რატომ არის მნიშვნელოვანი ეს თემა?

• 2023 წლის 20 მარტიდან, ანტიდასავლური "ხალხის ძალისა" და ასევე, მმართველი პარტიის, "ქართული ოცნების" მხარდამჭერი ტელევიზიის — "პოსტივის" დამფუძნებელი და მეწილე, შალვა რამიშვილი, რამდენიმე ქალმა დაადანაშაულა სექსუალურ შევიწროებაში.

არხი ამბობს, რომ ეს არის მიზანმიმართული კამპანია მათი რეიტინგების ზრდის საპასუხოდ, და იმავეს იმეორებენ "ოცნების" ოფიციალური პირები.

მოკლედ, ამ სტატიის ძირითადი საკითხები:

• რეიტინგი განსხვავებულია ორი სხვადასხვა მთვლელი კომპანიის მონაცემებში.
• პოსტივის ძირითადი აუდიტორიაა მამაკაცები 63 წელს ზემოთ და პოპულარულია რუსული სერიალები.
• ამ ტენდენციით, პოსტივის აუდიტორია რუსული პროპაგანდისტული "პერვი კანალის" მიერ, საქართველოში ფინანსურად მხარდაჭერილი "პირველი გასართობის" აუდიტორიის მსგავსია.

მანამდე მოკლედ, სექსუალური შევიწროების ბრალდებებსა და დამტკიცებულ შემთხვევაზე, შალვა რამიშვილის მიმართ:

• 2018 წელს, სექსუალურ შევიწროვებაზე სასამართლო დავა მოუგო თათია სამხარაძემ, როგორც საქალაქო, ასევე, სააპელაციო სასამართლოში. მეტი
• 2023 წლის ახალ ბრალდებებში, ქალები მიუთითებენ, რომ გასაუბრებისას რამიშვილი მათ კარიერული წინსვლის სანაცვლოდ, სექსუალურ ურთიერთობაზე მიანიშნებდა.
• ამის დამადასტურებლად, რამიშვილთან მიმოწერის ასლსა და აუდიოჩანაწერსაც აქვეყნებენ.

რას ნიშნავს სექსუალური შევიწროება?
კანონით, განიმარტება, როგორც:

• პირის მიმართ არასასურველი სექსუალური ხასიათის ქცევა, რომელიც მიზნად ისახავს ან იწვევს მისი ღირსების შელახვას და უქმნის დამაშინებელ, მტრულ, დამამცირებელ, ან შეურაცხმყოფელ გარემოს.

რამიშვილის სექსუალურ შევიწროებაში დადანაშაულების ახალ შემთხვევებს მოჰყვა თათია სამხარაძისკენ მიმართული დისკრედიტების კამპანია სახელისუფლებო პროპაგანდისგან. ეს, პრეზიდენტმა ზურაბიშვილმა სპეციალურ ბრიფინგზე დაგმო მას შემდეგ, რაც პრეზიდენტს დახმარებით თავად თათია სამხარაძემ მიმართა.

რაც შეეხება "პოსტივის" რეიტინგს:

29 მარტს, ქართული ოცნების ლიდერმა, ირაკლი კობახიძემ, მედიის კითხვას, გმობს თუ არა სექსუალურ შევიწროებას, ასე უპასუხა:

• "პოსტივი გადავიდა მესამე ადგილზე, გაასწრო მთავარ არხსა და ყველა ოპოზიციურ არხს, და რა თქმა უნდა, ეს არ მოსწონს ოპოზიციას. აქედან გამომდინარე, დაიგეგმა კამპანია შალვა რამიშვილის წინააღმდეგ, რომელიც არის პოსტივის ერთ-ერთი სახე. ეს არის პოლიტიკური მოტივი".

ეს განცხადება აბსოლუტურ თანხვედრაშია პოსტივის ოფიციალურ პოზიციასთან.

საქართველოში, სატელევიზიო აუდიტორიას ორი სხვადასხვა საერთაშორისო კომპანიის წარმომადგენლობა ზომავს, თუმცა, მათი მონაცემები ერთმანეთს არ ემთხვევა-ხოლმე და, ტელევიზიებიდანაც ნდობას ზოგი ერთს უცხადებს, ზოგი — მეორეს.

• Nielsen — ამერიკული კომპანიაა, რომლის ლიცენზირებული პარტნიორიც საქართველოში კომპანია "TV MR საქართველოა".
• Kantar Media კი, ბრიტანული კომპანიაა. საქართველოში მისი ექსკლუზიური ლიცენზია "Tri Media Intelligence"-ს ეკუთვნის.

ორივე კომპანიის მიმართ არსებობს მოსაზრებები შესაძლო კავშირების შესახებ პოლიტიკურ ჯგუფებთან, ან ამ ორგანიზაციების მფლობელთა პოლიტიკური განწყობების მიმართ.

• "TV MR საქართველო" გოჩა ცქიტიშვილმა დააარსა და ბაზარზე 2005 წლიდან ოპერირებს, როგორც აუდიტორიის მთვლელი კომპანია.
• "ნაციონალური მოძრაობის" მმართველობის პერიოდში მათ მთავრობის ინტერესების გატარებაში ადანაშაულებდნენ, ხელისუფლებაში "ქართული ოცნების" მოსვლის შემდეგ კი კომპანიას პრობლემები შეექმნა — 2014 წელს შემოსავლების სამსახურის აუდიტის სამსახურმა მათი შემოწმება დაიწყო და სატელევიზიო კვლევაში მონაწილე ოჯახების მისამართების გამჟღავნება მოსთხოვა.
• 2014 წელს, არასამთავრო ორგანიზაციები ამბობდნენ, რომ ხელისუფლებას ეს კვლევაში მონაწილე ოჯახებზე ზეწოლის საშუალებას მისცემდა, რაც შესაძლოა, ოჯახების თვითცენზურაზეც ასახულიყო — თავი შეეკავებინათ ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი არხების ყურებისაგან.

კომპანიის დამფუძნებელი გოჩა ცქიტიშვილი 2011 წლიდან ფლობს საზოგადოებრივი კვლევით ცენტრს "IPM", რომელიც ასევე, 2014 წელს ბიძინა ივანიშვილმა გააკრიტიკა, ცქიტიშვილს კი "პრაქტიკულად, ნაციონალური მოძრაობის წევრი" უწოდა.

2 წლის შემდეგ, 2016 წელს საქართველოში მეორე მთვლელი კომპანია "Tri Media Intelligence" შემოვიდა.

• Tri Media Intelligence-ს ორი დამფუძნებელი ჰყავს — გიორგი თევდორაშვილი და მერაბ ფაჩულია.
• Tri Media Inteligence-ის ერთ-ერთი დამფუძნებელი ფლობს კომპანია "გორბის", რომელსაც მთავრობისადმი ლოიალურად განწყობილი "იმედი" უკვეთს ეგზიტპოლებსა და კვლევებს. სწორედ Tri Media Intelligence-ის მონაცემები ასახავს ანტიდასავლური "ხალხის ძალის" მედიაპლატფორმის, "პოსტივის" რეიტინგების ზრდას.

• მათი კვლევით, 2023 წლის მარტში, "პოსტივის" შედეგია ტელეყურების საერთო მაჩვენებლის 5.3 %, და ამ მონაცემით იკავებს მესამე ადგილს საქართველოში ათ ყველაზე პოპულარულ ტელევიზიას შორის.
• ამავე კვლევით, გასული წლის ანალოგიურ პერიოდში "პოსტივის" რეიტინგი 2.1 % იყო და ათ პოპულარულ არხს შორის მეექვსე პოზიციას იკავებდა.

ამისგან განსხვავებულია "TV MR"-ის კვლევის შედეგები, რომელიც ქართული არხების აუდიტორიის წილის შესახებ მონაცემებს ყოველკვირეულად აქვეყნებს. 2023 წლის თებერვალში ასეთი იყო:

• 6-12 თებერვალი: 2.30%;
• 13-19 თებერვალი: 1.85%;
• 20-26 თებერვალი: 2.18%;
• 27 თებერვალი - 5 აპრილი: 2.16%.

ინფორმაცია ტელეაუდიტორიის მდგენელი ორგანიზაციების მეთოდოლოგიის შესახებ, ნახეთ აქ

ვინ უყურებს "პოსტივის"?

Tri Media-ს მიერ პოსტივის შესახებ მომზადებული პროფილური ანგარიშის მიხედვით, 2020 წლის პირველი იანვრიდან 2022 წლის 31 ივლისის ჩათვლით:

• არხზე ყველაზე მეტი მაყურებელი ჰყავს ახალ ამბებს (0.73%);
• ყველაზე მაღალი ყურება არხის ძირითად, 19-საათიან ახალი ამბების გამოშვებაზე მოდის;
• გადაცემებიდან კი, ყველაზე რეიტინგულია "სამნი და Co", წუთში საშუალოდ, 1.55%-ით.

"სამუშაო დღეებთან შედარებით, ოდნავ მეტია შაბათ-კვირის მაჩვენებლები, რაც შესაძლოა, განპირობებული იყოს შაბათ-კვირას გასული სერიალებით", — ვკითხულობთ არხის შესახებ მომზადებულ საჯარო პროფილურ ანგარიშში. "პოსტივი" აუდიტორიას რუსულ სერიალებს სთავაზობს.

Tri Media-ს კვლევით, არხს, ყველაზე მეტად უყურებენ მამაკაცები 63 წელს ზემოთ ასაკობრივ კატეგორიაში. 1%-მდე მაყურებელი ჰყავს 45-62 წლის ასაკის ქალების კატეგორიაში და რეგიონში მაყურებლების რაოდენობა მცირედ აღემატება თბილისისას.

ჩვენ ვნახეთ მათ მიერ გამოქვეყნებული, სხვა არხების შესახებ მომზადებული პროფილური ანგარიშებიც, რომლის მიხედვით, "პოსტივისთან" მიახლოებული აუდიტორია ჰყავდა "პირველ გასართობს", რომელიც ქართულ ენაზე გადასცემდა საერთაშორისოდ სანქცირებული რუსული პროპაგანდისტული "პერვი კანალის" გასართობ პროგრამებსა და რუსულ სერიალებს, და მათივე ფინანსური მხარდაჭერით მაუწყებლობდა. მეტი

ზოგადად, როგორია ქართველი მაყურებლის პორტრეტი — ვინ და რას უყურებს ტელევიზორში, გაეცანით აქ.

30 მარტს "The Wall Steet Journalist"-ის მოსკოვის ბიუროს ჟურნალისტი, ევან გერშკოვიცი "ჯაშუშობის" ბრალდებით ეკატერინბურგში დააკავეს.

როგორც რუსული მედიიდან ირკვევა, ამერიკელი კორესპონდენტი რუსეთის უკრაინაში შეჭრასა და "ვაგნერის" (რუსული სამხედრო დაჯგუფება) თემებზე ამზადებდა მასალას.

რუსეთის უშიშროების ფედერალური სამსახურის (ეფ-ეს-ბეს) მიერ გავრცელებული განცხადების მიხედვით, "ჟურნალისტს ბრალი ედება ჯაშუშობასა და ამერიკის სახელმწიფოს ინტერესებით მოქმედებაში, რუსულ სამხედრო საწარმოზე კონფიდენციალური ინფორმაციის მოგროვებაში."

გამოძიება, რუსეთის სიხლის სამართლის კოდექსის 276-ე მუხლით დაიწყო, რაც 10-დან 20 წლამდე თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს.

კონტექსტი

• "ცივი ომის" შემდეგ, ევან გერშკოვიცი არის პირველი ამერიკელი ჟურნალისტი, რომელიც რუსეთში ჯაშუშობის ბრალდებით დააკავეს.
• "The Wall Street Journal"-მა გაავრცელა განცხადება, ისინი უარყოფენ "ეფ-ეს-ბეს" ბრალდებებს და მათი ჟურნალისტის დაუყოვნებლივ გათავისუფლებისკენ მოუწოდებენ რუსულ საგამოძიებო უწყებებს.
• ჟურნალისტის ერთ-ერთი ბოლო სტატია შეეხებოდა რუსულ ეკონომიკურ კრიზისს დასავლეთის სანქციების ფონზე.
• გამომძიებელი ჟურნალისტი, ანდრეი სოლდატოვი "ტვიტერზე" წერს, რომ "ეს პირდაპირი თავდასხმაა ყველა უცხოელ კორესპონდენტზე, რომელიც რუსეთში მუშაობს და ეს ნიშნავს, რომ "ეფ-ეს-ბე" უკონტროლოა".

ფოტორეპორტიორი გურამ მურადოვი, გამოცემა Civil.ge-ისთვის აშუქებდა 2019 წლის 20 ივნისის მოვლენებს, როდესაც საპროტესტო აქციის ძალის გამოყენებით დარბევისას, მრავალი დაზიანება მიიღო. მას რეზინის 11 ტყვია მოხვდა და ეს ნათლად ჩანს ადგილზე გადაღებულ ვიზუალურ მასალაშიც, მაგრამ ამის მიუხედავად, საქართველოს პროკურატურას თითქმის 4 წელი დასჭირდა, რომ მისთვის დაზარალებულის სტატუსი მიენიჭებინა.

მურადოვი, პროკურატურამ დღეს, 2023 წლის 23 მარტს ცნო დაზარალებულად.

"იმას, თუ რატომ მოხდა დღეს კონკრეტული პირისთვის (გურამ მურადოვისთის) დაზარალებულის სტატუსის მინიჭება, მაშინ როდესაც სათანადო სამართლებრივი და მტკიცებულებითი საფუძვლები ჯერ კიდევ წლების წინ არსებობდა, უნდა უპასუხოს გამოძიებამ. ჩვენ, ბუნებრივია, ის საკითხი, რომ პირების სათანადო სტატუსით აღჭურვა არ ხდებოდა გასაჩივრებული გვაქვს" - გვითხრა "საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის" (საია) იურისტმა, დათა ჯავახიშვილმა.

რა არის პრობლემა?

• უფლებადამცველების თქმით, პროკურატურის მიერ დაზარალებულთათვის სტატუსის მინიჭების მიუხედავად, მათ კვლავ არ აქვთ წვდომა საქმის მასალებზე.
• ზოგიერთ შემთხვევაში, დაშავებულებს, პროკურატურამ დაზარალებულის სტატუსი არ მიანიჭა იქამდე, ვიდრე მათი საქმეებს სტრასბურგში არ გაიგზავნა.
• დღემდე დაკავებული არ არის ყველა სამართალდამცველი, რომელიც ჟურნალისტებს პროფესიულ საქმიანობაში ხელი შეუშალა და ფიზიკური დაზიანებები მიაყენა.

"საიასთან" ერთად, რამდენიმე დაზარალებული ჟურნალისტის ინტერესებს "ადამიანის უფლებათა ცენტრი" იცავს. მათ ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში გაგზავნილი აქვთ: ზაზა სვანაძის, მერაბ ცაავასა და ბესლან კნუზოვის და აქციისას დაზიანებული კიდევ ერთი მოქალაქის, ვახტანგ ბერიკაშვილის საქმეები.

"ადამიანის უფლებათა ცენტრის" იურისტის, ნესტან ლონდარიძის თქმით, - "დაზარალებულის სტატუსის მინიჭებას არაფერი შეუცვლია. ათამდე გამოვლენილი პირი, ვისთვისაც უნდა წარედგინათ ბრალი სავარაუდო დანაშაულის ჩადენაში, დღემდე არ გვყავს და არც სისხლის სამართლის მასალებზე მოგვცა წვდომამ პროკურატურამ. არადა, კანონმდებლობა ამას ითვალისწინებს".

კონტექსტი

• 2019 წლის 20-21 ივნისს, პარლამენტის შენობასთან საპროტესტო აქცია მას შემდეგ დაიგეგმა, რაც რუსეთის დუმის დეპუტატი, სერგეი გავრილოვი მართლმადიდებლობის საპარლამენტთაშორისო გენერალურ ასამბლეას პარლამენტის თავმჯდომარის სავარძლიდან გაუძღვა - წაიკითხეთ ვრცლად.
• აქციის გაშუქებისას, მედიის 40-მდე წარმომადგენელი დაშავდა, როგორც ჟურნალისტები ამბობენ, მიუხედავად იმისა, რომ მათი იდენტიფიცირება შესაძლებელი იყო, სამართალდამცველები მაინც დამიზნებით ესროდნენ.
• ჟურნალისტთა ნაწილი დღევანდელი მონაცემებით დაზარალებულად არის ცნობილი, ნაწილი კი სტატუსის მინიჭების მოლოდინშია.

რა ხდება?

• სააკაშვილის ხელისუფლების თავდაცვის ყოფილი მინისტრი, დავით კეზერაშვილი, მოქმედი ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი ტელეარხის — "ფორმულას" დამფუძნებელი და საკონტროლო პაკეტის მფლობელია, 51 %-იანი წილით.
• კეზერაშვილს, თავდაცვის სამინისტრო ედავება ხუთ მილიონ ევროს, ზიანის ანაზღაურებისთვის, ე.წ. "წვრთნების საქმეზე".
• 2023 წლის 21 მარტს, თბილისის სააპელაციო სასამართლომ ძალაში დატოვა საქალაქო სასამართლოს ანალოგიური გადაწყვეტილება, დაეკისროს 5 მლნ ევროს გადახდა კეზერაშვილს თავდაცვის სამინისტროსთვის.

თუმცა,

• კეზერაშვილის იურისტები ამ გადაწყვეტილებას უზენაეს (საკასაციო) სასამართლოში გაასაჩივრებენ.

ეს ნიშნავს, რომ, პროცედურულად უზენაეს სასამართლოში გასაჩივრება, აჩერებს სააპელაციოს მოსამართლის ბრძანების მოქმედებას.
შესაბამისად,

• დავით კეზერაშვილი არ გადაიხდის დაკისრებულ 5 მილიონ ევროს, ვიდრე საქმეს უზენაესი სასამართლო არ განიხილავს და მიიღებს შესაბამის გადაწყვეტილებას.
• საქართველოს კანონით, უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ საჩივრდება.

მოკლედ, "წვრთნების საქმის" შესახებ:

• თავდაცვის სამინისტრო კეზერაშვილს ადანაშაულებს სამსახურეობრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებაში თავდაცვის მინისტრობის დროს.
• საუბარია ოფშორულ ზონაში რეგისტრირებული კომპანიის სასარგებლოდ დიდი თანხის გადარიცხვაზე ისე, რომ სამინისტროს ამ თანხის შესაბამისი მომსახურება — წვრთნები, არ მიუღია.
• კეზერაშვილის ადვოკატები ბრალდებას "შეთითხნილს" უწოდებენ.
• კეზერაშვილის წინააღმდეგ, თავდაცვის სამინისტროს მიერ, 2021 წელს დაწყებულ სასამართლო დავას წინ უძღოდა პრემიერ ღარიბაშვილის განცხადება საქართველოს პარლამენტში, რომ "კეზერაშვილს მიხედავენ".
• კეზერაშვილის მიმართ სასამართლო დავა ანალოგიურ, ე.წ. "წვრთნების საქმეზე" 2017 წელს, სააპელაციო სასამართლოში მისი გამარჯვებით დასრულდა.
• ოფშორულ ზონებში კეზერაშვილის კუთვნილი კომპანიების შესახებ 2016 წელს , საერთშორისო ჟურნალისტური გამოძიების შედეგად დაიწერა "პანამის ფურცლებზე", ისევე, როგორც ბიძინა ივანიშვილის შესახებ. ეს დოკუმენტები მსოფლიო მასშტაბით, გავლენიანი ადამიანების გადამალული თანხმების შესახებ მიუთითებდა.

"ფორმულას" პოზიცია:

"კეზერაშვილის ამ თავდასხმის სამიზნე სწორედ არხის 51%-იანი წილის ფლობის გამო გახდა" — ეს წერია განცხადებაში, რომელიც ტელეკომპანიამ, სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების შემდეგ გაავრცელა.

რით ასაბუთებს არხი ამ მოსაზრებას?

• ერთადერთი ფასეული ქონება, რომელსაც კეზერაშვილი საქართველოში ფლობს, ფორმულას 51%-იანი წილია — "შესაბამისად, გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულება პირდაპირ საფრთხეს შეუქმნის ჩვენი ორგანიზაციის ფუნქციონირებას და სარედაქციო დამოუკიდებლობას."

ამ არგუმენტზე თავდაცვის სამინისტრომ 2021 თქვა, რომ არც კი უშვებენ ალბათობას, რომ სარჩელის უზრუნველყოფის მიზნით, ტელევიზიის წილის დაყადაღებას მოითხოვონ:

• "მითუმეტეს, როდესაც კეზერაშვილი, წლების განმავლობაში, ამ ტელევიზიიდან დივიდენდს არ იღებს. შესაბამისად, ზიანის ანაზღაურების ალბათობა ამ კომპანიიდან არ არსებობს".

არხი, გავრცელებულ განცხადებაში სარედაქციო პრიორიტეტად განსაზღვრავს, წინ აღუდგეს სახელისუფლებო პროპაგანდას, "ქვეყნის დასავლური კურსის ცვლილებისა და დემოკრატიის სწრაფი უკუსვლის ტენდენციებს".

"ზეწოლის მრავალფეროვანი ინსტრუმენტების გამოყენებით, ხელისუფლება ხელს ვერ აგვაღებინებს იმაზე, რაც საკუთარ მისიად მიგვაჩნია — ჩვენი წვლილი შევიტანოთ საზოგადოებისა და სახელმწიფოს დაცვაში, მოქალაქეების სანდო, გადამოწმებული ინფორმაციით მომარაგების გზით", — წერია არხის ოფიციალურ განცხადებაში.

რას აპირებს "ფორმულა", თუ კეზერაშვილი საქართველოში ყველა ინსტანციას წააგებს?

ეს ვკითხეთ ტელეკომპანია "ფორმულას" დირექტორს, ზუკა გუმბარიძეს ინტერვიუში, რომელიც მასთან 2022 წლის ნოემბერში ჩავწერეთ.

• "თუ "ფორმულას" ამგვარი ბრუტალური მეთოდებით "წაიღებენ", ჩვენც გადავდგამთ გარკვეულ ნაბიჯებს. როდის, რა ფორმითა და მასშტაბით — ინტერნეტმაუწყებლობით, თუ სატელევიზიო ფორმატში, ცხადია, გვაქვს გეგმები და შესაბამის გადაწყვეტილებებს მივიღებთ ხელისუფლების ქმედებების საპასუხოდ", — გვითხრა გუმბარიძემ, გენერალურმა დირექტორმა. ასევე, ისიც, რომ თუ საქართველოში სასამართლო პროცესებში გამამტყუვნებელი განაჩენი დადგება, მიმართავენ ყველა სხვა სამართლებრივ ბერკეტს, და მათ შორის, ევროპულ სასამართლოს.

ტელეკომპანია "ფორმულას" მომავალს საფრთხეს შეიძლება უქმნიდეს კიდევ ერთი ფაქტორი — კანონპროექტი "დეოლიგარქიზაციის" შესახებ.

რატომ?
დეოლიგარქიზაცია არის ერთ-ერთი მოთხოვნა ევროკომისიის 12 რეკომენდაციას შორის. საპარლამენტო უმრავლესობამ პროექტი შესაფასებლად ვენეციის კომისიაში გააგზავნა და სამართლის საერთაშორისო ექსპერტების შუალედური ანგარიშის შემდეგ, 22 მარტს კანონპროექტი პარლამენტში მეორე მოსმენით დააბრუნა.

რას ამბობს ვენეციის კომისია ამ კანონპროექტზე?

კომისიამ, 2023 წლის 11 მარტს შუალედური დასკვნა გამოაქვეყნა. ამ დოკუმენტში შესული რეკომენდაციების მიხედვით, უნდა შესწორდეს კანონპროექტი, იმ ნაწილში, რომელიც პირის ოლიგარქად ცნობის პარამეტრებს განსაზღვრავს. საუბარია "პირის პოლიტიკურ ცხოვრებაში ჩართულობასა" და "მასმედიაზე მნიშვნელოვანი გავლენის ქონაზე."

საგულისხმოა, რომ

• კანონპროექტის არსებულ რედაქციაში არ არის დაკონკრეტებული, რა ელის იმ პირის მფლობელობაში არსებულ მედიასაშუალებას, რომელსაც შეიძლება ფლობდეს პირი, ვისაც სახელმწიფო ოლიგარქთა რეესტრში შეიყვანს. მეტი უფრო კონკრეტულად, გაურკვეველია, რა ბედი ელის "ფორმულას", თუ სახელმწიფო ამ ტელევიზიის დამფუძნებელსა და საკონტროლო პაკეტის მფლობელ კეზერაშვილს ოლიგარქად დაარეგისტრირებს.

მაგალითად, უკრაინაში, ანალოგიური კანონის ამოქმედების შემდეგ, ოლიგარქმა რინატ ახმეტოვმა სახელმწიფოს გადასცა "მედია ჯგუფი უკრაიანა, რომელიც რამდენიმე სპორტულ და გასართობ არხთან ერთად, საინფორმაციო არხებსაც ფლობდა, მათ შორის ტელევიზიებს: 1+1 და Україна 24. აღსანიშნავია, რომ ომამდე 1 წლით ადრე, ოლიგარქი ახმეტოვი რუსეთის სასარგებლო ქმედებებში დაადანაშაულეს.

თუმცა, იმის გამო, რომ უკრაინაში აღნიშნული კანონის ამოქმედება დროში დაემთხვა ქვეყანაში რუსეთის შეჭრას, რთულია "გავზომოთ", ზოგადად, რა გავლენა იქონია უკრაინულ მედიაგარემოზე ქვეყანაში მიღებულმა ამ კანონმა.

ზოგადადაც, პოლიტიკური კონტექსტისა და ეროვნული უსაფრთხოების გამოწვევების თვალსაზრისითაც, განსხვავებულია ამ კანონის მიზნები საქართველოსთვის და უკრაინისთვის, რადგან,

• უკრანაში, ოლიგარქიულ ჯგუფებს შორის დაპირისპირებამ რამდენიმე ღრმა პოლიტიკური კრიზისი შექმნა, რამაც სახელმწიფო დაშლის პირასაც დააყენა — მაგალითად, 1993, 2004 და 2014 წლის შემთხვევები, როდესაც კრიზისებმა ვადამდელი არჩევნებიც გამოიწვია. თითოეულ შემთხვევაში, მოვლენებს მიღმა ოლიგარქიული ჯგუფები იდგნენ, რომ ღიად პრორუსული პოლიტიკის გამტარებელ კლანს განემტკიცებინა გავლენა ხელისუფლებაზე, რომლებიც ფლობდნენ, ან აკონტროლებდნენ ქვეყანაში არსებულ გავლენიან მედიარესურსებს.

ქვეყნის პოლიტიკურ, ეკონომიკურ, სამართლებრივ და უსაფრთხოების პროცესებზე ოლიგარქების დიდმა გავლენებმა ქვეყანაში დეოლიგარქიზაციის კანონის მიღების აუცილებლობა შექმნა.

საქართველოს კონტექსტში კი, ევროპარლამენტში დააკონკრეტეს, რომ "დეოლიგარქიზაცია" "დე-ივანიშვილიზაციას" ნიშნავსო, მაგრამ ხელისუფლების მაღალჩინოსნები ოლიგარქად არა ივანიშვილს, არამედ კეზერაშვილს განსაზღვრავენ, რომელიც ფლობს კრიტიკულ მედიას, "ფორმულას".

• "თუ "ქართულმა ოცნებამ" ვერ გაიგო, რა არის ევროკომისიის რეკომენდაციაში ნახსენები "დეოლიგარქიზაცია", მე დავეხმარები მათ გაიგონ: ეს ნიშნავს საქართველოს დე-ივანიშვილიზაციას", — თქვა რასა იუკნევიჩიენემ, ევროპარლამენტარმა "ევროპის სახალხო პარტიიდან" (EPP).
• "აქსიომაა, რომ "დეოლიგარქიზაციის კანონი" ივანიშვილზე არ გავრცელდება და ისიც აქსიომაა, რომ ამ კრიტერიუმებით, კეზერაშვილია ოლიგარქი", — თქვა კანონპროექტის ერთ-ერთმა ინიციატორმა საპარლამენტო უმრავლესობიდან, ანრი ოხანაშვილმა.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ, 20 მარტს გამოქვეყნებულ, ყოველწლიური ანგარიშში საუბარია გამოხატვის თავისუფლებისა და მედიის შეზღუდვებზე, მათ შორის, ჟურნალისტებზე ძალადობასა და მათ მიმართ მუქარაზე.

რა უნდა ვიცოდეთ ანგარიშის შესახებ?

2022 წლის ანგარიშშიც, 2021-ის მსგავსად, აღნიშნულია, 2021 წლის 5-6 ივლისის ძალადობრივი ჯგუფებისა და მათი ორგანიზატორების დაუსჯელობა:

• 2021 წლის ბოლოსთვის, მთლიანობაში, 31 ადამიანი გასამართლდა, თუმცა მათი უმეტესობა მხოლოდ 1-დან 3 წლამდე ვადით დააპატიმრეს ან თანხის გადახდის სანაცვლოდ გაათავისუფლეს.
• ხელისუფლებას არ გამოუვლენია ძალადობრივი აქციის ორგანიზატორები.
• ანგარიშის მიხედვით, არასამთავრობო ორგანიზაციების უმეტესობა 5-6 ივლისს "პოლიციის უმოქმედობაზე" საუბრობს.

სახელმწიფო დეპარტამენტი ანგარიშის მომზადებისას სხვადასხვა ღია წყაროებისა და ქვეყნის შიგნით მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ მიწოდებულ ინფორმაციას ეფუძნება.

ფარული მიყურადებისა და თვალთვალის ფაქტები:

• 13 ივლისს, ტელეკომპანია "მაესტროს" ეთერში გადაცემაში "უცნობის კიდობანი", "მთავარი არხის" დირექტორის, გიორგი გაბუნიასა და ჟურნალისტების შესაძლო ფარული მიყურადებით მოპოვებული საუბარი გავრცელდა.
• 17 სექტემბერს "ტვ პირველმა" გაასაჯაროვა სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ, ოპოზიციის წევრებზე, ჟურნალისტებსა და საერთაშორისო წარმომადგენლებზე ფარული თვალთვალის ამსახველი კადრები.

სასამართლო დავები კრიტიკული მედიის წინააღმდეგ

მედიაპლურალიზმის დონე შემცირდა, ხელისუფლების წარმომადგენლების მხრიდან კრიტიკული მედიის დისკრედიტაციასთან ერთად, ანგარიშში აღნიშნულია,რომ ჟურნალისტები, არასამთავრობო ორგანიზაციები და საერთაშორისო პარტნიორები ერთ-ერთ მთავარ გამოწვევად ხელისუფლების წარმომადგენლების მხრიდან სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების მუდმივ შეზღუდვას ასახელებენ:

• 2022 წლის 17 მაისს, 3,5 წლით დააპატიმრეს ერთ-ერთი "ოპოზიციური" მედიის, "მთავარი არხის" დირექტორი, ნიკა გვარამია. ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო ორგანიზაცია, "Amnesty International" ამ ფაქტს აფასებს, როგორც "პოლიტიკურად მოტივირებულ უხეშ ქმედებას, ხელისუფლების მხრიდან მისი (ნიკა გვარამიას) განსხვავებული შეხედულებებისა და კრიტიკის საპასუხოდ".
• დამატებით, ანგარიშში ნახსენებია სხვა კრიტიკული მედიების მფლობელებისა და მათი ოჯახის წევრების წინააღმდეგ დაწყებული სასამართლო დავები,მათ შორის "ტვ პირველის" მფლობელის მამის, ავთანდილ წერეთლისა და "ფორმულას" მფლობელი, დავით კეზერაშვილის წინააღმდეგ წარმოებული დავები.

ჟურნალისტებზე ფიზიკური თავდასხმების შემთხვევები 2021 წელთან შედარებით შემცირდა, თუმცა ანგარიშში საუბარია მაღალჩინოსნების ან მათთან დაკავშირებული პირების მხრიდან კრიტიკული მედიის წინააღმდეგ, ცილისწამების ბრალდებით "კოორდინირებულ" სასამართლო დავების გაზრდილ რაოდენობაზე.

• "საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის" (GDI) ანგარიშით, 32-მდე მსგავსი დავაა წამოწყებული დამოუკიდებელი მედიის წინააღმდეგ.

გარდა სასამართლო დავებისა, კრიტიკული მედიის შეზღუდვისთვის სახელმწიფო "კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის" საშუალებით ფინანსურ ვალდებულებებს აკისრებს დამოუკიდებელ ტელევიზიებს:

• 2022 წლის აგვისტოში, კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ, "ქართული ოცნების" საჩივარი დააკმაყოფილა, "მთავარი არხი" 118 688 ლარით დააჯარიმა, ხოლო "ფორმულა" და "ტვ პირველი" გააფრთხილა, მაუწყებლების ეთერში "შინ ევროპისკენ" ვიდეოს განთავსებისთვის და ეს უკანასკნელი, წინასაარჩევნო, პოლიტიკური შინაარსის რეკლამად მიიჩნია.
• "არასამთავრობო ორგანიზაციებისთვის შემაშფოთებელია საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის, კომუნიკაციების ეროვნულ კომიისა და მმართველი პარტიის, "ქართული ოცნების" ახლო კავშირები" - ვკითხულობთ ანგარიშში.

წლის განმავლობაში, ჟურნალისტთა დიდი ნაწილისთვის პრობლემურია, რომ ხელისუფლების წარმომადგენლებმა მათ ან საჯარო ღონისძიების გაშუქების საშუალება არ მისცეს ან საჯარო უწყებებიდან ინფორმაცია ვერ მოიპოვეს.

• 19 მარტს, "ტვ პირველის" ჟურნალისტი, ნატალია ქაჯაია არ დაუშვეს პარლამენტში, ეს შეიძლება დაკავშირებულია იმ ფაქტთან, რომ მან 12 მარტს, პარლამენტის თავმჯდომარე, შალვა პაპუაშვილისთვის "კრიტიკული" კითხვები დასმა სცადა, თუმცა ამის საშუალება დაცვისა და პრესსამსახურის თანამშრომლებმა არ მისცეს.
• 22 მარტს, ეროვნულ გალერეაში, კულტურის მინისტრ თეა წულუკიანის, ოფიციალურ ვიზიტზე არ დაუშვეს ოპოზიციურად განწყობილი მედიების წარმომადგენლები.
• სექტემბერში, "BMG"-ის ჟურნალისტი, თელარა გელანტია მთვრობის სხდომის გასაშუქებლად არ დაუშვეს.

წაიკითხეთ ვრცლად: "რატომ არ გასცემენ საჯარო უწყებები ინფორმაციას?"

თავდასხმები ჟურნალისტებზე

• ზუგდიდში, პრორუსული მოძრაობა "ალტ ინფოს" ოფისის წინ, უცნობი პირები თავს დაესხნენ მთავარი არხის გადამღებ ჯგუფს და დააზიანეს მათი გადასაღები ტექნიკა.
• 5-6 ივლისის ერთ-ერთი სასამართლო სხდომის დასრულებისას, სასამართლოს შენობასთან სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენეს "ფორმულას" ჟურნალისტ, რატი წვერავას, "რუსთავი 2"-ის ოპერატორ არჩილ ჭიჭიბოშვილსა და ჟურნალის, ხათუნა გაგნიძეს.

ცენზურა

• 29 აპრილს, საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან გაათავისუფლეს გადაცემა "ახალი კვირის" სამი ჟურნალისტი, იმედა დარსალია, გვანცა ზედელაშვილი და თამთა ჯანაძე. მათი განცხადებით, მაუწყებელში არსებობს ერგვარი "ექსპერტების შავი სია", რომლის წევრების ჩაწერის საშუალებაც ჟურნალისტებს არ აქვთ. იმედა დარსალია აღნიშნავს, რომ არხის მენეჯმენტმა დაბლოკა სიუჟეტები ბელარუსში მიმდინარე აქციებისა და საბჭოთა კავშირის დანაშაულზე.
• მნიშვნელოვანია, რომ 22 დეკემბერს საქართველოს პარლამენტმა ცვლილებები შეიტანა "მაუწყებლობის შესახებ" კანონში, რამაც გაზარდა "კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის" რეგულირების სფეროები.

წაიკითხეთ ვრცლად: "რა პრობლემა აქვს "მაუწყებლობის შესახებ" ახალ კანონპროექტს?"

ინტერნეტის თავისუფლება

ინტერნეტზე და ონლაინ-კონტენტზე სახელმწიფოს მხრიდან არ ვრცელდება შეზღუდვები, თუმცა მნიშვნელოვანია, ბრალდებები სხვადასხვა არასამთვრობო ორგანიზაციების მხრიდან, რომ ხელისუფლება აქტიურად იყენებს ე.წ "ტროლ-ბოტებს" საზოგადოებრივი აზრის ფორმირების, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა თუ კერძო პირების დისკრედიტაციისთვის.

"ტვ პირველის" ჟურნალისტზე, ნატო გოგელიაზე თავდამსხმელი, ძალადობრივი და პრორუსული მოძრაობა "ალტ ინფოს" აქტივისტი მამუკა ანდღულაძე თავისუფალია. მოსამართლის გადაწყვეტილებით, სასამართლო დარბაზიდან 3 000-ლარიანი გირაოს სანაცვლოდ გაათავისუფლეს.

ჟურნალისტის სამართლებრივ უფლებებს "მედიაომბუდსმენის" ხელმძღვანელი ნათია კაპანაძე იცავს. უფლებადამცველმა გვითხრა, რომ გოგელია თავს დაცულად არ გრძნობს, რადგან ისევ უგზავნიან მუქარის შემცველ წერილებს, რომელიც მიმართულია როგორც უშუალოდ ჟურნალისტის, ასევე, მისი არასრულწლოვანი შვილების მიმართ.

კაპანაძის პოზიციით:

• მთავარი ინტერესია, ჟურნალისტებს ჰქონდეთ შესაძლებლობა, მუშაობდნენ ყოველგვარი შეზღუდვის გარეშე, და არავინ ესხმოდეთ თავს შეკითხვის დასმის გამო.
• გოგელიაზე თავდასხმის საქმეზე, ანდღულაძის გირაოს სანაცვლოდ გათავისუფლებით, სამართლებრივი პროცესი არ ამოწურულა.

ამით კაპანაძე მიუთითებს მუქარის შემცველ წერილებზე, რომელსაც გოგელია შვილების მისამართითაც იღებს, მათ შორის, დღესაც.

"მედიაომბუდსმენმა" გვითხრა, რომ დღეს, 21 მარტს, შესაბამისი ფაქტებით განმეორებით მიმართა სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს, რომ "ეს გარემოებები არ დარჩეს ყურადღების მიღმა".

ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ საქმე ეხება არამხოლოდ ჟურნალისტს, არამედ, მის არასრულწლოვან შვილებსაც, ამიტომ, მაღალი იქნება ინტერესი სამართალდამცავი უწყებების მიმართ, რომ შეისწავლონ დეტალები და ფაქტების შესაბამისად იმოქმედონ.

"მთელი ეს პროცესი მნიშვნელოვანია იმითაც, რომ კიდევ ამით ერთხელ შევახსენოთ ძალადობისკენ მიდრეკილ ჯგუფებს, ყოველთვის გვექნება სამართლებრივი რეაგირება ჟურნალისტებზე ფიზიკური თავდასხმის ფაქტებზე, ისევე, როგორც მათ მიმართ მუქარებზე", — გვითხრა "მედიაომბუდსმენის" დირექტორმა.

---

კონტექსტი:

• ჟურნალისტზე თავდასხმას წინ უძღოდა 10 მარტს, რუსული კანონის ჩაგდების შემდეგ, მმართველი პარტიისა და ხელისუფლების მაღალჩინოსნების მიერ საპროტესტო აქციის მონაწილეთა დისკედირაციის მიზნით გაკეთებული განცხადებები, რომელიც შეიცავდა სიძულვილის ენას, რამაც წაახალისა მოძალადე ჯგუფები.
• ძალადობრივმა "ალტ ინფოს" აქტივისტებმა 14 მარტს, თბილისში, პარლამენტის შენობის წინ აღმართული ევროკავშირის დროშა ჩამოხსნეს და დაწვეს. პირი, რომელმაც ევროკავშირის დროშა ჩამოხსნა, მამუკა ანდღულაძეა — ძალადობრივი "ალტ ინფოს" აქტივისტი.
• 15 მარტს, ოზურგეთში, ჟურნალისტი ნატო გოგელია ანდღულაძესთან ინტერვიუს ჩასაწერად მივიდა, რასაც მასზე ფიზიკური თავდასხმა მოჰყვა.
• ანდღულაძე 17 მარტს დააკავეს.

სტატიის ფოტო: ალტ ინფო

21 მარტი ქართული ჟურნალისტიკის დღეა. ამ დღეს 1993 წლიდან აღნიშნავენ და ეს უკავშირდება პირველი ქართული გაზეთის, "საქართველოს გაზეთის" პირველი ნომრის გამოსვლის თარიღს — 1819 წლის 21 მარტს.

---

დღეს, 2023 წლის 21 მარტს, საქართველოს მთავრობის ფეისბუკგვერდმა, პრემიერ-მინისტრის, ირაკლი ღარიბაშვილის სახელით გამოაქვეყნა ტექსტი, სადაც ის ქართველ ჟურნალისტებს ჟურნალისტიკის დღეს ულოცავს და წერს, რომ მთავრობა და პოლიტიკური გუნდი კარგად აცნობიერებს ჟურნალისტების პროფესიის უდიდეს სახელმწიფოებრივ მნიშვნელობას.

"ამის დასტურია "ქართული ოცნების" მიერ გატარებული რეფორმები, რომელთა შედეგადაც არსებითად გაუმჯობესდა მედიის პლურალიზმი და გაიზარდა თავისუფლების ხარისხი".

რეალობა, პრემიერ-მინისტრის განცხადების შინაარსის საპირისპიროა. პრესის თავისუფლების ხარისხი საქართველოში გაუარესდა და უმთავრესად, 2021 წლის 5 ივლისის მოვლენების გამო, როდესაც ძალადობრივი, პრორუსი და ჰომოფობიური ჯგუფები მედიის 50-ზე მეტ წარმომადგენელს დაესხნენ თავს.

საგულისხმოა, რომ ეს მოხდა მას შემდეგ, რაც 5 ივლისის დილით, პრემიერ ღარიბაშვილმა "თბილისი პრაიდის" მიერ დაგეგმილ "ღირსების მარშს" "პროპაგანდისტული" უწოდა და თქვა, რომ აღლუმის ჩატარების იდეას "მოსახლეობის 95% ეწინააღმდეგება".

ჟურნალისტებზე თავდასხმის ორგანიზატორები კი საქართველოს ხელისუფლებას დღემდე არ დაუსჯია.

---

ამ სტატიაში, "მედიაჩეკერი" ხელისუფლებას შეახსენებს ფაქტორებზე, რამაც ქართული მედიაგარემო და პრესის წარმომადგენლების უფლებრივი მდგომარეობა გააუარესა.

ფაქტი: საქართველოში მედიაგარემო გაუარესდა

ეს ინფოგრაფიკა მომზადებულია "პრესის თავისუფლების ინდექსის" 2017-2022 წლების მონაცემების მიხედვით . ინდექსში, საქართველოს პოზიციების დაღმასვლა, ფართო სურათით გვიჩვენებს, როგორ უარესდება მედიაგარემო.



განსაკუთრებით, 2022 წელს და მსოფლიო ინდექსში, 180 ქვეყანას შორის, მე-60-დან 89-ე ადგილზე გადავინაცვლეთ. მეტწილად, სწორედ მედიის მიმართ, ხელისუფლების მაღალჩინოსნების ძალადობისკენ წამაქეზებელი განცხადებების გამო, რისი ნათელი მაგალითია 2021 წლის 5 ივნისს, მედიის 50-ზე მეტ წარმომადგენელზე ძალადობა.

საყურადღებოა, რომ

"ალტ ინფოს" ძალადობრივი თავდასხმების ორგანიზატორების დაუსჯელობა წელსაც ახალისებს ჟურნალისტების ფიზიკურ დაზიანებასა და მათზე მუქარებს. მაგალითია "ტვ პირველის" ჟურნალისტი, ნატო გოგელია, რომელსაც "ალტ ინფოს" აქტივისტი ფიზიკურად გაუსწორდა 15 მარტს, ოზურგეთში.

ჟურნალისტი, მოძალადის მხარდამჭერებისგან იღებს მუქარის შემცველ წერილებს მისი არასრულწლოვანი შვილების მიმართ. მეტი

რატომ უნდა აღელვებდეს რიგით მოქალაქეს საქართველოს პოზიციების ვარდნა "პრესის თავისუფლების ინდექსში?"

იმიტომ, რომ:

• პრესის თავისუფლების ხარისხი ქვეყნებისათვის, დემოკრატიის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საზომია. თუ უარესდება სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება — უარესდება დემოკრატიის ხარისხი.

ორგანიზაცია ჟურნალისტები საზღვრებს გარეშე შეფასებაში მიუთითებს, რომ პრესის თავისუფლება, დემოკრატიის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი, საქართველოში კიდევ უფრო გაუარესებულია და ამ კუთხით, ისევ პრობლემურ ქვეყნებს შორისაა.

ფაქტი: საქართველოში მედიაპლურალიზმი საფრთხის წინაშეა

"არსებითად გაუმჯობესდა მედიის პლურალიზმი" — წერს პრემიერ-მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი, ჟურნალისტების მისალოც ტექსტში.

რას ნიშნავს მედიაპლურალიზმი?

• მედიაპლურალიზმი, მრალაფეროვანი მედიის არსებობას ნიშნავს. განმსაზღვრელი ფაქტოები კომპლექსურია და ის მაშინ მიიღწევა, თუ ქვეყანაში არსებობს მრავალფეროვანი, სტაბილური, ფინანსურად მდგრადი მედიაკომპანიები, რომლებიც მრავალფეროვან შინაარსს სთავაზობენ აუდიტორიას. ორგანიზაციის “რეპორტიორიები საზღვრებს გარეშე” შეფასებით, სარეკლამო ბაზრის განუვითარებლობა და დაფინანსების პრობლემა ერთ-ერთია იმ ფაქტორებს შორის, რომელიც არასახარბიელო მდგომარეობას ქმნის მედიისთვის საქართველოში.

შესაბამისად, ფაქტები, ამ ნაწილშიც პრემიერის შეხედულების საპირისპიროა, რაზეც ასევე მოწმობს:

• ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიამფლობელების მიმართ არსებული სასამართლო დავები და "მთავარი არხის" დირექტორის, ნიკა გვარამიას პატიმრობა, რაც, სწორედ მედიაპლურალიზმის დამაზიანებელ ფაქტორებად არის მოყვანილი აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ახალ ანგარიშში. სახდეპის ანგარიშზე დღეს, პრემიერმა ღარიბაშვილმა თქვა, ჩვენთვის [მთავრობისთვის] საინტერესო არ არისო.

გარდა ამისა,

• მედიების ფინანასური ზიანისკენ იყო მიმართული გასულ, 2022 წელს, "ოცნების" მაღალჩინოსნებისა და მათი ოჯახის წევრების სასამართლო პროცესები კრიტიკული მედიებისა და კონკრეტული ჟურნალისტების წინააღმდეგ. მეტი

იგივე ნიშნები ჩანდა სხვადასხვა ქალაქის მერების მიერ, კოორდინირებულად შეტანილ სარჩელებში კრიტიკული მედიის წინააღმდეგ,
რადგან:

• მერების მიერ სასამართლოში შეტანილი ყველა სარჩელი თითქმის იდენტურია ფორმით, სტრუქტურით, სიტყვებით და შინაარსით. მსგავსია სარჩელო მოთხოვნაც: ცნობების უარყოფა და მორალური ზიანის ანაზღაურება 55 555 ლარით.

უპრეცედენტოდ მაღალი ჯარიმა ოპოზიციური არხების მიმართ

• 2022 წლის 23 აგვისტოს, კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ, “ოცნების” საჩივრის საფუძველზე, “მთავარი არხი” 118 688 ლარით დააჯარიმა, ტელეკომპანია “პირველი” და “ფორმულა” კი წერილობითი გააფრთხილა. მედიაკოალიციამ, რომელიც 16 არასამთავრობო ორგანიზაციას აერთიანებს, თქვა, რომ კომისიის გადაწყვეტილება არის პოლიტიკური, დაუსაბუთებელი და აუარესებს მედიაგარემოს.

ფაქტი: მთავრობამ მხარი დაუჭირა მედიის დისკრედიტებაზე მიმართულ რუსული კანონს

რაც მიზნად ისახავდა საქართველოში დამოუკიდებელი მედიისა და ადამიანების უფლებრივი მდგომარეობის გაუმჯობესებისკენ მიმართული არასამთავრობო ორგანიზაციების დემონიზებას, როგორც ეს მოხდა ანალოგიური კანონის მიღების შემდეგ რუსეთში.

• 10 მარტს, საპარლამენტო უმრავლესობამ — "ქართულმა ოცნებამ" და ღიად ანტიდასავლურმა "ხალხის ძალამ", რუსული შინაარსის კანონი ჩააგდო, მაგრამ იმავდროულად, წინ წამოწიეს რუსული პროპაგანდისთვის დამახასიათებელი მიდგომები, რომლითაც ახლა, აქციის რიგითი მონაწილეების, სტუდენტებისა და სხვა ჯგუფების დისკრედიტებას ცდილობენ. მეტი
• განაცხადეს, რომ შეეცდებიან საზოგადოების დარწმუნებას, თითქოს, კანონპროექტი, რომელიც დამოუკიდებელი მედიისა და არასამთავრობო სექტორის დემონიზებას გულისხმობს, სასიკეთოა. ამისთვის იყენებენ პროპაგანდისტულ სამთავრობო მედიარესურსებს, სადაც წამყვანები, ხელისუფლების მაღალჩინოსნებისთვის კრიტიკისაგან დაცლილ გარემოს ქმნიან.

რატომ არის "აგენტების შესახებ" კანონი რუსული? მეტი

ფაქტი: საპარლამენტო უმრავლესობის ინიციატივაა, მიიღოს ე.წ. "მედიის კანონი"

"ხალხის ძალა" არის საპარლამენტო უმრავლესობის შემადგენელი, გაცხადებულად ანტიდასავლური მოძრაობა, რომლის ოფიციალური მედიარესურსია "პოსტივი".

2022 წლის დეკემბრის მიწურულს, როდესაც რუსული კანონის ანალოგიური კანონპროექტის შესახებ დაიწყეს საუბარი, ამ მიზნის მიღწევის შემთხვევაში, მომდევნო მიზნად ე.წ. "მედიის კანონის" მიღება განსაზღვრეს, რაც შეიძლება გახდეს დამატებითი საკანონმდებლო რესურსი ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიასაშუალებების შესაზღუდად.

"მედიის კანონი როდის იქნება?", — მოიკითხა შალვა რამიშვილმა "ხალხის ძალაში", როდესაც მათ ლიდერებს მასპინძლობდა გადაცემაში 2022 წლის 30 დეკემბერს, რაზეც მიხეილ ყაველაშვილმა უპასუხა, რომ არ ეშინია ამ კითხვაზე პასუხის, რადგან — "მედიის კანონი მოჰყვება ამ ყველაფერს, ეს არის შემდეგი ეტაპი".

• "ეს ყველაფერი" კი, რუსული კანონის მიღება უნდა ყოფილიყო, რომლითაც დამოუკიდებელ მედიას "აგენტებად" გამოაცხადებდნენ.
• ანტიდასავლური "ხალხის ძალის" ამ ინიციატივას ჯერ არ მიუღია საკანონმდებლო ინიციატივის სახე.

ფაქტი: საკანონმდებლო ცვლილებები და ინიციატივები

2022 წელს, საპარლამენტო უმრავლესობის ინიციატივით, "მაუწყებლობის შესახებ" კანონში ცვლილებებით, სახელმწიფომ მედიაზე რეგულირების სფერო გაზარდა.
რა შეიცვალა ამით?

• მედია პროდუქტის შინაარსთან დაკავშირებული პრობლემური საკითხები, რომელიც კანონის მანამდე მოქმედი რედაქციით მაუწყებლების თვითრეგულირების ორგანოებში განიხილებოდა, კომუნიკაციების მარეგულირებელი კომისიის უფლებამოსილებაშიც გადადის. მეტი

საყურადღებოა კანონპროექტი "დეოლიგარქიზაციის შესახებ", რომელიც შესაძლოა, იმდენადვე შეეხოს მდიდარ, გავლენიან ადამიანებს, რამდენადაც — მედიას.

კანონპროექტი დასკვნას ვენეციის კომისიისგან ელოდება. "ოცნების" გადაწყვეტილება, უკრაინული კანონპროექტის ანალოგით დააკმაყოფილოს ევროკომისიის მოთხოვნა დეოლიგარქიზაციის შესახებ, კრიტიკულად შეფასდა, რადგან თავად კანონპროექტის ინიციატორები ამბობენ, რომ პროექტში გაწერილი კრიტერიუმებით "აქსიომაა", რომ ოლიგარქი ბიძინა ივანიშვილი კი არა, დავით კეზერაშვილია — ოპოზიციური არხის, "ფორმულას" დამფუძნებელი.

პრობლემაა ისიც, რომ ავტორებს კანონპროექტში არ დაუკონკრეტებიათ, რა ბედი ეწევა მედიას, თუ კანონი მის მფლობელს ოლიგარქად სცნობს. მეტი

ფაქტი: სახელმწიფო უწყებები მედიას საჯარო ინფორმაციას არ აძლევენ

• სახელმწიფო სტრუქტურებიდან ინფორმაციის მიწოდების მაქსიმალური ვადა 10 დღითაა განსაზღვრული, თუმცა, ისინი ხშირად არღვევენ კანონით განსაზღვრულ ვადებს ან საერთოდ არ გასცემენ კონკრეტულ საკითხებზე ინფორმაციას.

პრობლემაა, რომ:
საჯარო სამსახურების მსგავსი დამოკიდებულება აფერხებს: გადამოწმებული, ზუსტი ინფორმაციის გავრცელებას. ჟურნალისტის პროფესიულ საქმიანობას.
გარდა ამისა,

• გახშირდა შემთხვევები, როდესაც საჯარო უწყება კრიტიკულად განწყობილ მედიასაშუალებებს არ აწვდის ინფორმაციას შეხვედრების და სხვადასხვა აქტივობის შესახებ, არ უშვებს პრესკონფერენციებზე.
• 2022 წლის სექტემბერში, მთავრობის პრესკონფერენციაზე არ შეუშვეს BM.GE-ის მთავარი რედაქტორი თელარა გელანტია, არგუმენტით, რომ "ბევრ კითხას სვამს."

---

ეს არასრული ჩამონათვალია პრობლემებისა, რომელიც ბოლო წლებში, მნიშვნელოვნად აზიანებს მედიაგარემოს საქართველოში. უფრო ვრცლად

მედიის ადვოკატირების კოალიცია, რომელიც 16 ორგანიზაციას აერთიანებს, სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს მოუწოდებს, გამოიყენოს დაცვის სპეციალური ღონისძიებები "ტვ პირველის" ჟურნალისტის, ნატო გოგელიასა და მისი არასრულწლოვანი შვილების მიმართ.

რა ხდება?
"ტვ პირველის" ჟურნალისტ ნატო გოგელიაზე თავდამსხმელი, ძალადობრივი და ჰომოფობიური მოძრაობა "ალტ ინფოს" აქტივისტი, მამუკა ანდღულაძე, დაკავებულია.
მაგრამ, პრობლემაა, რომ: "ჟურნალისტსა და მის არასრულწლოვან შვილებზე მუქარა გრძელდება", — გვითხა "მედიაომბუდსმენმა", რომელიც "მედიაკოალიციის" წევრი ორგანიზაციაა.

მათი ინფორმაციით,

• მოძალადე პირის მხარდამჭერთა მხრიდან, ჟურნალისტის მიმართ გამოვლინდა არაერთი მუქარა, "რაც დაუყოვნებლივ რეაგირებას მოითხოვს".
• ჟურნალისტის და მისი არასრულწლოვანი შვილების დაცვის საჭიროებებიდან გამომდინარე, სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს უკვე წარედგინა დამატებითი მტკიცებულებები.
• სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა დაუყოვნებლივ უნდა შეისწავლოს ჟურნალისტის და მისი არასრულწლოვანი შვილების უფლებების შელახვის ფაქტები, მიანიჭოს მათ სავარაუდო მსხვერპლის სტატუსი და გამოიყენოს საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული დაცვის სპეციალური ღონისძიებები.

---

კონტექსტი:

• ჟურნალისტზე თავდასხმას წინ უძღოდა 10 მარტს, რუსული კანონის ჩაგდების შემდეგ, მმართველი პარტიისა და ხელისუფლების მაღალჩინოსნების მიერ საპროტესტო აქციის მონაწილეთა დისკედირაციის მიზნით გაკეთებული განცხადებები, რომელიც შეიცავდა სიძულვილის ენას, რამაც წაახალისა მოძალადე ჯგუფები.
• ძალადობრივმა "ალტ ინფოს" აქტივისტებმა 14 მარტს, თბილისში, პარლამენტის შენობის წინ აღმართული ევროკავშირის დროშა ჩამოხსნეს და დაწვეს.
• პირი, რომელმაც ევროკავშირის დროშა ჩამოხსნა, მამუკა ანდღულაძეა — ძალადობრივი "ალტ ინფოს" აქტივისტი.
• 15 მარტს, ოზურგეთში, ჟურნალისტი ნატო გოგელია ანდღულაძესთან ინტერვიუს ჩასაწერად მივიდა, რასაც მასზე ფიზიკური თავდასხმა მოჰყვა.
• ანდღულაძე 17 მარტს დააკავეს.
• სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა განცხადებაში დაწერა, რომ ბრალდებულმა, რეპორტაჟზე მუშაობის დროს, პროფესიულ საქმიანობაში ხელის შეშლის მიზნით, ჟურნალისტს მიაყენა ფიზიკური შეურაცხყოფა, წაართვა მობილური ტელეფონი და დაუზიანა — "აღნიშნული ქმედებით, ჟურნალისტს პროფესიული საქმიანობის განხორციელებაში ხელი შეეშალა, კერძოდ ვერ განახორციელა სიუჟეტის ჩაწერა, ხოლო ძალადობის შედეგად განიცადა ფიზიკური ტკივილი."

16 მარტს, საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრმა, ლიკა ბასილაია-შავგულიძემ, მაუწყებლის ახალი და მიმდინარე ამბების ბლოკის ხელმძღვანელზე, გიორგი გვიმრაძეზე თქვა, რომ ის გადაცემებში, "მუდმივად ეჭვქვეშ აყენებს ქვეყნის ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის პროცესს."

ბასილაია-შავგულიძემ მაუწყებლის დირექტორს, თინათინ ბერძენიშვილს მოუწოდა, წარადგინოს მოხსენებითი ბარათი და საბჭოს გაუზიაროს შეხედულება და დამოკიდებულება გიორგი გვიმრაძის "საგარეო ორიენტირის, მრწამსისა და მისწრაფებების შესახებ".

დეტალები:

• თავდაპირველად, ლიკა შავგულიძე-ბასილაიამ საბჭოს სხდომაზე განახცადა, რომ გვიმრაძის მიმართ ბრალდებებს მასთან ერთად იზიარებს საბჭოს კიდევ ორი წევრი — ლაშა ტუღუში და ზაზა აბაშიძე.
• დღეს კი, 17 მარტს, ამ საკითხზე საუბრისას გვითხრა, რომ ამ განცხადებას არ უერთდება ზაზა აბაშიძე. "მედიაჩეკერი" ვერ ახერხებს აბაშიძესთან დაკავშირებას და მისი პოზიციის დაზუსტებას.
• საბჭოს წევრის ამ ბრალდებაზე არხმა განაცხადა, რომ "საშიშ ტენდენციას წარმოადგენს ადამიანების ორიენტაციისა და მრწამსის კვლევა და ამ ნიშნით სეგრეგაცია."

ბასილაია-შავგულიძის არგუმენტებით:

• ქვეყნის მოსახლეობის 85 პროცენტი ევროინტეგრაციას უჭერს მხარს;
• ამის საპირისპიროზე მიუთითებს გვიმრაძის საგარეო ორიენტირი რადგან, გადაცემებში სვამს "გაურკვეველ შეკითხვებს";
• ეს კი, კითხვებს უჩენს მოსახლეობის ფართო ფენებს.

ლიკა ბასილაია-შავგულიძეს მხედველობაში აქვს გიორგი გვიმრაძის ინტერვიუ "ქართული ოცნების"აღმასრულებელ მდივანთან, მამუკა მდინარაძესთან, რომელშიც მდინარაძე "პირველი არხის" ტელემაყურებელს ესაუბრა ხელისუფლების ცნობილ თეორიაზე, რომლის მიხედვით, "გლობალურ ომის პარტიას საქართველოს ომში ჩართვა სურს".
სამეთვალყურეო საბჭოს წევრის შეფასებით, წამყვანმა უგულებელყო მაუწყებლის პროგრამული პრიორიტეტი – "მაუწყებელმა ყველა საჭირო ზომას უნდა მიმართოს ყალბი ინფორმაციის გავრცელების თავიდან ასაცილებლად, განსაკუთრებით, ჰიბრიდული ომის ვითარებაში."

• საბჭოს წევრი ციტირებს დოკუმენტიდან, რომელშიც განსაზღვრულია საზოგადოებრივი მაუწყებლის 2022-2025 პროგრამული პრიორიტეტები.

საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პოზიცია

არხი, განცხადებით პასუხობს საბჭოს წევრების პრეტენზიას და წერს, რომ:

• მაუწყებლის მიზნები და ღირებულებები არის კანონით განსაზღვრული და საჯარო.
• იგი ევროპული ინსტიტუციაა და მისი ვალდებულებაა, იყოს ქვაკუთხედი დემოკრატიული საზოგადოების მშენებლობის პროცესში, ხელი შეუწყოს ადამიანების მოსაზრების დაახლოებას, გააძლიეროს ქართული საზოგადოება და კულტურა.

მაუწყებელი, საბჭოს წევრების მოწოდებას თანამშრომლებზე ზეწოლად და სარედაქციო დამოუკიდებლობის შელახვის მცდელობად აღიქვამს.

• "ადამიანის მრწამსის შესწავლის მოთხოვნა თავისთავად სახიფათო პრეცედენტია იმ საზოგადოებაში, სადაც პოლარიზაციის დაძლევის ამოცანა ისედაც მტკივნეულად დგას.", — წერია მაუწყებლის განცხადებაში.

ამ დროისთვის უპასუხოდ რჩება "მედიაჩეკერის" შეთავაზება მაუწყებლის დირექტორთან, თინათინ ბერძენიშვილთან, ვისაუბროთ ტელევიზიის სარედაქციო პოლიტიკასთან დაკავშირებული მოსაზრებების შესახებ, და აუდიტორიას მივცეთ შესაძლებლობა, მიიღოს ამომწურავი ინფორმაცია.

არხის სარედაქციო კურსთან დაკავშირებულ კითხვებზე "მედიაჩეკერი" 2022 წლის ნოემბერში ესაუბარა გიორგი გვიმრაძეს — მაუწყებლის ახალი და მიმდინარე ამბების ხელმძღვანელს.

ინტერვიუში, გვიმრაძემ ღიად გააკრიტიკა არასამთავრობო ორგანიზაციები:

• "მათ მიმართ მაქვს პრეტენზიები და ვფიქრობ, იციან ჩემი პოზიციების შესახებ. ჩემთვის არასამთავრობო სექტორის ასეთი ფორმით არსებობა დემოკრატიისთვის სერიოზულ პრობლემას წარმოადგენს და სერიოზულად აზიანებს დემოკრატიას."

სასამართლოს დამოუკიდებლობასთან დაკავშირებით, გვიმრაძემ გვითხრა, რომ არ მიიჩნევს, რომ განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი პრობლემაა, რადგან:

• "დასახელებულ პრობლემებს შორის ის შეიძლება იყოს მეათე, მეთერთმეტე, მეთორმეტე ადგილზე. შესაძლოა, სასამართლო მნიშვნელოვანი კომპონენტიც იყოს, თუმცა მზად ვარ, ვიკამათო — რა არის უფრო მნიშვნელოვანი. ფაქტია, მოქალაქეებსაც სულ სხვა საკითხები აწუხებთ. ჩემი აზრით, აბსოლუტური ტყუილია, როდესაც ამბობენ, დემოკრატია სასამართლოს დამოუკიდებლობით იწყებაო. დემოკრატია იწყება ძლიერი ჯგუფებისგან, რომელთაც საკუთარი ინტერესები აქვთ და ჰყავთ საკუთარი წარმომადგენლები. მათ შორის იწყება იმის "დალაგება", რა წესებით იურთიერთონ ერთმანეთთან და აქ შემოდის დამოუკიდებელი სასამართლო, როგორც ამ წესების მაკონტროლებელი არბიტრი."

ამასთან, ინტერვიუში, გვიმრაძემ გაგვიზიარა, როგორია მისი ხედვები:

• დემოკრატიაზე;
• ეთნიკურ უმცირესობებზე;
• პირველი არხის საინფორმაციო პოლიტიკასთან დაკავშირებულ ეჭვებზე;
• და კანონით განსაზღვრულ პრიორიტეტებზე, რომელსაც საზოგადოებრივი მაუწყებლის ტელე, რადიო და ციფრული პლატფორმები უნდა ასრულებდეს.

ინტერვიუს სრული ვერსია ნახეთ აქ

"ტვ პირველის" ჟურნალისტ ნატო გოგელიაზე თავდამსხმელი, ჟურნალისტისთვის პროფესიულ საქმიანობაში ხელის შეშლის, ძალადობისა და სხვისი ნივთის დაზიანების ბრალდებით დააკავეს.

ბრალდებული ძალადობრივი, ჰომოფობიური მოძრაობა "ალტ-ინფოს" აქტივისტი, მამუკა ანდღულაძეა.

ინფორმაციას სპეციალური საგამოძიებო სამსახური ავრცელებს, განცხადებაში, დამატებით აღნიშნულია, რომ "რეპორტაჟზე მუშაობის დროს, ბრალდებულმა მ.ა.-მ, პროფესიულ საქმიანობაში ხელის შეშლის მიზნით, ჟურნალისტს მიაყენა ფიზიკური შეურაცხყოფა, წაართვა მობილური ტელეფონი და დაუზიანა. აღნიშნული ქმედებით, ჟურნალისტს პროფესიული საქმიანობის განხორციელებაში ხელი შეეშალა, კერძოდ ვერ განახორციელა სიუჟეტის ჩაწერა, ხოლო ძალადობის შედეგად განიცადა ფიზიკური ტკივილი."

15 მარტს, "ტვ პირველის" ჟურნალისტს, პროფესიული საქმიანობის შესრულებისას თავს დაესხნენ - წაიკითხეთ ვრცლად ამ თემაზე.

15 მარტს, ოზურგეთში, პროფესიული საქმიანობის შესრულებისას თავს დაესხნენ "ტვ პირველის" ჟურნალისტს, ნატო გოგელიას.

თავდასხმამდე, ჟურნალისტი ინტერვიუს წერდა ძალადობრივი მოძრაობა "ალტ-ინფოს" აქტივისტთან, მამუკა ანდღულაძესთან, რომელმაც 14 მარტს, საქართველოს პარლამენტის შენობის წინ აღმართული ევროკავშირის დროშა ჩამოხსნა და აქციის მონაწილეებს დასაწვავად გადასცა.

"ანდღულაძესთან ინტერვიუს ჩაწერის დაასრულებისას, გაურკვეველი მიზეზით, მომაყენეს სიტყვიერი შეურაცხყოფა და დამიმტვრიეს ტელეფონი, რომლითაც ვიდეოს ვიღებდი", — გვითხრა გოგელიამ.

კიდევ რა ვიცით?

"ტვ პირველის" ჟურნალისტის თქმით,

• გუშინ, 15მარტს სახელმწიფო ინსპექტორის აპარტმა გამოკითხა და ექსპერტიზაც ჩაუტარდა, თუმცა, მისი ინფორმაციით, "ეს პირი [მამუკა ანდღულაძე] ამ დრომდე არ გამოუკითხავთ."
• სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა სოციალურ ქსელში გაავრცელა განცხადება, სადაც წერია, რომ გამოძიება დაწყებულია საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 154-ე მუხლით, რაც ჟურნალისტისთვის პროფესიულ საქმიანობაში ხელის შეშლას გულისხმობს.
• ამ ფაქტზე "საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ" სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს სწრაფი და ეფექტიანი გამოძიებისკენ მოუწოდა. "ბოლო პერიოდში ჟურნალისტებზე გახშირებული თავდასხმების გამომწვევი ფაქტორები მედიის წარმომადგენლების მიმართ ჩადენილი დანაშაულების გაჭიანურებული და გამოუძიებელი საქმეებია", — წერია განცხადებაში.

კონტექსტი

• მას შემდეგ, რაც საპარლამენტო უმრავლესობამ, მეორე მოსმენით ჩააგდო რუსული კანონის ანალოგიური კანონპროექტი "უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ":
• "ქართული ოცნების" ლიდერების განცხადებებს, რომელიც შეიცავდა სიძულვილის ენას აქციის მონაწილეთა მიმართ, ძალადობრივმა ჯგუფებმა პარლამენტის შენობის წინ აღმართული ევროკავშირის დროშა ჩამოხსნეს და დემონსტრაციულად დაწვეს.
• ჰომოფობიური და ძალადობრივი "ალტ ინფო"-ს წარმომადგენელი, მამუკა ანდღულაძე, ფიზიკურად გაუსწორდა ჟურნალისტ ნატო გოგელიას ოზურგეთში.
• და მანამდე, თბილისში, 14 მარტს, იგივე ძალადობრივი ჯგუფები თავს დაესხნენ იურიდულ ფირმა "BGI Legal"-ს, თავდასხმის მონაწილეებმა, ბეტონის ქვები დაუშინეს შენობას, დაშავებულია ერთი თანამშრომელი.

საქართველოში დამოუკიდებელი გამოცემა "დოჟდის" კიდევ ერთი ჟურნალისტი, ალექსანდრა შევჩენკო არ შემოუშვეს. ინფორმაცია ამავე არხის ჟურნალისტმა, ეკატერინე კოტრიკაძემ, "ტელეგრამ არხში" დღეს, 14 მარტს გაავრცელა, აქ წერია, რომ ალექსანდრა შევჩენკოს არ განუმარტეს ქვეყანაში შემოსვლაზე უარის თქმის მიზეზი და ახლა მას უკან, თვითმფრინავზე აბრუნებენ.





19 თებერვალს, საქართველოში ასევე მიზეზის განმარტების გარეშე არ შემოუშვეს რუსი ჟურნალისტი და პორტალი "Arzamas"-ს მთავარი რედაქტორი ფილიპ დზიადკო.

"რა ხდება დოჟდის ირგვლივ?" წაიკითხეთ ვრცლად ამ თემაზე.