარმავლებს და მწერებს, ზრდის მსმენელში იმის ალბათობას, რომ ისინი დათანხმდებიან ამ ჯგუფებისთვის ან ინდივიდისთვის ზიანის მიყენებას (30-იან წლებში ფაშისტური პროპაგანდა მოიხსენიებდა ებრაელებს ვირთხებად და პარაზიტებად, იმავე პერიოდში სტალინური რეპრესიების დროს “ქვეყნის მტრებს” უწოდებდნენ სისხლისმწოველებს, ობობებს, ვამპირებს, ხოლო რუანდაში 1994 წელს ტუტსის ტომის გენოციდის ლეგიტიმაციას ამყარებდა სიძულვილის ენა და სიტყვები “ტარაკანი”, “გველი” და “აფთარი”). ექსპერიმენტის ფარგლებში, მკვლევრებმა შეთხზეს ინფორმაცია რამდენიმე პოლიტიკური ჯგუფის შესახებ და მათი დახასიათებისას ცდისპირებთან გამოიყენეს სიტყვები: “გველი” და “ტარაკანი”. ჩვენ, ადამიანებს ღრმად ასოციაციური აზროვნება გვაქვს, ამიტომ თითქოს კანონზომიერიც კი არის, რომ ადამიანებს მკვეთრად უარყოფითი დამოკიდებულება გვაქვს იმ არსებებისადმი, რომლებიც რიგ შემთხვევებში არიან დაავადებების გადამტანი და ასოცირდებიან სიბინძურესთან. როგორც თავდაცვის მექანიზმი, ადამიანი აბსოლუტურად გაუცნობიერებლად, ინსტინქტურად ემიჯნება სიბინძურეს, ხიფათს და არჩევს მისგან დისტანცირებას. დისტანცირების ერთ-ერთი ფორმაა კონფორმიზმი. ძალადობაზე ლაპარაკის დროს არ იგულისხმება მხოლოდ ფიზიკური ძალადობა, არამედ მისი ნებისმიერი, თუნდაც პასიური ფორმით გამოვლინება, როგორც ეს შესთავაზეს ექსპერიმენტში მონაწილე პირებს მკვლევრებმა, ფლორენს ენოკმა და ჰარიევ ოვერმა. პოლიტიკოსებისთვის ზიანის მიყენების მზაობა მკვლევრებმა 4 პუნქტის მიხედვით გაზომეს და ცდისპირებს დაუსვეს 4 კითხვა: 1) რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ ხელს მოაწერთ პარტიის გაუქმების მოთხოვნის მიზნით შექმნილ პეტიციას? 2) რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ მიიღებთ მონაწილოებას ამ პარტიის წინააღმდეგ ჩატარებულ საპროტესტო აქციაში? 3) თქვენი აზრით, უნდა იზღუდებოდეს თუ არა ამ პარტიების დაფინანსება? და მე-4) რამდენად მკაცრად უნდა რეგულირდებოდეს ამ პარტიების მიერ სოციალური ქსელების გამოყენება? დეჰუმანიზაცია, პირველ ყოვლისა, ნიშნავს უუფლებობას და უთანასწორობას. ახლა კი გაიხსენეთ “ქართული ოცნების” წინასაარჩევნო რიტორიკა “გამჭვირვალობასა” და პოლიტიკური ოპონენტებისა და ოპოზიციის გაუქმების თაობაზე… 

პროპაგანდის და, შესაბამისად, დეჰუმანიზაციის, როგორც მისი ერთ-ერთი ხელსაწყოს წინააღმდეგ ვაქცინა არსებობს და ეს არის ზოგადად განათლება, მედიაწიგნიერება და კრიტიკული აზროვნება, რომლის დახმარებით ადამიანი პასუხობს კითხვას Cui Bono - ვის აწყობს პოლარიზაცია და რადიკალური გადაწყვეტილებების მიღება „ხალხის სასიკეთოდ“. ამიტომ, იმის თვალსაჩინოებისთვის, რომ ყველაფერი ახალი ხანდახან მართლაც კარგად მივიწყებული ძველია, მინდა დავასრულო დევიდ ლივინგსტონ სმითის სიტყვებით: 

„პოლიტიკური ლიდერები, განსაკუთრებით ავტორიტარული მიდრეკილების მქონენი, ხშირად იყენებენ დეჰუმანიზირებელ რიტორიკას, როგორც დარწმუნების საშუალებას, რადგან მას შეუძლია გავლენა მოახდინოს ადამიანების ქცევაზე. პირველ რიგში, ისინი იყენებენ დაშინების სტრატეგიას და ადამიანთა ზოგიერთ ჯგუფს წარმოაჩენენ დემონებად, ურჩხულებად ან სასიკვდილო მტაცებლებად. შემდეგ ისინი ჩვენს მხარდაჭერას ითხოვენ და მის სანაცვლოდ გვპირდებიან, რომ გადაგვარჩენენ ამ საშინელებისგან. პოლიტიკური დარწმუნების ბნელ ხელოვნებაში დახელოვნებულები არიან ნამდვილი ილუზიონისტები და მათთვის წინააღმდეგობის გაწევა ძალზედ რთულია. ამიტომ, იმისთვის, რომ დეჰუმანური რიტორიკის მახეში არ გავებათ, მნიშვნელოვანია გვესმოდეს ილუზიის ბუნება და ვაცნობიერებდეთ ჩვენ დაუცველობას მის წინაშე.“





ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

ხშირად ვფიქრობ, ვისთვის ვწერ?! — ფაქტია, რომ დღითიდღე გვეზარება კითხვა. ვიწროვდება თანამოაზრეთა რიცხვიც, ვიკეტებით ე.წ. “ბაბლში” და ერთი მეორეს ვუზიარებთ იმ აზრებს, რომლებშიც ისედაც თანამოაზრეები ვართ. მძიმე პოლიტიკურმა ყოველდღიურობამ კი ისე დაგვძაბა, განსხვავებული აზრის მოსმენაც ჭირს, შეუძლებელი ხდება დიალოგი და ყოვლად მომაბეზრებელი გახდა ბაღის ზეიმზე დაზუთხული ლექსებივით გულისგამაწვრილებელი პოლიტიკური მონოლოგები, დამაჯერებლობისა რომ არაფერი სცხია. 

ბოლო დღეებმა კიდევ უფრო ნათელი გახადა ჩვენი საზოგადოების მანკიერება კრიტიკის ამბავში: ჩვენიანს ყველაფერი ეპატიება, გამართლება მოეძებნება, ან, უკიდურეს შემთხვევაში, დუმილის უფლებით ვისარგებლებთ, ხოლო ვინც ჩვენიანი არ არის, მათდამი სიმკაცრეს საზღვარი არ უჩანს. ეს “ჩვენიანი” და “სხვისიანიც” ნამეტანი დავიწროვდა და ლამის სადაქალო-საძმაკაცოს დონემდე დავიდა. თითქოს ეს არ კმარაო, როცა ჩვენიანს სამართლიანად(!) აკრიტიკებენ, დასასრულს, ერთგვარ მანიპულაციასაც კი მივმართავთ: “ბარემ ჩაქოლეთ!!!”, ხოლო უცხოსა და უცხოებზე - რა მოგახსენოთ… ეს სიტყვა შორს წაგვიყვანს… მთავარია, ისე შორსაც არ წაგვიყვანოს, რომ ნაძალადევი დუმილით მეტრო “ნაძალადევს” გავცდეთ, იმ მიმართულებით, საითაც დაბანაკებულან არსაიდან წამში საპნის ბუშტივით აღმოცენებული და მეორე წამსვე მიმქრალი “ახალი სახეები”, ინტელექტსა და ღირსებასთან რომ არიან მტკიცედ ნაღალატევი.

პარალელურად, წარმატებით მუშაობს სახელისუფლებო და რუსული (ან კი რამ გაჰყო ეს ორი) პროპაგანდა, ისე რომ, საზოგადოებრივ ჯგუფებს შორის არსებული უფსკრული კიდევ უფრო გაღრმავდა: ის, რაც ერთ ნაწილს საერთო სახელმწიფოებრივ პრობლემად მიგვაჩნია, საზოგადოების მეორე ნაწილისთვის სულაც არ წარმოადგენს პრობლემას. ვაღიარებთ თუ უარვყოფთ, გავიცინებთ თუ დავმწუხრდებით, ფაქტია, რომ არსებობენ ისეთებიც, რომელთაც ეგზისტენციალური მნიშვნელობის საკითხად და ყოველი პრობლემის სათავედ “გარყვნილი ევროპა” და ჰომოსექსუალები მიაჩნიათ. წლებია, ამას ისმენენ სამთავრობო და პრორუსული ტელევიზიებიდან, კიდევ უფრო დიდი ხანია — ამბიონებიდან.

“რუსული კანონის” შემდეგ, 2024 წლის 29 თებერვალს “ქართულმა ოცნებამ” დააანონსა საკანონმდებლო ინიციატივა, რომელიც “საზოგადოებას ფსევდოლიბერალური იდეოლოგიისგან და მისი გარდაუვალი მავნე შედეგებისგან” დაიცავდა. მაშინვე მივხვდით, რასაც აპირებდნენ. 3 აპრილს მმართველმა პარტიამ დაარეგისტრირა საკონსტიტუციო ცვლილებების კანონპროექტი “ოჯახურ ღირებულებათა და არასრულწლოვანთა დაცვის შესახებ”. 22 აპრილს, ქუთაისიდან დაიწყო კანონპროექტის საყოველთაო-სახალხო განხილვა. ის, რაც მაშინ მოვისმინეთ ლადო მესხიშვილის სახელობის თეატრში, არასდროს მინახავს და მომისმენია მანამდე. ერთ-ერთ მონაწილეს დაასმევინეს შეკითხვა, (ვიყენებ ამ ფორმულირებას, რადგან ყველასთვის ცნობილია, რომ განხილვაზე დასწრება არ იყო თავისუფალი, ამდენად, ეს გახლდათ ერთი საერთო პარტიული სპექტაკლი), იმის თაობაზე, თუ როგორ გააკონტროლებდნენ გეების არსებობას საჯარო სამსახურებსა და საგანმანათლებლო დაწესებულებებში, ჩაუტარებდნენ თუ არა ექსპერტიზას. ამის პასუხად, ქვეყნის უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოს თავმჯდომარე და სხვა კანონმდებლები ღლიცინებდნენ და გაიძახოდნენ, რომ პარლამენტში სწორედ ასეთი ხალხია საჭირო — ამგვარი შეკითხვებისა და იდეების ავტორები.

არასამთავრობო სექტორისა და, ზოგადად, აქტივისტების საერთო პოზიციად, (უმცირესი გამონაკლისის გარდა), ე.წ. სტრატეგიული დუმილი იქცა, რომელიც, ჩემთვის, როგორც მოქალაქისა და ქვიარ აქტივისტვისთვის, კატეგორიულად მიუღებელი იყო და ასე რჩება დღემდე. უპირველესად, იმიტომ, რომ როცა ერთ მხარეს სიძულვილისა და ფაშიზმის პროპაგანდაა გაჩაღებული, საპირწონედ არსებული დუმილი ვერაფრით ჩაითვლება სტრატეგიულად. ბოროტების პროპაგანდის უპასუხოდ დატოვება — მავნებლობაა, რადგან ჰომოფობიასთან დაპირისპირების არარსებობა მხოლოდ და მხოლოდ აღვივებს მას. 

ამასობაში, ნახევარ წელზე მეტი გავიდა და, სამწუხაროდ, იგივე ითქმის ლიბერალურ მედია-საშუალებებზეც, მცირე გამონაკლისის გარდა. აქაც თავი იჩინა “სტრატეგიულმა დუმილმა”, გნებავთ — წაყრუებამ…

ივანიშვილმა კი გვაუწყა, რომ მის წინასაარჩევნო დაპირებებში, რიგით მეორე ადგილს იკავებს ხსენებული კანონის აღსრულება. 12 წლის შემდეგ, ლამის მთავარ საარჩევნო დაპირებად “გეების აკრძალვა” დასახა. 

ოპოზიციური პარტიის ლიდერებმა კი ივანიშვილის გამოსვლა ისე შეაფასეს, რომ ეს დააანონსებული ფაშიზმი არც კი უხსენებიათ — ერთი მხრივ, ძალზედ მოწინავე და რიგით მეორე, მეორე მხრივ კი, ყოველთვის და ყველასთვის უმნიშვნელო საკითხი.

ერთი თვეა, ამ ბლოგზე ვმუშაობ. ათამდე ადამიანს ველაპარაკე, ჟურნალისტებს, აქტივისტებს, ქვიარ ემიგრანტებს და არა მხოლოდ. მადლობელი ვარ თითოეული მათგანის, რადგან, მინდოდა, ფართოდ, ანუ სხვადასხვა ადამიანის თვალით დამენახა არსებული სურათი. საბოლოოდ, დამრჩა მხოლოდ ღია შეკითხვები, რადგან ჩემი თვითმიზანი არ არის ვისიმე განსჯა, თუმცა, წლები რომ გავა, ერთადერთი, რასაც თავს ვერ ვაპატიებ, დუმილია. იმას მაინც ვიტყვი, შეკითხვებს ვსვამდი - მეთქი. 

რას ვეუბნებით თემის წევრებს, რომელთა ხმაც ჩვენ ვართ? ნახევარი წელია სტრატეგიულ დუმილში ვიმყოფებითო?! 

რას ვეუბნებით თემის წევრებს, რომელთა დაუცველობა დღითიდღე იზრდება და ქვეყანაც იცლება მათგან.

რა მოგვცა დუმილმა? ჰომოფობია ვერ გამოიყენეს წინასაარჩევნოდ, თუ კანონი ვერ მიიღეს?! 

ერთიც და მეორეც — 4 სექტემბერს, საქართველოს პარლამენტმა II მოსმენით მხარი დაუჭირა “ქართული ოცნების” მიერ ინიციირებულ ჰომოფობიურ საკანონმდებლო პაკეტს, რომელიც თავის თავში გულისხმობს ცენზურის დაკანონებას მაუწყებლებსა და ხელოვნებაში, შეკრების თავისუფლების შეზღუდვას და ამ სიშლეგის წინააღმდეგ მოქმედებაში სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას. 

2018 წელს დავამთავრე ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის მეცნიერებისა და ხელოვნების ფაკულტეტი, ისტორიის მიმართულებით. დღეს, საქართველოში ცხოვრების შემთხვევაში, თავისუფლად შეიძლებოდა ისტორიის მასწავლებელი ვყოფილიყავი რომელიმე სოფელში, ან ჩემს მშობლიურ პატარა ქალაქში. ამას  საკუთარ თავს ვახსენებ, რათა უფრო ნათელი გახდეს, რამდენად მავნებლურია მთელი ეს პროცესი და რამხელა გავლენა შეიძლება ჰქონდეს კონკრეტული ადამიანების ყოველდღიურობაზე. ამ თემაზე საჯარო განხილვა და პოლიტიკოსთა მხრიდან თუნდაც ამგვარი ლეგიტიმაცია, კიდევ უფრო ამძიმებს და დაუცველს ხდის არა მხოლოდ ღიად ჰომოსექსუალთა, მათ შორის და კიდევ უფრო მეტად, “არც თუ ისე ღიად ჰომოსექსუალთა” ყოფასაც, რადგან შანტაჟის მსხვერპლად აქცევს მათ. 

ეს დუმილი არც ოქროა და არც სტრატეგიული, ჟანგია, მცდარია და სამარცხვინო, ხოლო რაც დრო გავა, უფრო და უფრო სანანებელი გახდება.

არც ეს აქტივიზმია პრინციპული და კეთილსინდისიერი, არც ობიექტური ჟურნალისტიკა და ადეკვატური პოლიტიკა — ეს არის წაყრუება და დისკრიმინაცია, ისედაც ჩაგრული და აწ უკვე რეპრესიებისთვის გაწირული ჯგუფისა!

რაც მთავარია, მანიპულაციას შევეშვათ: კრიტიკა არ ნიშნავს ვისიმე ბრძოლის დაკნინებას, უნდა ვიფიქროთ იმაზე, რა ხდება დღეს და რა იქნება ხვალ!

პოლიტიკურ ელიტასთან უნისონში მყოფ, ან ბერი ნარიმანივით მდუმარე აქტივიზმს, ეს ძალიან გაუჭირდება… პომიდვრები მაინც ისროლეთ! — თუნდაც  ჩემი მიმართულებით, ევროპაში გაქცეული რომ გასწავლით ჭკუას…

სტრატეგიული ხმაურის დროა, სანამ ჯერ კიდევ დარჩა ხმის ამომღები, სანამ ჯერ კიდევ შეგვრჩა ხმა!..

თუ შენც ჩემსავით წლებია ტელევიზორი არ ჩაგირთავს და ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენებს თვალს მხოლოდ სოციალური მედიის საშუალებით ადევნებ, ალბათ, ჩემი არ იყოს, შენც გაგიკვირდება თუ გეტყვი, რომ ამ უკიდურესად ციფრულ ეპოქაში,


წყარო:

სადაც ინტერნეტის მომხმარებელთა რაოდენობა საქართველოში წლიდან-წლამდე იზრდება,

წყარო:

დასახლების ტიპის მიხედვით თუ ჩავშლით ამ შედეგებს, სურათი შემდეგნაირად გამოიყურება:

წყარო:

ამ ცვლადის შემოტანით მიღებული შედეგები თავისუფლად შეიძლება განპირობებული იყოს ქვეყანაში ინტერნეტზე წვდომის არათანაბარი რეგიონული განაწილებითა და შემდეგი ფაქტორებით განსაზღვრული ციფრული უთანასწორობით: გაუმართავი ინფრასტრუქტურა, დაბალი სერვისი, ინტერნეტის ღირებულება, ტექნოლოგიურ საშუალებებზე ხელმისაწვდომობა და, შესაბამისად, ციფრული ცოდნის ნაკლებობა.

საინტერესოდ იცვლება სურათი კვლევაში ასაკობრივი ცვლადის შემოტანითაც. იმის გათვალისწინებით, რომ  55+ ასაკის ადამიანები განსაკუთრებით მოწყვლადები არიან ინტერნეტთან ყველაზე ნაკლები ხელმისაწვდომობითა და ტექნოლოგიების გამოყენების უნარებით და პირიქით, ამავე ინდიკატორის მიხედვით, ყველაზე დაწინაურებულები - 18-34 წლის ადამიანები, ბუნებრივია, ასაკობრივი ჯგუფების მიხედვით გადანაწილებული შედეგები:

წყარო:

მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ამავე კვლევის ფარგლებში დასმულ შეკითხვაზე - ყველაზე მეტად რომელ არხს ენდობით პოლიტიკისა და მიმდინარე მოვლენების შესახებ სანდო ინფორმაციის მისაღებად?

წყარო:

ასევე, თუ გავიხსენებთ „კავკასიის ბარომეტრის” 3 წლის წინანდელ კვლევას, 2021 და 2024 წლებში გამოკითხულთა სამ ასაკობრივ ჯგუფს შორის მიმდინარე მოვლენების შესახებ ინფორმაციის მისაღებად სოციალურ მედიას პირველ მნიშვნელოვან წყაროდ 18-34 წლის ადამიანები ყველაზე ხშირად ასახელებენ და ამასთან:

წყარო:

ეს დიაგრამები გვიჩვენებს, როგორი მკვეთრი სხვაობაა ახალგაზრდებში ტელევიზიისა და სოციალური მედიის გამოყენების ტენდენციებს შორის.

ჩემთვისაც, როგორც 18-34 წლის ასაკობრივი ჯგუფის რიგითი წარმომადგენლისთვის, რთულია ვენდო შინაარსისგან დაცლილ, სიყვითლეზე, ეპატაჟსა და მანიპულაციაზე დაფუძნებული ტელევიზიისა და ყველა ჟურნალისტური თუ ეთიკური პრინციპის დამრღვევი ტელეჟურნალისტების საქმიანობას (იშვიათი გამონაკლისების გარდა). სწორედ ამიტომ, ჩემი თანატოლების მსგავსად, მეც მირჩევნია, ქვეყანაში მიმდინარე მნიშვნელოვანი მოვლენების შესახებ ინფორმაციას სოციალური მედიის საშუალებით გავეცნო.

ესეც რომ არ იყოს, ტექნიკური თვალსაზრისითაც, სივრცისა და დროის ფაქტორის გათვალისწინებით, ბევრად მოსახერხებელი და მარტივია ახალი ამბების ნებისმიერ დროს, ნებისმიერი ადგილიდან ონლაინ, სწრაფ რეჟიმში მიღება. 

2009 წლის კვლევის შედეგებსაც თუ გავითვალისწინებთ, არა მხოლოდ ამ ასაკობრივ ჯგუფში, არამედ მთლიანობაშიც ტელევიზიის პირველ ყველაზე მნიშვნელოვან წყაროდ დამსახელებელთა კლების ტენდენციასაც შეამჩნევ:

წყარო:

„კავკასიის ბარომეტრის" წინა წლების კვლევის ფარგლებში დასმულ შეკითხვებს თვალს რომ ვადევნებდი, 2009-2021 წლებში ტელეჟურნალისტების პროფესიონალიზმთან დაკავშირებული ორი შეკითხვა და მათი პასუხებიც მენიშნა: 

წყარო:

წყარო:

ეს ორი დიაგრამა მნიშვნელოვან ინფორმაციას გვაძლევს ერთ-ერთ იმ საკვანძო ფაქტორზე, რის გამოც მე, შენ და ჩვენ გარშემო მყოფი ბევრი ადამიანი ტელემედიას არ ვენდობით და მიუკერძოებელი, დაბალანსებული ინფორმაციის მისაღებად სოციალური მედიის სხვადასხვა საინფორმაციო არხებს ვირჩევთ. ამ არხების დახმარებით უფრო დიდი არჩევანი და შესაძლებლობა გვეძლევა, ტენდეცნიურობისგან თავისუფალი, რეალობასთან მაქსიმალურად მიახლოებული, ობიექტური ინფორმაცია მივიღოთ. 

წყარო:

იმ მოცემულობაში, როცა ქვეყნის ყველა ძირითადი ტელევიზია სახელისუფლებო ან ოპოზიციური პროპაგანდის, დეზინფორმაციისა და დელუზიური რეალობის შექმნის იარაღია, ალბათ, ბუნებრივიცაა ის ტენდენციები, რაც CRRC-ის მიერ „კავკასიის ბარომეტრის” სოციალურ-ეკონომიკური და პოლიტიკური დამოკიდებულებების შესახებ ჩატარებული რეგულარული კვლევის შედეგებში მედიასთან დაკავშირებით გამოიკვეთა.

ტელევიზიის შინაარსზე საუბარს სულ რომ გავცდეთ, ჩვენს დროში ტექნოლოგიური საშუალებების განვითარებისა და ინფორმაციის გავრცელების ტემპი იმდენად სწრაფია, ძალიან რთული წარმოსადგენია, რატომ უნდა ველოდო მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მისაღებად სპეციალურ საეთერო გამოშვებებს, როდესაც ინფორმაციის მიღება რამდენიმე „კლიკით” ან სულ რაღაც ერთი „ჩამოსქროლვით” სხვადასხვა ალტერნატიული წყაროდან შემიძლია. 

კავკასიის ბარომეტრი ყოველწლიური გამოკითხვაა, რომლის მიზანია სანდო და ერთმანეთთან შესადარი მონაცემების შეგროვება ოჯახების ეკონომიკურ ქცევასა და სოციალურ შეხედულებებზე სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებში. გამოკითხვა 2004 წლიდან ტარდება საქართველოში, სომხეთსა და აზერბაიჯანში. ქვეყნების წარმომადგენლობითი მონაცემები ხელმისაწვდომია 2008 წლიდან (2010 წლამდე გამოკითხვის სახელწოდება იყო მონაცემთა ინიციატივა). 2015, 2017 და 2019 წელს კავკასიის ბარომეტრი მხოლოდ საქართველოსა და სომხეთში ჩატარდა. 2020 წელს კი კორონავირუსის პანდემიის გამოკვლევა სატელეფონო გამოკითხვის მეთოდით მხოლოდ საქართველოში ჩატარდა.










ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

22 აგვისტოს რამდენიმე ტელევიზიის მეშვეობით, მკვლელობის შესახებ ინფორმაცია გავრცელდა, ხაშურში 15 წლის გოგომ 74 წლის კაცი მოკლა. „ტელეკომპანია პირველის“ და „მთავარის“ სიუჟეტებიდან ვიგებთ, რომ მოკლული ტაქსის მძღოლი იყო და მკვლელობაც ტაქსიში მოხდა ცენტრალური გზიდან მოშორებით. ჟურნალისტები ცდილობენ, დაადგინონ მკვლელობის მოტივი და ძირითადად ეყრდნობიან რა მოკლული კაცის მეზობლებისა და ნაცნობების კომენტარებს, ამბობენ, რომ „სასტიკი მკვლელობა“ სავარაუდოდ, დაყაჩაღების მიზნით მოხდა. სიუჟეტის მსვლელობიდან ვიგებთ, რომ გამოძიება მოტივს არ ასახელებს და რამდენიმე ვერსიას განიხილავს, თუმცა, ჟურნალისტები მხოლოდ დაყაჩაღების ვერსიაზე საუბრობენ.

ამ საინფორმაციო გამოშვებებიდან, მეზობლებისა და ნაცნობების კომენტარებით ვიგებთ, რომ თურმე  მკვლელობის მოტივის მეორე ვერსიაც არსებობს, კერძოდ, სექსუალური ძალადობის მოგერიება. სიუჟეტში მონაწილე ყველა პირი ამ ვერსიას უარყოფს მხოლოდ იმ არგუმენტზე დაყრდნობით, რომ მოკლულს კარგ კაცად იცნობდა. 

არც ერთ ტელევიზიას არ უცდია  ეჭვმიტანილი გოგოს შესახებ დამატებითი ინფორმაციის მოპოვება მეტ-ნაკლებად სანდო წყაროდან. სიუჟეტში ვხედავთ მიკერძოებულ ადამიანებს, რომელთაც თავად არ უნახავთ  გოგო, თუმცა, ვარაუდობენ, რომ ის შესაძლოა, „კაიფში“ ყოფილიყო,  მას როგორც „მაწანწალას“ მოიხსენიებენ და ამავდროულად ამბობენ, რომ დასასვენებლად ჩამოსული სტუმარი იყო. ჟურნალისტს დამატებითი კითხვა არ აქვს „მაწანწალა“ დამსვენებლის შესახებ. რეალურად, გამოკითხული მეზობლები და ნაცნობები საკუთარ ფანტაზიასა და შეფასებებს ჰყვებიან უკიდურესად მიკერძოებული პოზიციიდან. აქვე გავიხსენოთ, რომ ქართულ ჟურნალისტიკაში ძალიან გავრცელებული ფორმაა მეზობლებისა და ნაცნობებისთვის აზრის კითხვა. მაშინაც კი, როდესაც ზუსტად ვიცით, რომ ადამიანი დამნაშავეა, მეზობლები მას ყოველთვის უკიდურესად დადებით ადამიანად ახასიათებენ. 

ისევ მოკლული კაცის ნაცნობებისგან ვიგებთ, რომ მკვლელობის შემდეგ გოგო გზაზე გამოვიდა, მანქანებს დახმარებას სთხოვდა, არ დაუმალავს დანაშაულის შესახებ, ამბობდა, რომ მასზე სექსუალურად იძალადეს და ის თავს იცავდა. ჟურნალისტები ამ ვერსიაზე აქცენტს არ აკეთებენ და არ ცდილობენ მეტი ინფორმაციის მოპოვებას, ყურადღებას არ ამახვილებენ იმ გარემოებაზე, რომ დანაშაულის რეალური მოტივი შესაძლოა, სწორედ ეს ყოფილიყო. 

ასეთ დროს სტატისტიკური მონაცემების ნახვაც საკმარისია, რომელიც ხშირად შესაძლოა, სწორ ვერსიაზე მიგვანიშნებდეს. შევხედოთ ტაქსიში ქალების სექსუალური შევიწროების შემთხვევების რაოდენობას და ასევე, გოგოების მიერ ტაქსისტების დაყაჩაღების სტატისტიკას. საქართველოში ქალები სექსუალურ შევიწროვებას მეორე ადგილას აყენებენ ყველაზე გავრცელებულ პრობლემებს შორის, მაშინ როდესაც გოგოების მიერ ჩადენილი ყაჩაღობა მიზერულია, მკვლელობაზე რომ არ ვილაპარაკოთ. თუმცა, ეს ვერსია ჟურნალისტებს არ აინტერესებთ და ამიტომ ის არც მათ ტექსტში ისმის. 

სიუჟეტი სავსეა სტერეოტიპებით არა მხოლოდ გოგოს, არამედ კაცის მიმართაც მისი ასაკის გამო.  სიუჟეტისთვის გამოკითხული რესპოდენტების ნაწილი პირდაპირ ამბობს, რომ 74 წლის კაცი ვერ იძალადებდა სექსუალურად. აღნიშნული შეფასებაც ასაკობრივ დისკრიმინაციას ეფუძნება. სამწუხაროა, მაგრამ საქართველოს ციხეებში სხედან პედოფილები, რომლებმაც დანაშაული ხანდაზმულ ასაკში ჩაიდინეს. რამდენიმე ასეთ საქმეს პირადად ვიცნობ.

აქვე უნდა აღინიშნოს დანაშაულის ინსცენირების პრობლემა. ერთ-ერთ სიუჟეტს ფონად გასდევს დანაშაულის მოდელირებული ვერსია, სადაც მძღოლი თავის ადგილზე ზის და მას მგზავრი გოგო თავს ესხმის. აღნიშნული კადრები პირდაპირ გამორიცხავს აუცილებელი მოგერიებისა და თავდაცვის ვერსიებს. ზოგადად პრობლემად გამოვყოფდი ძალადობრივი დანაშაულებისა და მკვლელობების ინსცენირების მართებულობას, საჭიროებასა და ეთიკურობას. მით უმეტეს ისეთ შემთხვევებში, როდესაც ეს ინსცენირება მხოლოდ ერთ მიკერძოებულ ვერსიას ეფუძნება და საგამოძიებო ჟურნალისტიკის მიგნებებს კი არ ეყრდნობა, არამედ გადასაფარი კადრის ფუნქციას ასრულებს.

საბოლოო ჯამში, უნდა ითქვას, რომ აღნიშნული შემთხვევა გაშუქდა არასრულწლოვანი პირის ინტერესების უხეში დარღვევით და გენდერულ სტერეოტიპებზე დაყრდნობით. პატრიარქალური სტერეოტიპები იმდენად გამჯდარია ჩვენს საზოგადოებაში, რომ ხშირად ჟურნალისტები და პროდიუსერებიც ვერ ამჩნევენ, თუ როგორ ექცევიან ამ სტერეოტიპების ტყვეობაში. ალბათ, ყველამ საკუთარ თავს უნდა ჰკითხოს, რატომ ხდება ისე, რომ მსგავს შემთხვევაში ყოველთვის ქალის ბრალეულობას ვეძებთ?!