პლატონი თავის გენიალურ ნაშრომში, „სახელმწიფო“ წერს, რომ ადამიანმა გონებრივ განვითარებასთან ერთად, ფიზიკურ სრულყოფაზეც უნდა იზრუნოს. საერთოდ, ბერძნულ ფილოსოფიაში სხეულისა და სულის, გონების სიჯანსაღე ერთმანეთშია შერწყმული. სიჯანსაღის მიღწევის უმთავრესი გზა კი სპორტია - ჩვენი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილი, ჯანსაღი თაობის არსებობის საწინდარი და ქვეყნის ეკონომიკური განვითერების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ელემენტი.

მსოფლიო მედიასივრცეში, სპორტს წამყვანი პოზიციები უჭირავს, რადგან იგი კომერციულად მომგებიანია და მრავალი თემატური არხისა და გამოცემის ფოკუსიც სწორედ სპორტზეა მიმართული.

ქართველებს სპორტი გვიყვარს (განსაკუთრებით, ფეხბურთი), ალბათ ეს ის ერთ-ერთი „ეროვნული მითია“, რომელიც მრავალი წელია მოგვყვება. მითი მითად მაგრამ, ის კი ჭეშმარიტებაა, რომ სპორტული პრესა ერთ-ერთი ყველაზე გაყიდვადი სეგმენტია ქართულ მედიაში. ხოლო მასობრივი აუდიტორიის მიერ სხვადასხვა სპორტული ჩემპიონატების ყურების მაჩვენებელიც არაა ხელწამოსაკრავი. ისიც ფაქტია, რომ სპორტის მოყვარულს ხშირად, თბილისის მასშტაბით, პრესის რამდენიმე გამყიდველთან უწევს სტუმრობა, „ლელოს“ ან „მსოფლიო სპორტის“ ყოველდღიური გამოცემის შესაძენად, ეს კი იმის დადასტურებაა, რომ სპორტულ პრესას საქართველოში თავისი ერთგული მომხმარებელი ყავს.

რა თქმა უნდა, მკითხველის დიდი რაოდენობა გამოცემების მაღალ ხარისხისს არ ნიშნავს. აქ ერთი ლოგიკა მოქმედებს: მკითხველს კარგსა და ცუდ პროდუქციას შორის არჩევანის გაკეთების შანსი არ აქვს, რადგან სპორტული გამოცემები ერთ თარგზეა მოჭრილი, ერთნაირი ლექსიკითა და ფაქტობრივად, იდენტური ჟურნალისტური ხელწერით ხასიათდება.

გამოცემების თვალის გადავლებისას ჟურნალისტიკის სტანდარტში გაუთვითცნობიერებელი ადამიანიც კი ადვილად მიხვდება, რომ სპორტული პრესის პროდუქციას სიყვითლე ფონად გასდევს. ეს სათაურებში შეიმჩნევა - ორაზროვანი, ხშირად დაუმთავრებელი სათაურები ერთგვარი ხელწერაა. მაგალითად, „დინამო ოქროს ზღვიდან მიუახლოვდა. სამტრედიამ გორის გზაზე ვერცხლი დაინახა“, „ფაქტობრივად, დარჩნენ...” მსგავსი სათაურები მხოლოდ ამ გამოცემათა სტილს შეჩვეული მკითხველისთვის თუ იქნება გასაგები. ქართული სპორტული გამოცემების ჟურნალისტებს სათაურშივე უყვართ „მძიმე“ კითხვების დასმა: „ბენიტესი პელეგრინს უნდა შემოაკვდეს. მერსისაიდულ დერბში ისევ ფრე იქნება?“, „ვინ როგორ დაისჯება?“, „ლობჟანიძე რიზესფორს აინტერესებს?“ - ასეთი სათაურების მიზანი უთუოდ კომერციული და სპორტული სენსაციების მოყვარულთა მიზიდვას ემსახურება, მათ კი, ვინც სერიოზულ პუბლიკაციებს ეძებს, გაზეთების გადაფურცვლის სურვილიც კი ეკარგება.

სათაურებს რომ თავი დავანებოთ, უმთავრესი პრობლემა, რაც გამოცემების ტრადიციულ სტილად იქცა, სპორტულ ასპარეზობათა ამსახველ მიმოხილვებში რესპოდენტების უსაშველოდ გაწელილი კომენტარებია, რომელთაც ხშირად, მთელი სვეტიც კი აქვს დათმობილი. ჟურნალისტის ფუნქცია კი ციტატებს შორის ზრდილობისთვის, მხოლოდ ერთი წინადადების ჩაამატებაში გამოიხატება, ალბათ თვალი რომ არ დაგვეღალოს.

გამოცემების მანკიერ მახასიათებლებს შორის ყველაზე თვალშისაცემი ისაა, რომ მატჩების მიმოხილვისას, ჟურნალისტებს საკმარისი არგუმენტები არ ჰყოფნით მათ მიერ მოხმობილი გასაანალიზებელი სიტუაციების შესაფასებლად. მაგალითად, „საუკეთესო მაინც ვაკო თევდორაძე გვგონია, რომელმაც კარიერაში ერთ-ერთი საუკეთესო მატჩი ჩაატარა. ბათუმელთა ნახევარმცველი შეტევას აზრიანად იწყებდა და ამწვავებდა,“ - როდესაც წერ, რომ ფეხბურთელმა კარიერაში ერთ-ერთი საუკეთესო მატჩი ითამაშა და ამის დასტურად მოგყავს მხოლოდ ერთადერთი არგუმენტი, სინამდვილეში, რასაც ფეხბურთელთა უმრავლესობა ყოველი მატჩისას აკეთებს, ვფიქრობთ, საკმარისი არ უნდა იყოს. მეტი არგუმენტი, სიტუაციური ანალიზია საჭირო და არა ტექსტში ასე ნაქები ფეხბურთელის შესახებ თხრობის უეცრად შეწყვეტა სხვა ფეხბურთელის თამაშზე გადართვა. როდესაც ამბობ, რომ „ფეხბურთელებმა მშვენიერი იერიში განახორციელეს“ და ამის საილუსტრაციოდ მკითხველს არაფერს სთავაზობ ეს, სულ ცოტა, მის მიმართ უპატივცემლობაა. მკითხველი ჟურნალისტს სიტყვაზე არ უნდა ენდოს, მას ფაქტები და მყარი არგუმენტები ესაჭიროება.

ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, რომ სპორტული გამოცემების ჟურნალისტები პროფესიული ეთიკის ნორმების დაცვით თავს არ ივალდებულებენ, არ მინდა ვიფიქრო, რომ ამის შესახებ არაფერი სმენიათ.

სპორტულ პრესაში საკმაოდ ხშირია ჟურნალისტური ფორმების უგემოვნოდ აღრევის შემთხვევებიც. მაგალითისთვის, ინტერვიუ გიორგი ასანიძესთან, რომელიც ყოველდღიურ გამოცემა „ლელოს“ 2016 წლის 76-ე ნომერში დაიბეჭდა, რეპორტაჟული მანერით, აეროპორტში სიტუაციის აღწერით იწყება, ამის შემდგომ ჟურნალისტი ევროპის ჩემპიონს ესაუბრება და ჟურნალისტსა და სპორტსმენს შორის მიმდინარე გათამაშებულ დიალოგში, გიორგი ასანიძე რეპლიკით ერთვება, ამ ყველაფერს კი სტანარდტული ინტერვიუ მოსდევს. ეს ყველაფერი არაა: 21-ე საუკუნეში არქაული ფრაზებისა და სიტყვების უადგილოდ გამოყენება დროსა და გამოცემებს შორის გაუცხოების შეგრძნებას ქმნის: „ქოქოლა დააყარა“, „კარის ბადე შეარხია“, „ფიცხელ ბრძოლას განაპირობებდა“, „შინისკენ მეტად საჭირო სამი ქულით გასწია“-შესაძლოა ასეთი ლექსიკითა და სტილისტიკით რედაქტორებსა და ჟურნალისტებს გაზეთის ნახევარსაუკუნოვანი არსებობის ხაზგასმა სურთ, თორემ სხვა მხრივ, მსგავსი ლექსიკის გამოყენება, თანამედროვე პრესის ენისათვის შეუსაბამო გვგონია.

მიუხედავად ამ ყველაფრისა, არ შეიძლება არ აღინიშნოს, რომ გამოცემებს, ფაქტობრივად, ყურადღების მიღმა არ რჩებათ საქართველოსა და მსოფლიოში მიმდინარე მოვლენები. ცნობილი ქართველი, ვეტერანი სპორტსმენები. ჟურნალ „ლელო Week-ში“ ხშირია დასავლური საფეხბურთო ქვეყნების გამოცდილებასა და მიღწევებზე საუბარი, სხვადასხვა ავტორთა თვალსაზრისის გამომხატველი სტატიები. გამოცემები სპორტის ყველა სახეობაში მიმდინარე მნიშვნელოვან ასპარეზობებს აქტიურად აშუქებენ, მაგრამ კარგი იქნებოდა, მათ ქართული სპორტული სამყაროსთვის არამარტო მოვლენურად შეეხედათ, არამედ ყურადღება გაემახვილებინათ სპორტის სხვადასხვა სახეობათა პრობლემებზეც, რადგანაც სერიოზულად განსახილველი საკითხები, ხშირად ფეხბურთის, კალათბურთის, რაგბის თუ მიმდინარე სპორტული მოვლენების ჩრდილში ექცევა.

ანალიზის დეფიციტი, ეთიკისა და ჟურნალისტური ნორმების არცოდნა და თანამედროვე საგაზეთო ენის გაუმართაობა მწვავედ იგრძნობა ქართულ სპორტულ პრესაში. აღსანიშნავია ისიც, რომ რედაქციები გენდერულად დაუბალანსებელია. ფაქტობრივად, არ არსებობენ ქალი სპორტული მიმომხილველები, ეს ყველაფერი ჯამში სპორტული პრესის განვითარების პერსპექტივას ბუნდოვანს ხდის, არადა ჟურნალ-გაზეთების გამოცემის ინტენსიურობის შესაბამისად, შესაძლებელია, ქართული, თანამედროვე, ხარისხიანი და ქვეყნის სპორტულ ტრადიციებზე დაფუძნებული სპორტული ჟურნალისტიკის განვითარება.

რაც შეეხება სატელევიზო სივრცესა და ნაციონალურ არხებს, საზოგადოებრივი არხის გარდა, სპორტული გადაცემა არცერთ მაუწყებელს არ აქვს პროგრამულ ბადეში (თუ არ ჩავთვლით ტელეკომპანია პირველის გადაცემას „ჩვენი თამაში“). მაუწყებელთა უმრავლესობაში, სპორტის სიახლეები დილის პროგრამებსა და საინფორმაციო გამოშვებების ბოლო ბლოკებში ხვდება.

რაც შეეხება საზოგადოებრვ მაუწყებელს, მაუწყებელი ამ მხრივაც საუკეთესო პროდუქტს გვთავაზობს. ყოველკვირეული გადაცემა „სპორტი გიორგი ზურაბიშვილთან“ ქართულ სპორტში მიმდინარე მნიშვნელოვან მოვლენებს ეხება და უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ გადაცემა, წამყვანისა და ხშირად კარგად შერჩეული სტუმრების მეშვეობით, საინტერესო დისკუსიის ყურების შანსსაც იძლევა. როგორც ჩანს, ახალმა სახეებმა გაამართლეს (საერთოდ ქრთულ ტელესივრცეს არ უყვარს ახალი სახების მოძებნა, სახეების განახლებაა, რაც ნამდვილად არ არის კარგი.) ერთადერთი მინუსი ისაა, რომ ავტორების მცდელობა, გადაცემაში ჩართული სიუჟეტები გახადონ ორიგინალური და სპორტულ მოვლენას სხვა საზოგადო ფაქტორები დააკავშირონ, გარემო აღწერონ, ხშირად ფამილარულ ელფერს სძენს სიუჟეტს. ვფიქრობთ, ჯერჯერობით, ამ მხრივ, სპორტული სიუჟეტები ვერ ითავსებენ ზედმეტად მხატვრულ სტილს (ეს ალბათ, ჟურნალისტების პროფესიული უნარების დამსახურებაა).

სპორტი ერთგვარი ფილოსოფიაა - ადამიანის ძალის, ინტელექტის, გონების, ემოციების შერწყმა. სპორტის გულშემატკივრებს ხშირად გამოუთქვამთ აზრი, რომ საფეხბურთო მატჩების კომენტატორები პროფესიონალიზმით ან პროფესიული დონით არ გამოირჩევიან, რეპორტაჟებიდან არანაირი ემოცია არ მოდის და მათ შემხედვარეს, ან ტელევიზორისთვის ხმის დაწევა გინდება, ან თუ საშუალება გაქვს, უცხოურ სპორტულ არხებზე გადართვა. მატჩის კომენტატორობა - ეს „სპორტული ხელოვნებაა“, რომელიც შეჯიბრის ტრანსლირებას მეტ ხიბლს სძენს, ამ მხრივ, განსაკუთრებით მძიმე მდგომარეობაა „სილქ უნივერსალზე“. საზოგადოებრივ მაუწყებელზე სიტუაცია გამოსწორდა. გვახსოვს, 2015 წლის რაგბის მსოფლიო ჩემპიონატიც, სადაც შედარებით ხარისხიანად შეასრულეს კომენტატორებმა თავიანთი საქმე. ჩემპიონთა ლიგის მატჩების კომენტირებაც ნორმალურად მიმდინარეობს. კალათბურთის ევროპის ჩემპიონატი კი საკმაოდ კვალიფიციური კომენტატორებით გამოირჩევა ხოლმე. წინ გველის ოლიმპიური თამაშები და ევროპის ჩემპიონატი ფეხბურთში და იმედია, კომენტატორები მოწოდების სიმაღლეზე იქნებიან.

საზოგადოებრივი მაუწყებელი, მეორე არხთან ერთად, აქტიურად აშუქებს საქართველოს უმაღლესი საფეხბურთო ლიგის, რაგბის უმაღლესი ლიგისა და კალათბურთის სუპერ ლიგის თამაშებს, რაც ქართული სპორტისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია და ამ მხრივ, კომენტატორების პროფესიონალიზმსაც დიდი მნიშვნელობა ენიჭება.

სპორტულ ჟურნალისტიკაში პრობლემები ბევრია და ამ პრობლემების მოგვარება, უპირველეს ყოვლისა, ალბათ, გულშემატკივრების ინიციატივით უნდა დაიწყოს. სპორტული პრესისა და ტელევიზიის მომხმარებლებმა რედაქციებსა და მაუწყებლებს უნდა დაანახონ, რომ ისინი მათგან პროფესიონალურ მიმოხილვებს, კვალიფიციურ ანალიზს ელიან და არა მდარე ხარისხის „მოყვითალო“ პროდუქტს.

ქვეყნის განვითარების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ინდიკატორი, ეკონომიკურ და სოციალურ ინდიკატორებთან ერთად, კულტურა და კულტურული ცხოვრებაა. ხელოვნება, თავისი დარგებითა და მიმდინარეობით, რეალობას ირეკლავს, ფილოსოფიურად განიხილავს მას, ხოლო მასობრივი კულტურა ხშირად საპროტესტო მოძრაობებსაც იწვევს ამა თუ იმ სუბკულტურისა და ჯგუფის სახელით.

ხელოვნებას შეუძლია ერთდროულად იდეოლოგიზირებულ იარაღად იქცეს სისტემების ხელში და ამავე დროს, ხელი შეუწყოს იდეოლოგიური და სოციალურ-პოლიტიკური წარმონაქმნების დანგრევასა და ტრანსფორმირებას.

ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, საინტერესოა, რამდენად ინტერესდება ქართული სამაუწყებლო ტელე და ონლაინ მედია კულტურის საკითხების გაშუქებით, ხელოვნების რომელი დარგებია მისთვის პრიორიტეტული ან საერთოდ, ქართულ სატელევიზიო/ონლაინ მედიასა და ხელოვნების ურთიერთმიმართებაზე საუბრისას სიტყვა „პრიორიტეტული“ შეუსაბამო ხომ არ არის.

დღეისათვის პოპულარული მედიასაშუალება ტელევიზიაა. ნაციონალური მაუწყებლები, რომლებიც მაყურებელთა სიმცირეს ნამდვილად არ უჩივიან, კულტურის საკითხებს ყურადღებას დიდად არ აქცევენ. მარტო „რუსთავი 2-ის“, „იმედის“, „მაესტროს“ სამაუწყებლო ბადეზე ზედაპირული დაკვირვებაც კი მოწმობს ამ სამწუხარო ტენდენციას. ჩამოთვლილი სამი რეიტინგული მაუწყებლიდან არცერთი არ უთმობს დროს ხელოვნების სხვადასხვა დარგის პრობლემატიკას. ისინი ოსტატურად ანაცვლებენ კულტურის საკითხებზე არსებულ გადაცემებს მდარე, პოპ-კულტურის შემცველი პროდუქციით, ალბათ, ეს გასაკვირიც არაა, რადგან მაშინ, როდესაც იმედზე „სხვა რაკურსი“ ორ გადაცემას პარანორმალურ მოვლენებსა და პარლამენტარების მიერ ერთმანეთისადმი გაკეთებული ჯადოების კვლევას უთმობს, დროც აღარ რჩება სამაუწყებლო ბადეში ერთი საათი მაინც გამოინახოს, მაგალითად, თეატრალური ცხოვრების მიმოხილვისთვის .

ზემოთ ნახსენები მაუწყებლები კულტურის სფეროში მიმდინარე სიახლეებს მთავარი საინფორმაციო გამოშვებების ბოლო ბლოკებში გაგავაცნობენ ხოლმე, ან დილისა და შუადღის შოუებში გაკვრით შეგვახსენებენ, რომ საქართველოში მუსიკოსები და სხვადასხვა სფეროში მომუშავე არტისტები გვყავს.

ერთფეროვანი ტექსტები, სტანდარტული სიუჟეტები, ინტერვიუები ხელოვანებთან ბანალური შეკითხვებით - ეს იმ მცირე ნიშანთა ჩამონათვალია, რომლებიც ნაციონალური მაუწყებლების საინფორმაციო, დილისა და შუადღის გადაცემების კულტურის მიმომხილველების ჟურნალისტური ხელწერისთვის არის დამახასიათებელი. არანაირი კრიტიკა, ანალიზი, კრეატიულობა. ხშირად გამოფენებიდან ან სხვადასხვა პრემიერიდან ჩართვების დროს ისეთი გრძნობა გიჩნდება, თითქოს პოლიტიკურ ინტრიგებზე „მონადირე“ პროდიუსერები და რედაქტორები კულტურის სფეროზე მომუშავე ჟურნალისტების პროფესიულ უნარებსა და მათ მიერ გაშუქებული მოვლენების ხარისხს საერთოდ არ აქცევენ ყურადღებას, რადგან წლებია, კულტურის საკითხების გაშუქების სტანდარტი არ იცვლება: იგი ორ სტრუქტურულ ხაზს მიჰყვება: ან სრულიად ზედაპირულია და მარტო კითხვებით - „სად? რა? როდის? ვინ?“ შემოიფარგლება, ან სიუჟეტში ჟურნალისტის მიერ გამოყენებული შედარებები, სიტუაციათა აღწერის დროს მოშველიებული ლექსიკა არათუ გაუგებარი, არამედ ხშირად შეუსაბამო და „სნობური“ ელფერის მატარებელიცაა. მართალია, საინფორმაციო გამოშვებებში გასული კულტურის სიახლეების ავტორებს მოვლენათა ღრმა ანალიზს ვერ მოვთხოვთ, რადგან ახალი ამბების სპეციფიკა ამას არ ითვალისწინებს, მაგრამ ახალი ამბების ჟურნალისტიკა შემოქმედებითობას რომ არ გამორიცხავს, ეს უეჭველია.

„იმედის“, „რუსთავი 2-ისა“ და „მაესტროსგან“ განსხვავებით, საზოგადოებრივი არხი ის ერთადერთი ნაციონალური მაუწყებელია, რომელიც ექვს გადაცემას უთმობს ხელოვნების სხვადასხვა სფეროს. წლებია, საზოგადოებრივი მაუწყებელი ამ მხრივ თანდათან უმჯობესდება და დღეს შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ქართულ სატელევიზიო ბაზარზე ყველაზე უკეთეს პროდუქციას ქმნის. უკვე მეხუთე სეზონია, ქართველ მელომანებს შანსი აქვთ თვალი ადევნონ კახა თოლორდავასა და გია ხადურის საავტორო გადაცემა „უცნობ მუსიკას“, ქართული სატელევიზიო სივრცის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვან და საინტერესო პროექტს, რომელიც ორიენტირებულია სხვადასხვა მუსიკალურ ჟანრზე, ასევე უცნობ და გამორჩეულ მსოფლიო მუსიკოსებზე. კარგა ხანია, „უცნობი მუსიკა“ საზოგადოებრივი რადიოს მეშვეობითაც გადის და მისმა ტელეფორმატმა კიდევ უფრო მეტი საშუალება მისცა ავტორებს, მაყურებელს წარუდგინონ პროფესიონალი სტუმრები, ღრმად გააანალიზონ მსოფლიოს მუსიკალური სივრცე.

საზოგადოებრივი მაუწყებელი ყურადღებას არ აკლებს კლასიკურ მუსიკასაც. ეს ტენდენცია წლებია გრძელდება და ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ მაგალითად, აკადემიური ფორმატის გადაცემა „სი ბემოლი“ წამყვანებისა და სტუმრის დისკუსიით შემოიფარგლებოდა, ახლა კი ორიგინალური და ვიზუალურად მოქნილი პროექტით „მუსიკოლოგოსით“ ჩანაცვლდა. გადაცემა ისეთ ღრმა და რთულად აღსაქმელ აკუსტიკურ ტრადიციას, როგორიც კლასიკური, აკადემიური მუსიკაა, მსგავსი ვიზუალური და გამომსახველობითი ხერხების საშუალებით, ადვილად და გასაგებად სთავაზობს მაყურებლს.

საზოგადოებრივი მაუწყებელი ქართველ არტისტებს საშუალებას აძლევს თავიანთი შემოქმედება მასობრივ მსმენელამდე მიიტანონ. წლების წინ, საზოგადოებრივ არხზე გადიოდა გადაცემა „Caucasus-Live“, სადაც საქართველოში მოღვაწე მუსიკალური ჯგუფებს თავიანთი პროდუქციის წარდგენა შეეძლოთ მსმენელებისთვის, დღეს ამ ტრადიციას გადაცემა „კომუნიკატორი“ აგრძელებს.

უნდა გამოიყოს გადაცემა „ტრანსმისია“ და მისი ორიგინალური კულტურული ექსპერიმენტები, რომელიც სხვადასხვა ხელოვნების სფეროში მოღვაწე არტისტებს მეტ საშუალებას აძლევს თავიანთი ხედვა წარუდგინონ ფართო მაყურებელს. ამ ტიპის გადაცემები, ვფიქრობთ, მიმზიდველი უნდა იყოს სხვა არხებისთვის, რადგან იგი საშუალებას იძლევა, ტელევიზიებმა მეტი კრეატიული იდეა და ვიზუალურად საინტერესო პროექტი განახორციელონ. უდავოდ, დღეს საზოგადოებრივი არხი ყველაზე კარგად ახერხებს ქართული კულტურული მეინსტრიმისა და ანდეგრაუნდის, ალტერნატიული სახელოვნებო სივრცის წარმოჩენას.

შინაარსობრივი და ვიზუალური კუთხით საინტერესო პროდუქცია იქმნება „GDS”-ზე: „კიმონო“, „URBAN STORIES” საინტერესოდ „შეფუთული“ გადაცემებია, რომლებიც მაყურებელს მეინსტრიმისგან განსხვავებულ სახეებსა და თემატიკას აწვდის. ალბათ, „GDS”-ს, რომელსაც პრეტენზია აქვს იყოს „მეტი, ვიდრე ტელევიზია“, ამ მხრივ მეტი ფიქრი, მუშაობა და ორიგინალური ხედვა მოეთხოვება.

უნდა აღინიშნოს ტელეკომპანია „აჭარის“ სატელევიზიო პროგრამული ბადე, რომელიც დიდ ყურადღებას აქცევს კულტურის თემატიკას: კინოს, თეატრს, მუსიკას, ფოლკლორსა და არქიტექტურას - ამ თემებს ჯამში რვა გადაცემა ეთმობა. ასევე საგულისხმოა ისიც, რომ დოკუმენტური მასალა მხოლოდ საზოგადოებრივ და „აჭარის“ ტელევიზიით გადაიცემა. საქართველოში, საბედნიეროდ, არსებობს კულტურისა და ხელოვნებისადმი მიძღვნილი თემატური საკაბელო არხი - „არტარეა“, რომელიც საკმაოდ საინტერესო და მნიშვნელოვან პროდუქციას ქმნის ქართულ ტელესივრცეში.

რაც შეეხება ონლაინ მედიას, ის, რაც მაუწყებლებს ყურადღების მიღმა რჩებათ, სწორედ ვირტუალურ სივრცეში იჩენს თავს. ტელევიზიებისათვის ღრმა ანალიზი, კრიტიკა, მეტწილად, არ არის დამახასიათებელი. წელიწადში რამდენიმე კინო, თეატრალური, მუსიკალური ფესტივალი იმართება, მოდის კვირეული ეწყობა, მაგრამ ამ ღონისძიებების კრიტიკა, ანალიზი ტელესივრცეში არსად გვხვდება. ონლაინ მედიაშიც შეიმჩნევა ანალიზური მასალების ნაკლებობა, ფაქტობრივად, იშვიათად გვხვდება კრიტიკული აზრი და კულტურული ცხოვრების პროფესიონალური შეფასება.

რევიუების წაკითხვა ქართველი მუსიკოსების ალბომების შესახებ მხოლოდ ბლოგებზე თუა შესაძლებელი, მაგალითად, ასეთი ბლოგია - georgianmusicblog.wordpress.com. თეატრალური კრიტიკა საერთოდ იგნორირებულია ქართულ ტელე და ონლაინ მედიაში. ასეთივე მდგომარეობაა კინოხელოვნების მიმართულებითაც. უნდა აღინიშნოს ის, რომ ნამდვილი „ფუფუნებაა“ დასავლური კინოინდუსტრიის ნაწარმის პროფესიონალური შეფასების მშობლიურ ენაზე გაცნობა, საბედნიერო გამონაკლისია პორტალი Digitalculture.ge, რომელიც ფილმებსა და სერიალებზე საინტერესო და პროფესიონალების მიერ დაწერილი რეცენზიების წაკითხვის შესაძლებლობას გვაძლევს.

მისასალმებელია ის, რომ ქართულ ონლაინმედიაში კულტურის სფეროს წარმომჩენი ვებგვერდებიც გამოჩნდა, მაგალითად „ARTINFO”. სამწუხაროდ, „პირველი ქართული ვებგვერდი კულტურასა და ხელოვნებაზე“ მხოლოდ ახალ ამბებზეა ორიენტირებული. ხშირად კი აქ გადააწყდებით „ყვითელ“ და არაფრისმთქმელ ინფორმაციებსაც, რომელთა ხელოვნებასთან დაკავშირებას ძნელად თუ მოახერხებთ, მაგალითისთვის მოვიყვანთ ერთ-ერთი მასალის სათაურს: „ნინო ჩხეიძეს ლალი მოროშკინა დაუპირისპირდა“.

დასკვნის სახით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ნაციონალური მაუწყებლები არ სწყალობენ ქართველ არტისტებს, რომლებიც ირჯებიან და ღირებულ პროდუქტს ქმნიან, ისინი იშვიათად თუ ჩანან ეთერში, განსხვავებით იმ ე.წ. მუსიკოსებისა თუ ფსევდოხელოვანებისგან, რომელთა „ხელოვნება“ კრიტიკასაც ვერ უძლებს. ისინი ასრულებენ ,,ერთჯერადი გამრთობის“ ფუნქციას და მას არანაირი ღირებულება არ გააჩნია. ყველაზე მტკივნეული საკითხი, რაც ტელე და ონლაინსივრცეში შეიმჩნევა კულტურის საკითხების გაშუქების მხრივ, ეს ანალიზური მასალების სიმცირეა. აღნიშნული ტენდენცია, ალბათ, გასაკვირი არცაა იმ ფონზე, როდესაც ქართული მედია ანალიზისა და კრიტიკული აზრის ნაკლებობას განიცდის თითქმის ყველა სფეროში.

საჭიროა მეტი პროფესიონალი ჟურნალისტი ჩაერთოს, რათა კულტურის სფერო ხარისხიანად და საინტერესოდ გაშუქდეს. ჟურნალისტების ინტელექტუალური შესაძლებლობები უნდა გასცდეს სტერეოტიპულ და დატკეპნილ ტექსტებს, რომელთა მიზანი მხოლოდ იაფფასიანი საინფორმაციო გართობაა, რადგან სერიოზული, ხარისხიანი ხელოვნების ნიმუშების მიწოდება და ზოგადად, კულტურის საკითხების განხილვა, მედიის პირდაპირი მოვალეობაა, ეს საზოგადოებრივ ინტერესშიც არის და ამ სფეროს განვითარებასაც დიდად წაადგებოდა, მაგრამ იაფფასიანი, მხოლოდ მოგებაზე ორიენტირებული პროექტების რეალობაში, ეს ჯერ მხოლოდ ოცნებად თუ რჩება.

გადახედეთ ქართული ნაციონალური მაუწყებლების პროგრამულ ბადეს და დარწმუნდებით, რომ მათი სატელევიზო პროდუქციის თითქმის 80% პოპ-კულტურაა. რა თქმა უნდა, პოპ-კულტურის ფენომენი არაა საშიში, მით უმეტეს, მიუღებელი. არც ის შეხედულებაა სწორი, რომლის მიხედვითაც, ე.წ. მასობრივი კულტურა მდარე გემოვნებასთან ასოცირდება. კარგა ხანია, პოპ-კულტურის ასეთი შეფასება არასერიოზულად მიიჩნევა, რადგან მასობრივი კულტურა ის სოციალურ-კულტურული რეალობაა, სადაც არსებობა გვიწევს. ესაა კულტურის სახეობა, რომელშიც ერთდროულად კარგი და ცუდი პროდუქციაც იქმნება.

პოპ-კულტურა მნიშვნელოვანია, რადგან მისი იდეოლოგიური ზემოქმედების საშუალებები მძლავრია. აი, ამ იდეოლოგიური მესიჯების გამტარი კი სწორედ მედიაა. მედიის გარეშეც არსებობდა და იარსებებს პოპ-კულტურა, მაგრამ მისი მთავარი ღირსება სწორედ ისაა, რომ მას ყველა ნოვაციასთან ადვილად შეუძლია ადაპტირება და მედიაში ასე დიდი დოზით მასობრივი კულტურის შეღწევაც ამ ადაპტაციის უნარს უკავშირდება.

პოპ-კულტურას გვერდს ვერ უვლიან დასავლური მედიასაშუალებები, მაგრამ მათი უმეტესობა მასობრივი კულტურის ხარისხიანი პროდუქტის საზოგადოებისთვის მიწოდებას, მეტ-ნაკლებად, წარმატებით ახერხებს. ჩვენთან კი „ხარისხის ფილტრი“, ფაქტობრივად, არ მუშაობს.

პოპ-კულტურის ყველაზე მდარე პროდუქცია ქართული მედიის მოხმარების საგანია, ამ მხრივ მართლაც ვერაფერი შეედრება სატელევიზიო მედიას, რომელსაც მასობრივი მომხარებელი ჰყავს და თავის პროდუქციას დიდი წარმატებითაც ყიდის. ზოგადადაც ხომ პოპ-კულტურა კომერციულ მოგებაზე გათვლილი კულტურაა და ასეთი ინტერესისთვის ტელევიზიებს ვერ დავძრახავთ, თუმცა სწორედ ამიტომაც, საყურადღებოა იმ პოპ-კულტურის პროდუქციის თვისებრიობაზე დაკვირვება, ასე მონდომებით რომ სთავაზობს ქართული ტელემედია მაყურებელს.

ამგვარად, პოპ-კულტურა გართობასა და მოგებაზეა ორიენტირებული, ხოლო ტელესივრცის ყველაზე პოპულარული პროდუქტი სხვადასხვა ტიპის საპნის ოპერები და სერიალებია. წლებია, ქართული სამაუწყებლო მედია პროგრამულ ბადეს სერიალების საშუალებით ავსებს. ასე მაგალითად, „რუსთავი 2“ სამუშაო დღეებში, დილის ექვსიდან ღამის თორმეტ საათამდე, ეთერში შვიდ სერიალს უშვებს (ძირითადად, ინდურ, თურქულ და ერთ ამერიკულ სატელევიზიო ფილმს). „იმედი“ - რვას, აქაც პროდუქციის წარმომავლობა იდენტურია. „მაესტრო“ კი ექვსი სერიალით შემოიფარგლება და გამორჩეული იმითაა, რომ თურქულთან ერთად, მაყურებელს რუსულ საპნის ოპერებსაც სთავაზობს.

რა მხატვრული ღირებულებისაა ქართული ტელესივრცის მიერ შემოთავაზებული სერიალები? სამწუხაროდ, ქართული მედია თავს არ იწუხებს საპნის ოპერების ხარისხის განსაზღვრით. შთაბეჭდილება იქმნება, თითქოს, მაუწყებლები უპირატესობას ანიჭებენ იმ სერიალებს, რომელთა შეძენაც იაფი უჯდებათ. ფაქტი ერთია, მაყურებელი ამ სერიალებს ჰყავს და მარტო ტელევიზიათა მესვეურების დადანაშაულება იმაში, რომ ასეთი პროდუქცია ნაციონალურ მაუწყებლების მეშვეობით გადაიცემა, არასწორი გვგონია.

სამხრეთ ამერიკული საპნის ოპერები, რომლებიც ასე პოპულარული იყო წლების წინ, დღეს ინდურმა და თურქულმა სერიალებმა ჩაანაცვლა. ინდური სერიალების პრიმიტიული სიუჟეტები: რძალ-დედამთილიანი, ყავლგასული, სტერეოტიპული დაპირისპირებანი, ყველაზე ბანალური ოჯახური პრობლემები (ისე მართლაც დიდი მოთმინებით უნდა აღიჭურვო, შენელებულ, უაზროდ გაჭიმულ კადრებს და ,,სასოებით მზირალ თვალებს“ რომ გაუძლო) და სერიათა რაოდენობაც, მათ დაბალ ღირებულებაზე მიუთითებს. არც თურქული და რუსული საპნის ოპერები გამოირჩევა იდეური და მხატვრული ღირებულებით. ერთადერთი გამონაკლისი, ქართულ ტელესივრცეში, სერიალების ხარისხის თვალსაზრისით, საზოგადოებრივი მაუწყებელი და „GDS-ია“. საზოგადოებრივი მაუწყებელი წლებია, უპირატესობას ანიჭებს იტალიურ სერიალებს, რომლებიც თურქულ და ინდურ პროდუქციაზე ღირებულია და შიგადაშიგ, ამერიკული და ბრიტანული მაღალი ხარისხის სატელევიზიო ფილმებსაც სთავაზობს მაყურებელს. მაგალითად, „დაუნტონის სააბატო“, „ქესლი“. რაც შეეხება „GDS-ს“, აქაც, სხვა ნაციონალური მაუწყებლებისგან განსხვავებით, ძირითადად, ამერიკული სერიალები მიეწოდება აუდიტორიას(„სამეფო კარის თამაშები“(HBO), „ამერიკული საშინელებათა ისტორია“(FX), „ნამდვილი დეტექტივი“(HBO), მართალია, ჩამოთვლილი სერიალები თანაბარი ხარისხის არაა, მაგრამ მათი ყურება, განსხვავებით ინდური სერიალებისგან, შესაძლებელია შინაარსის, ჟანრობრივი მრავალფეროვნებისა და მხატვრული ღირებულების გამო.

რაც შეეხება ქართულ ნაწარმს, მედია ორი ტიპის პროდუქციას გვთავაზობს- დრამასა და კომედიური ჟანრის სერიალებს. „ჩემი ცოლის დაქალები“ წლებია, პოპულარულობით სარგებლობს და ჩვეულებრივ, აქტუალურ თემებზე ამახვილებს ყურადღებას, იგი ალბათ, ერთ-ერთი საუკეთესო პროდუქციაა, რაც ჩვენს ტელესივრცეში იქმნება. მაგრამ სერიალი, რომელიც სტერეოტიპების დანგრევას ისახავს მიზნად, ხშირად თვითონვე ქმნის სტერეოტიპულ სახეებს, მაგალითად, პროვინციელი პერსონაჟები საკმაოდ არაესთეტიკურად და სასაცილოდ, დაკნინებულად არიან წარმოჩენილნი.

სერიალები „ქერჩი-დაკარგული გმირები“, „ტიფლისი“, მიუხედავად მათი მაღალი ვიზუალური მხარისა, მხატვრული თვალსაზრისით არ გამოირჩევა. სერიალ „პარადოქსის“ გადაღების იდეა კი საერთოდ რატომ გაუჩნდათ - გაუგებარია, იმდენად აცდენილია ქართულ რეალობას. რაც შეეხება იუმორისტულ სერიალებს, აქ საქმე მეტად რთულადაა. წლებია, ქართული ტელემედია შეუპოვრად ცდილობს კომედიური სატელევიზიო ფილმების შექმნას. ეს ხან გამოსდის, ხან კი მცდელობა მცდელობადვე რჩება.

წლების წინ, „შუა ქალაქის“ ფურორი წესით, ერთგვარი სტიმული უნდა ყოფილიყო ტელევიზიებისთვის. თუმცა დღეს ქართულ ტელესივრცეში თითო-ოროლა კომედიური ჟანრის სერიალი თუ გადის: „GDS-ზე“„ცოლები და ქმრები“, „მზარეულები“ - რომლებიც დიდი კრეატიულობით არ გამოირჩევა და „იმედზე“ „შუა ქალაქი 10 წლის შემდეგ“, რომელმაც, სამწუხაროდ, თავდაპირველი წარმატების გამეორება ვეღარ შეძლო.

ქართული მედია გვთავაზობს პოპ-კულტურის ისეთ სახეებს, როგორებიცაა მუსიკალური შოუები. მსოფლიოში პოპულარული პროექტები „იქს ფაქტორი“ და „ვოისი“ კომერციულად მომგებიანია საქართველოშიც, მაგრამ ჩვენთან მედია ამ შოუებს, გარდა კომერციული ინტერესებისა, მაყურებლის გემოვნების განმსაზღვრელ საშუალებადაც იყენებს. გარდა იმისა, რომ მსგავსი შოუების რეპერტუარი, ფაქტობრივად, არ იცვლება, კონკურსების ჟიურიში ვხედავთ პერსონებს, რომლებსაც მუსიკასთან არავითარი კავშირი არ აქვთ, ან ისეთ „პოპულარულ“ შემსრულებლებს, რომელთა მუსიკალური „პროდუქცია“, უბრალოდ, კრიტიკასაც ვერ უძლებს.

ასევე ძალზე საინტერესოა მსგავს შოუებში „ახალი კულტურული ტრადიციების“ შემოტანის მცდელობაც. რატომღაც ჯაზი, სტერეოტიპულად, ერთადერთ მაღალ აკუსტიკურ ჟანრობრივ კატეგორიად მიიჩნევა. ქართული „ვოისის“ჟიურის ერთ-ერთი წევრი, ნუცა შანშიაშვილი კი, თავისი აზრით, ამ მაღალი აკუსტიკური ტრადიციის დამკვიდრებას ცდილობს საქართველოში - როდის აქეთ გახდა შესაძლებელი მასობრივი მუსიკალური ტელეშოუებიდან მაღალი აკუსტიკური პროდუქციის პროპაგანდა? მსგავს პრეცედენტებს ვერსად შეხვდებით. უცხოური შოუების დადებითი მხარე ისაა, რომ ჟიურიში იწვევენ პროფესიონალ მუსიკოსებსა და პროდიუსერებს, რომლებიც შეიძლება აკუსტიკური თვალსაზრისით განსაკუთრებულ და ღირებულ მუსიკას არ ქმნიან, მაგრამ პროდუქტიულობითა და მუსიკალური ხედვის მრავალფეროვნებით ნამდვილად გამოირჩევიან.

ქართული მედია მრავლად შეიცავს დისკრიმინაციის ელემენტებს განსხვავებული სექსუალური ორიენტაციის, განსაკუთრებული საჭიროების მქონე ადამიანების მიმართ, ასევე მედიაში ხშირია სექსიზმის შემთხვევები. ამ ყველაფერს კი ნათლად ვხედავთ პოპ-კულტურის ისეთ გამოვლინებებში, როგორებიცაა მასობრივი შოუები, მაგალითად, „ნიჭიერი“, რომელიც ერთი შეხედვით, თითქოს, მსგავსი დისკრიმინაციის აღმოფხვრას ისახავს მიზნად, მაგრამ იმავდროულად, თვითონ ხდება სექსიზმისა და სხვადასხვა დისკრიმინაციის წამახალისებელი. ამ მხრივ საკმარისია, გავიხსენოთ 2015 წლის „ნიჭიერი“ და ჟიურის დამოკიდებულება სხავადასხვა მონაწილისადმი, თუნდაც, ჟანა წითლაურისა და მოცეკვავე ევა შიანოვასადმი.

წლებია კიჩშოუები, მაგალითად, „კომედიშოუ“, გარდა იმისა, რომ მდარე იუმორით ხასიათდება, ასევე მცდარი სტერეოტიპების დამამკვიდრებელიც ხდება. ეს გამოიხატება მაგალითად, „ლგბტ“ თემის წევრი პერსონაჟების სახეებში. ასევე „კომედიშოუ“ ხშირად ავრცელებს მასკულინური და სექსისტური დისკრიმინაციის შემცველ არაერთ სკეჩს, საზოგადოებაში მისაბაძ მაგალითად რომ იქცევა ხოლმე. სხვადასხვა პერსონაჟთა სპეციფიკური საუბრის სტილის, მანერის ან სხვადასხვა ფოკუსჯგუფისა და სუბკლუტურის წარმომადგენელთათვის დამახასიათებელი ფრაზების პოპულარობა მეტყველებს იმ ზეგავლენაზე, რომელსაც ასეთი შოუები ახდენს მაყურებელზე.

პოპ-კულტურას უეცარი ტრანსფორმაციები ახასიათებს და მისი ეს თავისებურება ქართულ მედიასივრცეშიც შევნიშნეთ, როდესაც ტოკ-შოუ „პროფილი“, რომელიც წლების განმავლობაში ეთიკურ სტანდარტს არც თუ სამაგალითოდ იცავდა, დღეს უკვე სოციუმში არსებული მძიმე კულტურული და სოციალური თემების მოსარჩლედ მოგვევლინა. სამწუხაროდ, მასობრივი კულტურის მსგავსი პროდუქციის ტრანსფორმაცია იშვიათად თუ სრულდება წარმატებით. ასე მოხდა ამჯერადაც. დღემდე გადაცემა „პროფილი“ ვერ ელევა მასობრივი აუდიტორიისთვის გათვლილ „სპეცეფექტებს“, თემების ხელოვნურად დრამატიზებას, მუსიკითა და გამოსახულებით მანიპულაციას. გადაცემა გამოირჩევა არა პრობლემებზე ორიენტირებული დისკუსიით, არამედ კვლავ შოუს დადგმითა და სენსაციების შექმნითაა დაკავებული.

საერთოდ, სკანდალებსა და ბულვარულ თემებზე აგებული შოუები მასობრივი კულტურის ერთ-ერთი მთავარი გამოვლინებაა. დღეს, სამწუხაროდ, ქართულ მედიასივრცეში ამ გამოვლინების არაერთ სახეს ვხვდებით, მათ შორის ერთ-ერთი ,,მძიმე“ შემთხვევაა „სხვა რაკურსი გია ჯაჯანიძეთან ერთად“, გადაცემა, რომელიც არანაირ სტანდარტში არ ჯდება, შოუ, რომელიც ადამიანთა სხვადასხვა ჯგუფის დისკრიმინაციის პროპაგანდისტია. ალბათ, ქართულ მედიასივრცეში პოპ-კულტურის ყველაზე მდარე, არაფრისმთქმელი მაგალითი სწორედ „სხვა რაკურსია“, რომელიც დაწყებული თემატიკით, დამთავრებული სტუმრებით, ყველაზე მეტად პოპ-კულტურის, როგორც დაბალი ხარისხისა და ღირებულებების მქონე კულტურის, გამავრცელებლის სახელის დამკვიდრებას უწყობს ხელს.

პოპ-კულტურა ადვილად აქცევს ადამიანს ცნობილ სახედ, ეს თვისება ქართულ მედიაში ყველაზე მძლავრად იგრძნობა. გამოჩნდება თუ არა რაიმე ნიშნით არაორდინალური ადამიანი, ჯერ ინტერნეტსივრცის „ვარსკვლავი“ ხდება, მალევე კი სხვადასხვა შოუს სასურველ სტუმრად იქცევა ხოლმე და ასე იქმნება ე.წ. ვირტუალური ცნობადობა.

ერთი და იგივე სტუმრები - ეს კიდევ ერთი მახასიათებელია, რომელიც ქართულ ტელეარხებზე შეიმჩნევა. ისეთ შოუებში, როგორიცაა „ვანოს შოუ“, „ნანუკას შოუ“, „ილო ბეროშვილის შოუ“, „ბინა 18“, ხშირად სრულიად განსხვავებულ თემებზე მოსაუბრე ერთსა და იმავე რესპონდენტებს ვუსმენთ. მაგალითად, მამა პეტრე კვარაცხელია ქართულ საზოგადოებაში არსებული სტერეოტიპებით დაწყებული, პოზიტივზე მიძღვნილი გადაცემებით დამთავრებული, ტელეეთერის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სტუმარია.

როცა პოპ-კულტურის ყველაზე მდარე პროდუქციაზე ვსაუბრობთ, უპირველესად გვახსენდება ისეთი თემატური არხები, როგორებიცაა „კომედი არხი“ და „მარაო“, სადაც სიტყვები- ხარისხი,შინაარსი - გაუფერულებულია.

მიუხედავად იმისა, რომ ქართული ტელესივრცე პოპ-კულტურის მდარე პროდუქციითა შევსებული, მაინც მოიძებნება გადაცემები, რომელთა ავტორებიც ცდილობენ, ხარისხსა და გემოვნებაზეც იზრუნონ. ამ მხრივ გამოირჩევა საზოგადოებრივი მაუწყებელი. კერძოდ კი გადაცემები „კომუნიკატორი“ და „ტრანსმისია“ - რომლებიც ერთგვარ კულტურულ ექსპერიმენტს გვთავაზობს. საზოგადოებრივ მაუწყებელზე ახლახან გამოჩნდა ორიგინალური ქართული ტელეთამაში „წიგნების თარო“, რომელიც ასევე საინტერესოდ აზავებს საგანმანათლებო მიზნებს პოპ-კულტურის ელემენტებით, ასევე აღსანიშნავია რუსთავი-2-ის“ ეთერში კარგა ხნის დამკვიდრებული გადაცემა: „რა? სად? როდის?“.

აღსანიშნავია, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელი ცდილობს ე.წ. მაღალი კულტურის პროპაგანდას გადაცემებით: „მუსიკოლოგი“ ან „უცნობი მუსიკა“, რომელიც ერთდროულად ანდეგრაუნდ და მეინსტრიმ აკუსტიკურ მუსიკაზე ამახვილებს ყურადღებას. მიუხედავად ასეთი მცდელობისა, საზოგადოებრივ მაუწყებელს ამ მხრივ მეტი მოეთხოვება, მან აუდიტორიას მეტი ხარისხიანი პოპ-კულტურის პროდუქცია უნდა შესთავაზოს. ამ ეტაპზე საზოგადოებრივი არხის პრობლემა ისაა, რომ იგი თავისი არც თუ ურიგო პროდუქციის კრეატიულად შეფუთვას და მაყურებლისთვის მიწოდებას ვერ ახერხებს.

დასკვნის სახით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ქართულ ტელეარხებზე პოპ-კულტურას მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია, თუმცა როგორც სერიალები, ისე სხვადასხვა გასართობი, შემეცნებითი, კომედიური და მუსიკალური შოუების უმრავლესობა ხარისხით არ გამოირჩევა. სამწუხაროდ, მაყურებელს პოპ-კულტურის ყველაზე მდარე ტიპის პროდუქცია მიეწოდება და შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ამ გადაცემების რეიტინგულობიდან გამომდინარე, ეს შოუები წარმატებით „საღდება“. თუ რა არის ამის მიზეზი, ეს უკვე სხვა, ღრმა კვლევის საგანი უნდა გახდეს.

ფაქტია, რომ დღეისთვის ქართული ტელევიზიები წარმატებით ახერხებენ იდეურად სუსტი და შინაარსობრივად მწირი პოპ-კულტურის პროპაგანდას.

ბადრი კობიაშვილი, თსუ, ჟურნალისტიკის მიმართულების სტუდენტი