„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ“ „ქარტიის პრიზი 2025-ის” მოსაპოვებლად განაცხადების მიღება დაიწყო. ყოველწლიური კონკურსის მიზანი ეთიკური ჟურნალისტიკის განვითარების ხელშეწყობა და პროფესიული სტანდარტების დამკვიდრებაა. 

დამატებით, „მედიის ადვოკატირების კოალიცია“ გასცემს სპეციალურ პრიზს სიტყვის თავისუფლების დაცვისა და ჟურნალისტიკის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის. 

კონკურსში მონაწილეობის მსურველებმა უნდა წარადგინონ მედიაპროდუქტი, რომელიც 2024 წლის 15 ნოემბრიდან 2025 წლის 5 ნოემბრამდე პერიოდში გამოქვეყნდა. საკონკურსოდ მასალის წარდგენა შეუძლია როგორც ჟურნალისტს ინდივიდუალურად, ისე მედიასაშუალებას. თითოეულმა აპლიკანტმა მხოლოდ ერთი ნამუშევარი უნდა წარადგინოს ოთხი კატეგორიიდან ერთ-ერთში.

საკონკურსო ნამუშევრების მიღების ბოლო ვადაა 2025 წლის 27 ნოემბერი, 18:00 საათი. გამარჯვებული კი დეკემბერში გამოვლინდება.   

განაცხადის შესავსებად უნდა გადახვიდეთ ბმულზე: https://forms.gle/RWTz1sgL82aj1tR8A

„უცხოური საინფორმაციო მანიპულაცია და ჩარევა (FIMI) და ინფორმაციული ავტოკრატია საქართველოში“ - „მედიის განვითარების ფონდის“ ახალი კვლევაა, რომელიც ქართულ საინფორმაციო გარემოს, უცხოური საინფორმაციო მანიპულაციისა და ჩარევის (FIMI) მზარდი რისკის კონტექსტში, აანალიზებს და იმ შიდა და გარე ფაქტორებს მიმოიხილავს, რაც საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაზე ახდენს გავლენას. ის შეისწავლის საქართველოს პოლიტიკურ და მედია გარემოს,  მათ შორის, უცხოური აქტორების, რუსეთის და ჩინეთის მიერ გავრცელებულ ნარატივებს და ყურადღებას ამახვილებს ანტიდასავლური გზავნილების გაძლიერებაზე, საჯარო კომუნიკაციის პოლიტიკურ ინსტრუმენტალიზაციასა და ინფორმაციული ავტოკრატიის პრაქტიკების გაფართოებასთან დაკავშირებულ რისკებზე.

MDF-ის კვლევის მიხედვით, საქართველოს საინფორმაციო სივრცის ერთ-ერთი მთავარი გამოწვევა რუსეთის და ადგილობრივი სახელისუფლებო აქტორების გზავნილების ერთმანეთისგან გამიჯვნის პრობლემაა, რადგან მთავრობის პროპაგანდა ხშირად კრემლის ნარატივებს იმეორებს:

„საქართველოს ხელისუფლების რიტორიკის მკვეთრი ცვლილება, განსაკუთრებით მისი ანტიდასავლური პოზიციის მკაფიოდ გამოკვეთა, უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიან შეჭრას უკავშირდება. მანამდე მმართველი პარტია შიდა და გარე აუდიტორიებთან განსხვავებულად პოზიციონირებდა – საერთაშორისო დონეზე რუსეთს საფრთხედ წარმოაჩენდა, ხოლო ეროვნულ დონეზე მასთან გამკლავებას მინიმალური ძალისხმევით ცდილობდა“. 

ანგარიშში აღნიშნულია, რომ ხელისუფლება სულ უფრო მეტად ავიწროებს დემოკრატიულ ინსტიტუტებს რეპრესიული კანონმდებლობით და ავტორიტარიზმისთვის დამახასიათებელი მტრული რიტორიკით, რითაც დამოუკიდებელ ინსტიტუტებს წარმოაჩენს საფრთხედ, რომელსაც შეკავება სჭირდება.

კვლევის მთავარი ერთ-ერთი მთავარი მიგნების მიხედვით, უცხოური გავლენიდან მომავალ საფრთხეებზე გარე და შიდა აქტორების თანმხვედრი გზავნილები სამი ძირითადი მიმართულებით ფორმირდება: 

• სუვერენული დემოკრატიის ხელყოფა – დასავლეთი და ე.წ. „დიპ სტეიტი“ წარმოჩენილია ისე, თითქოს ისინი ერევიან საქართველოს საარჩევნო პროცესში, არასამთავრობო ორგანიზაციებს უცხო ინტერესების გასატარებლად აფინანსებენ და „მეორე მაიდნის“ მსგავსი რყევების ორგანიზებას ცდილობენ.

• „მეორე ფრონტის“ იგივე საქართველოს „უკრაინიზაციის“ საფრთხე – ამკვიდრებს ნარატივს, თითქოს დასავლეთი საქართველოს რუსეთთან ომში ჩათრევას ცდილობს, ხოლო უკრაინაში მიმდინარე ომი მაგალითია იმისა, რომ დასავლეთი უსაფრთხოების გარანტიას ვერ უზრუნველყოფს. 

• ეროვნული იდენტობის დაკარგვის საფრთხე – დასავლეთი წარმოჩენილია ლიბერალური ღირებულებების გამავრცელებლად, რომლებიც თითქოს საფრთხეს უქმნის ტრადიციულ ქართულ კულტურას და ხშირად აღიწერება ტერმინით „ლიბერალური ფაშიზმი“.

როგორც კვლევაში ვკითხულობთ, საქართველოს საინფორმაციო სივრცის წინააღმდეგ მიმართული დეზინფორმაციული და მანიპულაციური შინაარსის უმეტესობა (623 შემთხვევა), რომელიც TTPs-ს შესაფასებლად გაანალიზდა, ქართულენოვანი წყაროებიდან მომდინარეობდა, ხოლო 199 შემთხვევაში, ადგილობრივად გავრცელებამდე, ჯერ რუსულ მედიაში გამოჩნდა: 

„პოლიტიკა მთავარი თემა იყო როგორც ქართულ, ასევე შერეულ ქართულ-რუსულ შინაარსში. მას მოსდევდა იდენტობაზე დაფუძნებული დეზინფორმაცია, რომელშიც გენდერი, სექსუალობა და პირადი რეპუტაცია მანიპულაციის ინსტრუმენტებად გამოიყენებოდა“.

ერთ-ერთი მთავარი მიგნების მიხედვით, გარე აქტორებს შორის ყველაზე ხშირი სამიზნე ევროკავშირი და მისი წევრი სახელმწიფოები იყვნენ, ხოლო შიდა კონტექსტში დეზინფორმაცია ძირითადად პოლიტიკურ ოპოზიციასა და საპროტესტო აქციების მონაწილეებზე იყო ფოკუსირებული:

„ვიზუალური და ნარატიული მანიპულაციებით საპროტესტო აქციებს ძალადობრივ და/ან უცხოეთის მიერ ორგანიზებულ ქმედებად წარმოაჩენდნენ, რისთვისაც რედაქტირებულ ფოტოებს, ცრუ იდენტიფიცირების ტაქტიკას და დასავლეთის მხრიდან ძალადობის წახალისების შესახებ ყალბ ცნობებს იყენებდნენ“.

ანგარიშში ვკითხულობთ, რომ რუსეთი საქართველოში უცხოური გავლენის ოპერაციების მთავარ წამყვან ძალად ისევ რჩება:

• კრემლის მიერ კონტროლირებადი მედიასაშუალებები, როგორებიცაა: Sputnik, NewsFront და Pravda, უფრო ფართო მრავალენოვანი პროპაგანდისტული ქსელის ფარგლებში ოპერირებენ, მათ შორის ქართულენოვანი მასალებით, თუმცა ისინი ფართო აუდიტორიამდე ნაკლებად აღწევენ.

• კრემლის ინტერესების გამტარებელ ადგილობრივ აქტორებს შორის არიან პოლიტიკური პარტიები, რომლებიც ევროატლანტიკურ ინტეგრაციას ეწინააღმდეგებიან, მათ შორის: „ალტ-ინფო/კონსერვატიული მოძრაობა“, „პატრიოტთა ალიანსი“, „სოლიდარობა მშვიდობისთვის“, „ერთიანი საქართველო-დემოკრატიული მოძრაობა“ და „კომუნისტური პარტია“.

• ამ პარტიებთან დაკავშირებული მედიები, მათ შორის „ალტ-ინფო“, „ობიექტივი“ და „სოლიდარობა მშვიდობისთვის“, მკაფიო კრემლისტურ სარედაქციო პოლიტიკას მისდევენ, ხოლო პარტიის წევრები ხშირად წამყვანებად ან კომენტატორებად გვევლინებიან.

მასში აღნიშნულია, რომ ჩინეთის გავლენა კრემლისტურ ტელეარხებზე საელჩოს დაფინანსებული გადაცემების სახით ვლინდება, „ასევე, სხვადასხვა ქართულ პლატფორმასა და სოციალური მედიის ანგარიშზე ჩინური Global Times-ის მასალების გამოქვეყნების გზით“.

კვლევის ერთ-ერთი მთავარი მიგნებაა ისიც, რომ საქართველოს მთავრობას საკუთარი ეკოსისტემა აქვს შექმნილი:

• „ქართული ოცნება“, „ხალხის ძალა“ და მათთან დაკავშირებული ორგანიზაციები, როგორიცაა „ნეიტრალური საქართველო“, ანტიდასავლური რიტორიკის ძირითად წყაროებად გვევლინებიან. მათ გზავნილებს მთავრობის მიერ კონტროლირებადი გავლენიანი ტელევიზიები და სახელმწიფო კონტრაქტებით დაფინანსებული ონლაინ პლატფორმების ქსელით ავრცელებენ.

• ხელისუფლებასთან დაკავშირებული ანონიმური სოციალური მედიის ანგარიშები ოპონენტების დისკრედიტაციისთვის გამოიყენება და კოორდინირებულად მოქმედებს.

• პარალელური ინსტიტუტები, მათ შორის მმართველი პარტიის ფაქტების გადამოწმების ფეისბუქ გვერდი და კომუნიკაციების კომისიის „მედიაკრიტიკის“ პროექტი, დამოუკიდებელი მედიის დისკრედიტაციისა და მთავრობის ინტერესების სასარგებლო ნარატივების ფორმირების ინსტრუმენტებად გამოიყენება.

კვლევა - „უცხოური საინფორმაციო მანიპულაცია და ჩარევა (FIMI) და ინფორმაციული ავტოკრატია საქართველოში“ MDF-მა შერეული მეთოდოლოგიით ჩაატარა, რაც სამაგიდო კვლევას, მედია მონიტორინგის და ფაქტების გადამოწმების მონაცემებს, დისკურს ანალიზსა და საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვას, ასევე ფოკუს ჯგუფებს აერთიანებს. ის ევროკავშირის მხარდაჭერილი პროექტის - „SAFIMI: ქართული საზოგადოება FIMI-ს, დეზინფორმაციისა და კოორდინირებული არაავთენტური ქცევის (CIB) წინააღმდეგ” ფარგლებში მომზადდა. 

391-ე დღეა თბილისში, რუსთაველის გამზირზე, პარლამენტის წინ მიმდინარე პროევროპული პროტესტი ყოველდღიურად რამდენიმე ფოტოგრაფის ობიექტივში ხვდება. მათი კამერა რუსთაველზე მიმდინარე მოვლენებსა და ამ პროტესტის მონაწილეთა განწყობებს ყოველდღიურად, ჩვენთვის უხილავი რაკურსით გვაჩვენებს. ფოტოგრაფების „მესამე თვალი“ ყველაზე ახლოდან ხედავს: ხმაურს, დაპირისპირებას, სიჩუმეს, დაღლილობას, სიხარულს, ერთობას, გამარჯვებას, ძალას თუ უძალობას. როგორია მათი თვალით დანახული პროტესტი, წაიკითხეთ რამდენიმე მათგანთან „მედიაჩეკერის“ ინტერვიუს პირველ ნაწილში. 

მზია საგანელიძე

2024 წლის 28 ნოემბერს, სამსახურიდან გამოსული ავტობუსის გაჩერებაზე ტელეფონს „ვსქროლავდი“, როდესაც ირაკლი კობახიძის განცხადებას გადავაწყდი. ავბრუნდი ოფისში, ავიღე კამერა და წავედი „ქართული ოცნების“ ოფისთან, სადაც უკმაყოფილო ადამიანები იკრიბებოდნენ. 

ეს ყველაფერი ჩვენი ისტორიის ნაწილია, ამ ისტორიას დასაწყისიდან ვაკვირდები და ვინახავ, ყოველი დღე იმ ფაზლის ნაწილია, რომელიც საბოლოო სურათს შექმნის. ამიტომ დიდი ხნით არ და ვერ ვეთიშები პროტესტს.

*ის ერთი ფოტო, რომელიც მზიასთვის, როგორც ფოტოგრაფისთვის ყველაზე ზუსტად გადმოსცემს რუსთაველის პროტესტის ხასიათს

რუსუდან კობახიძე გზაზე გადავიდა მაშინ, როცა ზუსტად იცოდა, რომ დააკავებდნენ. ეს არის პროტესტი, რომელიც თითოეული ადამიანის გამძლეობასა და გამბედაობაზე დგას და დამოუკიდებელი და თავისუფალი პიროვნებებისგან შედგება.

როგორ შეიცვალა პროტესტის ვიზუალური მხარე ბოლო ერთი წლის განმავლობაში?

რომ ვაკვირდები, ეს პროტესტი, თითქოს, ცოცხალ ორგანიზმს დაემსგავსა და როგორ პირობებშიც არ უნდა აღმოჩნდეს, გადარჩენის გზებს ეძებს და პოულობს. თავიდან იყო გაოგნება, უფრო პირველ დღეს, როდესაც რუსთაველი ნელ-ნელა ივსებოდა ხალხით, რაღაცნაირად მდუმარედ იდგა ყველა. დარბევის შემდეგ იყო: ბრაზი, აირწინაღები, ფოიერვერკი და ცრემლსადები გაზი. ამ ყველაფერს მხოლოდ ვიზუალური კუთხით თუ შევხედავთ, იყო ძალიან შთამბეჭდავი და დინამიკური. რაღაც დროის შემდეგ ქალაქი მოიცვა მარშებმა, სხვადასხვა უბანი გამოაცოცხლა შეძახილებმა, პლაკატებმა და დროშებმა. შემდეგ რუსთაველი საკარნავალო დღესასწაულს დაემსგავსა, სათვალთვალო კამერებისგან თავის დასაცავად ხალხმა მოირგო ნიღბები, ლამაზი ქუდები და თავსაბურავები. მოკლედ, მრავალფეროვნება ამ ერთი წლის განმავლობაში ფოტოგრაფებს ნამდვილად არ გვაკლდა.

რა ტიპის სიმბოლოები დაიბადა ამ საპროტესტი მოძრაობაში, რომელსაც ფოტოგრაფია ყველაზე მკაფიოდ გამოხატავს? 

ამ პროტესტის მთავარი სიმბოლოები ადამიანები არიან. მზია ამაღლობელი და ის ადამიანები, რომელთა პროტესტი ვერც დარბევამ და ვერც პატიმრობამ ჩაახშო. ამ ადამიანების ოჯახის წევრები, რომლებიც მათ მხარს ყოველდღიურად უჭერენ და ქუჩაში გამოდიან არა მხოლოდ საკუთარი პროტესტის გამოსახატად, არამედ საკუთარი შვილების, დებისა და ძმების ნაცვლადაც. 

* ფოტო, რომლითაც საერთაშორისო მკითხველისთვის ქართული პროტესტის უნიკალურობას აღწერდა

საერთაშორისო მკითხველისთვის რაღაც ძალიან მნიშვნელოვანი უნდა ხდებოდეს, ყურადღება ჩვენსკენ რომ მომართოს. განსაკუთრებით დღეს, მსოფლიოს არაერთ წერტილში უამრავი უსამართლობა და უბედურება ხდება. ეს ფოტო ვფიქრობ, მიიქცევდა მათ ყურადღებას და დაინტერესების შემთხვევაში გაიგებდნენ, რომ ძალოვანები აკავებენ გაზით დროებით დაბრმავებულ პროტესტანტებს, რომლებიც ქუჩაში ევროპული მომავლის დასაცავად გამოვიდნენ. და თუ კიდევ მეტის გაგება მოუნდებოდათ, გაჰყვებოდნენ ამბავს და იმაზე მეტსაც გაიგებდნენ ჩვენ შესახებ, ვიდრე აქამდე სმენიათ.

მინდია გაბაძე, „პუბლიკა“

ჯერ კიდევ მაშინ, როცა „ოცნების“ პრემიერი ევროკავშირთან მოლაპარაკებების შეწყვეტის შესახებ განცხადებას კითხულობდა (რომელსაც იმავე ოთახში ვისმენდი, სადაც კობახიძე ამ გადაწყვეტილებას აჟღერებდა), ვხვდებოდი, რომ ეს კიდევ უფრო გააბრაზებდა პროტესტში მანამდე ჩართულ ადამიანებს და მასში კიდევ უფრო მეტს ჩართავდა. 

მე კი, როგორც ონლაინმედია „პუბლიკის“ რეპორტიორს, საქმე უნდა გამეგრძელებინა და მეჩვენებინა ის ყველაფერი, რაც ქუჩასა თუ ქუჩის მიღმა, მაგალითად, სასამართლოში ხდებოდა. დღემდე ვმორიგეობთ, ვდარაჯობთ პროტესტს: ვენაცვლებით ერთმანეთს, ყოველთვის ყველგან ვართ და ვცდილობთ, არ გამოგვრჩეს არც კადრი და არც ამბავი, რომელიც სხვებს პროტესტის შინაარსსა და აზრს დაანახებს.

*ის ერთი ფოტო, რომელიც მინდიასთვის, როგორც ფოტოგრაფისთვის ყველაზე ზუსტად გადმოსცემს რუსთაველის პროტესტის ხასიათს

მას შემდეგ, რაც პოლიციელებმა გზის გადაკეტვისთვის მოქალაქეების ადმინისტრაციული წესით დაკავება დაიწყეს, ყოველდღიურად სხვადასხვა ადამიანები უცხადებდნენ რეჟიმს დაუმორჩილებლობას. ერთი ასეთი აქტივისტი დავით გაგრელი იყო, რომელიც რუსთაველის გამზირზე მეგობრებთან ხელჩაკიდული გადავიდა. პოლიციამ აქციის მონაწილეების გზის სავალი ნაწილიდან გადაყვანა სცადა, თუმცა მათი ამ სიჯიუტითა და ურყეობით იმ დღეს რუსთაველის გამზირი გადაიკეტა. 

ფოტოებზე ხშირად ჩანს აქციის მონაწილეების ემოცია. როგორ წყვეტ, როდის უნდა გადაიღო და როდის არა? 

გადაღებამდე არ ვფიქრობ და შეიძლება არც იყოს იმის დრო, რომ იფიქრო, შეიძლება თუ არა გადაღება. მსგავს შემთხვევებში ყოველთვის ვიღებ და მხოლოდ მერე ვფიქრობ, ემსახურება თუ არა ეს კადრი საზოგადოებრივ ინტერესს ისე, რომ ადამიანს დამატებით ზიანი არ მიადგეს. ხშირად ამ მსჯელობაში რედაქციის ჩართვაა გამოსავალიც და აუცილებელიც.

თუ ვხედავ, რომ კონკრეტული სცენა მკაფიოდ აჩვენებს სისტემურ ძალადობას, უსამართლობას ან ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებას, პასუხისმგებლობას ვგრძნობ, რომ ეს აუცილებლად დაფიქსირდეს. ჩემთვის გადაღება და გამოქვეყნება ორი განსხვავებული ეტაპია: შეიძლება კადრი არსებობდეს არქივში, მაგრამ არასდროს გახდეს საჯარო იმ შემთხვევაში, თუ ვხვდები, რომ ფოტოს ღირებულება ადამიანის ღირსების ხარჯზე მოიპოვება.

როგორ შეიცვალა პროტესტის ვიზუალური მხარე ბოლო ერთი წლის განმავლობაში? 

თავდაპირველად ფოკუსი უფრო ფართო იყო: ზოგადი სივრცის, მასშტაბისა და მთლიანი სურათის დაფიქსირება. ამ კადრებით ვცდილობდი მეჩვენებინა კონტექსტი და ძალთა დისბალანსი. დროთა განმავლობაში ყურადღება უფრო მეტად ინდივიდზე, მის ემოციებსა და ისტორიებზე გადავიდა, რამაც პროტესტის ამსახველი ვიზუალები უფრო შინაარსიანი გახადა.

რა ტიპის სიმბოლოები დაიბადა ამ საპროტესტი მოძრაობაში, რომელსაც ფოტოგრაფია ყველაზე მკაფიოდ გამოხატავს?

პროტესტში სიმბოლოებად იქცა და ხშირად ობიექტივს ვერ ვაშორებ საქართველოსა და ევროკავშირის დროშებთან ერთად, ტელეფონის ანთებულ ფარნებსა და სინდისის პატიმრების თეთრ პოსტერებს. სიმბოლო გახდა პოლიციის ერთნაირი რიგებიც: უძრაობა, სიჩუმე, გაყინული და უემოციო სახეები. დროთა განმავლობაში თავად აქციის მონაწილეთა გამძლეობა, მარშები და დაბრუნების აქტიც ვიზუალურ ნიშნად გადაიქცა, რომელსაც ფოტოგრაფია ყველაზე ზუსტად ინახავს.

რა არის მთავარი მიზეზი, რის გამოც „გადასაღებ მოედანზე“ ყოველდღე ბრუნდები ? 

მთავარი მოტივაცია პასუხისმგებლობის განცდაა იმ ადამიანების მიმართ, ვინც ყოველდღე ბრუნდება რუსთაველზე და ასევე, საზოგადოების იმ წევრების მიმართ, რომელთაც ეს პროცესები დაუფარავად უნდა დაინახონ. ზოგადადაც, ასეთ გარემოში ფოტოგრაფი მხოლოდ დამკვირვებელი არ არის, ჩვენ მოწმეები ვართ და ჩვენი კადრები შესაძლოა სამხილებად იქცეს. ამიტომ ჩვენი იქ ყოფნა არჩევანი კი არა, პროფესიული აუცილებლობაა, მიუხედავად სიმშვიდის, ძალადობისა თუ მუდმივი საფრთხის მოლოდინისა.

*ფოტო, რომლითაც საერთაშორისო მკითხველისთვის ქართული პროტესტის უნიკალურობას აღწერდა

ბევრ ფოტოს აქვს დატვირთვა და ამორჩევა მიჭირს. თუმცა, ამა წლის 9 აპრილს გადაღებული ფოტოსერიიდან ერთ-ერთი ფოტო ზუსტად პროტესტის ემოციურობითა და ხასიათის მიხედვითაა ჩემთვის გამორჩეული. ეს არის ზვიად ცეცხლაძე და მისი დედა - ერთი და იგივე ბრძოლა ორ სხვადასხვა სივრცეში. ქუჩასა და სასამართლოში. ნარგიზ დავითაძის პროტესტი არ არის მხოლოდ შვილის დასაცავად ქუჩაში გამოსული დედის პროტესტი. ის არის ყველა გამწარებული დედის სიმბოლო, რომელთა შვილსაც ან ოჯახის წევრსაც სასამართლოს გზით უსამართლობის გავლა უწევს.

როგორ ფიქრობ, რა შეუძლია ფოტოს?

ფოტოს ყოველთვის არ აქვს ძალა მყისიერად შეცვალოს რეალობა, მაგრამ მას შეუძლია შეცვალოს აღქმა და ეს ხშირად გადამწყვეტია. ზოგი კადრი დღესვე მოქმედებს, ზოგი კი მნიშვნელობას დროსთან ერთად იძენს. ფოტოგრაფია ერთდროულად არის რეაგირების ინსტრუმენტიც და ისტორიის არქივიც. ხშირად სწორედ ის კადრები, რომლებიც თავიდან უბრალო, რუტინულ ფოტოებად გვევლინება, მოგვიანებით მტკიცებულებად და საერთო მეხსიერების ნაწილად  იქცევა. 

ქეთევან ხუციშვილი, „ნეტგაზეთი“

შარშან, დეკემბერში, როდესაც ძალისმიერმა დარბევებმა გადაიარა და დაიწყო მშვიდობიანი და ხალხმრავალი დემონსტრაციები, ხან მსვლელობები სხვადასხვა თემატიკის მიხედვით, ცხადია, ამას ყოველდღიურად ვაშუქებდით. როდესაც ამდენი თვის განმავლობაში ერთ კონკრეტულ ადგილას დადიხარ, წარმოუდგენელია, მან განსაკუთრებული მნიშვნელობა არ შეიძინოს შენს ცხოვრებაში. რაღაც ეტაპზე, რამდენიმე თვის შემდეგ, როდესაც ხალხის რაოდენობამ კლება დაიწყო, მათ შორის სოციალურ ქსელებშიც ეს თემა აღარ იყო ისეთივე აქტუალური, გამიჩნდა პასუხისმგებლობა - ეს იდეა საზოგადოებამდე ისევ მიმეტანა. 

როდესაც ამ ყოველდღიურ პროტესტში ამდენ დროს ატარებ, შენც უკვე მის ორგანულ ნაწილად იქცევი, როგორც დამკვირვებელი, როგორც აღმწერი, გამშუქებელი… ერთი უწყინარი დღე შესაძლოა, 10 და 20 ადამიანის დაპატიმრებით დასრულდეს. ეს არაპროგნოზირებადი რეალობა კიდევ უფრო მიმძაფრებს პასუხისმგებლობის გრძნობას, რომ არაფერი გამომრჩეს, ზუსტად აღვწერო ის, რასაც ეს ადამიანები გადიან. ეს შიშია, რაც ყოველდღე მაბრუნებს უკან, რუსთაველის გამზირზე, რომ ადამიანების თავგანწირვა ყურადღების მიღმა არ დარჩეს. 

*ის ერთი ფოტო, რომელიც ქეთევანისთვის, როგორც ფოტოგრაფისთვის ყველაზე ზუსტად გადმოსცემს რუსთაველის პროტესტის ხასიათს

ბევრი ფოტო გადამიღია, მაგრამ ასეთი მარტივი, სადაც ზუსტად ჩანს პროტესტის ხასიათი, არ მახსენდება. 29 ოქტომბერია, ახალი კანონმდებლობით გზაზე გადასვლისთვის მოქალაქეებს - 15 დღემდე ადმინისტრაციული პატიმრობა, განმეორების შემთხვევაში კი სისხლის სამართლის წესით დაკავება ემუქრებათ. ათობით ადამიანი ჯიუტად, ყოველდღე, მიუხედავად მოსალოდნელი სასჯელისა, მყარად, ერთმანეთზე ხელჩაკიდებული იდგა რუსთაველის გამზირზე. 

ფოტოებზე ხშირად ჩანს აქციის მონაწილეების ემოცია. როგორ წყვეტ, როდის უნდა გადაიღო და როდის არა?

ემოციური კადრების გადაღებისას დისტანცია, რომელიც უნდა დავიცვა და სივრცე, რომელიც ფოტოს გმირს უნდა დავუტოვო, ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. თუმცა, მეორე მხრივ, ეს ემოციები განსაკუთრებით სასამართლოს განაჩენების გამოცხადებისას, დაკავებებისა თუ პატიმრების გათავისუფლების დროს იმდენად გულწრფელი და შეუნიღბავია, რომ ყველაზე ზუსტად აღწერს იმ რეალობას, რომელშიც ვიმყოფებით. ამიტომ ვცდილობ, დავიცვა პირადი სივრცის საზღვრები, მაგრამ ვიღებ ყველაფერს და ვფიქრობ, ვერც ერთი სიტყვა და ტექსტი ვერ გამოხატავს ემოციას ისე, როგორც ეს ერთმა ფოტომ შეიძლება გამოხატოს. 

როგორ შეიცვალა პროტესტის ვიზუალური მხარე ბოლო ერთი წლის განმავლობაში? 

შარშან, ზამთარში, როდესაც ყოველდღიურად ძალიან ბევრი ადამიანი იკრიბებოდა და ქალაქში საახალწლო განათებები გაჩნდა, თითქოს ერთი მთლიანი სურათი იყო და პერსონალურად ადამიანების სახეები ნაკლებად ჩანდა. ჩემთვის, როგორც ფოტოგრაფისთვის, მაშინ ადამიანების ზღვა ჩანდა. შემდეგ, როდესაც ყოველდღიურ აქციებზე ადამიანების რაოდენობამ შედარებით იკლო, თითქოს უფრო მეტად გამოჩნდნენ ინდივიდები, ცალკეული სახეები, მათი პირადი ემოციები.
 

რა ტიპის სიმბოლოები დაიბადა ამ საპროტესტი მოძრაობაში, რომელსაც ფოტოგრაფია ყველაზე მკაფიოდ გამოხატავს? 

თითქოს, ცეცხლი ამ პროტესტის სიმბოლოდ იქცა, შეძახილებიდან გამომდინარეც, ალბათ. ასევე, ჩირაღდნები, სასტვენები, ლაზერები, ნიღბები, აირწინაღები… ასევე, დროშები, როგორც საქართველოს პირველი რესპუბლიკის, ისე უკრაინის, ევროკავშირის. მათ გარეშე ეს პროტესტი აღარ არსებობს.

რა არის მთავარი მიზეზი, რის გამოც „გადასაღებ მოედანზე“ ყოველდღე ბრუნდები ?

ეს პროტესტი ჩემს ყოველდღიურ ცხოვრებად იქცა, მთლიანად მომიცვა იმის მოლოდინმა, როგორ ჩაივლის ყოველი მომდევნო დღე. ეს პროტესტი ოდესღაც რაღაც ფინალამდე მივა, ან ის მიიღებს ვადამდელ არჩევნებს, ან ქვეყნის მმართველი ძალა მოუჭერს მარწუხებს ბოლომდე და ამ პროტესტს ჩაახშობს. ეს რაღაც დროს მოხდება და მე არ მინდა ვთქვა, რომ მაშინ, როდესაც ჩემი ქვეყნის ბედი წყდებოდა, მე იქ არ ვიყავი. 

როგორ ფიქრობ, რა შეუძლია ფოტოს?

ნამდვილად მჯერა, რომ შესაძლებელია ფოტომ იმაზე მკაფიოდ და ზუსტად მოყვეს ამბავი, ვიდრე ეს სიტყვებს შეუძლიათ. მმართველმა პარტიამ სწორედ იმიტომ აკრძალა სასამართლო პროცესებზე ფოტოს გადაღება, რომ მან ადამიანებზე დიდი ემოციური ზეგავლენის მოხდენა დაიწყო. ეს ვიზუალი და ფოტოები, რომელიც ყოველდღიურად სასამართლოს შენობიდან გამოდიოდა, ზუსტად აღწერდა იმ მიზეზებს, რის გამოც მიმდინარეობს პროტესტი და რის გამოც ადამიანები ციხეში სხედან. 

*ფოტო, რომლითაც საერთაშორისო მკითხველისთვის ქართული პროტესტის უნიკალურობას აღწერდა

პატიმრების მშობლები თვეებია დადიან გაზეთების დასარიგებლად, რომლებშიც თავიანთი შვილების ციხიდან გამოგზავნილი წერილები და საბოლოო სიტყვებია დაბეჭდილი. აქ, პანკისში, თემირლან მაჩალიკაშვილის საფლავი მოინახულეს მამამისთან, მალხაზ მაჩალიკაშვილთან, ერთად. ფოტოზე ჩანს, როგორ განიცადეს მშობლებმა ერთმანეთის ტკივილი. ის, რაც ამ პროტესტს უნიკალურს ხდის, არის უსაზღვრო ემპათია და სოლიდარობა ერთმანეთის ტკივილისადმი. 

გიორგი მოსიაშვილი (Mo Se)

პროტესტს ყოველთვის ვიღებდი, მაგრამ ბოლოს კამერა ხელში კიდევ ერთხელ იმიტომ ავიღე, რომ ვფიქრობდი, აქციაზე გამოსვლის თუ იქ დარჩენის სტიმულს მივცემდი ყველას. საკუთარ თავს დაინახავენ ფოტოებზე და გაუხარდებათ-მეთქი. კარგი იქნებოდა, რომ კიდევ ერთი ლამაზი ფოტო ექნებოდათ აქციიდან. ვფიქრობ, ეს გამომივიდა. უკუკავშირი, რასაც პროტესტის მონაწილეებისგან ვიღებ, მგონი, ამის დასტურია. 

* ფოტო, რომლითაც საერთაშორისო მკითხველისთვის ქართული პროტესტის უნიკალურობას აღწერდა

აქ ჩანს ჩვენი ხასიათი. აქ ჩანს შეუპოვრობა და ის, რომ სანამ არ გავიმარჯვებთ, ბრძოლას არ შევწყვეტთ. 

ფოტოებზე ხშირად ჩანს აქციის მონაწილეების ემოცია. როგორ წყვეტ, როდის უნდა გადაიღო და როდის არა? 

ჩემი აზრით, მთავარი სწორედ ის არის, რომ იქ მდგომი ადამიანების ყველა ემოცია: ტკივილი, დაღლილობა, სიხარული, მივიტანო საქართველოს სხვა, დანაჩენ მოქალაქეებამდე. აბსოლუტურად ყველაფერს ვიღებ, რადგან შეიძლება ის ფოტო, ის კადრი, ის წამი ძალიან მნიშვნელოვანი აღმოჩნდეს იმ ადამიანისთვის. შეიძლება სასამართლო პროცესზე გამოადგეს, ადვოკატს დასჭირდეს.

როგორ შეიცვალა პროტესტის ვიზუალური მხარე ბოლო ერთი წლის განმავლობაში? 

ძალიან ბევრი ტრანსფორმაცია მოხდა პროტესტის ვიზუალურ მხარეში. დაიწყო ჩვეულებრივი მსვლელობით, შემდეგ კარნავალს და ნიღბების ფესტივალს დაემსგავსა და ეს იმდენ ხანს გაგრძელდა, რომ ჩვენ ერთმანეთს უკვე ამ ნიღბებით ვცნობდით. შემდეგ, როდესაც ნიღბები აიკრძალა და ადამიანებმა ისინი მოიხსნეს, თითქოს თავიდან გავიცანით ერთმანეთი, ახლა უკვე სახეზეც ვცნობთ. 

რა ტიპის სიმბოლოები დაიბადა ამ საპროტესტი მოძრაობაში, რომელსაც ფოტოგრაფია ყველაზე მკაფიოდ გამოხატავს? 

თანაგრძნობა, რომელიც ვიზუალურადაც განსახიერდა, ამ პროტესტის მთავარ სიმბოლოდ იქცა. ჩახუტება, ხელის ჩაკიდება, ერთმანეთის დაცვა… აი, მაგალითად, ნაწილს რომ უნდოდა გზის გადაკეტვა, რაც შემდეგ მათ დაპატიმრებას გამოიწვევდა, მეორე ნაწილი მათ როგორ ეხუტებოდა, ხელი ჰქონდა ჩაკიდებული, არ უშვებდა. ეს ჩაჭიდებული ხელი მგონია ერთ-ერთი მთავარი ვიზუალური სიმბოლო, რომელიც არაერთ ფოტოშია აღბეჭდილი. 

რა არის მთავარი მიზეზი, რის გამოც „გადასაღებ მოედანზე“ ყოველდღე ბრუნდები ?

მთავარი მოტივაცია, რაც ყოველდღე მაბრუნებს რუსთაველზე, იმ ადამიანების სიყვარულია, ვინც იქ დგას. ეს სიყვარული არა მხოლოდ ჩემგან მოდის, არამედ მათგანაც. არც კი შემეძლო მეფიქრა, რომ შესაძლოა, უცხო ადამიანმა ასე შეგიყვაროს. ადამიანები მოდიან, ყოველდღე რაღაცას მჩუქნიან, ხან ქუდებს, ხან კანფეტს, იმ დღეს ჩემი გადაღებული ფოტო მაჩუქეს დაბეჭდილი, რომელიც ყველაზე მეტად მიყვარს. 

* ის ერთი ფოტო, რომელიც გიორგისთვის, როგორც ფოტოგრაფისთვის ყველაზე ზუსტად გადმოსცემს რუსთაველის პროტესტის ხასიათს

ეს ფოტო ასახავს გამარჯვების დაუოკებელ ჟინსა და სურვილს … რაღაცნაირად უკვე გამარჯვების სიმბოლოა ეს ფოტო. სიბნელიდან გამოსული ქართველი, მისთვის ყველაზე ძვირფასი - მისი აღმატებულება საქართველოს დროშით ხელში. 

როგორ ფიქრობ, რა შეუძლია ფოტოს?

ვფიქრობ, ფოტოს შეუძლია გაავრცელოს ინფორმაცია, იყოს კონკრეტული ადამიანის უსაფრთხოების გარანტი, შეცვალოს კონკრეტული მოცემულობა და ასევე, იყოს საარქივო ფოტო ისტორიისთვის. წლები რომ გავა, შეიძლება ვიამაყო, რომ ამა თუ იმ ფოტოს ავტორი ვარ. ერთი წლის წინანდელ ფოტოებს რომ ვუყურებ, ახლა უკვე სიამაყის გრძნობა მაქვს, რომ ხალხი, რომელიც ერთი წლის განმავლობაში ასეთ წარმოუდგენელ რამეს აკეთებს, საკუთარი ჯანმრთელობისა და ფსიქიკის ხარჯზე ისევ იცავს სამშობლოს. 

22 ონლაინმედია მთელი საქართველოდან გავერთიანდით, რომ ვიბრძოლოთ, სანამ გვიან არ არის. 

შენი მხარდაჭერა ამ ბრძოლაში გადამწყვეტია - https://sinatle.media/

გადარიცხე დამოუკიდებელი ონლაინმედიის მხარდასაჭერად:

#GE76TB7548536080100013

#GE06BG0000000609779465

რეპრესიული რეჟიმი დამოუკიდებელ ონლაინმედიას გაქრობით ემუქრება. სწორედ ამ რეალური საფრთხის საჩვენებლად, 22 მედიის ვებგვერდი დროებით გაითიშა. სიმბოლური გათიშვა წინ უძღოდა კამპანიას „სინათლე არ უნდა ჩაქრეს“, რომლის მიზანიც დამოუკიდებელი მედიის დასაცავად მხარდამჭერების გაერთიანებაა.

1. ბათუმელები
2. ნეტგაზეთი
3. პუბლიკა
4. ინდიგო
5. ქართლის ამბები
6. გურია ნიუსი
7. სამხრეთის კარიბჭე
8. Chai Khana
9. Info imereti
10. სტუდია მონიტორი
11. ქუთაისიპოსტი
12. OC Media
13. რადიო მარნეული
14. აჭარა თაიმსი
15. აი ფაქტი
16. პროექტი 64
17. მედიაჩეკერი
18. ჩემი ხარაგაული
19. აპრილი
20. გურიის მოამბე
21. TOK2Region
22. Jnews