• "ნაციონალური მოძრაობის" მმართველობისას, პირველი არხს "იმედთან" და "რუსთავი 2"-თან ერთად, "სამთავრობო სამეულად" მოიხსენიებდნენ.
• პირველ არხზე გავიდა მიხეილ სააკაშვილის პოლიტიკური ოპონენტების დისკრედიტაციისკენ მიმართული სამთავრობო-პროპაგანდისტული დოკუმენტური ფილმი — "ნოემბრიდან - ნოემბრამდე".
• 2017 წელს, ტელევიზიის გენერალურ დირექტორად ვასილ მაღლაფერიძე აირჩიეს, რომელიც მანამდე, 2 წლის განმავლობაში მუშაობდა ბიძინა ივანიშვილის მიერ დაარსებულ "მეცხრე არხზე". ამან გააჩინა ეჭვები, ხომ არ მოექცეოდა მაუწყებელი მოქმედი ხელისუფლების გავლენის ქვეშაც.

• 2020 წლიდან საზოგადოებრივ მაუწყებელს თინათინ ბერძენიშვილი ხელმძღვანელობს, რომელიც მანამდე გენერალური დირექტორის მოადგილე იყო.
• მაღლაფერიძე არხზე 2022 წლის აპრილში, სამეურვეო საბჭოს თავმჯდომარედ დაბრუნდა, თუმცა, ამ თანამდებობაზე არჩევამდე რამდენიმე თვით ადრე მმართველი პარტიის, "ქართული ოცნების" თავმჯდომარის მოადგილე და პოლიტსაბჭოს წევრი იყო.

"ეს ადამიანი, ორგანიზაციის დამოუკიდებლობის ერთ-ერთი მთავარი გარანტია. ასე იყო მისი გენერალური დირექტორობისას და ახლაც, როდესაც ბორდს ხელმღვანელობს", — გვითხრა გიორგი გვიმრაძემ, ახალი და მიმდინარე ამბების ბლოკის დირექტორმა.

არხის დამოუკიდებლობის ხარისხის მთავარი ინდიკატორი მათი მთავარი საინფორმაციო გამოშვება, "მოამბეა". "მოამბის" რედაქციის დამოუკიდებლობა პოლიტიკური გავლენებისგან, ეს საზოგადოების მოთხოვნაცაა და მოლოდინიც. საზოგადოებრივი მაუწყებელი აპირებს, ამ მოთხოვნას, "კონსტრუქციული ჟურნალისტიკის" მიდგომით უპასუხოს.

სხვა საკითხებთან ერთად, გიორგი გვიმრაძეს ვკითხეთ: რას გულისხმობს კონსტრუქციული მედია, აქვს თუ არა არხს სარედაქციო დამოუკიდებლობასთან დაკავშირებული რეპუტაციული რისკები, რამ განაპირობა პირველი არხის რეიტინგის ზრდის პოზიტიური დინამიკა, და რა ადგილი უკავია საზოგადოებრივ მაუწყებელს პოლარიზებულ მედიასივრცეში.

მოკლედ, გიორგი გვიმრაძის შესახებ:

• 2013-2014 წლებში ეროვნული უშიშროების საბჭოს კონსულტანტი იყო;
• 2014 წლიდან თანამშრომლობს საზოგადოებრივ მაუწყებელთან, როგორც გენერალური დირექტორისა და სამეურვეო საბჭოს კონსულტანტი;
• 2015 წელს გახდა საზოგადოებრივი მაუწყებლის ახალი და მიმდინარე ამბების ბლოკის ხელმძღვანელი და დღემდე ამ პოზიციას იკავებს.

მოკლედ, ინტერვიუს ძირითადი ფრაგმენტების შესახებ:

• "კონსტრუქციული ჟურნალისტიკის მთავარი მიზანი ნიჰილიზმის დაძლევაა."
• "გარკვეული ჯგუფები მიზანმიმართულად ავრცელებენ ნარატივს, თითქოს დამოუკიდებლები არ ვართ. რეალურად, აღიზიანებთ, რომ დამოუკიდებლები ვართ და მათ შორის, მათგანაც."
• "არასამთავრობო სექტორის ასეთი ფორმით არსებობა დემოკრატიისთვის პრობლემას წარმოადგენს."
• "სასამართლოს დამოუკიდებლობის საკითხი პრობლემების ათეულს მიღმაა."
• "ჟურნალისტების მიმართ ნდობა საკმაოდ დაბალია და დროა, ჰკითხონ საკუთარ თავს — რატომ?"
• "ახალი ამბები ცუდი ამბების მენიუს დაემსგავსა".
• "არ ვეცდებით, კრიტიკა ვაქციოთ მთავარ მიზნად, რადგან მჯერა, კრიტიკა აზროვნების ინსტრუმენტია და არა — მთავარი მიზანი."

2004 წლიდან პირველი არხის სტატუსი შეიცვალა და სახელმწიფო ტელევიზიიდან - საზოგადოებრივ მაუწყებლად ფორმირება მოხდა, თუმცა, მაინც დარჩა ეჭვები არხზე პოლიტიკური გავლენების შესახებ. ახლა რა ხდება?

პოლიტიკური გავლენებისგან აბსოლუტურად დაცლილი ვერც მაყურებელი იქნება და ვერც ჟურნალისტი, რადგან ადამიანები ვართ და ცნობიერება გაგვაჩნია. აბსოლუტურად ობიექტურები მხოლოდ არაცნობიერი არსებები შეიძლება იყვნენ — მათ არ აქვთ სუბიექტური მიდგომებისა და ემოციების ქონის უნარი.

შეუძლებელია, ადამიანს არ გქონდეს პოლიტიკური პრეფერენციები (*უპირატესობის მინიჭება), ასევეა ჩვენს ნიუსრუმშიც — აქ ჟურნალისტებს განსხვავებული გემოვნება აქვთ და სხვადასხვა საკითხის სხვადასხვა პოლიტიკური გადაწყვეტილება მოსწონთ. თუმცა, როგორც პერსონალურად მათი, ასევე ჩვენი, რედაქტორების ძალისხმევის შედეგია, ეს არ ეტყობოდეს მათ მიერ მოყოლილ ამბებს.

ამისთვის, რა "ფილტრები" იცავს მაყურებელს? როგორ უზრუნველყოფთ მაუწყებლის დეკლარირებული პრინციპებით მუშაობის სტანდარტს?

"ფილტრები" ადამიანები არიან — სხვადასხვა მიმართულების პროდიუსერები და რედაქტორები. ნებისმიერი თემის გაშუქებისას, ჟურნალისტები მათთან თანამშრომლობით ამზადებენ მასალას, რათა პროდუქტი იყოს იმ პრინციპებთან შესაბამისობაში, რაზეც ვაფუძნებთ ამბის გაშუქების ორიენტირებს.

ახლა ვართ მოცემულობაში, როდესაც მაუწყებელმა სერიოზული ნაბიჯი უნდა გადადგას კონსტრუქციული ჟურნალისტიკის ელემენტის დამკვიდრების სახით. ეს არ არის პანაცეა (*მყისიერი გამოსავალი), მაგრამ ერთ-ერთი ძირითადი კომპონენტია, რომლითაც შესაძლოა, მაუწყებელი ფასობდეს იმ პროცესში, რასაც დემოკრატია ჰქვია. კონსტრუქციული ჟურნალისტიკა საკმაოდ მსუყე ნაბიჯია გამოწვევების დასაძლევად.

თქვენი გადმოსახედიდან, რა არის კონსტრუქციული ჟურნალისტიკის არსი?

დღეისათვის, დასავლეთშიც და საქართველოშიც, დემოკრატიის მთავარი გამოწვევა საზოგადოების აბსოლუტური გაუცხოება და ნიჰილიზმია პოლიტიკური პროცესებისა და ინსტიტუტების მიმართ. ბევრ სხვა ფაქტორთან ერთად, ხშირ შემთხვევაში, მიზეზი ინფორმაციის ხასიათიცაა. მედიასივრცე სავსეა ნეგატივით და არ სთავაზობს მაყურებელს გადაწყვეტილების გზებს. პრობლემებიდან ზოგი გაზვიადებულიც არის, კონტექსტიდან ამოგლეჯილიც.

მთლიანობაში, ახალი ამბები დაემსგავსა ცუდი ამბების მენიუს, სადაც სულ ცუდი ხდება და ყველაფერში პოლიტიკოსები არიან დამნაშავე, თუმცა, ეს "დამნაშავე პოლიტიკოსი" იმის მიხედვით სახელდება, რომელი მედია აშუქებს ამბავს, პროსახელისუფლებო, თუ — ოპოზიციური.

მედიის პერსპექტივიდან ნაჩვენები სურათი არის აბსოლუტურად ბნელი, აბსოლუტურად ცუდი და მასში ყველა აქტორი ცუდია, რაც მაყურებელს აღარ უტოვებს არჩევანს და ნიჰილიზმს აჩენს. კონსტრუქციული ჟურნალისტიკის მთავარი ამოცანა ამ ნიჰილიზმის დაძლევაა. ეს არ გულისხმობს იმას, რომ ვეძებოთ პოზიტიური ამბები, მოვატყუოთ მაყურებელი, ან კარგის შესახებ ვუყვებოდეთ და ცუდზე — არა. კონსტრუქციული მედიის მთავარი ამოცანაა, პრობლემაზე საუბრისას სრული სურათი ვაჩვენოთ და ამ პროცესში ჩავრთოთ პოლიტიკური აქტორებიც და გვითხრან, რაში ხედავენ გამოსავალს.

მკითხველის ნაწილმა შეიძლება იფიქროს, რომ კრიტიკასთან გაქვთ პრობლემა.

არა, მე ცნობიერებასთან მაქვს პრობლემა. პრობლემა ის არის, რომ შენი საქმიანობა მთავრდება კრიტიკით. გავაკრიტიკე და ამით კმაყოფილი ვარ. მერე რას ვაკეთებ? კარგია, რომ აღმოაჩინე კრიტიკით პრობლემები მაგრამ დავრჩეთ ამ პრობლმეაში?

ვისურვებდი, მედიამ გაიაზროს, რა არის მისი არსებობისა და მოქმედების მიზანი და რა — საშუალებება. ჩვენ ვართ პროცესში, სადაც, პოლიტიკური კუთვნილების გამო, მედიებმა კრიტიკა აქციეს მთავარ მიზნად და როდესაც ადამიანი საშუალებას აქცევს მიზნად, ის დაცლილია მიზნისგან. ხომ ამბობენ ვიღაცები, რომ თავისუფლებაა მიზანი, მე ვამბობ, რომ თავისუფლება საშუალებაა, და თუ შენ თავისუფლებას ისახავ მიზნად, ნიშნავს, რომ შენ მიზანი არ გაქვს, რადგან შენ საშუალებას ემსახურები და ვერასდროს მიაღწევ შედეგს. ამბობენ ხოლმე, ხვალ სხვა ხელისუფლებას გავაკრიტიკებთო. ხელისუფლება თუ შეიცვლება, რას გააკეთებენ? რაღაც ნაწილი, ვინც დღეს ხელისუფლებას აკრიტიკებს, ხვალ ახალი ხელისუფლების ქებას დაიწყებს და რაღაც ნაწილი, რომელიც დღეს იცავს ხელისუფლებას, ისინი გააკრიტიკებენ ახალს.

როგორ აისახება კონსტრუქციულობა "მოამბეზე" და არხის სხვა საინფორმაციო - ანალიტიკურ პროგრამებზე?

ეს ცალსახად ურთულესი გზაა, რადგან ხშირ შემთხვევაში, დაკავშირებულია ადამიანებში უკვე ჩამოყალიბებულ კონსტრუქციებთანაც, თუ რა არის ნიუსი. ბევრგან ხომ ჟურნალისტებს ჯერ კიდევ ასწავლიან, რომ "Bad news is good news" (*ცუდი ამბავი არის კარგი ამბავი), და ახალი ამბავი ისაა, როდესაც ადამიანმა უკბინა ძაღლს და არა — პირიქითო. ამიტომაც იქცა ცუდ ამბებზე სწორება ჟურნალისტების პროფესიულ ქცევად, მაგრამ მრჩება განცდა, რომ უკვე ხვდებიან, ახალი ამბების წარმოების ამ მიდგომას არ მოაქვს საზოგადოებრივი სიკეთე.

ქართულ ტელევიზიებში დებატებიც დეფიციტურია, რადგან პარტიებიდან ზოგი ერთ მედიას არ ელაპარაკება, ზოგი — მეორეს. რა ხდება თქვენს შემთხვევაში?

ამ წუთას მეჩვენება, რომ პოლიტიკური კლასი არ არის მზად ერთმანეთთან საუბრისთვის. შესაძლოა, ოპოზიციამ მითხრას, რომ ასე არ არის, მაგრამ ისინი მზად არიან იმ ტიპის დებატებისთვის, როგორიც აქამდე არაერთხელ გვინახავს: დაჯდებიან, გალანძღავენ ერთმანეთს და შესაძლოა, ხელჩართულ დაპირისპირებამდეც კი მივიდეს საქმე და კი, ამ თვალსაზრისით მზად არიან.

მაგრამ იმისთვის, რომ გამოსავალზე ორიენტირებული დებატები გავმართოთ, არც ერთი მხარე არ არის მზად. ჩამოვყალიბდით საზოგადოებად, სადაც ვინმეს შეურაცხყოფა არაფერია, მოსულა, და ამას სიტყვის თავისუფლებაში გავატარებთ. ამიტომ საკმაოდ რთულია მათ შორის, დებატების მოწყობაც, თუმცა სულ მინდა, რომ გვქონდეს დებატები, მაგრამ კარგად მესმის, რატომ ვერ ხერხდება ეს.

დასავლურ პოლიტიკას თუ გადავხედავთ, დებატები ჯერ კიდევ არის იქაური პოლიტიკური კულტურის ნაწილი სხვადასხვა პრობლემურ საკითხზე: ჯანდაცვაზე, საგადასახადო პოლიტიკაზე, განათლებაზე, სოციალურ გამოწვევებზე. ჩვენთან არ არსებობს მსგავსი დებატები, არადა, პრობლემების ათეულში შედის ეს საკითხები. სახეზეა სოციალური პრობლემების სპექტრი, რომელთა გადაჭრასაც საზოგადოება ითხოვს, მაგრამ არ არსებობენ გამოსავლის მაძიებელი პოლიტიკური აქტორები. ასევე, მათი დიდი ნაწილი იმ პრობლემებზე აპელირებენ, რომელიც საზოგადოებრივი აზრის კვლევებში ასახულ ჩამონათვალს მიღმაა. მაგალითად, სასამართლოს დამოუკიდებლობის საკითხი. დასახელებულ პრობლემებს შორის ის შეიძლება იყოს მეათე, მეთერთმეტე, მეთორმეტე ადგილზე. შესაძლოა, სასამართლო მნიშვნელოვანი კომპონენტიც იყოს, თუმცა მზად ვარ, ვიკამათო — რა არის უფრო მნიშვნელოვანი. ფაქტია, მოქალაქეებსაც სულ სხვა საკითხები აწუხებთ. ჩემი აზრით, აბსოლუტური ტყუილია, როდესაც ამბობენ, დემოკრატია სასამართლოს დამოუკიდებლობით იწყებაო. დემოკრატია იწყება ძლიერი ჯგუფებისგან, რომელთაც საკუთარი ინტერესები აქვთ და ჰყავთ საკუთარი წარმომადგენლები. მათ შორის იწყება იმის "დალაგება", რა წესებით იურთიერთონ ერთმანეთთან და აქ შემოდის დამოუკიდებელი სასამართლო, როგორც ამ წესების მაკონტროლებელი არბიტრი. სანამ ეს ძლიერი ჯგუფები და მათი წარმომადგენლები არ გვეყოლება, მათ შორის, პარლამენტში, რა უნდა განსაჯოს დამოუკიდებელმა სასამარათლომ, ვისგან უნდა გახდეს დამოუკიდებელი?

ოპოზიციის ნაწილს ეჭვი შეაქვს მაუწყებლის მიუკერძოებლობაში. რას აკეთებთ, რომ ასე აღარ იფიქრონ?

ვაკეთებთ ყველაფერს, რაზეც ამ ინტერვიუსას საუბრობთ. რეალურად ვქმნით იმ ტიპის პლატფორმას, სადაც ნებისმიერს აქვს საშუალება, მოვიდეს და აბსოლუტურად თავისუფლად ისაუბროს პერსპექტივებზე, რომლისაც სჯერა. მათმა დიდმა ნაწილმა ვერ მოახერხა გათავისუფლება კლიშეებისგან, რომელიც პირველი არხის ირგვლივ დიდი ხანია არსებობს და რომელსაც, ცალკეული იდეოლოგიური ჯგუფები, დიდი ხანია, მიზანმიმართულად ქმნიან. ამბობენ, საზოგადოებრივი მაუწყებელი არ უნდა არსებობდესო. როდესაც ასეთი ნარატივებია და საუბრობენ მაუწყებლის ცუდ წარსულზეც, ამ შეხედულებებიდან ადამიანების გათავისუფლება ასევე რთული ამბავია.

არხის მიმართ არსებული წარმოდგენებიდან, რა არის სტერეოტიპები და რა — რეალობა?

რეალობაა უამრავი სირთულე და პროცესი, რომლის წინაშეც ვდგავართ. მათ შორის, ადმიანების ცნობიერების გარდაქმნა უკეთესისკენ, და აქ ვგულისხმობ კონკრეტულიად კონსტრუქციული ჟურნალისტიკისკენ გარდაქმნას, ამის დანერგვას. ახალი ტექნოლოგიების დანერგვაც უამრავ სირთულესთან იყო დაკავშირებული და ისიც, რაც ჩვენს გარშემო ხდება — ცხადია, მედია და პოლიტიკური გარემოც გვიქმნის დამატებით სირთულეებს და მზად ვართ, დავძლიოთ ეს სირთულეები. ისიც გვესმის, რომ ადამიანები ვართ და შესაძლოა, ბევრი რამ შეგვეშალოს.

შეგიძლიათ თქვათ, რომ დღეს საზოგადოებრივი მაუწყებლისთვის, პოლიტიკური ზეწოლა პრობლემა არ არის? "ახალი კვირიდან" წასული ჟურნალისტები საუბრობდნენ ცენზურის შემთხვევების შესახებ.

აქ თუ ვინმე რამეს დააცენზურებს, ნიშნავს, რომ პირველ რიგში, მე უნდა დავაცენზურო, ან მე უნდა დამაცენზუროს ვინემ. ასეთი ვარ, როგორიც ვარ; მწამს, რისიც მწამს და შესაძლოა, აქ ცოტა იზიარებდეს ამ ხედვებს, მაგრამ ვერავინ იტყვის, რომ მე გავლენას ვახდენ მათზე.

არ ვიცი, როგორ უნდა დავამტკიცო, რომ არ გვაქვს პოლიტიკური ზეწოლა. ჩვენ, თანამედროვე რეალობაში უკვე მივეჩვიეთ, რომ შენს წინააღმდეგ შეიძლება გაიჟღეროს ბრალდებამ, რომლის საწინააღმდეგოს მტკიცება უბრალოდ, შეუძლებელია. დაგაბრალებენ, რომ ხარ სპილო და უნდა ამტკიცო საპირისპირო. როცა საუბრობენ, რომ არსებობს ჩემ მიმართ ზეწოლა, როგორ დავამტკიცო საპირისპირო? შეგიძლიათ მითხრათ, რა შეიძლება იყოს თუნდაც ერთი ინსტრუმენტი, ჩემივე სიტყვის გარდა? ვინც ენდობა ჩემს სიტყვას, მას სჯერა კიდეც ამის.

რა არის დღეს არხისთვის ძლიერი და სუსტი მხარეები, ან რა რისკებისა და გამოწვევების წინაშეა?

სუსტი მხარეებია მაუწყებელთან დაკავშირებული ნარატივები, რომელიც მიზანმიმართულად ვრცელდება გარკვეული ჯგუფების მხრიდან, რომელთაც არც საზოგადოებრივ მაუწყებელზე მაღალი რეიტინგი აქვთ და არც — ნდობა. საუბარია არა მხოლოდ პოლიტიკურ ჯგუფებზე, არამედ პოლიტიკაში მყოფ სხვა აქტორებზეც, რომლებიც თითქოს არ არიან პოლიტიკაში, მაგრამ პოლიტიკური პროცესის გავლენის აგენტები არიან. მუდმივად აპელირებენ, თითქოს საზოგადოებრივი მაუწყებელი არ არის დამოუკიდიებელი, და ჩემი აზრით, სინამდვილეში, სწორედ ის აღიზიანებთ, რომ არხი დამოუკიდებელია და მათ შორის, მათგანაც.

არასამთავრობო ორგანიზაციებს (NGO) გულისხმობთ?

რა თქმა უნდა, და განსაკუთრებით, რამდენიმე, ე.წ. ძლიერ NGO-ჯგუფს. მათ მიმართ მაქვს პრეტენზიები და ვფიქრობ, იციან ჩემი პოზიციების შესახებ. ჩემთვის არასამთავრობო სექტორის ასეთი ფორმით არსებობა დემოკრატიისთვის სერიოზულ პრობლემას წარმოადგენს და სერიოზულად აზიანებს დემოკრატიას იმასთან ერთად, რაც მედიაში ხდება და რაზეც უკვე ვისაუბრეთ.

საზოგადოებრივი მაუწყებელი მათგანაც დამოუკიდებელია და ესაა მათთვის პრობლემა. მოცემულობა ასეთია: ერთი მხრივ, სახეზეა ჯგუფები, რომლებიც ამბობენ, მაუწყებელი მართულიაო, მეორე მხრივ კი არიან ჯგუფები, რომლებიც ამ არგუმენტის გაზიარებით, მაუწყებლის გაუქმებას მოითხოვენ. მათი ინტერესები, რაც არ უნდა საკვირველი იყოს, ერთმანეთისას კვებავს. მაგრამ თუ ჩვენ ვიქნებით ისეთი, როგორიც სურთ, მაშინ აღარ იარსებებს მათთვის ტელევიზიის გაუქმების არგუმენტი.

ხომ არ გააძლიერა ეს წარმოდგენები საკადრო პოლიტიკამ? იმ პროდიუსერებისა თუ ჟურნალისტების დასაქმებამ, ვინც მანამდე მთავრობის მიმართ ლოიალურად განწყობილ მედიებში მუშაობდნენ, ან თუნდაც, წინა დირექტორის — ვასილ მაღლაფერიძის ფაქტორმა, რომელსაც მმართველ პარტიაში ოფიციალური პოზიცია ეკავა, ახლა კი მაუწყებლის სამეთვალყურეო საბჭოს დირექტორია?

არხის ხასიათსა და ხარისხსაც განსაზღვრავს ის, თუ რა ჩანს ეკრანზე. ეს ადამიანები, და მათ შორის, მაღლაფერიძე, ამ ორგანიზაციის დამოუკიდებლობის ერთ-ერთი მთავარი გარანტია. იმ თანამდებობითაც, რაც მანამდე ეკავა (*არხის გენერალური დირექტორის პოზიცია) და იმითაც, რაც ახლა უკავია, და ვფიქრობ, ეს აისახება კიდეც ჩვენს კონტენტზე. მათ, ვინც სკეპტიკურია, ვეტყვი: უყურონ კონტენტს. თუ რამე შეგვეშალა, მზად ვართ პასუხი ვაგოთ.

მათ კი, ვისაც პრეტენზია აქვს, რომ ვიღაც საიდანღაც გადმოვიდა, ვეტყვი: ეს არ არის ცალმხრივი პრეტენზია, რადგან არხზე მუშაობენ ისინიც, ვისაც სხვების პოლიტიკური პრეფერენცეიების მიმართ გააჩნიათ პრეტენზია, მაგრამ ეს არის მედია სივრცე, სადაც ადამიანები მოდიან, მკვიდრდებიან, ან აქედანაც მიდიან. საბოლოო ჯამში, აბსოლუტურად არასწორი კამათია, ვინ საიდან მოვიდა. ეს ყველაფერი უპატივისცემლო დამოკიდებულებაა ამ ადამიანების მიმართ და რეალურად, ამ ადამიანების შეფასების ერთადერთი კრიტერიუმია ის, თუ რა გადის ეთერში. თუ ვინმეს ეს აინტერესებს, შეაფასოს ეთერი. რა გავაკეთოთ, 2012 წლის შემდეგაც ყველა გაგვეშვა, ვინც მანამდე მუშაობდა არხზე და იმაზე მსჯელობით მიგვეღო გადაწყვეტილება, ვინ ვისთან მუშაობდა?

რა ადგილი უკავია საზოგადოებრივ მაუწყებელს პოლარიზებულ მედიასივრცეში და რა განგასხვავებთ სხვა მაუწყებლებისგან?

ვცდილობთ, მაყურებელს ამა თუ იმ ამბის უფრო ფართო სურათი ვაჩვენოთ. არ ვეცდებით, კრიტიკა ვაქციოთ მთავარ მიზნად, რადგან მჯერა, რომ კრიტიკა არის ინსტრუმენტი აზროვნებისა და არა — მთავარი მიზანი. და ეს ინსტრუმენტი უნდა გამოვიყენოთ აქტიურად. პოლიტიკური პროცესის ანალიზს მივყოთ ხელი და პოლიტიკის წარმოების ფორმები გავიაზროთ, ვიპოვოთ, რა არის მასში პრობლემური თავისი აქტორებიანად და ვეძიოთ გამოსავალი.

რა უნდა მაყურებელს "მოამბისგან"? სწავლობთ აუდიტორიის მოთხოვნებს?

რა თქმა უნდა, შესწავლილი გვაქვს და უამრავი კვლევა ტარდება. "მოამბის" მაყურებელი ის არის, ვისაც არ სურს მიიღოს ინფორმაცია ანგაჟირებული პერსპექტივიდან. თუმცა, მეორე მხრივ უნდა გვესმოდეს, რომ პოლარიზებული მედიების მაღალ რეიტინგებს განსაზღვრავს ისიც, რომ ადამიანებს იმ აზრის მოსმენა უნდათ, რომლისაც სწამთ.

თუმცა, საზოგადოებირივი აზრის ახალი კვლევის შედეგებში ჩანს, რომ პროცენტული უპირატესობა იმ ადამიანებზე მოდის, რომლებიც ვეღარ ხედავენ მათი ინტერესების წარმდგენ აქტორებს ქართულ პოლიტიკაში. არის ეს მოცემულობა თქვენთვის შესაძლებლობა?

მე არ ვარ სოციოლოგი და საკმაოდ რთულია კვლევებზე დაყრდნობაც. თუმცა გარკვეული თვალსაზრისით, გეთანხმებით: როდესაც მაყურებელი ხედავს, რომ მის პირველად პრობლემებს არავინ აქცევს ყურადღებას, შესაძლოა, მათთვის პირველი არხის სახით გამოჩნდეს სივრცე, სადაც ამ პრობლემების გაშუქებას დიდი დრო დაეთმობა. ამან შესაძლოა, მაყურებელს გაუჩინოს განცდა, რომ მე პირველი არხისკენ უნდა წავიდე, ამას ვუყურო.

საქართველოში არ უნდათ იმის დაჯერება, რომ ჟურნალისტების მიმართ ნდობა საკმაოდ დაბალია და არა მხოლოდ ჩვენთან, და ჟურალისტები არ სვამენ კითხვას — რატომ არ ენდობიან მათ ისევე, როგორც პოლიტიკოსებს. პირველ რიგში, ალბათ იმიტომ, რომ მათ დაკარგეს კონტაქტი საზოგადოებასთან. ისინი არ ელაპარაკებიან, არ სთავაზობენ მათი პრობლემების შესახებ მსჯელობასა და გადაწყვეტის გზებს.

"მოამბეში" როგორ ითვალისწინებთ ამ ფაქტორს? ცდილობთ, შექმნათ მოდელი, რომელიც იქნება ცალკეული სოციალური ჯგუფების, და მათ შორის — ეთნიკური, რელიგიური, თუ სექსუალური უმცირესობების პრობლემების რეპერეზენტატორი პლატფორმა?

ჩვენთვის პრობლემაა, რომ ერთ კონკრეტულ გამოშვებაში უნდა გაშუქდეს მიმდინარე აქტუალური პოლიტიკური საკითხები და ამასთან, არ უნდა გამოგვრჩეს და სათანადო დრო უნდა დავუთმოთ მოქალაქეების პრობლემების გაშუქებასაც. სირთულე იმაშია, რომ ეს უნდა მოხდეს იგივე ქრონომეტრაჟში, რაც სხვა არხების საინფორმაციო გამოშვებებს აქვთ. რთულია, იმის პარალელურად მოახერხო ეს, რასაც აკეთებენ სხვები. ჩვენი საქმის სირთულე მეტია, ვიდრე — მათი, რადგან ესეც უნდა გააშუქო და ისიც.

უმცირესობებზე კი, ჩემი ხედვები მაქვს, რომელიც წინააღმდეგობაში მოდის მეინსტრიმულ (*დამკვიდრებული თვალსაზრისი) გაგებასთან. ჩემთვის, ის წესრიგი, რომლითაც ვუყურებთ მრავალფეროვნებას, ადამიანების ჯგუფებად დაყოფით ორიენტირებულია უფრო მეტად საზოგადოების დანაწევრებაზე, ვიდრე გაერთიანებაზე.

თუმცა, კანონიც გავალდებულებთ, არხზე წარმოდგენილი იყოს ყველა ჯგუფის პრობლემები და ინტერესები.

მე იმას არ ვამბობ, რომ არ უნდა წარმოვადგენდეთ მათ ინტერესებს. ჩემთვის პრობლემურია დამოკიდებულება, რომ აუცილებლად ჯგუფებად უნდა დავყოთ ადამიანები, რომლებიც საბოლო ჯამში, ერთმანეთთან აუცილებლად მოვლენ კონფლიქტში, რადგანაც განსხვავებული ხედვები აქვთ. საზოგადოებრივი მაუწყებელი ბოლოს იმას გააკეთებს, რასაც კანონი დაუდგენს, მაგრამ საზოგადოება რისკენ უნდა იყოს მიდრეკილი — დანაწევრებისკენ, თუ გაერთიანებისკენ?

მაგ ნაწილში, პრობლემას ხედავთ კანონში არსებულ ჩანაწერში, რომელშიც გაწერილია მაუწყებელის მიმართ ნაკისრი ვალდებულებები?

მე ვხედავ არა საზოგადოებრივი მაუწყებლის, არამედ საზოგადოების პრობლემას. ჩემთვის დემოკრატია დგას ორ რამეზე: უფლებასა და პასუხისმგებლობაზე, რაც ნიშნავს რომ უფლებებიც გვაქვს და გვაქვს ამ უფლებების თანაზოგადი პასუხისმგელობებიც. ჩვენ, 30 წელია, მხოლოდ უფლებებზე ვსაუბრობთ, რომ ყველას რაღაცის უფლება გვაქვს, მაგრამ თითქოს არავის გვაკისრია პასუხისმგებლობა.

თუმცა, ამ ჯგუფებს შორის არიან ისინიც, ვინც კონსტიტუციური უფლებებითაც ვერ სარგებლობენ, მაგალითად, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების რეალიზების პრობლემა ლგბტქი თემისთვის.

მე მგონია, რომ ამ უფლებრივ საკითხებზე ლაპარაკით ვატყუებთ იმ ადამიანებს, ვის უფლებებზეც ვსაუბრობთ და რეალურად, მათ არ ველაპარაკებით იმ პრობლემებზე, რაც თავადვე აქვთ და რისი გადაჭრაც რეალურად სურთ. ვცდილობთ, ვასწავლოთ თავის დაცვა სხვებისგან, ანუ ვუბიძგებთ, მუდმივად იყვნენ გეტოში (*სპეციფიური ნიშნით გაერთიანებული კომუნა).

ხომ აუცილებელია ინდივიდუალური მიდგომები ცალკეული ჯგუფების პრობლემების გაშუქებისას? შეიძლება, ერთი კონკრეტული ჯგუფის წინაშე არსებული გამოწვევები განვიხილოთ საერთო პრობლემად და არა — ინდივიდუალურად?

რომ ავიღოთ გენერალიზებული პრობლემები, მეტყვით, რომ თუნდაც, ეთნიკური უმცირესობების პრობლემები განსხვავებულია სხვებისგან? მათაც აქვთ უმუშევრობის, არასაკმარისი ხელფასისა და შემოსავლის პრობლემები. განათლების ხარისხიც არც მათ აკმაყოფილებს და არც — სხვებს.

წარმატების მისაღწევად მათი ბარიერები ხომ განსხვავებულია, რასაც შესაძლოა, ქმნიდეს სახელმწიფო ენაზე საუბრის, განათლებაზე ხელმისაწვდომობის პრობლემა?

არსებობს შესაბამისი ენის პროგრამებიც, რომელიც შესაძლოა, არ იყოს იდეალური. ვაღიარებ, რომ მათთვის ენობრივი ბარიერი პრობლემაა და მეტი ინტეგრაციაც ესაჭიროებათ. მაგრამ ვფიქრობ, რომ მაგალითად, აზერბაიჯანულენოვანი მოსახლეობისთვის განათლება შესაძლოა, მეტად იყოს ხელმისაწვდომი, ვიდრე — სხვებისთვის. მათი საკმაოდ დიდი ნაწილი თურქეთში მიდის და იქ იღებს განათლებას და შესაძლოა, იქ უფრო მაღალი იყოს განათლების ხარისხი, ვიდრე ჩვენთან. მთავარი ხომ შედეგია, საბოლოოდ, ვინ უფრო უკეთესი განათლება მიიღო.

მაგრამ სახელმწიფოს იდეა ხომ ის არის, რომ თანაბარად უზრუნველყოს პირობები ნებისმიერი მოქალაქისთვის, მათი სპეციფიური საჭიროებების გათვალისწინებით?

ეგეც უნდა გავითვალისწინოთ, მაგრამ არავითარ შემთხვევაში არ უნდა გამოვყოთ ცალკე ჯგუფად, ვუწოდოთ "მოწყვლადი ჯგუფი" და ვთქვათ, რომ მას რაიმე განსაკუთრებული საჭიროებები აქვს. ანუ ის, რომ ის სხვა ენაზე მეტყველებს, დანაშაულია? რაიმე ნაკლია? ამის გამო, განსხვავებულად უნდა მოვექცეთ, ვიდრე დანარჩენებს, თუ ერთნაირად? და თუ ერთნაირად უნდა მოვექცეთ, იმაზე უნდა ვიფიქროთ: სად ერთიანდებიან ეს ადამიანები, რა აერთიანებთ, რა არის ინტეგრატორი.

თქვენი ეს ხედვები, როგორ აისახება მაუწყებლის გაშუქების სტანდარტზე?

მაუწყებელმა რაც გააკეთა, არის ის, რომ მაუწყებლობს მათ ენაზე და ამის მთელი იდეაა ის, რომ რაც შუქდება აზერბაიჯანულ და სომხურ ენებზე, შუქდება გენერალიზებულად. იმასვე ვყვებით მათთვის გასაგებ ენაზე, რასაც მათთვის, ვისაც ესმის სახელმწიფო ენა. აქ მიდგომაა, რომ მათზე "მორგებულ ინფორმაციას" კი არ ვაწარმოებდეთ, არამედ ისინი გავხადოთ ამ სოციუმის წევრი, სადაც ხდება და "იხარშება" ეს მოვლენები. ხომ უნდა იცოდნენ ამ მოვლენების შესახებ, რომელსაც მათზეც აქვთ გავლენა?

ჩვენ ხშირად ვსაუბრობთ, რომ ეთნიკური დასახლებული რეგიონები სხვადასხვა ხელისულებისთვის არაერთხელ იქცნენ მეტი ხმის მისაღებად საშუალებად. გვინდა, ამ ადამიანებსაც იმ ტიპის სამოქალაქო პასუხისმგებლობა ჰქონდეთ ამ ქვეყნის მიმართ, რა პასუხისმგებლობაც ე.წ. უმრავლესობას ვთხოვთ. არ მიყვარს ადმიანების უმრავლესობებად და უმცირესობებად დაყოფა. რა გავაკეთეთ ადამიანების ასეთი დაყოფით? — იმის რაღაც განსხვავებულობა ვაქციეთ მათ ღირსებად. განსხვავებულობა კი არ არის ღირსება, ღირსებაა ის, რომ ადამიანია. იმათი პრობლემები ისეთივეა, როგორიც ჩვენი.

რეიტინგების მთვლელი კომპანია "TRI მედიას" მონაცემებით, 2018-დან დღემდე, არხს რეიგინგის პოზიტიური დინამიკა აქვს, რაც კარგია. ამავე მონაცემებით, ეს მეტწილად, სპორტული თამაშების ტრანსლირებისა და "მასტერშეფის", "ვოისისა" და სხვა გასართობი შოუების ტელეყურებამ განაპირობა. რას ამბობს ეს შედეგები არხის პროგრამულ პრიორიტეტებზე?

სპორტი, "მასტერშეფი", "ვოისი", ეს მეგაპროექტები, რომლებიც იზიდავს მაყურებელს და ამას ყველა მედია ცდილობს. უპირველეს ყოვლისა, ჩვენი გადაწყევეტილებაა, გვქონდეს ასეთი კონტენტი, რომლითაც მოვიზიდავთ მაყურებელს და გვყავდეს ჩვენს მიმართ ლოაიალობით (*ერთგული) განწყობილი ტელემაყურებელი. გვინდა, გაიზარდოს არხის ცნობადობა, რომ მეტად გაიგონ — რას აკეთებ და სად ხარ. ამ ცნობადობის გაზრდას ემსახურება არხზე ამ მიმართულებების გაძლიერება.

მიფიქრია, ეს სამი მდგენელი: ინფორმირება, შემეცნება და გართობა, რამდენად ეხმარება დემოკრატიას. ხომ გააჩნია შემეცნებით კონტენტსაც. მაგალითად, შემეცნება, რომელიც გიფართოვებს თვალთახედვას და მათ შორის, შეიძლება გიზრდიდეს წარმოდგენებს პოლიტიკური სისტემების შესახებ და ზოგად პოლიტიკური ცოდნის ამაღლებას ემსახურებოდეს.

გართობას კი ისე განიხილავენ-ხოლმე, თითქოს, არ იყოს კავშირში დემოკრატიულ პროცესებთან. აქაც ხომ დიდი განსხვავებაა: არსებობს მდარე გასართობი შოუები, რომელებიც სიბრაზისგან დაცლას, "ბოლის გამოშვებას" შეიძლება ემსახურებოდეს, რაც კონტრპროდუქტიული შეიძლება იყოს დემოკრატიისთვის, მაგრამ სხვაა გასართობი გადაცემები, რომლებიც განტვირთვის საშუალებას იძლევა.

განტვირთვა, ძალიან მნიშვნელვოანი კომპონენტია, რომ ადამიანებმა, ბევრ საკითხთან დაკავშირებით არა ემოციური, არამედ რაციონალური გადაწყვეტილებები მიიღონ. რაციონალურად მოახერხონ იმ შემეცნებისა და ინფორმაციის გადააზრება, რომელიც მათ მიეწოდებათ. გართობაც, შემეცნებაც და ინფორმაციაც ერთმანეთის შემავსებელია და რეიტინგებზეც აისახება. ასე რომ ტელევიზიის ამ მიმართულებებთან დაკავშირებით, ჩვენი მიდგომა მიზანმიმართულია. ეს ხომ არ არის, რომ აი, ჩვენ გართობაც გამოგვივიდა. ჩვენ ამ პროდუქტებს ვქმნით მიდგომებით — რას ვაკეთებთ და როგორს ვაკეთებთ. არა "ბოლის გამოსაშვებად", არამედ დამშვიდების, დაწყნარების, განტვირთვისთვის, რომ შემდეგ მაყურებელი რაციონალური იყოს სხვა ინფორმაციის მიღების თვალსაზრისითაც.