დაგვიანებული განმარტება - აგვისტოს ომი ცხინვალიდან გადაუმოწმებელი ფაქტებით
08.08.2018
რადიო თავისუფლებამ 7 აგვისტოს გამოაქვეყნა მასალა სათაურით „ღამე ერთი წელივით გაიწელა“, რომელშიც “ცხინვალში მცხოვრები მილენა გოგიჩევა ომიდან მეათე წლისთავზე ახლო წარსულში მომხდარ ტრაგიკულ ამბებზე ჰყვება”. მასალას არ აქვს ზეპირი თხრობის ფორმატი, როდესაც მოქალაქეები პირად ისტორიებს, განცდებს იხსენებენ. ტექსტი სტატიის სტილში, ერთ რესპონდენტზე (მილანა გოგიჩევაზე) დაყრდნობით მოგვითხრობს 2008 წლის რუსეთ - საქართველოს ომის დროს მომხდარ მოვლენებზე და პირადი ემოციების, შთაბეჭდილებების გარდა, შეიცავს ფაქტებსაც და მძიმე ბრალდებებსაც. მაგალითად, რესპონდენტი ამბობს:
  • რვა აგვისტომდე სიმშვიდე იყო. აქამდე ხდებოდა გასროლები და ისროდნენ ქართველები.
  • ქართულმა ვერტმფრენებმა ცხინვალი დაბომბეს. ჩვენს კარლ მარქსის სახელობის ქუჩაზე მეზობელი სახლი ააფეთქეს.
  • ქართველი ჯარისკაცები მხეცურად ხვრეტდნენ ოჯახებს მანქანებში.
  • ისინი ქართველმა ჯარისკაცებმა ჩაცხრილეს ისააკ ხარებოვისა და გმირების სახელობის გზაჯვარედინთან.
მასალაში არ ჩანს მოცემული ბრალდებების რაიმე სხვა წყაროებით გადამოწმების მცდელობა ანდა ოფიციალური ინფორმაციის წარმოჩენა, რაც მკითხველს შესაძლებლობას მისცემდა, დაენახა რეალური სურათი თუ რა ხდებოდა იმ პერიოდში. ტექსტს თან არ ახლდა განმარტება, სადაც ახსნიდა გამოქვეყნების მოტივაციას და იქნებოდა მინიშნებული, რომ რედაქცია სტატიის შინაარსს არ იზიარებს.

საერთაშორისო ორგანიზაციების თუ მედიის სარედაქციო კოდექსები კონფლიქტის გაშუქებისას ცალსახად უსვამს ხაზს ადამიანური ისტორიების მნიშვნელობას, განსაკუთრებით კი კონფლიქტის სხვადასხვა მხარეს მყოფი ადამიანების მოსაზრებების წარმოჩენას, რაც შესაძლებლობას იძლევა იცოდნენ მოქალაქეებმა თუ რას ფიქრობენ, რა განწყობებია ოკუპირებულ ტერიტორიაზე. ომის თემაზე მუშაობა გულისხმობს კონფლიქტში მონაწილე მხარების წარმოჩენას, დაზარალებულთა ცხოვრების ჩვენებას, რაც არ უნდა მიუღებელი იყოს მათი მოსაზრებები რომელიმე ჯგუფისთვის.

თუმცა, ყველა რეკომენდაციაში განსაკუთრებული აქცენტი კეთდება სიზუსტეზე, ნეიტრალურ ტონსა და მიუკერძოებლობაზე. მაგალითად, ეუთოს მიერ უკრაინაში მომხდარი ომის შემდეგ შექმნილ სახელმძღვანელოში მითითებულია, რომ მედიას განსაკუთრებული დაფიქრება მართებს ყველა სიტყვასა და განმარტებაზე, რასაც ის იყენებს ამ თემაზე მუშაობაისას. კონფლიქტში ჩართულ მხარეებთან დაკავშირებით კი ყველა ფაქტი გადამოწმებული უნდა იყოს. “სანდოობისთვის გაშუქება უნდა იყოს ზუსტი, მიუკერძოებელი და პასუხისმგებლიანი. ეს ეხება სამუშაოს ყველა ასპექტს - ისტორიების შერჩევას, ტექსტის, ხმის რედაქტირებას, სათაურის წერას, პროდიუსინგს თუ ნიუსრუმის მართვას”, - ნათქვამია International Media Support -ის სახელმძღვანელოში, რომელიც იუნესკოს მხარდაჭერით შეიქმნა.

საზოგადოებაში გამოთქმული კრიტიკის შემდეგ რადიო თავისუფლებამ სტატიას განმარტება დაურთო და აღნიშნა, რომ ეს ინტერვიუ ცხინვალიდან სრული სურათის საჩვენებლად გამოაქვეყნა. იქვე დაურთეს მათ მიერ მომზადებული სხვა მასალები, რომელიც მათი თქმით, რუსეთის აგრესიის მასშტაბებს აჩვენებს.

“10 წლის შემდეგ ცხინვალში მხოლოდ ასეთი ინტერვიუა შესაძლებელი და ჩვენს თანამემამულეებს არ აქვთ საშუალება ჩვენთან უშუალო კონტაქტის; კიდევ ერთხელ: არ ვიზიარებთ ინტერვიუში გამოქვეყნებულ მოსაზრებებს. ასევე განვმარტავთ, რომ ინტერვიუში ნახსენები ფაქტები დადასტურებული არ არის”, - ნათქვამია განმარტებაში.

აღსანიშნავია, რომ რადიო თავისუფლებამ ეს განმარტება სტატიას ისე დაამატა, მკითხველისთვის არ მიუნიშნებია, რომ ტექსტი რედაქტირებულია და შესავალი მოგვიანებით დაემატა. როგორც საერთაშორისო მედიის, ისე საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის “შესწორების სტანდარტის” მიხედვით, მკითხველისთვის ნათელი უნდა იყოს, რომ ტექსტი შეიცვალა.

თეგები : არაზუსტი ინფორმაცია ; შესწორება;
კომენტარი, რომელიც შეიცავს უხამსობას, დისკრედიტაციას, შეურაცხყოფას, ძალადობისკენ მოწოდებას, სიძულვილის ენას, კომერციული ხასიათის რეკლამას, წაიშლება საიტის ადმინისტრაციის მიერ