“მიუკერძოებელი”, “პროგრესული”, “დაბალანსებული სარედაქციო პოლიტიკის მქონე” - ასე ფასდებოდა საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს მუშაობა ბოლო პერიოდში. ამის შესახებ არაერთი სართაშორისო თუ ადგილობრივი ორგანიზაციის ანგარიშში აღნიშნეს. აჭარის მაუწყებელი რეგიონში მიმდინარე მოვლენების პირველწყარო დედაქალაქში ბაზირებული ტელეკომპანიებისთვის არაერთხელ გახდა. სამაუწყებლო ბადეს არაერთი გადაცემა დაემატა. ამ ფონზე აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს მრჩეველთა საბჭოს ორმა წევრმა, გიგა ჩხარტიშვილმა და ირაკლი დარცმელიძემ 10 აპრილს მაუწყებლის დირექტორის, ნათია კაპანაძის იმპიჩმენტი მოითხოვეს, მიუხედავად იმისა, რომ მისი უფლებამოსილების ვადის ამოწურვამდე რამდენიმე თვეა დარჩენილი.

გაგა ჩხარტიშვილი „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“, ირაკლი დარცმელიძე კი „ქართული ოცნების“ კვოტით არის არჩეული საბჭოში. ხუთწევრიანი(ნატა იმედაიშვილი, ირაკლი დარცმელიძე, გიგა ჩხარტიშვილი, ბეჟან გობაძე, გიორგი ირემაძე) საბჭოდან სამი წევრი მაინც თუ მისცემს ხმას ნათია კაპანაძის წინააღმდეგ, იგი თანამდებობას დატოვებს.

იმპიჩმენტის საფუძველი

საზოგადოებრისთვის არ გასაჯაროვებულა იმპიჩმენტის ინიციატორთა მიერ მომზადებული წერილი, სადაც აღწერილია თუ რა საფუძვლით ითხოვენ ისინი დირექტორის გათავისუფლებას.

მედიასთან კომენტარში მრჩეველთა საბჭოს წევრი გიგა ჩხარტიშვილი ამბობს, რომ მისი პრეტენზიები უკავშირდება ძირითადად რეიტინგის ვარდნას, სამაუწყებლო პრიორიტეტების შეუსრულებლობას, საბჭოსთან კომუნიკაციის ნაკლებობას და საბიუჯეტო სახსრების არამიზნობრივ და დაუსაბუთებელ ხარჯვას.

„მე მინდა რომ ამ პროცესით გავემიჯნო იმ გადაწყვეტილებებს, რომლებსაც ნათია კაპანაძე იღებდა და ღებულობს. მე ვერ ავიღებ პასუხისმგებლობას ამ ადამიანის გადაწყვეტილებებზე და მეტიც, ამ ადამიანის დამოკიდებულება მრჩეველთა საბჭოს მიმართ ძალიან კარგად გამოჩნდა მრჩეველთა საბჭოს 2019 წლის 15 მარტის სხდომაზე. დამოკიდებულება არ მომეწონა, როდესაც დირექტორმა დაასრულა თავისი პრეზენტაცია, და მრჩეველთა საბჭოს მოწოდებას რომ დაბრუნებულიყო და სხვა საკითხები გაევლო, უთხრა, რომ მომწერეთ თუ რამე გაინტერესებთო და დატოვა სხდომა,“ - თქვა გიგა ჩხარტიშვილმა ტვ პირველის ეთერში 12 აპრილს.

დაუჭერენ თუ არა საბჭოს სხვა წევრები იმპიჩმენტს მხარს, ჯერ არ ამბობენ. ამ კითხვაზე უარყოფით პასუხი მხოლოდ ბეჟან გობაძეს აქვს. გიორგი ირემაძე და თავმჯდომარე ნატა იმედაშვილი ამბობენ, რომ კითხვები აქვთ როგორც იმპიჩმენტის ინიციატორების, ისე ნათია კაპანაძის მიმართ.

მაუწყებლობის შესახებ კანონში დაკონკრეტებული არ არის თუ რა საფუძვლით შეუძლია საბჭოს დირექტორისთვის უნდობლობის გამოცხადება. ერთადერთი რაც კანონში წერია ისაა, რომ მრჩეველთა საბჭო ვალდებულია უნდობლობის გამოცხადების შესახებ წინადადება განიხილოს და მას კენჭი უყაროს წინადადების წარდგენიდან 10 კალენდარული დღის ვადაში. დირექტორი უფლებამოსილია დაესწროს საკითხის განხილვას და წარადგინოს თავისი მოსაზრება. თუ მრჩეველთა საბჭომ უნდობლობა არ გამოუცხადა დირექტორს, დაუშვებელია მისთვის უნდობლობის გამოცხადების საკითხის დასმა მომდევნო 2 თვის განმავლობაში.

12 აპრილს საბჭომ სამუშაო შეხვედრის ჩატარება ვერ შეძლო, რადგან სხვა წევრებმა მისვლა ვერ მოახერხეს.

“სარედაქციო დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ”

საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს დირექტორის იმპიჩმენტის ინიციტივა თავად მაუწყებელმა სარედაქციო დამოუკიდებლობის საპირისპირო ნაბიჯად შეაფასა. მათ ვებსაიტზე გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამია, რომ

“მიმდინარე პროცესები უპირისპირდება საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს სარედაქციო დამოუკიდებლობას. მთლიანად საზოგადოებრივი მაუწყებლის იდეას. იმედს ვიტოვებთ, რომ მრჩეველთა საბჭო სიფრთხილით მოეკიდება ამ უმნიშვნელოვანეს საკითხს, რადგან საქმე სიტყვის თავისუფლებას და საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს დამოუკიდებლობას ეხება.”

სარედაქციო დამოუკიდებლობისთვის საფრთხის შექმნაზე ისაუბრა ნათია კაპანაძემაც "ტვ პირველის" ეთერში თავის გამოსვლაში და თქვა, რომ “დღეისათვის ყველა პრიორიტეტს და მაუწყებლობის შესახებ კანონით დაკისრებულ პასუხისმგებლობებს მაუწყებელი ასრულებს იმ შესაძლებლობების ფარგლებში, რაც შეიძლება ჰქონდეს გუნდს. მე ვფიქრობ, მთავარი ამოცანები და გამოწვევები, რომლებიც გუნდს გადაცემებთან დაკავშირებით ჰქონდა, დაძლეულია. “

ნათია კაპანაძის თქმით, მაუწყებელს რეიტინგი ფილმების ხარჯზე ჰქონდა. ახლა კი აჭარის მაუწყებელი მრავალფეროვან პროდუქტს სთავაზობს მაყურებელს და გადაცემები მორგებულია იმ ადამიანების საჭიროებებს, რომლებიც ცხოვრობენ აჭარაში და საქართველოს სხვა ტერიტორიაზე.

ამბის გასაჯაროვებისთანავე მკვეთრად უარყოფითი შეფასება მოჰყვა შესაძლო იმპიჩმენტის საკითხს სამოქალაქო საზოგადოების მხრიდან. არასამთავრობო ორგანიზაციებმა მათ მიერ გავრცელებულ განცხადებაში თქვეს, რომ “დირექტორის იმპიჩმენტის საკითხის განხილვისას კარგად უნდა იყოს გათვითცნობიერებული ის ზიანი, რაც მიადგება ქვეყნის დემოკრატიულ განვითარებას და მედიის თავისუფლებას."

განცხადებაში იმედი გამოთქვეს, რომ მრჩეველთა საბჭოს სხვა წევრები გამოიჩენენ კეთილგონიერებას და დაიცავენ არხის სარედაქციო დამოუკიდებლობას.

12 აპრილს ნათია კაპანაძის გადაყენების მოთხოვნის საკითხზე ექვსმა პოლიტიკურმა პარტიამაც („ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, „ევროპული საქართველო“, „რესპუბლიკური პარტია“, „ახალი საქართველო“, „ემსახურე საქართველოს“ „შენების პარტია“) გააკეთა განცხადება. „ხელისუფლებას არ აწყობს დაბალანსებული ტელევიზია და გადაწყვიტა მის საქმიანობაში ჩარევა. ამ გეგმის ნაწილია ტელევიზიის დირექტორის გადაყენება“ - აცხადებენ პარტიები და მრჩეველთა საბჭოს მოუწოდებენ, რომ ხელისუფლებას ტელევიზიის საქმიანობაში ჩარევის საშუალება არ მისცენ.

აჭარის ტელევიზია და რადიო ნათია კაპანაძის დირექტორობის პერიოდში

ნათია კაპანაძე აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს დირექტორად 2016 წლის ოქტომბერში სამწლიანი ვადით აირჩიეს. უფლებამოსილების ვადის ამოწურვამდე მას დაახლოებით 6 თვე აქვს დარჩენილი.

ნათია კაპანაძის დირექტორობის პერიოდში აჭარის ტელევიზიის ეთერში საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის მიერ დახურული რადიო „თავისუფლების“ პროექტები, "წითელი ზონა" და "ინტერVIEW" გავიდა. აღნიშნული ფაქტი დადებითად არის შეფასებული „Human Rights Watch“-ის მიერ 2018 წლის იანვარში გამოქვეყნებულ ანგარიშში. საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიასა და რადიოს თბილისში ბაზირებული საზოგადოებრივი მაუწყებლისგან განსხვავებით დადებითად არის შეფასებული ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ გამოქვეყნებულ წინასაარჩევნო მედიამონიტორინგის 2016-2018 ანგარიშში, რომელიც ევროკავშირისა და გაეროს განვითარების პროგრამის ფარგლებში მომზადდა. ანგარიშში ხაზგასმულია, რომ 2016 წელთან შედარებით, 2017‐2018 წლებში აჭარის ტელევიზია მიუკერძოებელ მაუწყებლად ჩამოყალიბდა.

„ამ პოლარიზებულ გარემოში შედარებით დაბალანსებულად და მიუკერძოებლად გამოიყურებოდა აჭარის ტელევიზია. საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზია, თბილისში ბაზირებული საზოგადოებრივი მაუწყებლისგან განსხვავებით, ამ სამი წლის განმავლობაში პროგრესს აჩვენებდა.“

დაახლობით ამასვე იმეორებს ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის (OSCE/ODIHR) 2019 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიში, სადაც აჭარის ტელევიზია ნეიტრალურ და მიუკერძოებელ მაუწყებლად არის შეფასებული: „აჭარის ტელევიზია მეტწილად ფოკუსირებული იყო ადგილობრივი, რეგიონული მოვლენების გაშუქებით და ლიმიტირებული, თუმცა დაბალანსებული სივრცე დაუთმო საარჩევნო კამპანიის აქტივობებს. ეს იყო ერთადერთი ტელესადგური, რომელმაც შესთავაზა მაყურებელს არჩევნებში მონაწილეთა ზოგადი შედარება“ - აღნიშნულია ეუთოს ანგარიშში.

მას შემდეგ რაც აჭარის ტელევიზია სახელმწიფო არხიდან საზოგადოებრივ მაუწყებლად ჩამოყალიბდა, ნათია კაპანაძე მეორე დირექტორია. უნდობლობის გამოცხადება მრჩეველთა საბჭოს რამდენიმე წევრს პირველი დირექტორის, სოსო სტურუასთვისაც უნდოდა. მაშინ  სოსო სტურუას იმპიჩმენტის მომხრე ირაკლი დარცმელიძესთან ერთად ბეჟან გობაძეც იყო, თუმცა საბჭოს სხვა წევრებმა მხარი არ დაუჭირეს . რა პოზიციას დაიკავებენ ახლა ნატა იმედაიშვილი, ბეჟან გობაძე და გიორგი ირემაძე და მოუწევს თუ არა ნათია კაპანაძეს ვადაზე ადრე თანამდებობის დატოვება უახლოეს პერიოდში გახდება ცნობილი. 

„მედიის განვითარების ფონდმა“(MDF) TBC-ის, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის წინააღმდეგ მოქმედი სახელისუფლებო ტროლები გამოავლინა. MDF-ის დაკვირვებით, გამოვლენილი საეჭვო პროფილები სოციალურ ქსელებში ოპოზიციური პარტიების, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლების, კრიტიკული მედიასაშუალებების და ჟურნალისტების დისკრედიტაციას ცდილობდნენ. პარალელურად, ხელისუფლების, მმართველი პარტიისა და მისი თავმჯდომარის ბიძინა ივანიშვილის მხარდასაჭერ პოსტებს ან კომენტარებს აქვეყნებდენ.

MDF-ის მიერ 8 აპრილს გამოქვეყნებული კვლევის ანგარიშის მიხედვით, გამოვლინდა 15 ყალბი ფეისბუკ პროფილი, რომელიც სხვის იდენტობას იპარავს. 15 პროფილიდან 11 რუსული სოციალური ქსელების - „Одноклассники“-ს (3) და "В Контакте"-ს (8) - მომხმრებლების იდენტობას იპარავს, 2 - სერიალის პერსონაჟების, 1 - ფეისბუკ მომხმარებლის და ჟურნალ “ლიბერალის” თანამშრომლის, ხოლო 1 - თავისუფალ ჟურნალისტთა სახლის ჟურნალისტისა და ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტის.

ფონდის ინფორმაციით, ტროლების მობილიზება ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიების (რუსთავი 2, ტვ პირველი, ონლაინ გამოცემა “ლიბერალი” და სხვა) და მათი ჟურნალისტების წინააღმდეგ ხდებოდა.

„იდენტიფიცირებული სახელისუფლებო ტროლები მადისკრედიტირებელ კონტენტს ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიების წინააღმდეგაც აქვეყნებდნენ. ასეთი ტიპის პოსტები/კომენტარები მიმართული იყო როგორც უშუალოდ მედია საშუალების, ასევე კონკრეტული ჟურნალისტების წინააღმდეგადაც. ამ მხრივ თავდასხმის სამიზნე “რუსთავი 2” და “ტვ პირველი” იყო, ცალკეული პუბლიკაციების შემთხვევაში კი ონლაინ გამოცემა “ლიბერალიც”. ტროლები “რუსთავი 2-ს” კრიმინალის გაშუქების გამო აკრიტიკებდნენ, ასევე ციტირებდნენ სახელისუფლებო ექსპერტ გია აბაშიძეს, რომლის მიხედვითაც “რუსთავი 2-ზე” გასული ინფორმაციის უმეტესობა ყალბი ან ინტერპრეტირებული იყო, რასაც ტროლები სხვადასხვა ჯგუფებში აზიარებდნენ“, - ვკითხულობთ ანგარიშში.

MDF-ის ინფორმაციით, ტროლების სამიზნე „ტვ პირველის“ ჟურნალისტები ვახო სანაია და ინგა გრიგოლია 22 მარტს გადაცემაში “პირველები” შს მინისტრ გიორგი გახარიას სტუმრობის შემდეგ გახდნენ. ჟურნალ “ლიბერალის” შემთხვევაში კი ინდივიდუალური კრიტიკა გარდაცვლილი ზუგდიდის #6 სკოლის დირექტორის ია კერზაიას გათავისუფლების მიზანშეწონილობის შესახებ მომზადებულ მასალას შეეხებოდა, რომელსაც მედია საშუალების მიმართ ერთ-ერთი ტროლის კრიტიკული კომენტარი “ლიბერალის” ვებ-გვერდის რედაქტორის ლიკა ზაკაშვილის პოსტს მოჰყვა.

ფონდი ფეისბუკის ყალბ ანგარიშებს ერთი თვის განმავლობაში - 4 მარტიდან 5 აპრილამდე პერიოდში აკვირდებოდა.

არასამთავრობო ორგანიზაცია „საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველომ“ (TI) 8 აპრილს საზოგადოებრივი აზრის კვლევის შედეგების მეორე ნაწილი გამოაქვეყნა, რომელიც საჯარო პოლიტიკის სხვადასხვა აქტუალურ საკითხზე საზოგადოების განწყობებს ასახავს.

რესპონდენტებს კითხვა ქვეყანაში არსებულ მედიაგარემოსთან დაკავშირებითაც დაუსვეს. კვლევის მიხედვით, გამოკითხულთა 36% ინფორმირებულია, რომ ყალბი ინფორმაციის გასავრცელებლად Facebook-ზე სპეციალური გვერდებია შექმნილი.

 

მათგან 15% ფიქრობს, რომ სოციალურ ქსელებში ყალბი ინფორმაციის გასავრცელებლად სპეციალურად შექმნილი გვერდების უკან მთავრობა/ხელისუფლება დგას, 10%-ის მოსაზრებით კი ოპოზიცია.

კვლევის მიხედვით გამოიკვეთა, რომ გამოკითხული მოსახლეობის დიდი ნაწილი ტელეკომპანია “იმედს” და “რუსთავი 2-ს” უყურებს. მათი 55% ფიქრობს, რომ ტელეკომპანია „იმედი“ მთავრობის ინტერესებს ატარებს, 18% იმავეს ასახელებს საზოგადოებრივ მაუწყებელის პირველ არხზეც. ტელეკომპანია „რუსთავი 2-თან“ მიმართებით, რესპონდენტების 63% მიიჩნევს, რომ ის ოპოზიციის ინტერესების მატარებელია.

კვლევამ აჩვენა, რომ რესპონდენტების 43% საზოგადოებრივი მაუწყებლის “პირველ არხს” საერთოდ არ უყურებს, 57% არ უყურებს “ობიექტივს”, 55% - ტელეკომპანია “პირველს”, 67% - “აჭარას”, 63% - “კავკასიას”, ხოლო 78% - ონლაინტელევიზია “POSTTV-ს”.

რესპონდენტებს ასევე ჰკითხეს მათი აზრით, „ერევა თუ არა ხელისუფლება მედიის საქმიანობაში?“ - გამოკითხულების 8% მიიჩნევს, რომ არასდროს ერევა, 31% ამბობს, რომ ყოველთვის ერევა, 43%-ის მოსაზრებით კი, ხანდახან ერევა.

კვლევა „საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს“ დაკვეთით 20 თებერვლიდან 5 მარტის პერიოდში „კავკასიის კვლევითი რესურსების ცენტრმა“ (CRRC) ჩაატარა. კვლევის ავტორების განმარტებით, ქვეყნის მასშტაბით 2 087 ადამიანი გამოიკითხა. ცდობილების საშუალო ზღვარი +/- 2.3 %-ია.

"ქართული ტელევიზიები ვერ ჩამოყალიბდნენ ფინანსურად მდგრად და დამოუკიდებელ ბიზნეს ორგანიზაციებად. შესაბამისად, მფლობელის კუთვნილ სხვა ბიზნესში წარმოქმნილი პრობლემები, პირდაპირ აისახება ტელევიზიის ფინანსურ სტაბილურობაზეც. ციფრულ მაუწყებლობაზე გადასვლისა და კანონმდებლობის ლიბერალიზაციის შემდეგ, ქვეყანაში ტელევიზიების რაოდენობა გაიზარდა. თუმცა აღნიშნულმა ტენდენციამ პოზიტიური ზეგავლენა ვერ მოახდინა მედია გარემოს დეპოლიტიზირებაზე", - ვკითხულობთ არასამთავრობო ორგანიზაცია „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ კვლევაში "ვის ეკუთვნის ქართული მედია", რომელიც 2 აპრილს გამოქვეყნდა. 

ორგანიზაციამ საქართველოს ტელებაზრის მსხვილი მოთამაშეების ბიზნეს და პოლიტიკური კავშირები გააანალიზა.  როგორც კვლევის ანგარიშშია აღნიშნული, "საერთაშორისო გამჭვირვალობამ" შეისწავლა ჰოლდინგ “რუსთავი 2”-ის (რომელიც “რუსთავი 2-ს”, მესამე და მეოთხე არხებს აერთიანებს), “ტელეიმედის” (რომელიც ასევე აერთიანებს ტელეკომპანია “მაესტრო”-სა და GDS-ს), “იბერია ტვ”-ის, “TV პირველის”, “ობიექტივის”, “პალიტრა TV”-ის, “რ.ბ.ჯ”-ისა და “სტერეო პლუსის” აფილაციები როგორც კონკრეტულ ბიზნეს კომპანიებთან თუ ბიზნესმენებთან, ისე პოლიტიკურ ჯგუფებთან. 

ანგარიშის მიხედვით, საქართველოში მოქმედი მაუწყებლების მფლობელობისა და მფლობელთა ცვლილების შესახებ ინფორმაცია გამჭვირვალეა. თუმცა, ქვეყანაში კვლავაც მწვავედ დგას მაუწყებელთა დამოუკიდებელ, მდგრად მედიაორგანიზაციებად ჩამოყალიბების საკითხი. ისინი კვლავაც მჭიდრო კავშირს ინარჩუნებენ მედიამფლობელთა კუთვნილ სხვა ბიზნესებთან, რაც ერთი მხრივ მედიასაშუალებებს მოწყვლადს ხდის მეპატრონეთა ბიზნეს თუ პოლიტიკურ ინტერესებთან მიმართებაში. მეორე მხრივ, მეპატრონეთა სხვა ბიზნესებში წარმოშობილი პრობლემები პირდაპირ აისახება მედიასაშუალებათა მდგრადობაზე.

გარდა ამისა, ანგარიში კომენტარს აკეთებს ტელევიზიების ციფრულ მაუწყებლობაზე გადასვლის შემდგომ განვითარებულ პროცესებზე და აღნიშნავს, რომ „ციფრულ მაუწყებლობაზე გადასვლის შემდეგ ტელევიზიების გაზრდილმა რაოდენობამ პოზიტიური ზეგავლენა ვერ მოახდინა ვერც მაუწყებლების ფინანსურ მდგომარეობაზე და ვერც მედია გარემოს დეპოლიტიზირებაზე“.

დოკუმენტში დეტალურადა აღწერილი ვინ დგას ზემოთდასახელებული მედიების უკან. რაც შეეხება  ქვეყანაში ყურებადობის მხრივ ყველაზე რეიტინგულ ტელევიზიებს “რუსთავი 2”და და “იმედს”, „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ კვლევით ჰოლდინგი „რუსთავი 2“ კვლავაც ძირითადად მიხეილ სააკაშვილთან დაახლოებული ბიზნესმენების გიორგი და ლევან ყარამანიშვილების მფლობელობაშია. ჰოლდინგში წილი აქვს “რუსთავი 2-ის” ყოფილი დირექტორის გიორგი გეგეშიძის ცოლს ნინო ნიჟარაძეს, ხოლო „რუსთავი 2-ის“ 50%-იანი წლის მფლობელ ტელეკომპანია „საქართველოში“ ბიზნესწილები აქვს რუსეთ-საქართველოს ორმაგი მოქალაქეობის მქონე, ნიკოლოზ ნაყოფიას.

ინფოგრაფიკა © "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო"

რაც შეეხება ტელეიმედს, ჰოლდინგის 100%-ს “ჯორჯიან მედია პროდაქშენ გრუპი” ფლობს, რომელიც ბადრი პატარკაციშვილის ქვრივის ინა გუდავაძის მფლობელობაშია. როგორც კვლევაშია აღნიშნული, პატარკაციშვილების ოჯახმა 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების დროს, ქართული ოცნების მხარდაჭერილ კანდიდატს სალომე ზურაბიშვილს 180 000 ლარი შესწირა.

ინფოგრაფიკა © "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო"

ანგარიშში ტელევიზიების შემოსავლების შესახებაც არის მონაცემები. დოკუმენტის მიხედვით, ციფრულ მაუწყებლობაზე გადასვლის შემდეგ ქვეყანაში გაიზარდა მედიასაშუალებების რაოდენობა, თუმცა  ტელევიზიების რაოდენობის ზრდას სარეკლამო ბაზრის ზრდა არ გამოუწვევია. 

ინფოგრაფიკა © "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო"

"თუ 2013 წელს 105 ტელევიზია იყოფდა 66 მილიონ ლარიან სარეკლამო ბაზარს, 2018 წელს 130 ტელევიზიას უწევს 63 მილიონიანი ბაზრის განაწილება", - ვკითხულობთ დოკუმენტში.

ინფოგრაფიკა © "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო"

ორგანიზაციის რეკომენდაციით, მედიაგარემოს გაუმჯობესების მიზნით, "ხელისუფლებამ უნდა შეწყვიტოს კრიტიკული მედია კომპანიებისა და მათი მფლობელების წინააღმდეგ სხვადასხვა ბერკეტის გამოყენება მათთვის ე.წ. ბიზნეს თუ ფინანსური ხასიათის პრობლემების შესაქმნელად; პოლიტიკურმა პარტიებმა, რომლებსაც კანონმდებლობით ეკრძალებათ მედიის მფლობელობა, უნდა შეწყვიტონ სატელევიზიო მედიის საქმიანობაში ჩარევა მათთვის სასურველი სარედაქციო პოლიტიკის გასატარებლად;  ტელევიზიის მფლობელებმა მკაფიოდ უნდა გამიჯნონ სატელევიზიო და სხვა ბიზნეს საქმიანობა, რათა არ მოხდეს მაუწყებლისა და მასში დასაქმებული ჟურნალისტების ინსტრუმენტალიზება ვიწრო პოლიტიკური თუ ბიზნეს ინტერესების გასატარებლად;  მედია პლურალიზმისა და პროფესიული ჟურნალისტიკის უზრუნველყოფის მიზნით, აუცილებელია მედიის მფლობელებმა და სხვა პასუხისმგებელმა პირებმა აამაღლონ ჟურნალისტების ცოდნა ეთიკური სტანდარტების შესახებ". 

კვლევის სრული ვერსიის ხილვა შეგიძლიათ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ ვებგვერდზე. ანალოგიური კვლევა ორგანიზაციამ 2014 წელსაც ჩატარა.

ქართულ მედიაბაზარზე რაც ეპატიება იუპიტერს, არ ეპატიება ხარს. განსაკუთრებით, თუკი საუბარი საგადასახადო დავალიანებებს შეეხება. როგორც მაუწყებელთა ალიანსის მიერ შემოსავლების სამსახურისაგან გამოთხოვილი დოკუმენტებიდან ირკვევა, ტელებაზარზე ორი მსხვილი მოთამაშე ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში მზარდი საგადასახადო დავალიანებების პირობებში აგრძელებს მუშაობას. მაშინ, როდესაც სხვა, შედარებით პატარა მედიასაშუალებების საბანკო ანგარიშებს, საგადასახადო დავალიანებების შემთხვევაში, სახელმწიფო დაუყოვნებლივ ინკასოს ადებს.

საუბარია ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ისა“ და „იმედის“ ბიუჯეტისათვის გადაუხდელ 33 მილიონზე მეტ ლარზე. დოკუმენტიდან ირკვევა, რომ ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის“ საგადასახადო დავალიანება 2016 წლიდან მოყოლებული იზრდებოდა და 2019 წლის 1-ლი იანვრისათვის ტელეკომპანიას ბიუჯეტის 20 მილიონ ლარზე მეტი მართებდა. ტელეკომპანია იმედმა კი საგადასახადო დავალიანებების დაგროვება 2017 წლის შემდეგ დაიწყო და 2019 წლის პირველი იანვრისათვის ტელეკომპანიას 13 მილიონი ლარი ჰქონდა დავალიანება. ალიანსის გამოთხოვილ ინფორმაციაში არსად არის აღნიშნული, რომ ამ ტელევიზიებიდან რომელიმეს ხსენებულ პერიოდში ინკასო დაედო.

აღნიშნული ტელეკომპანიებისაგან განსხვავებით, შედარებით მცირებიუჯეტიან ტელევიზიებს გადასახადების დაგროვების შესაძლებლობა არ აქვთ. როგორც მაუწყებელთა ალიანსის განვითარების დირექტორი ნათია კუპრაშვილი „მედიაჩეკერთან“ საუბარში აღნიშნავს, თუკი ორგანიზაცია დღგ-სა და საშემოსავლო გადასახადს არ გადაიხდის კონკრეტულ თარიღამდე, მას ავტომატურად, ელექტრონული პროგრამის მეშვეობით, ინკასო ედება. მისი თქმით, რეგიონული მაუწყებლების შემთხვევაში, ეს დავალიანება შეიძლება რამდენიმე ასეულ ლარს შეადგენდეს და არ აღემატებოდეს 2-3 ათას ლარს.

„ყველა თვეში მაქვს ასეთი შემთხვევა, რომელიმე რეგიონულ მედიასთან მაინც, მაუწყებელთა ალიანსში, თვეში სამი ტელევიზია მაინც არის ინკასო დადებული,“ - აღნიშნავს ნათია კუპრაშვილი. ინკასოს დადება კი გულისხმობს, რომ ორგანიზაციის ანგარიშებზე დაფიქსირებული ნებისმიერი შემოსავლით ჯერ საგადასახადო დავალიანება დაიფარება და მხოლოდ ამის შემდეგ შეძლებს ორგანიზაცია საკუთარი ფინანსებით ჩვეულებრივ სარგებლობას. შემოსავლის არარსებობის პირობებში კი, ორგანიზაციას ჯერ საურავები ერიცხება, საბოლოოდ კი შესაძლოა ქონების დაყადაღებამდე მივიდეს საქმე. მაგალითად, ყადაღა დაედო ტელეკომპანია კავკასიას 2018 წლის 23 ოქტომბერს. როგორც ტელეკომპანიის დირექტორი ნინო ჯანგირაშვილი Facebook-ზე წერდა, ყადაღის დადების მიზეზი მიმდინარე დავალიანების გადახდის დაგვიანება გახდა.

„გუშინდელი მდგომარეობით კომპანიის საგადასახადო დავალიანება მიმდინარე, ანუ 15 რიცხვში დეკლარირებული და ძველი, ანუ გრაფიკით გადანაწილებული დავალიანება ჯამში შეადგენდა 12 540 ლარს. გრფიკით დადგენილს ვიხდით ზუსტად. მიმდინარე დაგვიგვიანდა. ხოდა, აი, დღეს უკვე გამოსცეს ტელეკომპანიის დაყადაღების ბრძანება. რაც გულისხმობს [...] პრაქტიკულად ტელევიზიის პარალიზებას. ამჟამად, დავალიანება შემცირებულია 8500 ლარამდე და დარჩენილ დავალიანებაზე ახალი გრაფიკის შესადგენად მივმართეთ საგადასახადოს. ვნახოთ რას იზამენ,“- აღნიშნავდა ნინო ჯანგირაშვილი შემოსავლების სამსახურის ანალიტიკური დეპარტამენტის გამოცემულ ბრძანებასთან დაკავშირებით.

როგორც ჯანგირაშვილმა „მედიაჩეკერს“ უთხრა ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როდესაც გადასახადების დაგვიანების გამო ტელევიზიას გარკვეული პასუხისმგებლობა ეკისრება. მისი თქმით, ტელეკომპანია კავკასია ყოველი თვის 15 რიცხვში, მაგალითად, დღგ-ის დეკლარაციის ჩაბარებიდან რამდენიმე დღეში თუ არ გადაიხდის დავალიანებას, ყოველთვის ავტომატურად ედებათ ინკასო, ისევე როგორც სხვა ორგანიზაციებს.

„ანგარიშებიდან გვაჭრიან თანხას და მიაქვთ. შესაბამისად, ჩვენ დავალიანებას უბრალოდ ვერ ვაგროვებთ. არ აქვს მნიშვნელობა რა მოცულობის დავალიანებებზეა ლაპარაკი,“- ამბობს ჯანგირაშვილი. ნათია კუპრაშვილიც აღნიშნავს, რომ ამხელა ვალის დაგროვება ფიზიკურად შეუძლებელია, რამდენადაც დავალიანების არსებობის შემთხვევაში, როგორც წესი, ორგანიზაციის ანგარიშზე შესული თანხიდან დავალიანების დაფარვა ავტომატურად ხდება. ზემოთ ხსენებული ორი დიდი ტელევიზიის შემთხვევაში კი ეს ასე არ არის და დავალიანება წლების განმავლობაში მზარდია.

„ანუ არსებობს სპეციალური მითითება, რომ ამ ტელევიზიებს რაც არ უნდა ვალი დაედოთ, შენ ინკასოს არ დაადებ. და ესეთი მითითება არსებობს „რუსთავი 2-თან“ და იმედთან დაკავშირებით. სხვაგვარად ეს ვალი ვერ დაგროვდება,“ - ამბობს კუპრაშვილი და იხსენებს ყოფილ პრემიერ-მინისტრთან გიორგი კვირიკაშვილთან არასამთავრობო სექტორის ერთ-ერთ შეხვედრას, სადაც საუბარი შეეხო „რუსთავი 2-ის“ საგადასახადო დავალიანებასაც.

„ამაზე შემიძლია ღიად ვისაუბრო, რადგან მარტო არ ვიყავი იმ შეხვედრაზე,“ - იხსენებს კუპრაშვილი - „როცა არასამთავრობო ორგანიზაციების მხრიდან დაისვა რუსთავი 2-ის შევიწროვების საკითხი, პრემიერ-მინისტრმა კვირიკაშვილმა თქვა, რომ ხელისუფლება საერთოდ არ არის დაინტერესებული „რუსთავი 2-ის“ შევიწროვებით, რასაც ადასტურებს თუნდაც ის ფაქტი, რომ „რუსთავი 2“ უკვე დიდი ხანია არ იხდის გადასახადებს და არსებობს კონკრეტული მითითება, რის გამოც მას არ ეხებიან. ანუ, თუ ვინმეს უნდა რუსთავი 2-ის დახურვა, ყოველთვის შეუძლიათ საგადასახადო კუთხით მოედავონ. ეს არის პირდაპირი დარღვევა კანონმდებლობის, თუკი მისგან იყო მითითება, რომ „რუსთავი 2-ს“ არ შეხებოდნენ. მე მქონდა სრული შოკი და მასაც ვუთხარი ამის შესახებ. შეიძლება სუბიექტური ვარ ამ შოკში, მაგრამ მგონია, რომ არ შეიძლება არავისთან რაღაც ტიპის გამონაკლისების კეთება. პოზიტიური დისკრიმინაცია მედიაბიზნესში არ შეიძლება, იმიტომ, რომ ეს ავტომატურად კლავს სხვა მოთამაშეებს“.

ნათია კუპრაშვილი აღნიშნავს, რომ „რუსთავი 2-ის“ მენეჯმენტი გადასახადების გადაუხდელობის მიზეზად სახელმწიფოს მიერ მათ ანგარიშებზე დადებულ ყადაღას ასახელებს. მისი თქმით ეს მანიპულაციური არგუმენტია, რადგან კომპანიის შემოსავლები წლიდან წლამდე ლარში არ მცირდება და შესაბამისად, მათ გადასახადების გადახდაც უნდა შეეძლოთ.

მისი თქმით, დავალიანების უხეშად გამოთხოვა სახელმწიფოს მხრიდან არ უნდა მოხდეს, შესაძლებელია, რომ არხს დაგროვილი გადასახადი გადაუვადონ, თუმცა მიმდინარე გადასახადები „რუსთავი 2-მა“ უნდა გადაიხადოს. ტელეკომპანია კავკასიის დირექტორი ნინო ჯანგირაშვილი კი ხაზს უსვამს, რომ „რუსთავი 2-თან“ დაკავშირებით განსაკუთრებული მდგომარეობაა, რამდენადაც ტელეკომპანიას სწორედ ამ ხელისუფლების პირობებში შეექმნა პრობლემები. შესაბამისად, „რუსთავი 2-ისათვის“ ამ დავალიანების დაფარვის უხეში ფორმით მოთხოვნა, ამ ეტაპზე, მასაც არასწორად მიაჩნია.

„რუსთავი 2-ს“, რეალურად, პრობლემები შეექმნა მას შემდეგ, რაც სასამართლომ სრულიად უაკანონოდ დაადო ყადაღა მის ანგარიშებს და ამის შემდეგ, ოპერირებისთვის უბრალოდ თანხების მოძიება უჭირდათ მათ, როგორც თვითონვე ღიად ამბობდნენ. შესაბამისად, როგორც მე ვიცი, რაღაც პერიოდი მათ დაუგროვდათ გადასახადები გადასახდელი“ ,- აღნიშნავს ჯანგირაშვილი და ამატებს, რომ „რუსთავი 2-ის“ შემთხვევაში, დღეს, უხეში ფორმით ამ გადასახადების მოთხოვნა იქნება ამ ტელევიზიის დარტყმის ქვეშ დაყენება, რადგან ხელისუფლებამ შეუქმნა „რუსთავი 2-ს“ განსაკუთრებით მძიმე სიტუაცია. ამიტომ, კეთილი ინებონ და მოითმინონ. თუ გადახდაზე მიდგება საქმე, ისე უნდა მოხდეს როგორც ამ ტელევიზიას აწყობს, რათა დარტყმა არ მიადგეს მის ფუნქციონირებას, ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი, მაგრამ აი „იმედი“ ვის დაკარგვია და ამ სიტუაციაში, სად გაიჩხირა, ეგ არის ძალიან საინტერესო“.

მაუწყებელთა ალიანსის განვითარების დირექტორი ნათია კუპრაშვილი ამბობს, რომ სხვადასხვა შეხვედრაზე, მაგალითად NDI-სთან, ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიასთან, ეუთოსთან, როგორც „რუსთავი 2-ის“, ისე „იმედის“ მენეჯმენტი ადასტურებდა, რომ მათ აქვთ დაგროვილი გადასახადები, მაგრამ არ იხდიან.

„ბოლო შეხვედრა იყო 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების დროს, როდესაც სადამკვირვებლო მისიები იყვნენ ჩამოსული, დაახლოებით ნოემბერის დასაწყისში. მანდაც ითქვა, რომ არ აპირებენ დავალიანების გადახდას. „რუსთავი 2“ ამბობს, რომ მე ისედაც რთულ პირობებში ვარ ჩაყენებული და არ ვიხდი, ხოლო „იმედი“ ამბობს, რომ თუ „რუსთავი 2“ არ იხდის, ჩემ მიმართ არასამართლიანია გადახდის მოთხოვნა და მაშინ მეც არ ვიხდი“.

„მედიაჩეკერი“ გასული დღეების განმავლობაში აღნიშნული ორი ტელევიზიის წარმომადგენლებთან დაკავშირებას და ამ თემაზე კომენტარის მიღებას შეეცადა. ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის“ იურისტმა თამთა მურადაშვილმა ჩვენთან საუბრისას აღნიშნა, რომ შეეცდებოდა, გაერკვია აღნიშნული დავალიანებების დაგროვების მიზეზები და გაეცა ჩვენს შეკითხვებზე პასუხი, თუმცა რამდნიმედღიანი მცდელობის შემდეგაც კითხვებზე პასუხი ვერ მივიღეთ. მურადაშვილის თქმით, კომპანიის ფინანსურს საკითხებზე ის დამოუკიდებლად კომენტარს ვერ გააკეთებდა, ფინანსურ სამსახურთან საკითხის გარკვევა კი ვერ მოხერხდა. „მედიაჩეკერი“ ასევე შეეცადა კომპანიის გენერალურ დირექტორთან ნიკა გვარამიასთან დაკავშირებას, თუმცა გვარამიამ „მედიაჩეკერის“ ზარებსა და ტექსტურ შეტყობინებას არ უპასუხა.

რაც შეეხება ტელეკომპანია „იმედს“, იურისტმა ანდრო ლაშხმა ჩვენთან საუბარში აღნიშნა, რომ ტელეკომპანია „იმედს“ არანაირი დავალიანება არ აქვს. მან ასევე გვითხრა, რომ ჩვენს შეკითხვებს მხოლოდ და მხოლოდ შემოსავლების სამსახურიდან გამოთხოვილი დოკუმენტებისა და შეკითხვების ფიზიკური ფოსტით გაგზავნის შემდეგ უპასუხებდა. ლაშხის კომენტარიდან გამომდინარე ვერ შევძელით გარკვევა, 2019 წლის პირველი იანვრიდან დღემდე ტელეკომპანიამ გადაიხადა 13-მილიონიანი დავალიანება, თუ საერთოდ ამ დავალიანების არსებობას საერთოდ არ აღიარებს. ამ ინფორმაციის გადასამოწმებლად დაკავშირება ვცადეთ ტელეკომპანია „იმედის“ გენერალურ დირექტორთან გიორგი ბახტაძესთანაც, თუმცა მან ჩვენი სატელეფონო ზარი და შეტყობინება უპასუხოდ დატოვა.

აღსანიშნავია, რომ ეს არ არის პირველი შემთხვევა როდესაც აღნიშნულმა ტელეკომპანიებმა საკმაოდ დიდი საგადასახადო დავალიანება დააგროვეს. 2010 წელს, 36 მილიონი ლარი ჩამოეწერათ ქართულ ტელევიზიებს, რომლიდანაც 25 მილიონი „რუსთავი 2-სა“ და „იმედზე“ მოდიოდა, 9 მილიონი კი საზოგადოებრივ მაუწყებელზე. 2010 წლის შემდეგ, ტელევიზიებმა ისევ დააგროვეს დავალიანება. მორიგი საგადასახადო ამნისტია, „ნაციონალური მოძრაობის“ მმართველობის მიწურულს, 2012 წლის ოქტომბერში გამოცხადდა. მეორე ამნისტიის დროს, ტელეკომპანია „იმედის“ საგადასახადო დავალიანება 13 მლნ ლარს სცდებოდა, „რუსთავი 2-ის“ კი 5 მილიონს. 2015 წელს კი, მთავრობის განკარგულებით, 16-მილიონიანი ვალი ჩამოეწერა საზოგადოებრივ მაუწყებელს.

ჯერჯერობით უცნობია უნდა ველოდოთ თუ არა კიდევ ერთ საგადასახადო ამნისტიას მსხვილი ტელეკომპანიებისათვის, თუმცა შედარებით მცირებიუჯეტიანი მედიასაშუალებების წარმომადგენლები, ნათია კუპრაშვილი და ნინო ჯანგირაშვილი იმ უსამართლო გარემოზე მიუთითებენ, რომელში ოპერირებაც პატარა და რეგიონულ ტელემაუწყებლებს უწევთ.

„უბრალოდ, მართლა ძალიან უსამართლოდ დაჩაგრულად ვგრძნობ თავს, ეს რომ იყოს მოკლე პერიოდი და 2-3 წელი, კიდევ გასაგები იქნებოდა, მაგრამ რაც კი ვარსებობთ, მაგალითად, „რუსთავი 2“ „ნაციონალების“ დროს სულ გათავისუფლებული იყო გადასახადებისგან, მანამდეც, ეროსი კიწმარიშვილმა რომ დააგროვა დავალიანებები თავის დროზე, მერე გამოაცხადა გაკოტრება და გაქრა ის დავალიანება სადღაც. არასოდეს არ იხდიდნენ გადასახადებს. ასე იყო „იმედიც“ „ნაციონალების“ დროს და საზოგადოებრივი მაუწყებელიც, ამ სიტუაციაში საერთოდ რა კონკურენციაზეა ლაპარაკი,“ - ამბობს მედიაჩეკერთან საუბრისას ნინო ჯანგირაშვილი.

P.S. მედიაჩეკერი მზად არის, ტელეკომპანია „იმედისა“ და „რუსთავი 2-ის“ წარმომადგენლებს დაუთმოს სივრცე ამ თემაზე კომენტარის გაკეთების სურვილის შემთხვევაში.

ზუსტად 200 წლის წინ, 1819 წლის 21 მარტს (ძველი სტილით 8 მარტს), პირველი ქართული გაზეთი გამოვიდა. „საქართველოს გაზეთი“ - ასე ერქვა თაბახის ფურცლის ზომის,  4 გვერდიან გაზეთს, რომელშიც ძირითადად აქვეყნებდნენ ცენტრალური და ადგილობრივი მთავრობის ბრძანებებსა და განკარგულებებს, რუსეთისა და საქართველოს ამბებს, მოთხრობებს, ანეკდოტებს, განცხადებებს, მათ შორის ყმების გაყიდვის შესახებ და ასევე, ამბებს უცხოეთიდან.

საგამომცემლო საქმიანობის დაწყება საქართველოში მე-19 საუკუნის მეორე ათწლეულს უკავშირდება. კონკრეტული პიროვნებებისა და საგამომცემლო საქმიანობის დეტალებზე დოკუმენტები შემორჩენილი არ არის, თუმცა, ისტორიული წყაროების მიხედვით, გაზეთის დაარსების იდეა თბილისში 1818 წელს გასჩენიათ.

ინიციატორებს კავკასიის მთავარმმართებელი, გენერალი ერმალოვი დაურწმუნებიათ, რომ ადგილობრივი გაზეთი მთავრობის ღონისძიებების შესრულებას გააადვილებდა, რადგან რუსული ენა მოსახლეობის დიდი ნაწილისთვის გაუგებარი იყო. ერმალოვს კი რუსეთის იმპერატორისთვის უთხოვია ნებართვა. საბოლოოდ, ნებართვა გაიცა და საგამომცემლო საქმიანობის ხელმძღვანელობა თბილისის გუბერნატორს, ხოვენს დაევალა.

ფინანსურად მთავრობა ამ საქმიანობაში ჩართული არ ყოფილა. გაზეთი იმედს ხელისმომწერებზე ამყარებდა. პირველი ნომერი, ავტორების მიერ გავრცელებული განცხადების თანახმად, 1819 წლის 1 მარტს უნდა გამოსულიყო, თუმცა, ვერ შეუკრებიათ ხელისმომწერთა საკმარისი რაოდენობა, 500 ადამიანი. მომდევნო დღეებში ხელისმომწერთა შეგროვებაში გამომცემლებს სომხეთის გრიგორიანული ეკლესიის საქართველოს ეპარქიის არქიეპისკოპოსი, ნერსე დახმარებიათ.

საბოლოოდ, 8 მარტს (ძველი სტილით) თბილისში პირველი ქართული გაზეთი, „საქართველოს გაზეთი“ გამოვიდა. 

გაზეთის ტირაჟი დაახლოებით 150-200 ეგზემპლარი იყო. თავდაპირველად იგი 2 მანეთი ღირდა, მოგვიანებით კი 3 მანეთი და 20 კაპიკი გახდა. იმ დროისთვის თბილისში მხოლოდ ერთი სტამბა არსებობდა, რომელიც სამხედრო კორპუსის შტაბში იყო მოწყობილი. „საქართველოს გაზეთი“ ამ სტამბაში იბეჭედებოდა. იმავე შენობაში მოეწყო რედაქციაც.

გაზეთი კვირაში ერთხელ, პარასკევობით გამოდიოდა. მას რუსულ ენაზე აწყობდნენ, რადგან ცენზურა უნდა გაევლო, შემდეგ კი მასალები ქართულად ითარგმნებოდა და დასაბეჭდად უშვებდნენ. გამოცემაში აქვეყნებდნენ ცენტრალური და ადგილობრივი მთავრობის ბრძანებებსა და განკარგულებებს, რუსეთისა და საქართველოს ამბებს, უცხოეთის ამბებს, მოთხრობებს, ანეკდოტებს და სხვადასხვა სახის განცხადებებს, მათ შორის განცხადებებს ყმების გაყიდვის შესახებ.

შერეული ამბავი

„ანანურის მაზრის სოფელს ჟინვანს მცხოვრებს სახელმწიფოს ყმას ქარველს თამაზა სასია შვილს, როგორც გვარწმუნებენ მოხუცებულნი მეზობელნი და მისი მოძღვარი ანანურის დეკანოზი ბეჟანოვი, უცოცხლია ასცამეტი წელიწადი თავის სიცოცხლეში სრულიად უსნეულოდ და ფებერლის იბ. მომკვდარა ჩვეულებითი სიკვდილით“, - ასეთი განცხადებით მთავრდება გაზეთის პირველი ნომერი.

 

1820 წლის 30 ივლისის ნომერში ვკითხულობთ: 

"საჯაროდ იქნება გაყიდული გლეხი გოგი ელბაქიძე თავის ცოლით, შვილით და სამი სული რქოსან საქონელით".

1820 წელს გაზეთს სახელი შეეცვალა და"ქართული გაზეთის" სახელით გამოდიდა. სახელწოდებასთან ერთად პირველ გვერდზე წმინდა გიორგის გერბიც გამოჩნდა. 1921 წლის ბოლოს გამომცემლებს გაზეთის დახურვა მოუხდათ, რადგან ხელისმომწერების საკმარისი რაოდენობა ვეღარ შეგროვდა. მოსახლეობის უდიდეს ნაწილს არ ჰქონდა იმის ფული, რომ ყოველკვირეულად 3 მანეთი და 20 კაპიკი გადაეხადა გაზეთში. გამოცემის ერთ-ერთი პირობა კი, მინიმუმ 500 ხელისმომწერის არსებობა იყო.

რა მნიშვნელობა ჰქონდა პირველ ქართულ გაზეთს

ისტორიკოსი ლაშა ბაქრაძე ამბობს, რომ მიუხედავად ყველაფრისა, ამ გაზეთის გამოცემა მაინც მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო, რადგან ამ ფაქტმა დაუდო სათავე ქართულ ჟურნალისტიკას: "გაზეთი პირველ რიგში იმპერიის იდეებს ემსახურებოდა და ოფიციალურ ინფორმაციას აწვდიდა ქართულ საზოგადოებას. თუმცა, მისი გამოცემა ძალიან მნიშვნელოვანია ქართული ჟურნალისტიკისთვის, რადგან ეს პირველი ქართულენოვანი გაზეთი იყო. მასში უცხოეთის ამბებიც იბეჭდებოდა, მაგალითად რა ხდებოდა „ ანგლიაში“ ან „ფრანციაში“.

„და მაინც, კარგი იყო, თუ ცუდი პირველი ქართული გაზეთის დაარსება? ჩვენი აზრით, ეს იყო ცუდ გარემოებებში განხორციელებული კარგი საქმე. ცუდი იყო ის, რომ გაზეთი არ იყო ადგილობრივთა ეროვნული ინიციატივა, ცუდი იყო ის, რომ გაზეთი რუსეთის იმპერიამ საკუთარი პრაგმატული მიზნებისათივს, ანუ ყოფილ საქართველოს ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახელობის ერთიან რუსულ სივრცეში ინტეგრაციისა და ასიმილაციისთვის დაგეგმა, ცუდი იყო ის, რომ ამ გაზეთის მესვეურს, ანუ რუსეთის მმართველობას სინამდვილეში სძულდა ქართული ენა და მაშინ, როდესაც ერთი ხელით გაზეთს აარსებდა, მეორე ხელით ქართულ წერა-კითხვას, საქმის წარმოებასა და ქართულ ენაზე წირვა-ლოცვას კრძალავდა.

თუმცა, კარგიც იყო. კარგი იყო ის, რომ საქართველოს მოსახლეობამ ბოლოსდაბოლოს მშობლიურ ენაზე იხილა ცივილიზაციის ისეთი მნიშვნელოვანი პროდუქტი, რასაც გაზეთი ჰქვია“, - წერს ჟურნალისტი მაგდა მემანიშვილი 2016 წელს „მედიაჩეკერისთვის“ დაწერილ ბლოგში “საქართველოს გაზეთის” სიტკბო და სიმწარე“.

ამავე ბლოგის მიხედვით, ევროპაში პირველი გაზეთი ჯერ კიდევ 1605 წელს სტრასბურგში გამოვიდა. რუსეთში გაზეთი პირველად 1702 წელს, ამერიკის შეერთებულ შტატებში კი - 1704 წელს იხილეს. იმპერიებსა და დასავლური ცივილიზაციის ლიდერ ქვეყნებს რომ თავი გავანებოთ, აფრიკასა (1773) და ინდოეთშიც (1780) კი, პირველი გაზეთი უფრო ადრე გამოვიდა, ვიდრე საქართველოში. თუმცა, იქაც ეს ცივილიზაციის ძალისმიერი მეთოდით შეტანის შედეგი იყო, ოღონდ იქ დამპყრობლები ევროპის ქვეყნები - საფრანგეთი და დიდი ბრიტანეთი - იყვნენ.

დღეს, 20 მარტს,  94 ხმით არცერთის წინააღმდეგ, საქართველოს პარლამენტმა საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრად მიხეილ ჩიკვილაძე აირჩია. 

 

მაუწყებლობის შესახებ კანონის 24-ე მუხლის მიხედვით, მეურვის უფლებამოსილების ვადა არაუმეტეს ექვსი წელია. ჩიკვილაძე საზოგადოებრივ მაუწყებელში ზაზა შათირიშვილს ცვლის და ვინაიდან შათირიშვილი ამ პოზიციაზე ერთი წელი მუშაობდა, იგი ხუთი წლის ვადით აირჩიეს.  

4 მარტს, საკონკურსო კომისიასთან გასაუბრებისას, ჩიკვილაძემ  აღნიშნა , რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის დირექტორის, ვასილ მაღლაფერიძის მეგობარია. 

„ბატონ ვასილს მე ვიცნობ ჯერ კიდევ უნივერსიტეტიდან... ჩვენ ვმეგობრობდით და დღესაც გრძელდება ეს მეგობრობა", - განაცხადა მიხეილ ჩიკვილაძემ და დაამატა, რომ ამჟამად საზოგადოებრივი მაუწყებლის დირექტორს იშვიათად ხვდება. 

 

.

---

მიხეილ ჩიკვილაძე 2014 წლიდან დღემდე თბილისის N35-ე საჯარო სკოლის დირექტორია.
2014 წლამდე, სხვადასხვა დროს იგი იყო თბილისის მეორე გიმნაზიის და საერო სკოლა „ოლიმპის“ დირექტორი და ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი თბილისის 51-ე, 46-ე 101-ე და 6-ე საჯარო სკოლებში.
1993-1997 წლებში საქართველოს ტელერადიო კორპორაციის მთავარი რედაქტორის თანამდებობას იკავებდა. 
1982 წლიდან დღემდე მიხეილ ჩიკვილაძე ვაჟთა ვოკალური ანსამბლის, „ფაზისის“ სოლისტია. 

---

საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრის პოზიცია ვაკანტური მას შემდეგ გახდა, რაც იგი საპარლამენტო უმრავლესობის კვოტით არჩეულმა ზაზა შათირიშვილმა, ვადაზე ადრე დატოვა. მან უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის თაობაზე განცხადებით პარლამენტს 2018 წლის 24 დეკემბერს მიმართა. როგორც შათირიშვილმა გამოცემა „ლიბერალს“ განუცხადა, აფუძნებს ახალ ტელევიზიასა და ჟურნალს, ამიტომ ინტერესთა კონფლიქტის გამო ბორდიდან გადის.

 

მეურვის ვაკანტურ ადგილზე გამოცხადებულ ღია კონკურსში სულ ცხრა კანდიდატი მონაწილეობდა: მალხაზ ასლამაზაშვილი, დონარა შონავა, მიხეილ ჩიკვილაძე, ზაალ ანჯაფარიძე, მიხეილ ჭიაურელი, მანანა ღოღობერიძე, ნინო მინდიაშვილი, ია მამალაძე.  თავდაპირველად, საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრობის კანდიდატის შესარჩევმა კომისიამ მათგან  სამი შეარჩია - მიხეილ ჩიკვილაძე, ნინო მინდიაშვილი და მანანა ღოღობერიძე.  

პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის მიერ წარდგენილი აშშ-ს 2020 წლის ბიუჯეტის პროექტი, რადიო „თავისუფლების“ სამი სამსახურის დახურვას ითვალისწინებს. მათ შორის, ქართული ბიუროსი. საბოლოო გადაწყვეტილება ბიუჯეტის თაობაზე აშშ-ის კონგრესმა უნდა მიიღოს, რომელსაც ხშირად დოკუმენტში მნიშვნელოვანი ცვლილებები შეაქვს.

რადიო თავისუფლების ქართული ბიუროს ინფორმაციით, თეთრი სახლის მიერ კონგრესში გაგზავნილი ბიუჯეტის პირველადი პროექტით, 2020 წელს, რადიო თავისუფლების ბიუჯეტი 124 მილიონიდან 87 მილიონამდე მცირდება. ეს ითვალისწინებს ქართული, თათარ-ბაშკირული და ჩრდილო-კავკასიური სამსახურების დახურვას. გარდა ამისა, პროექტის მიხედვით ბალკანეთის სამსახურში უნდა გაუქმდეს მონტენეგროს და მაკედონიის მიმართულებები.

თეთრი სახლის მიერ კონგრესში გაგზავნილი ბიუჯეტის პირველადი პროექტი აშშ-ის გლობალური მედიის სააგენტოს (USAGM) გვერდზე 18 მარტს გამოქვეყნდა.

საბოლოო გადაწყვეტილება ბიუჯეტის თაობაზე აშშ-ის კონგრესმა უნდა მიიღოს, რომელსაც ხშირად თეთრი სახლის პროექტში მნიშვნელოვანი ცვლილებები შეაქვს. რადიო თავისუფლების ქართული ბიუროს ცნობით, 2019 წელს კონგრესმა რადიო თავისუფლებისთვის 124 მილიონიანი ბიუჯეტი დაამტკიცა, მაშინ როდესაც პრეზიდენტი მხოლოდ 91 მილიონის დამტკიცებას ითხოვდა.

რადიო თავისუფლება 22 ქვეყანაში 26 ენაზე მაუწყებლობს. მისი მისიაა ობიექტური და პროფესიული ახალი ამბებისა და ინფორმაციის მიწოდება ქვეყნებში, სადაც თავისუფალი მედია შეზღუდულია.

2018 წელს, საქართველოს მოქალაქეებს, ზოგადად, საშუალება ჰქონდათ, ესარგებლათ გამოხატვის, მათ შორის, პრესის თავისუფლებით, თუმცა, ზოგჯერ ფიქსირდებოდა ბრალდებები მთავრობის მისამართით, აღნიშნული უფლებების არასათანადოდ დაცვის გამო. ჟურნალისტები, არასამთავრობო ორგანიზაციები და საერთაშორისო საზოგადოება კი, 2018 წლის მანძილზე ერთ-ერთ მთავარ პრობლემად მედიის პლურალიზმს ასახელებდა. ამის შესახებ საუბარი აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ადამიანის უფლებათა 2018 წლის ანგარიშშია, რომელიც რამდენიმე დღის წინ გამოქვეყნდა.

ანგარიში პრესისა და მედიის თავისუფლების, ძალადობისა და შევიწროებისა და მედიაზე ზეგავლენის კუთხით არსებულ სიტუაციას მიმოიხილავს და პრობლემურ საკითხებზე ამახვილებს ყურადღებას.

მედიის თავისუფლების თვალსაზრისით განსაკუთრებული ყურადღება აქვს დათმობილი ტელეკომპანია „იბერიის“ დახურვის ფაქტსა და მეპატრონეთა მიერ ხელისუფლების ზეწოლის ბრალდებებს. „იბერიის“ დახურვასთან ერთად, სამი ტელეკომპანიის (იმედი, GDS, მაესტრო) გაერთიანება არის დასახელებული მედიის პლურალიზმის შემცირებისა და მმართველი ძალის სასარგებლოდ მედიების კონცენტრირების მიზეზად. ამავე კონტექსტში, ანგარიში საუბრობს, რომ ადგილობრივი არასამთავრობო ორგანიზაციები აკრიტიკებდნენ საზოგადოებრივი მაუწყებლის გენერალური დირექტორისა და კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის თავმჯდომარის ახლო ურთიერთობებს. მედიამონიტორინგმა კი აჩვენა საზოგადოებრივი მაუწყებლის სარედაქციო მიკერძოება ხელისუფლების სასარგებლოდ.

ანგარიშში საუბარი შეეხება 2017 წლის ბოლოს პარლამენტის მიერ მიღებულ ახალ კანონს მაუწყებლობის შესახებ, რომელსაც პრეზიდენტმა მარგველაშვილმა ვეტო დაადო, საპარლამენტო უმრავლესობამ კი აღნიშნული ვეტო 2018 წელის დასაწყისში დაძლია. შეცვლილი კანონმდებლობის შედეგად კი საზოგადოებრივი მაუწყებლის სარეკლამო შემოსავლები გაიზარდა, სხვა ტელეკომპანიების შემოსავლების კლების პარალელურად.

ანგარიშში საუბარია მედიის დაფინანსების გამჭვირვალობისა და პლურალიზმის კუთხით არსებულ გამოწვევებზეც:

„კანონის მიხედვით, მედიასაშუალებები ვალდებულებია არიან, რომ გაასაჯაროონ ინფორმაცია თავიანთი მფლობელების შესახებ. მფლობელთა შესახებ ინფორმაციის გამოქვეყნებამ თუკი მომხმარებლებს მისცა საშუალება, რომ უკეთ განესაჯათ ახალი ამბები ობიექტურობა, მაუწყებლების ფინანსური წყაროების შესახებ ინფორმაციის გასაჯაროების ვალდებულებასთან დაკავშირებული კანონი ბოლომდე არ სრულდბოდა.

ზოგიერთი მედიასაშუალება, უოჩდოგი ჯგუფები და არასამთავრობო ორგანიზაციები გამოხატავდნენ წუხილს მედია პლურალიზმისა და მედიაში პოლიტიკური ზეგავლენების შესახებ, განსაკუთრებით კი მთავრობისადმი კრიტიკულად განწყობილი მედიების წინააღმდეგ.“

ჟურნალისტების მიმართ ძალადობასა და შევიწროვებასთან დაკავშირებით კი აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიში ყურადღებას ამახვილებს 2018 წლის მარტში ქართული მარშის მიერ „რუსთავი 2-ის“ ჟურნალისტზე, გიორგი გაბუნიაზე მოწყობილ თავდასხმას, რომელიც პირდაპირ ეთერში ჟურნალისტის იესო ქრისტეზე ნათქვამ ხუმრობას მოჰყვა. ანგარიშში აღნიშნულია, რომ უფლებადამცველთა მოთხოვნის საფუძველზე, შსს-მ თავდამსხმელებზე აღძრა საქმე, თუმცა ბრალდებულები სასამართლომ თავდებით გამოუშვა.

ანგარიშში მოკლედ არის საუბარი საქართველოში ინტერნეტის თავისუფლების საკითხებზეც. ამასთან დაკავშირებით, აღნიშნულია რომ არ ფიქსირდება მთავრობის მიერ ინტერნეტის შეზღუდვის ან ცენზურის შემთხვევები, თუმცა პრობლემურ საკითხად რჩება 2017 წელს მიღებული მიყურადების კანონი, რომელიც მთავრობას ინტერნეტ-მომხმარებელთა მონაცმებზე გადაჭარბებულ ხელმისაწვდომობის საშუალებას აძლევს. ამავე კონტექსტში გამახვილებულია ყურადღება ინტერნეტსერვისების სიძვირესა და ინფრასტრუქტურულ პრობლემებზე, განსაკუთრებით, საქართველოს რეგიონებში.

 

 

2019-2020 სასწავლო წელს ჟურნალისტიკის მიმართულებებზე მიღებას 17 უნივერსიტეტი აცხადებს. ჩვიდმეტივე უნივერსიტეტს საერთო ჯამში 1692 აბიტურიენტის მიღება შეუძლია.

ჟურნალისტობის მსურველებისთვის ბაკალავრის საფეხურზე სწავლა ოთხწლიანია და ყველა უნივერსიტეტში ინდივიდუალური პროგრამით მიმდინარეობს. სახელმწიფო უნივერსიტეტებში წლიური გადასახადი 2250 ლარია, კერძო უნივერსიტეტებში კი 1500-დან 5900 ლარამდე მერყეობს.

სახელმწიფო სასწავლო გრანტის (50%, 70% და 100%) მოპოვების შანსი ყველა აბიტურიენტს აქვს. უნივერსიტეტების ნაწილი წარმატებულ აბიტურიენტებსა და სტუდენტებს ინდივიდუალურ შიდა დაფინანსებებსაც სთავაზობს.

საბაკალავროსგან განსხვავებით, ჟურნალისტიკის სამაგისტრო პროგრამა საქართველოში მხოლოდ 8 უნივერსიტეტს აქვს. მაგისტრატურაში ჯამში 130 ვაკანტური ადგილია. სამაგისტრო პროგრამა ორწლიანია და წლიური გადასახადი 2000-დან 3200 ლარამდე მერყეობს.

მაგისტრატურაში დაფინანსების კონკურსი ბაკალავრიატისგან განსხვავებულია. სამაგისტრო პროგრამებზე სასწავლებლად სახელმწიფო მხოლოდ 100%-იან გრანტს გასცემს.

აბიტურიენტებს სასურველი მიმართულებისა და უნივერსიტეტის შერჩევა აბიტურიენტების ცნობარში შეუძლიათ. ბაკალავრის ხარისხის მქონე პირებისთვის კი 2019 წლის სამაგისტრო პროგრამების გაცნობა სამაგისტრო გზამკვლევშია ხელმისაწვდომი.

ერთიანი ეროვნული გამოცდებისა და საერთო სამაგისტრო გამოცდისთვის რეგისტრაცია 12 მარტს დაიწყო. გამოცდების ჩასაბარებლად მსურველებმა რეგისტრაცია 3 აპრილის 18:00 საათამდე უნდა გაიარონ.

„იბერიიდან“ გათავისუფლებულმა ჟურნალისტებმა  თბილისის საქალაქო სასამართლოში ტელეკომპანიას დავა მოუგეს. ჟურნალისტები 5 თვეზე მეტია შრომით ანაზღაურებას ითხოვენ.

18 გათავისუფლებული ჟურნალისტის უფლებებს საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია(საია) იცავდა. საიას მედია მიმართულების იურისტის, მარიამ გოგოსაშვილის თქმით, საქალაქო სასამართლომ ჟურნალისტების ყველა მოთხოვნა დააკმაყოფილა:

„საერთო ჯამში სამი მოთხოვნა იყო - ჟურნალისტები ითხოვდნენ ორი თვის კომპენსაციას. ასევე, ერთი კვირის სახელფასო დავალიანების და ამ დავალიანებაზე პირგასამტეხლოს ანაზღაურებას. სამივე დააკმაყოფილა თბილისის საქალაქო სასამართლომ“, - უთხრა “მედიაჩეკერს” მარიამ გოგოსაშვილმა.

ტელეკომპანია „იბერიამ“ მაუწყებლობა 16 ოქტომბერს შეწყვიტა. 19 ოქტომბერს კი „იბერიას“ თანამშრომლების ნაწილს გენერალური დირექტორის მიერ ხელმოწერილი გათავისუფლების ბრძანება ჩაბარდა. ბრძანების საფუძველზე ტელევიზიის ათობით თანამშრომელს 22 ოქტომბრიდან შრომითი ხელშეკრულება ოფიციალურად შეუწყდა. ტელეკომპანიის ხელმძღვანელობა, თანამშრომლების გათავისუფლების მიზეზად ხელისუფლების მიერ „ომეგა ჯგუფისთვის“ შექმნილ ფინანსურ პრობლემებს ასახელებდა.

 

ხელმძღვანელობას საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილების სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრებისთვის გადაწყვეტილების ჩაბარებიდან ორ კვირიანი ვადა აქვს. თუ ამ პერიოდის განმავლობაში არ გაასაჩივრეს, მაშინ გადაწყვეტილება ძალაში შევა.

ამ ეტაპზე უცნობია, გაასაჩივრებს თუ არა „იბერიის“ ხელმძღვანელობა საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილებას. ტელეკომპანიის ადვოკატმა “მედიაჩეკერთან” თქვა რომ ამ საკითხზე კომენტარს ვერ გააკეთებს. არხის დამფუძნებელი ნატო ჩხეიძე და დირექტორი მარიამ ჯაფარიძე კი ზარებს არ პასუხობენ. დაახლოებით, ხუთი თვის წინ, მედიაჩეკერთან საუბრისას, კომპენსაციის გადახდასთან დაკავშირებულ კითხვაზე ნატო ჩხეიძემ აღნიშნა, რომ “წესითა და კანონით რაც არის განსაზღვრული, “იბერია” იმას შეასრულებს.“

ფოტო: საზოგადოებრივი მაუწყებელი

2019 წლის 10 თებერვალს, ბელგიის პატარა ქალაქ ლიეჟში, ქართველ ემიგრანტთა ნაწილი საქართველოს მესამე პრეზიდენტთან, მიხეილ სააკაშვილთან შესახვედრად შეიკრიბა. შეხვედრაზე ერთმანეთს ყოფილი პრეზიდენტის მომხრეები და მოწინააღმდეგეები დაუპირისპირდნენ. იმ დღეს ლიეჟში გამართული შეკრება სამი წამყვანი ქართული ტელევიზიის მთავარი თემა გახლდათ. თუმცა, თუკი თქვენ საღამოს საინფორმაციო გამოშვებას „რუსთავი 2-ზე” უყურებდით, დიდი ალბათობით, ლიეჟში მომხდარი დაპირისპირების შესახებ იმ მოქალაქეებისაგან განსხვავებული წარმოდგენა შეგექმნებოდათ, ვინც 10 თებერვლის საღამოს „იმედს“ ან საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხს უყურებდა. როგორც "მედიაჩეკერის"  მონიტორინგმა აჩვენა, ამ დღეს სხვადასხვა ტელევიზიის მაყურებელი ერთმანეთისაგან რადიკალურად განსხვავებულ მესიჯებს ისმენდა. განსხვავებული იყო თემის გაშუქების კუთხეები და ინტენსივობაც.

ქართული ტელემედიის რეგულარული მაყურებლებისათვის სხვადასხვა არხისგან რეალობის განსხვავებული სურათების მიღება გასაკვირი ნამდვილდ არ იქნება. მას შემდეგ, რაც ხელისუფლების ცვლილებასთან ერთად, ტელეკომპანია „იმედი“ პატარკაციშვილების ოჯახს დაუბრუნდა, „რუსთავი 2“ კი იმჟამინდელი მფლობელების ხელში დარჩა, ორი ყველაზე რეიტინგული ტელევიზიის განსხვავებული პოლიტიკური კეთილგანწყობა უბრალო მოცემულობად იქცა ჩვენს მედიარეალობაში და ამის უარყოფას თავად ტელევიზიებიც არ ცდილობენ მაინცდამაინც. მას შემდეგ, რაც საზოგადოებრივი მაუწყებლის მენეჯმენტში ბიძინა ივანიშვილთან დაახლოებული გენერალური დირექტორი მოვიდა, პირველი არხიც “ტელეიმედის” ბანაკში აღმოჩნდა, რაზეც თავად არხისავე სამეურვეო საბჭოს მიერ დაქირავებული ექსპერტების დასკვნა ცხადყოფს.

ტელეკომპანიების პოლიტიკურ მიკერძოებულობასა და პოლიტიკურ შკალაზე მათი საპირისპირო პოლუსებისკენ აშკარა გადახრაზე მიუთითებდა ევროკავშირისა და გაეროს განვითარების პროგრამის (UNDP) ხელშეწყობით 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების დროს ჩატარებული მედიამონიტორინგის ანგარიშიც, სადაც ვკითხულობთ: „2018 წელს კი, [ტელევიზიების] მიკერძოება ჩანდა არასასურველი კანდიდატების ნეგატიურ გაშუქებაში, რასაც თან ახლდა პროფესიული ეთიკის დარღვევისა და მანიპულაციის შემთხვევები. მმართველი პარტიის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატის, სალომე ზურაბიშვილის ნეგატიური გაშუქებით ერთ მხარეს აღმოჩნდა „რუსთავი 2“, მეორე მხარეს კი გრიგოლ ვაშაძის უარყოფითად წარმოჩენით ‐ „იმედი“, საზოგადოებრივი მაუწყებელი და „ობიექტივი“.

საჯარო სივრცეში მედიების ასეთ გადაჯგუფებას პოლიტიკური პოლუსების მიხედვით, როგორც წესი, პოლარიზაციად მოიხსენიებენ ხოლმე ექსპერტები. თუმცა, ფართო მკითხველისათვის შესაძლოა ბუნდოვანი რჩებოდეს უფრო ზუსტად რა პროცესია იგი, რა უწყობს ხელს პოლარიზებული პოლიტიკური სივრცის წარმოშობას, რა როლი აქვს ამ ყველაფერში მედიას და რა ზეგავლენა აქვს მას თავად მედია გარემოსა თუ საზოგადოებაზე.

 ♦  რას ნიშნავს პოლარიზაცია და როგორ ვლინდება ის ქართულ პოლიტიკაში?

პოლიტიკური პოლარიზაცია, თავისი არსით, კომპლექსური და კონტექსტზე მიბმული საკითხია. უპირველეს ყოვლისა, იგი დამოკიდებულია ამა თუ იმ ქვეყნის ისტორიული, პოლიტიკური და სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების თავისებურებებზე. აქედან გამომდინარე, რთულია პოლარიზაციის გამომწვევ მიზეზებსა თუ შედეგებზე ერთნაირად ისაუბრო მაგალითად, აშშ-სა და საქართველოში. მიუხედავად ამისა, შეგვიძლია, გამოვყოთ რამდენიმე ნიშანი, რომელიც პოლარიზებულ პოლიტიკურ გარემოს ახასიათებს გეოგრაფიისა თუ ისტორიული განვითარების დამოუკიდებლად.

პოლარიზაციამ შესაძლოა განსხვავებული ფორმები მიიღოს და გამოიხატოს, მაგალითად, პარტიულ პოლიტიკაში სხვადასხვა ჯგუფს შორის დაპირისპირებაში, ინტერეს ჯგუფებს შორის იდეოლოგიური ნაპრალის გაღრმავებასა და საზოგადოებრივ ჯგუფებს შორის დემოკრატიისათვის აუცილებელი დისკუსიის შეუძლებლობაში.

პოლარიზაციაზე საუბარი შესაძლებელია ელიტებისა და მასების დონეზეც. მაგალითად, პოლიტიკურ პარტიებსა თუ მედიასაშუალებებს შორის პოლიტიკური უფსკრულის გაღრმავება და მათი სხვადასხვა პოლიტიკური პოლუსისასკენ გადახრა ელიტურ პოლარიზაციად შეიძლება დავინახოთ. ამისაგან განსხვავებული პროცესია პოლარიზაცია, რომელიც შესაძლოა ფართო საზოგადოებაში გაჩნდეს და წარმოიქმნას ელიტების ძალისხმევით.
მიუხედავად კომპლექსურობისა და მასში მრავალი ცვლადის არსებობისა, ერთი რამ ცხადია, პოლარიზაცია არ არის უბრალოდ უთანხმოება პოლიტიკურ თუ სხვა ტიპის ჯგუფებს შორის. ის უფრო მასშტაბური პროცესია და საზოგადოებასა და პოლიტიკურ სივრცეზე მისი გავლენაც უფრო შორსმიმავალია.

„პოლარიზაცია საქართველოში ძირითადად, პოლიტიკური და პერსონალურია, განსხვავებით იდეოლოგიურისგან. ტრადიციულად, ქართული პოლიტიკური პარტიები იდენტიფიცირდებიან არა საკუთარი იდეოლოგიებით, არამედ პარტიების ლიდერების მეშვეობით. “ - ვკითხულობთ საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციისა (საია) და Democracy Reporting International-ის (DRI) ერთობლივ ანგარიშში, რომელიც ქვეყანაში არსებულ უკიდურესად პოლარიზებულ გარემოსა და მისი გამოსწორების გზებზე საუბრობს.

ამ შეხედულებას იზიარებს საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის დირექტორი კორნელი კაკაჩიაც და აღნიშნავს, რომ თუკი „დასავლეთში პოლარიზაციას ძირითადად განაპირობებს სოციალ-ეკონომიკური და პოლიტიკური მახასიათებლები, ჩვენ მხოლოდ პოლიტიკური პოლარიზაცია გვაქვს, რომელიც ძირითადად ასოცირდება ქარიზმატულ ლიდერებთან და ალტერნატიული აზრის არქონასთან.“

კაკაჩიას თქმით, ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორი ამგვარი პოლარიზაციისა არის პოლიტიკური პარტიების დაშორება რეალური საზოგადოებრივი ჯგუფების ინტერესებისაგან.

 ♦    მედიის როლი პოლარიზაციაში და ქართული კონტექსტი

უკანასკნელი რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში პროფესიულ თუ აკადემიურ წრეებში ხშირია საუბარი მიკერძოებული მედიასაშუალებების როლზე პოლიტიკურ პოლარიზაციაში. ერთ-ერთი ქვეყანა, სადაც პოლიტიკური თუ მედია პოლარიზაცია ყველაზე კარგადაა შესწავლილი ამერიკის შეერთებული შტატებია. პოლიტოლოგი მეთიუ ლევენდუსკის მტკიცებით, მიკერძოებულ მედიასაშუალებებს, რომლებიც ფაქტებს ცალმხრივად წარმოაჩენენ და თავს არიდებენ ობიექტურობისა და ბალანსის დაცვას, შეუძლიათ, გავლენა მოახდინონ როგორც ზოგადად მოსახლეობაზე, ისე სხვა მედიაორგანიზაციების ახალი ამბების დღის წესრიგსა თუ პოლიტიკურ ელიტაზე. ლევენდუსკი იქვე აღნიშნავს, რომ ეს გავლენა მართალია ქმნის გამოწვევებს ამერიკულ პოლიტიკურ ცხოვრებაში, მაგრამ მისი შედეგები შესაძლოა ისეთი მასშტაბური სულაც არ იყოს, როგორც ამის თავდაპირველად ეშინოდათ ექსპერტებს.

პრინსტონის უნივერსიტეტის მკვლევრის, მარკუს პრიორის თქმით კი, კვლევებით არ დასტურდება, რომ მიკერძოებულმა მედიასაშუალებებმა ამერიკელი ამომრჩეველი უფრო მიკერძოებული გახადა. ასეთ მედიებს უფრო დრამატული გავლენა შეიძლება ჰქონდეთ იდეოლოგიურად უკვე პოლარიზებულ ადამიანებზე. პრიორის მტკიცებით, აშშ-ში მიკერძოებული მედიები მიუმხრობელ ამომრჩეველზე მეტად სწორედ ასეთ მიკერძოებულ ამომრჩეველზე ახდენს გავლენას და წვლილი შეაქვს მათ კიდევ უფრო რადიკალიზებაში.

თუმცა, ამერიკულ მედიებსა და ამომრჩევლებს შორის ურთიერთმიმართება შესაძლოა ქართული რეალობის აღსაწერად არ გამოგვადგეს. „ხშირად გამიგია, რომ ეს პოლარიზაცია არ არის ცუდი, აი, ნახე, ამერიკაშიც არის ასე, იქაც არის Fox News. საქართველოს და ამერიკას რომ ვადარებთ, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ შესაძლებლობებში, საზოგადოებაში, მედიასა თუ პოლიტიკურ გარემოში ძალიან დიდი განსხვავებაა. Fox News რომ აქვთ, იქ, კიდევ არსებობს ალტერნატიული 200 არხი. საქართველოში, რეალურად, პრობლემა ის არის, რომ აქ არჩევანი არ გვაქვს,“ - აღნიშნავს კორნელი კაკაჩია.

ქართულ და ამერიკულ რეალობას შორის კიდევ ერთ სხვაობაზე საუბრობს მედიამკლვევარი ნინო დანელია. მისი თქმით, გარდა იდეოლოგიისა, თუკი ამერიკაში მედიებზე კორპორაციებისა და ბიზნესის გავლენა არის უფრო მნიშვნელოვანი თემა, ჩვენს რეალობაში ასეთი გავლენები მედიაზე, როგორც წესი, რომელიმე პოლიტიკურ ძალასთან დაკავშირებული ბიზნესის მეშვეობით აისახება ხოლმე. მისი თქმით, მედიაგარემოში არსებულ პოლარიზაციაზე საუბრისას კი უპირველესად იგულისხმება ტელევიზია, როგორც ყველაზე მკაფიოდ გაყოფილი მედიასივრცე ვინაიდან ტელეჟურნალისტები არიან პოლიტიკური ჯგუფების გავლენის ქვეშ, როდესაც ამა თუ იმ პოლიტიკურ თუ ეკონომიკურ მოვლენას აშუქებენ.

ნინო დანელიას თქმით, ტელევიზიების მიკერძოების დასანახად საკმარისია დავაკვირდეთ შემდეგ ნიშნებს: 1) თემები, რომლებსაც აშუქებენ ან არ აშუქებენ მედიასაშუალებები; 2) რესპონდენტები ანუ ინფორმაციის წყაროები მედიებისთვის; და 3) ჟურნალისტურ ტექსტებში გამოყენებული სიტყვები, განსაკუთრებით კი ზედსართავი სახელები, რომლებსაც ისინი იყენებენ კონკრეტულ პოლიტიკურ სუბიექტებთან მიმართებაში.

ამ ნიშნებზე დაკვირვებით შესაძლოა გამოვყოთ ორი მთავარი მოთამაშე ბაზარზე: “რუსთავი 2”, რომელიც ერთიანი “ნაციონალური მოძრაობის” გავლენის სფეროდ მიიჩნევა და ტელეკომპანია “იმედი”, რომელიც ხელისუფლების სასარგებლოდ არის მიკერძოებული. მესამე კი ეს არის სახელმწიფო ბიუჯეტიდან დაფინანსებული საზოგადოებრივი მაუწყებელი, რომელიც გავლენიანობით კონკურენციას ვერ უწევს ზემოხსენებულ ორ ტელევიზიას, თუმცა, ბიუჯეტით ბევრად აღემატება მათ.

ჟურნალისტ ზვიად ქორიძის თქმით, ქართულ რეალობაზე საუბრისას შესაძლოა პოლარიზაცია სულაც არ იყოს ის ტერმინი, რომელიც რეალობას სრულად ასახავს.

„ჩვენ პოლუსები არა გვაქვს. იმიტომ რომ ჩვენ გვაქვს მკვეთრად გამოკვეთილი, პოლიტიკურად დაპირისპირებული ჯგუფები, თუმცა, რომ ვთქვათ, რის გამო არიან ისინი დაპირისპირებულები, რა არის მთავარი პოლიტიკური სოციალ-ეკონომიკური ან ღირებულებითი ასპექტები, ხშირად ჭირს,“ - აღნიშნავს ქორიძე პოლიტიკურ პოლარიზაციაზე საუბრისას, - „რაკი ასეთი მდგომარეობაა, ამ პოლიტიკურ ჯგუფებს რჩებათ ერთადერთი ბერკეტი, რომლითაც ისინი მოახერხებენ საზოგადოების მობილიზებას და ამომრჩევლის აქტივიზაციას - ეს არის მედია. არის პროდუქტი მიშა და არის პროდუქტი ანტიმიშა. დღეს ამაზე არიან ორიენტირებულნი მედიის ის დაჯგუფებები, რომელთაც მოვიხსენიებთ პოლარიზებულებად. შეიძლება ჩავთვალოთ, რომ ესენი არიან პოლუსები, მაგრამ ვერ ვიტყვით, რომ ამ მედიებში შინაარსი არის განსხვავებული”.

სოციოლოგი იაგო კაჭკაჭიშვილიც მიიჩნევს, რომ ქართული მედიის, განსაკუთრებით კი ტელევიზიების პრობლემა სწორედ ის არის, რომ ეს არხები უკვე წლებია ჩამოყალიბდნენ ამა თუ იმ პოლიტიკური ძალის პოლიტიკური ბრძოლის ინსტრუმენტებად. მისი შეფასებით, შეიძლება რამდენიმე მედიასაშუალების მონიშვნაც, რომლებიც არ არიან კონკრეტული პოლიტიკური სუბიექტების ინტერესების გამტარებლები, თუმცა მათი გავლენა საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაზე უმნიშვნელოა.

 ♦    პოლარიზებული მედიაგარემოს გავლენა საზოგადოებაზე

იმის გათვალისწინებით, რომ სულ რამდენიმე წლის წინ, ზემოთ ხსენებული სამი მედიასაშუალებიდან სამივე ერთ პოლიტიკურ პოლუსზე იმყოფებოდა და ზოგჯერ ერთმანეთის იდენტური ტექსტებით აწვდიდა მაყურებელს ინფორმაციას, დღეს არსებული ორპოლუსიანობა შესაძლოა წინ გადადგმულ ნაბიჯად ჩაითვალოს მედიასივრცის პლურალიზმის თვალსაზრისით.

„ჩვენ გვქონდა სამი ეროვნული მაუწყებელი, რომლისთვისაც ახალი ამბები, ხშირად, იწერებოდა შსს-ში ან პროკურატურაში და მერე პირდაპირ მიდიოდა რედაქციაში. ფაქტობრივად, აქ ჩანდა ავტორიტარიზმის ნიშნები,“ - აღნიშნავს ნინო დანელია და დასძენს, - „რაც არ უნდა ცუდი იყოს რადიკალიზებული და პოლარიზებული მედიაგარემო, ცალსახად ახლა უკეთესი მდგომარეობაა გარემოს თვალსაზრისით, ვიდრე რამდენიმე წლის წინ.“

მედიის პოლიტიკურ მიკერძოებულობასა და პოლარიზებას კონკრეტული გავლენა აქვს საზოგადოებაზე და ამ გავლენების კონკრეტულ შედეგებზეც შეგვიძლია საუბარი.

NDI-ის დაკვეთით, CRRC-ის ჩატარებული კვლევებიდან ჩანს, რომ მაგალითად, 2018 წლის დეკემბერში, იმ მოქალაქეების 72%, რომელიც ამბობდა, რომ “ქართული ოცნება" იდგა მათ შეხედულებებთან ახლოს, სრულად ენდობოდა “იმედს” და პირიქით, იმ ადამიანების 59%, ვინც ამბობდა, რომ “ნაციონალური მოძრაობა” დგას ახლოს მათ შეხედულებებთან, სრულად ენდობოდა “რუსთავი 2-ს”. შესაბამისად, პოლიტიკურ პრეფერენციებსა და მედიასაშუალებების ნდობის მაჩვენებლებს შორის კავშირი ცალსახაა.

 

 

იაგო კაჭკაჭიშვილის თქმით, მედიის ასეთი პოლარიზაცია ზრდის საზოგადოების არაჯანსაღ გაყოფასაც. მისი თქმით, ყველა მეტნაკლებად მნიშვნელოვანი საზოგადოებრივი მოვლენა პოლარიზებულ მედიებში რომელიმე პოლიტიკური პარტიის თუ ძალის ინტერესებიდან გამომდინარეა ნაჩვენები და მას საფუძვლად არ უდევს საგნობრივი დისკუსია.

„არავის არ აინტერესებს არგუმენტები, სიღრმეში ჩასვლა, სხვა ქვეყნის გამოცდილებებთან შედარება. რამე რომ მოხდება, ერთი მედია აცხადებს, რომ ეს ხდება იმიტომ, რომ იზრდება მმართველი პარტიის ავტორიტარიზმის და ტოტალიტარიზმის ხარისხი, მეორე მედია აცხადებს, რომ ეს არის “ნაციონალური მოძრაობის” ინტერესებში. ასეთ სრულიად არასერიოზულ დებატებში გადადის ხოლმე დისკუსია,“ - აღნიშნავს სოციოლოგი.

ზვიად ქორიძის შეფასებით კი პოლიტიკური ნიშნით მიკერძოებული მედია, უპირველეს ყოვლისა მოსახლეობის არაინფორმირებულობის რისკებს ზრდის.

„დღეს, მაგალითად, “რუსთავი 2-ის” მაყურებელს სჯერა, რომ დეკანოზი მამალაძე არის უმწიკვლო. “იმედის” მაყურებელს სჯერა, რომ მთლად ასე არ არის. თუმცა, ამ მაყურებლებს რომ მოუყარო ერთად თავი და ჰკითხო რა ხდება, ვერც ერთი და ვერც მეორე ვერ მოგიყვება ამბავს. ჩვენ არა გვაქვს ფაქტების ჟურნალისტიკა, ჩვენ გვაქვს განწყობების ჟურნალისტიკა და განწყობების ჟურნალისტიკაში, რა თქმა უნდა, უკვე ტენდენციას არ კარნახობს ჟურნალისტი, ის კი არ ადგენს და იკვლევს ფაქტს, ის მიყვება რაღაც პოლიტიკურ მოცემულობას.“

ნინო დანელიას შეფასებით, პოლარიზებული მედიაგარემო საბოლოოდ პოლიტიკური სივრცის რადიკალიზებას უწყობს ხელს საქართველოში, ვინაიდან მოქალაქეებიც ორ ბანაკად იყოფიან.

“ეს იწვევს იმას, რომ მოქალაქეებს აღარ აქვთ სურვილი, ანგარიშვალდებული ამყოფონ საკუთარი რჩეულები, სულ ერთია ეს იქნება ოპოზიციიდან თუ მმართველი პარტიიდან. ისინი არიან განწყობილები საომრად და ეს განსაკუთრებით კარგად ჩანს ხოლმე საარჩევნო პერიოდში. არჩევნები არ არის ჩვეულებრივი პოლიტიკური აქტი, ეს არის ხან დიდგორის ბრძოლა, ხან რაღაც სამკვდრო-სასიცოცხლოს მნიშვნელობის მოვლენა, როდესაც ადამიანები ცდილობენ, რომ საკუთარი ფალავნები გაიყვანონ ფონს და არა პოლიტიკოსები“, - ამბობს დანელია “მედიაჩეკერთან” საუბრისას.

საერთაშორისო გამოცდილებით, პოლარიზაციას შესაძლოა პოზიტიური ასპექტიც ჰქონდეს. მაგალითად, მან შესაძლოა ხელი შეუწყოს ამომრჩევლებში რეალისტური მოლოდინების გაჩენას პოლიტიკურ სუბიექტებთან დაკავშირებით. პოლარიზაციის შედეგად მოქალაქეებს უფრო ცხადი წარმოდგენა შეიძლება შეექმნათ თუ რა პოზიციაზე იქნებიან პოლიტიკური პარტიები თუ ცალკეული პოლიტიკოსები ამა თუ იმ თემასთან დაკავშირებით.

თუმცა, ქართულ რეალობაში ამაზე საუბარიც ჭირს. როგორც სოციოლოგმა იაგო კაჭკაჭიშვილმა “მედიაჩეკერს” უთხრა, ამის მიზეზი ისევ და ისევ ჩვენი პოლიტიკური სივრცის პოლარიზაციის თავისებურებებში უნდა ვეძებოთ. კონკრეტულად კი იმაში, რომ საქართველოში პოლიტიკური სუბიექტები იდეოლიგიურ-ღირებულებითი ნიშნით არ არიან გაყოფილები.

„ჩვენთან ღირებულებათა სისტემებს შორის და იდეოლოგიური ბრძოლის ნაცვლად, დისკუსია გადატანილია პოლიტიკური ინტრიგების და ძალაუფლებისთვის ბრძოლის სფეროში. ღირებულებებისგან დაცლილ თუ იდელოგიური ფონის არ მქონე ძალაუფლების განაწილებისთვის ბრძოლას რომ ხედავს მოქალაქე, ეს ხდება ნიჰილიზმის და არა ელექტორატის დაწმენდის საფუძველი", - ამბობს კაჭკაჭიშვილი.

 ♦    დეპოლარიზაციის პერსპექტივები და საზოგადოებრივი მაუწყებლის შანსი

კიდევ ერთი საკითხი, რომელიც პოლარიზებული მედიაგარემოს კონტექსტში წამოიჭრება ხოლმე, ეს არის საზოგადოებრივი მაუწყებლის როლი და ადგილი მიმდინარე პროცესებში. პოლარიზებული მედიაგარემო შესაძლოა, ძალზე ხელსაყრელ პირობებს აჩენდეს, იმისათვის, რომ მაუწყებელმა სათანადო ადგილი დაიკავოს არხების ჩამონათვალში. მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა, რომელიც პოლარიზებულ მედიაგარემოში ალტერნატივას ეძებს, სავსებით რეალურია, არჩევანი საბიუჯეტო კმაყოფაზე მყოფ არხზე გააკეთოს, თუკი მაუწყებელი მათ იმას შესთავაზებს, რასაც “იმედი” და “რუსთავი 2” ვერ ახერხებენ.

ნინო დანელიას თქმით, 2013-14 წლებში საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა ნელ-ნელა დაიწყო იმ ადგილის დაკავება, რაც უნდა ჰქონოდა მას, როგორც ხალხისაგან დაფინანსებულ მედიასაშუალებას. თუმცა, როგორც დანელია აღნიშნავს, 2014 წლის შემდეგ, ხელისუფლებამ დაიწყო მედიაგარემოს მიზანმიმართული დამორჩილება. ეს ხილული გახდა მედიასაშუალებებში, სადაც მთავრობა აკონტროლებდა მფლობელებსა და მენეჯმენტს, კერძოდ კი - “მაესტროსა” და ტელეკომპანია “იმედში”, საიდანაც წამყვანი ჟურნალისტები გამოუშვეს ან იძულებულები გახადეს, რომ წამოსულიყვნენ.

სწორედ ამ პროცესის ნაწილად შეიძლება დავინახოთ ისიც, რაც საზოგადოებრივ მაუწყებელში მოხდა, განახლებული მენეჯმენტის მოსვლით.

„წესითა და რიგით, ასეთ დროს, საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა, უნდა მოახდინოს ამ გაფანტული რესურსების მობილიზება, მოიყვანოს მაყურებელი და უთხრას, რომ მე შენ მოგიყვები ფაქტებს, ერთად ვისაუბრებთ ტენდენციებზე და მოდი, ერთად ვნახოთ რა ხდება ჩვენს თავს, მათ შორის, ვისაუბროთ “იმედზეც” და “რუსთავი 2-ზეც”, იმიტომ რომ ისინი არიან მთავარი ენერგეტიკული ბომბები,”- ამბობს ზვიად ქორიძე.

თუმცა, რეალურად, საზოგადოებრივმა მაუწყებელმაც ვერ შეძლო ამ პოლუსებისაგან შორის ყოფნა და როგორც ზემოთ აღნიშნული მედიამონიტორინგის თუ ექსპერტთა შეფასებები ადასტურებს, ისიც “იმედის” ბანაკში ვიხილეთ.

პოლარიზებული მედიაგარემოს საზოგადოებრივ გავლენებზე საუბრისას, ექსპერტები ყურადღებას ამახვილებენ აღნიშნული სიტუაციიდან რამდენიმე შესაძლო გამოსავალზე.

ზვიად ქორიძის თქმით, პრობლემის სათავე უნდა ვეძებოთ არა ნებაში, თუ როდის გაათავისუფლებენ პოლიტიკური ძალები მედიასაშუალებებს კონტროლისაგან, არამედ ჟურნალისტთა არაკვალიფიციურობაში: „აკვირდებით ხო, როცა იცვლება პოლიტიკური ამინდი, კონვულსიები ეწყებათ ხოლმე ამ მედიასაშუალებებს, ეძებენ ახალ პატრონს, ახალ მიდგომებს და ეს ჯანსაღია? ასეთი მედია ხომ მდგრადი არ არის. მთავარი ამოცანა სწორედ ის არის, რომ მივაღწიოთ მედია მდგრადობას.“

ქორიძე ფიქრობს, რომ გამოსავალი ჟურნალისტის ამოცანის გააზრებაშია - თქვას ის, რაც ვიღაცას სჭირდება თუ თქვას ის, რაც საზოგადოებას სჭირდება.

ნინო დანელია კი მედიაგარემოს დეპოლარიზაციისათვის სამ ფაქტორს გამოყოფს: იმ მედიასაშუალებების გაძლიერება, რომლებიც აღნიშნული პოლიტიკური სპექტრის პოლუსებისაკენ არ იხრებიან, მედიასკოლებში სტუდენტებთან მუშაობა და თვითრეგულირების მექანიზმებისა და ე.წ. მედიების ვოჩდოგი ორგანიზაციების აქტიურობა. მისი თქმით, დამოუკიდებელმა მედიასაშუალებებმა უნდა მოახერხონ და გამოვიდნენ დიდი მედიასაშუალებების მიერ შექმნილი დღის წესრიგიდან და თავად იმუშაონ უფრო მეტი ექსკლუზიური თემების მოძიებასა და გაშუქებაზე.