10 თებერვალს ბელგიის ქალაქ ლიეჟში საქართველოს მესამე პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის ემიგრანტებთან შეხვედრა გაიმართა. კონგრესზე მოქალაქეების ნაწილი არ შეუშვეს, რასაც შეხლა-შემოხლა მოჰყვა. გამოიყენეს სავარაუდოდ ე.წ. „წიწაკის სპრეი“. კონგრესის მიმდინარეობისას მოქალაქეთა ის ნაწილი, რომელიც შენობაში არ შეუშვეს, გარეთ აქციას მართავდა. მათ თან ჰქონდათ სხვადასხვა პლაკატები, მათ შორის ბანერი წარწერით - „არა ნაცებს“, რომელიც საპრეზიდენტო არჩევნების წინ საქართველოში, სხვადასხვა ქალაქში იყო გამოკრული. ისინი, ვინც შეხვედრაზე დასასწრებად არ შეუშვეს, ამბობდნენ, რომ სპრეი მიხეილ სააკაშვილის მომხრეებმა გამოიყენეს, ხოლო ექსპრეზიდენტის მომხრეები ირწმუნებოდნენ, რომ ლიეჟში პროვოკაცია „ქართულმა ოცნებამ“ მოაწყო.

საქართველოს მესამე პრეზიდენტისა და ემიგრანტების შეხვედრა მაუწყებელთა კვირის მთავარი გადაცემების ერთ-ერთი წამყვანი თემა იყო. ლიეჟში მიმდინარე შეხვედრის გაშუქებას „მედიაჩეკერი“ სამ არხზე, საზოგადოებრივ მაუწყებელზე, “იმედსა” და “რუსთავი 2-ზე” დააკვირდა. ბელგიაში თითო ტელევიზიიდან რამდენიმე გადამღები ჯგუფი მუშაობდა. განსაკუთრებული ყურადღება თემას „რუსთავი 2-მა“ და „იმედმა“ დაუთმეს. ლიეჟში განვითარებული მოვლენები მაუწყებელთა ღამის ეთერებში გვიანობამდე განიხილებოდა, თუმცა, სრულიად განსხვავებული აქცენტებით.

⇒   გაშუქების დრო

ემიგრანტებთან მიხეილ სააკაშვილის შეხვედრას საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა დაახლოებით - 11, „რუსთავი 2-მა“ - 55, "იმედმა" კი 25 წუთი დაუთმო.

"ახალ კვირაში" [საზოგადოებრივი მაუწყებელი] ლიეჟის თემა მესამე სიუჟეტად გავიდა. გადაცემის 10 მასალიდან, ამ თემას ეს ერთი ეძღვნებოდა.

„იმედმა“ და „რუსთავი 2-მა“ კი კვირის შემაჯამებელი გადაცემები ამ ამბით გახსნეს.

„იმედზე“ პირველი 14-წუთიანი მასალის შემდეგ, მეორე სიუჟეტიც სახელწოდებით - „გაქცეული მთავარსარდლის ლაშქარი - მიხეილ სააკაშვილი ვირტუალური რევოლუციისთვის ემზადება”, მიხეილ სააკაშვილს მიეძღვნა. ბელგიაში მიმდინარე მოვლენებს „იმედის კვირა“ გადაცემის ბოლოსაც დაუბრუნდა, ამჯერად ლიეჟიდან კადრები, ჟურნალისტის ჩართვები და რესპონდენტების კომენტარები 11 წუთს გაგრძელდა. ჯამში, კვირის მთავარი გადაცემის 9 მასალიდან სამი ყოფილ პრეზიდენტს მიხეილ სააკაშვილს შეეხებოდა. 

„რუსთავი 2-მა“ ლიეჟში მიმდინარე ამბებს გადაცემის პირველი ნაწილი, თითქმის მთელი ერთი საათი დაუთმო. ამ თემის გარდა გადაცემის ბოლოს  მხოლოდ 4 სხვა სიუჟეტი ვნახეთ.

⇒    მთავარი აქცენტები და გზავნილები

„იმედი“ და საზოგადოებრივი მაუწყებელი სიუჟეტებშიც და ჩართვებშიც განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებდნენ განსხვავებული აზრის მქონე ემიგრანტების დევნაზე, რომლებიც შეხვედრაზე არ დაუშვეს და რომლებსაც ყოფილმა პრეზიდენტმა არ მოუსმინა; ამ არხებზე ეს გზავნილი ჩანდა ჟურნალისტების ტექსტებიდანაც და იმ კადრებიდანაც, რასაც აჩვენებდნენ. გარდა ამისა, ორივე არხის ჟურნალისტები ჩართვებში ხაზგასმით იმეორებდნენ, რომ ექსპრეზიდენტმა მათ შეკითხვებს არ უპასუხა. „რუსთავი 2-ის“ მთავარი აქცენტი იყო ის, რომ ლიეჟში სუს-ის აგენტები და "ქართულ ოცნებასთან" დაახლოებული პირები  ჩავიდნენ და შეხვედრის ჩაშლა სცადეს. 

"იმედისა" და საზოგადოებრივი მაუწყებლის კადრებში ვნახეთ რომ სავარაუდო, ე.წ. წიწაკის სპრეით ის ემიგრანტები დაშავდნენ, რომლებიც დარბაზში არ შეუშვეს, "რუსთავი 2-ის" თქმით კი, სპრეი დარბაზის მიმართულებით გაუშვეს და დაზიანებები რეგისტრატორებმა მიიღეს. 

"რუსთავი 2-ის" ეთერიდან ისმოდა, რომ ლიეჟში, დარბაზში შეხვედრა მშვიდად მიმდინარეობს, "იმედის" ჟურნალისტი კი ჩართვაში ამბობდა, რომ "დარბაზშიც დაძაბული სიტუაციაა, რადგან (მათი ინფორმაციით) ისეთი განცხადებები კეთდებოდა, რაც მიუღებელი იყო თავად მიხეილ სააკაშვილისთვის". 

მთავარი გზავნილები მოკლედ ასე შეიძლება ჩამოყალიბდეს:

-    საზოგადოებრივი მაუწყებელი [ახალი კვირა] - სააკაშვილთან შეხვედრაზე არ დაუშვეს განსხვავებული აზრის მქონე ადამიანები, ისინი აღმოჩნდნენ ჩარაზულ კარს მიღმა, ექსპრეზიდენტ სააკაშვილის მხარდამჭერები ყველაფერს გაიზიარებენ და გააკეთებენ, რასაც მისგან მოისმენენ.

-    „იმედი“ [იმედის კვირა] - ექსპრეზიდენტი ემიგრანტების იმედად ვირტუალური რევულუციის მოწყობას გეგმავს; სააკაშვილის მოლოდინი არ გამართლდა, ბელგიაში „ნაციონალურ მოძრაობაზე“ განაწყენებული ემიგრანტებიც ჩავიდნენ და „ნაციონალური მოძრაობის“ საწინააღმდეგო აქცია გამართეს; განსხვავებული აზრის მქონე მოქალაქეები შეხვედრაზე არ დაუშვეს.

-   „რუსთავი 2“ [პოსტსკრიპტუმი] - „ქართული ოცნების“ მიერ წარგზავნილმა სუს-ის აგენტებმა ლიეჟში პროვოკაციების მოწყობა სცადეს, ლიეჟში მთელი მსოფლიოდან ჩავიდნენ ემიგრანტები, „ქართულმა ოცნებამ“ ბელგიაში შეხვედრის ჩაშლა სცადა.

⇒     წამყვანების ტექსტი

ერთმანეთისგან მკვეთრად განსხვავდებოდა კვირის მთავარი გადაცემების წამყვანების ტექსტების აქცენტებიც. ეს განსაკუთრებით თვალშისაცემი „იმედსა“ და „რუსთავი 2-ზე“ იყო.

„ერთსაათიანი დაგვიანებით იწყება საქართველოს პრეზიდენტის - ორგზის მოქალაქეობა დაკარგული მიხეილ სააკაშვილის შეხვედრა ქართველ ემიგრანტებთან ქალაქ ლიეჟში. მოლოდინი არ გამართლდა, სააკაშვილთან შესახვედრად მხოლოდ მხარდამჭერი ემიგრანტები არ მივიდნენ. ბელგიაში იმყოფებიან ადამიანები, რომლებმაც ქვეყანა სააკაშვილის რეპრესიული მმართველობის დროს დატოვეს. ლიეჟში ჩავიდნენ ნაციონალური მოძრაობის დროს მოკლული და ნაწამები ადამიანების მეგობრები და ოჯახის წევრებიც. როგორც უკვე იცით, ლიეჟში სააკაშვილთან შეხვედრის მიზანი ყოფილი პრეზიდენტის სამშობლოში დაბრუნებაა“, - ასეთი იყო „იმედის კვირის“ წამყვანის შესავალი სიტყვა. 

„სულ რამდენიმე წამში ჩვენ შემოგთავაზებთ ექსკლუზიურ კადრებს ლიეჟიდან, სადაც სავარაუდოდ სუს-ის თანამშრომლები გამოჩნდნენ. ამ ადამიანების მისია არის პროვოკაციების მოწყობა და შესაძლოა შეკრების საერთოდ ჩაშლაც კი. შეგახსენებთ, ლიეჟში ქართველი ემიგრანტები მთელი მსოფლიოდან არიან ჩასულები და იქვე არიან ეს პროვოკატორები. ტიტუშკები ლიეჟის კონგრესის სასახლის მიმდებარე ტერიტორიას აკონტროლებენ, თუმცა „კურიერის“ კამერის გამოჩენისთანავე უკანმოუხედავად გარბიან. რა მისიით იმყოფებიან ისინი იქ, რამდენიმე წამში თამარ ნუცუბიძე მოგვიყვება ამას უშუალოდ, მანამდე კი გადავინაცვლოთ ლიეჟის კონგრესის შენობაში, სადაც რამდენიმე ინციდენტს უკვე ჰქონდა ადგილი. დაუდგენელმა პროვოკატორებმა დარბაზის შესასვლელში ცრემლსადენი გაზი გაუშვეს, ადგილი ჰქონდა ფიზიკურ დაპირისპირებასაც, ასევე სიტყვიერ შელაპარაკებას. აგრესიული ადამიანების ჯგუფი სხდომათა დარბაზში შესვლას ცდილობს“, - ასეთი შესავლით დაიწყო გადაცემა "პოსტსკრიპტუმი".  

"ახალი კვირის" მასალას ლიეჟის თემაზე კი ასეთი შესავალი ჰქონდა: “ერთად სახლში ბელგიაში, ქალაქ ლიეჟში, მიხეილ სააკაშვილის და მისი მხარდამჭერების შეხვედრაზე ცოტა ხნის წინ დაპირისპირება მოხდა. ემიგრანტებისა და ჟურნალისტების წინააღმდეგ, რომლებსაც შეხვედრაზე არ უშვებდნენ, წიწაკის სპრეი გამოიყენეს. ლიეჟში, სადაც ნაციონალური მოძრაობის მხარდამჭერების შეკრება მიმდინარეობს, დარბაზში შესვლისას სიტყვიერ და ფიზიკურ დაპირისპირებას ჰქონდა ადგილი“.  

„სამი შვილის დედა ქმარმა მიატოვა - ოჯახი უკიდურეს გაჭირვებაში ცხოვრობს და საზოგადოების დახმარება სჭირდება“ - ამ სათაურით 7 თებერვალს newposts.ge-ზე საქველმოქმედო შინაარსის მასალა გამოქვეყნდა. სტატიაში მცირეწლოვანები სიბრალულის ობიექტებად არიან წარმოჩენილნი და ბავშვების არასაჭირო იდენტიფიცირებით, მათი სტიგმატიზება ხდება.

მასალაში ნათქვამია, რომ მამამ შვილები მიატოვა, აქცენტი გაკეთებულია ოჯახის უკიდურეს გაჭირვებაზე და დრამატულად არის აღწერილი ბავშვების მძიმე ყოფა. ასევე, ნათქვამია, რომ დედა შვილებს უმალავს, რომ ისინი მამამ მიატოვა. თუმცა, სტატიაში დედის სახელი და გვარი ღიად არის ნათქვამი და მასალას ერთვის ფოტოც, რომელზეც სამივე მცირეწლოვანი ჩანს. სტატიის ბოლოს კი ავტორი მკითხველს მათ დახმარებას სთხოვს.

შესაძლოა, ამგვარ სტატიებს კეთილშობილური მიზანი აქვს, თუმცა მსგავსი საკითხების ზედაპირული გაშუქება და აარასრულწლოვნების საქველმოქმედო ობიექტებად წარმოჩენა, მათ სტიგმატიზებას უწყობს ხელს.

ბავშვთა საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელოში ვკითხულობთ, რომ ჟურნალისტური მასალების მომზადებისას უპირატესი მნიშვნელობა ბავშვის ინტერესებს უნდა მიენიჭოს და ჟურნალისტმა არ უნდა მოამზადოს ისეთი მასალა, რომელიც საზიანო იქნება მისთვის. ასევე, ბავშვი ქველმოქმედების ან მოწყალების მიმღებ ობიექტად არ უნდა იყოს წარმოჩენილი.

5 თებერვალს, გორში, 14 წლის შვილზე სავარაუდო სექსუალური ძალადობის ბრალდებით, 39 წლის კაცი დააკავეს. იმავე დღეს ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ის” ეთერში, 18:00 საათიან საინფორმაციო გამოშვებაში გავიდა მასალა, რომელიც იყო ცალმხრივი, მასში დადანაშაულებული იყო მსხვერპლი და ხდებოდა მისი ირიბი იდენტიფიცირება.

მიუხედავად იმისა, რომ მასალის წარდგენისას წამყვანმა თქვა, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროს ინფორმაციით, ექსპერტიზის დასკვნებით დასტურდება სექსუალური ხასიათის დანაშაული, თავად მასალაში რესპონდენტები მომხდარში გოგონას ადანაშაუელებენ და ამბობენ, რომ მას მცდარი წერილი დააწერინეს. სიუჟეტში სამი რესპონდენტი საუბრობს და სამივე ამბობს, რომ გოგონას მამის დადანაშაულება შეყვარებულმა აიძულა, რადგან იგი მასთან ერთად გაიპარა, მამამ კი სახლში დააბრუნა.

ამ სამი რესპონდენტის გარდა, მასალაში სხვა მხარის მოსაზრება არ ისმის. შესავლის გარდა, არსად გვხვდება ასევე შინაგან საქმეთა სამინისტროს განმარტება, რომელშიც ნათქვამია: “გამოძიებამ დაადგინა, რომ ბრალდებულმა 2017 წელს, საკუთარ საცხოვრებელ სახლში, 14 წლის შვილის მიმართ სხვადასხვა დროს სექსუალური ხასიათის ძალმომრეობითი ქმედება განახორციელა, რასაც დაკავებული ო.მ.-ც აღიარებს”, ასევე, “სისხლის სამართლის საქმეზე ჩატარებული არაერთი საგამოძიებო და საპროცესო მოქმედების შედეგად მოპოვებული მტკიცებულებებით დასტურდება დაკავებულის მიერ აღნიშნული ქმედების ჩადენა”.

გარდა იმისა, რომ მასალა ცალმხრივია და მასში ფაქტობრივად მომხდარში მსხვერპლია დადანაშაულებული, ნაჩვენებია ის კორპუსი, სადაც სავარაუდოდ დაზარალებული ცხოვრობს, ღიად აჩვენებენ მეზობლებს, მათი ვინაობის იდენტიფიცირებით და ერთ-ერთი რესპონდენტი საუბარში ახსენებს გოგონას სახელსაც. ეს დეტალები კი სრულიად საკმარისია მსხვერპლი არასრულწლოვნის იდენტიფიცირებისთვის.

ბავშვთა საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელოში, რომელიც საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერაამომზადებული, ხაზგასმითაა აღნიშნული, რომ ნებისმიერი ფორმის ძალადობის შემთხვევაში არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება, როგორც პირდაპირი, ისე ირიბი, დაუშვებელია, იმის მიუხედავად ბავშვი მოძალადის როლშია, მსხვერპლის თუ მოწმის. ამავე დოკუმენტში ასევე ნათქვამია, რომ ბავშვის სახის დაფარვა არ არის საკმარისი მისი სრულად არაიდენტიფიცირებისთვის, ხშირად მისი ამოცნობა შესაძლებელია გარემოს აღწერით, ან სხვა რესპონდენტების იდენტიფიცირებით.

კიდევ ერთი ჩანაწერი, რასაც ასეთ დროს მედიამ განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიაქციოს, ამბობს, რომ მედია უნდა მოერიდოს ბავშვის რეტრავმირებას და არ გაახსენოს ის ამბავი, რაც მასზე ნეგატიურად იმოქმედებს, თუ ეს რედაქციულად დასაბუთებული არ არის.

2019 წლის დასაწყისი ქართულ მედიაში ყალბი ახალი ამბების გავრცელების სიხშირით გამორჩეული იყო. იანვარში, ონლაინ მედიასაშუალებებსა და სოციალურ ქსელ Facebook-ში არაერთხელ გავრცელდა ყალბი, მცდარი და გადაუმოწმებელი ინფორმაცია, რომელთა თემაც უმეტეს შემთხვევაში, ჯანდაცვისა და სურსათის უვნებლობის საკითხებს შეეხებოდა, თუმცა ასევე მოიცავდა სპორტულ თემატიკასა და სოფლის მეურნეობასაც.

⇒      ლუგარის ლაბორატორია, H1N1 და ბანანები

ჯერ კიდევ 2014 წლიდან მოყოლებული როგორც ადგილობრივ, ისე უცხოურ მედიასაშუალებაში (განსაკუთრებით რუსულენოვან მედიაში) სხვადასხვა პერიოდულობით ჩნდებოდა ყალბი და მცდარი ინფორმაცია საქართველოში მდებარე, აშშ-ის მიერ დაფინანსებული ლუგარის ლაბორატორიის საქმიანობის შესახებ. 2018 წლის მიწურულს, ლაბორატორიაზე მითებისა და არასწორი ინფორმაციის გავრცელებაში რუსული საინფორმაციო არხების მონაწილეობას BBC-იმ ვრცელი საგამოძიებო სიუჟეტიც მიუძღვნა.

2019 წლის იანვარში, საქართველოში H1N1 ვირუსის გავრცელებასთან ერთად, ქართულ მედიაში ლუგარის ლაბორატორიის თემა ხელახლა გააქტიურდა. როგორც მედიაჩეკერის მონიტორინგმა ცხადყო, (ისევე, როგორც სხვა, ვოჩდოგი ორგანიზაციის ანალიზმა) ამ თემაზე მედიაში ძირითადად სამი მითი ვრცელდებოდა: 1) ღორის გრიპი, იგივე H1N1 ლუგარის ლაბორატორიიდან გავრცელდა; 2) H1N1 ხელოვნურად გამოგონილი ვირუსია; და, 3) ღორის გრიპი ქართულ ბაზარზე არსებული ბანანის მეშვეობით ვრცელდება.

ამათგან პირველი ამბავს ყველაზე ხშირად შეხვდებოდით ქართულ მედიაში. მცდარი ამბავი, რომელიც ძირითადად რამდენიმე ადამიანის Facebook პოსტებს ეყრდნობოდა (მათ შორის, ლადო სადღობელაშვილის, ხატია სიჭინავას, ანა ჟღენტის), ვრცელდებოდა ისეთი მედიასაშუალებების მეშვეობით, როგორებიცაა: intermedia.ge, for.ge, alia.ge, euronews.ge, digest.pia.ge, 2020news.ge, infonews.ge, tbiliselebi.com, geonews.ge, akhalitaoba.ge, infopostalioni.com, news.coa.ge, timenews.ge, otime.ge, vanoggg.ge, onone.ge, tvm.ge, news.net.ge, plus.kvira.ge, brandnews.ge, exclusivenews.ge.

არაქართული ორგანიზაციებიდან კი, როგორც მითების დეტექტორის საიტზეა მითითებული, აღნიშნული ყალბი ახალი ამბის წყაროები ძირითადად Sputnik.ru; TV Zvezda, Риа Фан და Tsargrad tv იყვნენ.

გარდა ამისა, მაგალითად, ისეთი გამოცემები, როგორებიცაა primetime.ge, pain.ge, vanoggg.ge, newsmedia.ge, alia.ge. ღორის გრიპის შესახებ წერდნენ, რომ ეს სპეციალურად, მედიკამენტების გასასაღებლად შექმნილი ვირუსია და მოსახლეობაში მიზანმიმართულად გაავრცელეს.

რაც შეეხება ღორის გრიპის ბანანებთან კავშირს, აღნიშნული ყალბი ამბავი, ძირითადად, Facebook-ის მომხმარებლებს შორის ვრცელდებოდა. მაგალითად, Facebook-გვერდმა Welcome to Georgia 9 იანვარს, ხოლო გვერდმა “მე მიყვარს ჩემი პატრიარქი“ 10 იანვარს, გამოაქვეყნა ბმული wwww.ge-დან, სადაც ეწერა, რომ „ჩვენს ბანანებში ღორის გრიპს უშვებენ“. აღნიშნულ გვერდებს 220 000-მდე გამომწერი ჰყავს. იგივე ინფორმაცია ვრცელდებოდა, მაგალითად, vanoggg.ge-სა და gsports.ge-ზე.

საინტერესოა, რომ აღნიშნული ყალბი ამბავი ქართულ ინტერნეტ-სივრცეში პირველად არ გავრცელებულა. ჯერ კიდევ 2016 წელს, თბილისის ფორუმზე, ერთ-ერთი მომხმარებელი პოსტავდა ინფორმაციას, რომ „ბანანებში, რომლებსაც ჩვენ მივირთმევთ, არის ღორის გრიპის ვირუსი შეტანილი“. 2016 წელს ფორუმზე დაწერილ ტყუილი და 2019 წლის იანვარში ვებ-გვერდებსა და Facebook გვერდებზე გავრცელებული ტექსტები თითქმის იდენტურია.

H1N1-ის ვირუსის გავრცელებასთან ერთად, იანვარში იმატა დისკუსიებმა თვითმკურნალობის გზების შესახებ. ძირითადად, Facebook-დისკუსიებში, ხშირად ჩნდებოდა კომენტარები თვითმკურნალობის სხვადასხვა გზების შესახებ (მედიაჩეკერი შეგნებულად არ ასახელებს ნივთიერებებს, რომელთა მოხმარებისკენაც მოუწოდებდნენ დისკუსიის მონაწილეები ერთმანეთს). აღნიშნული დისკუსიების გარდა, ხშირად შეხვდებოდით თვითმკურნალობის შესახებ ინფორმაციას ისეთ ონლაინ მედიებშიც, როგორიცაა: „ალია“, metronome.ge, საინფორმაციო სააგენტო ნიუს დეი, mediamall.ge, marao.ge (მოგვიანებით წაიშალა საიტიდან ინფორმაცია), megatv.ge, info9, tvm.ge, brandnews.ge, venue.ge და ა.შ.

აღნიშნული მედიასაშუალებები, ძირითადად, რუსი ექიმის, ვინმე პროფესორ ივან ნეუმივაკინზე დაყრდნობით ირწმუნებოდნენ, რომ სხვადასხვა ნივთიერებები ეხმარებოდა ადამიანებს ღორის გრიპთან გამკლავებაში, რასაც სამედიცინო სფეროს ექსპერტები და ექიმები არ ეთანხმებოდნენ. აღსანიშნავია, რომ ერთ-ერთი პერსონა, ვისზე დაყრდნობითაც თვითდახმარების აღნიშნული მეთოდის შესახებ ვრცელდებოდა ყალბი ამბები, ჟურნალისტი გიორგი გიგაურია.

 ⇒   ჩხუბი შერიგებულ მოჭიდავეებს შორის

ერთ-ერთი ახალი ამბავი, რომელიც ინტერნეტსივრცეში სწრაფად გავრცელდა და გამოხმაურებბა მოჰყვა სოციალურ ქსელ Facebook-ში შეეხებოდა საქართველოს ჭიდაობის ფედერაციაში დაპირისპირებულ მხარეებს შორის მომხდარ ფიზიკურ დაპირისპირებას, მას შემდეგ რაც ისინი საქართველოს პატრიარქმა ილია მეორემ შეარიგა. როგორც მედიაჩეკერის მონიტორინგით ირკვევა, 30 სექტემბერს ამბავი ვებ-გვერდებმა ipost.ge და news.coa.ge გაავრცელეს. ვებგვერდებზე გამოყენებული ტექსტების მიხედვით, ცხადია, რომ ორივე მათგანი საერთო წყაროს Facebook გვერდს „ბაზარი“ დაეყრდნო. ამავე Facebook გვერდიდან იყო აღებული ფოტო, რომელიც ნიუსს თან ერთვოდა. მოგვიანებით ყალბი ამბავი გაავრცელა 2020news-მა, iposti-იმ, resonancedaily.com-მა (რომელიც iposti.ge-ის ინფორმაციას დაეყრდნო), imo.ge-მ, isocial.ge-მ და geonewest.com. მიუხედავად იმისა რომ ზოგიერთ ვებგვერდს ეწერა, რომ ინფორმაცია გადაუმოწმებელი იყო, აღნიშნულ ვებგვერდებზე სათაურები მტკიცებით ფორმაში ეწერა.

“მედიაჩეკერმა” ინფორმაცია გადაამოწმა ჭიდაობის ეროვნულ ფედერაციასა და რესტორან “თავადურში”. ფედერაციაში უარყვეს ინფორმაცია, ხოლო რესტრონის ადმინისტრაციამ განაცხადა, რომ ძიუდოისტები მათთან საერთოდ არ ყოფილან და მსგავსი ფაქტიც, შესაბამისად, არ მომხდარა.

⇒    თბილისში სასმელ წყალში ფეკალური მასალების შერევის შესახებ გავრცელებული ცნობები

31 იანვარს, რამდენიმე გამოცემამ, მათ შორის presa.ge-იმ, ხოლო iposti და rcheva.ge-იმ კი presa.ge-ზე დაყრდნობით გაავრცელეს გადაუმოწმებელი ინფორმაცია, რომლის მიხედვითაც, თბილისში სასმელ წყალში ფეკალური მასები შეერია. გამოცემები წერდნენ, რომ ადამიანები მასობრივად იწამლებოდნენ და სამი დღის განმავლობაში წყლის დალევა საშიში იყო.

presa.ge-ზე აღნიშნული იყო, რომ ინფორმაცია ამის შესახებ Facebook-ზე ვრცელდებოდა, ხოლო თავად მედიასაშუალებამ ერთ-ერთი ექიმისაგან მიიღო ინფორმაცია, რომ საავადმყოფოში „ყოველ ხუთ წუთში ერთხელ ახალი პაციენტი შეჰყავდათ“. ნიუსში მითითებული არ ყოფილა არც ექიმის ვინაობა და არც საავადმყოფოს დასახელება.

აღნიშნულ გამოცემას, მითითებული აქვს, რომ ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერი უარყოფდა გავრცელებულ ინფორმაციას თბილისის წყლის დაბინძურებასთან დაკავშირებით და რომ სასმელი წყალი შესაბამისობაში იყო მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის სტანდტარებთან. მიუხედავად ამისა, გამოცემამ (ისევე, როგორც ზემოთ ნახსენებმა ორმა სხვა გამოცემამ) სათაურად გაიტანა ინფორმაცია, რომელსაც მკითხველი სიცრუეში შეჰყავდა: „საავადმყოფოში ყოველ 5 წუთში წყლისაგან მოწამლული ადამიანები შემოჰყავთ"- ფეკალიები სასმელ წყალში“.

აღნიშნულ ინფორმაციას არ ადასტურებდა არც სურსათის უვნებლობის ეროვნული სააგენტო. მოგვიანებით თავად presa.ge-იმ გამოაქვეყნა GWP-ის გავრცელებული ცნობაც, რომ ინფორმაცია თბილისში სასმელ წყალში ფეკალიების აღმოჩენასთან დაკავშირებით, სიმართლეს არ შეესაბამება.

⇒    არაზუსტი ინფორმაცია საოჯახო შინამეურნეობების რეგულაციებთან დაკავშირებით

იანვრის ბოლოს კი რამდენიმე მედიასაშუალებამ გაავრცელა ცნობები იმასთან დაკავშირებით, რომ ოჯახებს, რომლებსაც 2-3 ძროხა ჰყავთ და რძის ნაწარმს ყიდიან, 2020 წლიდან ახალი გადასახადის გადახდა მოუწევდათ. ამ თემაზე 1-ელ თებერვალს სიუჟეტები გავიდა TV 25-სა და გურჯაანის ტელევიზიის საინფორმაციო გამოშვებებში.

„ვალდებულებები, რომლებიც 2020 წლიდან საოჯახო მეურნეობებს დაეკისრება. იმ შემთხვევაში, თუ თქვენ თქვენს მიერვე წარმოებული პროდუქციის გაყიდვას გადაწყვეტთ, კანონმდებლობა მოგთხოვთ, რომ ამის საფასური გადაიხადოთ“, - აღნიშნავდა TV 25-ის წამყვანი. „გურჯაანი ტვ-ის“ ინფორმაციით კი ოჯახები, რომლებსაც 2 ან მეტი ძროხა ჰყავთ და ყველს და რძეს ჰყიდიან, 2020 წელს მოუწევთ მეწარმე-სუბიექტად დარეგისტრირდნენ და გადასახადი გადაიხადონ. ტელევიზიების გავრცელებული ინფორმაციით, აღნიშნულ ვალდებულებას საქართველოს ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულება აკისრებდა.

მოგვიანებით, ეს ინფორმაცია გაავრცელეს ბანკები და ფინანსებმა,  ალიამ, კომერსანტმა, პრაიმტაიმმა, tbilisitoday-იმ, otime.ge-მ, vanoggg.ge-მ, imo.ge-მ. ამ თემაზე სხვადასხვა ტიპის ინფორმაცია გავრცელდა სოციალურ ქსელ Facebook-შიც.

3 თებერვალს აღნიშნულის შესახებ განცხადება გაავრცელა აგროგილდიამ. განცხადებაში ნათქვამი იყო, რომ გავრცელებული ინფორმაცია, ძირითადად, ზემოთნახსენებ ორ ტელევიზიაში გასულ დაუზუსტებელ ინფორმაციას ეყრდნობოდა და სიმართლეს არ შეესაბამებოდა. „აგროგილდია მოუწოდებს მედიაორგანიზაციებს თავი შეიკავონ გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელებისგან იმ მნიშვნელოვან სტანდარტებთან და რეგულაციებთან დაკავშირებით, რაც ასოცირების ხელშეკრულებითაა გათვალისწინებული და რის განხორციელებასაც ერთის მხრივ შინამეურნეობების მომგებიანობა და მეორეს მხრივ სურსათის უვნებლობა უნდა მოჰყვეს შედეგად“, - ვკითხულობთ განცხადებაში.

ორგანიზაციის ინიციატივით, ტელევიზიების თვითრეგულირების მექანიზმებმა ინფორმაციის სიზუსტესთან დაკავშირებით გადაწყვეტილება რამდენიმე დღის შემდეგ, 4 თებერვალს გამოიტანეს. საქმის აღწერილობით ნაწილში ვკითხულობთ, რომ რეალურად 200 000 ლარამდე სოფლის მეურნეობის პირველადი წარმოება გადასახადისგან თავისუფალია, ხოლო „ინფორმაციის მსგავსი სახით გავრცელება სადავოს ხდის ჯეროვანი სიზუსტის პრინციპის დარღვევას“. „ტვ 25-ისა" და “გურჯაანის” თვითრეგულირების საბჭოების გადაწყვეტილებით 4 თებერვალს არხების საინფორმაციო პროგრამებში მაყურებელს შესწორებული ინფორმაცია მიეწოდათ.

"საავადმყოფოში ყოველ 5 წუთში წყლისაგან მოწამლული ადამიანები შემოჰყავთ" - ფეკალიები სასმელ წყალში - ამ სათაურით 31 იანვარს presa.ge -მ დაუდასტურებელი ინფორმაცია გამოაქვეყნა. გამოცემა წერს, რომ სოციალურ ქსელში გავრცელდა ინფორმაცია, თითქოს სასმელ წყალში ფეკალიები აღმოაჩინეს და სამი დღის განმავლობაში ონკანიდან წყლის დალევა საშიშია. მასალაში ასევე ნათქვამია, რომ Presa.ge ერთ-ერთ საავადმყოფოს დაუკავშირდა, სადაც უთხრეს, რომ წყლისაგან მოწამლული ადამიანები საავადმყოფოში ყოველ 5 წუთში მიჰყავთ.

მედიაჩეკერი აღნიშნული ინფორმაციის გადასამოწმებლად ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს დაუკავშირდა. სამინისტროს პრესსამსახურში წყლით მოწამვლის შემთხვევებს უარყოფენ და აცხადებენ, რომ ამ ეტაპზე მსგავსი ჩივილით სასწრაფო სამედიცინო დახმარების სამსახურის გამოძახების არც ერთი შემთხვევა არ დაფიქსირებულა.

სოციალურ ქსელში გავრცელებულ ინფორმაციას წყალმომარაგების კომპანია GWP გამოეხმაურა. სპეციალურ განცხადებაში ხაზგასმითაა აღნიშნული, რომ სასმელი წყალი დაბინძურებული არ არის.



„გავრცელებულ ინფორმაციასთან დაკავშირებით ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერი სრული პასუხისმგებლობით აცხადებს, რომ სასმელი წყლის ხარისხი სრულად შეესაბამება ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) რეკომენდაციებს და ეროვნული რეგლამენტის მოთხოვნებს“, - აღნიშნულია GWP-ს განცხადებაში.

ირკვევა, რომ ეს განცხადება  presa.ge-ს ნანახი აქვს, რადგან ტექსტშიც აქვს ჩასმული. თუმცა, სათაური მაინც დადასტურებელ ფაქტად წარმოაჩენს მოწამვლის შემთხვევბს. 

 31 იანვარს ოფიციალური განცხადება გაავრცელა სურსათის ეროვნულმა სააგენტომაც. “დედაქალაქში სასმელი წყალი სრულად შეესაბამება წყლის ტექნიკური რეგლამენტით დადგენილ მოთხოვნებს”, - ნათქვამია განცხადებაში. 

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველი პრინციპის თანახმად, ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია. ქარტიის პირველი პრინციპის განმარტებაში ხაზგასმით წერია, რომ მასალაში უნდა ჩანდეს ჟურნალისტის მცდელობა, რომ მან საზოგადოების მიმართ გამოიჩინა პატივისცემა და ბოლომდე გადაამოწმა ფაქტები, რათა გამოექვეყნებინა სიმართლე და ზუსტი ინფორმაცია.

30 იანვარს საიტებზე ipost.ge და news.coa.ge გავრცელდა ინფორმაცია, რომ მოჭიდავეებმა, რომლებიც საქართველოს პატრიარქმა შეარიგა, რესტორანში ისევ იჩხუბეს.

“რესტორან "თავადურის" ერთ-ერთი თანამშრომლის ინფორმაციით პატრიარქთან შეხვედრის შემდეგ, შერიგების აღსანიშნად შეკრებილმა მოჭიდავეებმა რესტორანში იჩხუბეს”, - წერენ ვებსაიტები. ორივე მათგანს წყაროდ მითითებული აქვს ფეისბუკის ერთ-ერთ გვერდი, სახელწოდებით “ბაზარი”. ფოტოც, რომელიც მასალას ერთვის, ფეისბუკის ამავე გვერდიდან არის აღებული. Ipost.ge-ზე დაყრდნობით იდენტური შინაარსის ინფორმაცია 31 იანვარს resonancedaily.com-მაც გაავრცელა.  ipost.ge და news.coa.ge ტექსტის ბოლოში წერენ, რომ ინფორმაცია დაუზუსტებელია, თუმცა მიუხედავად ამ მინაწერისა, სათაურს მაინც მტკიცებით ფორმაშია, resonancedaily.com-ს კი ამგვარი მინაწერიც არ აქვს. 

ფეისბუკის გვერდი “ბაზარი”, რომელზე დაყრდნობითაც აღნიშნული ინფორმაცია გავრცელდა, 2018 წლის სექტემბერშია შექმნილი. “აქ შესაძლებელია განვიხილოთ ქალაქში მიმდინარე აქტუალური თემები”, - წერია გვერდის შესახებ ველში. გვერდის მიერ გავრცელებული არცერთი პოსტი და ფოტო სიმართლეს არ შეესაბამება.

სტატიებიდან ჩანს, რომ არცერთ გამოცემას არ უცდია ინფორმაცია რომელიმე წყაროსთან გადაემოწმებინა. ფოტოც, რომელიც მასალას დაურთეს, ბუნდოვანია, მასზე გაჭირვებით ირჩევა სილუეტები და მასზე დაყრდნობით რაიმეს მტკიცება შეუძლებელია.

მოხდა თუ არა მსგავსი შემთხვევა “მედიაჩეკერმა” ჭიდაობის ეროვნულ ფედერაციასა და რესტორან “თავადურში” გადაამოწმა. ფედერაციაში განაცხადეს, რომ გავრცელებული ინფორმაცია სიცრუეა. იგივე დაადასტურეს რესტორნის ადმინისტრაციაში. სატელეფონო საუბარში ადმინისტრაციის თანამშრომელმა “მედიაჩეკერს” განუცხადა, რომ ძიუდოისტები მათთან საერთოდ არ ყოფილან და მსგავსი ფაქტიც, შესაბამისად, არ მომხდარა.

შეგახსენებთ, 30 იანვარს, აღნიშნული ინფორმაციის გავრცელებამდე რამდენიმე საათით ადრე, დაპირისპირებული ძიუდოისტები და სპორტის სამინისტროს წარმომადგენლები საპატრიარქოში იმყოფებოდნენ. შეხვედრის შემდეგ კი განაცხადეს, რომ პატრიარის დალოცვით ნაჩხუბარი ძიუდოისტები შერიგდნენ.

საქართველოს უზენაესი სასამართლო ექვს გამოცემას ქარტიის პირველი (სიზუსტე), მესამე (დადასტურებული წყარო) და მეხუთე (შესწორება) პრინციპის დარღვევას ედავება. ეს მედიასაშუალებებია: ვერსია, მარშალპრესი, დაიჯესტი, ექსკლუზივნიუსი, რეზონანსი და ITV.ge.

ქარტიის მიერ გავრცელებული განცხადების თანახმად, სადავო გახდა სტატია სათაურით "ეკა ბესელიას იჭერენ?! რატომ არ იყიდა ივანიშვილმა ბესელიას კომპრომატები". მასალა თავდაპირველად "ვერსიამ" გამოაქვეყნა, დანარჩენმა ვებსაიტებმა კი იდენტური ინფორმაცია "ვერსიაზე" დაყრდნობით გაავრცელეს.

ქარტიისთვის გაგზავნილ განცხადებაში უზენაესი სასამართლო აღნიშნავს, რომ სადავო სტატიებში პარლამენტის წევრის, ეკა ბესელიას მიმართ გამოთქმულ ბრალდებებთან ერთად "პიროვნების პატივისა და ღირსების შემლახავ, მკვეთრად შეურაცხმყოფელ კონტექსტშია ნახსენები საქართველოს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებლის, სამოქალაქო საქმეთა პალატის თავმჯდომარის მზია თოდუას სახელი და საქმიანი რეპუტაცია. მეტიც, უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ჟურნალისტის მიერ პირდაპირ, მტკიცებითი ფორმით დადანაშაულებულია კორუფციულ გარიგებებსა და ქრთამის აღებაში."

უზენაესი სასამართლოს განცხადება საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს სამდივნომ 30 იანვარს სცნო დასაშვებად. ქარტიის საბჭო განცხადებას ღია სხდომაზე განიხილავს. სხდომა ჯერ ჩანიშნული არ არის.

⇒ პრინციპი 1

ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.

⇒  პრინციპი 3 

ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია. ჟურნალისტმა არ უნდა მიჩქმალოს მნიშვნელოვანი ფაქტები, არ უნდა გააყალბოს დოკუმენტები და ინფორმაცია.

⇒  პრინციპი 5 

მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.

[2019-01-31] განახლება  - მედიაჩეკერზე მასალის გამოქვეყნების შემდეგ ნიუპოსტმა მასალის სათაური შეცვალა: "განათლების მინისტრი არ გამორიცხავს, რომ 2019 წელს   მე-12 კლასში გამოსაშვები გამოცდების ჩატარების შესახებ გადაწყვეტილება გადაიხედოს" - ასე ჰქვია ახლა სტატიას. შესწორების შესახებ ტექსტში არანაირი მინიშნება არ არის. [აქვე, იხ. შესწორების წესები მედიაში.]

-----------------------------

„განათლების მინისტრი არ გამორიცხავს, რომ მე-12 კლასი გაუქმდეს“ - ამ სათაურით, 30 იანვარს, newposts.ge-ზე გამოქვეყნდა ინფორმაცია მეთორმეტე კლასის სავარაუდო გაუქმებასთან დაკავშირებით.  სტატიის სათაური არც შინაარსს შეესაბამება, რადგან ტექსტში მე-12 კლასის გაუქმებაზე არაფერია ნათქვამი  და არც განათლების მინისტრის იმ კომენტარს, რომელსაც მასალის ავტორი ინფორმაციის წყაროდ უთითებს. 

სტატია ტელეკომპანია “იმედის”  ეთერში გასულ გადაცემაზე დაყრდნობით არის მომზადებული.  29 იანვარს, "იმედის" ეთერში გასულ გადაცემაში „პირისპირ“, განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის მინისტრი  განათლების სისტემაში მოსალოდნელ ცვლილებებზე საუბრობდა. წამყვანის კითხვაზე, იგეგმება თუ არა მეთორმეტე კლასის გაუქმება, მიხეილ ბატიაშვილმა უპასუხა, რომ საუბარია მხოლოდ საატესტატო „კატის“ გამოცდების გაუქმებაზე და ხაზგასმით აღნიშნა, რომ „მეთორმეტე კლასის გაუქმება არანაირად არ იგეგმება“.  [რედ.: აღნიშნული კითხვა-პასუხი იხილეთ  01:02:30 სთ-ზე]

განათლების სისტემაში ცვლილებების თემა მას შემდეგ გახდა აქტუალური, რაც გამოცდების ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელმა განაცხადა, რომ 2019 წელს მე-11 კლასის მოსწავლეებისთვის გამოსაშვები გამოცდები მოიხსნება, 2020 წლიდან კი სკოლებში გამოსაშვები გამოცდები გაუქმდება.

----------------------------------------------------------------

იხილეთ სტატიის პირველი და მეორე ვერსიები

 

მედია პლატფორმა "ჩაიხანა" საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხს მასალის პლაგიატში ადანაშაულებს. გამოცემამ გადაცემა „ახალი კვირის“ ერთ-ერთი სიუჟეტის შესახებ საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას მიმართა.

საქმე ეხება გადაცემა „ახალ კვირაში“ 27 იანვარს გასულ სიუჟეტს "გოგონა მზის ჩასვლის სოფლიდან". 

ჩაიხანას განცხადების თანახმად, 2019 წლის 4 იანვარს მედია პლატფორმა Chai Khana-ს ვებგვერდზე გამოქვეყნდა ვიდეომასალა სახელწოდებით “გოგონა მზის ჩასვლის მხარიდან”. მასალის ავტორები არიან შორენა ტყეშელაშვილი და კონსტანტინე კომახიძე. ვიდეო ისტორია სოფელ გუმბათის მასწავლებელზე ია ძირკვაძეზეა. 2019 წლის 27 იანვარს კი პირველი არხის ეთერში გავიდა სიუჟეტი სახელწოდებით “გოგონა მზის ჩასვლის სოფლიდან“, რომელიც ამავე გმირზეა.

მედია პლატფორმა Chai Khana-ს ხელმძღვანელობა მიიჩნევს, რომ პირველ არხზე გაშვებული სიუჟეტის ავტორებმა დაარღვიეს ქარტიის მე-11 პრინციპი, პლაგიატის შესახებ.

„პირველ არხზე გაშვებული სიუჟეტის სათაური Chai Khana-ს ვებგვერდზე განთავსებული ვიდეომასალის სათაურის იდენტურია. ასევე პირველ არხზე გასული სიუჟეტი თემატურად Chai Khana-ს ვებგვერდზე გამოქვეყნებული ვიდეომასალის იდენტურია. პირველ არხზე გაშვებულ სიუჟეტში ავტორები არ უთითებენ პირველწყაროს და არც Chai Khana-ზე განთავსებული ვიდეომასალის ავტორებს ახსენებენ“, - ნათქვამია ჩაიხანას განცხადებაში.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს სამდივნომ განცხადება უკვე ცნო დასაშვებად. საქმის განხილვა ჯერ არ ჩანიშნულა.

პრინციპი 11 

ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

· ფაქტის განზრახ დამახინჯება;
· ნებისმიერი სახის ქრთამის, საჩუქრის ან სხვა სარგებლის მიღება პროფესიულ საქმიანობაზე გავლენის მოხდენის სანაცვლოდ;
· პლაგიატი.

⇒ მე -11 პრინციპის დარღვევის დადგენის შემთხვევები იხილეთ ამ ბმულზე

მაშინ, როდესაც ქვეყანაში წითელასა და H1N1-ს შემთხვევების გახშირების გამო, ჯანდაცვის სამინისტრო მოსახლეობას აცრისკენ მოუწოდებს, რამდენიმე საიტი აქვეყნებს ძველ, გადაუმოწმებელ და შეცდომაში შემყვან ინფორმაციას ვაქცინაციასთან დაკავშირებით.

"საქართველოში ჯანმრთელობისთვის საშიში 29 222 დოზა ვაქცინა გაიხარჯა"- ამ ტიპის სათაურებით მასალა 26 იანვარს გამოქვეყნდა საიტებზე: Alia.ge, Tvm.ge, Geomediapress.ge .

Alia.ge და tvm.ge საზოგადოებრივ მაუწყებელზე დაყრდნობით წერდნენ, რომ საქართველოში ჯანმრთელობისთვის საფრთხის შემცველი ვაქცინა გაიხარჯა, რომელიც ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის საგანგებო რეკომენდაციით, მოხმარებიდან უნდა ამოღებულიყო.

აღნიშნული ინფორმაცია საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა ერთი წლის წინ, 2018 წლის 17 იანვარს გაავრცელა. სტატია ეყრდნობა 2018 წლის აუდიტის ანგარიშს, რომელშიც საუბარია 2016-2017 წლებში საქართველოში გახარჯულ 29 222 დოზა ცოფის საწინააღმდეგო, ჯანმრთელობისთვის საფრთხის შემცველ ვაქცინაზე. თუმცა, დაავადებათა კონტროლის ცენტრმა გავრცელებული ინფორმაცია უარყო და მოგვიანებით, აუდიტის სამსახურმაც დაადასტურა, რომ ცოფის ვაქცინა უსაფრთხო იყო. იდენტური ინფორმაცია მედიაში ერთ წლის წინაც პრობლემურად გაშუქდა.

მიუხედავად ამისა, ზემოთხსენებულმა გვერდებმა ერთი წლის წინანდელი არაზუსტი ინფორმაცია, შეცდომაში შემყვანი სათაურებით, ახალ ამბად წარუდგინეს მკითხველს. ვაქცინაციის თემა აქტუალური მას შემდეგ გახდა, რაც დაავადებათა კონტროლის ცენტრმა საქართველოში წითელას ეპიდაფეთქება გამოაცხადა და მოსახლეობას აცრისკენ მოუწოდა. ჯანდაცვის მინისტრის დავით სერგენკოს თქმით, წითელას გავრცელების შეჩერება მხოლოდ ვაქცინაციით არის შესაძლებელი.

იმ ფონზე, როდესაც საქართველო წითელას ეპიდემიის ზღვარზეა, პარალელურად, გახშირებულია H1N1 ვირუსის შემთხვევები და რამდენიმე ადამიანი ამ ვირუსის შედეგად გარდაიცვალა კიდეც, ამ ინფორმაციის გავრცელებას სოციალურ ქსელში დიდი დისკუსია მოჰყვა. საიტებმა კი, ისევე როგორც გასულ წელს, ახლაც ეს ინფორმაცია ისე გაავრცელეს, რომ არც უდიტის სამსახურს დაკავშირებიან და არც დაავადებათა კონტროლის ეროვნულ ცენტრს. მათ არც ის აღუნიშნავთ, რომ ინფორმაცია ერთი წლის წინ გავრცელდა.

23 იანვარს “კურიერის” მთავარ გამოშვებაში გავიდა ექსკლუზიური მასალა ბრიტანეთის პოლიციის მიერ ინტერპოლის წითელი ცირკულარით ძებნილი, მკვლელობაში ბრალდებული მამაკაცის ჯეკ შეფარდის შესახებ. აღმოჩნდა, რომ იგი საქართველოში რამდენიმე თვის განმავლობაში ცხოვრობდა და სახელმწიფო საზღვარიც ისე გადმოკვეთა, რომ ქართველი სამართალდამცველების მხრიდან პრობლემა არ შექმნია.

როგორც "რუსთავი 2" იუწყება, ინტერპოლის მიერ ძებნილი მამაკაცი ქართველ სამართალდამცველებამდე ადრე ტელეკომპანია რუსთავი 2-მა იპოვა და მასთან ექსკლუზიური ინტერვიუც ჩაწერა. ჯეკ შეფარდი ქართულ პოლიციას “რუსთავი 2-ის” კამარების თანდასწრებით ჩაბარდა. რუსთავი 2-ის ინფორმაციით, პოლიციაში მისული ჯეკ შეფარდი ქართველმა სამართალდამცველებმა ვერ იცნეს და მისი ვინაობა საძიებო სისტემის, გუგლის მეშვეობით გადაამოწმეს.

სიუჟეტის ეთერში გასვლის მეორე დღეს, 24 იანვარს, ამბავი ყველა მედიასაშუალების ერთ-ერთ მთავარ თემად იქცა, თუმცა, ის საზოგადოებრივი მაუწყებლის დღის მთავარ გამოშვებაში ვერ მოხვდა.

გასული დღეების განმავლობაში, ქართული მედიასაშუალებები აქტიურად აშუქებენ თბილისის ერთ-ერთ გარეუბანში 4 წლის გოგოს გარდაცვალების ფაქტს. შემთხვევა 22 იანვარს მოხდა და მისი გახმაურებიდან მალევე, პოლიციამ გარდაცვლილის დედა შემაკავებელი ორდერის დარღვევის ბრალდებით დააკავა. როგორც ირკვევა, რამდენიმე დღის წინ, მშობელმა შვილზე ფიზიკურად იძალადა, რაც დედისთვის შემაკავებელი ორდერის გამოწერის საფუძველი გახდა. შემთხვევიდან რამდენიმე დღეში კი, ოჯახში გამოძახებულ სასწრაფო დახმარებას არასრუწლოვანი გარდაცვლილი დახვდა. 

მიუხედავად იმისა, რომ სამართალდამცავებს დედისათვის შვილის მკვლელობაში ბრალი არ წაუყენებიათ, ხოლო სასამართლოს 24 იანვრამდე აღკვეთის ღონისძიების შეფარდებაზე არ უმსჯელია, ქართული მედიასაშუალებების ნაწილი, ძირითადად ონლაინ გამოცემები, არ დაელოდნენ ოფიციალური ინფორმაციის გავრცელებას და  ბავშვის მკვლელობაში დედა დაადანაშაულეს. გარდა ამისა, მედიასაშუალებების ნაწილმა ფაქტი იმდენად ფრაგმენტულად და ზედაპირულად გააშუქა, რომ ინფორმაციის მომხმარებლებს ამბის ობიექტური გარემოებების ნაცვლად, ემოციური, სენსაციურობით გაჯერებული და სკანდალზე ორიენტირებული მასალები შესთავაზა.

მედიასაშუალებების სრულმა უმეტესობამ ამბის გახმაურებიდან მალევე მოახდინა ოჯახის სრული იდენტიფიცირება. მიუხედავად იმისა, რომ ოფიციალურმა ორგანოებმა ოჯახის წევრების მხოლოდ ინიციალები გაავრცელეს, როგორც ტელე ისე ონლაინ მედიასაშუალებებმა გაავრცელეს დედისა და გარდაცვლილის ვინაობები. მოგვიანებით გასაჯაროვდა გარდაცვლილი გოგოს ფოტოსურათიც, რომელზეც მას ფიზიკური დაზიანებები აღენიშნება. აღსანიშნავია, რომ ამ ოჯახში სხვა არასრულწლოვნებიც ცხოვრობენ, რომლებიც უკვე გაიყვანეს ოჯახიდან სახელმწიფო უწყებებმა, ხოლო მედიის მიერ ოჯახის სრული იდენტიფიცირება, შესაძლოა, აღნიშნულ არასრულწლოვანთა მომავალში სტიგმატიზების წყარო გახდეს. მედიასაშუალებებში მალევე გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ფიზიკური ძალადობის კვალი გარდაცვლილის 5 წლის ძმასაც აღენიშნებოდა.

არაერთმა ონლაინ გამოცემამ მხოლოდ და მხოლოდ მეზობლებზე დაყრდნობით, გაავრცელა ინფორმაცია, რომ „თბილისში დედამ 4 წლის შვილი, სავარაუდოდ, ცემით მოკლა“, ზოგიერთმა ვებგვერდმა კი აღნიშნული ინფორმაცია მტკიცებით ფორმაში გაავრცელა და აღნიშნა, რომ „4 წლის გოგონა დედამ ცემით მოკლა“. მედიასაშუალებების ნაწილმა კი გაავრცელა ინფორმაცია, რომ გოგოს გარდაცვალების მიზეზი დედინაცვლის მიერ მისი ცემა გახდა. სხვა მედიასაშუალებების მიხედვით კი გოგოს არა დედინაცვალი, არამედ მამინაცვალი ჰყავდა. ამგვარი ფაქტობრივი უზუსტობებიც ცხადყოფს, რომ მედიასაშუალებების ნაწილი ამბის სწრაფად გავრცელებას, ჟურნალისტური სიზუსტის ხარჯზე ცდილობდა. ასევე, სხვადასხვა ტელემედიამ და ონლაინ გამოცემამ უაპელაციოდ გაავრცელა მეზობლების კომენტარები, სადაც ისინი პირდაპირ ბრალს სდებენ ბავშვის დედას მკვლელობაში, მიუხედავად იმისა, რომ მათი თქმით, მათ არაფერი დაუნახავთ და მხოლოდ ქალის ყვირილისა და ბავშვის ტირილის ხმები ესმოდათ ხოლმე.

ამბავს ონლაინ გამოცემები, უმეტესწილად, ფრაგმენტულად აშუქებდნენ და მომხმარებლებს ინფორმაციას არაამომწურავად აწვდიდნენ. შესაბამისად, მათ გაშუქებაში პრობელმა იყო არა მხოლოდ უდანაშაულობის პრეზუმფციის დარღვევა და ოჯახის იდენტობის გამჟღავნება, არამედ ამბის ზედაპირული და არასიღრმისეული გაშუქებაც. ხშირად ვებ-გვერდებზე გავრცელებული ინფორმაცია სხვა საინფორმაციო გვერდებიდან დაკოპირებული მასალებისაგან შედეგებოდა.

გარდა ამისა, ზოგიერთმა გამოცემამ საკუთარ Facebook გვერდებზე გააკეთა Live-ჩართვები გარდაცვლილი გოგოს საცხოვრებელი სახლიდან. მიუხედავად იმისა, რომ არავითარი საჭიროება არ იდგა ამ თემის გაშუქებისას პირდაპირ ეთერში გარდაცვლილის სახლისა და ოჯახის წევრების ჩვენების, მედიებმა მაინც გადაწყვიტეს, რომ ამბის მეტი დრამატიზირებისათვის პირდაპირი ჩართა შეეთავაზებინა მაყურებლებისათვის.

თემის სენსიტიურობიდან გამომდინარე, ბუნებრივია, რომ მედიასაშუალებები ვერ შეძლებდნენ ამბის გაშუქებისას სკანდალურობისა და სენსაციურობისაგან სრულად დაცლას. მიუხედავად ამისა, ამბისათვის კონტექსტის მიწოდებისა და უფრო კომპლექსური გაშუქების მეშვეობით, შესაძლებელი იქნებოდა, რომ შემთხვევა არ გაშუქებულიყო როგორც მორიგი „შემზარავი ფაქტი“, რითაც ისინი, ერთი მხრივ, თემის სიღრმისეულად შესწავლასა და ინფორმაციის მომხმარებლამდე მიტანას შეძლებდნენ, მეორე მხრივ კი, თავს აარიდებდნენ ტრაგიკული მოვლენის სკანდალურ რეპორტინგს. უნდა აღინიშნოს, რომ რამდენიმე მედიასაშუალება შეეცადა, ფაქტის მიღმა, სტრუქტურული პრობლემების დანახვას, რისთვისაც მათ ბავშვთა წინააღმდეგ ძალადობასა და მის პრევენციასთან დაკავშირებულ პრობლემატიკაზე გააკეთეს აქცენტი.