მაუწყებლობის შესახებ კანონში შესატანი ცვლილებების პროექტი გაწვეული იქნება, ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონში შესატანი ცვლილებების პროექტის განხილვა კი გადადო. ამის შესახებ კომიტეტის თავმჯდომარე რომან კაკულიამ დღეს კომიტეტის სხდომაზე განაცხადა.

კაკულიას თქმით, "ელექტრონული კომუნიკაციების" შესახებ კანონში ცვლილებებთან დაკავშირებით მარეგულირებელსა და ოპერატორებს შორის კონსულტაციები მიმდინარეობს და კანონპროექტი კომიტეტის ხვალინდელ სხდომაზე განსახილველად გადაიდო.

“ამასთან დაკავშირებით შაბათს იყო მარეგულირებელსა და ოპერატორებს შორის ინტენსიური კონსულტანციები. მე ვფიქრობ, რომ ამ კონსულტაციების გაგრძელება ისევ საჭიროა დღესაც. გარკვეული შესაძლებლობები არის, რომ უფრო დაახლოვდეს პოზიციები”, - განმარტა რომან კაკულიამ კომიტეტის სხდომაზე.

პარლამენტის ბიუროს სხდომაზე 6 ივლისს დარეგისტრირებული საკანონდებლო ინიციატივის მიხედვით, კომისიის სამართლებრივი აქტების სასამართლოში გასაჩივრება კვლავინდებურად შესაძლებელია, თუმცა სასამართლოში სარჩელის მიღება, ამ აქტების მოქმედების შეჩერების წინაპირობა აღარ იქნება. აგრეთვე, კომისიას უფლებამოსილება ენიჭება, ელექტრონული საკომუნიკაციო მომსახურების მიმწოდებელ კომპანიებში მის მიერვე მიღებული გადაწყვეტილების აღსრულებისთვის სპეციალური მმართველი დანიშნოს.

საქართველოს მთავრობისა და კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის მიერ მაუწყებლობისა და ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონებში ინიცირებული ცვლილებებში მაუწყებლები და მედიის საკითხებზე მომუშვე ორგანიზაციებ საფრთხეებს ხედავენ. 10 ივნისს ტელე-რადიომაუწყებლებისა და სამოქალაქო სექტორის წარმომადგენლებმა პარლამენტის შენობასთან აქცია გამართეს და პარლამენტს მოუწოდეს, რომ არ დაამტკიცოს საკანონმდებლო პაკეტი, რომელიც გამოხატვის თავისუფლების გაუმართლებლად შეზღუდვის რისკებს შეიცავს და მისი დამტკიცება მედიაგარემოს დიდ ზიანს მიაყენებს.

“მთავარი არხის” გენერალური დირექტორი ნიკა გვარამია შინაგან საქმეთა სამინისტროში გამოკითხვაზე დაიბარეს. ამის შესახებ ინფორმაცია გვარამიამ ფეისბუკის პირად გვერდზე გაავრცელა.

მაუწყებლის ადვოკატი დიტო საძაგლიშვილი “მთავარი არხთან" აცხადებს, რომ დაზუსტებით მხოლოდ იმის თქმა შეუძლიათ, რომ გვარამია შსს-ში გიორგი შაქარაშვილის საქმესთან დაკავშირებითაა დაბარებული. მათთვის უცნობია, თუ რა კითხვები შეიძლება ჰქონდეს გამოძიებას:

“ნიკა გვარამია დაიბარეს გამოკითხვაზე მოწმის სახით შაქარაშვილის საქმესთან დაკავშირებით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროში დღეს ხუთ საათზე. თუმცა, ჩვენ არ ვაპირებთ შსს-ში გამოცხადებას. გამომძიებელს შევატყობინეთ, რომ სურვილის შემთხვევაში, მათ შეუძლიათ მოითხოვონ სასაამრთლოში ნიკა გვარამიას დაკითხვა მაგისტრ მოსამართლეს თანდასწრებით, სადაც ჩვენ გამოვცხადდებით და მივაწვდით შესაბამის ინფორმაციას”,- ამბობს დიტო საძაგლიშვილი.

ორგანიზაცია "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს" კვლევის მიხედვით, 2019 წელს, 2018 წელთან შედარებით, სატელევიზიო სარეკლამო შემოსავალი 10.9%-ით შემცირდა. გასულ წელს ყველაზე დიდი სარეკლამო დანაკარგი „რუსთავი 2-ს“ ჰქონდა, სარეკლამო შემოსავლების მხრივ უპირობო ლიდერი კი ტელეკომპანია „იმედი“ გახდა.

კვლევა სახელწოდებით - „2019 წლის სამაუწყებლო სარეკლამო ბაზრის მიმოხილვა“ ორგანიზაციამ დღეს, 10 ივლისს გამოაქვეყნა. კვლევის თანახმად, ტელევიზიების სარეკლამო შემოსავალი 2016-2019 წლებში ყოველწლიურად მცირდება.

„2019 წელს, 2018 წელთან შედარებით, სარეკლამო შემოსავალი 8.2 მლნ ლარით (10.9%) შემცირდა, ხოლო, თუ საზოგადოებრივი მაუწყებლის სარეკლამო შემოსავალს გამოვაკლებთ, კერძო ტელევიზიების სარეკლამო შემოსავალი, 2018 წელთან შედარებით, 6.9 მლნ ლარითაა (9.4%) შემცირებული. 2019 წელს რეკლამაში შემავალი ხუთი კომპონენტიდან, სამი ძირითადი კომპონენტი შემცირდა“, - ვკითხულობთ კვლევაში.

 

ინფოგრაფიკა საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს კვლევიდან

ამავე კვლევის მიხედვით, გასულ 2019 წელს, ყველაზე დიდი სარეკლამო დანაკარგი „რუსთავი 2-ს“ ჰქონდა. (ბოლო წლების განმავლობაში სარეკლამო ბაზარზე „რუსთავი 2“ ტელეკომპანია „იმედთან“ ერთად ლიდერობდა).

„რუსთავი 2-მა“ სარეკლამო შემოსავლები ძირითადად 2019 წლის მესამე და მეოთხე კვარტალში დაკარგა. ჯამში, 2018 წელთან შედარებით, ტელევიზიამ 8.3 მლნ ლარით (27.2%) ნაკლები შემოსავალი მიიღო. როგორც კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიაში, ასევე ტელევიზიის წარმომადგენლები აცხადებენ, რომ მთლიანი სარეკლამო ბაზრის შემცირება სწორედ „რუსთავი 2-ის“ ფაქტორმა განაპირობა“, - ნათქვამია კვლევაში.

ინფოგრაფიკა საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს კვლევიდან

ამავე კვლევის მიხედვით, ტელეკომპანია „მთავარმა არხმა“ 2019 წელს რეკლამის სახით 1.6 მლნ ლარის ოდენობის თანხა მიიღო და სარეკლამო შემოსავლების მხრივ მეექვსე ადგილი დაიკავა, ხოლო „ფორმულას“ შემოსავალი 320 ათასი ლარია. (შეგახსენებთ, ორივე ეს ტელევიზია „რუსთავი 2-დან“ წასულმა თანამშრომლებმა დააარსეს).

საბოლოოდ, სატელევიზიო რეკლამის შემოსავლების მხრივ, ტელევიზიების ათეული ასე გამოიყურება:

 ინფოგრაფიკა საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს კვლევიდან

როგორც ცხრილიდან ჩანს, სარეკლამო შემოსავლების მხრივ უპირობო ლიდერი ტელეკომპანია „ტელეიმედია“. მან ჯამში ჰოლდინგში შემავალ ტელევიზიებთან - „სტუდია მაესტროსა“ და „ჯი-დი-ეს თი-ვისთან“ ერთად, რეკლამის სახით 2019 წელს 28.8 მლნ ლარის შემოსავალი მიიღო. მისი წილი სარეკლამო ბაზარზე 2019 წელს 37%-დან 42.8%-მდე გაიზარდა, „რუსთავი 2-ის“ კი 7.4%-ით შემცირდა, თუმცა, „რუსთავი 2-ის“ და „იმედის“ ჰოლდინგების წილი 2019 წლის სარეკლამო ბაზარზე კვლავ სოლიდური დარჩა - ჯამში 75.6%.

• ამავე თემაზე იხილეთ მედიაჩეკერის სტატია: "ვისთვის იზრდება შემცირებული სატელევიზიო სარეკლამო ბაზარი"
  

რაც შეეხება ტელევიზიების ჯამურ შემოსავლებს, კვლევის მიხედვით, ტელევიზიების ჯამური შემოსავალი 2019 წელს, წინა წელთან შედარებით, 11.3 მლნ ლარით (13.9%) გაიზარდა. კვლევის მიხედვით, ამ მონაცემებზე დიდი გავლენა ორმა კომპონენტმა მოახდინა - მაუწყებლის მფლობელის შემოწირულობამ და სხვა არასამაუწყებლო შემოსავალმა. კერძოდ, 2019 წელს შექმნილმა „მთავარ არხმა“ მფლობელისგან 4 მილიონ ლარამდე შემოწირულობა მიიღო; „ფორმულას“ მაჟორიტარულმა წილის მფლობელმა (დავით კეზერაშვილმა) 4.9 მლნ ლარამდე შესწირა, ხოლო ტელევიზიის „სხვა არასამაუწყებლო შემოსავალმა“ 11.7 მლნ ლარს მიაღწია, რაც, როგორც თავად განმარტეს, ასევე კეზერაშვილის მიერ არხისთვის სესხის სახით გაცემული თანხაა.

 ინფოგრაფიკა საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს კვლევიდან

„რომ არა ახლადშექმნილი ტელევიზიების „მთავარი არხის“ და „ფორმულას“ მფლობელების მხრიდან შემოწირულობის სახით გაღებული თანხა, თუ მის მიერ ტელევიზიისთვის გაცემული სესხი, ტელევიზიების ჯამური შემოსავლის კლება სოლიდური იქნებოდა“, - ვკითხულობთ კვლევაში.

მაუწყებლობისა და ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონებში დაგეგმილი ცვლილებების პარლამენტის დარგობრივ კომიტეტში განხილვის დაწყებამდე, ტელე და რადიომაუწყებლებისა და სამოქალაქო სექტორის წარმომადგენლებმა პარლამენტის შენობასთან აქცია გამართეს. ისინი პარლამენტს მოუწოდებენ არ დაამტკიცოს საკანონმდებლო პაკეტი, რომელიც გამოხატვის თავისუფლების გაუმართლებლად შეზღუდვის რისკებს შეიცავს და მისი დამტკიცება მედიაგარემოს დიდ ზიანს მიაყენებს.

აქცია კოალიცია "მედიის ადვოკატირებისთვის" ორგანიზებით დაიგეგმა.

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის თავმჯდომარე სულხან სალაძე ამბობს, რომ ორივე კანონპროექტი ნაჩქარევად, ექსპერტული ჩარევების გარეშე მომზადდა და არსებითად აუარესებს ქვეყანაში მედიაგარემოს მდგომარეობას. 

"შეიძლება ვთქვათ, რომ ეს არის კანონპროექტები, რომელიც მარეგულიებელ კომისიას აძლევს საშუალებას გრძელი ხელის საშუალებით მუდმივად ერეოდეს მაუწყებლების და ელექტრონული კომუნიკაციების სუბიექტების საქმიანობაში. მარეგულირებელი კომისია ხშირად საუბრობს, რომ ეს კანონპროექტი არ ეხება მედიას, თუმცა  ეს არის ტყუილი, ეს ასე ნამდვილად არ არის. ჩვენ საქართველოში ვიცით არაერთი სუბიექტი, რომელიც ექცევა როგორც ელექტრონული კომუნიკაციების რეგულირების სფეროში, ასევე მაუწყებლობის სფეროში".

მისივე შეფასებით, ნიშანდობლივია ის გარემოება, რომ მოსალოდნელ ცვლილებებს აპროტესტებენ ელექტრონული კომუნიკაციების სუბიექტებიც, რომლებიც ფიქრობენ, რომ ეს არის საკუთრების უფლებაში ჩარევა: "ეს აღარ არის მხოლოდ მედიის მხრიდან და მედიის მხარდამჭერების მიერ გაკეთებული განცხადება. ეს პრაქტიკულად ნიშნავს იმას, რომ მარეგულირებელი კომისია  და, დიდი ალბათობით, უშუალოდ მთავრობაც, მარეგულირებელი კომისიის საშუალებით, ითავისუფლებს სივრცეს და ქმნის გარკვეულ შესაძლებლობას იმისათვის, რომ მომავალში, საჭიროებისდა მიხედვით, მათ შეძლონ გამოხატვის თავისუფლების შეზთუდვა. ამიტომაც, მნიშვნელოვანია, რომ დღეს დარგობრივი კომიტეტის სხდომაზე ამ საკითხებზე იყოს არსებითი მსჯელობა და არ მოხდეს მთლიანობაში ამ კანონპროექტების მხარდაჭერა". 

ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის (IDFI) ხელმძღვანელი გიორგი კლდიაშვილი პროცესის გაუმჭვირვალობაზე საუბრობს, რაც, მისი თქმით, ერთ-ერთი ძალიან სერიოზული პრობლემაა. კლდიაშვილი ხაზს უსვამს, რომ ამ ცვლილებების შემუშავების პროცესში არცერთი დაინტერესებული მხარე ჩართული არ ყოფილა. იგი ფიქრობს, რომ ეს კანონი ძალაში ვერ შევა, რადგან არაკონსტიტუციურია. 

"ეს კანონი უსწრებს იმ დანარჩენ ცვლილებებს, რომელიც აუცილებელია იმისათვის, რომ კანონი შევიდეს ძალაში. კომისიას ენიჭება ისეთი უფლებამოსილება, რომელიც სცილდება მის კომპეტენციას. დროებითი მმართველის დანიშვნის ერთ-ერთი საფუძველი საზოგადოებრივი უსაფრთხოებაა, რისი განსჯაც მარეგულირებელ კომისიას არ შეუძლია, შესაბამისად, ეს კანონი ვერ შევა ძალაში, რადგანაც არაკონსტიტუციურად იქნება ჩათვლილი. დარწმუნებული ვარ, ის ორგანიზაციები რომლებსაც ეხება, ამას გაასაჩივრებენ", - ამბობს გიორგი კლდიაშვილი.

შეგახსენებთ, საქართველოს მთავრობისა და კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის მიერ მაუწყებლობისა და ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონებში ინიცირებულია ცვლილებები, რომლებშიც მაუწყებლები და მედიის საკითხებზე მომუშვე ორგანიზაციები მთელ რიგ საფრთხეებს ხედავენ.
პარლამენტის ბიუროს სხდომაზე 6 ივლისს დარეგისტრირებული საკანონდებლო ინიციატივის მიხედვით, კომისიის სამართლებრივი აქტების სასამართლოში გასაჩივრება კვლავინდებურად შესაძლებელია, თუმცა სასამართლოში სარჩელის მიღება, ამ აქტების მოქმედების შეჩერების წინაპირობა აღარ იქნება. აგრეთვე, კომისიას უფლებამოსილება ენიჭება, ელექტრონული საკომუნიკაციო მომსახურების მიმწოდებელ კომპანიებში მის მიერვე მიღებული გადაწყვეტილების აღსრულებისთვის სპეციალური მმართველი დანიშნოს.

• იხილეთ ამ თემაზე: ჩუმი ნაღმი მედიისთვის - რატომ ვერ ენდობიან GNCC-ის მტკიცებას მედიასამართლის იურისტები

როგორ გავრცელდება მედიაზე ცვლილებები, რომელსაც მთავრობისა და კომუნიკაციებიის კომისიის მიერ ინიცირებული საკანონმდებლო პაკეტი მოიცავს და რომლის შესახებაც მარეგულირებელი კომისია ირწმუნება, რომ მედიას არ ეხება. საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის მედია სამართლის მიმართულების ხელმძღვანელი ნიკა სიმონიშვილი “მედიაჩეკერთან” იხსენებს პრეცენდენტს, როდესაც GNCC-იმ კონკრეტული კანონი ფართოდ განმარტა და ამ ტენდენციიდან გამომდინარე, განმარტავს, რატომ არის ეს ცვლილებები ძალიან საშიში.

- ხვალ, 10 ივლისს, საქართველოს პარლამენტის დარგობრივი კომიტეტი, საქართველოს მთავრობისა და კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის მიერ მაუწყებლობისა და ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონებში ინიცირებული ცვლილებების განხილვას იწყებს. პარალელურად, დილით პარლამენტთან დაგეგმილია სამოქალაქო სექტორისა და მაუწყებლების პრესკონფერენცია მოწოდებით, არ დაამტკიცოს პარლამენტმა ცვლილებები. რატომ?

მაუწყებლობის შესახებ კანონში შესატან ცვლილებები პირდაპირ მაუწყებლებს ეხება და პირდაპირ მედიაზე ვრცელდება. ეს სწორედაც მედიის რეგულირების მექანიზმების შექმნას ემსახურება. ჩვენ ვფიქრობთ, რომ მაუწყებლობის შესახებ კანონში შესატანი ცვლილებები უნდა ჩავარდეს.

რაც შეეხება ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონს - მისი იმ მოცემულობით გატანა, რა მოცემულობითაც ახლა არის წარმოდგენილი, დაუშვებელია.

- მოდით მივყვეთ დეტალურად. დავიწყოთ მაუწყებლობის შესახებ კანონში შესატანი ცვლილებებით, რაც, თქვენ ფიქრობთ, რომ უნდა ჩავარდეს. რა საფრთხეებს ხედავთ?

პარლამენტში შეტანილია ერთი საკანონმდებლო პაკეტი, რომელიც ორ კანონპროექტს მოიცავს. ერთი არის ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონში შესატანი ცვლილებები და მეორე - მაუწყებლობის შესახებ კანონში შესატანი ცვლილებები. ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონის მიხედვით, კომუნიკაციების კომისიას უფლებამოსილება ენიჭება, რომ ელექტრონული საკომუნიკაციო მომსახურების მიმწოდებელ კომპანიებში სპეციალური მმართველი დანიშნოს. მაუწყებლობის შესახებ კანონში შესატანი ცვლილების მიხედვით კი, კომისიის მიერ მიღებული აქტის გასაჩივრება ვეღარ შეაჩერებს მის მოქმედებას.

ორივე კანონპროექტი მაუწყებლებისთვის საფრთხის შემცველია. მეორე კანონპროექტს, გარდა იმისა რომ საფრთხის შემცველია, კონსტიტუციასთან შესაბამისობის თვალსაზრისითაც პრობლემები აქვს.

მაუწყებლობის შესახებ კანონში ძალიან მნიშვნელოვანი ცვლილება შევა - კომისიის მიერ მიღებული ნებისმიერი გადაწყვეტილება მისი გასაჩივრებით ავტომატურად არ შეჩერდება. მაგალითად, კომისიამ რომ მიიღოს გადაწყვეტილება მაუწყებლისთვის ლინცენზიის შეჩერებაზე და მაუწყებელმა ეს გადაწყვეტილება გაასაჩივროს, ამ გასაჩივრებით აქტის მოქმედება არ შეჩერდება.

გამოდის, რომ კომისია როგორც კი მიიღებს გადაწყვეტილებას, მაუწყებელს მაშინვე მოუწევს მაუწყებლობის შეჩერება, მიუხედავად იმისა, რომ მან სასამართლოს მიმართა. თუ სასამართლო ცალკე განჩინებას არ გამოიტანს იმაზე, რომ ეს აქტი შეჩერდეს (რასაც სამი დღე სჭირდება), მაუწყებელს მოუწევს თავისი მაუწყებლობის შეჩერება მანამდე, სანამ დავა არ დასრულდება. ყველაზე უკეთეს შემთხვევაშიც კი, სამი დღე შესაძლოა გაითიშოს მაუწყებელი. ვფიქრობთ, რომ ესეც არ არის შესაბამისი კონსტიტუციის მოთხოვნებთან.

- რაც შეეხება ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონში შესატან ცვლილებებს, აქ რა რისკებია?

ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონი, ზოგადად, ვრცელდება ელექტრონული კომუნიკაციების სფეროში ავტორიზებულ პირებზე და არ ვრცელდება მაუწყებლებზე, თუმცა ჩვენს ქვეყანაში არის ბევრი შემთხვევა, როდესაც მაუწყებლები ამავდროულად წარმოადგენენ ელექტრონული კომუნიკაციების სფეროში ავტორიზებულ პირებს, ანუ მაუწყებლობას თავისივე მულტიპლექსით გადასცემენ. ისინი ერთდროულად გამოდიან მაუწყებლები და ავტორიზებული პირებიც. ეს, ძირითადად, ეხება რეგიონულ მაუწყებლებს.

ასეთ შემთხვევებში, თუ ავტორიზებულ პირს დაენიშნება სპეციალური მმართველი, ეს ნიშნავს, რომ იმ კონკრეტულ მაუწყებელში, შპს-ში დაინიშნება ეს მმართველი და, შესაბამისად, გადაწყვეტილებები, რასაც ეს სპეციალური მმართველი ანუ დირექტორის უფლებამოსილებით აღჭურვილი პირი მიიღებს, შეეხება არა მხოლოდ ელექტრონული კომუნიკაციების სფეროში ავტორიზებულ პირს, არამედ როგორც მაუწყებელს. მაგალითად, მას შეეძლება, რომ დირექტორი ან საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელი გაათავისუფლოს დაკავებული პოზიციიდან ან მიიღოს გარკვეული გადაწყვეტილებები შრომით ხელშეკრულებებთან დაკავშირებით. ეს ყველაფერი იმის მომასწავლებელია, რომ მას შესაძლებლობა ექნება ჩაერიოს სარედაქციო საქმიანობაში.

- გასაგებია, რომ აღნიშნული კანონი პირდაპირ გავრცელდება მედიაზე იმ შემთხვევაში, თუ მაუწყებელი ამავდროულად არის მულტიპლექს ოპერატორი. როგორ იმუშავებს ეს ცვლილება ცენტრალური მაუწყებლების შემთხვევაში?

ცენტრალური მაუწყებლების შემთხვევაში ასეთი პირდაპირი ჩარევა არ არის, ამ შემთხვევაში არაპირდაპირ ბერკეტზეა საუბარი. სპეციალური მმართველი პირდაპირ მაუწყებლებში ვერ დაინიშნება. თუმცა, თუ მმართველი დაინიშნება ავტორიზებულ პირთან, ანუ მაუწყებლობის გადამცემებთან, მას ექნება უფლებამოსილება, რომ მიიღოს გადაწყვეტილებები, რომლებიც მაუწყებლობის საქმიანობაზე ახდენს გავლენას. მას შეეძლება მიიღოს გადაწყვეტილება მაუწყებლებთან ხელშეკრულების შეწყვეტის თაობაზეც კი.

მაგალითად, როდესაც მაუწყებელს უგროვდება დავალიანება, ჩვენ არ გვქონია პრეცენდენტი, რომ ავტორიზებულ პირებს შეეწყვიტათ მაუწყებლობის გადაცემა. თუმცა, სპეციალურმა მმართველმა ეს შეიძლება გააკეთოს, მაგალითად, ერთი ლარის დავალიანების გამოც კი, შეიძლება, ხელშეკრულება შეუწყვიტოს და რომელიმე არხს მაუწყებლობა შეუჩეროს. მის მიერ მიღებულმა გადაწყვეტილებებმა, შესაძლოა, მნიშვნელოვანი გავლენა იქონიოს მაუწყებლებზე. ფაქტობრივად, ყოველდღიურად ნაღმზე ჯდომა მოუწევთ მაუწყებლებს.

- ეს საფრთხე იმიტომ არსებობს, რომ სპეციალურ მმართველს კომუნიკაციების ეროვნული კომისია ნიშნავს?

დიახ, კომუნიკაციების კომისია იქნება ამ პირის დამნიშვნელი და იგი კომუნიკაციების კომისიასთან შეთანხმებით აკეთებს ყველა ქმედებას. ჩვენ შეგვიძლია ვთქვათ, რომ რა გადაწყვეტილებასაც მიიღებს ეს სპეციალური მმართველი, იქნება ყველაფერი კომისიასთან შეთანხმებული ან მისი დავალებით გაკეთებული. საფთხეებზე სწორედ ამიტომ ვსაუბრობთ.

- გახსენდებათ შემთხვევა, რომ კანონში მსგავსი არაპირდაპირი ჩანაწერი კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას მედიის წინააღმდეგ გამოეყენებინოს?

სამწუხაროდ, მსგავსი პრეცენდენტები გვაქვს. მაგალითად, კომისიისთვის მინიჭებული უფლებამოსილება არ ვრცელდებოდა ონლაინ მედიებზე, თუმცა, კანონი ძალიან ფართოდ განიმარტა და გავრცელდა ონლაინ მედიებზეც. კომისია კანონს გასცდა და სანქციები გამოიყენა ონლაინ მედიის მიმართ. (საუბარია, შემთხვევაზე, როდესაც წინასაარჩევნო პერიოდში საზოგადოებრივი აზრის კვლევების არასწორად გამოქვეყნების მოტივით ონლაინ გამოცემებს სანქცია დაეკისრა).

ახალ ინიცირებულ კანონპროექტს რაც შეეხება, ამ კონკრეტულ შემთხვევაში კანონის ფართოდ განმარტებაც კი არ არის საჭირო, კანონის პირდაპირი განმარტებაც კი იძლევა იმის შესაძლებლობას, რომ რაზეც ვისაუბრეთ, ეს ყველაფერი გაკეთდეს.

- ფიქრობთ, რომ აღნიშნული ცვლილებებით მედიის რეგულირების საფრთხეები ჩნდება?

კიდევ ერთხელ განვმარტავ, რომ მაუწყებლობის შესახებ კანონში შესატან ცვლილებები პირდაპირ მაუწყებლებს ეხება და პირდაპირ მედიაზე ვრცელდება. ეს სწორედაც მედიის რეგულირების მექანიზმების შექმნას ემსახურება.

რაც შეეხება ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონს, კომისია ამბობს, რომ ეს მედიას არ მიემართება და მიემართება მხოლოდ ონლაინ ოპერატორებს. შეიძლება, მიზანი თავდაპირველად სწორედ ეს იყო, მაგრამ როდესაც ვიღაცას აქვს გეგმა, რომ, ასე ვთქვათ, ცენზურა დააკანონოს ქვეყანაში ან მსგავსი ქმედება განახორციელოს, რა თქმა უნდა, ამას პირდაპირ არავინ გააკეთებს. ეს გაკეთდება შეფარვით. ზუსტად ასე შეფარვით არის ამ კანონპროექტში ეს ყველაფერი გაკეთებული - შეიძლება ითქვას, რომ მედიაზე არ ვრცელდება, თუმცა, თუ კარგად წავიკთხავთ ამ კანონს, ვნახავთ, რომ, რა თქმა უნდა, მედიაზეც ვრცელდება და სწორედ მედიაზე იქონიებს გავლენას.

ამას მივყავართ იქეთ, რომ რეგულირების მექანიზმები და მედიის კონტროლის ბერკეტები შექმნას კომისიამ.

• იხილეთ ამავე თემაზე: რა საფრთხეებს ქმნის კომუნიკაციების კომისიისა და მთავრობის მიერ ინიცირებული ცვლილებები?

 

შეგახსენებთ, ხვალ, 10 ივლისს, კომუნიკაციების კომისიისა და მთავრობის მიერ ინიცირებული კანონპროექტების დარგობრივ კომიტეტში განხილვის დაწყებამდე, ტელე და რადიომაუწყებლები და სამოქალაქო სექტორი, საქართველოს პარლამენტთან პრესკონფერენციის გამართვას გეგმავენ.

პრესკონფერენციის ორგანიზატორია "კოალიცია მედიის ადვოკატირებისთვის", რომელიც მიიჩნევს, რომ მაუწყებლობისა და ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონებში დაგეგმილი ცვლილებები გამოხატვის თავისუფლების გაუმართლებლად შეზღუდვის რისკებს შეიცავს და მისი მიღება მედიაგარემოს დიდ ზიანს მიაყენებს.

კომუნიკაციების კომისიისა და მთავრობის მიერ ინიცირებული კანონპროექტების დარგობრივ კომიტეტში განხილვის დაწყებამდე, ტელე და რადიომაუწყებლები და სამოქალაქო სექტორი, საქართველოს პარლამენტთან პრესკონფერენციას გამართავენ. პრესკონფერენცია ხვალ, 10 ივლისს, 10:00 საათზეა დაგეგმილი.

პრესკონფერენციის ინიციატორია კოალიცია "მედიის ადვოკატირებისათვის".

"ვეხმიანებით საქართველოს პარლამენტში წარმოდგენილ კანონპროექტს „მაუწყებლობის შესახებ“ და „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონებში ცვლილებების შეტანის თაობაზე.

მიგვაჩნია, რომ შემოთავაზებული ცვლილებები გამოხატვის თავისუფლების გაუმართლებლად შეზღუდვის რისკებს მოიცავს და მისი მიღება უდიდეს ზიანს მიაყენებს მედიაგარემოს.

დარგობრივ კომიტეტში განხილვის პროცედურის დაწყებამდე, კიდევ ერთხელ მოვუწოდებთ საქართველოს მთავრობას გაიწვიოს ინიციატივა, ასევე მივმართავთ საქართველოს პარლამენტს, არ დაუშვას კანონპროექტის დამტკიცება", - ნათქვამია კოალიციის მიერ გავრცელებულ განცხადებაში.

შეგახსენებთ, საქართველოს მთავრობისა და კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის მიერ მაუწყებლობისა და ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონებში ინიცირებულია ცვლილებები, რომლებშიც მაუწყებლები და მედიის საკითხებზე მომუშვე ორგანიზაციები მთელ რიგ საფრთხეებს ხედავენ.

• ამ თემაზე იხილეთ: რა საფრთხეებს ქმნის კომუნიკაციების კომისიისა და მთავრობის მიერ ინიცირებული ცვლილებები?

“დიდი ნაღმი”, “კატასტროფა”, “საშინელება სამართლებრივი კუთხით და დემოკრატიული წესრიგისთვის” და “გამოხატვის თავისუფლების გაუმართლებლად შეზღუდვის რისკები”, - ასე აფასებენ მედიასაშუალებების წარმომადგენლები და მედიის თემებზე მომუშავე სპეციალისტები საქართველოს მთავრობისა და კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის მიერ მაუწყებლობისა და ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონებში ინიცირებულ ცვლილებებს.

პარლამენტის ბიუროს სხდომაზე 6 ივლისს დარეგისტრირებული საკანონდებლო ინიციატივის მიხედვით, კომისიის სამართლებრივი აქტების სასამართლოში გასაჩივრება კვლავინდებურად შესაძლებელია, თუმცა სასამართლოში სარჩელის მიღება, ამ აქტების მოქმედების შეჩერების წინაპირობა აღარ იქნება. აგრეთვე, კომისიას უფლებამოსილება ენიჭება, ელექტრონული საკომუნიკაციო მომსახურების მიმწოდებელ კომპანიებში მის მიერვე მიღებული გადაწყვეტილების აღსრულებისთვის სპეციალური მმართველი დანიშნოს.

მიუხედავად კომუნიკაციების ეროვნული კომიის განცხადებისა, რომ შემოთავაზებული ცვლილებები მედიას არ ეხება და ის მხოლოდ კრიტიკული ინფრასტრუქტურის ობიექტების მართვასთან დაკავშირებული საკანონმდებლო ხარვეზების აღმოფხვრისკენ“ არის მიმართული, მასში სპეციალისტები დიდ რისკებს მაინც ხედავენ.

ტელეკომპანია “მთავარი არხის” იურისტი თამთა მურადაშვილი “მედიაჩეკერთან” საუბარში ამბობს, რომ “კომისიის საქმიანობიდან, პოლიტიკური ინტერესებიდან, მათ მიერ მიღებული გადაწყვეტილებებიდან, კანონების არასწორი განმარტებებიდან და ასევე სასამართლო სისტემის უაპელაციო მხარდაჭერიდან გამომდინარე, გვაქვს საშიშროება, რომ კომისია ბოროტად ისარგებლებს ამ ძალაუფლებით და ამ ცვლილებებს მედიის წინააღმდეგ გამოიყენებს”.

მურადაშვილი “საშინელებად” აფასებს ფაქტს, რომ ცვლილებების მიღების შემთხვევაში, კომისიის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების შეჩერების მექანიზმი გაუქმდება და ამბობს, რომ “ისედაც ასეთ სასამართლო რეჟიმში, კიდევ დამატებითი ბერკეტის დაწესებით თეორიულადაც კი ერთი კეთილსინდისიერი მოსამართლისთვისაც კეტავენ სივრცეს”.

მისივე თქმით, მიუხედავად იმისა, რომ სპეციალური მმართველი დანიშვნა მაუწყებლებს პირდაპირ არ ეხებათ, ცვლილებების განმარტებით ბარათში მითითებულია, რომ ორივე ინიციატივა ერთი საკანონმდებლო პაკეტის ნაწილია და დასძენს, რომ მაუწყებლობის შესახებ კანონში არსებობს ისეთი ჩანაწერები, რომლებიც კომისიას მისცემს საფუძველს, რომ მედიის წინააღმდეგ ის მუხლები გამოიყენოს, რომლებიც ელექტრონულ კომუნიკაციების შესახებ კანონშია.

“[კიდევ ერთი] ირიბი საფრთხე ელექტრონული კომუნიკაციების კანონიდან არის ის, რომ ციფრულ მაუწყებელობაზე გადავლის შემდეგ, ციფრულ სიგნალს გვაწვდის სპეციალური სადგური, ყველა ტელევიზია ჩართულები ვართ ე.წ. მუქსში (მაგალთად, “სტერეო+”) და ამ კომპანიის საშუალებით ვმაუწყებლობთ, რომელიც თავის მხრივ ექვემდებარება ელექტრონული კომუნიკაციების კანონს და კომისიას მისი გავლით შეუძლია ჩვენზე ზეწოლა”, - ამბობს მურადაშვილი და დასძენს: “ეს არის ძალიან სახიფათო და ვფიქრობ, რომ ეს კანონი უკან უნდა იყოს გამოხმობილი”.

ტელეკომპანია “კავკასიის” დირექტორის ნინო ჯანგირაშვილის თქმით, კი ცვლილებები პირდაპირ ეხება მის ტელევიზიას და რეგიონულ მაუწყებელბს, რამდენადაც მათ ლიცენზია ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონითაც აქვთ გავლილი.

“რაც შეეხება სხვა მაუწყებლებს, თუკი ბექაურმა მოინდომა მათაც აუცილებლად შეეხებათ, იმიტომ, რომ ჩვენ გვაქვს პრაქტიკ,ა როდესაც იგი კანონის არანორმალურ ინტერპრეტაციებს აკეთებს”, - ამბობს ჯანგირაშვილი “მედიაჩეკერთან” საუბრისას.

აღნიშნულის მაგალითად, კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის მიერ მაუწყებლების პოლიტიკური რეკლამის შინაარსისთვის დასანქცირების ფაქტს იხსენებს, მაშინ როდესაც მისივე თქმით, “კანონში პირდაპირ წერია, რომ მაუწყებელი პოლიტიკური რეკლამის შინაარსზე პასუხს არ აგებს და ასევე პირდაპირ წერია, რომ რეკლამის შესახებ კანონი პოლიტიკურ რეკლამას არ არეგულირებს”.

იგი დარწმუნებულია, რომ ცვლილებების მიღების შემთხვევაში, ივანიშვილი მას მისთვის არასასურველი მედიის წინააღმდეგ გამოიყენებს.

წინასაარჩევნოდ, ცვლილებების კრიტიკული მედიის წინააღმდეგ გამოყენებას არც ტელეკომპანია “ფორმულას” საინფორმაციო სამსახურის უფროსი გიორგი ლაფერაშვილი გამორიცხავს. “ძალიან დიდი ნაღმია ჩადებული ამ გადაწყვეტილებაში, თუ ის ამ სახით იქნა მიღებული”, - ეუბნება იგი “მედიაჩეკერს”.

“მე პირადად მაქვს სამწუხარო გამოცდილება კომისიის მხრიდან მისივე გადაწყვეტილებების სხვანაირად გადათარგმნის და არ მგონია, რომ უბრალოდ მათ განმარტებას უნდა ვენდოთ და სიმშვიდის გრძნობამ დაგვრიოს ხელი”, - განმარტავს იგი და ამატებს, რომ “ჯერ კიდევ არის იმის რესურსი, რომ სამოქალაქო საზოგადოების ზეწოლის შედეგად, მმართველი გუნდი დაფიქრდეს იმაზე, თუ რა გადაწყვეტილებას იღებს და შეცვალოს იგი”.

შემოთავაზებული ცვლილებებს მედიის “გაუმართლებლად შეზღუდვის რისკებად” აფასებს კოალიცია “მედიის ადვოკატირებისთვის” და განმარტავს, რომ მისი მიღება მედიაგარემოს “უდიდეს ზიანს” მიაყენებს. კოალიციისვე შეფასებით, შემოთავაზებული ცვლილებებით კომისიას „განუსაზღვრელი ძალაუფლება“ ენიჭება.

ამასთან, “კომუნიკაციების კომისია შეძლებს როგორც პირდაპირი, ისე არაპირდაპირი ბერკეტების გამოყენებით მიიღოს ყველა გადაწყვეტილება მედიის გავრცელების, ინტერნეტის ხელმისაწვდომობის, სარეკლამო მომსახურებისა და შრომითი უფლებების გადაწყვეტის საკითხებზეც კი“.

კოალიცია მოუწოდებს საქართველოს პარლამენტს არ დაამტკიცოს კანონპროექტი და შემოთავაზებული ცვლილებები მაუწყებლების, აგრეთვე საქმესთან დაკავშირებული პირებისა და ექსპერტების მონაწილეობით განიხილოს.

კოალიცია მედიის ადვოკატირებისთვის აცხადებს, რომ „გაზეთ ბათუმელებისა“ და „ნეტგაზეთის“ წინააღმდეგ, ბოლო პერიოდში, ერთგვარი მადისკრეტიდიტირებელი კამპანია დაიწყო და ამ ყველაფრის უკან კომუნიკაციების ეროვნული კომისია და მმართველი პარტია დგას

„ვეხმიანებით „გაზეთი ბათუმელების“ და „ნეტგაზეთის“ დისკრედიტაციის მცდელობებს და მიგვაჩნია, რომ სახელმწიფო კვლავაც იყენებს თავის ბერკეტებს მედიის წინააღმდეგ“, - ნათქვამია განცხადებაში, რომელიც კოალიციამ მედიის ადვოკატირებისათვის დღეს, 6 ივლისს გამოაქვეყნა.

კოალიციის ამ შეფასებას რამდენიმე გარემოება უდევს საფუძვლად. მედიაკოალიციის ხელმომწერი ორგანიზაციები, განცხადებაში საუბრობენ სტატიაზე, რომელიც 2020 წლის 5 ივლისს, კომუნიკაციების კომისიის მიერ შექმნილ მედიაკრიტიკის პლატფორმაზე გამოქვეყნდა. სტატიაში, სახელწოდებით „ცალმხრივად გამჭვირვალე (ნეტ)გაზეთი“, გამოცემა მოხსენიებულია, როგორც ორმაგი სტანდარტისა და ფაქტებით მანიპულატორი მედია – „დეზინფორმაციასა და „ფეიკ ნიუსს“ ზოგჯერ სწორედ ის მედიასაშუალებები ავრცელებენ, რომლებიც ყველაზე ხმამაღლა მოგვიწოდებენ დეზინფორმაციასთან ბრძოლისკენ. სწორედ ასე შეიძლება შეფასდეს ონლაინგამოცემა „ნეტგაზეთის“ მიერ 3 ივლისს გამოქვეყნებული სტატია სახელწოდებით „რატომ არ მოსწონს კომუნიკაციების კომისიას წერილი, რომელიც ფეისბუკს პოლიტიკურ რეკლამაზე საქართველოდან მისწერეს“, - ნათქვამია მასალაში.

„პირველ რიგში, საზოგადოების ყურადღება გვინდა შევაჩეროთ იმ გარემოებაზე, რომ მედიაკრიტიკის ვებგვერდი დამოუკიდებელი მარეგულირებელი ორგანოს მიერ არის შექმნილი. კრიტიკულ საკითხებზე მარეგულირებელი ორგანოს სხვა ამოცანების გამყარებისათვის მასალების დამთხვევა ქმნის ინტერესთა კონფლიქტს და კითხვის ნიშნებს აჩენს სარედაქციო დამოუკიდებლობის მიმართ“, - ვკითხულობთ განცხადებაში.

„ნეტგაზეთის“ სტატია, რომელიც მედიაკრიტიკის კრიტიკის სამიზნე გახდა, ეხებოდა კომუნიკაციების კომისიის წერილს, რომლითაც კომისიამ არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის ნაწილის მიერ Facebook-ისთვის გაგზავნილი წერილი, რეკლამის გამჭვირავლობის შესახებ, ქვეყანაში ორმაგი სტანდარტების დამკვიდრების მცდელობად შეაფასა.

„მარეგულირებელ ორგანოს თავისი 2020 წლის 30 ივნისის განცხადებით, შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება და არასწორად წარმოაჩენს ფაქტს, თითქოს არასამთავრობო სექტორი, რომლის მონაწილეობითა და ინიციატივით მოხდა მედიაგამჭვირვალობისათვის საჭირო საკანონმდებლო რეფორმა, ეწინააღმდეგება მედიის დაფინანსების ღიაობას“, - აცხადებენ მედიაკოალიციაში.

მეორე შემთხვევა, რასაც ამ განცხადებაში კოალიცია იმოწმებს, ბოლო დღეებში მომხდარ ფაქტს ეხება, რა დროსაც, „ქართული ოცნების“ გუნდის წევრის, აჭარის უმაღლესი საბჭოს წევრის - ლადო მგალობლიშვილის მხრიდან პოლიტიკური თავდასხმის ობიექტი გახდა „ნეტგაზეთთან“ დაკავშირებული გამოცემა - „გაზეთი ბათუმელები“.

დეპუტატი გამოქვეყნებული სტატიის გამო საჯაროდ თავს ესხმის მედიასაშუალებას, სათაურს კი ფეიკს უწოდებს.

,,ბათუმელებმა" „გაავრცელა ჩემი ინტერვიუ სადაც კონტექსტიდან ამოგლეჯილად შექმნეს ხმაურიანი სათაური. ამით გაბედნიერებული ნაცმოს სექტანტები ავრცელებენ ამ სტატიას. იქვე დავაფიქსირე კომენტარებში, რომ სათაური არის ფეიკი. მაგრამ ვის აინტერესებს სიმართლე, მთავარია ზიზღის ნთხევა ამ მოსიარულე ბოღმის კასრებისგან!“ - ნათქვამია დეპუტატის მიერ 3 ივლისს გამოქვეყნებულ საჯარო პოსტში.

„აღსანიშნავია ისიც, რომ 2020 წლის 5 ივნისს იგივე პირი საჯარო ქსელის გამოყენებით თავს დაესხა ამავე მედიასაშუალების ჟურნალისტს, ჯაბა ანანიძეს. მას „ფეიკნიუსის შემქმნელი“ და „სამარცხვინო არაადამიანი“ უწოდა. მოგვიანებით, მმართველი პარტიის წევრმა საჯარო სტატუსი წაშალა. თუმცა ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როცა იგი არღვევს მედიასთან ურთიერთობის სტანდარტს და ცდილობს რეპუტაცია შეულახოს მედიის წარმომადგენლებს ინდივიდუალურად“, - ვკითხულობთ კოალიციის განცხადებაში.

კოალიციის წევრი ორგანიზაციების დაკვირვებით, აღსანიშნავია, რომ ორივე თავდასხმის შინაარსი საერთოა.

„აღმოჩნდა, რომ კომუნიკაციების კომისიაც და მმართველი პარტიის წარმომადგენელიც ერთნაირად ცდილობენ წარმოაჩინონ მედიასაშუალებები, როგორც ფეიკნიუსების შემქმნელი და ამ გზით სურთ ობიექტური და მიუკერძოებელი პლატფორმების დისკრედიტაცია.

თავდასხმების იდენტური შინაარსი და დამთხვევა, კიდევ უფრო გვიძლიერებს ეჭვებს, რომ სახელმწიფო იყენებს ბერკეტებს გამორჩეულად მაღალი სტანდარტის მედიაპლატფორმების „გაზეთი ბათუმებელის“ და „ნეტგაზეთის“ წინააღმდეგ“, - ნათქვამია განცხადებაში.

კოალიცია ხაზს უსვამს, რომ მათ არაერთხელ მოვუწოდეთ ხელისუფლებას, პატივი სცეს მედიის მუშაობას და შექმნას გარემო, სადაც ჟურნალისტები და მედიასაშუალებები არ გახდებიან პოლიტიკური თავდასხმის და დისკრედიტაციის ობიექტები.

„მიგვაჩნია, რომ წინასარჩევნო პროცესების მოახლოება მმართველ პარტიას კიდევ უფრო უზრდის პოლიტიკური პასუხისმგებლობას აღნიშნულ საკითხებზე“, - ვკითხულობთ კოალიციის განცხადებაში.

‘დაუშვებლად მივიჩნევთ მცდელობას სახელმწიფომ დასაჯოს და კონტროლის ქვეშ მოაქციოს მედიასაშუალებები“, - ასე აფასებს კოალიცია მედიის თავისუფლებისათვის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ „საბოტაჟის“ მუხლით წარმოებულ გამოძიებას. მედიაკოალიცია საქართველოს მთავრობას მოუწოდებს შეწყვიტოს მედიის თავისუფლების წინააღმდეგ წამოწყებული პროცესები და გაშუქების დეტალებზე პროფესიული სიზუსტის გამოკვლევისათვის გამოიყენოს თვითრეგულირების მექანიზმები. 

„ჩვენ, კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისათვის“ წევრი ორგანიზაციები დაუშვებლად მივიჩნევთ მცდელობას სახელმწიფომ დასაჯოს და კონტროლის ქვეშ მოაქციოს მედიასაშუალებები.

ვფიქრობთ, მსგავსს პრეცენდენტს ქმნის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ „საბოტაჟის“ მუხლით წარმოებული გამოძიება. რომელიც მიმართულია „მთავარი არხის“ სიუჟეტის შინაარსზე.

მიგვაჩნია, რომ წამოწყებული პროცესით, კიდევ უფრო ღვივდება მედიის მიმართ უნდობლობა, და სახეზეა ცენზურის საფრთხე“, - ვკითხულობთ განცხადებაში, რომელიც კოალიციამ მედიის თავისუფლებისათვის დღეს, 3 ივლისს გაავრცელა.

მედიაკოალიციის განცხადებაში ნათქვამია, რომ არსებული რეალობა საგანგაშოა მედიის თავისუფლებისათვის და კრიტიკულად მნიშვნელოვანია დროულად მოხდეს დაშვებული შეცდომების გამოსწორება.

„სიუჟეტში პროფესიული გადაცდომის ან უზუსტობების შემთხვევაშიც კი სახელმწიფო ვალდებულია პატივი სცეს მედიის თავისუფლების ფუნდამენტურ პრინციპებს და ჟურნალისტთა პროფესიული გადაცდომების კორექციის საჭიროებისას უნდა გამოიყენოს მედიის თვითრეგულირების მექანიზმი, ისევე როგორც ჟურნალისტთა კოლეგიურ გაერთიანება - საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია .

კიდევ ერთხელ მოვუწოდებთ საქართველოს მთავრობას გასცეს დირექტივა მედიის თავისუფლების და უსაფრთხოების დასაცავად. ვითხოვთ, დროულად შეწყდეს მედიის თავისუფლების წინააღმდეგ წამოწყებული პროცესები და გაშუქების დეტალებზე პროფესიული სიზუსტის გამოკვლევისათვის საქმე გადაეცეს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას ან /და შესწავლა დაიწყოს "მთავარი არხის" თვითრეგულირების მექანიზმის ფარგლებში“, - ნათქვამია განცხადებაში.

შეგახსენებთ, გუშინ, 2 ივლისს, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა გაავრცელა განცხადება, რომლის თანახმად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს განჩინების საფუძველზე, უფლება მიეცა, რომ “მთავარი არხიდან” ე.წ. საბოტაჟის საქმესთან დაკავშირებული რეპორტაჟის სრული, დაუმონტაჟებელი ვიდეომასალა ამოიღოს. მაუწყებლის დირექტორი, ნიკა გვარამია ფიქრობს, რომ ეს ქმედება არხის დისკრედიტაციას და მათ დაშინებას ემსახურება.

საქმე ეხება “მთავარი არხის” ეთერში 20 ივნისს გასულ სიუჟეტს „ნაყიდი COVID-19“. სიუჟეტში რესპონდენტები ამბობდნენ, რომ მათი ოჯახის წევრები დაიღუპნენ სხვა დაავადებით, თუმცა გარდაცვალების მიზეზად COVID-19-ის ჩაწერის სანაცვლოდ, მათ გარკვეულ თანხას სთავაზობდნენ. ამ სიუჟეტის გასვლის შემდეგ, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა დაიწყო გამოძიება საბოტაჟის მუხლით და ამ გამოძიების ფარგლებში “მთავარი არხის” რესპონდენტები გამოკითხვაზე დაიბარა.

საქართველოში მოქმედი არასამთავრობო ორგანიზაციების ჯგუფმა ღია წერილით მიმართა “ფეისბუკის” დამფუძნებელს, რათა ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებამდე მიიღოს გარკვეული ზომები საქართველოსთან მიმართებაში. რატომ გახდა აუცილებელი ამ ზომების მიღება და რა გამოხმაურებას უნდა ველოდოთ ფეისბუკის მხრიდან, ამ საკითხებზე აღნიშნულ წერილზე ხელმომწერი ერთ-ერთი ორგანიზაციის - “სამართლიანი არჩევნების და დემოკრატიული საერთაშორისო საზოგადოების” (ISFED) მრჩეველ-კონსულტანტს, მიხეილ ბენიძეს ვესაუბრეთ:

- ღია წერილიდან გამომდინარე, ერთ-ერთი მოთხოვნა უკავშირდება იმას, რომ ფეისბუკმა საქართველოში ხელმისაწვდომი გახადოს პოლიტიკური რეკლამის ბიბლიოთეკა. რა დამატებით ინფორმაციას მისცემს ეს ამომრჩეველს საქართველოში და რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი?

საქართველოში საარჩევნო გარემოზე სერიოზულ გავლენას ახდენს სხვადასხვა სახის ინფორმაცია და მადისკრედიტებელი კამპანიები, რომლებიც ხშირად ანონიმურად დასპონსორებული კონტენტის საშუალებით ხორციელდება ფეისბუკის გვერდებზე ან ჯგუფებში. ეს სერიოზული გამოწვევაა, რადგან აქტორები როგორც ქვეყნის შიგნიდან, ისე გარედან, ცდილობენ ამომრჩევლების განწყობაზე გავლენას, მათ შორის, გაუმჭვირვალე ფინანსების გამოყენებით. საარჩევნო კონტექსტში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ფინანსური გამჭვირვალობა, როდესაც საქმე ეხება პოლიტიკური შინაარსის რეკლამას.

ფეისბუკზე ხშირად გვხვდება არა მხოლოდ ოფიციალური კანდიდატების - პარტიების ან საარჩევნო სუბიექტების მიერ განთავსებული რეკლამები, არამედ ისეთი დასპონსორებული პოსტები, რომლებიც არსით არიან საარჩევნო კამპანიის ნაწილი - ეს არის მადისკრედიტებელი, ან დეზინფორმაციული კამპანიები, რომლებიც მიიმართება პოლიტიკოსების, აქტივისტების მედიაორგანიზაციების, არასამთავრობო ორგანიზაციების წინააღმდეგ და დღესდღეობით ჩვენთვის უცნობია, ვინ დგას ამ კამპანიების უკან და რა თანხა იხარჯება.

პოლიტიკური რეკლამების ბიბლიოთეკა არის სწორედ ფეისბუკის გამჭვირვალობის ერთ-ერთი მექანიზმი პოლიტიკურ და საარჩევნო საკითხებზე რეკლამებთან დაკავშირებით, რომელიც სხვადასხვა ქვეყანაში უკვე ფუნქციონირებს, მაგალითად, აშშ-ში, ევროკავშირის ქვეყნებში, ასევე შარშან უკვე უკრაინაშიც ჩაირთო არჩევნებთან დაკავშირებით. ეს ბიბლიოთეკა მოგვცემს საშუალებას, გავიგოთ, თუ ვინ არის გადამხდელი, როცა ფეისბუკში გამოჩნდება დასპონსორებული პოსტები საარჩევნო და პოლიტიკურ საკითხებზე; გავიგოთ, თუ ვისი დაკვეთით და რომელ პერიოდში ქვეყნდება ეს პოსტები; რა რაოდენობის თანხა იხარჯება ამაში; რა დემოგრაფიულ და გეოგრაფიულ აუდიტორიაზე იყო მიმართული და ა.შ.

- თქვენი ორგანიზაცია ბოლო წლებში აქტიურად აკვირდება ფეისბუკში საარჩევნო პროცესებთან დაკავშირებულ საკითხებს. რას აჩვენებს თქვენი მონიტორინგის შედეგები ამ კუთხით: არის იმის ნიშნები, რომ, მაგალითად, ხელისუფლება შესაძლოა აფინანსებდეს ფეისბუკში ისეთ პოლიტიკურ რეკლამას, რომელიც ამომრჩევლის დეზორიენტაციას ემსახურება და რომლის ხარჯებსაც მალავს და არ წარადგენს იგივე აუდიტის სამსახურში, სადაც ევალება კანონით საარჩევნო ხარჯებზე ინფორმაციის მიწოდება?

დიახ, ამის შთაბეჭდილება ნამდვილად იქმნება და გვაქვს შესაბამისი მტკიცებულებებიც. ეს არ ეხება მხოლოდ ხელისუფლებას, სხვა პოლიტიკური აქტორებიც არიან ამაში ჩართულები. 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების დროს სოციალური ქსელების მონიტორინგმა, რომელიც ჩავატარეთ, აჩვენა, რომ ოფიციალური საარჩევნო სუბიექტები კამპანიის წესებს იცავდნენ, მაგრამ ამავდროულად იყო ანონიმური, დასპონსორებული, მადისკრედიტებელი კამპანიები, რომლებიც შთაბეჭდილებას ქმნიდა, რომ იყო ორგანიზებული სხვადასხვა პოლიტიკური ჯგუფების ან მათთან აფილირებული პირების მიერ. აი, ამ გვერდებზე უკვე ყოველდღიურად დიდი რაოდენობით დასპონსორებული კონტენტი ქვეყნდებოდა, მაგრამ ხელმისაწვდომი არ იყო ინფორმაცია ამ კონტენტის და ამ გვერდების წარმომავლობაზე.

ასეთი დაახლოებით 54 გვერდი აღმოვაჩინეთ ჩვენ 2018 წლის არჩევნების პირველი ტურის დროს, ხოლო მეორე ტურის დროს მათი რაოდენობა გასამმაგდა და 160-ს გადააჭარბა. ეს არ იყო მხოლოდ სახელისუფლებო გვერდები, თუმცა რაოდენობრივად უფრო მეტი იყო ხელისუფლების სასარგებლოდ მომუშავე გვერდები. განსაკუთრებით, მეორე ტურის დროს გასამმაგებული რაოდენობა ასეთი გვერდებისა დაემთხვა იმ პერიოდს, როცა საერთაშორისო კონსულტანტები ჩართო ხელისუფლებამ და ჩვენს ანგარიშში ჩვენ ვწერდით კიდეც, რომ ავსტრიაში იგივე კონსულტანტების ჩართულობით მსგავსი მეთოდები გამოიყენებოდა, უბრალოდ, უფრო ნაკლები მასშტაბით, რადგან იქ საკმაოდ მძაფრი რეაგირება მოჰყვა მსგავსი მეთოდების გამოყენებას.

ამას ორგანიზებული სახე ჰქონდა - ერთი და იგივე თემების გააქტიურება ერთდროულად რამდენიმე გვერდზე და შემდეგ კიდევ გრძელდებოდა ამ მეთოდების გამოყენება მთელი წლის მანძილზე, განსაკუთრებით პოლიტიკურად მნიშვნელოვან თარიღებთან და მოვლენებთან დაკავშირებთან, მაგალითად, 20 ივნისის მოვლენებზე და ა.შ. წლის ბოლოს კი, როდესაც ფეისბუკმა გააუქმა საქართველოში ბევრი გვერდი, მათ შორის მმართველ პარტიასთან დაკავშირებული, იქ ასევე ნათქვამი იყო, რომ 316 ათასი აშშ დოლარის ოდენობის რეკლამაზე დახარჯული თანხა იყო იმ ქსელის მიერ, რომელიც მაშინ ფეისბუკმა გააუქმა. ანუ ამის მტკიცებულებები არსებობს და ეს ქსელი, როგორც მოგეხსენებათ, მაშინ ფეისბუკმა პირდაპირ თქვა, რომ იყო დაკავშირებული “ქართულ ოცნებასთან”.

- კოორდინირებული არააუთენტიკური ქცევის გამოსავლენად ძალისხმევის გააქტიურებისკენ მოუწოდებთ თქვენს ღია წერილში ფეისბუკს, რომელმაც ბოლო დროს ამის გამო საქართველოში არაერთი გვერდი და ანგარიში წაშალა. თქვენ ითხოვთ, რომ შესაბამისი ქსელების წაშლის შემდეგ ამ ანგარიშის მიმდევრებსა და მომწონებლებს ფეისბუკმა შეატყობინოს ის, რომ ეს ანგარიშები სწორედ კოორიდნირებული საეჭვო ქცევის გამო წაიშალა. რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?

როგორც ცნობილია ასეთი ქცევის გამო საქართველოში გვერდები წაიშალა ჯერ გასული წლის დეკემბერში, შემდეგ ამ წლის აპრილში. საერთო ჯამში, ძალიან ბევრი, სადღაც 1400-ზე მეტი გვერდი და ანგარიში წაიშალა და ეს კარგად აჩვენებს, თუ რამდენად მასშტაბურად გამოიყენება ეს ინსტრუმენტი - კოორდინირებული საეჭვო ქცევა საქართველოში საზოგადოებაზე ზეგავლენის მოსახდენად. ამ ინსტრუმენტით ხდება ხელოვნურად რაღაც თემების გააქტიურება, ხელოვნური ინტერაქციის შექმნა და ფეისბუკის მომხმარებლების განწყობებზე ზეგავლენის მოხდენა.

ამგვარად, ეს პრობლემურია იმ კუთხით, რომ დემოკრატიული არჩევნების წინაპირობაა ის, რომ მოქალაქეებმა თავად მიიღონ გადაწყვეტილება და თავად აირჩიონ სასურველი კანდიდატები ინფორმირებული არჩევანის შედეგად. ინფორმირებულ არჩევანზე ნეგატიურ გავლენას ახდენს სწორედ ხელოვნურად შექმნილი დღის წესრიგი.

ამიტომ მნიშვნელოვანია, რომ ამაზე ერთის მხრივ ფეისბუკმა მოახდინოს რეაგირება, ხოლო როცა ირეაგირებს და წაშლის ასეთ გვერდებზე, შესაბამისი შეტყობინება დაეგზავნოს იმ ადამიანებს, ასე ვთქვათ, დაზარალებულებს, ვისკენაც იყო მიმართული ეს დეზინფორმაციული თუ მადისკრედიტებელი გზავნილები.

- საინტერესოა, თუკი ფეისბუკი დააკმაყოფილებს თქვენს მოთხოვნებს, მხოლოდ საარჩევნო პერიოდში და საარჩევნო საკითხებზე გავრცელდება ეს ყველაფერი, თუ იგივე მოხდება რუსულ პროპაგანდასთან დაკავშირებულ კოორდინირებულ ქსელებზე, რომლებიც საქართველოში ძალიან აქტიურია?

ჩვენ ვფიქრობთ, რომ მათ შორის რუსული პროპაგანდის ძირითადი მიზანი დიდწილად არის სწორედ ქვეყანაში მიმდინარე დემოკრატიულ პროცესზე გავლენის მოხდენა და რუსეთისთვისაც არჩევნები არის ხოლმე ცხელი სამიზნე. ცხადია, არა მხოლოდ არჩევნების პერიოდში უნდა იყოს ფეისბუკი აქტიური, უბრალოდ, ახლა მნიშვნელოვანია ის, რომ თუ დროულად ჩაირთვება პოლიტიკური რეკლამების ბიბლიოთეკა, შემდეგ ის ჩართული რჩება არასაარჩევნო პერიოდშიც, მაგალითად, უკრაინის შემთხვევაში ასეა. აი, მაგალითად, გასულ თვეში, ივნისში პეტრო პოროშენკოს პარტიის მიერ უკრაინაში დახარჯულია 160 ათასი აშშ დოლარი ფეისბუკში პოლიტიკური რეკლამისთვის, ანუ უკვე არასაარჩევნო პერიოდში, ყოველთვიურად ეს ინფორმაცია ხელმისაწვდომია, ნებისმიერ მოქალაქეს შეუძლია ნახოს თითოეული ეს რეკლამა და გააანალიზოს.

- როდესაც საქართველოში ფეისბუკმა ასეულობით გვერდი და ანგარიში წაშალა კოორდინირებული არააუთენტიკური ქცევის გამო, მაშინ იმ აქტორების მხრიდან, რომლებსაც შეეხო ეს “წმენდა”, იყო განცხადებები იმაზე, რომ ფეისბუკს მიეწოდა არასწორი ინფორმაცია იმ იგივე არასამთავრობო ორგანიზაციების მხრიდან, რომლებიც ხელისუფლების განცხადებით, მაგალითად, დაკავშირებულია "ნაციონალურ მოძრაობასთან" და ა.შ. რეალურად რამდენად ეყრდნობა ფეისბუკი არასამთავრობო ორგანიზაციების ან სხვა, მესამე პირების ცნობებს, როდესაც იღებს ქსელიდან გვერდებისა და ანგარიშების წაშლის თაობაზე კოორდინირებული საეჭვო ქცევის გამო?

კოორდინირებული არააუთენტიკური ქცევის გამო ქსელებს ფეისბუკი შლის მხოლოდ და მხოლოდ ფეისბუკის შიგნით მიმდინარე სერიოზული გამოძიების შემდეგ და საკმაოდ სერიოზულად ეკიდება ამ საქმეს. შეიძლება რიგ შემთხვევებში, ვთქვათ, ჩვენ, ან რომელიმე სხვა ორგანიზაციამ ან აქტორებმა მიაწოდონ ფეისბუკს ინფორმაცია ან ანგარიში, მაგრამ მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ისინი დეტალურად შეისწავლიან კონკრეტულ ქცევას და დარწმუნდებიან, რომ მართლაც ყალბ ინტერაქციას აქვს ადგილი და ხელოვნური მეთოდებით მოხდა საზოგადოების აზრზე ზეგავლენის მოხდენა, იღებენ გადაწყვეტილებას წაშლის თაობაზე.

ამდენად, ჩვენი ანგარიშები მათთვის ამ შემთხვევაში არის მხოლოდ საჯაროდ ხელმისაწვდომი ანგარიშები, რომელიც შეიძლება მათთვის იყოს საწყისი ეტაპი, რომ აღმოაჩინონ რაღაც, თუმცა მათი ალგორითმები დამოუკიდებლაც ავლენს მსგავსი ტიპის ქცევას. ამიტომ ასეთი პოლიტიკურ აფილაციებზე საუბარი არ არის დამაჯერებელი ამ შემთხვევაში, რადგან ფეისბუკი თავად იძიებს ასეთ საკითხებს და ისე იღებს გადაწყვეტილებას. აქვე დავამატებ იმას, რომ პოლიტიკური რეკლამის გამჭვირვალობის ნაწილში ჩვენ ფეისბუკისგან ვითხოვთ საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული მოთხოვნების შესრულებას, ასეთი რეგულაციები დაწესებული აქვს მაუწყებლებს და სამწუხაროდ, ფეისბუკთან მიმართებაში კანონის ეს მოთხოვნა ვერ სრულდება. ამიტომ აუცილებელია, რომ ფეისბუკმა აიღოს პასუხისმგებლობა საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად.

- რა შანსებია იმისა, რომ მოესწროს და ფეისბუკმა თქვენი განცხადებით გათვალისწინებული მოთხოვნები სწორედ ამ არჩევნების დროს დააკმაყოფილოს?

ჩვენ ფეისბუკიდან გვაქვს დაპირება, რომ შესაბამის ყურადღებას მიაქცევენ საქართველოში ამ არჩევნებს, რაც ასევე გულისხმობს პოლიტიკური რეკლამის ბიბლიოთეკის ჩართვას, უბრალოდ, რახან ჯერ კიდევ, არჩევნებამდე 4 თვით ადრე არ არის ჩართული ეს ფუნქცია, ჩავთვალეთ, რომ მნიშვნელოვანი იყო საჯარო წერილის მიწერა, რომ ეს არის არა მხოლოდ ერთი და ორი ორგანიზაციის მოთხოვნა საქართველოში.

თუკი ფეისბუკის მხრიდან იქნება ნება და შესაბამისი გადაწყვეტილება მიღებული, ეს ფუნქცია ჩაირთვება ძალიან მალე. მაგალითად, უკრაინის არჩევნებზე 2019 წელს, ეს მექანიზმი თუ არ ვცდები, ჩაირთო არჩევნებამდე 3 კვირით ადრე, რაც ბუნებრივია, არასაკმარისი დროა, რადგან დიდი რაოდენობით ხარჯი უკვე გაწეული იყო მანამდე. სწორედ ამიტომ მივმართეთ არჩევნებამდე 4 თვით ადრე ფეისბუკს, რომ დროულად დაემატოს საქართველო პოლიტიკური რეკლამის ბიბლიოთეკაში ქვეყნების ჩამონათვალს.

"მედიის მხრიდან პროფესიული სტანდარტების შესაძლო დარღვევისას, საკითხის სისხლის სამართლის ჭრილში გადატანა ეწინააღმდეგება საერთაშორისოდ აღიარებულ სტანდარტებს, უხეში ჩარევაა მედიის სარედაქციო დამოუკიდებლობაში და ქმნის თვითცენზურის საფრთხეს", - საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს შეფასებით, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ ტელეკომპანია „მთავარის“ სიუჟეტზე საბოტაჟის საფუძვლით მიმდინარე გამოძიების პროცესი კითხვებს აჩენს. 

"მედიის მიერ პროფესიული სტანდარტების შესაძლო დარღვევისას ყველა პირს აქვს შესაძლებლობა, გამოიყენოს თვითრეგულირების მექანიზმები და მიმართოს ჟურნალისტთა ეთიკის ქარტიას ან ტელევიზიაში შექმნილ თვითრეგულირების ორგანოს. ამის ნაცვლად, გამოძიების დაწყება და საქმის სისხლის სამართლით დასჯად ქმედებათა ჭრილში გადატანა სახიფათო პრეცედენტს ქმნის და „მსუსხავი ეფექტის“ საფრთხეს აჩენს", - ვკითხულობთ საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს განცხადებაში. 

ამავე განცხადებაში, ორგანიზაცია ხაზს უსვამს, რომ სიუჟეტში მოყვანილ შესაძლო დანაშაულებზე (ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლების მიერ სტატისტიკის გაყალბებასა და შესაძლო სამოხელეო დანაშაული) რეაგირების ნაცვლად, საბოტაჟის მუხლით გამოძიების წარმართვა არალოგიკურად გამოიყურება. 

"აღნიშნული გარემოებები აჩენს ეჭვს, რომ გამოძიება არა ფაქტების დადგენას, არამედ მედიის საქმიანობაზე ზეგავლენის მოხდენას, სხვა ტელევიზიებისთვის გამაფრთხილებელი სიგნალის გაგზავნასა და ხელისუფლების მიმართ კრიტიკის შეკავებას ისახავს მიზნად", - აცხადებენ ორგანიზაციაში. 

TI-ს შეფასებით, ბოლო პერიოდში ხელისუფლების მხრიდან მედიის წინააღმდეგ მიმართული ქმედებები განსაკუთრებით საშიშ პრეცედენტებს ქმნის და გამოუსწორებელ ზიანს აყენებს მედიაგარემოს.

"მოახლოებული არჩევნების ფონზე მნიშვნელოვანია, ხელისუფლებამ გაიაზროს დემოკრატიულ საზოგადოებაში ჟურნალისტის როლი და უზრუნველყოს მედიის შეუფერხებელი საქმიანობა", - ვკითხულობთ ორგანიზაციის განცხადებაში. 

შეგახსნებთ, დღეს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა გაავრცელა განცხადება, რომლის თანახმად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს განჩინების საფუძველზე, უფლება მიეცა, რომ “მთავარი არხიდან” ე.წ. საბოტაჟის საქმესთან დაკავშირებული რეპორტაჟის სრული, დაუმონტაჟებელი ვიდეომასალა ამოიღოს. მაუწყებლის დირექტორი, ნიკა გვარამია ფიქრობს, რომ ეს ქმედება არხის დისკრედიტაციას და მათ დაშინებას ემსახურება.

საქმე ეხება “მთავარი არხის” ეთერში 20 ივნისს გასულ სიუჟეტს „ნაყიდი COVID-19“. სიუჟეტში რესპონდენტები ამბობდნენ, რომ მათი ოჯახის წევრები დაიღუპნენ სხვა დაავადებით, თუმცა გარდაცვალების მიზეზად COVID-19-ის ჩაწერის სანაცვლოდ, მათ გარკვეულ თანხას სთავაზობდნენ. 
ამ სიუჟეტის გასვლის შემდეგ, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა დაიწყო გამოძიება საბოტაჟის მუხლით და ამ გამოძიების ფარგლებში “მთავარი არხის” რესპონდენტები გამოკითხვაზე დაიბარა.

მედიის თავისუფლებაში უხეში ჩარევის სახიფათო პრეცედენტი - ასე აფასებს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია ე.წ. "საბოტაჟის საქმეს", რომლის ფარგლებში, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა დაიწყო გამოძიება ტელეკომპანია “მთავარი არხის” ეთერში გასულ ერთ-ერთ სიუჟეტზე და ამავდროულად,  თბილისის საქალაქო სასამართლოს განჩინების საფუძველზე, მას უფლება მიეცა, რომ “მთავარი არხიდან” რეპორტაჟის სრული, დაუმონტაჟებელი ვიდეომასალა ამოიღოს.

განცხადებაში, რომელიც ქარტიამ დღეს, 2 ივლისს გაავრცელა, ნათქვამია, რომ საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიისთვის დაუშვებელია, რომ საგამოძიებო და სასამართლო ორგანოები ერეოდნენ მედიის საქმიანობაში და აფასებდნენ მომზადებული მასალის შინაარსს.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია განცხადებაში უთითებს, რომ საქართველოს კანონმდებლობით, მედიის მიერ გავრცელებული ნებისმიერი ინფორმაციის შინაარსზე მსჯელობა თვითრეგულირების მექანიზმის პრეროგატივაა და დაუშვებელია, რომ ეს ფუნქცია ხელისუფლების რომელიმე შტომ შეასრულოს.

"საზოგადოებას შევახსენებთ, რომ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა დაიწყო გამოძიება ტელეკომპანია “მთავარი არხის” ეთერში გასულ ერთ-ერთ სიუჟეტზე, რომელსაც სუს-ი საკუთარ განცხადებაში დეზინფორმაციულს უწოდებს. გამოძიება მიმდინარეობს საბოტაჟის ფაქტზე. თბილისის საქალაქო სასამართლომ კი თავისი განჩინებით ტელეკომპანიისგან გამოითხოვა როგორც ეთერში გასული სიუჟეტები, ასევე სრული და დაუმონტაჟებელი მასალა. ყველა ეს ქმედება არის მედიის თავისუფლებაში უხეში ჩარევის სახიფათო პრეცედენტი.

სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ დაწყებული გამოძიება და საქალაქო სასამართლოს განჩინება წარმოადგენს როგორც ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილი კონკრეტული მედიასაშუალების, ასევე მთლიანად მედიაგარემოს გაკონტროლების მცდელობას, რაც სახიფათო და დამაზიანებელია ქვეყნის დემოკრატიული განვითარებისთვის", - ვკითხულობთ ქარტიის განცხადებაში. 

შეგახსნებთ, დღეს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა გაავრცელა განცხადება, რომლის თანახმად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს განჩინების საფუძველზე, უფლება მიეცა, რომ “მთავარი არხიდან” ე.წ. საბოტაჟის საქმესთან დაკავშირებული რეპორტაჟის სრული, დაუმონტაჟებელი ვიდეომასალა ამოიღოს. მაუწყებლის დირექტორი, ნიკა გვარამია ფიქრობს, რომ ეს ქმედება არხის დისკრედიტაციას და მათ დაშინებას ემსახურება.

სუს-ის განცხადებას მალევე “მთავარი არხის” დიექტორი ნიკა გვარამია ფეისბუქის პირად გვერდზე გამოეხმაურა და დაწერა, რომ ეს ტელეკომპანიის დისკრედიტაციის მცდელობაა და სუს-ს მათი შეშინება არ გამოუვა:

“თარგმანი სწორია. ის, რომ აზერბაიჯანელი ჩვენი თანამოქალაქეები "აკაჩავეთ" და რაც გინდოდათ, ის ათქმევინეთ, თქვენს დანაშულზე და ამ საქმის, ერთის მხრივ, ჩაფარცხვის და, მეორეს მხრივ, "მთავარი არხის" დისკრედიტაციის მიმართულებით მოქმედებაზე მეტყველებს მხოლოდ; გასაგებია რაც გეწვით, მაგრამ არ გამოვა არც ჩვენი შეშინება, არც ამ თემით შაქარაშვილის საქმის გადაფარვა. დაივიწყეთ, რიგითი სიუჟეტი იქნება, როგორი ავადმყოფი დებილები ხართ და რა მეთოდებით ებრძვით მედიას”, - წერს ნიკა გვარამია.

საქმე ეხება “მთავარი არხის” ეთერში 20 ივნისს გასულ სიუჟეტს „ნაყიდი COVID-19“. სიუჟეტში რესპონდენტები ამბობდნენ, რომ მათი ოჯახის წევრები დაიღუპნენ სხვა დაავადებით, თუმცა გარდაცვალების მიზეზად COVID-19-ის ჩაწერის სანაცვლოდ, მათ გარკვეულ თანხას სთავაზობდნენ.

ამ სიუჟეტის გასვლის შემდეგ, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა დაიწყო გამოძიება საბოტაჟის მუხლით და ამ გამოძიების ფარგლებში “მთავარი არხის” რესპონდენტები გამოკითხვაზე დაიბარა.