საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ "ქარტიის პრიზი 2018-ის" გამარჯვებულები დააჯილდოვა. ჟიურიმ საუკეთესოდ მიიჩნია შემდეგი ნამუშევრები:

• ვიდეორეპორტაჟი - გიორგი ბოლქვაძე, გზაზე ერთი ბიჭი მიდიოდა”, მთის ამბები;
• მულტიმედია პროექტი - ნინო ლომაძე, პროექტი 08.08.08”, ინდიგო;
• სტატია ან ნარკვევი ბეჭდურ ან ონლაინ მედიაში - თათია ხალიანი და სოფო აფციაური, “ქალაქი, რომელიც გლოვით დაიღალა”, ლიბერალი;
• ჟურნალისტური გამოძიება - მაია მეცხვარიშვილი, “ჩინჩალაძის კლანი - სასამართლო რეფორმის კრახი” , სტუდია “მონიტორი";
• ბავშვთა საკითხები - მარიამ აბესაძე, “ანა, ირინა, ელენე და სხვები“, ინდიგო;
• “საქართველო და ევროპა” - ნინო ზურიაშვილი და ნატალია ვახტანგაშვილი - “მეგობრობა რუსულად”, სტუდია მონიტორი:

პირველ ოთხ კატეგორიაში კონკურსი გამოცხადებული იყო IREX-ის მხარდაჭერით; ბავშვთა საკითხების ეთიკურად გაშუქებისთვის პრიზი დაწესებულია გაეროს ბავშვთა ფონდის საქართველოს წარმომადგენლობის მიერ; ხოლო კამპანია „ძალა ევროპაშიას“ ფარგლებში სპეციალური ფულადი პრიზი გაიცა „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ მიერ.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ დაწესებული ყოველწლიური კონკურსის „ქარტიის პრიზის“ 2018 წლის გამარჯვებულები, 22 დეკემბერს, 12 საათზე, ქარტიის წევრთა საერთო კრებაზე გამოვლინდებიან.

პრიზები გაიცემა შემდეგ ნომინაციებში:

• ვიდეორეპორტაჟი
• მულტიმედია პროექტი (1 მასალა ან სერია)
• სტატია ან ნარკვევი ბეჭდურ ან ონლაინ მედიაში
• ჟურნალისტური გამოძიება
• ბავშვთა საკითხები

პირველ ოთხ კატეგორიაში კონკურსი ცხადდება IREX-ის პროექტის მხარდაჭერით, ხოლო "ბავშვთა საკითხები" დაწესებულია გაეროს ბავშვთა ფონდის საქართველოს წარმომადგენლობის მიერ.

გარდა ამისა, კამპანია „ძალა ევროპაშიას“ ფარგლებში გაიცემა „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ სპეციალური ფულადი პრიზი 1000 ლარის ოდენობით. ამ პრიზის მფლობელი გახდება ნებისმიერ ფორმატში მომზადებული მასალა (ან პროექტი) ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა მაგალითად:

• საქართველოს ევროინტეგრაცია;
• ევროპული ღირებულებების პოპულარიზაცია;
• ევროპული სტანდარტების დანერგვის მნიშვნელობა სხვადასხვა სფეროში;
• ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებების შესრულება;
• რუსული პროპაგანდის გამოვლენა;
• საქართველოსა და ევროკავშირის სავაჭრო ურთიერთობები;

გარდა ქარტიის პრიზის გაცემისა, ქარტიის წევრთა საერთო კრებაზე სამი წლის ვადით აირჩევენ ქარტიის საბჭოს სამ ახალ წევრს. წელს საბჭოს ტოვებენ: მაია მამულაშვილი, გიორგი სულაძე და ნინო ჯაფიაშვილი. საბჭოს წევრები თავის მხრივ აირჩევენ საბჭოს თავმჯდომარეს, რომელიც მომდევნო ერთი წლის განმავლობაში დაიკავებს ამ პოზიციას.

საერთო კრებაზე წლიურ ანგარიშს წარადგენს აღმასრულებელი დირექტორი, საბჭოს თავმჯდომარე და სარევიზიო კომისიის თავმჯდომარე. ქარტიის წევრები განიხილავენ ორგანიზაციის წინაშე მდგარ გამოწვევებს და იმსჯელებენ მათი გადაჭრის გზებზე.

2018 წლის მთავარი საპრეზიდენტო კანდიდატების, სალომე ზურაბიშვილისა და გრიგოლ ვაშაძის მიერ წინასაარჩევნო პერიოდში გაწეულ ხარჯებს შორის სარეკლამო ხარჯები მნიშვნელოვან წილს (79%) იკავებს. კანდიდატების მიერ აუდიტის სამსახურისთვის მიწოდებული დეკლარაციების ანალიზიდან ჩანს, რომ სარეკლამო ხარჯების 52% (7,503,503 ლარი) სხვადასხვა ტიპის მედიასაშუალებებში სარეკლამო მასალების განთავსებას მოხმარდა.

მედიაჩეკერმა სალომე ზურაბიშვილისა და "ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის" მიერ აუდიტისთვის მიწოდებული დეკლარაციები შეისწავლა. აღმოჩნდა, რომ  ორივე კანდიდატმა პლატფორმებს შორის უპირატესობა ტელევიზიას მიანიჭა და აქ ჯამურად 6,601,235 ლარი დახარჯა საარჩევნო რეკლამის განთავსებისთვის, შემდეგ მოდის ონლაინ მედია 595,056 ლარით, ამას კი მოყვებიან რადიო - 215,511 ლარით და პრესა, რომელმაც 2018 წლის არჩევნებზე 91,700 ლარი მიიღო ამ ორი კანდიდატის რეკლამის განთავსების სანაცვლოდ.

ტელევიზიებში წასული ხარჯებიდან 91% (6,601,235 ლარი) ცენტრალურ არხებზე გასულ რეკლამას მოხმარდა. გრიგოლ ვაშაძემ სატელევიზიო რეკლამისთვის დახარჯული თანხის მხოლოდ 1.25% (21,166 ლარი) მოახმარა რეგიონულ არხებზე რეკლამის განთავსებას, სალომე ზურაბიშვილმა კი - 11% (534,274 ლარი). საერთო ჯამში მედიაში განთავსებული რეკლამის ხარჯებიდან რეგიონულ ტელემედიაში მხოლოდ 4% წავიდა.

ცენტრალური არხებიდან სალომე ზურაბიშვილმა უპირატესობა „იმედს“ მიანიჭა, გრიგოლ ვაშაძემ კი - „რუსთავი 2-ს“. ზოგადად „რუსთავი 2-მა“ ყველაზე მეტი შემოსავალი (მთლიანი სარეკლამო ხარჯების 26%) მიიღო, რადგანაც ამ არხზე რეკლამა ორივე კანდიდატმა განათავსა, განსხვავებით „იმედისგან“, სადაც გრიგოლ ვაშაძეს ფასიანი სატელევიზიო რეკლამა არ განუთავსებია.

ჯამში ამ ორმა არხმა „რუსთავი 2-მა“ და “იმედმა” სალომე ზურაბიშვილისა და გრიგოლ ვაშაძის მიერ მედიაში დახარჯული თანხის 43% (4 907 524 ლარი) მიიღო.

რეგიონული არხებიდან წინასაარჩევნო რეკლამის განთავსებისთვის ყველაზე მეტი შემოსავალი მიიღო „რიონმა“, შემდეგ მოდის „თრიალეთი“, „დია“, „ტვ25“ და „ოდიში“. ამ არხებზე ფასიანი რეკლამა განათავსა როგორც სალომე ზურაბიშვილმა, ისე გრიგოლ ვაშაძემ.

საერთო ჯამში მმართველი პარტიის მიერ მხარდაჭერილმა დამოუკიდებელმა კანდიდატმა რეგიონულ 13 სატელევიზიო არხზე 534,274 ლარი დახარჯა, გრიგოლ ვაშაძემ კი 13 არხზე - 21,166 ლარი.

ონლაინ მედიაში გადახდილი სარეკლამო ხარჯების 16% Facebook-ში განთავსებულ (დასპონსორებულ) რეკლამას მოიცავს. თუკი სალომე ზურაბიშვილმა ინტერნეტ რეკლამაში განთავსებული თანხის 11% (60,793 ლარი) დახარჯა Facebook-ში, გრიგოლ ვაშაძემ უფრო დიდი უპირატესობა მიანიჭა ამ პლატფორმას და ინტერნეტრეკლამაში დახარჯული თანხის 70% (36,888 ლარი) სწორედ Facebook-ში რეკლამის განთავსებას მოახმარა.

ინტერნეტ რეკლამაში გადახდილი თანხის ოდენობით Facebook-ს მოჰყვებიან შუამავალი სარეკლამო კომპანიები „რედბერი“ და „ედლაინი“. ორივე „პალიტრის“ ჰოლდინგში შემავალ ვებსაიტებზე ათავსებდა რეკლამას. „რედბერი“ ძირთადად ვიდეოების განთავსებაზე უწევდა მომსახურებას, „ედლაინი“ კი ბანერების განთავსებაზე. სარეკლამო შემოსავლების მიღების თვალსაზრისით მეოთხე ადგილზეა „მოზაიკ დიჯითალი“, რომელიც რეკლამას ათავსებდა ემიგრანტებზე ორიენტირებულ ისეთ ვებსაიტებზე, როგორიცაა georgians.gr და diaspora.ge. ამ ვებსაიტებზე სალომე ზურაბიშვილმა რეკლამა პირველი და მეორე ტურის შუალედში განათავსა.

შუამავალ სარეკლამო კომპანიებს თუ არ მივიღებთ მხედველობაში, ონლაინ გამოცემებიდან ყველაზე მეტი (24552 ლარი) ღირებულების რეკლამა საარჩევნო კანდიდატებიდან შპს „ბათუმელებმა“ მიიღო, რომელიც ორ ვებსაიტს ფლობს - www.netgazeti.ge და www.batumelebi.ge . ეს გამოცემა „პირველ რადიოსა“ და „ნიუპოსტთან“ ერთად გამონაკლისია, სადაც როგორც სალომე ზურაბიშვილის, ისე გრიგოლ ვაშაძის სარეკლამო მასალები განთავსდა.

რადიოსა და პრესაში რეკლამა მხოლოდ სალომე ზურაბიშვილმა გამოაქვეყნა. გრიგოლ ვაშაძეს ეს პლატფორმები არ გამოუყენებია. რადიოებიდან ყველაზე მეტი ოდენობის (79, 670 ლარი) ფასიანი პოლიტიკური რეკლამა „ფორტუნას“ ჰოლდინგში შემავალ რადიოებში განთავსდა, შემდეგ ადგილზე კი რადიო „ჰერეთია“ 23,382 ლარით.

სალომე ზურაბიშვილმა ჯამში 17 ბეჭდურ გამოცემაში განათავსა რეკლამა წინასაარჩევნო პერიოდში. მათგან ყველაზე მეტი, 19,500 ლარის ღირებულების სარეკლამო მასალა „კვირის პალიტრაში“ დაიბეჭდა. შემდეგ მოდის გურიანიუსი და მისი გამოცემა „21-ს ქვემოთ“.

მედიამონიტორინგის სამწლიანი (2016-2018წწ) ანგარიში აჩვენებს, რომ ქართულ ონლაინ მედიაში ყოველწლიურად იკლებს პოლარიზაცია და ვებსაიტების დიდი უმრავლესობა ახერხებს მკითხველისთვის მეტ‐ნაკლებად ობიექტური ინფორმაციის მიწოდებას საარჩევნო პერიოდში. ასევე, ონლაინ მედიაში ყოველწლიურად მცირდება ჟურნალისტური სტანდარტებისა და ეთიკის ნორმების უხეში დარღვევის შემთხვევები. თუმცა, კვლავ პრობლემად რჩება სარეკლამო და სარედაქციო მასალების გამიჯვნა, საკითხების ზედაპირული გაშუქება და კრიტიკული ანალიზის ნაკლებობა.

• პოლარიზაციის კლება

ანგარიშის მიხედვით, 2016 წლის მონიტორინგის პერიოდში, ცალსახა პოლარიზაცია და ვებსაიტების დადებითი თუ უარყოფითი განწყობები სხვადასხვა პოლიტიკური ძალების მიმართ ვლინდებოდა ძირითადად ხანგრძლივი დაკვირვების შედეგად და არა ცალკეულ სტატიებში. 2017 და 2018 წლების მონიტორინგის პერიოდში ეს ტენდენციაც გამოსწორდა: „რამდენიმე გამონაკლისის გარდა, 2017 და 2018 წლებში ქართულ ონლაინ მედიაში საერთოდ აღარ შეინიშნებოდა დადებითი თუ უარყოფითი განწყობები რომელიმე პოლიტიკური ძალის მიმართ“, - ნათქვამია დოკუმენტში.

გამონაკლისს ორი ვებსაიტი წარმოადგენს: reportiori.ge და marshalpress.ge, სადაც, მონიტორინგის შედეგად გამოვლინდა, რომ ცხადად შეინიშნებოდა ერთი მხრივ უაღრესად დადებითი განწყობა სალომე ზურაბიშვილის, ხოლო, მეორე მხრივ, უკიდურესად უარყოფითი განწყობა გრიგოლ ვაშაძის მიმართ.

• ჟურნალისტური სტანდარტები

სამწლიანი დაკვირვება აჩვენებს, რომ ქართულ ონლაინ მედიაში ყოველწლიურად უმჯობესდება მდგომარეობა ჟურნალისტური სტანდარტებისა და ეთიკის ნორმების დაცვის კუთხით: „პრაქტიკულად აღარ გვხვდება შეურაცხმყოფელი და დისკრიმინაციული ტერმინოლოგია ჟურნალისტთა ტექსტებში. უფრო და უფრო მცირდება გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გამოქვეყნების შემთხვევები“.

გამონაკლისს, 2018 წლის მონიტორინგის პერიოდშიც, reportiori.ge და marshalpress.ge წარმოადგენს, სადაც ვლინდებოდა ჟურნალისტური ეთიკის ნორმების უხეში დარღვევები. ანგარიშის მიხედვით, 2018 წლის მონიტორინგის პერიოდში reportiori.ge‐ზე იყო კლასიკური ყალბი ცნობის (Fake News) გამოქვეყნების შემთხვევაც. (საუბარია10 აგვისტოს გამოქვეყნებული სტატიაზე - „აშშ‐ში ვიზიტისას საქართველოს პრეზიდენტი სასტუმროს ნომერში მარიხუანის მოწევის გამო დააჯარიმეს“).

ამ თემაზე იხილეთ „მედიაჩეკერის“ მასალა: ყალბი ინფორმაცია პრეზიდენტის დაჯარიმების შესახებ

• სარეკლამო სტატიები

მონიტორინგის ანგარიშის მიხედვით, ქართული ონლაინ მედიის უმწვავეს გამოწვევას წარმოადგენს კომერციული ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებული სტატიების არასათანადო გამიჯვნა სარედაქციო მასალებისგან. შესაბამისი მითითების გარეშე გამოქვეყნებული სტატიები სისტემატურად ფიქსირდებოდა მონიტორინგის სამივე წლის განმავლობაში.

ანგარიშის მიხედვით, ზოგი ვებსაიტი უთითებს კომერციული ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებულ სტატიებს, თუმცა არასათანადოდ. საუბარია მასალაზე NS ან R ნიშნის დართვაზე, რაც მკითხველისთვის მარტივად გასაგები არ არის.

• არჩევნების გაშუქება

სამწლიანი დაკვირვება აჩვენებს, რომ არჩევნებთან დაკავშირებული პროცესები ქართულ ონლაინ მედიაში საკმაოდ აქტიურად და უმეტეს შემთხვევებში, ობიექტურად შუქდება. არაერთ მედიაში გვხვდება არჩევნებთან დაკავშირებული საკითხების მეტად მიუკერძოებელი და სიღრმისეული გაშუქება. ასევე, ვებსაიტების ნაწილი ცდილობს და ახერხებს მკითხველისთვის საკითხების მრავალმხრივი და სიღმისეული ანალიზის მიწოდებას. თუმცა, საკითხების ზედაპირული გაშუქება და კრიტიკული ანალიზის ნაკლებობა ონლაინ მედიის ნაწილში ისევ გამოწვევად რჩება.

ანგარიშის მიხედვით, ვებსაიტები: netgazeti.ge, civil.ge, on.ge, liberali.ge და ხშირ შემთხვევებში tabula.ge ახერხებდნენ მკითხველისთვის სიღრმისეული ანალიზის მიწოდებას როგორც საარჩევნო პროცესებთან, ასევე კანდიდატების საარჩევნო პროგრამებთან, მათი დაფინანსების წყაროებთან და არჩევნების შედეგებთან დაკავშირებით; ასევე, საკითხების სიღრმისეულ და მრავალმხრივ გაშუქებას, ცალკეულ სტატიებში განსხვავებული მოსაზრებების წარმოდგენასა და ორიგინალური სარედაქციო მასალების შექმნას. სხვა ვებსაიტების დიდი ნაწილი კი საკითხებს უმეტესად მხოლოდ ზედაპირულად აშუქებდა. უმეტესობაში იშვიათად გვხვდება ინფორმაციის წყაროთა მრავალფეროვნება და განსხვავებული მოსაზრებების წარმოდგენა ცალკეულ სტატიებში. იშვიათია ჟურნალისტთა მხრიდან ექსკლუზიური თემების მოძიება და შეიძლება ითქვას, რომ ონლაინ მედიის დიდი ნაწილი ავტომატურ რეჟიმში, უკომენტაროდ აშუქებს ქვეყანაში მიმდინარე ყოველდღიურ მოვლენებს

„მაგალითად, არაერთი ვებსაიტი ძირითადად აშუქებდა საარჩევნო კანდიდატთა განცხადებებსა და ყოველდღიურ საქმიანობას და ნაკლებ ყურადღებას უთმობდა აღნიშნულ კანდიდატთა საარჩევნო პროგრამებს. ონლაინ მედიაში მწვავე პრობლემას წარმოადგენდა კრიტიკული ანალიზის ნაკლებობა საარჩევნო სუბიექტთა დაპირებების გაშუქებისას. ვებსაიტების უმეტესობა წინასაარჩევნო, ხშირ შემთხვევებში, საკმაოდ საეჭვო, დაპირებებს აშუქებდა უკომენტაროდ და მკითხველს არ სთავაზობდა დამატებით ანალიზს აღნიშნული დაპირებების შესახებ“, - ნათქვამია მედიამონიტორინგის საბოლოო დასკვნაში.

• რეგიონული ონლაინ მედია

2017 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების პერიოდში დაკვირვება ხდებოდა 11 რეგიონულ ვებსაიტზე. მონიტორინგის შედეგად გამოვლინდა, რომ სხვადასხვა სახის ხარვეზების მიუხედავად, რეგიონული გამოცემების დიდი ნაწილი ახერხებდა მკითხველისთვის ობიექტური ინფორმაციის მიწოდებას საარჩევნო პერიოდში. ამავე ანგარიშის მიხედვით, რეგიონულ გამოცემებში სარეკლამო სტატიები მკაფიოდ იყო გამიჯნული სარედაქციო მასალებისგან.

სამწლიანი დაკვირვება აჩვენებს, რომ რეგიონული ონლაინ მედია არ იყო პოლარიზებული და მონიტორინგისთვის შერჩეულ არც ერთ რეგიონულ გამოცემაში არ შეინიშნებოდა ცალსახად დადებითი ან უარყოფითი განწყობა რომელიმე პოლიტიკური ძალის მიმართ.

„აღსანიშნავია, რომ რეგიონული ვებსაიტების დიდი ნაწილი საკმაოდ აქტიურად და მიუკერძოებლად აშუქებდა რეგიონებში არსებულ სოციალურ, ეკონომიკურ თუ სხვა სახის პრობლემებს. ასევე, წინასაარჩევნო პერიოდში საკმაოდ ობიექტურად შუქდებოდნენ სხვადასხვა პარტიის მერობის კანდიდატები. განსაკუთრებით შეიძლება გამოიყოს batumelebi.ge, reginfo.ge და sknews.ge, რომლებიც მკითხველს ხშირად სთავაზობდნენ ექსკლუზიურ მასალებსა და საკითხების მრავალმხრივ და კრიტიკულ ანალიზს“, - ნათქვამია საარჩევნო მედიამონიტორინგის საბოლოო ანგარიშში.

დასკვნის სახით, დოკუმენტში ვკითხულობთ, რომ „ ქართული ონლაინ მედია ახერხებს მკითხველის ინფორმირებას ქვეყანაში მიმდინარე პოლიტიკური და საარჩევნო პროცესების შესახებ. თუმცა, სასურველია, რომ მეტი ყურადღება ეთმობოდეს საკითხების სიღრმისეულ და კრიტიკულ ანალიზს“.

****************

მედიამონიტორინგი 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების, 2017 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებისა და 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების პერიოდში, გაეროს განვითარების პროგრამისა და ევროკავშირის მხარდაჭერით ხორციელდებოდა. ქართული ონლაინ მედიის საარჩევნო მონიტორინგი „სამოქალაქო განვითარების ისტიტუტმა“ განახორციელა.

მონიტორინგისთვის შერჩეული ვებსაიტები:

2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების პერიოდი (20 მაისი ‐ 2 ნოემბერი): allnews.ge, ambebi.ge, droni.ge, etanews.ge, info9.ge, interpressnews.ge, marshalpress.ge, netgazeti.ge, newposts.ge, news.ge, palitratv.ge, pirveli.com.ge, presa.ge, reportiori.ge, tabula.ge, civil.ge, dfwatch.net.

2017 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების პერიოდი (19 ივნისი ‐ 19 ნომბერი): adjaraps.com, ambebi.ge, batumelebi.ge, chemikharagauli.com, for.ge, inforustavi.ge, interpessnews.ge, knews.ge, kutaisipost.ge, livepress.ge, medianews.ge, netgazeti.ge, news.ge, on.ge, presa.ge, qartli.ge, reginfo.ge, sknews.ge, tabula.ge, telegraph.ge.

2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების პერიოდი (18 ივნისი ‐ 27 ნოემბერი): ambebi.ge, interpessnews.ge, ipress.ge, liberali.ge, marshalpress.ge, netgazeti.ge, news.ge, on.ge, palitravideo.ge, reportiori.ge, tabula.ge.

მონიტორინგის პერიოდში დაკვირვება ხდებოდა მონიტორინგისთვის შერჩეული ვებსაიტების ყველა სტატიაზე.

წლების განმავლობაში რადიოარხების მთავარ პრობლემად მოვლენების ზედაპირული გაშუქება რჩება. საინფორმაციო გამოშვებებში შეიმჩნევა სიღრმისეული, ანალიტიკური სიუჟეტებისა და კრიტიკული კითხვების ნაკლებობა ჟურნალისტები, ძირითადად, პოლიტიკოსების მიერ განსაზღვრულ დღის წესრიგს მიჰყვებიან, მოვლენებს ანალიზისა და დამატებითი ინფორმაციის მოძიების გარეშე აშუქებენ. შესაბამისად, თემების ირგვლივ ბევრი პასუხგაუცემელი კითხვა რჩება - ასეთია მედიამონიტორინგის საბოლოო დასკვნა ბოლო სამი წლის განმავლობაში, რადიოების წინასაარჩევნო პერიოდების გაშუქებაზე.

მედიამონიტორინგის დასკვნითი ანგარიშის მიხედვით, 2016‐2018 წლებში რადიომაუწყებლები საინფორმაციო გამოშვებებში პოლიტიკურ მოვლენებს აქტიურად აშუქებდნენ და წინასაარჩევნო კამპანიასაც დიდი ყურადღება ექცეოდა. თუმცა წინასაარჩევნო პროგრამები სიღრმისეულად არ შუქდებოდა და მსმენელი მხოლოდ პოლიტიკოსების ზოგად დაპირებებს ისმენდა, ჟურნალისტები საარჩევნო პროგრამებთან დაკავშირებით კითხვებს ნაკლებად სვამდნენ.

კვლევებმა ცხადყო, რომ რადიო არ არის პოლარიზებული მედიასეგმენტი და მოვლენების მიუკერძოებელი გაშუქებით გამოირჩევა, თუმცა 2018 წელს, ზოგ შემთხვევაში, სხვადასხვა მაუწყებელზე გარკვეული მოვლენები სხვადასხვა კუთხით შუქდებოდა.

„მთლიანობაში, 2017‐2018 წლებში, 2016 წელთან შედარებით, საინფორმაციო გამოშვებებში ბალანსი უფრო დაცული იყო. მაგრამ, მიუხედავად იმისა, რომ რადიომაუწყებლები მიუკერძოებლად მუშაობდნენ, სიღრმისეული, ანალიტიკური სიუჟეტების და კრიტიკული კითხვების ნაკლებობა მსმენელს არგუმენტირებული დასკვნების გამოტანის საშუალებას ვერ აძლევდა. ჟურნალისტები, ძირითადად, პოლიტიკოსების მიერ განსაზღვრულ დღის წესრიგს მიჰყვებოდნენ, მოვლენებს ანალიზისა და დამატებითი ინფორმაციის მოძიების გარეშე აშუქებდნენ. შესაბამისად, თემების ირგვლივ ბევრი პასუხგაუცემელი კითხვა რჩებოდა, რაც ამომრჩეველს ინფორმირებული არჩევანის გაკეთებაში ვერ დაეხმარებოდა“, - ვკითხულობთ ანგარიშში.

ამავე ანგარიშში ნათქვამია, რომ წლების განმავლობაში რადიოარხების მთავარ პრობლემად მოვლენების ზედაპირული გაშუქება რჩება: „2016‐2018 წლებში მხოლოდ რამდენიმე რადიომაუწყებელმა მოახერხა საინფორმაციო გამოშვებებში მოვლენების სიღრმისეული გაშუქება, ექსკლუზიური მასალების მომზადება და რეგიონების პრობლემებზე ყურადღების გამახვილება“.

სამწლიანი დაკვირვება აჩვენებს, რომ მათ მიმართ არსებულ მოლოდინებს ვერც საზოგადოებრივი მაუწყებლები ამართლებენ: „მათი გადაცემების კონტენტი მშრალი და ზედაპირული იყო, ჟურნალისტები ექსკლუზიურ სიუჟეტებს არ ამზადებდნენ. ამავე დროს, 2018 წელს, ზოგ შემთხვევებში, ეთერში გასული ინფორმაცია აჩენდა ეჭვს, რომ ჟურნალისტები ხელისუფლების კრიტიკას ერიდებოდნენ“.

მედიამონიტორინგის დასკვნითი ანგარიშის თანბახმად, 2018 წელს რადიომაუწყებლების ნაწილი ხელისუფლების მწვავე კრიტიკას არ ერიდებოდა და სიუჟეტებში სხვადასხვა მხარის პოზიციებიც გვხვდებოდა, მაგრამ მათი უმეტესობა რესპონდენტთა განცხადებების გადამოწმებას არ ცდილობდა. ეთერში მხოლოდ პოლიტიკოსთა ურთიერთსაპირისპირო კომენტარები ისმოდა.

„მედიის თავისუფლებისთვის კარგია, რომ რადიომაუწყებლები ხელისუფლების კრიტიკას არ ერიდებიან და ეთერში ოპოზიციის ხმა ისმის, რომ ჟურნალისტები სუბიექტურ შეფასებებს არ აკეთებენ და არც ხმით/მუსიკით მანიპულაციის ან სიძულვილის ენის გამოყენების შემთხვევები დაფიქსირებულა, თუმცა, ამასთან, აუცილებელია, რომ ჟურნალისტების როლი კიდევ უფრო გამოიკვეთოს: გამოჩნდეს, რომ ისინი მხოლოდ ოპოზიციონერთა განცხადებებს არეფუძნებიან დაფაქტების გადამოწმებას, ახალი თემების მიგნებასა და მასალების გამდიდრებას ცდილობენ“, - ვკითხულობთ ანგარიშში.

დასკვნის სახით, მონიტორინგის საბოლოო ანგარიშში წერია, რომ 2016‐2018 წლების რადიომაუწყებლების საინფორმაციო გამოშვებების მონიტორინგის შედეგების თანახმად, მსმენელს დაბალანსებული და მრავალმხრივი ინფორმაციის მისაღებად ჯერ კიდევ სხვადასხვა რადიომაუწყებლის მოსმენა მოუწევს.

********

მედიამონიტორინგი 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების, 2017 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებისა და 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების პერიოდში, გაეროს განვითარების პროგრამისა და ევროკავშირის მხარდაჭერით ხორციელდებოდა. პროექტების ფარგლებში რადიომაუწყებლების მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებს „ინტერნიუსი ‐ საქართველო“ აკვირდებოდა.

2016 წელს (20 მაისი ‐ 2 ნოემბერი) 12 რადიოარხის მონიტორინგი განხორციელდა: „რადიო 1“ (საზოგადოებრივი მაუწყებელი), „იმედი“, „ფორტუნა“, „თავისუფლება“, „პალიტრა“, „პირველი რადიო“, „ქალაქი“, „მაესტრო“, „ჰერეთი“ (ქ. თბილისი/ლაგოდეხი), „რიონი“ (ქ. ქუთაისი), „ათინათი“ (ქ. ზუგდიდი) და „აჭარა“(ქ. ბათუმი, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი);

2017 წელს (19 ივნისი ‐ 19 ნოემბერი) - 14 რადიომაუწყებლს ამონიტორინგებდნენ: „რადიო 1“ (საზოგადოებრივი მაუწყებელი), „იმედი“, „ფორტუნა“, „თავისუფლება“, „პალიტრა“, „პირველი რადიო“, „მაესტრო“, „აფხაზეთის ხმა“, „ძველი ქალაქი“ (ქ. ქუთაისი), „რიონი“ (ქ. ქუთაისი), „ათინათი“ (ქ. ზუგდიდი), „ჰერეთი“ (ქ. თბილისი/ლაგოდეხი), „მარნეული“ და „აჭარა“ (ქ. ბათუმი, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი).

2018 წელს (18 ივნისი ‐ 28 ნოემბერი) - მონიტორები აკვირდებოდნენ 11 რადიომაუწყებელს: „რადიო 1“ (საზოგადოებრივი მაუწყებელი), „აჭარა“ (აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი, ქ. ბათუმი), „თავისუფლება”, „იმედი“, „მაესტრო“, „პალიტრა“, „პირველი რადიო“, „ფორტუნა“, „აფხაზეთის ხმა“, „ათინათი“ (ქ. ზუგდიდი), „ჰერეთი“ (ქ. თბილისი/ლაგოდეხი).

2016-2017 წლებთან შედარებით ტელესივრცე გახდა მკვეთრად პოლარიზებული და ორპოლუსიანი, თუ გასულ წლებში იკვეთებოდა მაუწყებლების ლოიალური დამოკიდებულება ხელისუფლების, ან რომელიმე პოლიტიკური პარტიისადმი, 2018 წელს სარედაქციო პოლიტიკა კონკრეტული სუბიექტის დისკრედიტაციიაზე ორიენტირებული გახდა - ასეთი დასკვნის გაკეთების საშუალებას იძლევა ბოლო სამი წლის წინასაარჩევნო პერიოდის მედიამონიტორინგის ანგარიში, რომელიც დღეს, 13 დეკემბერს გამოქვეყნდა.

სამწლიანი მონიტორინგი აჩვენებს მაუწყებლების სარედაქციო პოლიტიკა როგორ ყალიბდებოდა განსხვავებული მიმართულებით და მკაფიოდ იკვეთებოდა ორი პოლუსი - ხელისუფლებისა და ოპოზიციის სასარგებლოდ.

ანგარიშის მიხედვით, მაუწყებელთა არჩევანი 2016 წელს უკვე ცალსახა იყო. ერთ მხარეს, მსგავსი სარედაქციო პოლიტიკით იყვნენ „იმედი“, „მაესტრო“ და „GDS“: “ისინი საინფორმაციო გამოშვებებში ზოგჯერ უპირატეს მდგომარეობაში მთავრობას, პრემიერ-მინისტრსა და მმართველ პარტია „ქართულ ოცნებას“ აყენებდნენ და გამორჩეულად აკრიტიკებდნენ „ნაციონალურ მოძრაობას“.

ამის საწინააღმდეგოდ, 2016 წელს „რუსთავი 2“ კრიტიკული იყო როგორც მთავრობის, ისე მმართველი პარტიის მიმართ, პარალელურად ამ არხზე იკვეთებოდა „ნაციონალური მოძრაობის“ დადებითი გაშუქება.

ამ ფონზე, 2016 წელს, საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხი ჯერ კიდევ მიუკერძოებლად გამოიყურებოდ, “თუმცა, რამდენიმე შემთხვევაში, უპირატეს მდგომარეობაში ჩააყენეს „ქართული ოცნება“.

2016 წლის არჩევნების შემდეგ მედიაგარემოში მნიშვნელოვანი ცვლილებები მოხდა: „იმედი,“ GDS და „მაესტრო“ გაერთიანდა. GDS გასართობ მაუწყებლად იქცა. საზოგადოებრივი მაუწყებლის გენერალური დირექტორის პოსტზე გიორგი ბარათაშვილი GDS-ის ყოფილმა მთავარმა პროდიუსერმა, ვასილ მაღლაფერიძემ შეცვალა. მან შეაჩერა გადაცემები და არხზე ღია კონკურსის გარეშე დაასაქმა GDS-ის ყოფილი თანამშრომლები. ეს ცვლილება კი მყისიერად აისახა სამაუწყებლო ბადესა და სარედაქციო პოლიტიკაზე, რასაც 2017 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების გაშუქებაზე დაკვირვება ადასტურებს - საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა 2017 წელი ისე დაასრულა, კანდიდატებისთვის სადისკუსიო სივრცე არ შეუთავაზებია. ეთერში მხოლოდ ერთი გადაცემა გავიდა, სადაც კანდიდატები მკაცრად განსაზღვრულ დროში ფორმალურ კითხვებს პასუხობდნენ. ხელისუფლებისადმი მიკერძოება უფრო მეტად ჩანდა ახალ ამბებში: „მოამბე“ მაყურებელს თითქმის არასდროს სთავაზობდა მწვავე ექსკლუზიური მასალებს, გადაცემა ვერ ავლენდა კორუფციულ ფაქტებს, ადამიანის უფლებების დარღვევის შემთხვევებს“.

2017 წელს, მთელი წინასაარჩევნო პერიოდის განმავლობაში, პირველ არხთან ერთად ხელისუფლებისადმი არამოდარაჯე პოზიციით გამოირჩეოდა “იმედიც”. არჩევნების შემდგომ კი ამ ორი არხის სარედაქციო პრიორიტეტები მაქსიმალურად დაახლოვდა: „ისინი, ზოგიერთ შემთხვევაში ხელისუფლების მიმართ მომზადებული ლოიალური სიუჟეტებით განსაკუთრებით ჰგავდნენ ერთმანეთს“.

2017 წელს „იმედზეც“ მიკერძოება საინფორმაციო გამოშვებებში უფრო მეტად ჩანდა, ვიდრე ტოქშოუებში. საბოლოო ჯამში, თუკი 2016 წელს „იმედის“ და GDS-ის სარედაქციო პოლიტიკა იყო მსგავსი, 2017 წელს გასართობ არხად გადაკეთებულ GDS-ის ნაცვლად „იმედის“ სარედაქციო პოლიტიკა საზოგადოებრივი მაუწყებლისას დაუახლოვდა.

„რუსთავი 2“, 2016 წლის მსგავსად, 2017 წელსაც ხელისუფლებისადმი კრიტიკული რჩებოდა. თუმცა, კიდევ უფრო გამოიკვეთა მისი ლოიალური დამოკიდებულება „ნაციონალური მოძრაობის“ მიმართ. ეს გამოიხატებოდა ტოქშოუშიც „არჩევანი“.

ანგარიშის მიხედვით, ამ გადაცემამ 2018 წელს მნიშვნელოვანი ცვლილება განიცადა და ფაქტობრივად „რუსთავი 2-ის“ სარედაქციო პოლიტიკის გამომხატველი გახდა. ამ ტოქშოუმ გახადა ნათელი, რომ „რუსთავი 2-ის“ სარედაქციო პოლიტიკა საპრეზიდენტო არჩევნებზე მიმართული იყო უმეტესად ხელისუფლების მიერ მხარდაჭერილი დამოუკიდებელი კანდიდატის, სალომე ზურაბიშვილის უარყოფითად წარმოჩენაზე.

სწორედ არასასურველი კანდიდატის ნეგატიური გაშუქება იყო 2018 წლის არჩევნების მთავარი დამახასიათებელი ნიშანი.

“თუკი 2016-2017 წლებში მიკერძოება გამოიხატებოდა დადებითად წარმოჩენაში, 2018 წელს არხების სარედაქციო პოლიტიკის მთავარი ინდიკატორი უარყოფითი გაშუქება გახდა, რაც არა მხოლოდ ტოქშოუებსა თუ საავტორო გადაცემებში, არამედ საინფორმაციო გამოშვებებშიც ცალსახად ჩანდა”, - ვკითხულობთ მონიტორინგის საბოლოო ანგარიშში.

დოკუმენტის მიხედვით, 2018 წელს პოლარიზაციამ ფაქტობრივად პიკს მიაღწია: „იმედი“ და „რუსთავი 2“ საარჩევნო კამპანიების მთავარი ფიგურანტები გახდნენ. „ამ ფონზე კი საზოგადოებრივი მაუწყებელი კვლავაც „იმედის“ ფლანგზე აღმოჩნდა და ამჯერადაც ვერ შეძლო კანონით დაკისრებული მიუკერძოებელი და საზოგადოების ინტერესებზე მორგებული სარედაქციო პოლიტიკის შექმნა“.

მონიტორინგი აჩვენებს, რომ პოლარიზაცია კიდევ უფრო მკაფიოდ გამოჩნდა მეორე ტურის წინ. “იმედი” მუშაობის საგანგებო რეჟიმზე გადავიდა, რაც ტოქშოუების რაოდენობის გაზრდასა და საინფორმაციო გამოშვებაში „ნაციონალური მოძრაობის“ უარყოფითად გაშუქების მატებაში გამოიხატა. „რუსთავი 2“-ს არ განუცხადებია საგანგებო მდგომარეობის შესახებ, თუმცა, მთელი საარჩევნო პერიოდის განმავლობაში განსაკუთრებული სიმძაფრით აკრიტიკებდა სალომე ზურაბიშვილს და „ქართულ ოცნებას.“ “ორივე არხმა დაივიწყა ეთიკური პრინციპების უმრავლესობა და ჟურნალისტიკა მეტწილად პროპაგანდით ჩაანაცვლა”, - ვკითხულობთ ანგარიშში.

ამავე დოკუმენტის მიხედვით, ცვლილება განიცადა საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბადემაც: “მეორე ტურამდე ეთერიდან გაქრა პირველი ტურის წინ შექმნილი გადაცემა „დღის თემა“, ასევე „კვირის ინტერვიუ“ და „აქტუალური თემა“. მის ნაცვლად ეთერში გადიოდა ტოქშოუს ფორმატის გადაცემა „არჩევნები 2018“, რომელიც უმეტესად ხელისუფლების ნარატივს ატარებდა”.

მეორე ტურის წინ „ნაციონალური მოძრაობის“ და „ძალა ერთობაშიას“ კანდიდატის, გრიგოლ ვაშაძის წინააღმდეგ კამპანიაში აქტიურად ჩაერთო ტელეკომპანია „ობიექტივიც,“ ვინაიდან „პატრიოტთა ალიანსმა“ გადაწყვიტა მხარი დაეჭირა სალომე ზურაბიშვილისათვის და ებრძოლა ვაშაძის წინააღმდეგ.

“ტელესივრცე ფაქტობრივად ორპოლუსიანი გახდა, სადაც „რუსთავი 2“ ერთ მხარეს, „იმედი“, „ობიექტივი“ და საზოგადოებრივი მაუწყებელი კი მეორე მხარეს აღმოჩნდნენ. „რუსთავი 2“-ზე ძირითადად განიხილავდნენ იმას, თუ რატომ იქნება ცუდი სალომე ზურაბიშვილის გაპრეზიდენტება, „ობიექტივი“, „იმედი“ და საზოგადოებრივი მაუწყებელი კი გრიგოლ ვაშაძის გამარჯვებას „ნაციონალური მოძრაობის“, როგორც მოძალადე ძალის ხელისუფლებაში დაბრუნების შესაძლებლობად წარმოაჩენდნენ”, - ნათქვამია სამწლიანი მონიტორინგის შემაჯამებელ ანგარიშში.

2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების, 2017 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების და 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების პერიოდში, მაუწყებლების მედიამონიტორინგს ევროკავშირისა და გაეროს განვითარების პროგრამის მიერ დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში, „საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია“ ატარებდა. მონიტორები აკვირდებოდნენ მაუწყებლების საუკეთესო საეთერო დროს (პრაიმ ტაიმში) გასულ მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებსა და საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ ტოქშოუებს. ანგარიში ერთიანებს 2016-2018 წლებში ჩატარებული კვლევების შედეგებს. მასში წარმოდგენილია როგორ იცვლებოდა საარჩევნო პროცესების გაშუქება სხვადასხვა ტიპის მედიასაშულებებში ამ სამი წლის განმავლობაში და გამოვლენილია მედიისთვის ამ დრომდე არსებული ძირითადი გამოწვევები.

ტელესივრცის ცვლილება მკვეთრი პოლარიზაციისკენ, გაუარესებული სადისკუსიო სივრცე, სიღრმისეული მასალების ნაკლებობა, მომატებული შეურაცხმყოფელი გამოთქმები - ეს არასრული ჩამონათვალია იმ ტენდენციებისა, რაც ბოლო სამი წლის წინასაარჩევნო პერიოდების მედიამონიტორინგმა აჩვენა. ერთადერთი დადებითი, რაც ამავე ანგარიშის მიხედვით, ბოლო სამ წელიწადში, წინასაარჩევნო პერიოდების გაშუქებაში შეიმჩნევა, სიძულვილის ენის შემცირებაა.

2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების, 2017 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებისა და 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების პერიოდში, მაუწყებლების მედიამონიტორინგს ევროკავშირისა და გაეროს განვითარების პროგრამის მიერ დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში, „საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია“ ატარებდა. მონიტორები აკვირდებოდნენ მაუწყებლების საუკეთესო საეთერო დროს (პრაიმ ტაიმში) გასულ მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებსა და საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ ტოქშოუებს. ანგარიში, რომელიც აერთიანებს 2016-2018 წლებში ჩატარებული კვლევების შედეგებს, დღეს, 13 დეკემბერს გამოქვეყნდა.

• უკიდურესი პოლარიზაცია

ანგარიშის თანახმად, წლების მანძილზე სადისკუსიო გადაცემებსა და საინფორმაციო გამოშვებებზე დაკვირვებამ ცხადყო, რომ 2016 წლის შემდეგ სულ უფრო იზრდებოდა მაუწყებელთა პოლარიზაცია - ტელესივრცე ორპოლუსიანი ხდებოდა, მაუწყებლთა ერთი ნაწილი ხელისუფლების სასარგებლოდ იყო მიკერძოებული, მეორე კი - ოპოზიციისადმი. 2018 წელს კი ამ პოლარიზაციამ პიკს მიაღწია.

ამავე დოკუმენტის მიხედვით, თუ 2016, 2017 წლებში მიკერძოება ამა თუ იმ კანდიდატის პოზიტიურად გაშუქებაში გამოიხატებოდა, 2018 წელს მიკერძოება ჩანდა არასასურველი კანდიდატების ნეგატიურ გაშუქებაში, რასაც თან ახლდა პროფესიული ეთიკის დარღვევისა და მანიპულაციის შემთხვევები. მმართველი პარტიის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატის, სალომე ზურაბიშვილის ნეგატიური გაშუქებით ერთ მხარეს აღმოჩნდა „რუსთავი 2“, მეორე მხარეს კი გრიგოლ ვაშაძის უარყოფითად წარმოჩენით - „იმედი“, საზოგადოებრივი მაუწყებელი და „ობიექტივი“.

საპრეზიდენტო არჩევნების მედიამონიტორინგის ანგარიშის მიხედვით, არჩევნების მეორე ტურის წინა პერიოდში აშკარად შესამჩნევი გახდა პრეზიდენტობის კანდიდატების გაშუქების ტონის ცვლილება ზოგიერთ არხზე. მკვეთრად გაიზარდა (56%-დან 89%-მდე) სალომე ზურაბიშვილის უარყოფითი გაშუქება „რუსთავი 2“-ზე და გრიგოლ ვაშაძის უარყოფითი გაშუქება „ობიექტივზე“ (7%-დან 75%-მდე).

მედიამონიტორინგის მიხედვით, ორი საპრეზიდენტო კანდიდატიდან სალომე ზურაბიშვილს ჯამში უფრო მეტი დრო დაეთმო ვიდრე გრიგოლ ვაშაძეს. სალომე ზურაბიშვილი ყველაზე დიდი ქრონომეტრაჟით „რუსთავი 2“-მა გააშუქა, თუმცა ამ გაშუქების 89% უარყოფითი იყო. ყველაზე დადებითად სალომე ზურაბიშვილი დათმობილი დროის 28%-ით ობიექტივის ეთერში გაშუქდა. თუმცა, დროის თვალსაზრისით ეს დაახლოებით 2 წუთია.

გრიგოლ ვაშაძესაც ყველაზე მეტი დრო"იმედმა" დაუთმო. ყველაზე პოზიტიური გაშუქება კი "რუსთავი 2-ზე" ჰქონდა. ამ კანდიდატისთვის დათმობილი დროის 12% დადებითი იყო. ყველაზე უარყოფითად ვაშაძე „ობიექტივმა“ გააშუქა. ამ არხზე მისთვის დათმობილი დროის 74% უარყოფითი იყო.

„არჩევნების მეორე ტურის წინა პერიოდში აშკარად შესამჩნევი გახდა პრეზიდენტობის კანდიდატების გაშუქების ტონის ცვლილება ზოგიერთ არხზე. მაგალითად, მკვეთრად გაიზარდა (56%-დან 89%-მდე) სალომე ზურაბიშვილის უარყოფითი გაშუქება „რუსთავი 2“-ზე. იგივე მოხდა „ობიექტივზე.“ თუ 28 ოქტომბრამდე ამ არხის საინფორმაციო გამოშვებებში გრიგოლ ვაშაძისთვის დათმობილი დროის მხოლოდ 7% იყო უარყოფითი, მეორე ტურის წინ ეს მაჩვენებელი 74%-მდე გაიზარდა“, - ვკითხულობთ ანგარიშში. მედიამონიტორინგის თანახმად, საინტერესოა მეორე ტურში გადასული საპრეზიდენტო კანდიდატების პირდაპირი და ირიბი გაშუქების მაჩვენებელიც. ეს ინდიკატორი საშუალებას გვაძლევს გავიგოთ, არხი ტრიბუნას უთმობს კონკრეტულ კანდიდატს, თუ მასზე სხვები საუბრობენ.

სალომე ზურაბიშვილი მისთვის დათმობილი დროის ნახევარზე მეტი თავად საუბრობდა (პირდაპირი გაშუქება) „ობიექტივსა“ (57%) და „იმედზე“ (56%), ყველაზე ნაკლებად კი –„რუსთავი 2“-ზე (13%). გრიგოლ ვაშაძეს პირდაპირი გაშუქების ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი (68%) „რუსთავი 2“-ზე ჰქონდა, ყველაზე დაბალი (8%) კი – „ობიექტივზე.“

„რაოდენობრივი მაჩვენებლების ანალიზის შედეგად შეიძლება ვთქვათ, რომ სალომე ზურაბიშვილს მკვეთრად უარყოფითად აშუქებდა მხოლოდ „რუსთავი 2“, დანარჩენ არხებზე მას ძირითად ნეიტრალური გაშუქება ჰქონდა. გრიგოლ ვაშაძეს ყველაზე დადებითად „რუსთავი 2“ აშუქებდა. ვაშაძის შემთხვევაში ყველა არხზე, გარდა „რუსთავი 2“-ისა პოზიტიურ გაშუქებას უარყოფითი გაშუქება სჭარბობდა. ჯამში, ყველა არხის მონაცემებით, მეორე ტურის წინა პერიოდში გრიგოლ ვაშაძე უფრო უარყოფითად შუქდებოდა, ვიდრე მისი ოპონენტი“, - ვკითხულობთ ანგარიშში.

საპრეზიდენტო არჩევნების მედიამონიტორინგის მეორე ტურის ანგარიში დღეს, 6 დეკემბერს გამოქვეყნდა. მაუწყებლების მონიტორინგი გაეროს განვითარების პროგრამის პროექტის ფარგლებში ევროკავშირის ფინანსური დახმარებით საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ ჩაატარა. ანგარიში აერთიანებს კვლევის შედეგეგებს არჩევნების პირველი ტურის დასრულებიდან მეორე ტურის კენჭისყრის დღემდე პერიოდში (29 ოქტომბერი - 27 ნოემბერი).

29 ნოემბერს, კიშინიოვში, მოლდოვაში, გამოვლინდა "ADAMI მედია პრიზი კულტურული მრავალფეროვნების აღმოსავლეთ ევროპაში 2018" კონკურსის ექვსი გამარჯვებული. მათგან ორი საქართველოდანა.

 

კერძოდ:

• ADAMI მედია პრიზის პრემია ახალი ამბებისა და მოკლე არამხატვრული ფილმებისთვის მიენიჭა სალომე ჯაშს ფილმისთვის “ჩასარბენი ციხე”, რომელიც ტელეკომპანია "პირველის” ეთერით გადაიცა და მომზადდა ჟურნალ “ინდიგოს” პროექტისთვის 2008 წლის რუსეთ-საქართველოს ომის 10 წლისთავზე. ოთხწუთიანი ფილმი ნარატივის გარეშე აჩვენებს იმ ადამიანების დრამას, ვისაც საკუთარ მიწაზე ცხოვრების უფლება ოკუპაციის გამო წართმეული აქვს.

• ADAMI მედია პრიზი ონლაინ ვიდეოსთვის მიიღო ანასტასია სლოვინსკაიას “გორანის ცხოვრების წესებმა”- რადიო თავისუფლების Ekhokavkaza.com-ისთვის მომზადებულმა ვიზუალურად მიმზიდველმა ჩანახატმა, რომელიც ამჟამად საქართველოში მცხოვრებ, მომთაბარე ბოშა კაცს ეძღვნება.

დანარჩენი გამარჯვებულები არიან:

✔ ADAMI მედია პრიზი ინფორმაციისთვის (არამხატვრული ფილმები)  - “სოროკას ბოლშოი თეატრი” რეჟისორი - ეუჟენიუ პოპოვიჩი, ტელეკომპანია მოლდოვა 1-ზე გასული ფილმი ბოშების ცხოვრებას განსხვავებულ, პოზიტიურ ჭრილში აჩვენებს.

✔ ADAMI მედია პრიზი გასართობი (მხატვრული ფილმებისთვის)  - “ძვირფასო, მეგობრებო” (Chers Amis) - მოლდოველი ვალერიუ ანდრიცეს მოკლემეტრაჟიანი, მხატვრული ფილმი შთამბეჭდავად გვიამბობს გარდამავალ პერიოდში მცხოვრები პოსტსაბჭოთა საზოგადოების პრობლემებზე. მოქმედება ერთ ოთახში ხდება და დახვეწილი იუმორით და კარგი ოპერატორული ნამუშევრით გამოიჩევა.

✔ ახალგაზრდა ADAMI-ს პრემია მიიღო ნელა ვასილევსკაიამ ბელორუსიდან მინსკის საერთაშორისო კინოფესტივალ "ლისტაპადზე" ნაჩვენები მოკლემეტრაჟიანი მხატვრული ფილმისთვის “მიმოწერის მეგობრები” (Pen Pals). ფილმი გამოირჩევა მაღალპროფესიონალური, თამამი და დინამიური ვიზუალური გადაწყვეტით და ნიჭიერი მსახიობების გუნდით. “მიმოწერის მეგობრები” ბელარუსი ახალგაზრდების და არა მხოლოდ, მნიშვნელოვან პრობლემას-კომუნიკაციის თემას ეხება

✔ ADAMI-ის პრიზი ვებ გვერდისთვის - მიიღო უკრაინელი მიკოლა ჰომანიუკის ვებ-გვერდმა “კულტურის გავლით: სამხრეთ უკრაინის ეთნიკური ტურები”, რომელიც შეიქმნა უკრაინის სოციოლოგიური ასოციაციის ხერსონის რეგიონალური დეპარტამენტისთვის. ამ ვებგვერდზე წარმოდგენილი მრავალფეროვანი მემკვიდრეობა იზიდავს თვალს და ამომწურავად აღწერს ხერსონის რეგიონისა და სამხრეთ უკრაინის ისტორიასა და კულტურას.

ძირითადი პრიზების გარდა ADAMI- მ წელს 5 სპეციალური აღნიშვნის ფილმი დაასახელა:

• “იყო ახალგზარდა აშაღი სარალში” - აზიზ და ალი განიევები, საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტი (GIPA), საქართველო;
• “ოდესელობა ჩემი ეროვნებაა” - ტატიანა სუჩკოვა, ელენა ნემიში, Echo Media, უკრაინა.
• Belsat Music Live - სერჰეი ბუდკინ, ბელსატ TV, ბელორუსი
• ყირიმიდან ციმბირისკენ - როგორ აწმებს რუსეთი უკრინელ აქტივისტებს სენცოვს დაა კოლჩენკოს
• მდინარის გადაღმა - ვებგვერდი-იულია კოტსკაია, ანტონ ტრაფიმოვიჩი, ანდრე შაულიუჰა, რადიო თავისუფლება / ბელარუსის ბიურო

ADAMI Media Prize არის ყველაზე დიდი მედია ჯილდო აღმოსავლეთ ევროპაში, რომელიც კულტურული მრავალფეროვნების გაშუქების მხარდაჭერისთვის არსებობს. ADAMI ევროკავშირის აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნების (სომხეთი, აზერბაიჯანი, ბელარუსი, საქართველო, მოლდოვა, უკრაინა) იმ მედია და ონლაინ პროდუქციას არჩევს, რომლებიც ეხება მრავალფეროვნების, ინტეგრაციისა და მშვიდობიანი თანაარსებობის თემებს.  ა.წ. ოქტომბერში საერთაშორისო ჟიურიმ, რომელიც ოდესაში შეიკრიბა, თექვსმეტი ფილმი და პროექტი შეარჩია, საიდანაც გამოვლინდა ექვსი გამარჯვებული.

2018 წლის გალა ცერემონიალი ჩატარდა ევროსაბჭოს გენერალური მდივნის ტორბიორნ იაგლანდის, მოლდოვას პარლამენტის თავმჯდომარის ანდრიან კანდუსა და მედიის თავისუფლების საკითხებში ეუთო-ს წარმომადგენლის ჰარლემის დეზირის პატრონაჟით. ჰარლემ დეზირმა, მოლდოვას პარლამენტის ვიცე-სპიკერმა ვალერიუ გილეჩიმ, ასევე ევროპარლამენტის საპარლამენტო ასამბლეის თანათავმჯდომარემ რებეკა ჰარმსმა და მოლდოვაში გერმანიის ელჩმა ანგელა გენინგერმა გადასცეს პრიზები გამარჯვებულებს.ADAMI მედია პრიზი აღმოსავლეთ ევროპაში კულტურული მრავალფეროვნებისათვის არსებობს გერმანიის ფედერალური საგარეო სამინისტროს და პროკრედიტ ჰოლდინგის (გერმანია) ფინანსური მხარდაჭერით. ADAMI-ს პარტნიორები არიან EBU-ევროპის მაუწყებელთა კავშირი, ZDF, MDR, DW, Arte და საქართველოს, მოლდოვს, უკრაინის საზოგადოებრივი მაუწყებლები, სომხეთი პირველი არხი და აზერბაიჯანის საზოგადოებრივიტელევიზია İctimai.

სოციალურ მედიაში საპრეზიდენტო არჩევნების წინ შექმნილი, პრეზიდენტობის კანდიდატების მადისკრედიტირებელი გვერდების ნაწილი აღარ იძებნება. გაუქმებული გვერდებიდან ოთხი „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“, ხოლო ერთი „ქართული ოცნების“ საწინააღმდეგო კონტენტს ავრცელებდა.

 

27 ნოემბერს, არჩევნების მეორე ტურამდე ერთი დღით ადრე, მედიაჩეკერმა კონკრეტული კანდიდატის ან პოლიტიკური პარტიის მადისკრედიტირებელი 30-ზე მეტი ფეისბუკ გვერდი აღმოაჩინა. მათ შორის 12, რომელზეც სტატიაშიც გიამბეთ, ბოლო სამი თვის განმავლობაში შეიქმნა. აღნიშნული გვერდები ფოტო და ვიდეო მანიპულაციებით, სიძულვილის ენით, მოწოდებებით, შეურაცხმყოფელი ტექსტებით, დამონტაჟებული მასალებითა და დეზინფორმაციის გავრცელებით ცდილობდნენ ამომრჩეველზე გავლენის მოხდენას.

იხილეთ: სოციალური მედია კანდიდატების დისკრედიტაციისათვის

გაქცეული პრეზიდენტი“, „სტოკჰოლმის სინდრომი“ ფეისბუკში უშუალოდ არჩევნების წინ 20 სექტემბერს და 6 ნოემბერს გამოჩნდა. „მიშა მაზიანი“ და „ტრანსფორმატორი“ კი 2 ივლისს და 12 ივნისს შეიქმნა. აღნიშნულ გვერდებს ის აერთიანებდათ, რომ განსაკუთრებით წინასაარჩევნო პერიოდში გააქტიურდნენ და „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ , მისი ლიდერებისა და პრეზიდენტობის კანდიდატ გრიგოლ ვაშაძის მადისკრედიტირებელ მასალებს ავრცელებდნენ.

28 ნოემბერს საპრეზიდენტო არჩევნებში „ქართული ოცნების“ მიერ მხარდაჭერილმა კანდიდატმა სალომე ზურაბიშვილმა გაიმარჯვა. 29 ნოემბერს კი მისი ოპონენტის - „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ კანდიდატის გრიგოლ ვაშაძის საწინააღმდეგოდ გააქტიურებული ხუთი გვერდი გაუქმდა.

არჩევნების შემდეგ, ფეისბუკში არც „ქართული ოცნების“ საწინააღმდეგოდ შექმნილი გვერდი „ქოცების აღსასრული“ აღარ იძებნება.

მაუწყებლები მკვეთრად პოლარიზებულები და მიკერძოებულები იყვნენ; პრობლემური იყო უფასო სარეკლამო დროს გამოყოფა, რადგან ერთ შემთხვევაში არ დაუთმეს იმ კანდიდატს [„იმედმა“ გრიგოლ ვაშაძეს], რომელსაც კანონით ეკუთვნოდა და მეორე შემთხვევაში დაუთმეს მას [სალომე ზურაბიშვილს], ვისთვისაც გამოყოფას იგივე კანონმდებლობა არ ავალდებულებდათ, - ამ და სხვა მიგნებებზეა საუბარი საერთაშორისო მისიების წინასწარ მოხსენებაში არჩევნების მეორე ტურის მიმდინარეობის შესახებ.

 

ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის (PACE), ევროპარლამენტის (EP), ეუთოს (OSCE), დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისისა (ODIHR) და ეუთოს საპარლამენტო ასამბლეის (OSCE PA) წინასწარი დასკვნა დღეს, 29 ნოემბერს გამოქვეყნდა.

საარჩევნო კოდექსი ეროვნული მაუწყებლებისგან მოითხოვს, უფასო საეთერო დრო პოლიტიკური პარტიების მიერ დასახელებულ იმ კანდიდატებს გამოუყონ, რომლებიც საბიუჯეტო დაფინანსებას იღებენ. კანონში არსებული შეზღუდვების მიუხედავად, მაუწყებლებს უფლება აქვთ უფასო დრო დაუთმონ პარტიის მიერ დასახელებულ კანდიდატს, რომელსაც არჩევნებამდე ერთი თვის განმავლობაში ჩატარებულ საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვაში რესპონდენტთა სულ მცირე ოთხმა პროცენტმა დაუჭირა მხარი.

წინასწარი დასკვნის მიხედვით, მიუხედავად იმისა, რომ ამ დებულებების მიხედვით „ქართული ოცნების“ მიერ მხარდაჭერილ დამოუკიდებელ კანდიდატს უფასო საეთერო დრო არ ეკუთვნის, ყველა ეროვნულმა მაუწყებელმა, „რუსთავი 2“-ისა და ტელეკომპანია „იბერია TV“-ს გარდა, დამოუკიდებელ კანდიდატს თავისი ნებით იმდენივე საეთერო დრო გამოუყო, რამდენიც „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ კანდიდატს, რაც მათი განმარტებით თანაბარი პირობების უზრუნველყოფად გააკეთეს.

ამავე შეფასებაში ნათქვამია, რომ ტელეკომპანია „იმედმა“ უფასო საეთერო დრო არ გამოუყო „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ კანდიდატს, რადგან არხი პარტიას 2007 წელს ტელევიზიაში შეჭრაში დებს ბრალს.

„ორივე ოპონენტმა უფასო და ფასიანი საეთერო დრო ნეგატიური კამპანიისთვის უფრო გამოიყენა, ვიდრე საკუთარი კანდიდატურის რეკლამირებისთვის“, - ვკითხულობთ დასკვნაში.

მედიაგარემოს მკვეთრი პოლარიზება, რაზეც მედიაჩეკერში არაერთი მასალა მომზადდა, საერთაშორისო სადამკვირვებლო ორგანიზაციების შეფასებაშიც მოხვდა. წინასწარ დასკვნაში აღნიშნულია, რომ მედია მონიტორინგის შედეგებით,ძირითადი მედიასაშუალებების მკვეთრი პოლარიზაცია არც მეორე ტურში შეცვლილა.

განსაკუთრებული აქცენტი დოკუმენტში „იმედზე“ კეთდება, „რომელმაც ღიად განაცხადა, რომ აქტიურად იმუშავებდა იმისთვის, რომ ხელი შეეშალა „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ კანდიდატისთვის და საუკეთესო საეთერო დრო და მიმდინარე მოვლენების ამსახველი გადაცემები „ენმ“-სა და მისი კანდიდატის დაგმობას დაეთმო“.

მოხსენების მიხედვით, იმედის მიერ გაშუქებული ახალი ამბების დაახლოებით 34% „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას“ დაეთმო განსაკუთრებულად ნეგატიური ტონით, მაშინ, როცა „ქართული ოცნებას“ და მის მიერ მხარდაჭერილ კანდიდატს შესაბამისად 23% და 9% დაეთმო, ძირითადად დადებითი ან ნეიტრალური ტონით.

„რუსთავი 2-მა“ განსაკუთრებით ძლიერად დაგმო ხელისუფლება, „ქართული ოცნება“ და მის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატი, რომლებსაც შესაბამისად გაშუქების 17%, 32% და 9% დაეთმო, უმეტესწილად ნეგატიურად მაშინ, როცა „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას“ 24% პროცენტი დაეთმო ძირითადად ნეიტრალური ტონით.

სადამკვირვებლო მისიის წინასწარ დასკვნაში ნათქვამია, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებელის „პირველმა არხმა“ მკვეთრად გამოავლინა თავისი მიკერძოებულობა „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა“ და მისი კანდიდატის წინააღმდეგ. ამავე დროს „ქართული ოცნების“ და მის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატის მხარდამჭერა გამოხატა.

„მიუხედავად იმისა, რომ არხმა სამართლიანად გადაანაწილა ახალი ამბების გაშუქების დრო და შესაბამისად დაახლოებით 30-30 პროცენტი დაუთმო ორივეს, „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას“ და „ქართულ ოცნებასა“ და მის მიერ მხარდაჭერილ კანდიდატს ერთად. გაშუქების ტონი მკვეთრად განსხავდებოდა და უმეტესად ნეგატიური იყო „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ მიმართ მაშინ, როცა „ქართული ოცნებისა“ და მის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატის მიმართ უფრო დადებითი ან ნეიტრალური იყო“.

წინასწარ დასკვნაში ვკითხულობთ, რომ

• საზოგადოებრივი მაუწყებლის „პირველმა არხმა“ და ტელეკომპანია „იმედმა“ პოლიტიკური სიახლეების გაშუქებისთვის განკუთვნილი საეთერო დროის ერთი მეოთხედი მთავრობის აქტივობების გაშუქებას დაუთმო და ყურადღება გაამახვილა მთავრობის მიერ ინიცირებულ სამომავლო სოციალურ პროგრამებზე.

• ტელეკომპანია „პირველმა“ თავის საინფორმაციო გადაცემებში ორივე პარტიისა და ორივე კანდიდატს შედარებით ნეიტრალური და ფაქტებზე დაფუძნებული გაშუქება შემოგვთავაზა. მათი ტოკ-შოუები „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა“ და „ქართული ოცნების“ წარმომადგენლებს შორის გამართული ცხარე და ემოციური დისკუსიების პლატფორმად გადაიქცა.

• „აჭარის ტელევიზიის“ გაშუქება უმეტესწილად ნეიტრალური იყო, თუმცა არხმა „ქართულ ოცნებასა“ და მის მიერ მხარდაჭერილ კანდიდატს ბევრად მეტი დრო დაუთმო, შესაბამისად 27% და 4% მაშინ, როცა „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას“ მხოლოდ 19% დაეთმო.

კიდევ ერთი მიგნება, რაზეც დასკვნაში ვკითხულობთ, არის არჩევნების მეორე ტურში მედიის მარეგულირებელი დებულებების ბუნდოვანება.

„30 ოქტომბერს საქართველოს ეროვნული კომუნიკაციების კომისიამ მაუწყებლებს აცნობა, რომ საარჩევნო საკითხებთან დაკავშირებული ყველა რეგულაცია ძალაში შევიდოდა მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ცენტრალური საარჩევნო კომისია არჩევნების მეორე ტურის ჩატარების თარიღს ოფიციალურად გამოაქვეყნებდა. ნათელი რეგულაციების არ არსებობის პირობებში, მაუწყებელთა უმეტესობამ არჩია მედიის მარეგულირებლისეული ინტერპრეტაცია გაეთვალისწინებინა და მეორე ტურის ჩატარების თარიღის ოფიციალურ გამოცხადებამდე ეთერში არ გაეშვა წინასაარჩევნო კამპანიის მასალები. ამ პროცესმა ამ მაუწყებლებზე წინასაარჩევნო კამპანიის წარმოების შესაძლებლობები შეზღუდა. თუმცა, „რუსთავი 2“-მა „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ უფასო და ფასიანი პოლიტიკური რეკლამების ეთერში გაშვება 10 ნოემბერს დაიწყო, განაცხადა რა, რომ ამ სფეროში რეგულაციების ნაკლებობა მათ წინასაარჩევნო კამპანიის მასალების ეთერში გაშვებას არ უზღუდავდა“, - ვკითხულობთ დოკუმენტში.

2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების პირველი ტურის შედეგებმა, რომლის მიხედვითაც, ქართული ოცნებისა და ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის მხარდაჭერილმა კანდიდატებმა ამომრჩევლის თითქმის თანაბარი მხარდაჭერა მოიპოვეს, გავლენა არა მხოლოდ ქვეყნის ზოგად პოლიტიკურ კლიმატზე, არამედ მედიაგარემოზეც მოახდინა.

ისედაც პოლარიზებული და საპრეზიდენტო კანდიდატების ნეგატიურად წარმოჩენაზე ორიენტირებული წამყვანი მედიასაშუალებები კიდევ უფრო რადიკალურები გახდნენ. რადიკალიზაცია, რიგ შემთხვევაში, საეთერო ბადის შეცვლით, რიგ შემთხვევაში კი, კიდევ უფრო აგრესიული პოლიტიკური მესიჯების გაჟღერებით გამოიხატა.

არჩევნების მეორე ტურის წინ წამყვანი ტელეკომპანიების ეთერში ვიხილეთ პოლიტიკური სუბიექტების საწინააღმდეგოდ ვიზუალური მანიპულაციების გამოყენების პრაქტიკა. ასევე, მედიასაშუალებებმა აქტიურად განაგრძეს წინასწარ შერჩეული მესიჯბოქსების მეშვეობით მაყურებლებში მოწინააღმდეგე პოლიტიკური ბანაკის დისკრედიტაცია.


არჩევნების პირველი ტურის შედეგების გამოცხადებისთანავე, ხელისუფლებისადმი ლოიალურად განწყობილმა ტელეკომპანია „იმედმა“ საგანგებო რეჟიმში მაუწყებლობა დააანონსა. საგანგებო რეჟიმი საინფორმაციო-ანალიტიკურ გადაცემებში ოპოზიციური საპრეზიდენტო კანდიდატისა და მისი პოლიტიკური გუნდის მიმართ ნეგატიური შინაარსის მქონე მესიჯების უფრო ინტენსიურად გაჟღერებით და სათერო ბადეში ახალი სატელევიზიო ტოქშოუს „იმედი Live”-ის დამატებით გამოიხატა.

ტელეკომპანია „იმედის“ მთავარმა საინფორმაციო გამოშვებამ („ქრონიკა 20:00 საათზე“) არჩევნების მეორე ტურის გამოცხადებისთანავე, საგანგებო რეჟიმში, აქტიურად დაიწყო გრიგოლ ვაშაძისა და მისი გარემოცვის საქმიანობის, წარსული ცხოვრებისა და მათი გუნდის შესახებ სიუჟეტების მზადება.

საინფორმაციო გამოშვებებში გახშირდა 2003 წლიდან 2012 წლამდე მომხდარი მოვლენების გახსენება, იმ მოვლენების ხელახალი გაშუქება, რაც ნაციონალური მოძრაობის ხელისუფლების მიერ ძალაუფლების გადაჭარბებას და ადამიანის უფლებების დარღვევას უკავშირდებოდა. განსაკუთრებული აქცენტი კეთდებოდა: გრიგოლ ვაშაძის ბიოგრაფიაში რუსულ კვალზე; მისი გაპრეზიდენტების შემთხვევაში ყოფილი მაღალჩინოსნების შეწყალებაზე; მის გუნდში მყოფ პოლიტ-ტექნოლოგებსა და სავარაუდო რევოლუციურ სცენარზე, რომელიც ტელეკომპანიის რწმენით შესაძლოა ნაციონალურმა მოძრაობამ განახორციელოს საქართველოში.

ხშირად მზადდებოდა საპასუხო სიუჟეტები ინფორმაციაზე, რომელიც კონკურენტი ტელევიზიის რუსთავი 2-ის საინფორმაციო გამოშვებებით ჟღერდებოდა, ან ოპოზიის წარმომადგენლები ავრცელებდნენ.

არხზე ხშირად ჩნდებოდნენ ხელისუფლების წარმომადგენლები, რომელთანაც ტელეკომპანიის წამყვანებს ვრცელი ინტერვიუები ჰქონდათ, მაგალითად კახი კალაძესთან, დავით სერგეენკოსთან, მაია ცქიტიშვილთან, ბიძინა ივანიშვილთან, ივანე მაჭავარიანთან. ინტერვიუების მიმდინარეობისას მთავრობის წარმომადგენლებს ჰქონდათ საშუალება საუბარი იმ მიმართულებით წაეყვანათ, რომელიც მათთვის იქნებოდა მომგებიანი.

ჟურნალისტები არ გამოირჩეოდნენ მათდამი კრიტიკულობით და უმეტესწილად ღია ტრიბუნას აძლევდნენ პოლიტიკოსებს, რომ საკუთარი დღის წესრიგით ემოქმედათ, დაეფიქსირებინათ მათი პოზიციები და მათი საპრეზიდენტო კანდიდატის სასარგებლო ინფორმაცია გაეჟღერებინათ.

მაგალითად, გადაცემაში „პირისპირ“, 13 ნოემბერს, ორ მინისტრს დავით სერგეენკოსა და მაია ცქიტიშვილს, წამყვანი ძირითადად მხოლოდ ნაციონალური მოძრაობის სავარაუდო რევოლუციური სცენარის შეფასებასა და მთავრობის სამომავლო გეგმებზე ესაუბრა. გადაცემის დროს ნახსენები იყო არაერთი სოციალური პრობლემა, თუმცა აღნიშნულ პრობლემებზე საუბარი მხოლოდ პრობლემების ხსენებით შემოიფარგლებოდა, რის შემდგომაც მთავრობის წარმომადგენელს შეეძლო ინტერვიუ სასურველი მიმართულებით, სამომავლო ინიციატივებზე საუბრით გაეგრძელებინა.

10 ნოემბერს შაბათის ქრონიკის მთავარი სტუმარი თბილისის მერი კახი კალაძე იყო. ამ დღეს თბილისში, პარლამენტის შენობის წინ, ზაზა სარალიძისა და მალხაზ მაჩალიკაშვილის სოლიდარობის აქცია მიმდინარეობდა. ინტერვიუს პარალელურად, აქციაზე სიტუაცია რამდენჯერმე დაიძაბა, თუმცა გადაცემის წამყვანს ერთხელაც არ დაუსვამს შეკითხვა ქალაქის მერისათვის პარლამენტის წინ მიმდინარე მოვლენებზე. სამაგიეროდ კახი კალაძემ საკმაოდ ვრცლად ისაუბრა ნაციონალური მოძრაობისა და გრიგოლ ვაშაძის მისეულ შეფასებებსა თუ ქალაქის მერიისა და მმართველი გუნდის გეგმებზე.

მსგავსი პათოსის ინტერვიუ ჩაიწერა „ქართული ოცნების“ ხელმძღვანელთან ბიძინა ივანიშვილთან ტელეკომპანიის საგანგებოდ შექმნილ გადაცემაში „იმედი LIVE”, რომელსაც ჟურნალისტი თეონა გეგელია და ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობის ყოფილი პოლიტიკური მდივანი ნიკოლოზ ლალიაშვილი უძღვებიან. ინტერვიუს ძირითადი ნაწილი დაეთმო ივანიშვილის მოლოდინებს არჩევნების პირველ ტურზე; მის შეფასებებს - რა მოხდება თუ მეორე ტურში გაიმარჯვებს გრიგოლ ვაშაძე; არის თუ არა მოსალოდნელი არეულობა, თუ სალომე ზურაბიშვილი გაიმარჯვებს; გეგმავს თუ არა მთავრობა დამატებითი ნაბიჯების გადადგმას ჭარბვალიანობის შესამცირებლად და ა.შ.

„ნაციონალური მოძრაობისადმი“ კრიტიკული ტონი და „ქართული ოცნებისადმი“ ლოიალობა ცალკეული შემთხვევა არ ყოფილა და შეიძლება ითქვას, რომ ეს მოტივი „იმედი LIVE”-ის ეთერში გასვლას ლაიტმოტივად გასდევს. როგორც წამყვანმა თეონა გეგელიამ პირველ გადაცემაშივე აღნიშნა, კონკრეტული პოლიტიკური ძალის საწინააღმდეგოდ სატელევიზიო გადაცემის წაყვანა არც მისთვის იყო „კომფორტული მდგომარეობა“, თუმცა განმარტა, რომ „ამ ძალის [ნაციონალური მოძრაობის] ხელისუფლების რომელიმე შტოსთან მოახლოვების წინააღმდეგ პოზიციონირება არის ამ ტელეკომპანიის ღირებულებითი არჩევანი და ჩემი პირადი არჩევანიც.“

გადაცემის წამყვანები ძირითადად მიმდინარე კვირის აქტუალურ საკითხებს განიხილავენ ხოლმე და არ ერიდებიან შეფასებების გაკეთებას ნაციონალური მოძრაობისა და მისი საპრეზიდენტო კანდიდატის გრიგოლ ვაშაძის საწინააღმდეგოდ, თუმცა „იმედი LIVE”-დან ვერ მოისმენთ ხელისუფლებისადმი კრიტიკულ პოზიციას. ერთადერთი საყვედური რომელიც ხელისუფლების მისამართით ისმის, არის ის, რომ „ქართულმა ოცნებამ“ საკმარისი რაოდენობის ამომრჩევლის განაწყენება მოახერხა 2012 წლიდან დღემდე, საიმისოდ, რომ მათ მხარდაჭერილ კანდიდატს პირველ ტურში ვერ გაემარჯვა. ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა და გრიგოლ ვაშაძის შესახებ კი ძირითადად შემდეგი მესიჯები ტრიალებს - „მტერი“, „ტერორისტული ორგანიზაცია“, „რევოლუციური სექტა“ „რუსული პროექტი“ და ა.შ. გადაცემაში ასევე იყენებენ გრაფიკულ მანიპულაციებს, როგორიცაა ვაშაძის რუსეთის დროშის ფონზე გამოსახვა (სალომე ზურაბიშვილის კი საფრანგეთის დროში) და სისხლისფრად შეღებილი ნიაღვრის ნაკადით ნაციონალური მოძრაობის ხელისუფლებასთან დაკავშირებული ჩინოვნიკების გამოსახულებების გადაფარვა.





აუცილებლად უნდა ითქვას ისიც, რომ გადაცემაში დრო და დრო ისმის კრიტიკული მოსაზრებები ხელისუფლების მისამართით, თუმცა ამ მოსაზრებების ავტორები მხოლოდ გადაცემის სტუმრები არიან, მაგალითად: დავით უსუფაშვილი, პაატა ზაქარეიშვილი, კობა დავითაშვილი და ა.შ. აღნიშნული სტუმრები არ გამოირჩევიან ნაციონალური მორაობისადმი ლოიალურობით, თუმცა ისინი კრიტიკულად არიან განწყობილი ხელისუფლების მიმართაც. ასევე, გადაცემის წამყვანების თქმით, ისინი არაერთხელ შეეცადნენ, რომ ოპოზიციის საპრეზიდენტო კანდიდატი გადაცემაში მიეწვიათ, თუმცა გრიგოლ ვაშაძემ მათ შეთავაზებას ყველა ჯერზე უარით უპასუხა.

გადაცემა „იმედი LIVE” თავისი ფორმატითა და შინაარსით ტელეკომპანია „იმედზე“, ნაწილობრივ, რუსთავი 2-ის გადაცემა „კვირის აქცენტებს“ წააგავს, თუმცა საწინააღმდეგო პოლიტიკური პოლუსითა და ნაკლები უცენზურო გამონათქვამით. რუსთავი 2-ის აღნიშნული გადაცემის შესახებ, მედიაჩეკერმა რამდენიმე დღის წინაც მოამზადა მასალა, რომელშიც უფრო დეტალურად შეგიძლიათ იხილოთ, თუ რა თემებს და როგორ აშუქებენ არხის გენერალური დირექტორი და მისი თანაწამყვანი. თუმცა, ზოგადად უნდა ითქვას, რომ ეს გადაცემა არჩევნების მეორე ტურის მოახლოებასთან ერთად უფრო და უფრო ხშირად გადის ეთერში და უფრო და უფრო რადიკალური გახდა.

მაგალითად, ნიკა გვარამიამ, თავისივე თანაწამყვანის პროტესტის მიუხედავად, ტელევიზიის ეთერთი ისაუბრა მოარულ ჭორებზე ერთ-ერთი საპრეზიდენტო კანდიდატის პირადი ცხოვრების შესახებ, რასაც საზოგადოების არაერთგვაროვანი გამოხმაურება მოჰყვა.

იმავე წამყვანმა, რამდენიმე კვირით ადრე, ფოტოგრაფ იური მეჩითოვს Aljazeera-ს დოკუმენტურ ფილმში გამოთქმული მოსაზრებების გამო აგინა, შემდეგ კი მეჩითოვის თემა სალომე ზურაბიშვილის საარჩევნო კამპანიას დაუკავშირა, ვინაიდან ფოტოგრაფი სწორედ „ქართული ოცნების“ საპრეზიდენტო კანდიდატის მხარდამჭერია. გადაცემაში კვლავაც მხოლოდ ხელისუფლებისადმი ანტაგონისტურად განწყობილი პოლიტიკური სუბიექტები და საჯარო ფიგურები ხვდებიან ხოლმე სტუმრად და წამყვანების შეფასებებიც რადიკალურია როგორც სალომე ზურაბიშვილის, ისე „ქართული ოცნების“ მისამართით.



რადიკალური იყო გამოხატვის ფორმები გადაცემაში კურიერი P.S., სადაც 18 ნოემბერს ეთერში წამყვანის ნაცვლად მაყურებელი სხვადასხვა პოლიტიკოსის სხეულისაგან შემდგარ ფიგურებს უყურებდა. გადაცემის რედაქციის გადაწყვეტილება სალომე ზურაბიშვილის ტანზე მიერთებული ბიძინა ივანიშივლის, ირაკლი კობახიძისა თუ კახი კალაძის გამოსახულებებით წაეყვანათ პირდაპირი ეთერი, რამდენიმე დღით ადრე, ხელისუფლების მხარდაჭერილი კანდიდატის „ქართული ოცნების“ სხვადასხვა პოლიტიკური სახის პოსტერებით ჩანაცვლებას უკავშირდებოდა. ვიზუალური მანიპულაციით ტელეკომპანია შეეცადა, რომ კონკრეტული საპრეზიდენტო კანდიდატის დისკრედიტაცია მოეხდინა.

რუსთავი 2-ის მთავარი საინფორმაციო გამოშვება კი კვლავინდებურად მაქსიმალურად კრიტიკულია ხელისუფლებისა და მისი მხარდაჭერილი კანდიდატის მიმართ. არჩევნების მეორე ტურის გამოცხადებიდან მალევე, „კურიერმა“ სხვადასხვა წყაროზე დაყრდნობით, აქტიური დაიწყო, ხელისუფლების მიერ მთელი ქვეყნის მასშტაბით ამომრჩევლებზე ზეწოლის თუ მათ ნებაზე ზეგავლენის მცდელობების შესახებ ამბების მოძიება და გაშუქება. ასევე, საინფორმაციო გამოშვება განსაკუთრებულად უთმობდა ყურადღებას ხელისუფლებისადმი და სალომე ზურაბიშვილისადმი განსაკუთრებულად კრიტიკულად განწყობილი სუბიექტების გაშუქებას, იქნებოდა ეს არასამთავრობო სექტორი, ყოფილი სამხედრო მაღალჩინოსნები თუ ერთ დროს ქართული ოცნების აქტიური მხადამჭერები, რომლებიც ამჟამად ხელისუფლებას სხვადასხვა ბრალდებას უყენებენ.

რაც შეეხება რუსთავი 2-ის ტოქ შოუ „არჩევანს“, საპრეზიდენტო არჩევნების პირველი ტურიდან მეორე ტურამდე სულ 7 გადაცემა გავიდა. ამათგან ერთი გადაცემა დაეთმო „ხალხის ხმას“, სადაც როგორც წესი, საქართველოს სხვადასხვა რეგიონიდან მოსახლეობის კომენტარებია ხოლმე თავმოყრილი მიმდინარე აქტუალურ საკითხებზე. ერთი გადაცემა მთლიანად დაეთმო ოპოზიციურ გაერთიანებას „ძალა ერთობაშია“. არჩევნების მეორე ტურის წინა ღამეს კი გადაცემაში საზოგადოების სხვადასხვა სფეროს წარმომადგენლები იყვნენ გადაცემაში მიწვეულნი, თუმცა აღსანიშნავია რომ ამ ადამიანების უმეტესობა ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის კადიდატის მხარდამჭერები ან სახელისუფლებო კანდიდატისადმი უკიდურესად კრიტიკულად განწყობილები იყვნენ. დარჩენილი გადაცემების სათაურები („წართმეული არჩევანი; რატომ გვაშინებს ოცნება“, „ივანიშვილის ძველი გვარდია“, „მზადება გაყალბებისთვის“) კი თავისთავად მეტყველებს გადაცემების პათოსზე.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხზე მთავარი ცვლილება საარჩევნო ტურებს შორის იყო ანალიტიკური გადაცემა „საპრეზიდენტო არჩევნები 2018“, რომელიც ყოველდღე გადიოდა ეთერში შაბათ-კვირის გარდა. გადაცემა მიჰყავდა ოთხ წამყვანს, საზოგადოებრივი მაუწყებლის ჟურნალისტებსა და ანალიტიკოსებს. როგორც პირველი არხის ვებგვერდზეა მითითებული, სულ 16 გადაცემა გავიდა ეთერში, რომელთაგან ორი შედარებით დიდ აუდიტორიას მასპინძლობდა და სადაც ახალგაზრდებს ჰქონდათ საშუალება თავიანთი მოსაზრებები დაეფიქსირებინათ მიმდინარე სოციალურ-პოლიტიკურ მოვლენებსა და არჩევნებზე.

ზოგადად, გადაცემა „იმედისა“ და რუსთავი 2-ის ტოქ შოუებთან შედარებით, უფრო მრავალფეროვანი და ნაკლებად სენსაციური იყო. მაყურებელს ჰქონდა საშუალება, რომ მშვიდად მოესმინა თითოეული წამყვანისა თუ სტუმრის პოზიცია. თუმცა, გადაცემის სტუმრებს შორის ჭარბობდა ხელისუფლების მომხრე ან ნაციონალური მოძრაობისადმი მკვეთრად ანტაგონისტურად განწყობილი პოლიტიკოსები, სახელმწიფო მოხელეები ან საზოგადოების სხვადასხვა სფეროს წარმომადგენლები (რამდენიმე მინისტრი, პრემიერ-მინისტრი, გოგა ხაინდრავა, ხათუნა ხოფერია, ზაზა შათირიშვილი, ნაირა გელაშვილი და ა.შ.). გადაცემაში სტუმრად ასევე ჰყავდათ სალომე ზურაბიშვილისა და ქართული ოცნებისადმი კრიტიკულად განწყობილი პოლიტიკოსები (მაგ. რომან გოცირიძე, გიორგი ვაშაძე, თამარ ჩერგოლეიშვილი) ანდა საჯარო ფიგურები, რომლებიც კრიტიკულად არიან განწყობილნი როგორც სახელისუფლო, ისე ოპოზიციური საპრეზიდენტო კანდიდატებისადმი (დავით უსუფაშვილი, ნინო ბურჯანაძე, ზურაბ ჯაფარიძე).



გადაცემა არ გამოირჩეოდა სიმწვავით სახელმწიფო მოხელეების ინტერვიუირებისას. განსაკუთრებით უნდა გამოიყოს პრემიერ-მინისტრის მამუკა ბახტაძის სტუმრობა, რომელთან ჩატარებული ინტერვიუც ძირითადად შეეხებოდა მთავრობის ინიციატივას, საბანკო ვალდებულებებზე დაწესებული შეღავათების შესახებ. გადაცემის წამყვანებს არ დაუსვამთ მწვავე შეკითხვები პრემიერ-მინისტრისათვის და ნაცვლად ოპონირების რეჟიმისა, ბახტაძეს საშუალება ჰქონდა, რომ ერთსაათიანი ეთერის განმავლობაში უბრალოდ საკუთარი საქმიანობისა და მთავრობის პრომოუშენით დაკავებულიყო.