2018 წლის 27 აგვისტოს გაზეთ „კვირის პალიტრაში“ დაიბეჭდა სტატია სათაურით - „ეს თუ სიმართლეა, გამოდის ნარკოტერორიზმთან გვაქვს საქმე“. მასალაში ორი რესპონდენტის ინტერვიუა. ერთ-ერთი მათგანი სამხარაულის ნარკოლოგიური ექსპერტიზის სამმართველოს უფროსი, ნარკომანიის პრევენციის ცენტრის დირექტორის მოადგილე გური მენაბდიშვილია. იგი ამბობს, რომ მისი ინფორმაციით, „საქართველოშიც დაიწყეს ოპიუმის მოყვანა და ბაზარზე უკვე გამოჩნდა ქართული ჰეროინი“. მეორე რეპონდენტი კი იურიდიულ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი ჯემალ ჯანაშია, რომელიც ჟურნალისტის კითხვაზე, - ამბობენ, რომ ჩვენთანაც დაიწყეს ოპიუმის მოყვანა, პასუხობს - „ვერ დავადასტურებ, რომ საქართველოში არის ოპიუმის პლანტაციები, მაგრამ დანამდვილებით შემიძლია გითხრათ, რომ საქართველოს რეგიონებში უკვე აწარმოებენ კანაბისს და მას ახალგაზრდები მოიხმარენ“.

იმ დროს, როცა საქართველოში ცხარე დისკუსია მიმდინარეობს ისეთ მნიშვნელოვან თემაზე, როგორიცაა ნარკოპოლიტიკა და სულ ცოტა ხნის წინ საკონსტიტუციო სასამართლომ მარიხუანის მოხმარებაზე ყოველგვარი სასჯელი გააუქმა, მენაბდიშვილის ეს  განცხადება მედიის ყურადღების გარეშე არ დარჩენილა.

„კვირის პალიტრის“ სტატია საკმაოდ ვრცელია და სხვა ინფორმაციასაც შეიცავს, მაგრამ ონლაინმედიის ნაწილმა ამ მასალიდან მხოლოდ ზემოთ დასახელებულ ორ დეტალზე გაამახვილა ყურადღება და ყოველგვარი გადამოწმებისა და დამატებითი ინფორმაციის მოძიების გარეშე, მკითხველს ახალ ამბად, მტკიცებით ფორმაში შესთავაზა მასალები იმის შესახებ, რომ საქართველოში ოპიუმის მოყვანა დაიწყეს.

ამგვარი ახალი ამბავი პირველმა თავად პალიტრა ჰოლდინგში შემავალმა გამოცემებმა - ინტერპრესნიუსმა, Ambebi.ge-მ და Palitranews.ge -მ გაავრცელეს. ამ მასალებში გური მენაბდიშვილს მიაწერეს ის კომენტარიც საქართველოში ოპიუმის პლანტაციების არსებობა/არარსებობისა და რეგიონებში კანაბის მოხმარების შესახებ, რასაც სინამდვილეში ჯემალ ჯანაშია ამბობს. 

მალევე ამბავი ონლაინ მედიის ნაწილს ვირუსულად მოედო. პალიტრა ჰოლდინგში შემავალი სამი გამოცემის გარდა სტატიები გამოაქვეყნდა შემდეგ საიტებზე: Resonancedaily.com, Imedinews.ge, Commersant.ge, info9. ge, Timer.ge, Newsposts.ge, Allnews.ge,  Trialieti.ge, Guriismoambe.com, Kutaisipost.ge, Pirveliradio.ge, Fortuna.ge. მოგვიანებით ინტერპრესნიუსმა მასალა შეასწორა და მენაბდიშვილისთვის მიწერილი კომენტარი, შესაძლებელია თუ არა საქართველოში ოპიუმის პლანტაციები არსებობდეს, წაშალა, თუმცა, მასალაში შესწორების შესახებ მინიშნება არ გაუკეთებია. ამავე დროს, ტექსტი არ შეუსწორებია Ambebi.ge-სა და Palitranews.ge-ს.

„საქართველოში ოპიუმის მოყვანა დაიწყეს“ - გამოცემების უმრავლესობამ სათაურად ეს დეტალი ფაქტად გამოიტანა. ყველა მათგანი წერს, რომ ამის შესახებ „კვირის პალიტრასთან“ გური მენაბდიშვილმა განაცხადა და მითითებული აქვთ „კვირის პალიტრის“ სტატია. თუმცა, მათი ტექსტი ისეთივეა, როგორიც ეს ინტერპრესნიუსის თავდაპირველ ვერსიაში იყო და ამ ინფორმაციაში ამ დრომდე ჯანაშიას კომენტარის ავტორად გური მენაბდიშვილი წერია. 

მიუხედავად ამბისა და მენაბდიშვილის ხმამაღალი განცხადების მნიშვნელობისა, დამატებითი ინფორმაციის მოპოვებისა და გავრცელებულის გადამოწმების მცდელობა არცერთ მასალაში არ ჩანს. ირკვევა, რომ საიტებს მასალის პირველწყაროც კი არ უნახავთ, ვინაიდან ტექსტებში ამ დრომდე [19:50] არ არის გასწორებული რესპონდენტების არეული კომენტარები. გამოცემები არც თავად მენაბდიშვილს დაკავშირებიან ნათქვამის დასადასტურებლად და იმის გასარკვევად, რა აძლევს მას ამ განცხადების საფუძველს. ეს კითხვა მისთვის არც პირველწყაროს ავტორს დაუსვამს.

ამ მასალების გავრცელების შემდეგ, დღის მეორე ნახევარში გური მენაბდიშვილმა რადიო თავისუფლებასთან საუბარში განაცხადა, რომ „ინტერპრესნიუსმა“ „კვირის პალიტრაში“ გამოქვეყნებული სტატიისა და მისი სიტყვების კონტექსტი შეცვალა და მას მსგავსი რამ არ უთქვამს.

19 აგვისტოს ონლაინმედიამ, Pirveliradio.ge გამოაქვეყნა ახალი ამბავი, თითქოს თუშეთში რუსეთმა საქართველოს მიმართულებით საზღვარი გადმოწია. ტექსტში აღნიშნულია, რომ ანტისაოკუპაციო მოძრაობის ინფორმაციით, საზღვარი სოფელ დიკლოსთან გადმოწიეს. Pirveliradio.ge-მ მათ მიერ მიწოდებული, მხოლოდ ერთ წყაროზე დაყრდნობილი ინფორმაცია დადასტურებულ ფაქტად შესთავაზა მკითხველს მტკიცებითი სათაურით - "რუსეთმა სახელმწიფო საზღვარი თუშეთში რამდენიმე კილომეტრით გადმოწია".

მასალაში არ არის ასახული სახელმწიფო უწყებების პოზიცია, რომლებიც საზღვრის გადმოწევას უარყოფენ და ამბობენ, რომ რუსეთ-საქართველოს საზღვრის პერიმეტრზე ქართველი მესაზღვრეები დღემდე შეუფერხებლად ასრულებენ მოვალეობას. Pirveliradio.ge-ს ვებგვერდზე მასალა 20 აგვისტოს მონაცემებით, არ შესწორებულა და ოფიციალური ინფორმაციის შემცველი არც ახალი მასალა გამოქვეყნებულა.

2018 წლის 18 აგვისტოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ დააკავა 22 წლის მამაკაცი, რომელსაც ბრალად 16 წლის გოგოს თვითმკვლელობამდე მიყვანა ედება. გამოძიების მიხედვით, ბრალდებულმა გარდაცვლილს შანტაჟის გზით ჯერ ინტიმური ხასიათის ფოტო და ვიდეო მასალა გადააგზავნინა, შემდეგ კი აღნიშნული მასალის გასაჯაროებით დაემუქრა, რის შემდეგაც არასრულწლოვანმა სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა. ეს თემა ფართოდ გაშუქდა ქართულ ტელე და ონლაინ მედიასაშუალებებში, თუმცა, უმეტესობამ ამბის გაშუქებისას აქცენტი გააკეთა მხოლოდ ფაქტზე, როგორც დანაშაულზე ან ტრაგიკულ მოვლენაზე, ნაცვლად საკითხის სოციალურ პრობლემად წარმოდგენისა და მოზარდებში სუიციდის პრევენციაზე ყურადღების გამახვილებისა. ზოგიერთი მედიასაშუალების მომზადებულ მასალაში კი ამბის თხრობისას სენსაციურობის ელემენტები სჭარბობდა.

საზოგადოებრივი მაუწყებელის პირველმა არხმა და “TV პირველმა” აღნიშნული თემა საღამოს მთავარ გამოშვებაში არ გააშუქეს, თუმცა, დღის გამოშვებებში ინფორმაცია კადრ-სინქრონის ფორმატით გავიდა. მასალა შსს-ის მიერ გავრცლებულ ფაქტობრივ ინფორმაციას შეიცავდა და ფოკუსი ბრალდებულის დაკავებასა და ბრალის კვალიფიკაციაზე გაკეთდა. შსს-ის გავრცელებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით გაშუქდა ამბავი ტელეკომპანია “იბერიის” 19:00-საათიან გამოშვებაშიც.

მსგავსადვე გაშუქდა ამბავი ონლაინ გამოცემების უმეტესობაში, სადაც თქვეს, რომ 16 წლის გოგოს თვითმკვლელობამდე მიყვანის ბრალდებით ერთი პირი დააკავეს, შემდეგ კიდევ ერთი ინფორმაცია გაავრცელეს დაკავებულისთვის ბრალის დამძიმების შესახებ. აღნიშნული ახალი ამბები მხოლოდ შსს-ის განცხადებებს ეყრდნობოდა.

ორმა ტელეკომპანიამ, “რუსთავი 2-მა” და “იმედმა” შედარებით ვრცელი სიუჟეტები მიუძღვნეს თემას მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებში.

რუსთავი 2-ის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში გამოყენებულია გარდაცვლილის წერილი დეტალები, რომელიც ჟურნალისტის თქმით „კურიერმა“ მოიპოვა. სიუჟეტში წაიკითხეს და აჩვენეს წერილიდან ციტატები, საიდანაც საზოგადოებისათვის გახდა ცნობილი სწორედ ის დეტალები, რომლის გახმაურების თავიდან აცილების მიზნითაც მოიკლა არასრულწლოვანმა თავი. სიუჟეტში ასევე ნაჩვენები იყო გოგონას რამდენიმე ფოტოც.

ამავე სიუჟეტში ბრალდებულის ადვოკატი ხანგრძლივ კომენტარში აღნიშნავს, რომ გოგონა “ნებაყოფლობით” ჩაერთო “ბინძურ თამაშში” და მან აღწერა იმ ფოტოებისა თუ ვიდეოების შინაარსი, რომლის გასაჯაროებითაც მისი დაცვის ქვეშ მყოფი დაემუქრა გარდაცვლილს. ადვოკატის თქმით, არასრულწლოვანმა თავი მხოლოდ მას შემდეგ მოიკლა, რაც ბრალდებულმა დაზარალებულს ვიდეოების ჩაწერა მეგობარ გოგოსთან ერთად მოსთხოვა. მისი თქმით, ბრალდებულს რომ არ მოეთხოვა მეორე გოგონასთან ერთად ვიდეოს ჩაწერა, შესაძლოა გოგონას სუიციდი არ ჩაედინა, “მაგრამ ამან ვერ გაუძლო ამ ცდუნებას უკვე და მოიკლა თავი.“

“კურიერში” გასული ინფორმაციის შემდეგ, წერილიდან ამონარიდები გამოაქვეყნეს ონლაინ მედია საშუალებებმაც, მათ შორის „პალიტრავიდეომ“, „რეზონანსმა“ და „ნიუპოსტსმა“. აღნიშნული წერილიდან ციტატები ამბის სათაურებად გამოიყენეს მაგალითად „ახალმა თაობამ“, „ალიამ“ და „მედიამოლმა“. “გურიის მოამბემ” კი ამბის კიდევ უფრო სენსაციურად გასაშუქებლად სათაურად გატანილ წერილის ციტატას წინ დაურთო სიტყვა „ექსკლუზივი“.

"იმედზე", „ქრონიკის“ 20:00-საათიან გამოშვებაში შსს-ის მიერ გავრცელებული ოფიციალური ინფორმაციის გარდა სიუჟეტში გამოყენებული იყო კადრები გარდაცვლილის დაკრძალვიდან და საუბარი შეეხო გარდაცვლილის წერილსაც, რომელიც მან თვითმკვლელობამდე დატოვა, თუმცა, წერილის დეტალები სიუჟეტში არ მოხვედრილა. გარდა ამისა, თვითმკვლელობის მიზეზებთან დაკავშირებით სიუჟეტში ჩართულია რამდენიმე მეზობლის კომენტარი. ერთ-ერთის თქმით, მას არ სჯერა, რომ გოგონა ამის გამკეთებელი იყო (იგულისხმება ინტიმური მიმოწერა და ფოტოების გაგზავნა ბრალდებულისათვის). მეორე მეზობლის თქმით კი, ბავშვი ემოციური იყო და ვინაიდან ისინი სოფელში ცხოვრობენ, მამის მორიდების გამო არ გაამჟღავნა ამბავი, თორემ ოჯახი აუცილებლად დაუდგებოდა გვერდში და მიღებდნენ ზომებს მოძალადის წინააღმდეგ. მეზობლებისა და ადვოკატის გაკეთებული კომენტარებიდან იქმნება შთაბეჭდილება, რომ თვითმკვლელობის ჩადენის მიზეზი ნაწილობრივ თავად ამ გოგოს ქცევა გახდა, რომელიც გაკიცხვას იმსახურებს. მაგალითად, “კურიერის” სიუჟეტში, სადაც აღნიშნულიც კი არ არის, რომ ბრალდებული დანაშაულს აღიარებს, ადვოკატის კომენტარი ქმნის შთაბეჭდილებას, რომ გარდაცვლილმა სუიციდი მხოლოდ იმიტომ ჩაიდინა, რომ მას მოსთხოვეს სხვა გოგოსთან ერთად გადაეღო ვიდეო და რომ თვითმკვლელობა იყო „ცდუნება“.

სიუჟეტებში არ ყოფილა აქცენტირებული, რომ მოზარდებში სუიციდი ცალკე აღებული მოვლენა არ გახლავთ და იგი ხშირად დაკავშირებულია ობიექტურ ხელშემწყობ გარემოებებთან, რომლის კონტროლიც სუიციდის მსხვერპლის შესაძებლობებს აღემატება. სიუჟეტებში არ იყო გამოყენებული სფეროს ექსპერტების არც ერთი კომენტარი, რომელიც შეძლებდა განემარტა თუ როგორ შეიძლება მოხდეს აღნიშნულ ასაკში სუიციდის ნიშნების გამოვლენა და მისი თავიდან არიდება.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ მომზადებულ "სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო წესების"თანახმად, კვლევებით დადასტურებულია, რომ „ცალკეული შემთხვევების ზედაპირულმა გაშუქებამ შეიძლება გამოიწვიოს თვითმკვლელობის ახალი შემთხვევები და პირიქით, ფრთხილმა, კვალიფიციურმა გაშუქებამ შესაძლოა ეს რიცხვი შეამციროს კიდეც“. იმისათვის, რომ მედიამ თავიდან აირიდოს ამბის ზედაპირული და სარისკო გაშუქება, უმნიშვნელოვანესია, რომ ჟურნალისტმა დასვას შეკითხვა თუ რა არის მიზანი აღნიშნული მედიამასალის მომზადებისა. თუკი მასალა არ ემსახურება სუიციდზე, როგორც სოციალურ პრობლემაზე მსჯელობას, მაშინ იგი მაღალი საჯარო ინტერესით ან დაზარალებული მხარის ინტერესით შეიძლება გამართლდეს. ზემოთ აღწერილ შემთხვევაში კი დაზარალებული მხარის ინტერესი არა თუ არ იქნა გათვალისწინებული, არამედ მედიის დამსახურებით ზუსტად ის დეტალები გახმაურდა, რომლის დაფარვასაც გარდაცვლილი შეეცადა თვითმკვლელობით. საჯარო ინტერესი კი მხოლოდ მას შემდეგ შეიქმნა, რაც მედიამ მშრალად, ზედაპირულად და რიგ შემთხვევებში სენსაციურად გააშუქა ამბავი.

აღსანიშნავია, რომ სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში ცალსახადაა მითითებული ისაც, რომ მედიისთვის არ არის რეკომენდირებული გარდაცვლიის ფოტოების, თვითმკვლელობამდე დაწერილი წერილის დეტალების განსაკუთრებული აქცენტირება და სუიციდის მიზეზების შესახებ გარდაცვლილის ახლობლების ვერსიების უაპელაციო ტირაჟირება. ნაცვლად ამისა, საჭიროა ფსიქოლოგების, სოციალური მუშაკებისა თუ სხვა პროფესიონალების ექსპერტული ცოდნის გაზიარება მაყურებლისათვის სუიციდის ნიშნების ამოსაცნობად და თავიდან ასარიდებლად.

მედიასაშუალებებმა გაავრცელეს საქართველოს ნაკრების მწვრთნელისა და მოჭიდავეების ფოტო, რომელზეც მათ რუსეთის დროშის ფერების ფონზე მოჭიდავის გამოსახულებიანი მაისური აცვიათ. მედიასაშუალებები წერენ, რომ სპორტსმენების მაისურზე ასახულია დე ფაქტო ოსეთის პარლამენტის დეპუტატი ჯამბულატ თედეევი და ამ ფორმით ნაკრების წევრები მხარს უჭერენ ე.წ. სამხრეთ ოსეთის დეპუტატს. სინამდვილეში, მაისურზე გამოსახული პირი ჩრდილოეთ ოსეთის პარლამენტის წევრია.

ამბავი თავდაპირველად, 16 აგვისტოს საღამოს, ონლაინგამოცემა On.ge-მ გამოაქვეყნა, შემდეგ კი იგივე ფოტო და მსგავსი ინფორმაცია არაერთმა მედიამ გაავრცელა, მათ შორის: რადიო თავისუფლება, ლიბერალი, ტაბულა, რეგინფო, ინტერპრესნიუსი, კვირის პალიტრა, Ambebi.ge,  ექსპრესნიუსი, პრაიმტაიმი, ინფო რუსთავი, Pia.ge, Mediamall.ge, Accent.com.ge, Qartli.ge; ამბავი გამოქვეყნდა პირველი არხისა და რუსთავი 2-ის ვებსაიტებზეც. იდენტური ინფორმაცია გაავრცელა „მაესტრომაც“ და სხვა, ისეთმა პორტალებმა, როგორიცაა:  Goal.ge, Popsport.com, Fanebi.com, Sportall.ge.

გამოცემების ნაწილი ახალი ამბის გამოქვეყნებისას სხვა მედიასაშუალებას დაეყრდნო. მაგალითად, ინტერნპრესნიუსმა, რეგინფომ და Mediamall.ge -მ წყაროდ რადიო თავისუფლება მიუთითეს, რომელიც წერს, რომ ფოტო მიაწოდეს. ინტერპრესნიუსზე დაყრდნობით გამოაქვეყნეს ამბავი პალიტრა ჰოლდინგში შემავალმა გამოცემებმა, პორტალების ნაწილმა კი აღნიშნა, რომ ფოტო და ამბავი On.ge-მ გაავრცელა.

მასალების გავრცელების შემდეგ On.ge-მ გაარკვია, რომ მაისურზე გამოსახული პირი არა დე ფაქტო სამხრეთ ოსეთის, არამედ ჩრდილოეთ ოსეთის პარლამენტის დეპუტატია. გამოცემამ მასალებში შესწორებები შეიტანა და მკითხველს ბოდიში მოუხადა. On.ge-მ სტატიები 17 აგვისტოს, დილით შეასწორა. 

ამ შესწორების შემდეგ ტექსტი ჩაასწორეს ლიბერალმა, პირველმა არხმა და Accent.com.ge-მ, თუმცა, მითითების გარეშე.  ყველა დანარჩენ მედიასაშუალებაში, 17 აგვისტოს 14:00 საათის მონაცემებით, კვლავ გადაუმოწმებელი ინფორმაციაა გამოქვეყნებული.

14 აგვისტოს „რუსთავი 2-ის“ მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში გავიდა სიუჟეტი „ინტერნეტ სივრცეში გავრცელებული ახალი სახიფათო თამაშის შესახებ“. მასალა მხოლოდ ერთ რესპონდენტზე დაყრდნობით, დადასტურებულ ფაქტად გვაწვდის ამბავს იმის შესახებ, რომ საქართველოში გავრცელდა ინტერნეტ თამაში, რომელიც მოზარდებს სუიციდისკენ უბიძგებს; გაიგივებულია ეს თამაში „ლურჯ ვეშაპთან“, რომლის კავშირი მოზარდების თვითმკვლელობასთან ასევე არ არის ოფიციალურად დადასტურებული; გარდა ამისა, სიუჟეტში დასახელებულია თამაშის სახელწოდება და ნაჩვენებია გზა, როგორ შეიძლება ჩაერთო  (მისი არსებობის შემთხვევაში).

ინტერნეტ თამაში რომ "საშიშია და უკვე საქართველოშიც გავრცელდა", ეს მტკიცებით ფორმაში დასაწყისშივე, მასალის წარდგენისას გვესმის და შემდეგაც რამდენჯერმე მეორდება სიუჟეტში.

• „ახალი სახიფათო თამაში ინტერნეტ სივრცეში. საშიში არსება უკვე საქართველოშია“, - ასე წარადგენს სიუჟეტს საინფორმაციო გამოშვების წამყვანი.

სიუჟეტის ავტორი კი მასალაში ამბობს:

• „თამაშის მოქმედ პირთან კონტაქტობენ საქართველოშიც“;
  
  
• „ჯერჯერობით დაუდგენელია საშიში ინტერნეტ თამაშის უკან რეალური პიროვნებაა თუ ვირუსი, რომელიც ყოველდღიურად უფრო და უფრო მეტ ადამიანს უკავშირდება“; 
  
  
• „საქართველოში ბავშვებმა ამ თამაშის შესახებ უკვე ბევრი იციან, ზოგი მონსტრს ინტერესის გამო თავად უკავშირდება“.
  

ამგვარი განცხადებების საფუძველს მასალის ავტორს, რასაც სიუჟეტიდან ვიგებთ, მხოლოდ ერთი რესპონდენტის მოსაზრება აძლევს, რომელიც ამბობს, რომ თამაშის შესახებ მეგობრებისგან შეიტყო. მასალაში ისიც ჩანს, როგორ ცდილობს რესპონდენტი ჩაერთოს თამაშში, მაგრამ მცდელობა უშედეგოდ მთავრდება, რადგან, „როდესაც შენ უკავშირდები პირველი [ინტერნეტ ბოტს], ის თვითონ არ გწერს“.

გარდა იმისა, რომ სიუჟეტში თამაშის არსებობა და კავშირი სუიციდთან, კითხვის ნიშნის ქვეშ არ დგას, სიუჟეტის დასაწყისშივე სახელდება თამაშის სახელწოდება და ნაჩვენებია გზაც, რის საშუალებით უნდა დაამყარო კავშირი თამაშთან და როგორ უნდა მოძებნო „საშიში ინტერნეტ ბოტი“.

ასევე დადასტურებულ ფაქტად გვესმის, რომ თამაში მონაწილის სუიციდით მთავრდება.

• „ნებისმიერ შემთხვევაში, ინტერნეტ მონსტრი სახიფათოა, “ლურჯი ვეშაპის” მსგავსად ვირტუალური ქალის ბოლო დავალება თვითმკვლელობაა“, - შესავალშივე გვეუბნება წამყვანი; 
  
  
• „არის რამდენიმე შემთხვევა სუიციდის“, - ეუბნება ჟურნალისტს რესპონდენტი და იქვე არ ჩანს მცდელობა ავტორის მხრიდან ამ განცხადების უტყუარობის დასადასტურებლად, მაგ.: რა იცის ფრაზის ავტორმა ამ შემთხვევებზე, სად და როდის მოხდა და რა ამტკიცებს, რომ ეს ინტერნეტ თამაშის შედეგი იყო;
  
  
• „ინტერნეტ ბოტის შესახებ არაფერი იცის შინაგან საქმეთა სამინისტრომ, შესაბამისად, უწყება მოზარდების სუიციდის შემთხვევების თავიდან ასაცილებლად არც არაფერს აკეთებს“, - ამთავრებს ავტორი სიუჟეტს, ისე რომ აქაც დადასტურებულ ფაქტად წარმოაჩენს კავშირს მოზარდების სუიციდსა და ინტერნეტ თამაშს შორის.
  
  

მასალა ისე მთავრდება, რომ მასში გარდა ჟურნალისტის ზემოთ ნათქვამი ტექსტისა, არსად გვხვდება შინაგან საქმეთა სამინისტროს პასუხი, რომელიც უმოქმედობაშია დადანაშაულებული.

სიუჟეტიდან ასევე გვესმის, რომ მსგავსი სახიფათო თამაშების მოწყვლად ჯგუფებს ძირითადად არასრულწლოვნები წარმოადგენენ.

„ძალადობრივი თამაშის შესახებ კვლევები აჩვენებენ, რომ ასეთ გართობას ძირითადად სუსტი ფსიქიკის, არათვითრეალიზებული და მშობლების ყურადღებას მოკლებული ბავშვები იქცევენ“, - ამბობს ჟურნალისტი, თუმცა, მასალაში არსად ჩანს რომელ კვლევაზეა საუბარი. ამის შემდეგ კი გვხვდება ფსიქოლოგების რეკომენდაციები, როგორ დავიცვათ ბავშვები ამგვარი თამაშებისგან და ავაცილოთ მოსალოდნელი სუიციდი.

არასრულწლოვანთა სუიციდის თემა ცხადია მედიის ინტერესიის თემაა და ამ საკითხზე მასალები უნდა მომზადდეს, თუმცა, დიდი სიფრთხილით. „არ დაიყვანოთ სუიციდი მხოლოდ ერთ მარტივ მიზეზამდე, მაგალითად, პირად ურთიერთობებში არსებული პრობლემები, ფინანსური მდგომარეობა, ნარკოტიკები და ა.შ. ამგვარი გაშუქების მთავარი ფოკუსი პრობლემაზე მსჯელობაა. მაგალითად, შესაძლებელია, საზოგადოებას დაეხმაროთ გაარჩიონ სუციდის გამომწვევი ნიშნები, რათა მოხდეს პრევენცია", - ვკითხულობთ საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ მომზადებულ სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო დოკუმენტში.

საქართველოს სახალხო დამცველმა ზოგადი წინადადებით მიმართა საქართველოს პრემიერმინისტრს და მთავრობის სახელით გამოცემულ საკანონმდებლო აქტებში გამოყენებული ტერმინის "ოჯახის უფროსის" სხვა უფრო ნეიტრალური ფორმით ჩანაცვლება მოითხოვა. ნინო ლომჯარიას ამ ინიციატივას მედიაში არაერთი მასალა მოჰყვა. ონლაინმედიის ნაწილმა ომბუდსმენის ინიციატივა ჰომოფობიური და სიძულვილის ენის შემცველი კონტექსტით გააშუქა. გამოცემა „რეპორტიორმა“ [reportiori.ge] კი სახალხო დამცველის ინიციატივას რამდენიმე მასალა მიუძღვნა, რომლებშიც ნინო ლომჯარიას დისკრედიტაციის მცდელობაა.

სახალხო დამცველის განცხადება 6 აგვისტოს გამოქვეყნდა, მედიაში კი ეს ინფორმაცია 9 აგვისტოდან გავრცელდა. ამ დროიდან დღემდე გამოცემა “რეპორტიორმა” საკითხს ოთხი ახალი ამბავი მიუძღვნა, ოთხივე მათგანი სხვადასხვა პირის მიერ სოციალურ ქსელში გავრცელებული მოსაზრებებია, ყოველგვარი შესავლის, განმარტების ან დამატებითი კომენტარების გარეშე უცვლელად გადატანილი.

„ირმა ინაშვილი: სად და როგორ იზრდებოდით, რომ ყველაფერი ჩვენი, ტრადიციული, ზნეობრივი გეზიზღებათ?!“ - ამ სათაურით 10 აგვისტოს რეპორტიორმა ვებგვერდზე ირმა ინაშვილის სტატუსი გამოაქვეყნა. „ესენი მალე კანონპროექტს შემოგვთავაზებენ,- მამაკაცმა იმშობიაროს, ქალს დრო არა აქვს და იზღუდება მისი უფლებაო. წადით, გენაცვალე, გადასახლდით სხვა კუნძულზე და იქ დადგით თქვენი ექსპერიმენტები. ჩვენ მოგვწონს ის, რაც გვაქვს! არ წაიღეს ტვინი? ასეთი რა ბავშვობა გაიარეთ, სად და როგორ იზრდებოდით, რომ ყველაფერი ჩვენი, ტრადიციული, ზნეობრივი გეზიზღებათ“, - წერს ინაშვილი.

„ნინო ლომჯარია სახალხო დამცველი? არა! პიდარასტების, ლესბოსელების და ფემინისტების დამცველია!“ - ასევე უცვლელად და ყოველგვარი განმარტების, ან გამიჯვნის გარეშე გადააკოპირა გამოცემამ ამავე დღეს ზვიად ტომარაძის ჰომოფობიური სტატუსიც, სათაურით - ზვიად ტომარაძე: ნინო ლომჯარია სახალხო დამცველი? არა!

ორი მასალა გამოაქვეყნდა 13 აგვისტოსაც - "ობიექტივის" ჟურნალისტის, ბონდო მძინარაშვილის არაეთიკური სტატუსი და ალიას ჟურნალისტის გელა ზედელაშვილის მოსაზრება.

სახალხო დამცველის ინიციატივაზე სტატიები მოამზადეს სხვა ონლაინგამოცემებმაც. ყველა მათგანის ტექსტი იდენტურია. ამ მასალებში ასევე გაიხსენეს ნინო ლომჯარიას მოსაზრება 2 აპრილის გამოქვეყნებული ანგარიშიდან, რომელიც ლგბტ პირთა უფლებრივ მდგომარეობას ეხება და უარყოფითადაა შეფასებული ქორწინების ცნება, როგორც ქალისა და მამაკაცის კავშირის რეგულირება. აღსანიშნავია, რომ ამ სტატიებში უცვლელად გადაიტანეს აპრილში გამოქვეყნებული ტექსტები, რომლებიც იყო ჰომოფობიური და დაამატეს ომბუდსმენის ახალი ინიციატივა.

ამ სტატიების უმეტესობას მანიპულაციური სათაური აქვს, დაახლოებით ამგვარი კონტექსტის - ,,ჰომოსექსუალთა ქორწინება უნდა დაკანონდეს, ტერმინი “ოჯახის უფროსი” უნდა შეიცვალოს”. სტატიები იდენტური ტექსტით და ოდნავ განსხვავებული სათაურებით გამოაქვეყნეს: TimeNews.ge-მ, DiaNews.ge-მ , რომელმაც წყაროდ TimeNews მიუთითა, ჟურნალმა „სარკემ“ ასევე TimeNews-ზე დაყრდნობით და „სარკის“ ავტორობით გადაიტანეს ტექსტი Tvm.ge-მ და Digest.pia.ge-მ.

გარდა ამისა, რეპორტიორის მსგავსად, ირმა ინაშვილისა და ზვიად ტომარაძის სტატუსები გამოაქვეყნეს ვებსაიტებმა: mystar.ge, Geotimes.ge და მარშალპრესი.

http://resonancedaily.com გაზეთი “რეზონანსის” ვებგვერდია, სადაც გაზეთში დაბეჭდილ სტატიებთან ერთად მხოლოდ საიტისთვის შექმნილი მასალებიც ქვეყნდება. რამდენიმე დღიანი დაკვირვება საკმარისია, რომ აღმოაჩინოთ ქსენოფობიური თუ ანტიმუსლიმური ტექსტები, მასალის შინაარსისგან განსხვავებული სათაურები, სავარაუდოდ სარეკლამო მასალები შესაბამისი აღნიშვნის გარეშე. აგვისტოს თვეში კი მარიხუანის მოხმარებისთვის ყველანაირი სანქციის გაუქმების შემდეგ მარიხუანის საწინააღმდეგო ერთგვარი კამპანია, გადაუმოწმებელი ინფორმაციის ტირაჟირებით.

24 და 30 ივლისს “რეზონანსმა” უცხოელი გიდების შესახებ მასალა გამოაქვეყნა, რომელიც ნაცვლად იმისა, რომ რეალური პრობლემების გადაჭრასა და ქართველი გიდების კვალიფიკაციის ამაღლების გზების ძიებას დათმობოდა, ქსენოფობიურ განწყობებს აღვივებდა.

24 ივლისის მასალაში, რომელსაც “უცხოელი გიდები უკვე პოლიტიკურ პრობლემებს ქმნიან” ერქვა, ჟურნალისტი მტკიცებით ფორმაში ყვებოდა, რომ ირანელი გიდები ტურისტებს თბილისს სპარსულ ქალაქად აცნობენ. გარდა ამისა, ბათუმში, სადაც მოსახლეობის დიდი ნაწილი მუსლიმია, ნეგატიურ კონტექსტშია წარმოჩენილი მოლის ლოცვა. ჟურნალისტი წერს, რომ ბათუმში "თურქული უბნებია" მოწყობილი და მუსლიმები თავიანთ დღესასწაულებს აღნიშნავენ. ყოველ დილით, უთენია “ადგილობრივებს მოლას ლოცვა აღვიძებთ”.

"თითქმის ყველა მათგანი [ირანელი გიდები] ირანელ ტურისტებს უყვება, რომ თბილისი სპარსული ქალაქი იყო, შემდეგ რუსებმა მიითვისეს და ასე მოხვდა დღევანდელი საქართველოს ტერიტორიის შემადგენლობაში. ისინი თბილისის, როგორც თავიანთი ქალაქის, დაბრუნებას სხვადასხვა ფორმით ითხოვენ", - წერს ჟურნალისტი და მასალაში არ მოჰყავს ფაქტის დამადასტრებელი არცერთი მაგალითი.

6 დღის შემდეგ ამავე თემაზე გამოქვეყნდა მასალა სათაურით “უცხოელი გიდები საქართველოს პრობლემას მის ფარგლებს გარეთაც უქმნიან”, რაც 24 ივლისის მასალის გაგრძელება აღმოჩნდა. ჟურნალისტი მტკიცებით ფორმაში წერდა, რომ “ირანელი, თურქი და რუსი გიდები ჩვენი სამშობლოს შესახებ ცნობებს სათავისოდ ფუთავენ” და თავიანთ თანამემამულეებს, "როგორც თვითონ აწყობთ", ისე აცნობენ”. ამ ინფორმაციის დამამტკიცებელი, გამამყარებელი ფაქტები ამჯერადაც წარმოჩენილი არ ყოფილა გარდა ამ აბზაცისა:. “ბიზნეს-რეზონანსი" წინა კვირას ირანელი გიდებისგან მათ მიერვე ჩამოყვანილი ირანელი ტურისტებისთვის ცრუ ინფორმაციის მიწოდებაზე წერდა, რამდენიმე დღის წინ კი ირანელების გადაღებული ვიდეოკლიპიც გავრცელდა, სადაც თბილისზე, როგორც თავიანთ ქალაქზე, ისე მღეროდნენ და მის დაბრუნებას ითხოვდნენ. ისინი განსაკუთრებით "გურჯი ხათუნების" დაკარგვას მისტიროდნენ”.

გარდა ამისა, მასალაში ერთ-ერთი რესპონდენტი საქართველოში უმუშევრობას ფაქტობრივად უცხოელ გიდებს აბრალებდა და აღნიშნავდა, რომ ისინი საქმდებიან ადგილობრივების ნაცვლად.

“საქართველოში არის უმუშევრობის საკმაოდ მაღალი დონე და უცხოელი გიდების მასობრივი დასაქმებით პრობლემა კიდევ უფრო ღრმავდება. ასეთ ფონზე არ არის ნორმალური, დავასაქმოთ სხვა ქვეყნის მოქალაქეები, თანაც - ასეთი აგდებული დამოკიდებულების შემდეგ, როდესაც შეურაცხყოფას აყენებენ ჩვენს ისტორიასა და კულტურას”, - რესპონდენტის ამ მოსაზრების ალტერნატიული აზრი სტატიაში აღარ განვითარებულა.

ორივე მასალის ავტორად ერთი და იგივე ჟურნალისტია მითითებული და ორივე შემთხვევაში ნაცვლად იმისა, რომ მკითხველისთვის გადამოწმებული, ფაქტები და შესაბამის საკითხზე კომპეტენტური სახელმწიფო უწყებების კომენტარები შეეთავაზებინა, მასალაში მხოლოდ ტურიზმის ექსპერტის სტატუსით ჩაწერილი რამდენიმე ადამიანის კომენტარია მოცემული


“რეზონანსმა” 29 ივლისს “ქართველ მუსლიმთა კავშირის” თავმჯდომარეზე, ტარიელ ნაკაიძეზე რამდენიმე მასალა გამოაქვეყნა, რომელიც როგორც ნაკაიძეს, ასევე მუსლიმ თემს არასწორი ინტერპრეტაციის გამო უარყოფით კონტექსტში წარმოაჩენდა.

ერთ-ერთი მასალა, რომელსაც “თუ დაგვჭირდება, მესამე მეჩეთსაც ავაშენებთ, მეოთხესაც და მეხუთესაც - ფეხებზე მკიდიხართ” ერქვა, ნაკაიძის ფეისბუკში გამოქვეყნებულ სტატუსზე დაყრდნობით მომზადდა. სტატუსი, სავარაუდოდ, აჭარის მთავრობის თავმჯდომარის, თორნიკე რიჟვაძის მიერ გავრცელებულ განცხადების გამოხმაურება უნდა იყოს, სადაც ის ამბობდა, რომ ბათუმში მეჩეთი მხოლოდ ქართული ფულით უნდა აშენდეს. ამ სტატუსში ნაკაიძე, სავარაუდოდ, რიჟვაძეს მიმართავდა, რომ “ფეხებზე ეკიდა” მისი გადაწყვეტილებები და მეჩეთს მალე ააშენებდნენ.

იმის მიუხედავად, რომ “ფეხებზე მკიდია თქვენი გადაწყვეტილებები” დიდი ალბათობით, მხოლოდ აჭარის მთავრობის განცხადებას შეეხებოდა, “რეზონანსმა” სათაურში სიტყვების ფორმულირება შეცვალა და დაწერა “ფეხებზე მკიდიხართ”, რაც მკითხველისთვის შესაძლოა ტოვებდეს განცდას, რომ ნაკაიძე ყველას მიმართავს. ნაკაიძის სტატუსი ყოველგვარი კონტექსტის და დამატებითი ინფორმაციის გარეშე გამოქვეყნდა

ამავე დღეს, 29 ივლისს “რეზონანსმა” ნაკაიძის განცხადების შეფასების შესახებ პარტია “ემსახურე საქართველოს” ლიდერის, მურმან დუმბაძის კომენტარზე მასალა მოამზადა. დუმბაძე ამბობდა, რომ ნაკაიძეს მეჩეთის მშენებლობით პოლიტიკაში უნდოდა შესვლა. „მეჩეთი, ისევე როგორც ეკლესია, არის საინჟინრო ნაგებობა. მეჩეთის მშენებლობის საკითხი აღმსარებლობის თავისუფლებასთან კავშირში არ არის. არის ბათუმში მეჩეთი, რომელიც ფუნქციონირებს და არავითარი პრობლემას არ ქმნის“, - თქვა დუმბაძემ “რეზონანსთან” საუბრისას. მასალაში არ ისმის ალტერნატიული აზრი, მით უფრო, რომ საკითხი სენსიტიურია და შესაძლოა, მეჩეთის აშენებასთან დაკავშირებით არასწორი წარმოდგენები შექმნას. გარდა ამისა, მასალაში არ არის აღნიშნული, რომ მუსლიმი თემი ბათუმში მეჩეთის აშენებას რამდენიმე წელია ითხოვს, თუმცა უშედეგოდ.


მას შემდეგ, რაც საკონსტიტუციო სასამართლომ მარიხუანის მოხმარება ლეგალურად მიიჩნია, “რეზონანსის” ვებგვერდზე არაერთი ნეგატიური შინაარსის მასალა გამოქვეყნდა. 30 ივლისიდან 1 აგვისტოს ჩათვლით პერიოდში 25-ზე მეტი სტატია იძებნება. მასალების მცირე ნაწილი საინფორმაციო შინაარსისაა, ნაწილი კი უარყოფითი შეფასებები, სხვადასხვა პირის მიერ სოციალურ ქსელში გამოთქმული მოსაზრებებია.

მაგალითად, უცვლელად გამოქვეყნდა “ლეიბორისტული პარტიის” ლიდერის, შალვა ნათელაშვილის ფეისბუკზე გამოქვეყნებული სტატუსი, რომელშიც ის ამბობდა, რომ დავკარგავთ მომავალ თაობას, რადგანაც “მძიმე ნარკოტიკების მიღებამდე ნარკომანები სწორედ მარიხუანას კოლეჯს ამთავრებენ ჯერ”. მოქმედი პარლამენტარი, აკაკი ზოიძე კი ამბობდა, რომ მარიხუანის მოხმარების დროს 7-ჯერ იზრდება ადამიანის ფსიქოზური მდგაომრეობა. არცერთ ამ მასალაში წარმოდგენილი არ იყო ალტერნატიული აზრი.

იყო შემთხვევა, როცა მასალა მანიპულაციური სათაურით გამოაქვეყნა, რომელიც რესპონდენტის აზრისგან განსხვავდებოდა. 31 ივლისს მომზადებული მასალა სათაურით: "საპატრიარქო მარიხუანას შემდეგ კოკაინის და ჰეროინის ლეგალიზებას ელოდება" რესპონდენტის მიერ ტელეკომპანია “იმედისთვის” მიცემული კომენტარის არასწორი ინტერპრეტაცია იყო. “იმედთან” მიცემულ კომენტარში დეკანოზი ანდრია ჯაღმაიძე ამბობდა, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს ეს გადაწყვეტილება “ერის ღალატის ტოლფასია” და “უარესსაც” ელოდებიან. “რეზონანსმა” კი დაწერა: “კანაფის მოხმარების ლეგალიზების შემდეგ, საქართველოს საპატრიარქო კოკაინის ლეგალიზებას ელოდება. პირველი კომენტარი საპატრიარქოს სახელით მამა ანდრიამ გააკეთა. მისი თქმით, საკონსტიტუციო სასამართლო უნდა გაუქმდეს, რადგან შესაძლოა მალე მოწევა სავალდებულოც კი გახდეს. მამა ანდრიას თქმით, 4 მოსამართლე ვერ უნდა წყვეტდეს "ოთხი მილიონი ადამიანის ბედს” .

19 ივლისს “რეზონანსმა” პრეზიდენტის სასახლეზე, შენობაზე, რომელიც თვეების განმავლობაში მმართველი პარტიისა და პრეზიდენტს შორის უთანხმოების მიზეზი იყო, მასალა მოამზადა. სტატიას “ახალი პრეზიდენტი "პრეზიდენტის სასახლეში" აღარ შევა” ერქვა. მასალაში მხოლოდ სამ რესპონდენტს სთხოვეს გამოეთქვათ მოსაზრება შევა თუ არა სასახლეში ახალი პრეზიდენტი. მიუხედავად იმისა, რომ არავის მტკიცებით ფორმაში არ გამოუთქვამს აზრი, სათაურში მაინც დადასტურებულ ფაქტად შესთავაზეს მკითხველს.

კიდევ ერთი საკითხი, რაზეც “რეზონანსის” მიერ დარქმეული სათაური და მასალის შინაარსი ერთმანეთთან თანხვედრაში არ იყო აშშ-ს მოქალაქეების, სმიტების ოჯახის ხადის ხეობაში მოკვლის საქმე იყო.

22 ივლისს “რეზონანსზე” მასალა გამოქვეყნდა სათაურით: „ექსპერტები გაოგნებულები იყვნენ, ბავშვის თავის ქალა თითქმის არ არსებობს – ლორა სმიტი გაუპატიურებულია“ . ტექსტი ეფუძნებოდა“კვირის პალიტრის” სანდო წყაროს და თან ერთვოდა ექსპერტიზის დასკვნა, რომელიც მანამდე გასაჯაროვდა. ექსპერტიზის დასკვნაში არაფერი ეწერა გაუპატიურებაზე, თუმცა აღნიშნული იყო, რომ საქმზე ბრალდებულის დნმ აღმოჩენილი იყო გარდაცვლილი ლორა სმიტის სხეულში. ეს გარემოება სექსუალურ კავშირზე მიანიშნებდა. გარდა ამისა, გამოცემამ სათაურად გამოიტანა ბრჭყალებში ჩასმული წინადადება („ექსპერტები გაოგნენულები იყვნენ, ბავშვის თავის ქალა თითქმის არ არსებობს”), რაც ტოვებდა მოლოდინს, რომ მსგავსი შინაარსის აზრს ამოიკითხავდა მასალაშიც. თუმცა მასალის სრულად გაცნობის შემთხვევაშიც კი, მკითხველი ვერ შეიტყობდა ვისი ციტატაა გამოტანილი სათაურად.

ამავე საკითხზე კიდევ ერთი მასალა და ისევ იმავე წყაროზე დაყრდნობით 23 ივლისსაც მომზადდა. მასალას "ჯერ სექსუალურად იძალადა, მერე კი წყალში აყოფინებდა თავს, ვიდრე ქალი არ დაიხრჩო" - კობაურმა დანაშაული აღიარა” ერქვა.

სათაურში მტკიცებით ფორმაში ეწერა, რომ ბრალდებულმა დანაშაული აღიარა, თუმცა მასალაში “აღიარება” საერთოდ არ იყო ნახსენები. აღსანიშნავია, რომ საგამოძიებო უწყებების ინფორმაციით, საქმზე ბრალდებულმა დანაშაული დაკავების დროს აღიარა, თუმცა მას მერე ყველა სასამართლო სხდომაზე ისიც და მისი უფლებადამცველებიც ამას არ ადასტურებენ.

24 ივლისს “რეზონანსის” ვებგვერდზე RMG - გოლდის დირექტორთან, ჯონი შუბითიძესთან ინტერვიუ გამოქვეყნდა სათაურით "არემჯი" გარემოსდაცვით პროგრამაზე 2020 წლის ბოლომდე 30 მილიონ ლარს დახარჯავს".

ამ კომპანიის მიმართ მუდმივად ისმის კრიტიკა ბუნების დაბინძურებასთან დაკავშირებით, მასალა კი ტოვებდა შთაბეჭდილებას, რომ ამ კრტიკის ფონზე კომპანიის საქმიანობის დადებითაც წარმოჩენა იყო მიზანი.

მაგალითად, ჟურნალისტმა იკითხა გარემოსთვის მიყენებულ 30 მილიონიან ზარალზეც, რაზეც რესპონდენტმა უპასუხა, რომ: “2014 წლიდან, ანუ მას შემდეგ, რაც კომპანიამ დაიწყო ოპერირება, გარემოზე მიყენებული ზიანი, სრული პასუხისმგებლობით შემიძლია განგიცხადოთ, გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე 30 მილიონი”.

ამ პასუხის მოსმენისას ჟურნალისტს არ გასჩენია კონტრშეკითხვა, კონკრეტულად რა ოდენობის ზიანს აღიარებს კომპანია. ამავე ინტერვიუით გამოჩნდა, რომ ან ჟურნალისტს საერთოდ არ მიუღია მონაწილეობა ამ ინტერვიუს ჩაწერაში, ან არ მოემზადა. ამას აჩვენებს ის გარემოებაც, რომ არ წარუდგინა რესპონდენტს კონკრეტული ზიანის აღმნიშვნელი რიცხვები, რომელიც კომპანიის საქმიანობითაა გამოწვეული და მკითხველისთვის კომპანიის მიმართ არსებულ პრეტენზიებს უფრო საფუძვლიანად წარმოაჩენდა.

აღსანიშნავია, რომ აღნიშნული მასალა რუბრიკაში “ბიზნესპრესი” გამოქვეყნდა გაზეთ “რეზონანსის” 24 ივლისის ნომერში. ამავე გაზეთის ბოლო ფურცელზე ვკითხულობთ, რომ ამ რუბრიკაში გამოქვეყნებული მასალა დაფინანსებულია.

კიდევ ერთი მასალა, რომელიც თავისი შინაარსიდან გამომდინარე სარეკლამო მასალად შეიძლება მივიჩნიოთ 26 ივლისს გამოქვეყნდა და “ვივუსის” მოხმარების წესებს ეხება. მასალაში კითხვა-პასუხით აღწერილი იყო, როგორ შეიძლება ისარგებლოს მომხმარებელმა სწრაფი სესხით.

არცერთ ამ შემთხვევაში რეკლამის აღმნიშვნელი ნიშანი მითითებული არ იყო.

10 აგვისტოს გამოცემებმა kvira.ge, reportiori.ge და pia.ge გამოაქვეყნეს მასალა, თითქოს WASHINGTON DAILY-მ გაავრცელა ინფორმაცია საქართველოს პრეზიდენტის, გიორგი მარგველაშვილის მიერ მარიხუანის მოწევის გამო დაჯარიმების შესახებ. გამოცემები ირწმუნებიან, რომ ამერიკული გამოცემა "ვაშინგტონის შტატის პოლიციის დეპარტამენტზე დაყრდნობით წერს, რომ მარტში აშშ-ში ვიზიტისას გიორგი მარგველაშვილი არა სიგარეტის, არამედ სასტუმროს ნომერში მარიხუანის მოწევის გამო დააჯარიმეს."  იქვე აღნიშნულია, რომ სასტუმროს ადმინისტრაციას საქართველოს პრეზიდენტისთვის ჯარიმა ოფიციალურად უნდა გამოეწერა, თუმცა, დელეგაციის წევრების მცდელობის შედეგად დოკუმენტში გიორგი მარგველაშვილის დაჯარიმების მიზეზად თამბაქოს მოხმარება ჩაიწერა.

მასალას თან ახლავს ინგლისურენოვანი  ე.წ. სქრინი, სადაც თითქოსდა ამერიკული გამოცემის სტატიაა ასახული. გამოცემები დასძენენ, რომ ინფორმაცია ამის შესახებ სოციალურ ქსელში მოიძიეს. მარტივი ძიებითაც ცხადია, რომ WASHINGTON DAILY საერთოდ არ არსებობს. დაახლოებით ამ სახელით იძებნება მხოლოდ WASHINGTON DAILY NEWS, რომელსაც მსგავსი არაფერი დაუწერია. ქართულ გამოცემებს კი სოციალურ ქსელში გავრცელებული არც ყალბი ფოტო არ გადაუმოწმებიათ და არც ფოტოზე არსებული ინფორმაცია. არც ერთ აღნიშნულ მასალაში არ ჩანს მცდელობა, რომ თუნდაც პრეზიდენტის ადმინისტრაციასთან შეეცადნენ გაერკვიათ, მართლაც დაჯარიმდა თუ არ გიორგი მარგველაშვილი. 

უფრო მეტიც, ქართული მედიასაშუალებების მიერ არაზუსტი მასალის გავრცელებიდან მალევე მარგველაშვილის ქმედება დაგმო  მამუკა არეშიძემ, რომელმაც ექსპერტის სტატუსით "პრაიმტაიმის" პრესკლუბში პრესკონფერენცია გამართა. მისი შეფასება "პრაიმტაიმმა" გამოაქვეყნა და აღნიშნა, რომ არეშიძე გამოეხმაურა "დასავლური პრესის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას, რომ პრეზიდენტი გიორგი მარგველაშვილი ამერიკაში ვიზიტის დროს მარიხუანას მოწევისთვის დააჯარიმეს. ექსპერტი ამბობს, რომ ეს განცხადება მისთვის მოულოდნელი და შოკისმომგვრელი იყო".

8 აგვისტოს გაზეთ რეზონანსის ვებსაიტმა და სააგენტო news.coa.ge-მ გაავრცელეს ინფორმაცია თითქოს საქართველოს პრეზიდენტობის დამოუკიდებელი კანდიდატის, სალომე ზურაბიშვილის განცხადებას რუსეთის პრეზიდენტი, ვლადიმერ პუტინი ეხმაურება. სალომე ზურაბიშვილმა განაცხადა, რომ 2008 წელს აგვისტოს ომი საქართველომ დაიწყო. გამოცემების მტკიცებით კი, ამის საპასუხოდ ვლადიმერ პუტინმა ამ განცხადებას "უპრეცედენტო გმირობა" უწოდა. 

რეზონანსმა თავდაპირველად წყაროდ რუსული მედია მიუთითა. ვინაიდან მსგავსი ინფორმაცია არსად იძებნებოდა, "მედიაჩეკერი" დაუკავშრდა რეზონანსს და კონკრეტული წყაროს მითითება სთხოვა. რედაქციამ კი განაცხადა, რომ ისინი cyc.ge-ს დაეყრდნენ, რის შემდეგაც მასალა ჩასწორდა და წყაროდ აღნიშნული ვებსაიტი მიეთითა. საძიებო სისტემაში ჩანს, რომ cyc.ge-ზე მსგავსი მასალა მართლაც იყო გამოქვეყნებული, თუმცა ამ დროისთვის წაშლილია. ამასთან, რატომ მიიჩნია გამოცემამ ეს ვებსაიტი პუტინის განცხადებების მოსაძიებლად რელევანტურ წყაროდ გაუგებარია. 

ომსა თუ კონფლიქტის ზონაში მუშაობა ნებისმიერ ადგილზე დიდ ფსიქოლოგიურ და ფიზიკურ მზადყოფნას მოითხოვს. თუმცა, საქმე გაცილებით რთულადაა, როდესაც შენს ქვეყანაში მიმდინარე ომს აშუქებ. რუსეთ-საქართველოს ომიდან 10 წლის შემდეგ “მედიაჩეკერთან” საუბარში ქართველი რეპორტიორები იხსენებენ, როგორ მუშაობდნენ იმ დღეებში.

გოგა აფციაური


გოგა აფციაური რადიო თავისუფლების ჟურნალისტია და წლებია კონფლიქტის ზონაში მუშაობს. ამბობს, რომ სროლა და ხალხის დაშინება დღეს უკვე ოკუპირებულ სოფლებში 2008 წლის ივლისის ბოლოდან დაიწყო. 4 აგვისტოდან კი უკვე აქტიური შეტევა განხორციელდა სოფლებზე - ნული და ავნევი. პირველი მსხვერპლი და დევნილები სწორედ ამ სოფლებში იყო.

„საკუთარი ქვეყნის ომის გაშუქება, ალბათ, ყველაზე რთული ამბავია ჟურნალისტისთვის. გარდა იმისა, რომ პროფესიული მოვლეობა უნდა შეასრულო და ნაკლები ემოციით ილაპარაკო იმ ომზე, რომელიც შენს ქალაქში მიმდინარეობს, ვალდებული და პასუხისმგებელი ხარ ოჯახის წევრები დაიცვა. გორში მეუღლე, დედა და შვილები ცხოვრობდნენ, მათ ევაკუაციაზეც უნდა მეზრუნა. 8-ში საღამოს ბავშვები ნათესავებმა წაიყვანეს, 9-ში, გორი რომ დაიბომბა, მეუღლეც გავიყვანე ერთ-ერთ სოფელში. ამ დროს ბავშვი მოიწამლა და თბილისში, კლინიკაში მოგვიხდა მისი გადაყვანა. ჩავიყანეთ და მალევე დავბრუნდი უკან, უკვე ოკუპირებულ ქალაქში, სადაც 7 თუ 8 საგუშაგოს გავლა მოგვიწია. რუსები გვიმოწმებდნენ ყველაფერს, ისინი აკონტორლებდნენ იქაურობას. გორი მდუმარე ქალაქად იყო ქცეული, საკუთარი ნაბიჯების ხმა რომ გესმოდა ექოსავით. ცოტა უფრო მშვიდად ვიყავი, რადგან ოჯახი აღარ იყო ქალაქში და ვცდილობდი მაქსიმალურად ვკონცენტრირებულიყავი საქმეზე. მინდოდა ყველაფერი გამეშუქებინა, რომ ყველას ენახა ის სურათი, რასაც ჩემი თვალით ვხედავდი. მახსოვს, დღიურები გავაკეთე რადიოსთვის, დღესაც ინახება ინტერნეტში, „ომის დღიური გორიდან“- ასე ქვია.

ვუყურებდი რუსებს, როგორ დადიოდნენ ქალაქში და მიუხედავად იმისა, რომ ემოციურად ძალიან გადაღლილი ვიყავი, ვცდილობდი მათი კომენტარი მომეპოვებინა, მეკითხა რას ფიქრობდნენ, როდის წავიდოდნენ და ა.შ. ეს არ იყო ადვილი, მაგრამ პროფესიული ვალდებულება უფრო წინ დგება ასეთ დროს. რა თქმა უნდა, ფსიქოლოგიურად ურთულესი იყო იმ ადამიანებთან კონტაქტი, რომლებიც ძარცვავდნენ და წვავდნენ შენს ქალაქს, ადამიანებს კლავდნენ. როგორია მათთან ინტერვიუს ჩაწერა?! მაგრამ დავძლიე ყველანაირი ემოციური განწყობა და მაინც ვიმუშავე.

ჟურნალისტები ძალიან მოუმზადებლები ვიყავით, პრესის ჯავშან ჟილეტებიც კი არ გვქონდა, ჩვეულებრივი მაისურით და ბოტასებით, სამოქალაქო ფორმით ვმუშაობდით. მერე კი ჩამოუვიდათ ეკიპირება, ჩემიც ჩამოვიდა რედაქციაში, მაგრამ აღარ წამომიღია თბილისიდან.

პირველ დღეებში ინფორმაციის ვაკუუმი იყო ჟურნალისტებს არ ჰქონდათ სათანადო ინფორმაცია, სად რა ხდებოდა, ვინ რომელ სოფელს აკონტროლებდა. მე ვიცოდი, რადგან ადგილობრივი ვარ, დეტალურად ვიცოდი რუკაზე რომელია ქართული სოფელი, რომელი - ოსური, ამან გამიადვილა მუშაობა. ჩამოსულ ჟურნალისტებს კი თავიდან ძალიან უჭირდათ, რის გამოც ტრაგიკული შემთხვევაც მოხდა - ჩვენი კოლეგები დაიღუპნენ. 12 აგვისტოდან ხელისუფლებაც მობილიზდა და რუკები მოიტანეს, მედიაცენტრი გაიხსნა. ხაზები გაავლეს, სადამდე იყო შედარებით უსაფრთხო მისვლა და ა.შ.

დათო ჩხიკვიშვილი


20 წელზე მეტია დათო ჩხიკვიშვილი სააგენტო „როიტერის“ ოპერატორია. მსოფლიოს სხვადასხვა ცხელ წერტილში კონფლიქტები და ომები არაერთხელ გაუშუქებია . გამოცდილ რეპორტიორს საკუთარ ქვეყანაში ომის დროს მუშაობა განსაკუთრებით მძიმედ ახსოვს.

„რა თქმა უნდა, ყველგან რთულია ასეთი ტრაგედიების ყურება. როდესაც სხვაგან ვხვდებოდი ცხელ წერტილებში, რატომღაც სულ ვფიქრობდი, - კიდევ კარგი, რომ ჩემი ქვეყანა არაა, მოვრჩები მივლინებას და დავბუნდები სახლში. ომი რომ დაიწყო, მაშინვე ეს გამახსენდა, თითქოს გამიზნულად, რასაც ფიქრობ და რისიც გეშინია, ზუსტად ის მოხდა.

5-ში ჩავედით სოფელ ნულში სროლების ხმა პერიოდულად უკვე ისმოდა, პროვოკაციები გახშირებული იყო. მაგრამ მაინც ყველას გვეგონა, რომ განიმუხტებოდა ვითარება, ომზე მაინც არავინ ფიქრობდა. იქ ადგილობრივ პოლიციელებსაც ვესაუბრეთ. როგორც მერე გავიგეთ, 6-ში თუ 7-ში ორი მათგანი მოუკლავთ.

9 აგვისტოს დაბადების დღე მაქვს, შვებულებაში გავდიოდი, ბაკურიანში ვგეგმავდი წასვლას, მაგრამ ბაკურიანის მაგივრად ომში აღმოვჩნდი. 7 აგვისტოს საღამოდან სოფელ მეღვრეკისის გადასახვევთან გავჩერდით გადასაღებად და ვითარების განვითარებას ველოდებოდით. ჯერ კიდევ არ ვფიქრობდი, რომ ამას ომის სახე მიეცემოდა. გამთენიისას სროლების ხმა თანდათან გააქტიურდა, ცოტა ხნით ჩავთვლიმე და უცებ გასროლის ძლიერმა ხმამ გამეღვიძა. მერე ორი ვერტმფრენი გამოჩნდა. კამერა მქონდა ფირზე, კასეტებით, ახლა ჩიპებია, რაც ბევრად სწრაფია, ერთიანად გადააქვს მასალა. იქ კი დრო გჭირდებოდა ვიდეოს კომპიუტერში შესაყვანად,თან ინტერნეტიც ცუდად იჭერდა.

8-ში დილით უკვე სხვა ჟურნალისტებიც მოვიდნენ და ჩვენი სამხედრო მანქანების კოლონაც გამოჩნდა, ცხინვალის მიმართულებთ მიმავალი. ისე დამაჯერებლად მიდიოდნენ, ვიფიქრე, რომ ბოლოს და ბოლოს დასრულდებოდა ის, რაც წინა დღეებში ხდებოდა. დაახლოებით 3 საათზე , როცა უკან დაიწყეს გამოსვლა და დაჭრილებიც დავინახეთ, მიხვდი, რომ ცუდად იყო საქმე. ერთი კადრი მახსოვს: სამხედრო სატვირთო მანქანა გამოდიოდა, გადაღება დავიწყეთ, გავაყოლეთ კამერა მანქანას და კადრის ბოლოს ჩამოწეული ბორტიდან ფეხები დავინახეთ. ალბათ დაჭრილები იყვნენ, ან დაღუპულები, ან ორივე ერთად, არ ვიცი. უცებ ყველამ დავწიეთ კამერები, გადაღება შევწყვიტეთ, ასეთი რაღაც არასდროს გაგვიკეთებია ადრე, გამოცდილი ოპერატორები ვიყავით, ინსტინქტურად მოხდა.

მერე დაბომბვებიც დაიწყო, ერთ-ერთი მონტაჟის დროს, დაახლოებით 100 მეტრში ჩამოვარდა ჭურვი. ნახევარი გრადუსის სხვაობა რომ ყოფილიყო ლულის დამიზნებისას, შეიძლებოდა ზუსტად ჩვენს ადგილზე დაცემულიყო. თუმცა, იმაზე თუ დაიწყე ფიქრი, 5 წუთის მერე რა იქნება, ვერ იმუშავებ. იმ მომენტში უბრალოდ შენს საქმეს აკეთებ. მეორე ამბავია, რომ უაზრო რისკი არ უნდა გასწიო და ზღვარი დაიცვა, თან საქმე გააკეთო, თან თავს გაუფრთხილდე. ეს ზღვარი კი გამოცდილებაა. ადრე უფრო ვრისკავდი ხოლმე, მაგრამ ყველას ვეუბნები და ეს ჩემი სიტყვები არაა, რომ არცერთი კადრი არ ღირს სიცოცხლის ფასი. თუ გადაიღე და მოგკლეს, აზრი?! უნდა გადაიღო და გამოიტანო მასალა. ამიტომაც იყო, იქ რომ გავჩერდით და უფრო შორს, ცხინვლისკენ აღარ წავედით.

შენს ქვეყანაში მიმდინარე ომის გაშუქება ემოციურად ძალიან რთულია. სხვაგან რომ ხარ, მაინც ის განწყობა გაქვს, რომ შენ ნაკლებად გეხება. კი, რა თქმა უნდა გეცოდება ის ხალხი, ცდილობ დაეხმარო რითიც შეგიძლია, თუნდაც შენი კადრებით და ამის მსოფლიოსთვის ჩვენებით. მაგრამ ამ შემთხვევაში ვერსად მიდიხარ, ომი მოდის შენთან. სახლში გაიქცევი და იქაც შეიძლება მოგადგეს. დასაბრუნებელი არსად გაქვს. მახსოვს, ახალი ფეხსაცმელი მქონდა ლონდონში ნაყიდი, რომელიც ძალიან მომწონდა და პირველად 7 აგვისტოს რომ წავედით გადასაღებად, მაშინ ჩავიცვი. იმ ამბების მერე დანახვაც არ მინდოდა, არასდროს ჩამიცვამს, იმდენად ცუდთან ასოცირდებოდა, გადავყარე.

დათო კაკულია


დათო კაკულია ომის დროს 23 წლის იყო და ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ში”მუშაობდა. 7 აგვისტოს, გამთენიისას, მეგობრებთან ერთად გასართობად იყო გასული, როცა პროდიუსერმა დაურეკა და გორში წასვლა სთხოვა.

“მითხრა ხვალ პრეზიდენტმა გორში დაჭრილი სამხედროები უნდა მოინახულოსო, სამხედრო ძალიან ცუდად მომხვდა ყურში, - სამხედრო თუ დაიჭრა, ე.ი. რაღაც ცუდი ხდება. მაშინვე სახლში წავედი, მოვემზადე და გორის ჰოსპიტალში ჩავედი. სამხედროები მძიმედ იყვნენ დაჭრილი, ნაღმმტყორცნის გამოყენებით. გამოვედი თუ არა ჰოსპიტალუდან, ნახევარ საათში ერთ-ერთმა წყარომ დამირეკა, სამხედრო ძალებში განგაშაო, ამან საერთოდ დამაბნია. წავედით შემოვლით გზაზე, რომელსაც ახლა ჩვენ ვერ ვაკონტროლებთ, რომ გადაგვეღო, გვქონდა ინფორმაცია, რომ იცხრილებოდა სოფლები.

როცა ომს აშუქებ, აუცილებელია შენს სამშვიდობო ძალებს გააგებინო, რომ ამ მონკვეთზე მუშაობ, საჭიროების შემთხვევაში დახმარება რომ შეძლონ. ამიტომ მათ ტერიტორიაზე შევედით. ამ დროს ჯავშანმანქანა შემოვიდა, საიდანაც დასისხლიანებული ჯარისკაცები გადმოვიდნენ, - მთელი ღამე ვიბრძვით, გვიტევენ მაგრად, ასეთი ჯერ არ ყოფილაო. უფრო მეტად შევშფოთდით, გზა გავაგრძელეთ, ზუსტად არ მახსოვს სახელი, მაგრამ ჩვენი საგუშაგო პოსტი იყო და იქ ვერ ვნახეთ ჩვენი სამშვიდობოები. დავინახეთ ძალიან ბევრი გილზა, გავსრიალდით კიდეც, უცებ შევედით ამ ტერიტორიაზე და მახსოვს ვიღაცის ხელი დავინახეთ, გვიყვირეს დაიხარეთო, გადავირბინეთ. ჩვენები ჩასაფრებული იყვნენ, გვითხრეს გადარჩენილები ხართ, სნაიპერი გვამუშავებს, არ ჩერდებაო. ამას რასაც უყურებთ, მთელი ღამის ბრძოლის შედეგია, სავარაუდოდ უფრო მაგრად დაგვარტყამენ, ასეთი რაღაც არ მომხდარა აქამდეო.

ომი არ დაწყებულა 8 აგვისტოს, არც 7-ში, ვინც იქ დადიოდა, აშუქებდა მოვლენებს ან დამკვირვებელი იყო, ყველამ იცის, რომ ივლისის ბოლოდან სულ იყო ინტენსიური სროლები, ხან ნაღმმტყოცნების აფეთქება. ქართული მედია აბსოლუტურად მოუმზადებელი იყო ომში მუშაობისთვის. ზოგადად, სახელმწიფო იყო ამ მხრივ მოუმზადებელი, იმიტომაც წავაგეთ საინფორაციო ომი, ჩვენი დაშავებულები გაასაღეს თავისად და ა.შ. ჩვენ ბევრ რამეზე არ გვქონდა ინფორმაცია, ამ დროს რუსული მედია ყველანაირად მობილიზებული იყო. ყველაფერი ჰქონდათ იმისთვის, რომ გაეშუქებინათ ომი, ჯავშანჟილეტები, გადამცემები, ყველანაირი ტექნიკა. ახლა რომ ვიხსენებ, ვერ ვიმუშავე ისე, როგორც მინდოდა, არავის უსწავლებია. მერე დაიწყო ამის სწავლება, მერე გავიარეთ რაღაც კურსები. სამხედრო ჟურნალისტიკას სჭირდება სწავლა.

თუკი ვსაუბრობთ იმაზე, რომ ჩვენ რაღაც ვერ გავაშუქეთ და ვერ ვაჩვენეთ, ალბათ ერთი ისაა ჩემთვის, რომ ვერ გადავიღე და ვერ ვაჩვენე, როგორ იბრძვის საკუთარი ქვეყნისთვის ქართველი ჯარისკაცი, რამდენიმე მომენტის გარდა. არადა ძალიან ბევრი იყო საჩვენებელი. ჟურნალისტების უმეტესობა მშვიდობიანად რომ გადავრჩით, ამაში დიდი წვლილი სწორედ ჩვენს ჯარისაცებს მიუძღვით. არ გვაძლევდნენ საშუალებას მათთან ერთად ჯავშანმანქანებზე დამსხდარიყავით და ისე შევსულიყავით გადასაღებად. იყო შემთხვევები, როდესაც შევიპარე და მომატრიალეს. მუშაობა ურთულესია და არავინ თქვას, რომ არ ეშინია, ისე გეშინია, როგორც არასდროს, - როდესაც 15 მეტრში ყუმბარა სკდება, შენს წინ ხეს ან ქვას ტყვია ხვდება, დაჭრილს და დასისხლიანებულ ადამიანს ხედავ დაგდებულს, გეშინია. არ გიყვებით ფილმიდან, რეალობაში ნანახს გიყვებით, შენი ქვეყნის ომია, შენი რეალობა და ეს ძალიან მძიმეა.

რადიო თავისუფლებამ 7 აგვისტოს გამოაქვეყნა მასალა სათაურით „ღამე ერთი წელივით გაიწელა“, რომელშიც “ცხინვალში მცხოვრები მილენა გოგიჩევა ომიდან მეათე წლისთავზე ახლო წარსულში მომხდარ ტრაგიკულ ამბებზე ჰყვება”. მასალას არ აქვს ზეპირი თხრობის ფორმატი, როდესაც მოქალაქეები პირად ისტორიებს, განცდებს იხსენებენ. ტექსტი სტატიის სტილში, ერთ რესპონდენტზე (მილანა გოგიჩევაზე) დაყრდნობით მოგვითხრობს 2008 წლის რუსეთ - საქართველოს ომის დროს მომხდარ მოვლენებზე და პირადი ემოციების, შთაბეჭდილებების გარდა, შეიცავს ფაქტებსაც და მძიმე ბრალდებებსაც. მაგალითად, რესპონდენტი ამბობს:

• რვა აგვისტომდე სიმშვიდე იყო. აქამდე ხდებოდა გასროლები და ისროდნენ ქართველები.

• ქართულმა ვერტმფრენებმა ცხინვალი დაბომბეს. ჩვენს კარლ მარქსის სახელობის ქუჩაზე მეზობელი სახლი ააფეთქეს.

• ქართველი ჯარისკაცები მხეცურად ხვრეტდნენ ოჯახებს მანქანებში.

• ისინი ქართველმა ჯარისკაცებმა ჩაცხრილეს ისააკ ხარებოვისა და გმირების სახელობის გზაჯვარედინთან.

მასალაში არ ჩანს მოცემული ბრალდებების რაიმე სხვა წყაროებით გადამოწმების მცდელობა ანდა ოფიციალური ინფორმაციის წარმოჩენა, რაც მკითხველს შესაძლებლობას მისცემდა, დაენახა რეალური სურათი თუ რა ხდებოდა იმ პერიოდში. ტექსტს თან არ ახლდა განმარტება, სადაც ახსნიდა გამოქვეყნების მოტივაციას და იქნებოდა მინიშნებული, რომ რედაქცია სტატიის შინაარსს არ იზიარებს.

საერთაშორისო ორგანიზაციების თუ მედიის სარედაქციო კოდექსები კონფლიქტის გაშუქებისას ცალსახად უსვამს ხაზს ადამიანური ისტორიების მნიშვნელობას, განსაკუთრებით კი კონფლიქტის სხვადასხვა მხარეს მყოფი ადამიანების მოსაზრებების წარმოჩენას, რაც შესაძლებლობას იძლევა იცოდნენ მოქალაქეებმა თუ რას ფიქრობენ, რა განწყობებია ოკუპირებულ ტერიტორიაზე. ომის თემაზე მუშაობა გულისხმობს კონფლიქტში მონაწილე მხარების წარმოჩენას, დაზარალებულთა ცხოვრების ჩვენებას, რაც არ უნდა მიუღებელი იყოს მათი მოსაზრებები რომელიმე ჯგუფისთვის.

თუმცა, ყველა რეკომენდაციაში განსაკუთრებული აქცენტი კეთდება სიზუსტეზე, ნეიტრალურ ტონსა და მიუკერძოებლობაზე. მაგალითად, ეუთოს მიერ უკრაინაში მომხდარი ომის შემდეგ შექმნილ სახელმძღვანელოში მითითებულია, რომ მედიას განსაკუთრებული დაფიქრება მართებს ყველა სიტყვასა და განმარტებაზე, რასაც ის იყენებს ამ თემაზე მუშაობაისას. კონფლიქტში ჩართულ მხარეებთან დაკავშირებით კი ყველა ფაქტი გადამოწმებული უნდა იყოს. “სანდოობისთვის გაშუქება უნდა იყოს ზუსტი, მიუკერძოებელი და პასუხისმგებლიანი. ეს ეხება სამუშაოს ყველა ასპექტს - ისტორიების შერჩევას, ტექსტის, ხმის რედაქტირებას, სათაურის წერას, პროდიუსინგს თუ ნიუსრუმის მართვას”, - ნათქვამია International Media Support -ის სახელმძღვანელოში, რომელიც იუნესკოს მხარდაჭერით შეიქმნა.

საზოგადოებაში გამოთქმული კრიტიკის შემდეგ რადიო თავისუფლებამ სტატიას განმარტება დაურთო და აღნიშნა, რომ ეს ინტერვიუ ცხინვალიდან სრული სურათის საჩვენებლად გამოაქვეყნა. იქვე დაურთეს მათ მიერ მომზადებული სხვა მასალები, რომელიც მათი თქმით, რუსეთის აგრესიის მასშტაბებს აჩვენებს.

“10 წლის შემდეგ ცხინვალში მხოლოდ ასეთი ინტერვიუა შესაძლებელი და ჩვენს თანამემამულეებს არ აქვთ საშუალება ჩვენთან უშუალო კონტაქტის; კიდევ ერთხელ: არ ვიზიარებთ ინტერვიუში გამოქვეყნებულ მოსაზრებებს. ასევე განვმარტავთ, რომ ინტერვიუში ნახსენები ფაქტები დადასტურებული არ არის”, - ნათქვამია განმარტებაში.

აღსანიშნავია, რომ რადიო თავისუფლებამ ეს განმარტება სტატიას ისე დაამატა, მკითხველისთვის არ მიუნიშნებია, რომ ტექსტი რედაქტირებულია და შესავალი მოგვიანებით დაემატა. როგორც საერთაშორისო მედიის, ისე საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის “შესწორების სტანდარტის” მიხედვით, მკითხველისთვის ნათელი უნდა იყოს, რომ ტექსტი შეიცვალა.

"მედია-რენტგენი" კვირაში ერთხელ ოთხშაბათობით ტელეკომპანია მაესტროს ეთერში საღამოს 10 საათზე გადის. გადაცემას POSTV ქმნის, რომელიც შალვა რამიშვილის, ლაშა ნაცვლიშვილის, ნუგზარ რუხაძის მიერ დაფუძნებული ინტერნეტ ტელევიზიაა. გადაცემის წამყვანის, ნიკოლოზ ლალიაშვილის განმარტებით, მედიარენტგენის მიზანი ყალბი ამბების და მისი ავტორების მხილებაა.

“კვირაში ერთხელ, ჩვენ ვარჩევთ, ერთ ყველაზე მავნებლურ ტყუილს, რითაც გვანებივრებენ ჟურნალისტები, ექსპერტები, თუ პოლიტიკოსები და მას ვუპირისპირებთ სიმართლეს”, - სწორედ ასე იწყებს ყველა გადაცემას წამყვანი, თუმცა ეს “მავნებლური ტყუილი” მხოლოდ ყოფილ ხელისუფლებას (ნაციონალურ მოძრაობას), ყოფილ პრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილს, საზოგადოების ლიბერალური შეხედულებების მქონე ნაწილს, არასამთავრობო ორგანიზაციებს, ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ს” და მოქმედ პრეზიდენტ გიორგი მარგველაშვილს უკავშირდება. გადაცემაში ნებისმიერი საკითხისა თუ პერსონის განხილვა, საბოლოო ჯამში, ნაციონალურ მოძრაობასთან და მათ 9 წლიან “რეჟიმთან” მიდის და მათივე კრიტიკით სრულდება. გადაცემაში ვერ შევხვდებით კრიტიკულ მოსაზრებას მოქმედი ხელისუფლების მისამართით.

ყველა გადაცემაში მოცემულია ე.წ. “ვიდეომხილების” რუბრიკა, სადაც რამდენიმე წუთის განმავლობაში, გადაცემის მთავარ თემაზე თუ კონკრეტულ პიროვნებაზე გაშარჟებულ, უფრო ზუსტად კი, არაეთიკურ და შეურაცხმყოფელ ეპითეტებსა და შეფასებებს ვისმენთ. ამის შემდეგ კი, თემის განხილვა სტუდიაში, მოწვეულ სტუმრებთან ერთად გრძელდება. სტუდიაში სტუმრების შემადგენლობაც უმეტესად უცვლელია. რესპონდენტების ჩამონათვალში თითქმის ყოველ გადაცემაში შევხვდებით - სოციოლოგ ვალერიან გორგილაძეს, უშუალოდ გადაცემის მთავარ პროდიუსერ შალვა რამიშვილს, პარლამენტის ყოფილ წევრ კობა დავითაშვილს და რეჟისორ გოგა ხაინდრავას.თუმცა აღსანიშნავია ისიც, რომ გადაცემაში მმართველი პარტიის წევრების სტუმრობაც იშვიათი არ არის, მაგალითად სტუმრობდნენ ეკა ბესელია, ვატო შაქარაშვილი, ბექა დავითულიანი .



მიკერძოება და ტენდენციურობა

ყველა გადაცემის თემატიკა მიკერძოებულად და გამოკვეთილად ტენდენციურად, უარყოფით კონტექსტში მხოლოდ საზოგადოების ერთ კონკრეტულ ჯგუფთან, სუბიექტთან და პოლიტიკურ ძალასთან არის გაიგივებული. გადაცემის წამყვანისა და სტუმრებისგან კრიტიკული და ხშირ შემთხვევაში შეურცხმყოფელი ეპითეტებიც მხოლოდ მათი მისამართით ისმის. მაგალითად, ასე იყო როდესაც "მედია-რენტგენი" ეხებოდა ხორავას ქუჩაზე არასრულწლოვნების მკვლელობას, როცა “მტრის ხატის შექმნის ტექნოლოგიას ამხელდა”, ნაციონალური მოძრაობის მმართველობის, როგორც რეჟიმს აფასებდა, განიხილავდა ე.წ. “Fake News” - ს, ყალბი პატრიოტიზსა და ცრუ ტოლერანტობას. ყველა ეს გადაცემა მხოლოდ ნაციონალური მოძრაობის და “მათი სატელიტი პარტიების” (როგორც ამას თავად გადაცემის წამყვანი არაერთხელ იმეორებს), მიხეილ სააკაშვილის, გიორგი მარგველაშვილის, საზოგადოების ლიბერალური შეხედულებების მქონე ნაწილის და არასამთავრობო სექტორის კრიტიკას და მათ გარშემო ნეგატიური განწყობის შექმნას ემსახურებოდა. საზოგადოების სხვა ნაწილს თუ პოლიტიკურ ძალებს “მედიარენტგენის” კრიტიკა არ დაუმსახურებია.

დაუსაბუთებელი ბრალდებები

"მედია-რენტგენის" კრიტიკა ხშრად დაუსაბუთებელ ბრალდებებს, მხოლოდ წამყვანისა და რესპონდენტების პირად შეხედულებებს ეფუძნება.

მაგალითად, 30 მაისის გადაცემაში საზოგადოების ლიბერალური ნაწილის მიმართ ისმოდა დაუსაბუთებელი ბრალდებები, თითქოს ისინი ცდილობენ, რომ “ყველა ქრისტიანს, ყველა პატრიოტს, ტრადიციული ურთიერთობების ყველა მომხრეს, მიაკეროს არა მხოლოდ პრურუსის იარლიყი, არამედ, მათი მიზანია, რომ ბოლოს ყველაფერი დაიყვანონ ფორმულამდე, რომ თუ არა ხარ “ნაცი” ე.ი. ხარ გაზპრომის აგენტი”.

ასევე სრულიად დაუსაბუთებლად, გადაცემაში, რომელიც ხორავას ქუჩის საქმეს ეხებოდა, კულტურის პალატის პრეზიდენტი დავით ოქიტაშვილი და ყოფილი პარლამენტარი კობა დავითაშვილი იმას ამტკიცებდნენ, რომ “საქმის გამოძიებიდან დაწყებული სასამართლოს გადაწყვეტილებით დასრულებილი, მთელი ეს პროცესი სტრუქტურებში ჩარჩენილი ნაციონალური მოძრაობის წევრების ავანტიურა და “რევოლუციის აგორების მცდელობა” იყო, რომელიც მათი შეფასებით მიხეილ სააკაშვილის ხელით იმართებოდა. “რევოლუცია დაიწყო მოსამართლემ უკანონო გადაწყვეტილებით და ის უნდა იჯდეს ციხეში, - ამტკიცებდა უაპელაციოდ კობა დავითაშვილი, წამყვანსაც არ გასჩენია სურვილი მოეთხოვნა ამ მოსაზრების გამამტკიცებელი არგუმენტები.

გადაცემაში ასევე შევხვდებით ბრალდებებს სამოქალაქო სექტორის მიმართ, თითქოს “ენჯეოების უმრავლესობას აქვს ძალიან კონკრეტული პოლიტიკური ამოცანა ეს არის ქვეყნის მმართველი ისტებლიშმენტის ჩამოშორება ქვეყნის მმართველობიდან”, რასაც მხოლოდ წამყვანის ან სტუმრის პირადი მოსაზრება უდევს საფვუძვლად და არის არის გამყარებული რაიმე კონკრეტული არგუმენტით თუ მტკიცებულებით.

სეზონის ბოლო გადაცემაში საქართველოს მოქმედ პრეზიდენტს ტყუილშიც დასდეს ბრალი. ერთ-ერთმა სტუმარმა, რეჟისორმა გოგა ხაინდრავამ განაცხადაა, რომ გიორგი მარგველაშვილმა მოიტყუა, როდესაც თქვა, რომ ნატოს ბრიუსელის სამიტზე საქართველოში ხელისუფლების ცვლილებით დაინტერესდნენო. “ნატოს სამიტზე არავის აინტერესებს, რატომ შეიცვალა საქართველოში ხელისუფლება”, - აღნიშნა მან. მისივე შეფასებით, პრეზიდენტი “ქვეყნისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობის მქონე კანონპროექტებს” ვეტოს მხოლოდ იმიტომ ადებდა, რომ გუნდისთვის ეჩვენებინა თუ როგორი თვითმყოფადი პიროვნებაა. წამყვანის შეფასებით კი, “გასული ხუთი წლის განმავლობაში, პრეზიდენტი ასრულებდა მუხრუჭის როლს პოლიტიკურ პროცესში. აფერხებდა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღებას და ყოველ ხელსაყრელ მომენტში თესავდა ინტრიგას საკუთარი ამბიციებიდან გამომდინარე”. რაიმე არგუმენტი ამ მოსაზრებების გასამყარებლად არც სტუმრებს უთქვამთ და არც წამყვანს მოუთხოვია,

შეურაცხმყოფელი შეფასებები

"მედია-რენტგენში" განსაკუთრებით უხვად შეხვდებით შეურაცხმყოფელ ეპითეტებსა თუ შეფასებებს. მაგალითად, ყოფილ პრეზიდენტზე მიხეილ სააკაშვილზე მოისმენთ, რომ ის “მარაზმუს ნიდერლანტსკი”, “ტრაგიკომიკური, ანიმაციური პერონაჟი”, “ღრმა ბავშვობიდან ჩაგრული”, “კიბის საფეხურზე მოსრიალე პატარა სასაცილო მიხო”, “პატარა მამაკაცი”, “მჩატე პიროვნება”, “სკოლის ასაკში ჩარჩენილი ჩაგრული მჩაგვრელია”, რომელსაც “აქვს ჩაგრული და განაწყენებული კაცის სინდრომი, ის მუდმივად ცდილობს ამტკიცოს, რომ ჭკვიანი, სექსუალური ინდივიდია”.
მსგავსი შინაარსის ეპითეტების ნაკლებობა არც მოქმედ პრეზიდენტის გიორგი მარგველაშვილის მისამართითაა. ის დახასიათებულია, როგორც “თვითმარქვია მარგველა”, “fake პრეზიდენტი”, “არასრულყოფილების კომპლექსით შემპყრობილ სამაზვანეცი”, “კომიკური ფიგურა, რომლის არაადეკვატურობამაც ქვეყანას, როგორც მატერიალური, ისე პოლიტიკური და რეპუტაციული ზიანი” მოუტანა, რომ მან ნატოს ბრიუსელის სამიტზე ელცინივით იცეკვა და ის ფუნქციაც კი ვერ შეასრულა, რომ ქვენისთვის თავი არ მოეჭრა.

დადებითი ტონი მოქმედი ხელისუფლების მიმართ

გადაცემაში გამოკვეთილად შეიმჩნევა მოქმედი ხელისუფლების მიმართ პოზიტიური განწყობა.თუკი ზემოთ დასახელებულ პერსონებს სხვადასხვა შეურაცხმყოფელი ტიპის ეპითეტებით ამკობენ, ხელისუფლების წარმომადგენელების მისამართით მხარდამჭერ გზავნილებს არ იშურებენ. მაგალითად, გადაცემის წამყვანის შეფასებით, იმ დროს, როდესაც მოქმედი პრეზიდენტი მუდმივად ცდილობდა, რომ “ქვეყნისთვის თავი მოეჭრა” და “ძალიან ცდილობდა, რომ ყოფილიყო დესტრუქციული, ყოველ ჯერზე ქართული ოცნება რაღაცნაირად ახერხებდა მისი წვრილ-წვრილი მავნებლობების განეიტრალებას, თანაც იმგვარად, რომ ამით ქვეყნის იმიჯს ჩრდილი არ მისდგომოდა”.

მაშინ, როდესაც ოპოზიცია ხორავას ქუჩის საქმით სპეკულირებდა და საკუთარი მიზნებისთვის გამოყენებას ცდილობდა, ხელისუფლებამ ყველაფერი გააკეთა, რომ საქმე სამართლებრივ ჩარჩოებში მოექცია - სწორედ მსგავსი შინაარსის მსჯელობას ვისმენდით გადაცემაში, რომელიც არასრულწლოვნების მკვლელობის თემას ეხებოდა. გადაცემისთვის განკუთვნილი ერთსაათიანი დრო ისე ამოიწურა, რომ აღნიშნულ საქმესთან მიმართებით ხელისუფლების მისამართით არცერთი კრიტიკული კითხვა არ გაჟღერებულა. სტუმრების მხრიდან გამოითქვა მოსაზრებებიც, რომ გირგვლიამის საქმე იყო აბსოლუტურად სხვა, რომ მაშინ სისტემამ მოკლა ადამიანი, ხორავას ქუჩის საქმე კი მხოლოდ არასრულწლოვნებს შორის დაწყებული კამათის შედეგია და მანკიერ სისტემასთან კავშირი არ აქვს. თუმცა, იმის თაობაზე, რომ სწორედ სისტემამ დააფარა ხელი გარკვეული პირებს, არავის უხსენებია. არც ის გახსენებიათ, თუ როგორ მივიდა გამოძიება ჩიხამდე სწორედ სისტემური ნაკლოვანებების დამსახურებით.

იმ დროს, როდესაც გადაცემაში ყოფილი ხელისუფლების დროს ჩადენილ გადაცდომებზე მსჯელობენ, არავინ ახსენებს უკვე მოქმედი ხელისუფლების დროს დაფიქსირებულ სისტემურ პრობლემებს, სხვადასხვა გახმაურებულ გამოუძიებელ საქმეებს და ა.შ. უფრო, მეტიც გადაცემის ავტორები იმაზეც წუხან, რომ ქართველ ჟურნალისტებს “პროსახელისუფლებო პოზიცია ეგოიმებათ”, რომ მედია არის გამოკვეთილად ანტიხელისუფლების მქონე განწყობების და მეორე პოლუსი, ფაქტობრივად, არ არსებობს, რაც მედიას სანდოობას უკარგავს და საზოგადოებას არჩევანის საშუალებას არ აძლევს. “თავი არ უნდა მოვიტყუოთ, ეს არის ერთი რევანშის წყურვილით შემპყრობილი, ყოფილი ხელისუფლების რაკურსი, სხვა რაკურსი უბრალოდ არ არსებობს”, - განმარტა გადაცემის წამყვანმა 4 ივლისის გადაცემაში.

საერთო ჯამში გადაცემის დასაწყისში გაკეთებული განმარტება თითქოს "მედია-რენტგენის" მიზანი გამოგონოლი ყალბი ამბებისა და მათი ავტორების მხილებაა, რეალურ სურათთან თანხვედრაში ნამდვილად არ არის. გადაცემიდან ვისმენთ მხოლოდ ერთი კონკრეტული პოლიტიკური გუნდის და საზოგადოების ერთი ჯგუფის კრიტიკას, რაც ერთის მხრივ გადაცემის შემქმნელებისგან საკითხების მიმართ ტენდენციურ დამოკიდებულებაზე მიუთითებს, მეორეს მხრივ კი მიზანსა და შედეგს შორის მკაფიო აცდენას კვეთს. გაუგებარი რჩება, რატომ უკავშრდება ყალბი, გამოგონილი ამბები მხოლოდ და მხოლოდ ერთ კონკრეტულ პოლიტიკურ ძალას, ჯგუფს, თუ პიროვნებას და რატომ არ ხდება თემის გლობალურად გაშლა, ყალბი ამბების მასშტაბურ გამოწვევებზე საუბარი და ამ კონტექსტში რუსული საფრთხეების გაანალიზება, რაც უკვე არაერთი ქვეყნის თავისტკივილია. თავშივე გაცხადებული მიზნის ვიწრო, ტენდენციური კუთხით განხილვა კი, მხოლოდ იმ შთაბეჭდილებას ქმნის, რომ გადაცემის მიზანი არა ყალბი, გამოგონილი ამბების მხილება, არამედ მხოლოდ ნაციონალური მოძრაობის 9 წლიანი მმართველობის მანკიერი მხარეების წამოჩენა და გარკვეული პირების, პროცესებისა და მოვლენების მათთან დაკავშირებით, საზოგადოებაში უარყოფითი, ნიჰილისტური განწყობების ფორმირება და გაღრმავებაა.