20.11.2020
"მთავარი არხი" სრულად უერთდება ქართველი ხალხისა და ოპოზიციის პროტესტს და ჩვენი სარედაქციო გადაწყვეტილებით, ხვალ, არხის საინფორმაციო სამსახური არ გააშუქებს "ქართული ოცნების" მიერ დაგეგმილ სპექტაკლს, სახელწოდებით - მეორე ტური", - განაცხადა საინფორმაციო გამოშვების წამყვანმა დიკო ჯოჯუამ. მისმა თანაწამყვანმა პაატა იაკობაშვილმა კი მაყურებელთან დამშვიდობებამდე მათ მიმართა, რომ შეუერთდნენ პროტესტს და არ წავიდნენ ხვალ არჩევნებზე.
შეგახსენებთ, ხვალ, 22 ნოემბერს, 14 მაჟორიტარულ ოლქში არჩევნების მეორე ტური იმართება. ოპოზიცია არჩევნებში მონაწილეობას არ აპირებს და თავის ელექტორატსაც მიმართავს, არ წავიდნენ საარჩევნო უბნებზე.
![„ტვ პირველმა“ ფეისბუკზე მოიხადა ბოდიში მშობლების მკვლელობის საქმეზე
ბრალდებულის ნაცვლად, ეთერში უდანაშაულო ადამიანის ფოტოს არასწორად
ჩვენების გამო. კაცი, რომელიც ფოტოზე იყო გამოსახული ითხოვს,
ტელეკომპანიამ ბოდიში სატელევიზიო ეთერში მოიხადოს.
„ოჯახის წევრებმა ტელევიზორიდან გაიგეს და ძალიან ინერვიულეს. დედა
ისედაც ავადმყოფობს და შეუძლოდ გახდა“ - ამბობს 29 წლის კაცი, რომლის
ფოტოც „ტვ პირველმა“ არასწორად, სავარაუდო დამნაშავის ფოტოს ნაცვლად
აჩვენა ეთერში.
რა მოხდა?
28 აპრილს „ტვ პირველის“ ეთერში გავიდა სიუჟეტი განზრახ მკვლელობის
ბრალდებით დაკავებული კაცის შესახებ.
საინფორმაციო გამოშვების წამყვანი და ჟურნალისტი ყვებოდნენ, რომ
„შვილმა დედ-მამა იარაღით მოკლა. დანაშაულის დასაფარად კი, სახლში
ხანძარი გააჩინა და მშობლების ცხედრები დაწვა“.
ბრალდებულის საჩვენებლად, ეთერში გასული ფოტოებიდან ერთ-ერთზე
ასახული იყო სხვა ადამიანი, რომელსაც დანაშაულთან არანაირი კავშირი არ
აქვს.
ბრალდებული, სასამართლოს განაჩენამდე, ეთერში გამოაცხადეს
მკვლელად და გაასაჯაროეს მისი სახელი, გვარი და ფოტოები.
დაახლოებით 4 საათის შემდეგ, „ტვ პირველმა“ ფეისბუქის გვერდზე ატვირთა
ეთერში შეცდომით გაშვებული ფოტო და ადრესატს ბოდიში მოუხადა.
რა პრობლემაა?
1. უდანაშაულობის პრეზუმფცია
მიუხედავად იმისა, სასამართლოს განაჩენი ჯერ არ არის ცნობილი,
წამყვანმა და ჟურნალისტმა ბრალდებული წინასწარ მკვლელად გამოაცხადეს
და ეთერში დანაშულის დეტალებს ყვებოდნენ.
სტანდარტის მიხედვით, პირი უდანაშაულოდ ითვლება, ვიდრე მისი
დამნაშავეობა არ დამტკიცდება სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული
გამამტყუნებელი განაჩენით.
2. იდენტიფიცირება
დანაშაულისა და ანტისოციალური ქმედების გაშუქებისას, მედიამ თავი
უნდა აარიდოს სავარაუდო დამნაშავის, ბრალდებულის ან მსჯავრდებულის
იდენტიფიცირებას, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მისი სახელი
საზოგადოებისთვის ცნობილია ან საქმე საზოგადოებრივი ინტერესის
მქონეა.
რას ამბობს „ტვ პირველის“ საინფორმაციო სამსახურის
უფროსი?
„ეს არის ყველა ქართული მედიასაშუალების ერთიანი დამკვიდრებული
პრაქტიკა, რომლითაც ხელმძღვანელობს ქართული მედია. ალბათ, გაქვთ
ინფორმაცია, რომ მხოლოდ „ტვ პირველი“ არ ასახელებს გვარს, სახელს
ადამიანისას, არ იყენებს ფოტოს. ეს, ზოგადად, დისკუსიის საგანია. ეს
შეიძლება იყოს კონფერენციის საგანი. მაგალითად, მოაწყეთ [ჟურნალისტური
ეთიკის ქარტიამ] კონფერენცია ამ საკითხთან დაკავშირებით - ხომ არ უნდა
შეიმუშავოს ქართულმა მედიამ რაიმე ახალი სტანდარტი? ეს არის
გრძელვადიანი მსჯელობის საგანი, რომელზეც, ახლა, სამწუხაროდ ვერ
გიპასუხებთ“ - ამბობს ნოდარ მელაძე
ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის სტანდარტი კრიმინალის გაშუქების
შესახებ
ქარტიის კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო
წესების მიხედვით, მედიას უნდა ესმოდეს ის რისკი, რასაც
ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელება გამოიწვევს.
მედიამ უნდა გაითვალისწინოს, რომ:
ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელებამ შესაძლებელია
გამოიწვიოს აგრესია საზოგადოებაში როგორც მის, ისე მისი ახლობლების
მიმართ.
მედიამ უნდა მიიღოს ყველა გონივრული ზომა ადამიანის
რეპუტაციისათვის გაუმართლებელი ზიანის მიყენების თავიდან
ასაცილებლად
შესწორების სტანდარტი
„ტვ პირველმა“ ეთერში შეცდომით გაშვებული ფოტოს გამო, ადრესატს ბოდიში
ფეისბუქის გვერდზე მოუხადა.
კაცი, რომლის ფოტოც ეთერში არასწორად აჩვენეს, ითხოვს რომ „ტვ
პირველმა“ იმავე საინფორმაციო გამოშვებაში აღიაროს დაშვებული შეცდომა
და ბოდიში საჯაროდ მოიხადოს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, არხის
წინააღმდეგ ქარტიას და სასამართლოს მიმართავს.
დაშვებულ შეცდომაზე ტელეკომპანიას საინფორმაციო ეთერში განმარტება
ჯერჯერობით არ გაუკეთებია.
შესწორების სტანდარტის მიხედვით:
მაუწყებელმა ღიად და დაუყოვნებლივ უნდა განაცხადოს დაშვებული
შეცდომის შესახებ და თანაზომადი ფორმით შეასწოროს ის.
მაგალითად, თუ შეცდომა დაუშვეს პრაიმ ტაიმში, მთავარ საინფორმაციო
გამოშვებაში, ინფორმაცია ამავე გადაცემაში მეორე დღეს უნდა გავიდეს.
თუმცა, რა არის თანაზომადი შესწორება, ეს კონკრეტულ შემთხვევაზეა
დამოკიდებული.
საკითხის აქტუალობიდან გამომდინარე შესაძლებელია, დაზუსტება
უმჯობესი იყოს არა შემდეგ დღეს იმავე გადაცემაში, არამედ უახლოეს
მომდევნო გადაცემაში.
მასალის დროულად გასასწორებლად, შესაძლებელია, გამოიყენოთ
მაუწყებლის ოფიციალური გვერდი
ინტერნეტში.ეთერში გასული შესწორებული ვიდეო-მასალა ახალი
რედაქციით უნდა აიტვირთოს ოფიციალური ვებსაიტზე და ასევე, შესწორდეს
ყველა პლატფორმაზე.
ნოდარ მელაძე ამბობს, რომ არხის შიდა რეგულირების ორგანოს
გადაწყვეტილების შესაბამისად იმოქმედებენ:
„მსგავს საკითხებზე, დადგენილი პრაქტიკის შესაბამისად, მსჯელობს შიდა
რეგულირების ორგანო. შესაბამისად, შიდა რეგულირების ორგანოს
გადაწყვეტილებას დაემორჩილება საინფორმაციო სამსახური.“ - ამბობს ტვ
პირველის საინფორმაციო სამსახურის უფროსი.
რედაქტორის შენიშნვა: მთავარი საინფორმაციო გამოშვების
გასვლის შემდეგ, მასალა განახლდება](https://cdn.gweb.ge/buffer/1001663/pictures/category/3f1c6e506cb06804a2b6d664ac791600.jpg "„ტვ პირველმა“ ფეისბუკზე მოიხადა ბოდიში მშობლების მკვლელობის საქმეზე
ბრალდებულის ნაცვლად, ეთერში უდანაშაულო ადამიანის ფოტოს არასწორად
ჩვენების გამო. კაცი, რომელიც ფოტოზე იყო გამოსახული ითხოვს,
ტელეკომპანიამ ბოდიში სატელევიზიო ეთერში მოიხადოს.
„ოჯახის წევრებმა ტელევიზორიდან გაიგეს და ძალიან ინერვიულეს. დედა
ისედაც ავადმყოფობს და შეუძლოდ გახდა“ - ამბობს 29 წლის კაცი, რომლის
ფოტოც „ტვ პირველმა“ არასწორად, სავარაუდო დამნაშავის ფოტოს ნაცვლად
აჩვენა ეთერში.
რა მოხდა?
28 აპრილს „ტვ პირველის“ ეთერში გავიდა სიუჟეტი განზრახ მკვლელობის
ბრალდებით დაკავებული კაცის შესახებ.
საინფორმაციო გამოშვების წამყვანი და ჟურნალისტი ყვებოდნენ, რომ
„შვილმა დედ-მამა იარაღით მოკლა. დანაშაულის დასაფარად კი, სახლში
ხანძარი გააჩინა და მშობლების ცხედრები დაწვა“.
ბრალდებულის საჩვენებლად, ეთერში გასული ფოტოებიდან ერთ-ერთზე
ასახული იყო სხვა ადამიანი, რომელსაც დანაშაულთან არანაირი კავშირი არ
აქვს.
ბრალდებული, სასამართლოს განაჩენამდე, ეთერში გამოაცხადეს
მკვლელად და გაასაჯაროეს მისი სახელი, გვარი და ფოტოები.
დაახლოებით 4 საათის შემდეგ, „ტვ პირველმა“ ფეისბუქის გვერდზე ატვირთა
ეთერში შეცდომით გაშვებული ფოტო და ადრესატს ბოდიში მოუხადა.
რა პრობლემაა?
1. უდანაშაულობის პრეზუმფცია
მიუხედავად იმისა, სასამართლოს განაჩენი ჯერ არ არის ცნობილი,
წამყვანმა და ჟურნალისტმა ბრალდებული წინასწარ მკვლელად გამოაცხადეს
და ეთერში დანაშულის დეტალებს ყვებოდნენ.
სტანდარტის მიხედვით, პირი უდანაშაულოდ ითვლება, ვიდრე მისი
დამნაშავეობა არ დამტკიცდება სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული
გამამტყუნებელი განაჩენით.
2. იდენტიფიცირება
დანაშაულისა და ანტისოციალური ქმედების გაშუქებისას, მედიამ თავი
უნდა აარიდოს სავარაუდო დამნაშავის, ბრალდებულის ან მსჯავრდებულის
იდენტიფიცირებას, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მისი სახელი
საზოგადოებისთვის ცნობილია ან საქმე საზოგადოებრივი ინტერესის
მქონეა.
რას ამბობს „ტვ პირველის“ საინფორმაციო სამსახურის
უფროსი?
„ეს არის ყველა ქართული მედიასაშუალების ერთიანი დამკვიდრებული
პრაქტიკა, რომლითაც ხელმძღვანელობს ქართული მედია. ალბათ, გაქვთ
ინფორმაცია, რომ მხოლოდ „ტვ პირველი“ არ ასახელებს გვარს, სახელს
ადამიანისას, არ იყენებს ფოტოს. ეს, ზოგადად, დისკუსიის საგანია. ეს
შეიძლება იყოს კონფერენციის საგანი. მაგალითად, მოაწყეთ [ჟურნალისტური
ეთიკის ქარტიამ] კონფერენცია ამ საკითხთან დაკავშირებით - ხომ არ უნდა
შეიმუშავოს ქართულმა მედიამ რაიმე ახალი სტანდარტი? ეს არის
გრძელვადიანი მსჯელობის საგანი, რომელზეც, ახლა, სამწუხაროდ ვერ
გიპასუხებთ“ - ამბობს ნოდარ მელაძე
ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის სტანდარტი კრიმინალის გაშუქების
შესახებ
ქარტიის კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო
წესების მიხედვით, მედიას უნდა ესმოდეს ის რისკი, რასაც
ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელება გამოიწვევს.
მედიამ უნდა გაითვალისწინოს, რომ:
ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელებამ შესაძლებელია
გამოიწვიოს აგრესია საზოგადოებაში როგორც მის, ისე მისი ახლობლების
მიმართ.
მედიამ უნდა მიიღოს ყველა გონივრული ზომა ადამიანის
რეპუტაციისათვის გაუმართლებელი ზიანის მიყენების თავიდან
ასაცილებლად
შესწორების სტანდარტი
„ტვ პირველმა“ ეთერში შეცდომით გაშვებული ფოტოს გამო, ადრესატს ბოდიში
ფეისბუქის გვერდზე მოუხადა.
კაცი, რომლის ფოტოც ეთერში არასწორად აჩვენეს, ითხოვს რომ „ტვ
პირველმა“ იმავე საინფორმაციო გამოშვებაში აღიაროს დაშვებული შეცდომა
და ბოდიში საჯაროდ მოიხადოს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, არხის
წინააღმდეგ ქარტიას და სასამართლოს მიმართავს.
დაშვებულ შეცდომაზე ტელეკომპანიას საინფორმაციო ეთერში განმარტება
ჯერჯერობით არ გაუკეთებია.
შესწორების სტანდარტის მიხედვით:
მაუწყებელმა ღიად და დაუყოვნებლივ უნდა განაცხადოს დაშვებული
შეცდომის შესახებ და თანაზომადი ფორმით შეასწოროს ის.
მაგალითად, თუ შეცდომა დაუშვეს პრაიმ ტაიმში, მთავარ საინფორმაციო
გამოშვებაში, ინფორმაცია ამავე გადაცემაში მეორე დღეს უნდა გავიდეს.
თუმცა, რა არის თანაზომადი შესწორება, ეს კონკრეტულ შემთხვევაზეა
დამოკიდებული.
საკითხის აქტუალობიდან გამომდინარე შესაძლებელია, დაზუსტება
უმჯობესი იყოს არა შემდეგ დღეს იმავე გადაცემაში, არამედ უახლოეს
მომდევნო გადაცემაში.
მასალის დროულად გასასწორებლად, შესაძლებელია, გამოიყენოთ
მაუწყებლის ოფიციალური გვერდი
ინტერნეტში.ეთერში გასული შესწორებული ვიდეო-მასალა ახალი
რედაქციით უნდა აიტვირთოს ოფიციალური ვებსაიტზე და ასევე, შესწორდეს
ყველა პლატფორმაზე.
ნოდარ მელაძე ამბობს, რომ არხის შიდა რეგულირების ორგანოს
გადაწყვეტილების შესაბამისად იმოქმედებენ:
„მსგავს საკითხებზე, დადგენილი პრაქტიკის შესაბამისად, მსჯელობს შიდა
რეგულირების ორგანო. შესაბამისად, შიდა რეგულირების ორგანოს
გადაწყვეტილებას დაემორჩილება საინფორმაციო სამსახური.“ - ამბობს ტვ
პირველის საინფორმაციო სამსახურის უფროსი.
რედაქტორის შენიშნვა: მთავარი საინფორმაციო გამოშვების
გასვლის შემდეგ, მასალა განახლდება")
![ტელეკომპანია „იმედმა“ ბოდიში მოიხადა „ქრონიკის“ ეთერში
დაშვებული შეცდომის გამო.
რა მოხდა
9 თებერვალს ტელეკომპანია “იმედის” 20:00 საათიანი საინფორმაციო
გამოშვების დასკვნით ნაწილში გავიდა სიუჟეტი სახელწოდებით “ქართული
მაწონი “მაცუნის” წინააღმდეგ” . სიუჟეტი ეხებოდა სომხური რძის
პროდუქტის საქართველოს გავლით რუსეთში გაყიდვის აკრძალვას „მაცუნის“
სახელწოდებით.
რა პრობლემაა?
სიუჟეტის წარდგენისას, ეკრანზე, გადაცემის წამყვანების ფონზე,
გამოჩნდა ორი ქილის ფოტო, რომელსაც ქართულად დაწერილ “მაცუნთან”
ერთად, სომხურ ენაზე ეწერა „ყარაბახი აზერბაიჯანია” და „ტოლმაც
აზერბაიჯანულია“.
ორგანიზაციის განმარტება:
„იმედი“, თავის განცადებაში, „ტექნიკურ შეცდომას“
უწოდებს გამოქვეყნებულ გრაფიკას.
ბოდიშის მოხდასთან ერთად, ტელეკომპანიამ სიუჟეტი ყველა
პლატფორმიდან წაშალა.
საინფორმაციო სამსახურის უფროსის, ირაკლი ჩიხლაძის
განმარტება: „[სოციალურ ქსელში] რეაგირება რომ არ მოყოლოდა,
მეც ვერ მივხვდებოდი სომხურად რა ეწერა. ბოდიში მოვიხადეთ, ავიღეთ
ყველა საიტიდან“.
„იმედის“ გრაფიკოსის განმარტება: „გრაფიკა საძიებო
სისტემიდან აღებული დეტალებით ავაწყეთ, “რძის ბოთლების ფოტოს
დავაწერეთ ქართულად “მაცუნ” და ვიზუალურად გაფორმება გვინდოდა. ამიტომ
„გუგლში“ მოვძებნე სომხური ტექსტი მაწონზე და გადმოვიტანე ის, რაც
ყველაზე ხშირად შემხვდა. არც ვიცოდი შინაარსი, რას ნიშნავდა, რადგან
სომხური ენაც არ ვიცი. ჩემი შეცდომაა.“
პრობლემური ფოტოს შესახებ ინფორმაციას 10 თებერვალს დილიდანვე
ავრცელებდნენ სოციალური ქსელის მომხმარებლები და სხვადასხვა
მედია.
კონტექსტი
სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის კონფლიქტი მთიანი ყარაბაღის
გარშემო ათწლეულებია, გრძელდება.
2020 წლის სრულმასშტაბიანი ომო ომი ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმებით
დასრულდა, სამშვიდობო მოლაპარაკებების მიუხედავად, მდგომარეობა ისევ
დაძაბულია.
ყარაბაღის კონფლიქტზე ვრცლად:
ყარაბაღის კონფლიქტი - ომი და
შედეგები - ნაწილი 1
ყარაბაღის კონფლიქტი - როგორ
შეიცვლება სამხრეთ კავკასია?
საქართველო ამ კონფლიქტში, ოფიციალურად, ნეიტრალურ პოზიციას
ინარჩუნებს და ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების შემდეგ ჩართულია
მხარეებს შორის მოლაპარაკებების პროცესის ნაწილში.
რადგან ყარაბაღის პოლიტიკური სტატუსი ჯერ კიდევ გაურკვეველია,
საკითხის სიმძიმიდან და სენსიტიურობიდან გამომდინარე, ნებისმიერი
გადაცდომა შესაძლოა სპეკულაციის საგანი გახდეს.
კონფლიქტური რეგიონების და მათ ირგვლივ განვითარებული მოვლენების
გაშუქებისას, მედიის წარმომადგენლებს მნიშვნელოვანი როლი ენიჭებათ და
განსაკუთრებული ყურადღება მართებთ.](https://cdn.gweb.ge/buffer/1001663/pictures/category/75170b58bdeae2f8e7e2c1a15845016f.jpg "ტელეკომპანია „იმედმა“ ბოდიში მოიხადა „ქრონიკის“ ეთერში
დაშვებული შეცდომის გამო.
რა მოხდა
9 თებერვალს ტელეკომპანია “იმედის” 20:00 საათიანი საინფორმაციო
გამოშვების დასკვნით ნაწილში გავიდა სიუჟეტი სახელწოდებით “ქართული
მაწონი “მაცუნის” წინააღმდეგ” . სიუჟეტი ეხებოდა სომხური რძის
პროდუქტის საქართველოს გავლით რუსეთში გაყიდვის აკრძალვას „მაცუნის“
სახელწოდებით.
რა პრობლემაა?
სიუჟეტის წარდგენისას, ეკრანზე, გადაცემის წამყვანების ფონზე,
გამოჩნდა ორი ქილის ფოტო, რომელსაც ქართულად დაწერილ “მაცუნთან”
ერთად, სომხურ ენაზე ეწერა „ყარაბახი აზერბაიჯანია” და „ტოლმაც
აზერბაიჯანულია“.
ორგანიზაციის განმარტება:
„იმედი“, თავის განცადებაში, „ტექნიკურ შეცდომას“
უწოდებს გამოქვეყნებულ გრაფიკას.
ბოდიშის მოხდასთან ერთად, ტელეკომპანიამ სიუჟეტი ყველა
პლატფორმიდან წაშალა.
საინფორმაციო სამსახურის უფროსის, ირაკლი ჩიხლაძის
განმარტება: „[სოციალურ ქსელში] რეაგირება რომ არ მოყოლოდა,
მეც ვერ მივხვდებოდი სომხურად რა ეწერა. ბოდიში მოვიხადეთ, ავიღეთ
ყველა საიტიდან“.
„იმედის“ გრაფიკოსის განმარტება: „გრაფიკა საძიებო
სისტემიდან აღებული დეტალებით ავაწყეთ, “რძის ბოთლების ფოტოს
დავაწერეთ ქართულად “მაცუნ” და ვიზუალურად გაფორმება გვინდოდა. ამიტომ
„გუგლში“ მოვძებნე სომხური ტექსტი მაწონზე და გადმოვიტანე ის, რაც
ყველაზე ხშირად შემხვდა. არც ვიცოდი შინაარსი, რას ნიშნავდა, რადგან
სომხური ენაც არ ვიცი. ჩემი შეცდომაა.“
პრობლემური ფოტოს შესახებ ინფორმაციას 10 თებერვალს დილიდანვე
ავრცელებდნენ სოციალური ქსელის მომხმარებლები და სხვადასხვა
მედია.
კონტექსტი
სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის კონფლიქტი მთიანი ყარაბაღის
გარშემო ათწლეულებია, გრძელდება.
2020 წლის სრულმასშტაბიანი ომო ომი ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმებით
დასრულდა, სამშვიდობო მოლაპარაკებების მიუხედავად, მდგომარეობა ისევ
დაძაბულია.
ყარაბაღის კონფლიქტზე ვრცლად:
ყარაბაღის კონფლიქტი - ომი და
შედეგები - ნაწილი 1
ყარაბაღის კონფლიქტი - როგორ
შეიცვლება სამხრეთ კავკასია?
საქართველო ამ კონფლიქტში, ოფიციალურად, ნეიტრალურ პოზიციას
ინარჩუნებს და ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების შემდეგ ჩართულია
მხარეებს შორის მოლაპარაკებების პროცესის ნაწილში.
რადგან ყარაბაღის პოლიტიკური სტატუსი ჯერ კიდევ გაურკვეველია,
საკითხის სიმძიმიდან და სენსიტიურობიდან გამომდინარე, ნებისმიერი
გადაცდომა შესაძლოა სპეკულაციის საგანი გახდეს.
კონფლიქტური რეგიონების და მათ ირგვლივ განვითარებული მოვლენების
გაშუქებისას, მედიის წარმომადგენლებს მნიშვნელოვანი როლი ენიჭებათ და
განსაკუთრებული ყურადღება მართებთ.")
