არჩევნებამდე 2 კვირით ადრე ტელეკომპანია „იმედი“ აცხადებს, რომ „საგანგებო რეჟიმზე“ გადადის. არხმა იგივე შინაარსის განცხადება 3 წლის წინ, 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტურის წინაც გაავრცელა.

რა მოხდა?

ტელეკომპანია იმედის ვებგვერდზე გამოქვეყნებულ განცხადებაში წერია, რომ წინასაარჩევნოდ, ოპოზიციური პარტია „ნაციონალური მოძრაობა“ „ისევ რევანშისთვის ემზადება, რომ რომელიმე მუნიციპალიტეტში მაინც მოიგოს არჩევნები, სადაც რევოლუციური შტაბისა და დესტრუქციის კერის შექმნას შეეცდება“.

იგივე განცხადება ტელეკომპანიამ 18 ოქტომბრის 20:00-საათიან გამოშვებაშიც გაავრცელა.

არხის ხელმძღვანელობა ამბობს, რომ „პარტიის რევანშს და წარსულის დაბრუნებას ვერ დაუშვებს.“ და, რომ არხის „მისია სიმართლის ლაპარაკია და სიმართლისთვის, რეჟიმისა და ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლას შეეწირა არხის დამფუძნებელი.“

ტელევიზიის განცხადებით „იმედი“ როგორც ბრძოლის სიმბოლო, ბრძოლის წინა ხაზზე იქნება.

რას გულისხმობს „იმედის“ საგანგებო რეჟიმი?

ტელეკომპანია „იმედში“ აცხადებენ, რომ მათი სარედაქციო პოზიცია „სახელმწიფოებრივი ინტერესებით ნაკარნახევი და საზოგადოებისთვის გამჭვირვალე იქნება.“

• „ყოველდღე, გვიან ღამემდე, საინფორმაციო ეთერი, პოლტიკური თოქ-შოუები დაეთმობა ადამიანებს, რომლებსაც სააკაშვილის რეჟიმმა უმძიმესი მორალური ზიანი მიაყენა.

• ხალხი თავის სათქმელს ყოველდღიურად იტყვის "იმედის" სპეციალურ ეთერში.

• ადამიანები გაიხსენებენ უმძიმეს წლებს, უმძიმეს დღეებს და რეჟიმს, რომელმაც მათი ღირსება, თავისუფლება და ჯანმრთელობა, მათი ოჯახის წევრების სიცოცხლე ხელყო.

• „იმედი“ მაყურებელს შეახსენებს ქვეყნის უმძიმეს წარსულს.“

კონტექსტი

“ტელეკომპანია „იმედის“ ეს განცხადება უბრალოდ პრობლემური კი არ არის, საერთოდ სცდება მედიის სფეროს და სრულ აბსურდშია გადასული“, - ასე აფასებს არხის საგანგებო რეჟიმზე უკვე მეორედ გადასვლას მედია მკვლევარი ლაშა ქავთავარძე. ის ამბობს, რომ ეს განცხადება სინამდვილეში „ქართულ მედიარეალობაში დანერგილი უწესობის ლეგიტიმაციის მცდელობაა.“

2018 წელსაც, როდესაც საპრეზიდენტო არჩევნებში ქართული ოცნების მხარდაჭერილმა კანდიდატმა, სალომე ზურაბიშვილმა პირველსავე ტურში ვერ გაიმარჯვა, ტელეკომპანია იმედმა „საგანგებო რეჟიმი“ გამოაცხადა.

ამის მთავარი მიზეზი, მეორე ტურში ზურაბიშვილის კონკურენტი, გაერთიანებული ოპოზიციის კანდიდატი, გრიგოლ ვაშაძე იყო. და მაშინაც, ტელეკომპანია იმედი აცხადებდა, რომ იმუშავებდა, რათა „რეჟიმი არ დაბრუნებულიყო".

მაშინ „იმედმა“ საეთერო ბადე შეცვალა, ეთერში თოქ-შოუების რიცხვმა იმატა, და გადიოდა სიუჟეტები, რომელთა შინაარსიც ძირითადად ეხებოდა იმას, თუ თუ რატომ იყო ოპოზიციის კანდიდატის გაპრეზიდენტება მიუღებელი.

ტელეკომპანია „იმედის“ განცხადების იმ ნაწილს, რომ არხის მისია „სიმართლის ლაპარაკია“, მხოლოდ სიტყვებად აღიქვამს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს წევრი, გამომძიებელი ჟურნალისტი, ნანა ბიგანიშვილი. მისი თქმით, შეუძლებელია ცალმხრივი ინფორმაცია ობიექტური იყოს.

„ეს, რა თქმა უნდა, გვახსოვს [რომ ნაციონალური მოძრაობის პერიოდში ტელეკომპანია „იმედი“ დაზარალდა], რაზეც საზოგადოებას ადეკვატური რეაქცია ჰქონდა. თუმცა ამდენი წლის შემდეგ იყო საგანგებო რეჟიმში და ბრძოლას უცხადებდე კონკრეტულ პოლიტიკურ პარტიას - ეს არის საზოგადოებისთვის დამაზიანებელი“, - გვეუბნება ბიგანიშვილი.

"ამ ყველაფერს კიდევ უფრო სასაცილოს ხდის ის ფაქტი, რომ არხზე თითქმის აღარვინ დარჩა იმ ჟურნალისტებისგან, ვინც იმ „ძველ იმედში“ მუშაობდა, რომლის დარბევისა და განადგურების ხარჯზეც აგერ უკვე მერამდენე წელია „ქართული ოცნება“ და „ახალი იმედი“ ცდილობენ, ამომრჩევლების მომხრობასო",- ამბობს მედია მკვლევარი ლაშა ქავთარაძე.

არხის „პოლიტიკური განაცხადი“

ნანა ბიგანიშვილი ტელეკომპანია იმედის ამ განცხადებას, „ფაქტობრივად პოლიტიკურ განაცხადს უწოდებს“ - ტელეკომპანიამ მიკერძოება გამოხატა, რაც მედიის მთავარ დანიშნულებას ცდებაო.

მისი მთავარი არგუმენტი ისაა, რომ მედიის უმნიშვნელოვანესი ფუნქცია ხელისუფლების მქონე ძალის მიმართ კრიტიკული კითხების დასმაა:

„მათი განცხადება კონკრეტული პარტიის წინააღმდეგ არის მიმართული, თუმცა მეორე მხრივ რაც ყველაზე საგანგაშო და, ალბათ, საზოგადოებისთვის ყველაზე დამაზიანებელია ისაა, რომ მათი ეს რიტორიკა და პოზიცია მმართველი პარტისა და ხელისუფლების განწყობებს ემთხვევა“, - ამბობს ქარტიის საბჭოს წევრი.

„შეიძლება ობიექტურობის ცნება იდეალისტურია, მაგრამ თუკი ოდესმე მედიას მოეთხოვება რომ ობიექტურობასთან მიახლოებული მაინც იყოს, ზუსტად წინასაარჩევნო პერიოდია. „იმედის“ ეს განცხადება კი სწორედ ამ პრინციპისთვის ხაზის გადასმაა.“ - ამბობს ლაშა ქავთარაძე.

კიდევ უფრო გაღრმავებული პოლარიზაცია

მაუწყებელთა პოლარიზაცია 2020 წელთან შედარებით კიდევ უფრო გაღრმავდა და ტელესივრცე ორ ბანაკად გაიყო. ეს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის სატელევიზიო ახალი ამბების მონიტორინგის წინასწარ ანგარიშშია ასახული. ანგარიშის მიხედვით, წინასაარჩევნო მედია გარემო პლურალისტულია, თუმცა პოლიტიზებული.

ამავე ორგანიზაციის თოქ-შოუების მონიტორინგის ანგარიშის მიხედვით, წინასაარჩევნო პერიოდში ტელეკომპანია „იმედის“ გზავნილები „ქართული ოცნების“ პოზიციას ემთხვეოდა და წამყვანები არ ერიდებოდნენ ცინიკურ დამოკიდებულებას ზოგიერთი ოპოზიციური სუბიექტების მიმართ.

მეორე მხრივ კი „TV პირველსა“ და „მთავარ არხზე“ სუბიექტური დამოკიდებულება ოპოზიციური პარტიების მიმართ იკვეთებოდა.

„იმედის“ საინფორმაციო გამოშვება კი ყველაზე დიდ დროს მმართველი პარტიის წინასაარჩევნო კამპანიის გაშუქებას უთმობდა და ხელისუფლების მიმართ კრიტიკა, ფაქტობრივად, არ ისმოდა.

პოლარიზაციის ხარისხის კიდევ უფრო გაზრდაზე და, შესაბამისად, საზოგადოებისთვის ობიექტური ინფორმაციის ნაკლებ სივრცეზე მიუთითებს ნანა ბიგანიშვილი. "რაც მეტად გაიზრდება პოლარიზაციის ხარისხი, მით უფრო ნაკლები სივრცე დარჩება ობიექტური ინფორმაციისთვისო",- ამბობს ჟურნალისტი.

მედია მკვლევარი ლაშა ქავთარაძე კი მიიჩნევს, რომ ქართული მასმედია გარემო „იმდენად საფუძვლიანად არის განადგურებული“, „იმედის“ ეს კონკრეტული ქცევა დიდად ვერაფერს შეცვლის. მისი განმარტებით, 2018 წელს საპრეზიდენტო არჩევნების დროს „იმედის“ საგანგებო რეჟიმზე გადასვლამ მხოლოდ „იმედის“ ეთერში ანტი-ოპოზიციური რიტორიკის ინტენსიურობა, არაეთიკური თავდასხმები პოლიტიკურ ფიგურებზე და ოპოზიციურ არხებზე საპასუხო თავდასხმები შეიცვალა, მაგრამ დიდ სურათში არხის ასეთ ქცევას ბევრი არაფერი შეუცვლია: „მედია ისევ პოლიტიკურად მიკერძოებული და მიკუთვნებული დარჩება, მოსახლეობა კი ისევ მოტყუებულიო", - ამბობს ქავთარაძე.

2 ოქტომბერს, ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების დღეს საარჩევნო უბნების დახურვისთანავე, სამმა ტელევიზიამ მაყურებელს სამი განსხვავებული ეგზიტპოლის შედეგები შესთავაზა. ეს განსხვავება ყველაზე მეტად თბილისის მერის არჩევნების შემთხვევაში ჩანდა და კიდევ ერთხელ გამოკვეთა პოლარიზაცია ქართულ მედიაში.

რა აჩვენა ეგზიტპოლებმა?

"იმედის" დაკვეთით კვლევითი ცენტრის „გორბის“ მიერ ჩატარებული ეგზიტპოლი 18:00 საათის მონაცემებით, თბილისში პირველივე ტურში 51.3%-ით მმართველი პარტიის კანდიდატმა კახა კალაძემ გაიმარჯვა. 

„რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ 2 ოქტომბერს საქართველოში გამართული ადგილობრივი თვითთმართველობის არჩევნების დროს ჟურნალისტების მიმართ თავდასხმისა და მუქარების ფაქტებს ეხმაურება. ორგანიზაცია ხელისუფლებას მოუწოდებს ყველა ინციდენტს ნათელი მოჰფინოს.

„მუქარები, შეურაცხყოფა და ფიზიკური თავდასხმაც კი „ტვ.პირველის“ რეპორტიორზე. 2 ოქტომბრის მუნიციპალური არჩევნების დროს ჟურნალისტებისთვის ხელის შეშლის სულ მცირე 7 შემთხვევა დაფიქსირდა. „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ მოუწოდებს ხელისუფლებას ნათელი მოჰფინოს ყველა ინციდენტს“,- წერია ორგანიზაციის განცხადებაში.

2 ოქტომბერს საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში ჟურნალისტებისთვის მუშაობაში ხელშეშლისა და სიტყვიერი შეურაცხყოფის არაერთი შემთხვევა დაფიქსირდა.

12:46 - გონიოში საარჩევნო უბანზე "მთავარი არხის" ჟურნალისტს შეურაცხყოფა მიაყენეს.



12:20 - ვანის საკრებულოს წევრმა “ქართული ოცნებიდან” სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა ჟურნალისტებს.



11:49 - "ბათუმელების" ჟურნალისტს ხელი შეუუშალეს პროფესიული საქმიანობის შესრულების დროს ბათუმის 64-ე უბანის მიმდებარე ტერიტორიაზე. 




10:30 - “TV პირველის“ ჟურნალისტის თამთა დოლენჯაშვილის ინფორმაციით, ბათუმში, ერთ-ერთ საარჩევნო უბანთან, „ქართული ოცნების“ აქტივისტებმა მაუწყებლის აპარატურა სამარშუტო ტაქსში ჩაკეტეს.




10:08 - ზუგდიდში, ერთ-ერთი საარჩევნო უბანზე უცხო პირი “ფორმულას” ჟურნალისტს, სალომე ჩადუნელს ელექტროშოკით დაემუქრა და სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა.

09:30 - სამეგრელოში ერთ-ერთ საარჩევნო უბანთან “ტვ პირველის” ჟურნალისტს სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენეს.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია, სამართლიანი არჩევნებმა და საერთაშორისო გამჭვირვალობა-საქართველომ წინასაარჩევნო გარემო შეაფასეს. ორგანიზაციების განცხადებით, მედიაზე ზეწოლა გაძლიერებულია და ჟურნალისტებისთვის უსაფრთხო სამუშაო გარემოს არსებობა კვლავ გამოწვევად რჩება.

გამოქვეყნებულ ანგარიშში წერია, რომ 5 ივლისის მოვლენების შემდეგ, როდესაც ძალადობრივი ჯგუფები მედიის 50-ზე მეტ წარმომადგენელს ფიზიკურად გაუსწორდნენ და უკანონოდ ხელი შეუშალეს პროფესიულ საქმიანობაში, „ტვ პირველის” ოპერატორი - ლექსო ლაშქარავა კი, გარდაიცვალა, კიდევ უფრო გახშირდა ჟურნალისტების მიმართ ძალადობისა და სიტყვიერი შეურაცხყოფის ფაქტები.

“ერთის მხრივ, სამართალდამცავი ორგანოების უმოქმედობა - უზრუნველყონ უსაფრთხო სამუშაო გარემო მედიის წარმომადგენლებისთვის და, მეორე მხრივ, აგრესიული რიტორიკისა და სიძულვილის ენის შემცველი განცხადებები, კიდევ უფრო მეტად ახალისებს მედიის წარმომადგენლების მიმართ ძალადობას და უარყოფითად აისახება მედიაგარემოზე”, - ნათქვამია ანგარიშში.

ორგანიზაციების შეფასებით, წელს ეროვნული სამაუწყებლო მედია წინა წლებზე მეტად პოლარიზებულია და ეს საკითხი კვლავ მნიშვნელოვან გამოწვევად რჩება იმ ფონზე, რომ მოსახლეობის უმრავლესობა ინფორმაციის მიღების პირველწყაროდ სწორედ ტელევიზიას ასახელებს.

ანგარიშში წერია, რომ სისხლიანი ბანერების გამოფენა, რომლებზეც, ოპოზიციონერ პოლიტიკოსებთან ერთად, გამოსახულნი იყვნენ კრიტიკული მედიასაშუალებების წარმომადგენლები, ხელს უწყობს პოლარიზაციას და ახალისებს მედიასაშუალებებისა და ჟურნალისტების მიმართ ძალადობას.

დაკვირვებით, წინასაარჩევნო პერიოდში მოვლენების გაშუქებისას, ტელეკომპანია „იმედის“ ნარატივები ემთხვეოდა „ქართული ოცნების“ გზავნილებს. „TV პირველსა“ და „მთავარ არხზე“ კი, იკვეთებოდა სუბიექტური დამოკიდებულება ოპოზიციური საარჩევნო სუბიექტების ნაწილის მიმართ.

“წინა წელთან შედარებით, აღსანიშნავია „რუსთავი 2-ის“ ტრანსფორმაცია. თუ წინა წელს მაუწყებელი მეტ-ნაკლებად კრიტიკული იყო ხელისუფლების მიმართ, წინასაარჩევნო პერიოდში, მაქსიმალურ კომფორტს უქმნიდა მმართველ პარტიას. წინა წლის მსგავსად, ხელისუფლების მიმართ ლოიალურ სარედაქციო პოლიტიკას ინარჩუნებს საზო­გადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხი”.

ანგარიშში საუბარია ცესკოს მიერ ჩატარებულ მედიამონიტორინგზეც. ორგანიზაციები ამბობენ, რომ არსებობს რისკი, რომ მონიტორინგის შედეგები გამოყენებული იყოს მედიის რეგულირების მიზნით.

კომუნიკაციების კომისიის მიერ ჩატარებულ მაუწყებლების თვისობრივ მონიტორინგზე კი ნათქვამია, რომ მარეგულირებელს ამის ვალდებულება კანონით არ გააჩნია და შესაძლოა, ეს იყოს კომისიის კიდევ ერთი მცდელობა ჩაერიოს მედიის შინაარსში.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია 2021 წლის მუნიციპალური არჩევნების მედიაში გაშუქების მონიტორინგის წინასწარ ანგარიშებს აქვეყნებს.

ანგარიშები: სატელევიზო ახალ ამბებს, სატელევიზიო ტოქშოუებს, ონლაინ მედიასა და სოციალურ მედიას მოიცავს.

სამივე შემთხვევაში რამდენიმე ძირითადი მიგნება გამოიკვეთა.

სატელევიზიო ახალი ამბები (5 ივლისი - 25 სექტემბერი, 2021)

• მაუწყებელთა პოლარიზაცია წინა წელთან შედარებით კიდევ უფრო გაიზარდა - ტელესივრცე ორ ბანაკად გაიყო. ტელეარხების ნაწილი მიკერძოებულია ხელისუფლებისადმი, მეორე ნაწილს კი ოპოზიციის მიმართ მიკერძოებული სარედაქციო პოლიტიკა აქვს;

• მაუწყებლებში მიკერძოებული სარედაქციო პოლიტიკა გამოიხატებოდა მათთვის არასასურველი პოლიტიკური სუბიექტის ნეგატიურად გაშუქებაში

• სატელევიზიო ახალ ამბებში ხშირად გვხვდებოდა პროფესიული ეთიკის დარღვევისა და მანიპულაციის ფაქტები

• ხელისუფლების მიმართ ლოიალურ სარედაქციო პოლიტიკას ინარჩუნებს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხი;

• ხელისუფლების და მმართველი პარტიის მიმართ კეთილგანწყობის ზრდის ტენდენცია გამოიკვეთა ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის“ შემთხვევაში

• წინა წლებთან შედარებით გაუარესებულია რეგიონული ტელევიზიების საინფორმაციო გამოშვებების ხარისხი, როგორც ტექნიკური, ისე შინაარსობრივი თვალსაზრისით

• რეგიონული არხების ნაწილი ვერ ახერხებდა ყოველდღიურად მაუწყებლობას.

• რეგიონული არხების ნაწილი ხშირად იყენებს სამთავრობო უწყებების პრესსამსახურების მომზადებულ მასალებს, მკაფიო მინიშნების გარეშე.

• ტელეარხების მიკერძოება კონკრეტული სუბიექტის მიმართ ნათლად ჩანდა ისეთი მნიშვნელოვანი თემების გაშუქებისას, როგორიცაა „5 ივლისის მოვლენები“, „ევროკავშირის მაკროფინანსურ დახმარებაზე უარის თქმა“, „შარლ მიშელის შეთანხმების ანულირება“ და, სავარაუდოდ, „სუსიდან გამოჟონილი ჩანაწერები“.

სატელევიზიო ტოქშოუები (2 აგვისტო - 25 სექტემბერი, 2021)

• წინა წლის მსგავსად, მმართველი პარტიის წარმომადგენლები უარს აცხადებდნენ კრიტიკულად განწყობილ ეროვნულ მაუწყებლებში სტუმრობაზე. ოპოზიციური პარტიები კი, ნაკლებად იყვნენ წარმოდგენილნი ტელეკომპანია „იმედში“.

• ტელეკომპანია „იმედის“ ნარატივები ემთხვეოდა „ქართული ოცნების“ გზავნილებს.

• „TV პირველსა“ და „მთავარ არხზე“ კი, იკვეთებოდა სუბიექტური დამოკიდებულება ოპოზიციური საარჩევნო სუბიექტების ნაწილის მიმართ.

• ტელეკომპანია „რუსთავი 2“ წინასაარჩევნო პერიოდში, მაქსიმალურ კომფორტს უქმნიდა მმართველ პარტიას. ხშირად, ტელეკომპანია მხოლოდ ტრიბუნის ფუნქციას ასრულებდა, რომელსაც მმართველი გუნდი საკუთარი გზავნილების ტირაჟირებისთვის და სასურველ თემებზე სასუბროდ იყენებდა.

• საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხზე თბილისის მერის კანდიდატების დებატებში გადაცემის ფორმატმა მაყურებელს არ მისცა შესაძლებლობა სრულყოფილი ინფორმაცია მიეღო ინფორმირებული არჩევანის გასაკეთებლად. მერობის კანდიდატები ავრცელებდნენ ჰომოფობიურ და ქსენოფობიურ განცხადებებს, რაზეც წამყვანს არ ჰქონია სათანადო რეაგირება.

• აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის გადაცემა „თავისუფალ სივრცეში“, რომელშიც მერობის კანდიდატები მონაწილეობდნენ, ჟურნალისტის მხრიდან არ ისმოდა დამაზუსტებელი და კრიტიკული შეკითხვები. გადაცემებში ჭარბობდნენ მმართველი პარტიის წარმომადგენლები.

• ცენტრალური ტელევიზიებისგან განხვავებით, პოლარიზაცია ნაკლებად გამოხატულია რეგიონულ მაუწყებლებში.

ონლაინ მედია ( 5 ივლისი - 25 სექტემბერი, 2021)

• ონლაინ მედიის უმეტეს ნაწილში შეინიშნება სარედაქციო დამოუკიდებლობის მაღალი ხარისხი

• ონლაინ მედიაში ნაკლებად იგრძნობა მკვეთრი პოლიტიკური პოლარიზაცია. თუმცა, გამოიკვეთა რამდენიმე ვებ-გვერდი, რომლებზეც აშკარად შეინიშნება დადებითი განწყობა სახელისუფლებო გუნდის მიმართ (მაგალითად, mpn.ge, sputnik-georgia.com, interpessnews.ge, knews.ge) ან ოპოზიციის მიმართ (მაგალითად, guriismoambe.com);

• ონლაინ გამოცემების დიდი ნაწილი ცდილობს და ახერხებს, რომ ჯეროვნად დაიცვას ჟურნალისტური ეთიკის სტანდარტები.

• ჟურნალისტური სტანდარტების მაღალ დონეზე დაცვის მიმართ განსაკუთრებული ყურადღება შეინიშნება ვებგვერდებზე: batumelebi.ge, livepress.ge, netgazeti.ge, news.on.ge, publika.ge, radiotavisupleba.ge, reginfo.ge და sknews.ge.

• ჟურნალისტური სტანდარტების დაცვით მუშაობს tabula.ge, თუმცა ხშირად გვხვდება ფოტომანიპულაციის შემთხვევები, რომლებშიც მმართველი პარტიის წარმომადგენლები განგებ არიან წარმოდგენილნი დამცინავი თუ დამაკნინებელი ფორმით.

• ჟურნალისტური სტანდარტების უმძიმესი დარღვევის შემთხვევები შერჩეულ ონლაინ გამოცემებს შორის სისტემატურად არის ვებგვერდზე, mpn.ge, რომელიც ოპოზიციონერ პოლიტიკოსთა დისკრედიტაციას ცდილობს.

• მმართველი გუნდის წარმომადგენელთა მიმართ გამოთქმული განსაკუთრებულად შეურაცხმყოფელი განცხადებები ხშირად ქვეყნდება რეგიონულ ვებგვერდზე guriismoambe.com

• პოლიტიკური მოვლენების გაშუქებისას გონივრული ბალანსის დაცვის სტანდარტის დარღვევის შემთხვევები ხშირად გვხვდებოდა ვებგვერდებზე ambebi.ge და sputnik-georgia.com

• ონლაინ მედიაში პრობლემად რჩება პოლიტიკური სპექტრის პლურალისტური და მრავალფეროვანი გაშუქება

• ონლაინ მედიისთვის გამოწვევად რჩება კომერციული ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებული სტატიების არასათანადო გამიჯვნა სარედაქციო მასალებისგან

• ონლაინ მედიის ყველაზე დიდი გამოწვევა მოვლენების ზედაპირული გაშუქებაა.

• რეგიონული გამოცემების უმრავლესობა ვერ ახერხებს ადგილობრივი მოსახლეობის სათანადოდ ინფორმირებას რეგიონში მიმდინარე პოლიტიკური პროცესების შესახებ.

• წინასაარჩევნო პერიოდში ონლაინ მედიაში გამოვლინდა არაერთი შემთხვევა, როდესაც უცვლელად და უკომენტაროდ შუქდებოდა გენდერული სტერეოტიპებისა და გენდერული ნიშნით დისკრიმინაციის შემცველი განცხადებები, რომლებიც მიზანმიმართულად აკნინებდა ქალის როლს პოლიტიკაში.

„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია“ მონიტორინგს გაეროს განვითარების პროექტ „საქართველოს 2021 წლის ადგილობრივი არჩევნების მედიაში გაშუქების კვლევის“ ფარგლებში ევროკავშირის ფინანსური დახმარებით აწარმოებს.

სატელევიზიო ახალი ამბების შემთხვევაში აკვირდებიან: 14 სატელევიზიო (5 ეროვნულ, 9 რეგიონულ) არხს: პირველი არხი, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი, ტელეკომპანია მთავარი, რუსთავი 2, იმედი, ტვ პირველი, ტვ 25, თრიალეთი, მე-9 არხი, ტვ ოდიში, ტელეკომპანია გურჯაანი, ტვ გურია, ტელეკომპანია რიონი, ტვ 4.

ტოქშოუების შემთხვევაში მონიტორინგდებოდა შემდეგი სატელევიზიო არხები: საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხი, „რუსთავი 2“, „იმედი“, „TV პირველი“, „მთავარი არხი“, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი, „TV25“, „რიონი“, „გურჯაანის ტელევიზია“, „გურია TV“, „TV4“, „თრიალეთი“, „ოდიში“, „მეცხრე არხი“.

მედიამონიტორინგისთვის შეირჩა 17 ონლაინ მედიასაშუალება: ambebi.ge, batumelebi.ge, guriismoambe.com, interpressnews.ge, knews.ge, kutaisipost.ge, livepress.ge, mpn.ge, netgazeti.ge, news.on.ge, publika.ge, qartli.ge, radiotavisupleba.ge, reginfo.ge, sknews.ge, sputnik-georgia.com, tabula.ge.

მონიტორინგი რაოდენობრივი და თვისებრივი კვლევის კომპონენტებისგან შედგება.

"ფორმულას" მფლობელის, დავით კეზერაშვილის საქმეზე სარჩელთან დაკავშირებით თავდაცვის სამინისტრო განცხადებას ავრცელებს და ამბობს, რომ "საზოგადოებრივი ინტერესებიდან გამომდინარე, სამინისტროს არც კი დაუშვია იმის ალბათობა, რომ სარჩელის უზრუნველყოფის მიზნით, მოეთხოვა ტელევიზიის წილის დაყადაღება".

სამინისტრო აცხადებს, რომ დავით კეზერაშვილი წლების განმავლობაში "ფორმულადან" დივიდენდს არ იღებს და, შესაბამისად, ზიანის ანაზღაურების ალბათობა აღნიშნული კომპანიიდან არ არსებობს.

"მიუხედავად იმისა, რომ დავით კეზერაშვილი თავის კომპანიებს აფინანსებს სახელმწიფოსგან მიტაცებული თანხებით, რომლებიც სახელმწიფოსთვის საზიანო საქმიანობას ეწევიან, თავდაცვის უწყება კარგად იაზრებს დემოკრატიულ ღირებულებებს, სიტყვის თავისუფლების მნიშვნელობას ჩვენი ქვეყნის ევროატლანტიკურ და ევროკავშირში გაწევრიანების გზაზე", - წერია სამინისტროს განცხადებაში. 

"თავდაცვის სამინისტრომ" დღეს გაავრცელა განცხადება, რომ „ფორმულას“ მფლობელის, დავით კეზერაშვილის წინააღმდეგ სასამართლოში სარჩელი შეაქვს ერთ-ერთ საქმეზე ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნით. ტელეკომპანია „ფორმულას“ მენეჯმენტი აცხადებს, რომ ხელისუფლება არხის კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკის გამო ტელევიზიისთვის ფინანსური პრობლემების შექმნას ცდილობს.

დეტალები

თავდაცვის სამინისტრო "ფორმულას" 51%-იანი წილის მფლობელის, დავით კეზერაშვილის წინააღმდეგ სასამართლოში სარჩელი შეაქვს.

სარჩელით სამინისტრო ე.წ წვრთნების საქმეზე უზენაესი სასამართლოს მიერ გამტყუნებულად ცნობილ კეზერაშვილისგან მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას ითხოვს.

პროკურატურა დავით კეზერაშვილს თავდაცვის მინისტრობის პერიოდში საწვრთნელ პროექტებზე 5 მილიონ ევროზე მეტის გაფლანგვაში ედავებოდა.

დავით კეზერაშვილის სასამართლომ 5 წლით თავისუფლების აღკვეთა 7 სექტემბეს მიუსაჯა. მანამდე ამავე საქმეზე წინა ორი ინსტანციის სასამართლოს გამამართლებელი განაჩენი ჰქონდა.

უცნობია, მოითხოვს თუ არა თავდაცვის უწყება ტელეკომპანია "ფორმულას" ქონების დაყადაღებას.

ტელეკომპანია „ფორმულას“ მენეჯმენტი აცხადებს, რომ ხელისუფლება არხის კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკის გამო ტელევიზიისთვის ფინანსური პრობლემების შექმნას ცდილობს.

„ფორმულას“ მფლობელის, დავით კეზერაშვილის წინააღმდეგ თავდაცვის სამინისტროს სასამართლოში სარჩელი შეაქვს ერთ-ერთ საქმეზე ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნით.

„ფორმულას“ გენერალური დირექტორი ზუკა გუმბარიძე ამას ტელეკომპანია „ფორმულას“ უკავშირებს და ამბობს, რომ „ ეს არის ნაწილი არსებული იმ კამპანიისა, რასაც ახორციელებს ხელისუფლება უკანასკნელ პერიოდში და როგორც ჩანს ეს ქმედებები რაღაც ფინალურ ფაზაში შედის.“

თავდაცვის სამინისტროს სარჩელის მიზეზებად გუმბარიძის ვერსიით, „ფორმულას“ ეთერში 27 სექტემბერს გასული „ედისონ რისერჩის“ მიერ წარმოებული კვლევების შედეგებია, რომლის მიხედვითაც მმართველი პარტია ვერ ახერხებს 43%-იანი ბარიერის გადალახვას, ასევე არჩევნების დღეს, 2 ოქტომბერს 20:00 საათზე დაგეგმილ ამავე კომპანიის ჩატარებული ეგზიტპოლების გამოქვეყნებას.

„რა სცენარითაც არ უნდა განვითარდეს მოვლენები. სულ რომ დღეს ან ხვალ ამ კომპანიაში დაინიშნოს დროებითი მმართველი ან მოხდეს რამე სხვა ტიპის ღონისძიება, რაც ხელს შეუშლის ეგზიტპოლების გამოქვეყნებას, ეს ეგზტიტპოლები მაინც გავა რომელიმე ქართული არხის ეთერში.“ - თქვა გუმბარიძემ პრესკონფერენციაზე.

ტელეკომპანიის დირექტორის განმარტებით, „მთავარის“ დამფუძნებლის ნიკა გვარამიას და „ტვ.პირველის“ მფლობელის ვატო წერეთლის მამის ბოლო პერიოდში დაჩაქრებული პროცესით მიმდინარე საქმეები ეჭვს აჩენს, რომ თუ არჩევნებზე ხელისუფლებისთვის სასურველი შედეგი არ დადგება, ისინი განიხილავენ სცენარს ერთდროულად შეაფერხონ ან გააჩერონ სამივე მედიის მაუწყებლობა, რისთვისაც სამართლებრივ ბერკეტებს გამოიყენებენ.

„ფორმულას“ დირექტორი აშშ-ის საელჩოს მოუწოდებს გაატარონ ყველანაირი პრევენციული ზომა, რათა ზეწოლა არ მოხდეს ეგზიტპოლების ჩამტარებელ კომპანიაზე.

დეტალები

თავდაცვის სამინისტრო "ფორმულას" 51%-იანი წილის მფლობელის, დავით კეზერაშვილის წინააღმდეგ სასამართლოში სარჩელი შეაქვს.

სარჩელით სამინისტრო ე.წ წვრთნების საქმეზე უზენაესი სასამართლოს მიერ გამტყუნებულად ცნობილ კეზერაშვილისგან მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას ითხოვს.

პროკურატურა დავით კეზერაშვილს თავდაცვის მინისტრობის პერიოდში საწვრთნელ პროექტებზე 5 მილიონ ევროზე მეტის გაფლანგვაში ედავებოდა.

დავით კეზერაშვილის სასამართლომ 5 წლით თავისუფლების აღკვეთა 7 სექტემბეს მიუსაჯა. მანამდე ამავე საქმეზე წინა ორი ინსტანციის სასამართლოს გამამართლებელი განაჩენი ჰქონდა.

უცნობია, მოითხოვს თუ არა თავდაცვის უწყება ტელეკომპანია "ფორმულას" ქონების დაყადაღებას.

თბილისის მერმა და „ქართული ოცნების“ გენერალურმა მდივანმა კახა კალაძემ, კრიტიკულ კითხვებზე საპასუხოდ, “მთავარი არხის” ჟურნალისტს სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა.

ჟურნალისტმა კითხვის დასმისას კალაძეს 5-6 ივლისს მედიის წარმომადგენლებზე თავდასხმა შეახსენა და უთხრა - რადიკალები გარეთ თქვენ გამოიყვანეთო. საპასუხოდ, კალაძემ ჟურნალისტს მოუწოდა, “სიტყვები შეარჩიოს” და შეურაცხმყოფელი სიტყვებით მიმართა: “თქვენზე დიდი რადიკალები, თქვენზე უბინძურესი ადამიანები ამ ქვეყანაში არ არსებობენ. თქვენ ხართ თავი და თავი სიძულვილის, ბოროტების. თუ რაიმე ცუდი შეიძლება გაიფიქროს ადამიანმა, აი, თქვენ ხართ ამის სახე”.



კახა კალაძის შეურაცხმყოფელი კომენტარები კრიტიკული ჟურნალისტების მიმართ ხელისუფლების მხრიდან მედიაზე თავდასხმის პირველი შემთხვევა არ არის. საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ არაერთხელ მოუწოდა “ქართულ ოცნებას” შეწყვიტოს აგრესიული რიტორიკა და გადავიდეს მედიასთან საქმიანი ურთიერთობის რეჟიმში.

დღეს, 29 სექტემბერს “საერთაშორისო გამჭვირვალობ საქართველო” წინასაარჩევნო მედიაგარემოს შეფასების ანგარიშში წერდა, რომ ბოლო პერიოდში მმართველი პარტიის წევრთა აგრესიულმა და მუქარის შემცველმა რიტორიკამ ყოველდღიური სახე მიიღო და “ხელისუფლების უმოქმედობითა თუ აგრესიული რიტორიკის მაგალითებით წახალისებული მოქალაქეები საჯარო სივრცეში ღიად ემუქრებიან და შეურაცხყოფას აყენებენ ჟურნალისტებს.”

„ჟურნალისტებისათვის პროფესიული საქმიანობის შესრულება სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისათვის საშიში გახდა, განსაკუთრებით კრიტიკული მედიის წარმომადგენლებისათვის.“, - ასე აფასებს წინასაარჩევნოდ მედიაგარემოს „საერთაშორისო გამჭვირვალობა-საქართველო“.

ორგანიზაციის ანგარიში 2020 წლის 31 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებიდან 2021 წლის თვითმმართველობის არჩევნებამდე პერიოდს მოიცავს.

რას წერს მედიაგარემოზე არასამთავრობო ორგანიზაცია?

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ შეფასებით, მედიაგარემოსთან მიმართებით მდგომარეობამ ქვეყანაში კრიტიკულ ზღვარს მიაღწია.

საპარლამენტო არჩევნებიდან დღემდე სულ მცირე 23 მედიის წარმომადგენელზე 93 ძალადობის ფაქტი დაფიქსირდა. მათგან 2021 წლის 5-6 ივლისს ჰომოფობიური და მოძალადე ჯგუფების თავდასხმის შედეგად მედიის 53 წარმომადგენელი დაშავდა.

ორგანიზაციის განცხადებით:

• ხელისუფლება ჟურნალისტების უფლებების დარღვევაზე სათანადოდ არ რეაგირებს.

• მონიტორინგის პერიოდში დაფიქსირდა, სავარაუდოდ, განსხვავებული აზრის გამო ჟურნალისტის გათავისუფლებისა და მედიის ხელმძღვანელობის მიერ ჟურნალისტის მიმართ დისკრიმინაციული მოპყრობის ფაქტები.

• მმართველი პარტიის წევრთა აგრესიულმა და მუქარის შემცველმა რიტორიკამ ყოველდღიური სახე მიიღო, რაც დამატებით ახალისებს მედიის წინააღმდეგ ძალადობას და ამძაფრებს ქვეყანაში არსებულ ისედაც რთულ და პოლარიზებულ გარემოს.

• ქვეყანაში უკანონო მოსმენები გრძელდება, მათ შორის კრიტიკული მედიის ჟურნალისტების წინააღმდეგ და ამას ტოტალური ხასიათი აქვს. მინიმუმ, 10 მედიასაშუალების 55-მა ჟურნალისტი ადასტურებს, სავარაუდოდ, სუს-ის ფაილებში არსებული ინფორმაცის ნამდვილობას.

• გრძელდება პოლიტიკურად მოტივირებული საქმეები კრიტიკული მედიის წინააღმდეგ, მათ შორის, ტელევიზიის მფლობელებზე, ხელმძღვანელობასა თუ ოჯახის წევრებზე ზეწოლის მიზნით.

• გრძელდება სოციალურ ქსელებში დეზინფორმაციული კამპანია, რომელიც საზოგადოებრივი აზრის მანიპულირების გზით პოლიტიკური ოპონენტების, სამოქალაქო სექტორისა და ჟურნალისტების დისკრედიტაციას ისახავს მიზნად.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა- საქართველოს“ ანგარიშში მედიაგარემოს შეფასებისას მოყვანილია ცალკეული მაგალითებიც.

ქართული საინფორმაციო სივრცის დეზინფორმაციისგან დაცვის მიზნით, რვა არასამთავრობო ორგანიზაციამ „კოალიცია ინფორმაციის სანდოობისთვის“ ჩამოაყალიბა. კოალიციის ინფორმაციით, მათი ძირითადი სამუშაო მიმართულებები დეზინფორმაციის წყაროების იდენტიფიცირება, მონიტორინგი და კვლევა იქნება.

კოალიციის წევრი, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის დირექტორი მარიამ გოგოსაშვილი ამბობს, რომ მათი გაერთიანებით მთავარი მიზანი დეზინფორმაციასთან კოორდინებული ბრძოლა და საინფორმაციო ველის გაუმჯობესებაა:

“რვავე ორგანიზაციას გვაქვს ჩვენი ნიშა, რა მიმართულებითაც ვმუშაობთ. კოალიციის შექმნით კი ჩვენ გვეძლევა საშუალება, რომ ჩვენ მიერ ჩატარებული კვლევები, მონიტორინგი თუ ზოგადად, მოსაზრებები გავუზიაროთ ერთმანეთს, შევქმნათ საერთო სურათი და ერთიანი ძალებით ვებრძოლოთ დეზინფორმაციას.” - ამბობს მარიამ გოგოსაშვილი.

„კოალიცია ინფორმაციის სანდოობისთვის“ USAID და Zinc Network-ის მხარდაჭერით შეიქმნა. Zinc Network-ის ინფორმაციული სანდოობის პროგრამის ხელმძღვანელი მიხეილ ბენიძე ამბობს, რომ დეზინფორმაცია ახალი გამოწვევა არ არის, თუმცა, ბოლო წლების განმავლობაში განსაკუთრებით სერიოზულ პრობლემად იქცა:

„არავის აქვს ილუზია, რომ დეზინფორმაცია აღარ იქნება და ეს გამოწვევა მოიხსნება, მაგრამ ჩვენი მიზანია, რომ ზიანი შემცირდეს და მედეგობა გაიზარდოს. გამოწვევა მზარდია, დეზინფორმაცია უფრო მძლავრი ხდება და შეიძლება სერიოზული საფრთხეები შექმნას”.

მიხეილ ბენიძე ამბობს, რომ ადგილობრივი და გარე ძალები აქტიურად ცდილობენ საინფორმაციო სივრცეზე გავლენის მოხდენას. ამიტომ, მისი თქმით, მნიშვნელოვანია პრობლემის კარგად გააზრება და სწორი სტრატეგიების დასახვა: “ჩვენი პროგრამის მიზანია არა მხოლოდ “სიმპტომებს” ვებრძოლოთ, არამედ - გავარკვიოთ რა არის ფესები ამ პრობლემის”.

კოალიცის განცხადებით, ისინი მზად არიან, ითანამშრომლონ საზოგადოებასთან, სამოქალაქო სექტორთან, მედიასთან, აქტივისტებთან, საერთაშორისო ორგანიზაციებთან და შესაბამის სახელმწიფო ინსტიტუტებთან. ყველასთან, ვინც იაზრებს დეზინფორმაციის დამაზიანებელ საფრთხეებს და მზადაა ქვეყნის გაძლიერებაში წვლილი შეიტანოს.

კოალიციაში შემავალი ორგანიზაციები არიან: ჟურნალისტის ეთიკის ქარტია, მედიის განვითარების ფონდი, iFact, ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი (IDFI), ომისა და მშვიდობის გაშუქების ინსტიტუტი, სამართლიანი არჩევნები, საქართველოს რეფორმების ასოციაცია (GRASS), საქართველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთობების კვლევის ფონდი, ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების ინსტიტუტი (TDI).

ბოლო წლებში აქციების და დემონსტრაციების გაშუქებისას ათობით ჟურნალისტი დაშავდა. პარადოქსულია, რომ ხელისუფლება ჟურნალისტებზე ძალადობას ახალისებს, მაშინ როცა, მისი პირდაპირი ვალდებულებაა დაიცვას და უზრუნველყოს მედიის წარმომადგენლების უსაფრთხოება.

მეორე მხრივ, მნიშვნელოვანია ჟურნალისტების მომზადება ექსტრემალური სიტუაციების გაშუქებისას. 2019 წლის 20 ივნისის დარბევამ, 2021 წლის 5 ივლისს ჟურნალისტებზე მასობრივმა თავდასხმამ აჩვენა, რომ მსგავსი მომზადება კიდევ უფრო მეტად არის აუცილებელი.

მედიის მომზადება საფრთხის შემცველ გარემოში სამუშაოდ


სამი დღის განმავლობაში სხვადასხვა სფეროს პროფესიონალები - ჟურნალისტები, ინსტრუქტორები, ძალოვანი სტრუქტურების ყოფილი წარმომადგენლები მონაწილეებს უზიარებდნენ საკუთარ გამოცდილებას. ასწავლიდნენ, თუ როგორ დაინახონ საფრთხეები, პროაქტიულად მოემზადონ რისკების თავიდან ასაცილებლად ან მათი გავლენის შესამცირებლად და მაქსიმალურად უსაფრთხოდ მოიქცნენ საველე მუშაობისას.



სხვადასხვა მედიის წარმომადგენლები თეორიულად და პრაქტიკულად ეცნობოდნენ:

• რისკების მართვას - გარემოს ანალიზი, რისკების შეფასება, უსაფრთხოების გეგმა
• მიტინგების და დემონსტრაციების უსაფრთხოდ გაშუქებას - პროტესტის დახასიათება, საფრთხეები, მოქმედების გეგმა, აღჭურვილობა
• უსაფრთხოებას მივლინებაში და მგზავრობისას - უსაფრთხო მგზავრობა, უსაფრთხოება სასტუმროებში, “ჩექფოინტების” გავლა, ფიზიკური და ციფრული პოლიციური თვალთვალი
• პირველადი გადაუდებელი დახმარების აღმოჩენას
• და ციფრული უსაფრთხოებას

“ჩვენი ჟურნალისტების დიდი ნაწილი არ არის მზად საფრთხის შემცველი სიტუაციებისთვის” - ამბობს ერთ-ერთი ინსტრუქტორი, უსაფრთხოების საკითხის სპეციალისტი, ირაკლი ანდრონიკაშვილი.



ტრენინგის ერთ-ერთი მონაწილე, Civil.ge-ის ფოტორეპორტიორი გურამ მურადოვი, 20 ივნისის აქციის დარბევისას დაშავდა. მას რეზინის 11 ტყვია მოხვდა ზურგში.

“ტრენინგის მერე კიდევ ერთხელ დავრწმუნდი, რომ არ აქვს მნიშვნელობა, მოსალოდნელია თუ არა საფრთხე, ყველა შემთხვევაში, ეკიპირება თან უნდა ჰქონდეს რეპორტიორს. 20 ივნისს ჩემი ყველაზე დიდი შეცდომა ის იყო, რომ აღჭურვილობა თან არ მქონდა”, - ამბობს მურადოვი და დასძენს, კარგი იქნებოდა, თუ მედია მენეჯერებიც გაივლიდნენ მსგავს წვრთნასო.

მედიების მენეჯერების ტრენინგი ასეთ შემთხვევაში მნიშვნელოვანია, რათა სწორად მიიღონ გადაწყვეტილება ცხელ წერტილებში გასაშვებად ამა თუ იმ ჟურნალისტის არჩევისას.

“ერთი ჟურნალისტი ვერაფერს შეცვლის, თუ მზაობა არ იქნება მენეჯმენტში, რომ თავიანთი დასაქმებულები დაცულები იყვნენ გადასაღებ მოედანზე” - ამბობს ტელეკომპანია “ფორმულას” ჟურნალისტი, სალომე ჩადუნელი, რომელიც ასევე ტრენინგის მონაწილე იყო.

ჟურნალისტები მტრულ გარემოში

2020 წელს ზუგდიდში საქართველოს ბანკს თავს შეიარაღებული მძარცველი დაესხა. ფორმულას „ჟურნალისტ“ სალომე ჩადუნელს, რომელიც ქუთაისში უნივერსიტეტის გახსნის გადასაღებად იყო ჩასული, ზუგდიდში ძარცვის გასაშუქებლად წასვლა მოუწია. ისხენებს, რომ სპეცოპერაციის გასაშუქებლად ჟურნალისტები წინასწარ მომზადებული არ იყვნენ და ადგილზე სწავლობდნენ, როგორ მოქცეულიყვნენ.

“ტრენინგი დამეხმარა იმის გააზრებაში, რომ გადაღებებზე დაუცველი დავდივარ, ვფიქრობ კადრებზე და არა უსაფრთხოებაზე, რაც დიდი შეცდომაა”, - ამბობს სალომე ჩადუნელი.

სწორედ სიტუაციის წინასწარ გაანალიზება და, მოვლენების ეპიცენტრში აღმოჩენამდე, საფრთხეების მაქსიმალურად შემცირება იყო კურსის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ნაწილი.

ბოლო წლების მოვლენებმა კარგად აჩვენა, რამდენად საფრთხისშემცველია საქართველოში ჟურნალისტის პროფესიაო, ამბობს ირაკლი ანდრონიკაშვილი: “სამწუხაროდ, მედიის წარმომადგენლები ხშირად პირდაპირი სამიზნეები არიან არაკეთილგანწყობილი ჯგუფების თუ სტრუქტურების. საჭიროა მეტი ყურადღება, მუშაობა რისკმენეჯმენტზე და თვითგადარჩენის უნარებზე”.



როგორ მოიქცნენ ჟურნალისტები ექსტრემალურ სიტუაციაში

ტრენინგის ყველაზე საინტერესო ნაწილი მტრულ გარემოში მუშაობის იმიტაცია, სიმულაციური თამაშები იყო. ჟურნალისტებს ჯერ თავდამსხმელებთან გამკლავება, შემდეგ კი დაშავებულების გადარჩენა მოუწიათ.

მიუხედავად იმისა, რომ მონაწილეები თეორიულად ორი დღის განმავლობაში სწავლობდნენ, როგორ უნდა მოქცეულიყვნენ მსგავს სიტუაციებში და იცოდნენ, რომ გადასალახი დაბრკოლებები სიმულაცია იყო, კრიტიკულ სიტუაციებთან გამკლავება ჟურნალისტებისთვის მაინც გამოწვევა აღმოჩნდა. “შეიარაღებული პირების” დანახვისას, ზოგი დაიბნა და გაქცევა სცადა, ზოგმა თავდამსხმელებს გაუაზრებლად თავისი სისუსტეები უთხრა, ზოგმა კრიტიკულ სიტუაციებში პროფესია სულ დაივიწყა, ზოგმა დაშავებულისთვის დახმარების აღმოჩენა ვერ შეძლო, ზოგი კი მეტ-ნაკლებად კარგად გაუმკლავდა.

“დაბნეული და დაძაბული ვიყავი. იმდენად რეალური იყო ყველაფერი, რომ როცა დაშავებულთან მივედი, მართლა მეგონა, რომ ადამიანი უნდა გადამერჩინა”, - იხსენებს რეგიონულ მაიწყებელთა ალიანსის ჟურნალისტი ნატალი ნემსაძე.



მსგავსი სიმულაციები სტანდარტული პრაქტიკაა და მრავალ ქვეყანაში ტარდება, რადგან ტრავმული გამოცდილება ყველაზე ადვილად დამახსორებადია. “რაც უფრო სტრესულია თავდასხმის, მძევლად აყვანის, შეტევის სიმულაცია, უფრო კარგად ამახსოვრდება ადამიანს და შემდეგში უფრო თავდაჯერებულია და მეტად წარმატებით შეძლებს მსგავსი სიტუაციებიდან თავის დაღწევას” - ამბობს ირაკლი ანდრონიკაშვილი.

როგორი პრაქტიკაა საერთაშორისო მედიაში

ტრენინგი კარგი შესაძლებლობა აღმოჩნდა, ერთი მხრივ, საკუთარი შესაძლებლობების შესაფასებლად და, მეორე მხრივ, იმის გასააზრებლად, თუ რამდენად არაპრიორიტეტულია მედიამენეჯერებისთვის თანამშრომლების უსაფრთხოება.

“პირველ რიგში, ორგანიზაციულ დონეზე ყალიბდება უსაფრთხოების გეგმა. თანხმდებიან პრინციპებზე, ადგენენ პროტოკოლებს, ყიდულობენ აღჭურვილობას, ავარჯიშებენ ჟურნალისტებს. შემდეგ კი თითოეულ თანამშრომელს ავალდებულებენ მიყვნენ ამ უსაფრთხოების ზომებს”, - ამბობს ერთ-ერთი ტრენერი, სააგენტო Reuters-ის ყოფილი ფოტორეპორტიორი დავით მძინარიშვილი.

მძინარიშვილი იხსენებს შემთხვევას, როდესაც ერთ-ერთი გავლენიანი მედიასაშუალების ჟურნალისტი ყირიმის ოკუპაციის გასაშუქებლად ჩავიდა და იქ აღმოჩნდა, რომ მას სპეციალური მომზადება გავლილი არ ჰქონდა. ის მაშინვე უკან გაიწვიეს და სხვა თანამშრომილთ ჩაანაცვლეს.

მსოფლიოს სხვადასხვა მედიასაშუალებას შემუშავებული აქვს წესები, რის მიხედვითაც უნდა იმოქმედონ ჟურნალისტებმა კონფლიქტურ სიტუაციებში, მტრულ გარემოში მოხვედრისას, საპროტესტო აქციების, ტერორისტული აქტების და სხვა არეულობის გაშუქებისას.



საერთაშორისო მედიებში წინასწარ გაწერილი აქვთ, თუ როგორ უნდა მოემზადონ ველზე გასვლამდე, რა აღჭურვილობა იქონიონ თან, როგორ იმუშაონ უშუალოდ ადგილზე ყოფნისას, რა უნდა მოიმოქმედონ დარბევის დროს და რა რეკომენდაციები უნდა გაითვალისწინონ სხვადასხვა ტოქსიკური საშუალებებით მოწამვლისგან თავდასაცავად.

ვრცლად: უსაფრთხოების წესები და რჩევები საპროტესტო აქციების გაშუქებისას

“ხშირად რაღაც კადრს და სიუჟეტს უფრო წინ აყენებენ, ვიდრე საკუთარ ან თანამშრომლის სიცოცხლეს, რაც არასწორია” - ამბობს დავით მძინარიშვილი და დასძენს, საქართველოში ადგილობრივი მედია არასერიოზულად და ზერელედ უდგება უსაფრთხოების საკთხებსო:

“ვცდილობთ, რამენაირად დავარწმუნოთ, ავუხსნათ და დავანახოთ, რომ არის საშუალება ვიმუშაოთ უფრო უსაფრთხოდ. ისე მოვახერხოთ კადრის გადაღება და ინფორმაციის მოპოვება უსაფრთხოდ, რომ არ გადავაყოლოთ ჩვენი სიცოცხლე და ჯანმრთელობა”.