ლოგიკურია, რომ საქართველოს ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების სადებიუტო ევროპის ჩემპიონატს ქართული მედია განსაკუთრებულად აშუქებს. სათქმელი და მოსაყოლი კი, მართლაც ბევრი მოგვცა ვილი სანიოლის გაწვრთნილმა გუნდმა. სასიამოვნო ფაქტია, რომ ევროპის ჩემპიონატზე ქართველების მიერ მოხდენილ შთაბეჭდილებაზე კიდევ დიდხანს ილაპარაკებენ არამხოლოდ ქართული, არამედ მსოფლიოს წამყვანი მედიასაშუალებებიც. 

ქართული სამთავრობო პროპაგანდისტული მედია ომახიანად და რიხით აშუქებს ევრო 2024-ზე საქართველოს ნაკრების გამოსვლას. თუმცა, ნაკრებზე არანაკლები ყურადღება ეთმობა მთავრობისა თუ პარლამენტის წევრების საფეხბურთო ფეისბუკ აქტივობებს. საინფორმაციო გამოშვებებში ცალკე სიუჟეტები ეძღვნება მათ სტადიონებზე (გერმანიაში) ყოფნას და ეთერში მუდმივად ტრიალებს ფეისბუკზე გამოქვეყნებული პოსტების სქრინები. 

თუმცა, ჩემი ყურადღება სულ სხვა რამემ მიიქცია. საქართველოს ნაკრების სადებიუტო მატჩის წინა დღეს (17 ივნისს), "იმედის დილის" ეთერში გავიდა "ბიზნეს ინსაიდერის" 16-წუთიანი ანალიტიკა. მისმა წამყვანმა, გიორგი აბაშიშვილმა დასაწყისში დააანონსა, რომ ისეთ თემაზე ისაუბრებდა, რაც სპორტული ასპექტების ფონზე სულ იკარგება - ფინანსები, რომელიც ყველა სპორტული მიღწევის უკან დგას. ფეხბურთი რიცხვებში - ასეთი უნდა ყოფილიყო წამყვანის საუბრის მთავარი თემა. 

აქვე, ჩემს მთავარ შეკითხვასაც დავსვამ: რატომ იქცა ევროპის ჩემპიონატის მიმდინარეობისას ეკონომიკის ექსპერტი არხის მთავარ სპორტულ მიმომხილველად?

ეკრანზე გამოტანილი პირველივე უწყინარი სლაიდიდან ცხადი გახდა, რომ გიორგი აბაშიშვილი მხოლოდ საფეხბურთო რიცხვებზე სასაუბროდ არ გვეპატიჟებოდა - „პირველი ევროპის ჩემპიონატი, რომელსაც გამორჩეული პოლიტიკური დატვირთვა აქვს.“

შემდეგი - „წმინდად ეკონომიკური სლაიდი“, სადაც დიაგრამაზე ნაჩვენები იყო ქვეყნების ეკონომიკური განვითარების პერიოდები, აქცენტით საქართველოზე, როცა სსრკ-ს დაშლის შემდეგ, ქვეყანას ყველაზე დიდი ეკონომიკური ვარდნა ჰქონდა. 

წამყვანის ციტატა: „არავის, 24 მონაწილე ქვეყნიდან ასეთი ვარდნა არ ჰქონია და აი, აქ არის დღეს საქართველო. ყველაზე მაღალი ეკონომიკური ზრდა საქართველოს აქვს!“ 

ნიშნისმოგების ტონი იკითხებოდა იმ სლაიდის ჩვენებისას, სადაც აბაშიშვილი ევროპის ჩემპიონატის მონაწილე გუნდების საბაზრო ღირებულებებზე საუბრობდა. მისი თქმით, ექსპერტები ვარაუდობენ, რომ ევრო 2024-ის დასრულების შემდეგ, საქართველოს ნაკრების საბაზრო ღირებულება მნიშვნელოვნად გაიზრდება და საყურადღებო ციტატა: „დღეს მაინცდამაინც არ გვაფასებენ, მაგრამ ჩვენ დავამტკიცებთ... ბევრ რამეში არ გვაფასებდნენ, მაგრამ ჩვენ დავამტკიცეთ და ასე დავამტკიცებთ აქ და ახლა.“

გადაცემის წამყვანი თავის მთავარ სათქმელთან მაშინ მივიდა, როცა ეკრანზე საქართველოს ნაკრების მთავარი მწვრთნელის - ვილი სანიოლის ფოტო და ციტატა გამოჩნდა. 

სწორედ, აქედან იწყება მონოლოგი, რომელიც მთლიანად საქართველოს პრეზიდენტის კრიტიკას ეთმობა. აბაშიშვილის თქმით, „პრეზიდენტმა გადაწყვიტა საქართველოს დაყოფა,“ რადგან მიიღო გამაოგნებელი გადაწყვეტილება და საქართველოს ნაკრების წევრები ღირსების ორდენებით შერჩევით დააჯილდოვა. პრეზიდენტის შესაბამისი განკარგულება 23 მაისს გამოიცა და დასაჯილდოებელთა სიიდან ამოღებულია ნაკრების ტექნიკური პერსონალის დიდი ნაწილი და მათ შორის, სფფ-ის ვიცე-პრეზიდენტი ალექსანდრე იაშვილი (დაჯილდოების ცერემონიალი სექტემბერში, თბილისში გაიმართება). 

წამყვანის ციტატა: „ჯერ კიდევაა შანსი, აი ამ სრულიად გაურკვეველი გადაწყვეტილების შეცვლის და დარწმუნებული ვარ, ის პრეზიდენტის ადმინისტრაციის შესაბამის სამსახურში არ მიუღიათ, სადაც ძალიან მაღალი დონის პროფესიონალები მუშაობენ. ეს არ იქნებოდა მათი გადაწყვეტილება, ისინი ამას არ გირჩევდნენ! ეს იყო გარედან გადაწყვეტილება, რომელიც ძალიან სამწუხაროა. საქართველოს ნაკრების დაყოფა არ შეიძლება.“ 

ქვეყნის პრეზიდენტის კრიტიკისა და არაერთი ფაქტის წამოძახების შემდეგ, გიორგი აბაშიშვილი უეფას, "ქართუ" ფონდისა და საქართველოს მთავრობის მიერ დაწესებული ფულადი პრემიების „შეჯიბრებაზე“ გადავიდა. ნაჩვენები სლაიდების მთავარი მიზანი იყო გვენახა, რომ "ქართუ" ფონდის მიერ დაწესებული ჯილდო უპრეცედენტოა: „ჯგუფიდან გასვლისა და ფლეი-ოფში ერთი მოგების შემთხვევაში, საქართველოს ნაკრები მიიღებს უფრო მეტს, ვიდრე ევროპის ჩემპიონი ან ვიცე-ჩემპიონი.“

შეგახსენებთ, რომ ევროპის ჩემპიონატის დაწყებამდე, ბიძინა ივანიშვილის "ქართუ" ფონდმა ნაკრებისთვის ჯგუფური ეტაპის დაძლევის ჯილდოდ 30 მილიონი ლარი დააწესა. ნაკრებმა ჯგუფური ეტაპი დაძლია და საქართველოს პრემიერ მინისტრის განცხადებით, ივანიშვილმა გუნდს 30 მილიონი ლარი უკვე გადასცა. მთავრობის გადაწყვეტილებით კი, დაწესებული 850 ათასი ლარის ნაცვლად, ეროვნული ნაკრები სახელმწიფოსგან 3 მილიონ ლარს მიიღებს. 

პირველ ივნისს პარიზში, ეიფელის კოშკთან, საფრანგეთის დროშაშემოხვეული ხუთი კუბო დადგეს წარწერით - "ფრანგი ჯარისკაცები უკრაინაში". შემსრულებლები დაჭერილები არიან, მაგრამ საფრანგეთის სპეცსამსახურებს მიაჩნიათ, რომ ქმედების უკან რუსეთის აგენტურა დგას. ფოტოები და ვიდეო ვირუსულად გავრცელდა სოც.მედიაში. პროპაგანდისტული მიზანი, შეიძლება, მიღწეულად ჩაითვალოს. “ამ და სხვა მსგავსი მანიპულაციების მიზანი საზოგადოების გახლეჩაა”, თქვა პრემიერ მინისტრმა გაბრიელ ატტალმა, "ასეთი ჩარევები, შეიძლება, ჩვენს ახალ მსოფლიო ომად იქცეს".

რუსეთი და ამასობაში ჩინეთი სხვადასხვა მედიით, განსაკუთრებით კი კიბერსივრცეში ცდილობენ, გავლენა იქონიონ განწყობებზე ევროპაში, ჭორებით გააღრმავონ ბზარები საზოგადოებაში, დეზინფორმაციის საშუალებით დესტაბილიზაცია, შიში და დაუცველობის გრძობა გამოიწვიონ.

"დეზინფორმაცია ბომბი არაა, რომელსაც შეუძლია მოგკლას, არამედ საწამლავია, რომელიც შენს აზროვნებას წამლავს - დღევანდელობის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი საფრთხეა", - ამობს ჟოზეპ ბორელი, ევროპის კავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი საგარეო საქმეთა და უსაფრთხოების პოლიტიკის სფეროში.

გასულ წელს, ესპანეთში არჩევნების წინ, მადრიდის მერიის საიტი გატეხეს და გამოაქვეყნეს განცხადება, რომ ბასკების ტერორისტული ორგანიზაცია "ეტა" საარჩევნოდ ტერორისტულ აქტებს გეგმავდა. 2011 წელს ზავი დაიდო ესპანეთის მთავრობასა და „ეტას“ შორის. 2018-ში კი „ეტამ“ თავი დაშლილად გამოაცხადა, მაგრამ არჩევნების წინ ამ ტყუილმა განცხადებამ შიში გამოწვია მოსახლეობის ნაწილში მაინც.

პანიკის დათესვა ფეიკ ნიუსებისა და დეზინფორმაციის ერთ-ერთი მიზანია. კარგა ხანი ვრცელდებოდა დეზინფორმაცია იმის თაობაზე, რომ საფრანგეთში და პირველ რიგში, პარიზში რწყილების შემოსევაა და სასტუმროს საწოლში რწყილებს ვერ გადაურჩები. პრევენციის მიზნით, ნიცას მერიამ რწყილების საწინააღმდეგო შეწამვლაც კი დაიწყო სასტუმროებში. რწყილების თემა ასევე ემსახურებოდა ყურადღების გადატანას რუსეთის აგრესიისგან უკრაინაში სხვა, ასე ვთქვათ, შინაურ თემტიკაზე და ქვეყნის გარეთ საფრანგეთის სახელის გატეხვას (უკრაინის ომის დასაწყისში - უკრაინელ ლტოლვილებს ადანაშაულებდნენ სხვადასხვა ეპდემიის გავრცელებაში).

საფრანგეთის პრეზიდენტ მაკრონის ცოლზე ბევრს წერდნენ მისი მმართველობის დასაწყისში, რომ ბრიჯიტი მაკრონის მასწავლებელი იყო, მასზე ბევრად უფროსია, მაგრამ ამან ფრანგ ამომრჩეველზე დიდად ვერ იმოქმედა. ბოლო დროს ვრცელდება ახალი "ინფორმაცია" მაკრონის ცოლ ბრიჯიტზე, რომ ის თურმე ქალი კი არა, კაცია.

მაკრონი არ უყვართ რუსეთში უკრაინის მხარდაჭერის გამო. საფრანგეთის დესტაბილიზაცია უკრაინის დასუსტებასაც ნიშნავს. უკრაინის თემა კი, ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი თემაა დღეს ევროპაში და დეზინფორმაციის თვალსაზრისითაც ნაირფეროვანი სიყალბეების მთელი ჩანჩქერი მოედინება.

ომის დასაწყისშივე: განვითარებად ქვეყნებში დაიწყება დიდი შიმშილობა, იმიტომ რომ მარცვლეული ვეღარ გააქვთ შავი ზღვით, თითქოსდა, უკრაინა იყოს დამნაშავე, რომ რუსეთი ბომბავდა და ბლოკირებას უკეთებდა უკრაინის პორტებს. აფრიკისა და აზიის ქვეყნებში შიმშილს კი, კიდევ უფრო მეტი ლტოლვილი მოჰყვება ევროპის მიმართულებით.

პროპაგანდას ზოგჯერ სიმართლის მარცვალიც სჭირდება. პოლონელი გლეხების დარწმუნება ადვილი აღმოჩნდა, რომ უკრაინელები არიან დამნაშავენი, თუ ისინი თავიანთ პროდუქციას ისე ვეღარ ყიდიან, როგორც ომამდე. 

მაგრამ უკრაინელები რომ ნაცისტები არიან და ომი რუსეთმა ნაცისტების წინააღმდეგ წამოიწყო და ა.შ. - ვეღარ მუშაობს. ამიტომ დღეს მემარჯვენე და მემარცხენე ექსტრემისტების მთავარი ლოზუნგია: მოლაპარაკებები ომის ნაცვლად. მოლაპარაკებების წინააღმდეგი ვინ უნდა იყოს, მაგრამ ექსტრემისტების აზრით, მშვიდობა უკრაინის ხარჯზე უნდა დამყარდეს. ასეთი მშვიდობა უკრაინის ინტერესების იგნორირებას, პირველ რიგში, მისი ტერიტორიული მთლიანობის უარყოფას ნიშნავს. 

პრეზიდენტი ზელენსკი ანტიუკრაინულ კიბერომში ნარკომანია (კოკაინისტი - საბჭოთა დროიდან მოყოლებული ძალიან უყვარს რუსულ პროპაგანდას კოკაინი) და მექრთამე, ისე როგორც მთელი უკრაინული ხელისუფლება. ამ ბოლო დროს ზელენსკის მიერ ნაყიდ ორ ძვირადღირებულ იახტაზეც იყო ბევრი ინფორმაცია და დიდი ენთუზიაზმით ვრცელდებოდა (აი, სად მიდის ევროპისა და ამერიკის ფული), რომელიც მრავალგზის უარყოფილი იქნა. ფოტოებზე გამოსახული იახტების პატრონებიც დადგინდა და ისიც გაირკვა, რომ ზელენსკის ცოლი ფულს პედოფილებზე უკრაინელი ბავშვების გაყიდვით არ შოულობს, მაგრამ ადამიანების თავში მაინც რჩება ნეგატიური კვალი.

უკრაინის ომი საერთოდ ომის შიშების დათესვაში ძალიან ხელსაყრელია. პუტინიც არ აკლებს იარაღს ჟღარუნს და ატომური ბომბებით შანტაჟს. 

"ეს ჩვენი ომი არაა" - ჰეშტეგით - #nichtunserkrieg ათასობით ფეისბუკ ეკაუნთზე მიმდინარეობს გერმანიაში დეზინფორმაციის კამპანია.

ურსულა ფონ დერ ლაიენი დასავლეთის ხელისუფალთა შეთქმულების წამყვანი ფიგურაა და მათი მიზანია რუსეთის განადგურება. ეს შეთქმულები, რასაკვირველია, არჩევნების შედეგების მანიპულაციას ეწევიან, თუ დეზინფორმაციას დავუჯერებთ.

არჩევნებისადმი, დემოკრატიული პროცესებისადმი და საერთოდ ევროკავშირის მიმართ სკეპტიციზმის გაღვივება არის საინფორმაციო ომის დიდი მიზანი. 

უნდობლობისა და გაურკვევლობის პერიოდში ადამიანები უბრალო და ადვილ პასუხებს ეძებენ. ომები (უკრაინასა და ახლო აღმოსავლეთში), მიგრაცია, ჯენდერი, კლიმატის ცვლილება და ენერგიის ფასების ზრდა - არის თემები, რომლებიც ხალხს აწუხებს და აშინებს - ადვილი მანიპულაციის საშუალებაა, როდესაც ათიათასობით, თითქოს, სახელდახელოდ შექმნილი წყაროებიდან ზღვა "ინფორმაცია" მოდის.

ფაკტჩეკერ ორგანიზაციებს თვითონ გამყალბებლები იმდენ მასალას უგზავნიან შესამოწმებლად, რომ ამ სამუშაოში აღრჩობენ. მთავარია, დაღალონ და მნიშვნელოვანზე კონცენტრაცია დააკარგვინონ.

ძნელდება ინფორმაციის გადამოწმება და სანდო ინფორმაციის მოპოვება.

ერთმხრივ მსხვილი, სერიოზული მედიის მიმართულებით მიდის დიდი უნდობლობის თესვა, როგორც ვითომდა ხელისუფლების თუ ესტებლიშმენტის მიერ კონტროლირებად მედიასაშუალებებზე და ამავე დროს ორეული ოპერაციებიც ძალას იკრებს, რომლებსაც უკვე არამხოლოდ გერმანულენოვან ქვეყნებში უწოდებენ Doppelganger - disinformation campaign (გერმანული Doppelgänger - ორეული). სოციალურ მედიაში ჩნდება ვითომდა სეროზული მედიის ლინკები და სკრინშოტები, სადაც ფეიკ ნიუსებია განთავსებული. ზოგჯერ დაკვირვებაა საჭირო, ყველაფერი ვიზუალურად ზუსტად ისევე გამოიყურება, როგორც ამ საიტებზეა მიღებული, მაგრამ, მაგ., spiegel.de-ს ნაცვლად Spiegel.pe წერია, მაგრამ არც ესაა აუცილებელი. 

ხელოვნური ინტელექტის საშუალებით კიდევ უფრო გაადვილდა ყალბი ფოტოების თუ ვიდეოების შექმნა. და სოციალური მედიით მათი ჩქარი გავრცელება უფრო ადვილია, ვიდრე ტრადიციული მედიასაშუალებებით.

ძნელია იმის თქმა, რამხელა გავლენას ახდენს დეზინფორმაცია არჩევნებზე და საერთოდ განწყობებზე. ცხადია, რომ ახდენს. ეკ-ს პარლამენტის არჩევნებზე, მემარჯვენე და მემარცხენე ექსტრემისტების წარმატება, ნაწილობრივ მაინც ამით აიხსნება. საქართველოს 2012 წლის არჩევნებზეც დიდი გავლენა იქონია დეზინფორმაციამ და პროპაგანდამ. ბევრად უფრო მძიმე იქნება 2024 წლის ოქტომბრის არჩევნები.

ჩვენ ვიმყოფებით ომში. ერთადერთი, რაც გასარკვევია, ვის მხარეზე იქნება საქართველო: ევროპის, ამერიკის, თავისუფალი სამყაროს თუ რუსეთის, ირანისა და სხვა ტოტალიტარული რეჟიმების  - ჭეშმარიტი ომის პარტიის - მხარეზე. 

მაგრამ, à la guerre comme à la guerre.





ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

ლამის უკვე ანეკდოტურ ისტორიად შევიდა (საბჭოთა) ცენზურის ისტორიაში ბერნარდო ბერტოლუჩის „კონფორმისტის“ ბედი საბჭოთა გაქირავებაში. ცენზორებმა გარდა იმისა, რომ განათებისა და ფერის ნამდვილი ჯადოქრის, ოპერატორ ვიტორიო სტორაროს ფერადი ფილმის შავ-თეთრი ასლი დაამზადეს, ამოჭრეს კლერიჩის ბავშვობის ტრავმატული ეპიზოდი, სადაც მას მძღოლი აცდუნებს, პატარა ბიჭი კი ამ უკანასკნელს რევოლვერს ესვრის. ეს ეპიზოდი ძალიან მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ ფინალის გასაგებად - თუ რატომ ვარდება ისტერიკაში ღამის რომში მეგობართან ერთად მოსეირნე კლერიჩი, როდესაც შუა ხნის ასაკის ჰომოსექსუალს შემთხვევით გადააწყდება - არამედ თავად კლერიჩის ფსიქოლოგიური მდგომარეობის გასაგებად, რომელიც გამუდმებით იმეორებს, რომ უნდა, იყოს „ნორმალური“. ის ამიტომ ქორწინდება, რადგან ქორწინებას მისთვის სტაბილურობისა და დაცულობის შეგრძნება მოაქვს; ამიტომ შედის ფაშისტურ პარტიაში, რომლისთვისაც „ნორმალურობა“ არსებითი საკითხია. მისი შინაგანი ყოყმანი, თავდაუჯერებლობა, კომპლექსები არა იმდენად დანაშაულის განცდიდან მოდის, რომ ბავშვობაში კაცი მოკლა (ყოველ შემთხვევაში, მას ასე ეგონა, სანამ რომის ერთ ბნელ კუთხეში ლინო არ აღმოაჩინა), არამედ ცოდვის შეგრძნებიდან და შიშიდან, რომ მისი „ცოდვილობა“ გამჟღავნდებოდა. იმ ღამეს, როდესაც ლინოს ჰომოსექსუალობაში,  ფაშისტობასა და პროფესორის მკვლელობაში დასდებს ბრალს და რადიოს წამყვან მეგობარს, უსინათლო ფაშისტსაც ქუჩაში მიატოვებს, ის პირველად იქნება თავისუფალი ამ შიშებისგან და პირველად გაბედავს მამაკაცისგან სექსუალური სიამოვნების მიღებას, რასაც მანამდე მას „ნორმალურად ყოფნის“ ვალდებულება უკრძალავდა. ახლა მუსოლინის მხოლოდ აჩრდილის სახით, მისი ჩამოგდებული ქანდაკების თავს მიათრევენ რომის ბნელ ქუჩებში.

ეს ბევრჯერ გახსენებული ისტორია კიდევ ერთხელ იმიტომ გავიხსენე, რომ ძალიან ცხადად აჩვენებს, ხშირ შემთხვევაში რამდენად მნიშვნელოვანია მხატვრული ტექსტისთვის სექსუალური ურთიერთობების ასახვა ან თუნდაც მასზე მინიშნება. იმაზე რომ არაფერი ვთქვათ, ტექსტიდან მსგავსი ეპიზოდების ამოღებით რამდენად ირღვევა საავტორო უფლება, ცენზურის უხეშმა ჩარევამ შეიძლება თავდაყირა დააყენოს ან საერთოდ გაუგებარი გახადოს ნაწარმოები.

„ქართული ოცნების“ მიერ ინიცირებული მორიგი ოდიოზური კანონპროექტი „ოჯახური ღირებულებებისა და არასრულწლოვანთა დაცვის შესახებ“ (რომელიც რამდენიმე სხვა კანონპროექტთან ერთიან პაკეტად განიხილება), ფაქტობრივად, ცენზურის დაკანონებას ისახავს მიზნად, რომლის მიღება გამოიწვევს ცვლილებებს კონსტიტუციაში, სამოქალაქო და შრომის კოდექსში, განათლების შესახებ კანონმდებლობაში და ა.შ.

ინფორმაციის გავრცელების პუნქტის მიხედვით, „დაუშვებელი იქნება მაუწყებლის მიერ თავისი ეთერით ისეთი ინფორმაციის გავრცელება, რომელიც მიმართულია ადამიანის თავისი სქესისგან განსხვავებული სქესისთვის მიკუთვნების, ერთი და იმავე სქესის წარმომადგენლებს შორის ურთიერთობის ან ინცესტის პოპულარიზაციისკენ. ეს აკრძალვა მოქმედებს მხოლოდ იმ ფარგლებში, რომ არ იქნეს დაშვებული ერთი და იმავე სქესის წარმომადგენლებს შორის ინტიმური ურთიერთობების ამსახველი სცენის ან ინცესტის სცენის მაუწყებლის ეთერით გავრცელება. ასევე აკრძალული იქნება იმავე შინაარსის რეკლამა.“

ზოგადად, კანონი რაც უფრო აბსურდულია, მით მეტად ბუნდოვანია ხოლმე და ტოვებს ინტერპრეტაციებისა და დემაგოგიის საშუალებას. მაგალითად, რას ნიშნავს „ინცესტის პოპულარიზაცია“? რას გულისხმობს ამ სიტყვებში ხელისუფლება - ინცესტის ჩვენება ფილმში ან აღწერა ლიტერატურაში არის უკვე თავისთავად მისი პოპულარიზაცია? მაშინ როგორ მოვიქცეთ? ამოვიღოთ ანტიკური ლიტერატურის სახელმძღვანელოებიდან თუ კვლევებიდან ოიდიპოსის მითი? არის ფროიდი ინცესტის პოპულარიზატორი? შეგვიძლია თუ არა ვაჩვენოთ პაზოლინის „ოიდიპოს მეფე“? 

„ჩემი ფილმი სინამდვილეში ძალიან პურიტანული და მკაცრად პოლიტიკურია,“ – წერდა პაზოლინი თავის ბოლო, ყველაზე სასტიკ და გარყვნილ ფილმზე „სალო ანუ სოდომის 100 დღეზე“ მუშაობისას. ის მანამდეც იყენებდა სექსუალურ ურთიერთობებს, როგორც მეტაფორას ადამიანების ურთიერთდამოკიდებულების, მათ შორის სურბორდინაციისა თუ პირიქით, უშუალო და ლაღი კავშირების გამოსახატავად, რაც მისთვის დამახასიათებელი რადიკალიზმითა და სიშმაგით სადო-მაზოხიზმამდე და უკიდურეს ამორალურობამდე მიჰყავს „სალოში...“, როგორც ფაშისტების, ძალაუფლების ფლობითა და ტკბობით დეჰუმანიზირებული ადამიანების ამორალურობის გამომხატველი. იმავე წერილში პაზოლინი აღნიშნავს: „არაფერია იმაზე უფრო ანარქიული, ვიდრე ძალაუფლება. ძალაუფლებაში არის რაღაც მხეცური. ის თავისი კანონებითა და პრაქტიკით სანქცირებას უკეთებს და უზრუნველყოფს ძლიერების მიერ სუსტებზე ყველაზე უფრო პრიმიტიული და ბრმა ძალადობის განხორციელებას“, რასაც რეჟისორი ფაშისტების მიერ ახალგაზრდა გოგო-ბიჭების სხეულების მოხმარებითა და მანიპულირებით გამოხატავს. ანუ თუ ვიღაცას „სალო...“ პორნოგრაფიად შეიძლება მოეჩვენოს („ოცნებისთვის“ უფრო გასაგებ ენაზე რომ ვთქვათ, каждый понимает в меру своей испорченности), სინამდვილეში ეს  ფილმი არის ანტი-პორნოგრაფია, რომელსაც ფიზიკურ მიუღებლობამდე მიჰყავხარ და რომელიც აბსოლუტურად აშიშვლებს ძალაუფლების მანკიერებას. 

ამიტომ ცენზურა, უპირველეს ყოვლისა, ამ მანკიერების შესანიღბად გამოიყენება.  ის ყოველთვის თავს გაჩვენებს სუვერენისგან წამოსულ მზრუნველობად, საზოგადოების - და მით უმეტეს, ახალგაზრდების (იმ ახალგაზრდების, რომელსაც მერე „ტიტუშკებად“ გამოიყენებს) - მორალური სახის, „ოჯახის სიწმინდის“ დასაცავად. ისევ პაზოლინის რომ დავუბრუნდე, ერთ-ერთ ინტერვიუში ის აცხადებს: „მე მორალის მომხრე ვარ, მაგრამ ბურჟუაზიული მორალიზმის წინააღმდეგი. რა განსხვავებაა მათ შორის? მორალისტი სხვას ეუბნება „არა“, მორალური ადამიანი კი მხოლოდ თავის თავს“. და ამ შემთხვევაში მორალიზმი და ამორალურობა უკვე ერთმანეთს უტოლდება, როცა ხელისუფლება პანდემიის მომიზეზებით სახლში გკეტავდა, თვითონ კი მრავალრიცხოვან და ძვირადღირებულ ქორწილებსა თუ დაბადების დღეებს იხდიდა, როდესაც არა მხოლოდ ბოლო ხანებში, არამედ 12 წლის მანძილზე ანტიდასავლურ რიტორიკას აძლიერებდა, შვილებს კი დასავლეთში აგზავნიდა სასწავლებლად, ცოლებს - სამშობიაროდ, ოჯახის წევრებს - სამკურნალოდ, დასასვენებლად თუ უბრალოდ „საშოპინგოდ“. სწორედ ამ ამორალურობის დასაფარად სჭირდება ხელისუფლებას ცენზურა, რომელიც სინამდვილეში არა მორალური უმწიკვლობის შენარჩუნებისთვის წესდება, არამედ გასაჩუმებლად - მათ გასაჩუმებლად, ვინც ხმაურობს, ვინც არ ხუჭავს თვალს, არ იხშობს ყურს უსამართლობაზე, ვინც არ ნებდება სისტემას. 

მაგრამ ცენზორს ყოველთვის ეპარება თვალთახედვის არედან, რომ რაც უფრო მკაცრდება კონტროლი, მით უფრო მოქნილი ხდება ადამიანი, მით უფრო ღრმა შრეებში გადაინაცვლებს არაკონვენციური, „მკრეხელური“ აზრები და ამ ლაბირინთებში ცენზორის „მაკრატელი“ ვეღარ აღწევს. რას ამოჭრიდით, მაგალითად, ვისკონტის „სიკვდილი ვენეციიდან“, სადაც არც ერთ წამს შეხებითაც კი არ ეხება აშენბახი ტაძიოს? ანდა „აშიკ-ქერიბიდან“, სადაც ფარაჯანოვი კი გვიყვება საცოლის დასაბრუნებლად აშუღის ხანგრძლივი ხეტიალის აღმოსავლურ ზღაპარს, მაგრამ სინამდვილეში უაღრესად ჰომოეროტიკული ფილმია?

ცენზურა, რომელიც განსაკუთრებით დიქტატორული რეჟიმებისა და ავტორიტარიზმისთვის არის დამახასიათებელი, როგორც წესი, კრიზისულ სიტუაციებში ჩნდება, როგორც კონტროლის, დაშინების, პოლიტიკურ-სოციალურ უსამართლობაზე პროტესტიდან ყურადღების გადატანის მექანიზმი და რაც მთავარია, შებრძოლება მასთან, რაც ყველაზე მეტად სძულს ავტორიტარულ ხელისუფლებას, რაც მას აკლია, რაც მას არ შეუძლია - თავისუფლებას. 

ეს წერილი - „დაეშელებს“ - კი სულ სხვა მიზეზით დაწერა ფრანგმა რეჟისორმა მიშელ ჰაზანავიჩუსმა, მაგრამ მისი სიტყვები და პათოსი ხშირად არაჩვეულებრივად ესადაგება სრულიად განსხვავებულ სიტუაციებს, როდესაც ძალადობის საპასუხოდ ადამიანები კიდევ უფრო მეტად იკვრებიან და ირაზმებიან, რადგან ხედავენ ყველაზე ძვირფასის - თავისუფლების - დაკარგვის საფრთხეს: „პრინციპში, ჩვენ გვიყვარს ერთი რამ – ვაკეთოთ ის, რაც გვინდა. ვცდილობთ, სხვები არ შევაწუხოთ. ეს მთავარია. მაგრამ მაინცდამაინც არ გვიყვარს, როცა ხმამაღლა გვეუბნებიან, რა უნდა ვაკეთოთ და რა არა. ამას თავისუფლება ჰქვია. კარგად დაიმახსოვრეთ ეს სიტყვა იმიტომ, რომ გულის სიღრმეში, სწორედ ეს არის ის, რაც ჩვენში არ მოგწონთ...

და რა მოხდება, იცით? დღეს თუ ხვალ, თქვენი დამსახურებით, სოლიდარულები გავხდებით. გავაცნობიერებთ, რომ ეს ღირებულებები საფრთხის ქვეშაა. და ჩვენ უფრო ძლიერად შევიყვარებთ მათ, მეტი გამალებით ვაცოცხლებთ. ერთად.“

მედია თავის პირველად და უძველეს ფორმებშიც კი, პროპაგანდის საშუალება იყო. შეიძლება ითქვას, რომ პროპაგანდიდან იშვა მასმედია. პროპაგანდა კი სინამდვილის გამრუდებას ნიშნავს გარკვეული პოლიტიკური, ეკონომიკური თუ რელიგიური მიზნების მისაღწევად. მაგალითად, საფრანგეთის დიდი რევოლუციის წინ, ერთმა რევოლუციურმა გაზეთმა ანტიმონარქისტული განწყობის გასაღვივებლად დედოფალ მარია ანტუანეტას მოუგონა, თითქოს, ეთქვას: „ვისაც საჭმელად პური არ აქვს, ნამცხვრები ჭამოსო“. დღევანდელი ტერმინოლოგიით ამ fake news-მა თავის მიზანს მიაღწია და მონარქისადმი სიძულვილის გაღვივებამ მთელი მონარქიული სისტემის დამხობისკენ მასების მობილიზაციას ხელი შეუწყო. 

XX საუკუნის პირველ ნახევარში, როდესაც გაზეთებს, სააგიტაციო პლაკატებსა და პროკლამაციებს რადიოც შეემატა, მასების მანიპულაციის შესაძლებლობები ახალ სიმაღლეზე ავიდა. ამ ეპოქაში გაჩენილმა ტოტალიტარულმა სახელმწიფოებმა მედიაზე სრული კონტროლი დაამყარეს. მთლიანად პროპაგანდის სამსახურში ჩაყენებული მასმედია მასობრივი დეზინფორმაციის საშუალებად იქცა. 

დეზინფორმაცია არასდროს არაა უმანკო და მისი მიზანი საზოგადოებრივი აზრის მანიპულაციის მეშვეობით, ვიღაცისთვის ზიანის მიყენებაა. ამისი კლასიკური მაგალითია, გერმანიის ნაცისტური პარტიის მთავარი პროპაგანდისტული გაზეთი - „ფოლკიშერ ბეობახტერი“, რომელიც 25 წლის განმავლობაში გერმანიის მოსახლეობას ანტისემიტიზმითა და შეთქმულებათა თეორიებით წამლავდა და მნიშვნელოვანი როლი ითამაში გერმანიაში ფაშისტური განწყობის შექმნაში, რაც ჰოლოკოსტითა და მეორე მსოფლიო ომით დაგვირგვინდა. დეზინფორმაციით, ცილისწამებებითა და შეთქმულებების თეორიების გავრცელებით, ტოტალიტარული სისტემები საზოგადოებრივ განწყობას ქმნიდნენ ცალკეული პიროვნებებისა თუ მთელი საზოგადოებრივი ჯგუფებისა და კატეგორიების წინააღმდეგ, რაც მათი ფიზიკური განადგურების ნიადაგი უნდა გამხდარიყო, თანაც საზოგადოების თანხმობით. 

როცა დედამიწის აღმოსავლეთ ნახევარსფეროში ტოტალიტარიზმები მძვინვარებდა, თანამედროვე დემოკრატიის სამშობლოში - ამერიკის შეერთებულ შტატებში გაჩნდა საზოგადოებრივი აზრის მანიპულაციის ახალი ფორმა, რომელსაც უმანკო სახელი - „საზოგადოებრივი ურთიერთობები“ (Public Realtions), ანუ შემოკლებით „პიარი“ (PR) ეწოდება. ამ ახალი ტექნოლოგიის შემქმნელი, ამერიკელი პროპაგანდის თეორეტიკოსი და პრაქტიკოსი, ედვარდ ბერნაისი წერდა: „თუ ჩვენ ჯგუფური აზროვნების მექანიზმებსა და მოტივებს გავიგებთ, შესაძლებლობა მოგვეცემა, რომ მასები, თვითონაც რომ ვერ მიხვდებიან ისე, ჩვენი სურვილისამებრ ვაკონტროლოთ და ვმართოთ". როგორც პრაქტიკოსი, ბერნაისი მასმედიის ყველა არსებულ საშუალებასა და ფორმას იყენებდა როგორც ეკონომიკური მიმართულებით, ასევე პოლიტიკური დაკვეთების შესასრულებლად. ასე მაგალითად, თამბაქოს მწარმებელი კომპანიის, Lucky Strike-ის დაკვეთით სიგარეტის მოხმარება რომ გაეზარდა, ბერნაისმა სარეკლამო ბანერებზე ცნობილი ამერიკელი ქალები გამოასახინა სიგარეტით ხელში და ამით სცადა, სიგარეტი ემანსიპაციის სიმბოლოდ ექცია. მისივე შეთხზული მითია, რომ სასარგებლოა, რაც შეიძლება მსუყე საჭმლით საუზმობა, სასურველია, ბეკონის გამოყენება. ამ პიარ-კამპანიის დამკვეთი კი ლორის მწარმოებელი ფირმა იყო. ბერნაისის ტექნოლოგიებში შედიოდა დამკვეთი კომპანიის მხრიდან ჟურნალისტების, მეცნიერებისა თუ სხვა სახის „ექსპერტების“ მოსყიდვა და მათი მეშვეობით სრული დეზინფორმაციის გავრცელება, თუკი ეს კერძო კომპანიის ეკონომიკურ ან სახელმწიფოს პოლიტიკურ ინტერესებში შედიოდა. ასე დაიბადა ის, რასაც დღეს ინფლუენსერობა ეწოდება. 

როგორც პოსტტოტალიტარულ, ასევე დემოკრატიულ დასავლურ სამყაროში მასმედია წარსულთან შედარებით გადემოკრატიულდა, გაჩნდა ეთიკურ-ნორმატიული შეზღუდვებიც, მაგრამ მედიას არასდროს დაუკარგავს თავისი მანიპულატორული ფუნქცია. გამოთქმა - „მედიების სპექტაკლი“ დასავლური მედიის კრიტიკის დისკურსში გაჩნდა და ვიზუალური თუ ნარატიული საშუალებებით რეალობის მოჩვენებითობით ჩანაცვლებას გულისხმობს. ფრანგმა თეორეტიკოსმა ჯერ კიდევ 1972 წელს განსაზღვრა მედიების ფუნქცია, როგორც რეალობის სიმულაციით ჩანაცვლება. 

სწრაფ ტექნიკურ პროგრესთან ერთად სულ უფრო იხვეწება და რთულდება საზოგადოებრივი აზრის მანიპულაციის ტექნოლოგიებიც. განსაკუთრებით სოციალური ქსელების გაჩენამ სრული საინფორმაციო და საინტერპრეტაციო ქაოსი წარმოშვა. გაჩნდნენ ტროლები და ბოტები - დეზინფორმაციისა და მანიპულაციის პირდაპირი აგენტები, რომლებისთვისაც რაიმე ეთიკური ზღვარი არა თუ არ არსებობს, არამედ ისინი საკუთარ არსში გამორიცხავენ ყოველგვარი მორალის არსებობას. ასეთი მორალური ატმოსფერო კი პირდაპირ კავშირშია პოლიტიკურთან, რომელიც იდეალურ ნიადაგს უქმნის მმართველობის დემოკრატიული თუ ჰიბრიდულად დემოკრატიული ფორმებიდან ავტორიტარიზმზე გადასვლას. ამისი სრულყოფილი ვარიანტია თანამედროვე რუსეთი, რომლის ყველა ლიცენზირებული მედია მასობრივი დეზინფორმაციის საშუალებაა, ხოლო მათი ერთადერთი დანიშნულება - საზოგადოებრივი აზრის სრული კონტროლი და მართვა. 

ამ თვალსაზრისით, უფრო მეტად ჰიბრიდულია "ქართული ოცნების" პროპაგანდისტული მედიაპოლიტიკა. ერთი მხრივ, ოფიციალური პროპაგანდისტული ტელეარხები - "იმედი" და "პოსტივი", პარალელურად, სატელიტი პროპაგანდისტები "საზოგადოებრივ მაუწყებელსა" თუ ინტერნეტ-პორტალებზე, რომლებიც ვითომ ზეპარტიული პოზიციებიდან, პირდაპირ ნიადაგს ამზადებენ იმ პოლიტიკური გადაწყვეტილებებისათვის, რომლებსაც „ქართული ოცნება“ შემდგომ თავისი აგრესიულად მორჩილი საპარლამენტო უმრავლესობით იღებს. უცხოეთის გავლენის აგენტების ძირგამომთხრელი საქმიანობები, დასავლეთის ნეოკოლონიალურობა, სუვერენიტეტის დაცვა, ლგბტ პროპაგანდის საშიშროება - ეს თემები თვეებისა და წლების განმავლობაში ძირითადად სატელიტი პროპაგანდისტებისგან უფრო მოდიოდა, ვიდრე თავად მმართველი პარტიის პოლიტიკური ხელმძღვანელობისგან. "ქართული ოცნების" მმართველობის ხანაში საზოგადოებრივი აზრის მანიპულაციის სფეროში წამყვანი ადგილი ტროლებმა და ბოტებმა დაიკავეს. პროფესიონალ გარეწართა ეს ინსტიტუციები ყველაზე ბინძურ და შავ საქმეებს ასრულებენ, მაგალითად, რომელიმე ოპონენტზე ცილისწამებების გავრცელება, ხშირად ვიზუალური მანიპულაციების მეშვეობით, აგრეთვე მმართველი პარტიის გზავნილების მოწონება და კრიტიკული პუბლიკაციების ლანძღვა და შეჩვენება. 

თუმცა, ბოლო თვეების მოვლენებმა "ქართული ოცნების" პროპაგანდისტებიც და მედიაც ურთულესი ამოცანის წინაშე დააყენა: თავად მმართველი პარტიის უმაღლესი ხელმძღვანელობა თავისი „გლობალური ომის პარტიით“, „მასონებითა“ თუ სხვა ყოველდღიურად პროგრესირებადი შეთქმულების თეორიებით იმდენად აბსურდულ და პარანოიდულ ხასიათს იღებს, რომ პროპაგანდისტულ მედიებს მათი დაწევა და გაპიარება უჭირთ. საქართველოს ხელისუფლების ტყუილები იმაზე მეტია, ვიდრე მისი მედიის საშუალებით სიმულაციაა შესაძლებელი.




ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

კანის 77-ე საერთაშორისო კინოფესტივალზე ჟიურის სპეციალური პრიზი ირანელი კინორეჟისორის, მუჰამედ რასულოფის ფილმმა „წმინდა ლეღვის მარცვლები“ მიიღო. რეჟისორმა 8-წლიანი პატიმრობის მისჯის შემდეგ, ირანი დატოვა და ცხოვრებას ემიგრაციაში აგრძელებს. კანის ფესტივალზე დასასწრებად ფილმის შემოქმედებითი ჯგუფის წევრებს პასპორტები ჩამოართვეს, რის გამოც მთავარი როლის შემსრულებელი 2 მსახიობი პრემიერას ვერ დაესწრო, ამიტომ ირანელი კინორეჟისორი წითელ ხალიჩაზე მათი ფოტოებით მივიდა. 

კინოს ყურება ჩემთვის ხშირად ერთი რომელიმე ქვეყნის სოციოლოგიური კვლევასავითაა, რომელიც ინფორმაციას იმ ქვეყნის პოლიტიკურ-სოციალურ-კულტუროლოგიურ საკითხებზე  გაწვდის, ამიტომ უნდა ვაღიარო, რომ ფილმები პოლიტიკური კონტექსტით განსაკუთრებით მაინტერესებს. 

მუჰამედ რასულოფის ფილმი წელს კინოფესტივალის უკანასკნელ დღეს აჩვენეს. რეჟისორი ერთი ოჯახის ისტორიას გვიყვება. მამა, დედა (რომლის როლსაც ირანში „ანტიჰიჯაბის“ მოძრაობის ერთ-ერთი წევრი, სოლეია გოლესტანი ასრულებს) და 2 ახალგაზრდა (სტუდენტი)  ქალიშვილი. ფილმის მოქმედება 2 წლის წინანდელ თეირანში ვითარდება, როდესაც ახალგაზრდა გოგოს, მაჰსა ამინის მკვლელობას მასობრივი საპროტესტო გამოსვლები მოჰყვა. პარალელურად ჩანს, რომ ამავე პერიოდში ფილმის მთავარ გმირს, ოჯახის მამას სამსახურში აწინაურებენ და მოსამართლედ ნიშნავენ. 

რამდენიმე სცენა საქართველოს ძალიან გაგახსენებთ. მაგალითად, მიუხედავად შეზღუდული ინტერნეტ შესაძლებლობებისა, ირანში ახალგაზრდა თაობა ინფორმაციას მაინც ინტერნეტის საშუალებით იღებს. თაობებს შორის სხვაობა ერთ-ერთ ეპიზოდში ძალიან მკაფიოდ ჩანს. დიდი მანიფესტაციის დროს, რომელსაც ცხადია, პოლიცია არბევს, მანიფესტანტებს აკავებს და აპატიმრებს, გოგონები სახლში დაჭრილ მეგობარს მიიყვანენ, რომელსაც თვალი - დაზიანებული და ნახევარი სახე დაფლეთილი აქვს. ანერვიულებული დედა ცდილობს, გაიგოს, რა ხდება ქუჩაში და ტელევიზორს რთავს, გადადის არხიდან არხზე და ყველგან ტელესერიალს, კონცერტს, ბავშვებზე გადაცემებს აჩვენებენ. ირანში, სადაც ცხადია, არ არსებობს დამოუკიდებელი მედია ეკრანზე მხოლოდ ვარდისფერი შუშით დანახული რეალობა მოჩანს, რომელიც სინამდვილეში ირეალობაა. ამის შემდეგ დედა საკუთარ შვილებთან ერთად მათსავე მობილურში დარბევის, ცემის, დევნის მშრალ, უკომენტარო, დოკუმენტურ მასალას ნახულობს. საბედნიეროდ, უკვე მთავარ საბრძოლო იარაღად ქცეული პროპაგანდისა და მედია მანიპულაციის პარალელურად, ის სივრცეც არსებობს, სადაც პირდაპირ რეჟიმში გაუფილტრავი ინფორმაცია მოედინება და მისი მეშვეობით ახალგაზრდების მოტყუება ტოტალიტარულ ირანშიც კი რთული ხდება, არა თუ ავტოკრატიის გზაზე მიმავალ საქართველოში. 

დაწინაურების შემდეგ მამა სახლში უფრო და უფრო ნაკლებ  დროს ატარებს. დასაწყისში ჩანს მისი განცდები, როდესაც ირანული სასამართლოს მანკიერ სისტემაში შედის, უსამართლო გადაწყვეტილებების მიღება უწევს და საიდანაც უკან გამოსასვლელი გზა აღარ არის. რაღაც პერიოდში მოსიყვარულე მამა მონსტრად გადაიქცევა. მონსტრად, რომელიც მზად არის, სისტემის შიშით ოჯახი აწამოს.

ვუყურებდი ირანელი მოსამართლის დრამას და ვფიქრობდი ჩვენი სასამართლოს კლანის წევრებზე, რომელნიც ჯაჭვის რგოლებივით არიან ერთმანეთზე გადაბმულნი და ამ მანკიერ სისტემას ასე ამუშავებენ. ერთი რგოლის ჩახსნაც კი ჯაჭვის რღვევას გამოიწვევს. სწორედ, ამიტომ ყოველი მათგანი ერთმანეთს შიშითა და ტერორით კვებავს. ფილმის მთავარი გმირის მეტამორფოზა, რომელსაც მაყურებელი აკვირდება, შესანიშნავი ილუსტრაციაა იმისა, თუ როგორ ჭამს და ანადგურებს მანკიერი სისტემა ადამიანს. 

როგორც ჩანს, ირანში მოქალაქეების მხრიდან ბოროტმოქმედი მოსამართლეების დევნა აპრობირებული ხერხია. ინტერნეტში მოსამართლის პირადი ინფორმაცია განთავსდება: ფოტო, სახელი, გვარი, საცხოვრებელი ადგილი... „იცით, მამათქვენს რამდენი ადამიანის გაუბედურებაზე აქვს ხელი მოწერილი?!“ - უყვირის ქუჩაში ახალგაზრდა ქალი გოგოებს, მოსამართლის შვილებს, რომლებიც ქალაქიდან გაქცევას და დროებით მიმალვას ცდილობენ. 

ნებისმიერ დემოკრატიულ სახელმწიფოში მოქალაქეს ზურგს უმაგრებს და იცავს სახელმწიფო, მაშინ როდესაც ის შენ წინააღმდეგ მუშაობს, ადამიანს სხვა არაფერი დარჩენია, გარდა იმისა, რომ ლანძღოს, აგინოს და შეარცხვინოს ცალკეული ჩინოვნიკები. ამისთვის ვრცელდება იმ 84 დეპუტატის ფოტოც, რომელმაც რუსულ კანონს მხარი დაუჭირა, რომ მათ ქუჩაში გამოსვლისას საკუთარი გადაწყვეტილების გამო დისკომფორტი შეექმნათ. ასე იქცევიან ტოტალიტარულ ირანში საკუთარი მთავრობის მიერ დაჩაგრული, დაშინებული, ნაწამები მოქალაქეები. 

ირანელი ქალების დიდი ნაწილი პატრიარქალურმა სისტემამ ისე გამოაწრთო, რომ მათი გამბედაობა, სიმამაცე, სიძლიერე მხოლოდ აღფრთოვანებას იწვევს. ასეთები არიან მოჰამედ რასულოფის ქალებიც, რომელნიც ისევე როგორც ფილმში, საკუთარ ოჯახებსა და ქვეყანაშიც საბოლოოდ, აუცილებლად გაიმარჯვებენ იმ უსამართლობაზე, დანაშაულსა და ბოროტებაზე, რომელიც რელიგიურმა ფუნდამენტალიზმმა შექმნა. 

ჩემთვის, როგორც საქართველოს მოქალაქისთვის ირანულ ფილმში ასახული რეალობა კიდევ უფრო შემაშფოთებელია, განსაკუთრებით არსებული ხელისუფლების პირობებში. იმ ხელისუფლების, რომელიც ახალი კანონების მეშვეობით ცდილობს, გააკონტროლოს სამოქალაქო საზოგადოების, მედიისა და ხელოვანების გამოხატვის თავისუფლება. რომელიც ცდილობს, ქვეყანაში არსებული ფუნდამენტალისტური თუ თეოკრატიული ვნებები გამოკვებოს და საკუთარ იარაღად აქციოს. ირანული რეალობის ყურებისას იმდენ მსგავსებას ვხედავთ, რომ სათუო ხდება პასუხი კითხვაზე - სად მივდივართ? 

P.S. ძალიან უსიამოვნოდ დაემთხვა, რომ ფილმის პრემიერის პარალელურად, საქართველოს პრემიერ მინისტრი ირაკლი კობახიძე ამ ეპოქის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ჯალათის, ბოროტების სიმბოლოდ ქცეული ირანის პრეზიდენტის, იბრაჰიმ რაისის პანაშვიდზე თეირანში გაემგზავრა და სამგლოვიარო ცერემონიალს ჰესბოლასა და ჰამასის ლიდერებთან ერთად დაესწრო.




ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

2011 წელს ეგვიპტელმა კაცმა შვილს ფეისბუქი დაარქვა. მიზეზი ის იყო, რომ  არაბული გაზაფხულისას Facebook-მა დიდი როლი ითამაშა როგორც პროტესტის ორგანიზებაში, ისე ზოგადად, მოქალაქეების მობილიზებასა და ინფორმაციის გაცვლაში.  გოგონა - ფეისბუქი ახლა 13 წლისაა, Facebook-მა კი, ამასობაში, მთელი ეპოქა შექმნა - უამრავი ბოტის, ტროლისა და კიბორგის ძალაუფლების ეპოქა.  

სოციალური ქსელები საქართველოშიც ბევრჯერ დაგვეხმარა სხვადასხვა პროტესტის ორგანიზებაში და ეს პლატფორმა სხვა ქვეყნებშიც კომუნიკაციისა თუ ორგანიზების შეუცვლელი სივრცეა. ახლაც, როდესაც „რუსულ კანონს“ ვაპროტესტებთ, ჩვენი ერთ-ერთი მთავარი იარაღი საინფორმაციო ომში სწორედ სოციალური ქსელებია, საქართველოს რეალობაში კი, ყველაზე პოპულარულად მაინც Facebook-ი რჩება. თუმცა, ეს ბლოგი სხვა რამეზეა. მე მინდა მოგიყვეთ სოციალური ქსელების იმ ბნელ მხარეზე, სადაც სინათლის შეტანა, ამ ეტაპზე, შეუძლებელია.  

ტროლების ქარხანა 

ტროლების ფერმები რომ არსებობს, თითქოს, ყველამ იცის, თუმცა, კონკრეტულად სად, ან ვინ მუშაობს იქ, ბუნდოვანია. თავად სისტემა, რომელსაც მოგვიანებით “ტროლების ფერმა” ან “ტროლების ქარხანა” უწოდეს, წლების წინ კრემლში მოფიქრებული პროექტია. რუსული პროპაგანდა ის ერთ-ერთი ბერკეტია, რომლითაც პუტინი საკუთარ მოსახლეობას ინფორმაციულ ვაკუუმში და უფრო მეტიც, ილუზიურ რეალობაში ამყოფებს. ამ „ფსევდო-რეალობას“ ასობით პროპაგანდისტი სხვადასხვა სივრცეში, ტრადიციულ და არატრადიციულ მედიაში 24/7-ზე ქმნის. 

უკრაინაში შეჭრის შემდეგ,  სწორედ იმიტომ აკრძალა პუტინმა რუსეთში Facebook-ი, Instagram-ი და სხვა სოციალური ქსელები, რომ “ტროლების ფერმების” მიუხედავად, სიმართლის დამალვას ვეღარ ახერხებდა. ახლა რუსები მხოლოდ საკუთარი/სამამულო სოციალური ქსელებით სარგებლობენ, რომელზეც კონტროლი მთლიანად რუსეთის უშიშროებას აქვს და სადაც ყველაფერს მოისმენთ და წაიკითხავთ, სიმართლის გარდა.  

როდესაც ჩემს სოციალურ გვერდებზე რუსეთ-უკრაინის ომის გაშუქება დავიწყე, პირველად ტროლ-ბოტები მაშინ შემომესივნენ. თურმე, რაც არ უნდა მზად იყო ამისთვის და მყარი ნერვებიც გქონდეს,  უამრავი საშინელი კომენტარისა და დეზინფორმაციის ტალღის მოგერიება მაინც სტრესულია. მაშინ გამოსავალი ვიპოვე და ჩემს პოსტებზე შეზღუდვა დავაწესე, ანუ პოსტებზე კომენტარის დატოვება მხოლოდ მეგობრებს შეუძლიათ. ამით მართალია ე.წ. ჩართულობა (engagement) შემცირდა, მაგრამ სამაგიეროდ ტროლებს ჩემი პირადი სივრცის საკუთარი პროპაგანდისთვის გამოყენება ავუკრძალე. ამიტომ თუ ასეთი თავდასხმების მსხვერპლი თქვენც გახდებით, იგივეს გირჩევდით. მართალია, ტროლების მთელი აგრესია პირად შეტყობინებებში გადმოვიდა, მაგრამ გამოსავალი აქაც არის - მათ შეტყობინებებს დღემდე წაუკითხავად ვშლი.  

ფერმა: მასობრივი განადგურების თანამედროვე იარაღი 

სქემა ყველგან ერთნაირად მუშაობს. "ტროლების ქარხანა” ფიზიკურად არსებობს. წარმოიდგინეთ ოფისი, სადაც თანამშრომლები ყოველ დღე დადიან. კონკრეტულად რამდენი ასეთი ფერმაა საქართველოში და რამდენი ტროლი მუშაობს იქ, ამის დადგენა ძალიან ძნელია. თუმცა, მათი ქცევის დაკვირვებისას, გარკვეული კანონზომიერებების აღმოჩენა შეიძლება. 

რამდენიმე Facebook-ჯგუფი და გვერდი მაქვს  შერჩეული, რომლებსაც ჩემი დაკვირვებით “ფერმიდან” მართავენ. აქტიურობა დილის 10 საათიდან იწყება და ამ დროისათვის დადებული პირველივე რამდენიმე პოსტით მიხვდებით, იმ დღეს ვისი “გაშავება” არის დავალებული. როგორც წესი, გასაშავებელია კონკრეტული ადამიანი ოპოზიციიდან, არასამთავრობო სექტორიდან ან ნებისმიერი აქტივისტი, რომელზედაც იმ დღეს ფერმაში მითითება მივიდა.  

2013 წელს, ჯერ კიდევ მაშინ, როცა რუსეთში აქტივისტები და დამოუკიდებელი მედია არსებობდა, ქალაქ სანქტ-პეტერბურგში ერთ-ერთი ასეთი ადგილი ამხილეს. “ტროლების ფერმაში” დამოუკიდებელი ჟურნალისტი შეფარვით დასაქმდა და მოგვიანებით დეტალურად აღწერა თუ როგორ მუშაობს სტრუქტურა. მან ტროლების ქარხანას „მასობრივი განადგურების თანამედროვე იარაღი“ უწოდა და თუ ამ მახინჯ მოვლენასთან ერთხელ მაინც გქონიათ საქმე, ალბათ, გადაჭარბებულად არ მოგეჩვენებათ ეს შეფასება. სწორედ რუსეთში მხილებული "ტროლების ფერმა” გვაძლევს სურათს, თუ როგორ მუშაობს "ტროლების ქარხანა” ზოგადად. “ტროლების ქარხანას" ჰყავს ხელმძღვანელი, რომელიც პირდაპირ კონტაქტზეა დამკვეთთან. ჩვენს შემთხვევაში, დამკვეთის გამოცნობა რთული არაა - ტროლები მმართველ პარტიასა და მის მხარდამჭერებს აქებენ, ყველა სხვას კი აშავებენ. ხელმძღვანელი უშუალო დავალებებს უკვე ტროლებს შორის გასცემს. კომენტარების წერის გარდა, მათ ნაწილს კონტენტის შექმნა, ნაწილს კი გაზიარება და გავრცელება ევალება. უფრო ჭკვიანი ტროლები წერენ დეზინფორმაციულ, შეურაცხმყოფელ, დამამცირებელ პოსტებს სხვადასხვა ადამიანებზე, დანარჩენები კი ამ პოსტებს თავისსავე შექმნილ ჯგუფებში აზიარებენ. თითო პოსტის გაზიარება ყოველდღიურად საშუალოდ 150-250 ჯგუფში ხდება. გასაზიარებელ მასალას შორის პროსამთავრობო მედიის სტატიები და პროსახელისუფლებო ე.წ. ექსპერტების გამონათქვამებიც არის.  

ტროლი, ბოტი, კიბორგი

ტროლი არის ყალბი ანგარიში, რომელიც როგორც წესი, კონკრეტული სახელი და გვარით იქმნება. ფოტოდ იყენებს ბუნების ხედებს, ხატებს ან ხელოვნური ინტელექტის მიერ გენერირებულ ადამიანების ფოტოებს. ტროლის უკან რეალური ადამიანი დგას, სწორედ ისაა "ქარხნის" თანამშრომელი. როგორც წესი, ერთ ასეთ თანამშრომელს - რამდენიმე, ზოგჯერ კი რამდენიმე ათეული ტროლ-ანგარიში აქვს ჩაბარებული. ტროლი მიზანმიმართულად ახდენს სოციალური ქსელების მომხმარებლების პროვოცირებას, ავიწროებს, აბულინგებს და შეურაცხყოფას აყენებს სხვებს. 

დეზინფორმაციის გავრცელებისა და აქტივისტებზე თავდასხმების გარდა, ტროლებს ჯანსაღი დისკუსიების არაჯანსაღ ფორმატში გადაყვანაც ევალებათ. Ხშირად განხილვის შინაარსის შეცვლაში რამდენიმე ტროლი მონაწილეობს, რომლის უკანაც თავისუფლად შესაძლებელია, რომ ერთი ადამიანი იდგეს. Ასე მაგალითად, თუ დისკუსია მიმდინარეობს იმის შესახებ, თუ როგორ გავაუმჯობესოთ ორგანიზება „რუსული კანონის“ საწინააღმდეგო დემონსტრაციებისას, ტროლი აუცილებლად დატოვებს კომენტარს, რომ რაღაც მუხტი აღარაა, მეორე ტროლი კი უპასუხებს, რომ "დიახ, მართალია, იმიტომ რომ მგონი, აზრი აღარ აქვს ამ ყველაფერს...”. შემდეგ ამ კომენტარებს რეალური ადამიანები უპასუხებენ, დაიწყება კამათი და იჩრდილება მთავარი მიზანი - ორგანიზების გაუმჯობესება.  

ტროლის გარდა ფერმაში ბოტები და კიბორგებიც არსებობენ. ვინ არიან ისინი? 

• ბოტი ავტომატური ანგარიშია, რომელიც შექმნილია ადამიანის ონლაინ ქცევის იმიტაციისთვის. მას  დეზინფორმაციის გასავრცელებლად და გარკვეული ნარატივების გასაძლიერებლად აპროგრამებენ. ბოტის უკან რეალური ადამიანი არ დგას.   
• კიბორგი ესაა ერთგვარი ჰიბრიდული ანგარიში, რომელიც აერთიანებს ბოტს და ტროლს.  რეალური ადამიანი პერიოდულად იღებს ბოტის ანგარიშს, რათა უპასუხოს სხვა მომხმარებლებს. 

“ფერმიდან” - ბაზარში  

სულ ცოტა ხნის წინ აღმოვაჩინე, რომ “ტროლების ფერმის” გარდა, “ტროლების ბაზარიც” გვქონია, თან შავი ბაზარი. Აღმოჩნდა, რომ დიდი მოთხოვნის გამო არჩევნებისთვის ფასები გაიზრდება, ამიტომ ტროლების შეძენა სწორედ ახლა “სეილზე” მირჩიეს - ერთი ტროლი - 200 ლარად, სამი კი  500 ლარად იყიდებოდა.   ცხადია, არაფერი მიყიდია. ჩემი მთელი დრო და ენერგია ისევ სიმართლის დადგენასა და მის გავრცელებას ხმარდება, სიმართლეს კი მახინჯი მექანიზმები არ უხდება.  

Ბოტის ამოცნობა შედარებით მარტივია, ის ერთიდაიგივე ტექსტს წერს და აგზავნის. Ტროლი კი საკმაოდ რთული გამოსააშკარავებელია, თუმცა, არა შეუძებელი. ეს ბლოგი რომ თქვენთვისაც სასარგებლოც იყოს, ტროლის ამოცნობის ჩემ მიერ აღმოჩენილ რამდენიმე მახასიათებელს გაგიზიარებთ: 

• თუ დაეჭვდებით, რომ ტროლს შეხვდით, გადადით მის ანგარიშზე, შეამოწმეთ როდის არის შექმნილი (როგორც წესი, Facebook-ზე რეალური მომხმარებლების უმრავლესობა წლების წინ დარეგისტრირდა, ამიტომ რამდენიმე თვის ან თუნდაც, ერთი წლის წინ გახსნილი ანგარიში საეჭვოა) 
• დააკვირდით ატვირთულ ფოტოებს. უმეტესად, ტროლს ფოტო არ აქვს. როგორც წესი, მის გვერდზე ხატები, ყვავილები ან ისეთი ადამიანებია, რომელთა სახის გარჩევა რთულია. თუმცა, აქვე შეიძლება შეგხვდეთ ხელოვნური ინტელექტის მიერ გენერირებული ფოტოები.  
• შეამოწმეთ ფოტოებზე კომენტარები. როგორც წესი, ტროლებს თბილ და პირადი ხასიათის კომენტარებს (მაგალითად, „დეიდას მოენატრე“ ან „როდის ჩამოხვალ სოფელში“) არავინ წერს. იქ დაგხვდებათ ე.წ. სტიკერები ან ემოჯები. 
• ხშირად ტროლებს ფერმის სხვა ტროლები ჰყავს მეგობრებში, ამიტომ გადაამოწმეთ რა საზოგადოებაა დამეგობრებული მასთან. 

რატომ გადავწყვიტე, რომ ტროლ-ბოტებთან ბრძოლა გამომივა, არ ვიცი, მაგრამ ისევ Facebook-ს მივმართე და შევქმენი დახურული ჯგუფი (სახელს არ დავწერ), სადაც უკვე 3000-ზე მეტი ტროლის ანგარიში, ასობით პროპაგანდისტული ჯგუფი და გვერდია მხილებული.  ჯგუფის წევრები ერთიანი ძალებით ვცდილობთ, მათ შეჩერებას, ზოგჯერ გამოდის, უფრო ხშირად კი - არა. სანამ  სოციალური ქსელების მესვეურები მეტ პასუხისმგებლობას იგრძნობენ და მილიონობით ტროლ-ბოტსა და შესაბამისად, ფერმების არსებობას ბოლო მოეღება, იქამდე „მასობრივი განადგურების თანამედროვე იარაღისგან“ თავის დაცვა ჩვენით მოგვიწევს. Ამისთვის კი, ჩვენ მცდელობას არ დავიშურებთ. 




ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

იმის საილუსტრაციოდ, რას აჩვენებს მაყურებელს პროსამთავრობო მედია თბილისში მიმდინარე რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციების მიმდინარეობისას, ტელევიზიების ერთი დღის, 2 მაისის მთავარი საინფორმაციო გამოშვებები განვიხილოთ. 

„იმედი“ - “ქრონიკა” 20:00

მაშინ, როდესაც თბილისში, ცენტრალურ ქუჩაზე მასშტაბური საპროტესტო აქცია იმართებოდა და თითქმის, ყველა ტელეარხი პირდაპირ ეთერში გადმოსცემდა გმირთა მოედანზე მიმდინარე მოვლენებს,  ტელეკომპანია იმედზე ამ დროს სერიალი „ვენდეტა“ გადიოდა. 

საინფორმაციო გამოშვება “ქრონიკა” ეთერში ზუსტად 20:00 საათზე შევიდა.  ამ დროს აქციაც დაახლოებით 2 საათის დაწყებული იყო და მისი მონაწილეების დაკავებებიც.

ტელეკომპანია “იმედის” მთავარი საინფორმაციო გამოშვების ანონსით, პირველი ამბავი იყო:  „ჩამსხვრეული მინები, კოცონი, ნაგვის ურნები, ვანდალიზმი და ძალადობრივი ქმედებები პარლამენტის შენობასთან- ოპოზიცია პასუხისმგებლობას ისევ გაურბის“.  ქალაქის ცენტრში, გმირთა მოედანზე ზუსტად ამ დროს მასშტაბური აქცია იმართებოდა, სადაც ადამიანებს აკავედნენ, “იმედი” კი მაყურებელს წინა ღამით განვითარებულ ამბავს უყვება და თან ისე, თითქოს, „არა რუსულ კანონს“ - აქციის მონაწილეები მხოლოდ იმიტომ იყვნენ პარლამენტის მიმდებარედ შეკრებილნი, რომ ვანდალური ქმედებები ჩაედინათ.

კადრებში ვხედავთ, რომ “იმედი” მხოლოდ იმ ვიდეო მასალას აჩვენებს, სადაც აქციის მონაწილეები ბარიკადებს აწყობენ და  ვიდეო სათვალთვალო კამერებს აზიანებენ. 

ანონსიდან ვიგებთ, რომ გადაცემაში ასევე, საუბარი იქნება ბულინგზე, პირადი ინფორმაციის გასაჯაროვებაზე, “ქართული ოცნების” წევრისადმი პოლიტიკურ ანგარიშსწორებაზე, თბილისში გამართულ ფორუმზე და ანონსის ბოლო ამბად: “ოპოზიციის აქცია“ - გმირთა მოედანზე იმ წუთში მიმდინარე მოვლენები.

გამოშვების მთავარი ნაწილის დაწყება ქრონოლოგიურად დააანონსებულ ამბებს მიჰყვება. 2 მაისის “ქრონიკის” მთავარი გამოშვება დაიწყო 1 მაისის მიწურულს, პარლამენტთან გამართული აქციის ამბით, თუმცა, არა პროტესტის ფაქტების ქრონოლოგიის მოყოლით, არამედ ტექსტით რომ ოპოზიცია აქციებზე პასუხიმგებლობას არ იღებს, ხოლო “ქართული ოცნება” მოუწოდებს ხალხს, რომ დარჩნენ სამართლებრივი ნორმების ფარგლებში.  აქვე “იმედი” გვთავაზობს პროტესტანტების ფარულ აუდიო ჩანაწერს, სადაც, თითქოს, აქციის მონაწილეები ერთმანეთს ესაუბრებიან მოლოტოვის კოქტეილისა და „აკა -ემის“ სროლაზე. 

1 მაისის აქციაზე არავის უსვრია არც მოლოტოვის კოქტეიული და არც ცეცხლსასროლი იარაღი. 

“იმედის” ჟურნალისტისა და პირველი სიუჟეტის ავტორის, მაკა აბულაძის რეპორტაჟი სწორედ ამ აუდიო ჩანაწერით იწყება. სიუჟეტში არაფერია ნათქვამი იმის გარდა, რომ აქციის მონაწილეები პარლამენტთან რამდენიმე საათის განმავლობაში მხოლოდ ვანდალიზმით იყვნენ დაკავებულები. 

გამოშვების მეორე ამბად “იმედმა” შემოგვთავაზა ევროკომისიის პრეზიდენტისთვის „ხალხის ძალის“ წევრის, დიმიტრი ხუნდაძის მიწერილი წერილი. წერილი სრულად გახმოვანებულია გრაფიკული გამოსახულებით, რომელშიც ხუნდაძე ურსულა ფონ დერ ლაიენს რადიკალების მხარდაჭერაში სდებს ბრალს. ის წერილის ბოლოს საუბარს რატომღაც საქართველოს პრეზიდენტის, სალომე ზურაბიშვილის შვილებსა და მათ საქმიანობაზე იწყებს.

გამოშვების მესამე ამბის ავტორი, სოფო ბერიძე გვიყვება „ოპოზიციის ბრძოლაზე რუსული მეთოდებით“. ავტორი მოგვითხრობს, როგორ ცდილობს ოპოზიცია საპარლამენტო უმრავლესობის ოჯახის წევრების მიმართ პოლიტიკურ ანგარიშსწორებას. სიუჟეტში ვისმენთ პარლამენტის ვიცე-სპიკერის ნინო წილოსანის სინქრონს, რომელიც ოპონენტების ხელწერას ფაშისტურს უწოდებს. 

[ავტორის ჩანართი: პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილე ნინო წილოსანი, მისი კომენტარები და სოციალურ ქსელებში აქტიურობა ცალკე თემა და დიდი განხილვის საგანია, ამიტომ მოდით, აქ შევჩერდები და ქ-ნინოსთან დაკავშირებით მიმოხილვას ცალკე ბლოგში შემოგთავაზებთ.]

დავუბრუნდეთ 2 მაისის ტელეკომპანია “იმედის” მთავარ საინფორმაციო გამშვებას.

გადაცემა გრძელდება ამბით „სპორტსმენების ბულინგი“.  ქრონიკის წამყვანი ხატია ქვათაძე გვიყვება, რომ ქართველი მორაგბეების წინააღმდეგ ბულინგს აქვს ადგილი. მათ აიძულებენ, რომ მიმდინარე პოლიტიკურ მოვლენებთან დაკავშირებით აზრი გამოხატონ. ამბავს თან ერთვის “საქართველოს რაგბის კავშირის” პრეზიდენტის, სოსო ტყემალაძის სინქრონი.

შეგახსენებთ, სოსო ტყემალაძე 2021 წლის რაგბის კავშირის პრეზიდენტის არჩევნების დროს ერთადერთი კანდიდატი იყო. ყრილობაზე ტყემალაძის კანდიდატურას მხარი 42-მა დელეგატმა დაუჭირა. აგრეთვე, გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, ის ბიძინა ივანიშვილთან დაახლოებული პირია. მასთან და ხელისუფლების მაღალჩინოსნებთან მეგობრული ურთიერთობები თავად ტყემალაძემაც არაერთხელ დაადასტურა. როგორც ირკვევა, იოსებ ტყემალაძე ბიზნესმენიცაა, რომელიც ჩართულია აბასთუმნისა და წყალტუბოს პროექტებში, რომელიც ექსპრემიერ ბიძინა ივანიშვილის სახელს უკავშირდება. ტყემალაძე “იმედთან” საუბრისას აღნიშნავს, რომ ხელისუფლებისგან ხელშეწყობის გარდა, რაგბის კავშირს სხვა არაფერი ახსოვს. 

გავაგრძელოთ “ქრონიკის” ქრონოლოგია. ამის პარალელურად გმირთა მოედანზე მიმდინარე აქციაზე უკვე რამდენიმე პირია დაკავებული, სულ ცოტახანში რუსთაველზე მიმდინარე აქციიდან პროტესტანტები მსვლელობით სწორედ გმირთა მოედნისკენ გამოემართებიან. 

და აი, სწორედ შემდეგი ამბავი ეძღვნება მიმდინარე აქციას. “იმედი” ჰედლაინად იყენებს ფრაზას: „ აქცია რადიკალების ორგანიზებით“.  ჟურნალისტი მაკო ლორთქიფანიძე რუსთველის გამზირზე, პარლამენტის წინ დგას და პირდაპირი ჩართვით გვიყვება, რომ აქციის მონაწილეებს გზის სავალი ნაწილი აქვთ დაკავებული და ავტომობილებით გადაადგილება შეჩერებულია. ასევე, ის აღნიშნავს, რომ აქციის მონაწილეები „გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონს აპროტესტებენ და გვეუბნება, რომ აქციის მონაწილეების განცხადებით, ისინი მშვიდობიანი ფორმით გაპროტესტების რეჟიმში დარჩებიან. 

მაკო ლორთქიფანიძის ჩართვის შემდეგ, 20:18 წუთზე “იმედი” გვთავაზობს გმირთა მოედნის საერთო კადრს. წამყვანი გვიყვება, რომ თურმე აქცია გმირთა მოედანზეც ყოფილა, გზა იქაც გადაუკეტავთ, თუმცა,  სამართალდამცავებმა ის უკვე გაათავისუფლეს. როგორც კი კადრში გამოჩნდა, რომ გზა ისევ გადაკეტილი და მოძრაობა პარალიზებულია, წამყვანი ტექსტს ცვლის და ამბობს, რომ ცოტახნის წინ გაათავისუფლეს, თუმცა, ახლა გზა ისევ გადაკეტილია. ამით გმირთა მოედანზე მიმდინარე პროტესტის ამბავი ქრონიკის ამ ბლოკში სრულდება. 

გამოშვება ისევ „გამჭვირვალობის კანონზე“ ამბებით გაგრძელდა. შალვა პაპუაშვილი ევროკომისიის გენერალურ დირექტორს შეხვდა, რა მოხდა ბოლნისის მუნიციპალიტეტის სოფელ ხიდისყურში. 

ამ უკანასკნელ ამბავში ჟურნალისტი, ლევან მორჩიაშვილი გვიყვება, როგორ დაესხნენ თავს “ნაციონალური მოძრაობის” წევრები “ქართული ოცნების” აქტივისტს.

[ავტორის ჩანართი: ყველანაირი ძალადობა მიუღებელი და დაუშვებელია! ეს ისე, ვინმეს რომ არ ეგონოს, ძალადობას ვამართლებ. ხოდა არ ვიცი, რატომ მახსენდება ამ ამბავზე უმოწყალოდ ნაცემი ლევან ხაბეიშვილი.]

20:28 წუთია და “ქრონიკა” გრძელდება ამბით - „ფორუმი თბილისში.“

ამით გამოშვების პირველი ბლოკი სრულდება ანუ მთავარი ამბები ამით ამოიწურა. “ქრონიკაში” იმ წუთებში მიმდინარე აქციებს მხოლოდ ორი ამბავი დაეთმო: პარლამენტთან ჟურნალისტის ჩართვა და გმირთა მოედნის ერთადერთი დრონით გადაღებული კადრი წამყვანის ფრაზით, რომ მოძრაობა ჯერ გაიხსნა, შემდეგ ისევ ჩაიკეტა. 

გაცილებით საინტერესო შეგვიძლია, ვუწოდოთ “ქრონიკის” მეორე ბლოკს.

ამ ნაწილის გამხსნელი ვრცელი სიუჟეტი იყო იმაზე, თუ როგორ მოინახულა ქვემო ქართლში არსებული საწარმო ოთარ შამუგიამ. ამ ამბავს მოჰყვა ამერიკის შეერთებული შტატების მიერ გავრცელებული განცხადება საქართველოში მიმდინარე მოვლენებთან დაკავშირებით. განცხადების ბოლოში ნათქვამი იყო, რომ აშშ გმობს ყველანაირ ძალადობას და აი აქ “ქრონიკის” წამყვანი, ლევან ჯავახიშვილი შემდეგ ამბავზე გადასასვლელ კარგ ფრაზას პოულობს და ამბობს: “ თავად შეერთებულ შტატებში კერძოდ...“

სწორედ ამ წინადადებით გახსნა წამყვანმა ამბავი, რომელიც ამერიკაში მიმდინარე საპროტესტო აქციებს ეხებოდა.

ის მკვეთრად და ომახიანად გვიყვება: „კალიფორნიის უნივერსიტეტში პალესტინელთა მხარდამჭერი სტუდენტური აქცია პოლიციამ რეზინის ტყვიებით, ხელკეტებითა და შოკური მოქმედების ხელყუმბარების გამოყენებით დაშალა...“  საუბრობს ლევან ჯავახიშვილი ნიშნის მოგებით? თუ რატომ ტოვებს მისი ინტონაცია და სახის გამომეტყველება ისეთ შთაბეჭდილებას, თითქოს, მიგვანიშნებდეს, რომ აი, ამერიკა, რომელიც ძალადობას გმობს, თვითონ როგორი მოძალადეა. ათობით აქტივისტი დააკავესო სამართალდამცავებმაო, ამერიკაზე გვიყვება და აქვე, გმირთა მოედანზე რომ ხალხი დაიჭირეს, მთელს გამოშვებაში სიტყვაც არ გაჟღერებულა. ეს ფაქტია.

ამერიკაში მიმდინარე მოვლენებს ჟურნალისტ მარიამ გიგანის ავტორობით, “იმედმა” ვრცელი სიუჟეტი მიუძღვნა.

მოგვასმენინეს აშშ-ის პრეზიდენტის, ჯო ბაიდენის სინქრონი, რომელზეც ლევან ჯავახიშვილმა გვითხრა, რომ პრეზიდენტი ამერიკაში მიმდინარე მოვლენებს „ვანდალიზმსა და კანონდარღვევას უწოდებს“. არ ვიცი, მე მაქვს დეჟავიუ, თუ ამ ინტონაციით ისევ იმის ხაზგასმას ცდილობს, რომ აი “ქართული ოცნებაც” ხომ ზუსტად ვანდალიზმს უწოდებს „რუსული კანონის“ წინააღმდეგ გამართულ აქციებს და აგერ, აი, ჯოც იგივეს ამბობს, ხალხო. შეიძლება ეს ჩემი პირადი შეფასებაა და ამით არც არაფერს ამბობს წამყვანი და უბრალოდ ამერიკაში მიმდინარე მოვლენებს გვიყვება, თუმცა, სუბიექტურად ნამდვილად ვერავინ ჩათვლის კითხვას: რა საჭიროებას წარმოადგენდა აშშ-ის აქციების ასე ფართოდ  გაშუქება, მაშინ როდესაც შენს ქვეყანაშიც არანაკლებ მასშტაბური აქციები ტარდება?! 

არ ვიცი, ამ ბლოგის წერის დროს რატომ მიტრიალებს თავში სიტყვა “პროპაგანდა”, იქნებ ბოლოში რომ გავალ, უკეთ მივხვდე. 

ამერიკის შემდეგ, “ქრონიკა” ისევ თბილისს დაუბრუნდა და მაყურებელს დრონით გადაღებული გმირთა მოედნის კადრი შესთავაზა. 20:44 წუთზე ხატია ქვათაძე გვეუბნება, რომ მოძრაობა ნაწილობრივ აღდგენილია. 

ეთერი კვლავ უცხოეთის ამბებს და თურქეთში პროტესტს ეთმობა. გვანცა ფოცხვერია გვთავაზობს რეპორტაჟს, სადაც გვიყვება, რომ თურქეთში მიმდინარე აქციებზე დაშავდა 28 სამართალდამცავი და დაკავებულია 217 დემონსტრანტი. ჟურნალისტი აკონკრეტებს, რომ მსვლელობა-მანიფესტაციების ორგანიზატორები: პროფკავშირები, არასამთავრობო ორგანიზაციები და ოპოზიცია იყო. 

ისევ ვერ ვხდები, რატომ მაქვს დეჟავიუ და რატომ მაგონებს ეს სიტყვები “ქართული ოცნების” და “იმედის” პირველი ბლოკის ნარატივს, რომ თბილისის საპროტესტო აქციების უკან რადიკალები დგანან. 

თურქეთიდან “ქრონიკა” ისევ თბილისს და გმირთა მოედნის კადრს უბრუნდება ტექსტით, რომ პოლიციელებს აქციის მონაწილეები გზის მეორე მხარეს გადაჰყავთ. ამბობენ იმასაც, რომ აქციის მონაწილეების რაოდენობა არაა საკმარისი იმისთვის, რომ მათ გზის გადაკეტვა შეძლონ. 

“ქრონიკა” გამოშვებას 20:55 წუთზე ასრულებს სააღდგომო ამბით და “იმედის” ეთერში ამჯერად თურქული სერიალი „შერბეთი“ იწყება.

ტელეკომპანია „პოსტვ“

ტელეკომპანია „პოსტვის” საინფორმაციო გამოშვება 19:00 საათზე დაიწყო. ამ დროს მთავარი ამბავი გმირთა მოედანზე მიმდინარე აქცია იყო, სადაც დემონსტრანტებმა სამანქანო მოძრაობა შეაჩერეს და სამართალდამცავები მათი დაკავებისთვის ემზადებოდნენ.  თუმცა, „პოსტივის“ საინფორმაციო გამოშვების ანონსით, პირველი ამბავი იყო: “გამჭვირვალობის შესახებ კანონპროექტი კანონად 2 კვირაში იქცევა, რისგან დაიცავს ქვეყანას უცხოეთიდან შემოსული ფინანსების გამჭვირვალობა, სახელისუფლებო გუნდის პოზიციები რამდენიმე წუთში“

“იმედის” მსგავსად, „პოსტივის“ ანონსშიც მოხვდა ამბავი „ვანდალიზმის შესახებ“. მისი ნარატივი ერთი-ერთში იმეორებს „ქრონიკის“ მთავარი სიუჟეტისას. მას კიდევ უფრო ამძაფრებს წამყვანის, ანა აშორდიას ენერგიული, მკვეთრი ხმით წარმოთქმული  ფრაზა: „რადიკალური ჯგუფების დესტრუქციული ქმედებები“.

თუ „იმედისა“ და „პოსტივის“ 2 მაისის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებს პარალელურ რეჟიმში ჩავრთავთ და თვალებს დავხუჭავთ, დილემის წინაშე აღმოვჩნდებით, თუ რომელიმე ტელევიზიის წამყვანის ხმას კარგად ვერ ვცნობთ, შეიძლება გაგიჭირდეს იმის გარჩევა, რომელი არხი რომელ ამბავს გადმოცემს. 

„პოსტივის“ 19:00-საათიანი გამოშვების ამბების თანმიმდევრობა „იმედისას“ ძალიან ჰგავს. „გამჭვირვალობის შესახებ კანონი“,  „ხელისუფლების მტკიცე გადაწყვეტილება“, დესტრუქციული ოპოზიცია“, „ვანდალიზმი“, „შტურმი საკანონმდებლო ორგანოზე“, - მსგავსი ფრაზებითა და რეპორტაჟებში გამოყენებული ერთი და იგივე მოლაპარაკე თავებით ამ ორი ტელევიზიის კონტენტი ერთმანეთის მსგავსია .

თუმცა, „პოს ტვ-ის“ მაინც ერთი გამორჩეული ნიშა აქვს. ისე ჰყვებიან ამბებს, თითქოს, წინასწარმეტყველური ტონით, გეგონა, დანამდვილებით იციან, რა მოხდება. აი მაგალითად, გვეუბნებიან, რომ „გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონს 13 მაისის სასესიო კვირაში განიხილავს პარლამენტი და დაამტკიცებს კიდეც, მერე პრეზიდენტი ამას ვეტოს დაადებს, მაგრამ უმრავლოესობა ამ ვეტოს დაძლევს.  ტაში!

ტელევიზიის ამ დღის მთავარი გამშვების პირველი 23 წუთი გასული დღის ამბებს მიეძღვნა. მიმდინარე აქციიდან, პარლამენტიდან ჩართვა 23-ე წუთზე მოხვდა ეთერში.
ჟურნალისტის პირდაპირ ჩართვას რაც შეეხება, კარგად, ზედმიწევნით იცოდა, თითქმის, ყველა ოპოზიციური პარტიის დასახელება.

ამავე ბლოკში მოხვდა: ამბავი „დაბულონგებულ მორაგბეებზე“,  „ხუნდაძის წერილი ევროკომისიის პრეზიდენტს“ , “„ქართული ოცნების” აქტივისტზე თავდასხმა“, „ფორუმი თბილისში“.  მოკლედ,  ყველაფერი იგივე, რაც - “იმედზე”. 

მეორე ბლოკი კი „რადიკალურად“ განსხვავებული იყო. მისი გამხსნელი ამბავი ვრცელი სიუჟეტით „სისტემური კორუფცია მოლდოვაშია“.

არ ვიცი, უკავშირდება თუ არა ეს ამბავი მაია სანდუს, მოლდოვის პრეზიდენტის გამოხმაურებას საქართველოში მიმდინარე აქციებზე, თუმცა, მაინც გახსენებთ. 

შემდეგ კი ისევ „იმედის“ მსგავსად: პროტესტი ამერიკაში, დაკავებულები და დარბეული აქციის მონაწილეები. თუმცა, ამ ამბავზე „პოს ტვ“-ის შეფასება „ექსპერტისთვისაც“ უკითხვას და აშშ-ის პროტესტი რეჟისორ გოგა ხაინდრავას შეაფასებინეს, რომელიც ადასტურებს ჩემს ზემოთ  გამოთქმულ მოსაზრებას, რომ ამერიკის აქციების შესახებ სიუჟეტი იმის საჩვენებლად გააკეთა არხმა, რომ საქართველოში მიმდინარე აქციებთან პარალელი გაევლოთ.

გოგა ხაინდრავა: „ეს არის მაგალითი ფარისევლობის. გუშინ კოლუმბიის უნივერსიტეტში შევარდა რობოკოპების რაზმი, შტურმით აიღეს უნივერსიტეტის ერთ-ერთი შენობა, 300 სტუდენტი დააპატიმრეს , დაანგრიეს იქაურობა. ამის ფონზე,  გუშინ ჩატარებულ ოპერაციაზე, რომელიც საქართველოს პოლიციამ ჩაატარა, დღეს, დილით მეთიუ მილერი გამოდის და იძახის, რომ საქართველოში რაღაცა უფლებები ირღვევა. აი, ეს არის კლასიკური ორმაგი სტანდარტები, რომელიც ღუპავს იმათ, ვინც ცრუობს. ჩვენ არ ვცრუობთ, ისინი ცრუობენ და დაინგრევიან ამ სიცრუეზე.“

„პოსტივის“ არც ის ამბავი გამორჩა, ოთარ შამუგიამ რომ ქვემო ქართლში საწარმო მოინახულა. 

შემდეგი ამბავი იყო „გვირილობა“ და გამოშვებაც დასრულდა. 

საინფორმაციოს დასრულებისთანავე დაიწყო გადაცემა - „გვერდიდან“ , რომლის წამყვანის პირველივე ფრაზა იყო: „ 1958 წელს ამერიკამ მიიღო რუსული კანონი“.  

„იმედსაც“ და „პოსტივისაც“ დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში გამორჩათ ამბავი, როგორ გაუსწორდნენ ფიზიკურად აქციის მონაწილეებს ე.წ „ტიტუშკები,“ რომელთა ვინაობაც მეორე დღესვე გაირკვა და აღმოჩნდა, რომ მედიის მიერ დასახელებული პირები: ისაკ (გიორგი) უბილავა და დავით ჯავახია, როგორც წარმატებული მწვრთნელები თბილისის მერიისგან ყოველთვიურად 500 ლარს იღებენ.

ამ დღიდან კი ყველაზე დასამახსოვრებელი, ალბათ, მაინც “იმედის” გადაცემა „იმედი LIVE“-ში ჟურნალისტ მანჩი გაბელიას ჩართვა იყო. თავს უფლებას მივცემ და ამ ამბავს ვუწოდებ ნათელ თვალსაჩინოებას იმისას, თუ რა არის „იმედის“  პროპაგანდისტული ნარატივი და ნებსით თუ უნებლიედ როგორ ახადა ფარდა ჟურნალისტმა ამ პროპაგანდას. 

სხვა ტელევიზიები

ამ დროს, როდესაც „პოს ტვ“ და „იმედი“ ვანდალიზმსა და ოპოზიციაზე საუბრობდა, კრიტიკული ტელეარხები: „მთავარი“, „ტვ პირველი“, „ფორმულა“ აქციას დაწყების მომენტიდან პირდაპირ ეთერში აშუქებდნენ. აღსანიშნავია, ისიც, რომ “საზოგადოებრივი მაუწყებლისა” და “რუსთავი 2”-ის  მთავარი საინფორმაციო გამოშვებები ჩვეულებრივზე ადრე დაიწყო და აქციის მიმდინარეობას მაყურებელს ისინიც პირდაპირ ეთერში სთავაზობდნენ. მაგრამ აქვე უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ თბილისში გამართული აქციის პარალელურად, ტელეეკრანებზე, გაყოფილ ფანჯარაში “საზოგადოებრივ მაუწყებელზე” „იმედისა“ და „პოს ტვ-ის“ ანალოგიური სიუჟეტი გადიოდა ამერიკაში მომხდარ დემონსტრაციებთან დაკავშირებით.

"უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ" რუსული კანონის ხელმეორედ ინიცირების შემდეგ, "ქართული ოცნების" ხელისუფლებამ კიდევ უფრო გააძლიერა შეტევა მედიაზე, განსაკუთრებით კი - დამოუკიდებელ ონლაინ გამოცემებზე.

საქართველოს პარლამენტში ონლაინ მედიის წარმომადგენლების არ შეშვება, მმართველი პარტიის წევრების მხრიდან ჟურნალისტების მიმართ გამოვლენილი არაეთიკური, ზოგჯერ აგრესიული და შეურაცხმყოფელი დამოკიდებულება პოლიტიკური კამპანიის ნაწილს დაემსგავსა.

"ქართული ოცნების" წევრები, პარლამენტის თავმჯდომარის ჩათვლით ჟურნალისტების მიმართ ნეგატიური განწყობის ან დამოკიდებულების ღიად გამოხატვას არ ერიდებიან და ონლაინ მედიას არა მხოლოდ ვერბალური განცხადებებით, არამედ სოციალური ქსელებითაც კი უპირისპირდებიან.

ბოლო პერიოდში განვითარებულმა მოვლენებმა თვალსაჩინო გახადა, რომ ოცნების წევრები კრიტიკული ონლაინ გამოცემების აქტიური მკითხველები და თითოეულ სიტყვაზე ჩასაფრებული მეთვალყურეები არიან. იმის გათვალისწინებით, რომ მმართველი გუნდის წევრები კრიტიკულ მედიასთან ინტერვიუს არასდროს თანხმდებიან, ისინი მათ საპასუხოდ ან თავდასხმის საშუალებადაც კი ფეისბუქსა და სამთავრობო მედიებს ირჩევენ.

თვალსაჩინოებისთვის ვნახოთ, როგორია ბოლო პერიოდში მომხდარი ამბების ქრონოლოგია და როგორ ცდილობს ხელისუფლება და მასთან აფილირებული პროპაგანდისტული ტელევიზიები დამოუკიდებელი და კრიტიკული ონლაინ გამოცემების დისკრედიტაციას.

ნინო წილოსანი VS “პუბლიკა“

23 აპრილს ამბროლაურში, „საქართველოს კონსტიტუციაში ცვლილების შეტანის შესახებ“ და „ოჯახურ ღირებულებათა და არასრულწლოვანთა დაცვის შესახებ“ კონსტიტუციურ კანონპროექტებთან დაკავშირებით გამართულ საყოველთაო სახალხო განხილვაზე საპარლამენტო უმრავლესობის ლიდერის, მამუკა მდინარაძის მიერ გაკეთებული განცხადება აბორტთან, ხელოვნურ და ინ ვიტრო განოყოფიერებასთან დაკავშირებით განხილვის საგანი გახდა.

მედიაგამოცემა „პუბლიკამ“ მამუკა მდინარაძის ნათქვამთან დაკავშირებით გამოაქვეყნა მასალა სათაურით - "მდინარაძე ინ ვიტროზე: საკამათო გახდა, მარტოხელა ქალს უნდა ჰყავდეს თუ არა შვილი“. გამოცემამ ბეჭდური სახით გაშუქებულ ამბავს, თან დაურთო მამუკა მდინარაძის სრული და უცვლელი პასუხი.

მასალაზე გამოხმაურებამ მმართველ გუნდსა და პროპაგანდისტულ მედიებში არ დააყოვნა. თავად მდინარაძემ „პუბლიკას“ მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას სიცრუე და მანიპულაცია უწოდა. მან გამოცემა მისი კომენტარის დამონტაჟებაში დაადანაშაულა.

მდინარაძესთან ერთად, საკუთარ ფეისბუქ გვერდზე აღშფოთება გამოხატა პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილემ, ნინო წილოსანმაც. დეპუტატმა დაწერა, რომ „პუბლიკა“ სიცრუის ტირაჟირებას ჩვეულ სტილში განაგრძობდა. წილოსანმა მასალას მორიგი ტყუილი და კონტექსტიდან ამოგლეჯილი ციტატა უწოდა. 

პარლამენტის წევრის ფეიბუქ პოსტს „პუბლიკა“ თავადაც გამოეხმაურა და ამბროლაურში გამართულ შეხვედრაზე მამუკა მდინარაძის გამოსვლა უკვე ვიდეოს სახით გაავრცელა. 

ვიდეოს ლინკი: https://www.facebook.com/watch/?v=2356163147928303

ნინო წილოსანი ამ მასალასაც გამოეხმაურა და მისი ვებგვერდზე დადებიდან მალევე მან შემდეგი ახალი პოსტი გამოაქვეყნა:

დეპუტატმა “პუბლიკას” მიერ გავრცელებულ ვიდეოს არაფრისმთქმელი უწოდა და აღნიშნა, რომ მამუკა მდინარაძე უბრალოდ სხვადასხვა ჯგუფების პოზიციაზე საუბრობდა, ეს მისი პოზიცია არ იყო, “პუბლიკა” კი მანიპულირებდა. რომ მათ მიერ გავრცელებულ მასალაში ეს კონტექსტი ნახსენები არ იყო და მედიის გამჭვირვალობასთან დაკავშირებით, თითქოს, ირონიული ტონით “პუბლიკას” დონორებსაც მიმართა.

ნინო წილოსანი ამით არ გაჩერებულა. დეპუტატის მედიაზე შეტევა ასე გაგრძელდა.

24 აპრილს “პუბლიკამ” გამოაქვეყნა ახალი მასალა სახელწოდებით -" როგორ დასაქმდა გური სულთანიშვილის ცოლი ნინო წილოსანის სამდივნოში".

სტატიაში აღნიშნულია, რომ გამოცემას წყარომ მიაწოდა ინფორმაცია იმასთან დაკავშირებით, რომ პროსამთავრობო ტელევიზიის Postv-ის ტელეწამყვანის, გური სულთანიშვილის ცოლი, მედეა ჯმუხაძე წილოსანის სამდივნოში დასაქმდა. 

"პუბლიკა" ამბის გადასამოწმებლად თავად მედეა ჯმუხაძესაც დაუკავშირდა. კითხვაზე, თუ ვისგან მიიღო შემოთავაზება და ხომ არ უკავშირდება მისი დასაქმება სულთანიშვილს, რადგან საზოგადოების მხრიდან, შესაძლოა, ეს ასე ყოფილიყო აღქმული, ჯმუხაძემ აღნიშნა, რომ შემოთავაზება თავად ნინო წილოსანისგან მიიღო. 

მედია გამოცემა ნინო წილოსანსაც დაუკავშირდა. დეპუტატმა "პუბლიკას" ასე უპასუხა: „გამჭვირვალობის საპასუხოდ მეორე უდონობა მოიფიქრეთ? ანუ ქალი აუცილებლად ვიღაცის ცოლი უნდა იყოს და ქმრის გამო ასაქმებდნენ? სექსისტური განაცხადი ახალი ფურცელია თქვენს „შემოქმედებაში“. ამას მალევე მოჰყვა წილოსანიც ფეისბუქ პოსტიც.

"იმედისა" და "პოსტვ"-ის გამოხმაურება

მმართველი გუნდის რიტორიკა სამთავრობო მედიებმა გააგრძელეს. ტელეკომპანია "იმედმა" გამოქვეყნა მასალა ჰედლაინით: “მამუკა მდინარაძე "პუბლიკას" მიერ გავრცელებულ ტყუილზე”. 

მაშინ, როდესაც არანაირი ფაქტით არ დასტურდება, რომ “პუბლიკამ” ცრუ ინფორმაცია გაავრცელა და სრული ვიდეო ჩანაწერიც ცხადყოფს, რომ გამოცემამ მხოლოდ და მხოლოდ დეპუტატის სიტყვების ციტირება მოახდინა, "იმედმა" მას მაინც დადასტურებულად ტყუილი უწოდა.

საპარლამენტო უმრავლესობის ლიდერის, მამუკა მდინარაძის სრულ გამოსვლას აქტიურად აზიარებდა და პოსტავდა ტელეკომპანია Postv. პროპაგანდისტულმა მედიამ ამ ამბავს ვრცელი მიმოხილვა მიუძღვნა გადაცემაში - „სამნი და კო", რომლის ერთი-ერთი წამყვანიც გური სულთანიშვილია. შალვა რამიშვილმა თქვა, რომ ამბავი სიმართლეს შეესაბამება და სულთანიშვილის მეუღლე მართლაც წლებია პარლამენტში მუშაობს, რაშიც თავად სულთანიშვილმა შესწორება შეიტანა და აღნიშნა, რომ მისი მეუღლე ახალა გაფორმდა, თუმცა, მანამდე Fem Tech-ის პროგრამის განვითარებაში დიდი წვლილი აქვს შეტანილი. 

როგორც "პუბლიკამ" მედეა ჯმუხაძის სოციალურ გვერდზე გადაამოწმა, მან პარლამენტში ოფიციალურად მუშაობა მიმდინარე წლის 1 მარტს დაიწყო. 

“სამნი და Co.“- ს ერთ-ერთი წამყვანი და ტელეკომპანია "პოსტვ"-ის გენერალური პროდიუსერი, ძალადობაში არაერთხელ ბრალდებული შალვა რამიშვილი „პუბლიკას“ შეურაცხმყოფელი სიტყვებით მოიხსენიებს და ამბობს, რომ თითქოს, მედიას ჯმუხაძის „რაღაცაში გამოჭერა სურდა,“ მაშინ როდესაც "პუბლიკამ" მას  წყაროს მიერ მიწოდებული ინფორმაციის გადასამოწმებლად დაურეკა. 

შალვა პაპუაშვილი VS გელა მთივლიშვილი 

"ქართული ოცნების" სხვა წევრების მსგავსად, პარლამენტის თავმჯდომარე შალვა პაპუაშვილიც აქტიურადაა დაკავებული ონლაინ მედიებისა თუ მათი დამფუძნებლების დისკრედიტაციით. 

მიმდინარე წლის შემოდგომაზე „მთის ამბების“ რედაქტორის, გელა მთივლიშვილის მასალა, რომელიც შოვში დატრიალებულ ტრაგედიას ეხებოდა კონკურსის - "ევროკავშირის პრიზი ჟურნალისტიკაში" ფინალში მოხვდა. როგორც აღმოჩნდა, შალვა პაპუაშვილს სტატიის შინაარსი არ მოეწონა. მან ევროკავშირის საელჩოს საქართველოში მოსთხოვა, განმარტება თუ რატომ მოხვდა გელა მთივლიშვილის საგამოძიებო სტატია ევროკავშირის პრიზის ფინალისტებში. პარლამენტის თავმჯდომარის მოსაზრებით, მთივლიშვილის სტატია „ტყუილებით სავსე“ იყო და როცა ასეთი მასალა ევროკავშირის კონკურსის ფინალში ხვდება, მნიშვნელოვანია, ამაზე პასუხისმგებლობა ევროკავშირმა აიღოს.

შალვა პაპუაშვილმა გელა მთივლიშვილის „ თვითგამოცხადებული ჟურნალისტი“ უწოდა, რომელიც ტყუილების გავრცელებით მოსახლეობაში პანიკის დათესვას ცდილობს.

პარლამენტის თავმჯდომარის თავდასხმებს "მთის ამბების" რედაქტორზე Media Freedom Rapid Response (MFRR) გამოეხმაურა. MFRR არის ევროპის მასშტაბით მოქმედი მექანიზმი, რომელიც აკვირდება და რეაგირებს პრესისა და მედიის თავისუფლების დარღვევის ფაქტებზე ევროკავშირის წევრ და კანდიდატ ქვეყნებში.

MFRR-ის პარტნიორმა ორგანიზაციებმა პარლამენტის თავმჯდომარის მიერ ჟურნალისტის დისკრედიტაციაზე შეშფოთება გამოთქვეს. განცხადებაში აღნიშნულია, რომ ეს არ არის პირველი ინციდენტი, როდესაც შალვა პაპუაშვილი მედიის დისკრედიტაციას ცდილობს. MFRR-მა მაგალითად OC Media-თან დაკავშირებული შემთხვევა გაიხსენა, როდესაც 2023 წლის სექტემბერში პარლამენტის თავმჯდომარემ საჩივრის წერილით მინიმუმ ერთ დონორ ორგანიზაციას მიმართა, მას შემდეგ რაც მედიამ პაპუაშვილის თვალსაზრის გამოქვეყნებაზე უარი თქვა. 

შალვა პაპუაშვილი VS ნეტგაზეთი/ბათუმელები 

ეს არი იყო შალვა პაპუაშვილის მედიაზე თავდასხმის არც პირველი და არც უკანასკნელი შემთხვევა. 

ახლა, როდესაც მმართველმა პარტიამ რუსული კანონი ხელმეორედ დააინიცირა, მათი მხრიდან ონლაინ მედია განსაკუთრებული წნეხის ქვეშ აღმოჩნდა. 

შეიძლება თამამად ვთქვათ, რომ "ქართული ოცნების" წევრები არ ტოვებენ არცერთ სტატიასა თუ ამბავს, რომელსაც ონლაინ მედია ავრცელებს, აკომენტარებენ ყველაფერს და პროპაგანდას უწევენ მათ მიერ ინიცირებულ რუსულ კანონს, რომელიც მათი თქმით, სწორედ ამ მედიაორგანიზაციების დაფინანსების გამჭვირვალობისთვისაა საჭირო. 

ამ პერიოდში შალვა პაპუაშვილის მორიგ სამიზნედ ნეტგაზეთი/ბათუმელები იქცა. ამბავი მედიის მიერ გამოქვეყნებული მასალით დაიწყო, სადაც ნათქვამი იყო, რომ პაპუაშვილმა "ნაციონალური მოძრაობის" მმართველობის პერიოდში 1 ლარად ჰექტრობით მიწა შეიძინა.

სტატიას პარლამენტის თავმჯდომარე გამოეხმაურა და საკუთარ ფეისბუქ გვერდზე პოსტი გამოაქვეყნა. მან ნეტგაზეთი/ბათუმელების მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას აბსოლუტური ტყუილი უწოდა.

 

ონლაინ გამოცემამ ტექნიკური, თუმცა, არა ფაქტობრივი შეცდომა გაასწორა და მკითხველს ბოდიშიც მოიხადა.

ფაქტი, რომ პაპუაშვილმა 1 ლარად მიწის ნაკვეთი ნამდვილად შეიძინა, ასახული მისივე დეკლარაციაშია.

პარლამენტის თავმჯდომარის დასავლეთ საქართველოს რეგიონულ მედიასთან შეხვედრის დროს, ნეტგაზეთი/ბათუმელების რედაქტორმა, ეთერ თურაძემ ამ თემაზეც ისაუბრა და წარადგინა დოკუმენტები, რომელიც მედიის მიერ გამოქვეყნებული ინფორმაციის სინამდვილეს ადასტურებდა. თუმცა, შალვა პაპუაშვილი დაჟინებით იმეორებდა, რომ ნეტგაზეთი/ბათუმელები იტყუებოდა.

პაპუაშვილი ეთერ თურაძის გამოსვლას ფეისბუქის საკუთარ გვერდზეც გამოეხმაურა. 

პარლამენტის თავმჯდომარემ ყველაფრის მიუხედავად, თურაძის გამოსვლას ცილისწამება უწოდა და თავის პოსტში ისევ და ისევ “რუსული კანონის” მიღების აუცილებლობას გაუსვა ხაზი, რითიც მისი მტკიცებით, “ქართული ოცნება” საბოლოოდ, დაადგენს თუ ვინ აფინანსებს ამ შემთხვევაში ბათუმელებს/ნეტგაზეთს და ზოგადად, ქართულ ონლაინ მედიას.




ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

  „მტრის ყოლა მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ   იმისთვის, რომ განვსაზღვროთ ჩვენი მეობა, არამედ იმისთვისაც, რომ შევქმნათ დაბრკოლება, რომლის პირისპირ საკუთარ ფასეულობათა სისტემასაც გამოვცდით და ჩვენს საკუთარ ღირებულებასაც წარმოვაჩენთ, ამიტომ თუ მტერი არ არსებობს, ის უნდა შევქმნათ“
უმბერტო ეკო - „მტრის ხატის შემქნა“

ქართული ანტიდასავლური პროპაგანდა რუსულ ანტიდასავლურ პროპაგანდაზეა დაფუძნებული და ზედმიწევნით იმეორებს გზავნილებს, რომელიც თავის დროზე ყოჩაღმა რუსმა „კაგებეშნიკებმა“ მოიფიქრეს, დახვეწეს და დანერგეს პოსტსაბჭოთა, ეკონომიკურ და იდეურად გაძარცვულ უზარმაზარ ტერიტორიაზე. 

ქართულ და რუსულ ტელევიზორებს შორის მსგავსება იმდენად დიდია ფერების, მუსიკის, კონცეფციის, პათოსისა და ტონალობის დონეზე, რომ იფიქრებთ, რუსული გადაცემებია ქართულად ნათარგმნი. არადა, ჯერ კიდევ ცოტა ხნის წინ, გვეგონა, ამ ქვეყანასთან აღარაფერი გვაკაშირებს, იდეოლოგიური კლანჭებიდან თავი დახსნილი გვაქვს და ფიზიკურიდანაც რომ დავიხსნათ, ამიტომ ნატოსა და ევროკავშირში უნდა შევასწროთ, სადაც ყოველი ქვეყანა და ადამიანი საიმედოდაა დაცული რუსული აგრესიისგან.

მაგრამ რუსეთმა, ტანკებით ომისა და ჩვენში ომის შიშის გაძლიერების მერე, "ქართული ოცნების" საშუალებით ნამდვილი ჰიბრიდული ომი წამოიწყო, ახალი მტრის ხატი გამოგვიძერწა და დღეს უკვე „რუსული კანონის“ მიღების წერტილთან ვართ, რომლის  მერეც მთავრდება სიტყვისა და აზროვნების თავისუფლება. კანონის ტრაგიზმი გადაჭარბებულად რომ არ მოგვეჩვენოს, უნდა გავიხსენოთ, როგორ ევოლუციონირებდა რუსეთში ეგრე წოდებული „უცხოური გავლენის აგენტების კანონი“. თავიდან ეს მხოლოდ უცხოეთიდან დაფინანსებულ ორგანიზაციებს ეხებოდა. უბრალოდ დარეგისტრირდით, რომ ვიცოდეთ, მეტი არაფერიო. მერე მედიას მოსთხოვეს უცხოური გავლენის აგენტებად გამოეცხადებინათ თავები. დღეს კი უკვე ამ იარლიყის მიკვრა ფიზიკურ პირებზეც შესაძლებელია და ქვეყნიდან ადამიანები მასიურად გარბიან. ჯერ ამ „აგენტების კანონის“ გამო უწევდათ რუსეთის დატოვება, ბოლო ორი წელია, ამას მობილიზაციის გამო საკუთარი სახლებიდან მასიური გაქცევაც დაემატა. კი, ამას სხვა არაფერი ჰქვია, თუ არა კისრისტეხით გაქცევა საკუთარი ქვეყნიდან, სადაც ვერაფერს ცვლი, რადგან აგენტების შესახებ კანონმა უკვე პირწმინდად მოასუფთავა ველი, რომელზეც ცვლილებები ხდება ხოლმე.

უკრაინასთან ომის პარალელურად, რუსეთმა დანარჩენი ქვეყნების გავლენის ქვეშ საბოლოოდ დაბრუნება სწორედ ამ კანონით გადაწყვიტა. ყირგიზეთში ყველაფერი უმტკივნეულოდ მოგვარდა. საქართველოში კი რუსული კანონის გატანა პირველ ცდაზე, შარშან არ გამოუვიდა "ქართულ ოცნებას". მერე ერთი წელი იმუშავა პროპაგანდისტული არხებისა და ტროლ-ბოტების ფაბრიკა-ქარხნების საშუალებით (ეს ის ქარხნებია, რომლის აგუგუნებასაც დაჰპირდა "ქართული ოცნება" ხალხს ხელისუფლებაში მოსვლისას), მაგრამ ერთი წლის თავდაუზოგავი რუსული პროპაგანდირების მიუხედავად, ისევ მიიღო სამოქალაქო საზოგადოებისა და ხალხის პროტესტი ქუჩაში, როგორც კი ამ კანონის გაცოცხლება გადაწყვიტა. განსაკუთრებით მტკივნეული იყო დრო, რომელიც ამისთვის შეარჩიეს. საერთო სახალხო ზეიმი და ჟრიამული ჩვენი საფეხბურთო ნაკრების ევროპის ჩემპიონატზე გასვლის გამო.

პუტინს უკვე დიდი ხანია ვერ წარმოუდგენია, რას ნიშნავს ხალხის ნება და წინააღმდეგობა, ამიტომ ივანიშვილისგან ვერ მიიღებს არგუმენტს „ხალხის წინააღმდეგობის შესახებ“. შესაბამისად, "ქართული ოცნება" ყველგან დაუფარავად აცხადებს, რომ ეს კანონი რადაც არ უნდა დაუჯდეთ, უნდა მიიღონ. 

მიუხედავად იმისა, რომ ქართული ანტიდასავლური პროპაგანდა რუსულის პირმშოა, არის რამდენიმე თვისებრივი განსხვავება რუსულ და ქართულ ანტიდასავლურ მოძრაობას შორის.

რუსეთში „დასავლეთი“ ოფიციალური მტრის ხატია. ყველა უბედურება, რომელიც 140-მილიონიან ქვეყანას სჭირს, დასავლეთის ბრალია. დაწყებული იქიდან, რომ რეგიონებში ჯერ კიდევ ჩეჩმებია და ნაგავი წლობით არ გააქვთ, დამთავრებული იმით, რომ დასავლეთს თურმე რუსეთის განადგურება და რუსული სულის წარწყმედა სურს. ანტიდასავლური გზავნილები იქ მკაფიოა. ყოველი ბოროტის სათავედ ამერიკაა გამოცხადებული და დასავლეთის აგენტის წოდება საყოველთაო სიძულვილისა და ზიზღის საფუძველია მასაში. რამდენიმე ასეთი იარლიყის მქონე ადამიანს უკვე შეასხეს ბრილიანტის მწვანე სახეში, მოუსაქმეს მანქანაზე, წააწერეს სახლის კარებზე „Z”, მოწამლეს ან იძულებული გახადეს ქვეყნიდან გაქცეულიყო. მერე კი პატიმრობა მიუსაჯეს დაუსწრებლად (ვინც ვერ გაასწრო, ციხეში ზის.).

საქართველოს დასავლეთში ინტეგრაცია კონსტიტუციაშიც გვიწერია და ქართველი ხალხის ურყევ ნებადაც ჩანს ყველა გამოკითხვაში, ამიტომ აქ ასე ადვილად დასავლეთის მტრად გამოცხადება არ გამოდის და შესაბამისად, ქართველმა პროპაგანდისტებმა ყველაფრის გადღაბვნა გადაწყვიტეს, რათა მათ მომხრეებსაც ეგონოთ, რომ გვინდა ევროპა და ევროკავშირი, განა არ გვინდა?! მაგრამ ღირსებითა და სუვერენული დემოკრატიით (ესეც რუსული ტერმინია). ევროპულ არჩევანს არც ქალაქის მერის როლში მყოფი კალაძე უარყოფს და არც პრემიერის როლის შემსრულებელი კობახიძე, მაგრამ.. და აქ იწყება მაგრამების მთელი წყება. "ქართული ოცნება" ცდილობს ისე წარმოაჩინოს, თითქოს, დასავლეთი ჩვენ ორიენტაციის ძალით შეცვლას, იდენტობის დაკარგვას, საკუთარ თავსა და ქვეყანაზე უარის თქმას და ათას რამეს გვიყენებს პირობად. სწორედ ამიტომ რეგიონებში უკვე ერთი კვირაა, უკანალზე დისკუსიები იმართება, სადაც წინასწარ დაქირავებული ადამიანები კითხვებს სვამენ, ლგბტ პროპაგანდისგან შვილები როგორ დავიცვათო და "ქართული ოცნების" წევრებიც ბლოკნოტ-პასტა მომარჯვებულები ენთუზიაზმით პასუხობენ ამ „კითხვებზე“.  

თუმცა, საქართველოში, საბედნიეროდ, ჯერჯერობით ავტორიტარიზმია და არა ტოტალიტარიზმი, ამიტომ შესაძლებელია ჟურნალისტმა დაადუმოს და გააცამტვეროს მათი აგიტაციური კამპანია. კიდევ ერთი მიზეზი, რის გამოც სასიცოცხლოდ სჭირდება "ქართულ ოცნებას" აგენტების შესახებ კანონი, ისიცაა, რომ ეთერ თურაძესა და შალვა პაპუაშვილს შორის დიალოგის მსგავსი აღარ განმეორდეს. 

"ქართულ ოცნებას" ჯერ კიდევ უწევს ქართული რეალობის გათვალისწინება და ამიტომ დასავლეთს მტრად პირდაპირ ვერ აცხადებს, უბრალოდ ცდილობს დაგვაჯეროს, რომ უნდათ ევროპა, ოღონდ გარყვნილების და „ცალ ფეხზე დგომის“ გარეშე. მაგრამ, საბედნიეროდ, თავადაც არ სჯერათ საკუთარი სიტყვების და ეს იგრძნობა ვიდეოშიც, აუდიოშიც, ტექსტშიც, სტატუსშიც და მათ სახეზეც. 

გარდა ამისა, თუკი რუსეთში ხელისუფლება იმპერიალისტურ იმპულსებს ემსახურება და ახალ ტერიტორიებს იერთებს ადამიანის უფლებებისა და ღირსების სანაცვლოდ, ტელევიზორმა კი დიდი ხანია მაცივარი დაამარცხა, საქართველოში ეს პროპაგანდა ომის შიშზე დადგა. ოფიციალურად აცხადებენ, რომ დასავლეთს სურს ჩვენი ომში ჩართვა, არაოფიციალურად კი ჭორებს ავრცელებენ, რუსეთი ომს დაგვიწყებს, თუ ამ კანონს არ მივიღებთ.

"ქართულ ოცნებას" სურს ბიძინა ივანიშვილი კარგი ლავირების უნარის მქონე დიდ პოლიტიკოსად წარმოაჩინოს და არა რუსეთის მოკავშირე ვაჭრად, რომელიც ახლა საკუთარი თავის გადარჩენის შანსს აქ საკუთარი და რუსი ოლიგარქების ფინანსური პოლიგონის გახსნაში ხედავს.  

რუსეთის „დიადი მიზანი“ იმპერიის აღდგენაა, საქართველოს „დიადი მიზანი“ კი - „ჩვენი თავის ჩვენადვე ყუდვნება“, - როგორც განაცხადეს.  

ჩვენი თავი ჩვენადვე რომ გვეყუდვნოდეს, სწორედ ამიტომაა ძლიერი მოკავშირეები, მეგობრები და სტრატეგიული პარტნიორები საჭირო. სწორედ ამიტომ გაწევრიანდნენ ფინეთი და შვედეთი ნატოში, რომ საკუთარი თავები მათვე ეყუდვნოდეს და არა რუსეთს, რომელიც მზადაა გადაყლაპოს ნებისმიერი ქვეყანა, რომელსაც ზურგს არ უმაგრებს ევროკავშირი და ნატო. 

მეორე მიზეზი რის გამოც "ქართულ ოცნებას" ძალიან უჭირს ამ კანონის გატანა, ახალგაზრდები, ე.წ. ჯენ ზია. სანამ "ქართული ოცნება"  

"ნაციონალ მოძრაობას" დასდევდა და მისგან ცდილობდა მტრის ხატის შექმნას, საქართველოში გაიზარდა თაობა, რომელსაც არ ჰყავს ავტორიტეტები, არ უყურებს პროპაგანდისტულ მედია-არხებს, არ არის ტრავმირებული 90-იანებით და აქვს სილაღე და ზუსტი ცოდნა იმის შესახებ, რა სჭირდებათ მომავალში და ეს იარლიყებისა და აზრის ჩახშობის გარეშე ცხოვრებაა.

პუტინმა 2005 წელს რუსეთში შექმნა ახალგაზრდული მოძრაობა „ნაში“, მათი ოფიციალური იდეოლოგია პუტინიზმი იყო. მიზანი კი - ახალგაზრდობაზე გავლენის მოხდენა  და რუსეთის კაგებეშნიკი პრეზიდენტისა და სამშობლოს გაიგივება. თითქოს, სამშობლო და პრეზიდენტი ერთია. ვისაც პუტინი არ უნდა, ის რა თქმა უნდა, დასავლეთის აგენტი და ქვეყნის მოღალატეა. ათასობით ახალგაზრდა დააზომბეს და მოუწამლეს მომავალი. 

მოგვიანებით მათი ყოფილი ლიდერი მარია დროკოვა ამერიკაში გაიქცა და იქაც ჩუმადაა, რადგან რუსეთის გრძელი, „ნავიჩოკიანი“ ხელის ეშინია. პუტინი არამხოლოდ პოლიტიკურ და იდეოლოგიურ მტრებს, არამედ საკუთარ ყოფილ მოკავშირეებსაც ძალიან მკაცრად სჯის.

საქართველოში, საბედნიეროდ, საქმე სხვაგვარადაა. ქართული ჯენ ზი ლაღი, თავისუფალი, თვითორგანიზებული და მიზანზე ორიენტირებულია. და ეს მიზანი "ქართული ოცნების" სამუდამოდ ხელისუფლებაში ყოფნა და ამის გასაძლიერებლად მიღებული ოფშორისა და აგენტების კანონი კი არა, საკუთარი მომავალი, განვითარება და ბედნიერებაა.

სწორედ ამიტომ წერდნენ ქვეყნიდან იძულებით წასული რუსი ჟურნალისტები ტვიტერზე, სადაც უზარმაზარი ქართული აქციის ვიდეო დევს, - „გშურდეთ ქართველების“.

ეს ორი ფუნდამენტური განსხვავება, რაც დღეს ართულებს რუსეთის საქმეს საქართველოში, ჩვენი შანსია. შანსი რომ ამ კრიზისს დავძლევთ და დავბრუნდებით ბუნებრივ სივრცეში, რომელიც კონსტიტუციაში გვიწერია - ევროატლანტიკური კურსის მტკიცე ერთგულება. 




ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

დაკარგული პროფესიის პრობლემა, რომლის წინაშეც ქართული ჟურნალისტიკა დგას. სად იგრძნობა ის ყველაზე მწვავედ და რა არის ამის მიზეზი?! 

ჩვენს ჟურნალისტებს ხშირად ადანაშაულებენ იმაში, რომ აქტივიზმს ეწევიან, რომ ისინი მხარეს წარმოადგენენ და არა ჟურნალისტებს. ყველაზე ხშირად და ყველაზე მეტად ეს ბრალდება სატელევიზიო ჟურნალისტების მიმართ ისმის. სამწუხაროდ, ეს სიმართლეს შეესაბამება. მაგალითად, ამა თუ იმ მოვლენის გასაშუქებლად წასული „იმედის“, „პოსტივის“, „პირველი არხისა“ და „რუსთავი 2“-ის კორესპონდენტი მუდმივად ფიქრობს, როგორ გააშუქოს მომხდარი ისე, რომ ხელისუფლების ბრალეულობა გადაფაროს, მისი გაკეთებული საქმე პოზიტიური რაკურსით წარმოაჩინოს და რაც მთავარია, შეძლებისდაგვარად, (მოვლენის შინაარსიდან გამომდინარე) მოახდინოს ოპოზიციური პარტიებისა თუ მისი წევრების დისკრედიტაცია. 

იგივეს აკეთებს სიტყვაზე, „მთავარი არხის“, „ფორმულას“ და „ტვ პირველის“ ჟურნალისტიც ოღონდ, ცხადია, სარკისებრი ეფექტით. 

გაცილებით დაბალანსებული, კვალიფიციური და პროფესიულ სტანდარტებთან შესაბამისობაშია ონლაინ მედია. ამიტომ ვისი დისკრედიტაციაც ყველაზე რთულია, სწორედ მათ წინააღმდეგ მიმართულ, ვითომ გამჭვირვალობის კანონს მიადგა ხელისუფლება და ამით უკვე ონლაინ მედიის ჟურნალისტებიც აქტივისტებად აქცია. 

კრიტიკული მედიების წარმომადგენელთა მიმართ ხელისუფლების აგრესიაც ძველია და სამთავრობო ჟურნალისტების მიმართ გაბრაზებული ხალხის უკმაყოფილებაც. ყველას ახსოვს, "ნაციონალური მოძრაობის" საწინააღმდეგო აქციებზე როგორი ბულინგისა და რამდენიმე შემთხვევაში, ფიზიკური დაპირისპირების მსხვერპლნიც გამხდარან მაშინდელი სამთავრობო ტელევიზიების კორესპონდენტები. 

პოლარიცაზიამ და დაპირისპირებამ "ქართული ოცნების" პირობებში პიკს მიაღწია. ამიტომაც არის, რომ ჟურნალისტებისთვის მუშაობა ყოველდღიურად უფრო და უფრო რთულდება. მმართველი პარტიის წარმომადგენლები ოპოზიციურად განწყობილ ტელევიზიებში არ დადიან, არ მონაწილეობენ დებატებში, არ პასუხობენ კრიტიკულ კითხვებს, რაც მათი ვალდებულებაა. (რამდენიმე დღეა მაგალითად, ონლაინ მედიებს პარლამენტის შენობაშიც არ უშვებენ.) ოპოზიციურ პარტიებს კი სახელისუფლო მედია ან არ ეპატიჟება, ან ნაკლებ დრო უთმობს. ამიტომ ნაციონალურ ტელევიზიებში პოლიტიკური ტოქშოუები, ორივე მხარეს, ცალმხრივია. ერთგან მხოლოდ ოპოზიციას ლანძღავენ და მეორეგან - ძირითადად ხელისუფლებას. ხანდახან ერთმანეთის, ოპოზიციის კრიტიკაც გამოერევა ხოლმე. ესეც, თითქოს, ხელოვნურად არის გამოწვეული, რადგან ტელევიზიას დებატების იმიტირება სურს. 

იქიდან გამომდინარე, რომ ხელისუფლების წარმომადგენლები პოლიტიკურ ოპონენტებთან დებატებში არ შედიან, ეს ფუნქცია ჟურნალისტებმა იკისრეს და მმართველმა ძალამაც სიამოვნებით მიანიჭა მათ ეს როლი. ამიტომაც არასახელისუფლო მედიის ჟურნალისტებს უწევთ "ქართული ოცნების" წევრებთან კამათი, დაპირისპირება, აგრესიული ტონით პასუხის მოთხოვნა და ა.შ. მთავრობა მეტად კომფორტულ მდგომარეობაშია, რადგან მისი ძირითადი ოპონენტები, როგორც მედიაში მუდმივად ჩანს, კრიტიკულად  განწყობილი ჟურნალისტები არიან. 

საბოლოო ჯამში,  ვხვდებით, რომ ამ მდგომარეობაში ჟურნალისტები საკუთარი ნებით არ აღმოჩენილან. საქართველოს ხელისუფლებამ მათ სხვა გზა არ დაუტოვა. მმართველმა გუნდმა სახელისუფლო მედიებში დასაქმებულ მუშაკებს (მუშაკებს, რადგან რთულია, მხოლოდ პროპაგანდით დაკავებულ ადამიანებს ჟურნალისტები უწოდო) უთხრა, არ შეასრულებთ დაკვეთას და დაკარგავთ სამსახურს. მისი კონტროლის გარეთ მყოფ ჟურნალისტებს კი - არ გავაკეთებ კომენტარს, არ დაგელაპარაკები, თუკი ისე არ მოიქცევი, როგორც მე მსურს. ამიტომ როგორც არ უნდა გვინდოდეს, სხვაგანაც ვეძებოთ დამნაშავეები მაგალითად, ოპოზიციური პარტიების ფლანგზე თუ თავად ჟურნალისტებში, ამ ანტიჟურნალისტიკას ერთადერთი დამნაშავე ჰყავდა და დღესაც ჰყავს - საქართველოს  მმართველი პარტია. მიუხედავად იმისა, რომ ტენდენცია წინა ხელისუფლების პირობებში დაიწყო, "ქართულმა  ოცნებამ" ის საბოლოოდ, სისრულეში მოიყვანა. ბიძინა ივანიშვილის პარტიამ ჟურნალისტებს პროფესია წაართვა. მათი ერთი ნაწილი რუსული ყაიდის პროპაგანდისტებად აქცია, მეორე ნაწილი კი - პოლიტიკოსებად თუ  აქტივისტებად.




ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება არ ასახავდეს რედაქციის პოზიციას.

„რას ვხედავ, როდესაც ცას ვუყურებ“ ალექსანდრე კობერიძის შესანიშნავი ფილმია სიყვარულზე. ის ამ ტექსტთან არაფერ შუაშია, მხოლოდ სახეცვლილი სათაური ვისესხე მისგან და, ვცდილობ, ჩემს თემასთან ძაფები გავაბა. რამდენი რამე შეიძლება დაინახო ცაში ყურებისას?! ხომ გახსოვთ, ბავშვობაში ღრუბლებისგან რამდენ ფიგურას ქმნიდით?! მაშინ ეს ის ფიგურები იყო, რომელიც გვინდოდა, რომ დაგვენახა, რასაც ბავშვის თვალი ხედავს. ვიზრდებით და ვხვდებით, რომ დროთა განმავლობაში, შესაძლებელია, ღრუბლების კონტურებისგან შექმნილი ულამაზესი შველის ჩრდილი დრაკონად გადაიქცეს და პირიდან ცეცხლიც გამოუშვას. მაგრამ არცერთ წარმოსახვით გამოსახულებას არ შეედრება ის, რაც ქართული ტელევიზიების ეკრანებიდან მოჩანს.

რას ხედავს მაყურებელი ტელევიზორში არჩევნებამდე 7 თვით ადრე?

ზუსტად 20 წელია ქართულ ტელევიზიებს ვაკვირდები და პერიოდულად მათზე წერაც მიწევს. რა არ გვინახავს მრავალტანჯულ მაყურებელს, მაგრამ ის, რაც ახლა ხდება - არასდროს. დამოუკიდებელი საქართველოს პირობებში, როდესაც ჯერ კიდევ ერთი ტელეარხი იყო, მან მისი არსებობის პერიოდში მიწის ზემოდანაც მოასწრო მაუწყებლობა და მიწის ქვემოდანაც (ბუნკერიდან). ედუარდ შევარდნაძის და „მოქალაქეთა კავშირის“ მართვის პირობებში ტელეარხების რაოდენობა ნელ-ნელა იზრდებოდა, ჯერ ორი ტელევიზია გამოჩნდა, მერე სამი და ბოლოს ბევრი. ამასობაში გაჩნდა სამთავრობო და ოპოზიციური არხების ფენომენიც. საბოლოო ჯამში, ვარდების რევოლუციის ერთ-ერთი მთავარი აქტორი, „რუსთავი 2“, „გამარჯვებული ხალხის ტელევიზიად“ იქცა. „ნაციონალური მოძრაობის“ პირობებში, ვიდრე ტელეკომპანია „იმედი“ ბადრი პატარკაციშვილის ხელში იყო, ქვეყანაში უკვე გაჩნდა „საქართველო ორი რაკურსით“. მაგალითად, „რუსთავი 2“ და „იმედი“ ერთი და იგივე მოვლენას სრულიად განსხვავებული წერტილიდან წარმოგვიდგენდნენ და რეალობით დაინტერესებულ მაყურებელს უწევდა, ორივე არხის საინფორმაციო გამოშვება ენახა, შეეჯამებინა ნანახი, კარგად გადაემუშავებინა, გაეერთიანებინა, დაელექა და, საბოლოოდ, რაღაც საშუალო გამოეყვანა. მაგალითად, ერთი გვეუბნებოდა, რომ შემოდგომაზე კახელი გლეხი მუხლებზე დგას და მთავრობას ყურძნის სუბსიდირებისათვის მადლობას სწირავს. მეორე ამბობდა, რომ კახეთში გლეხებმა დაიწყეს ვენახების მასიური აჩეხვა პროტესტის ნიშნად, რადგან მთავრობა მათ მოსავალს არ ყიდულობდა. არ მახსოვს, რა დასკვნა გამოგვქონდა მაშინ, რა იყო სინამდვილეში?! მგონი, ზოგი გლეხის ყურძენი იყიდეს და ზოგის - არა, ასეთიც იყო და ისეთიც. ალბათ!

რა ხდება ახლა? შეხედავთ რამდენიმე ტელევიზიის საინფორმაციო გამოშვებას და შესაძლებელია იფიქროთ, რომ ყოველი მათგანი სხვადასხვა ქვეყნის სიახლეებს გადმოსცემს. თუკი აქამდე ე.წ. ერთმანეთის (პროსახელისუფლო და ოპოზიციური) თემების გადაკეთება და განსხვავებული რაკურსით ჩვენება იყო ტენდენცია, ახლა ტენდენცია ამ თემების უგულვებელყოფაა.

აი, მაგალითად, ერთი სტანდარტული დღე, 2024 წელი, 11 მარტი, ორშაბათი. მთავრობის ფლანგზე: ახალი პრემიერ მინისტრი ირაკლი კობახიძე მთავრობაში საკადრო ცვლილებებს ახორციელებს. ქვეყანას ახალი ჯანდაცვის მინისტრი ჰყავს. ოპოზიციის მხარეს: დიდხნიანი მითქმა-მოთქმის შემდეგ, „ნაციონალური მოძრაობის“ ორი ყოფილი მსხვილი ფიგურა ახალ პოლიტიკურ პარტიას ქმნის და არჩევნებში ერთად იასპარეზებს.

თითქოს, ორივე სიახლე, ორივე მხარეს უნდა აინტერესებდეს. საავტორო ბლოგი არ გვაძლევს საშუალებას, სიღრმისეულად გამოვიკვლიოთ ყველა არხის საინფორმაციო გამოშვება (დიდ დროს და ადგილს წაიღებს), ამიტომ, მხოლოდ ორი არხის მაგალითზე გაჩვენებთ იმას, რისი თქმაც მსურს. „ქრონიკა“ (ტვ „იმედი“) 20 საათზე  და „მთავარი 9-ზე“ (ტვ „მთავარი“) - ეს არხები მხოლოდ იმ პრინციპით შევარჩიე, რომ ერთ-ერთი მათგანი ხელისუფლების გადაწყვეტილებების ყველაზე აქტიური გამხმოვანებელია და, მეორე არხი, ანუ „მთავარი“, სავარაუდოდ, ახალი პოლიტიკური ძალის ინტერესებს გამოხატავს.

ეს არის ამ ორი ტელევიზიის მთავარი საინფორმაციო გამოშვებების ბადე. ცხადია, აქ აქცენტს არ ვაკეთებ სიუჟეტების შინაარსზე, ტენდენციებზე, აქცენტებზე და ა.შ. მაგრამ გადაიკითხეთ და წარმოიდგინეთ, რომ ორივე მათგანი ნახეთ. რას გავიგებთ, რა მოხდა 2024 წლის 11 მარტს? თან გახსოვდეთ, რომ დაინტერესებული მაყურებელი, როგორც წესი, მხოლოდ პირველ ბლოკს უყურებს. „ქრონიკაში“ პირველ ბლოკში ვერ მოხვდა გვარამია-მელიას ახალი პოლიტიკური ძალის პრეზენტაცია და „მთავარის“ პირველი ბლოკის ბოლოში აღმოჩნდა სამთავრობო ცვლილებები. კარგით, წარმოვიდგინოთ, რომ არცერთი ეს თემა (ახალი პოლიტიკური ძალა + სამთავრობო ცვლილებები) საკმარისად საინტერესო არ არის არცერთი არხისთვის, მაშინ რა არის საინტერესო, რა არის ის სიახლე, რომელიც საქართველოს მოქალაქემ უნდა იცოდეს? თავს არ შეგაწყენთ, მხოლოდ მოკლედ გეტყვით, რომ სხვა არხებზე კიდევ სხვა, სრულიად განსხვავებული თემები იყო მნიშვნელოვანი. მაგალითად, „ფორმულაზე“ პირველ ბლოკში მოხვდა: „შემცირებული ინვესტიციები“ და „რატომ გარბიან ქვეყნიდან“ ამბები. არის დღეები, როდესაც, შესაძლებელია, არ მოიძებნოს ისეთი თემა თუ ამბავი, რომელსაც ყველა ტელევიზიის საინფორმაციო გამოშვება დაუთმობს დროს, მაგრამ, საბედნიეროდ, 2024 წლის 11 მარტი ასეთი დღე არ იყო, რადგან ამერიკული კინოაკადემიის ჯილდოს, ოსკარის, გადაცემის 96-ე ცერემონიალმა ყველა არხი გააერთიანა.

ერთი სიტყვით, ეს ერთი ჩვეულებრივი დღის მოკლე აღწერაა ორი ტელევიზიის მაგალითზე. ვფიქრობ, მომავალში თავადაც თუ დააკვირდებით, დაინახავთ, რომ სატელევიზიო მედიაში, პარტიული ინტერესებიდან გამომდინარე, საერთო სურათი არ არსებობს, ყველაფერი გადღაბნილია და, ნებისმიერი სიახლე, რომელსაც მშრალად უნდა ვიგებდეთ, ხშირ შემთხვევაში არა ინტერპრეტირებული, არამედ სულ გამქრალია. არ ჩანს მედიაში, ე.ი. არ მომხდარა. ასე ხდება პრიორიტეტების, პრობლემატური საკითხების აღრევა, გაქრობა, დამახინჯება, რაც, საბოლოო ჯამში, ამომრჩეველს აკარგვინებს რეალობის განცდას. ის უყურებს ეკრანს და ცაში ყურებისა არ იყოს, ერთი კურდღლის ფიგურას ხედავს, მეორე - მელიის და თავად ღრუბელს -ვერცერთი. 

ამიტომ კითხვაზე, თუ რას ხედავს მაყურებელი, რომელიც ტელევიზორს უყურებს, პასუხი მარტივია - არაფერს!