აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის მენეჯმენტმა გადაწყვიტა სამსახურში დააბრუნოს სამი გათავისუფლებული თანამშრომელი: ბაჩო გურაბანიძე, გიორგი მურვანიძე და გუგა ქადიძე, რომელთა გათავისუფლებასაც საპროტესტო აქცია და ასევე, მათი დაბრუნების მოთხოვნით, 230 თანამშრომლის მოთხოვნა მოჰყვა. კონკრეტულად რა პოზიციაზე აბრუნებენ  ყოფილ თანამშრომლებს, იმ განცხადებიდან რაც გამოქვეყნდა, ძნელად ირკვევა, ამ დრომდე ასევე უცნობია დასთანხმდებიან თუ არა მენეჯმენტის შეთავაზებას გათავისუფლებული თანამშრომლები. ეს იმ ხელშეკრულების პირობებზეა დამოკიდებული, რომელიც მათ ხვალ უნდა მიიღონ, ამ დრომდე არცერთ მათგანს ხელშეკრულებაზე ხელი არ მოუწერია. 

ინფორმაცია მენეჯმენტის გადაწყვეტილების შესახებ აჭარის ტელევიზიის ვებგვერდზე, დღეს, 4 აგვისტოს საღამოს გამოქვეყნდა. მაუწყებელმა ადმინისტრაციის ტექსტი გამოაქვეყნა, რომელშიც ნათქვამია, რომ "სამი თანამშრომლის გათავისუფლება გარდაუვალი აუცილებლობიდან გამომდინარეობდა და ემსახურებოდა სამსახურეობრივი დისციპლინისა და კანონიერების დაცვას". ახლა კი, "იმის გათვალისწინებით, რომ გათავისუფლებული თანამშრომლები აცნობიერებენ ჩადენილი ქმედებების სიმძიმეს, გმობენ სამსახურეობრივი კონფლიქტებსა და ჯანსაღი სამუშაო გარემოს დამაზიანებელ სხვა ქმედებებს და აქვთ გარკვეული დამსახურებები მაუწყებლის წინაშე, მენეჯმენტმა მიიღო გადაწყვეტილება გააგრძელოს მათთან თანამშრომლობა".

რა პოზიციებზე დაბრუნებას სთავაზობენ გათვისუფლებულ თანამშრომლებს, ტექსტში ბუნდოვანია: 

ამავე განცხადებაში მენეჯმენტი ხაზს უსვამს, რომ "ვერანაირი აქციები და ვერანაირი სხვა სახის ზეწოლა, ვერ აიძულებს მენეჯმენტს, გავიდეს კანონმდებლობის ჩარჩოებიდან".

"მედიაჩეკერი" შეეცადა მაუწყებლის საკადრო სამსახურში გადაემოწმებინა რას გულისხმობს განცხადება, რა პოზიციებზე ბრუნდებიან გათავისუფლებული თანამშრომლები, თუმცა, ემზარ პაქსაძის, აჭარის ტელევიზიის კადრების განყოფილების ხელმძღვანელის მობილური ტელეფონი გამორთულია. დეტალების დაზასუტებლად კი საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელმაც (იმ მოტივით, რომ ეს თანამშრომლები მას არ ექვემდებარებიან) და იურიდიული სამსახურის უფროსმაც მასთან გადაგვამისამართა. 

სამსახურიდან გათავისუფლებულმა გიორგი მურვანიძემ "მედიაჩეკერთან" განაცხადა, რომ ამ ეტაპზე რისი თქმაც შეუძლია, არის მხოლოდ ის, რომ ჯერ არაფერი გადაუწყვეტია და მისი პოზიცია ხვალ გახდება ცნობილი. 

ასევე ხვალ გადაწყვეტს დასთანხმდება თუ არა შეთავაზებას, ბაჩო გურაბანიძე. 

"ჯერჯერობით საბოლოო ვერსია ხელშეკრულების, რაზეც ხელი უნდა მოვაწერო, არ მინახავს, ამ წუთში ხელი არაფერზე არ მაქვს მოწერილი. იყო ზეპირი საუბარი, რაღაცებზე შევთანხმდით, რაღაცებზე ვერა. ხვალ, როცა ხელშეკრულების საბოლოო ვერსიას ვნახავ, შემდეგ მივიღებ გადაწყვეტილებას. ხვალ დილით იქნება ხელშეკრულება მზად, კარგად გავეცნობით და შემდეგ გადავწყვეტთ", - განაცხადა ბაჩო გურაბანიძემ "მედიაჩეკერთან".  

შეგახსენებთ, აჭარის ტელევიზიის შემოქმედებითი სამსახურის დილის გადაცემის „დილის ტალღის“ რედაქტორი, ბაჩო გურაბანიძე, შემოქმედებითი სამსახურის შემოქმედებითი მიმართულების მენეჯერი, გიორგი მურვანიძე და მემონტაჟე გუგა ქადიძე მაუწყებლიდან 30 ივლისს გაათავისუფლეს. იმავე დღეს, მაუწყებლიდან სამი თანამშრომლის გათავისუფლების გასაპროტესტებლად, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის წინ „ალტერნატიულმა პროფკავშირებმა”აქცია გამართა და პერმანენტული აქციები დააანონსა.

თანამშრომლების გათავისუფლებას საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია განცხადებით გამოეხმაურა და საერთაშორისო ორგანიზაციებს მოუწოდა, დაინტერესდნენ აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელში მიმდინარე პროცესებით. მაუწყებლიდან თანამშრომლების გათავისუფლება უკიდურესად კრიტიკულად შეაფასეს კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისათვის“ წევრმა ორგანიზაციებმა და განაცხადეს, რომ აჭარის მაუწყებელში მიმდინარე პროცესები მედიის თავისუფლების თანამედროვე სტანდარტს ეწინააღმდეგება და ადამიანის უფლებათა დარღვევის საგანგაშო ნიშნებს შეიცავს.

3 აგვისტოს აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის კანცელარიაში,  230 თანამშრომლის ხელმოწერილი დოკუმენტი შევიდა. ხელმომწერებმა მაუწყებლიდან გათავისუფლებული 3 თანამშრომლის დაბრუნება მოითხოვეს. 

წამოსვლიდან თვე-ნახევრის შემდეგ, დღეს დიანა ტრაპაიძე “TV პირველზე” დაბრუნდა და “დღის ამბების” გამოშვება წაიყვანა. ტრაპაიძის მაუწყებელში დაბრუნების შესახებ ინფორმაცია მედიაში 27 ივლისს გავრცელდა.

დიანა ტრაპაიძემ “TV პირველი” 15 ივნისს დატოვა, თუმცა მიზეზებზე არ უსაუბრია. მაუწყებლიდან წამოსვლის შესახებ ინფორმაცია ფეისბუკის პირად გვერდზე გაავრცელა და თქვა, რომ სხვა ტელეკომპანიაში არ გადადის და დროებით დასვენებას გეგმავს:

“ყველაფერს აქვს დასაწყისი და დასასრული. ჩავთვალე რომ ახლა დასრულების დროა. პ.ს. არ გადავდივარ არსად. ცოტას დავისვენებ და მერე დავიწყებ თავიდან”, - წერდა დიანა ტრაპაიძე.

დიანა ტრაპაიძის განცხადებას წინ უსწრებდა ტელეწამყვანების - ნინო ჟიჟილაშვილისა და ვახო სანაიას, ასევე, გადაცემა „პოლიტმეტრის“ გუნდის “ტვ პირველიდან” წამოსვლა. ტელეკომპანიაში ეს ცვლილებები დროში დაემთხვა არხში ნოდარ მელაძისა და ტელეკომპანია „მთავარის“ კიდევ რამდენიმე ჟურნალისტის გადასვლას.

ონლაინგამოცემა “ტაბულას” მთავარი რედაქტორი თამარ ჩერგოლეიშვილი სამი თვით პოსტს ტოვებს და “ევროპული საქართველოს” საარჩევნო კამპანიაში ერთვება. გამოცემის რედაქტორი ამ დროის განმავლობაში "ტაბულას" ჟურნალისტი და რელიგიის მიმომხილველი ლევან სუთიძე იქნება.

თამარ ჩერგოლეიშვილმა ამის შესახებ ინფორმაციას ფეისბუკის პირად გვერდზე გამოაქვეყნა.

“ტაბულას სამი თვე ლევან სუთიძე ურედაქტორებს და მე ვდისტანცირდები - სანამ კამპანიაა. მე გადავალ საცხოვრებლად ფოთში და ჩავიბარებ ახალგაზრდების მიმართულებას”, - წერს თამარ ჩერგოლეიშვილი

აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის კანცელარიაში, დღეს 230 თანამშრომლის ხელმოწერილი დოკუმენტი შევიდა. ინფორმაციას აჭარის ტელევიზია ავრცელებს. ხელმომწერები მაწუყებლიდან გათავისუფლებული 3 თანამშრომლის დაბრუნებას ითხოვენ.

აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან სამი თანამშრომელი - შემოქმედებითი სამსახურის დილის გადაცემა „დილის ტალღის“ რედაქტორი, ბაჩო გურაბანიძე, შემოქმედებითი სამსახურის შემოქმედებითი მიმართულების მენეჯერი, გიორგი მურვანიძე და მემონტაჟე გუგა ქადიძე 30 ივლისს გაათავისუფლეს. აჭარის მაუწყებლის ინფორმაციით, თანამშრომლები შიდა მოკვლევის საფუძველზე გაათავისუფლეს, რომელიც მაუწყებელში მომხდარ ინციდენტს უკავშირდებოდა.

სამსახურიდან გათავისუფლებულების ინტერესებს EMC იცავს. ორგანიზაცია აცხადებს, რომ გათავისუფლებულთა ინტერესების დაცვის მიზნით უახლოეს პერიოდში მიმართავს სასამართლოს და საზოგადოებას მიაწოდებს ინფორმაციას სამართალწარმოების პროცესის მიმდინარეობის შესახებ.

“პირველადი სამართლებრივი შეფასებით, მიგვაჩნია, რომ მაუწყებლის დირექტორის გადაწყვეტილება წარმოადგენს სამართლებრივად დაუსაბუთებელ გადაწყვეტილებას, რომელიც, თავის მხრივ, ნათლად აჩვენებს მაუწყებლის მენეჯმენტის მიდგომას, ყველა შესაძლო საშუალებებით მოახდინოს მაუწყებლის განეიტრალება კრიტიკული აზრის მქონე ჟურნალისტებისგან და სამსახურიდან გათავისუფლებით, როგორც ყველაზე მკაცრი სანქციით, მათი სამაგალითო დასჯა.”

30-31 ივლისს მაუწყებლიდან სამი თანამშრომლის გათავისუფლების გასაპროტესტებლად, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის წინ „ალტერნატიულმა პროფკავშირებმა” აქცია გამართა და პერმანენტული აქციები დააანონსა.

ტელევიზიიდან სამი თანამშრომლის გათავისუფლებას საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია გამოეხმაურა და განაცხადა, რომ აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელში ჟურნალისტების დევნა კვლავ გრძელდება.

“ქარტია დაუშვებლად მიიჩნევს აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ტელევიზიისა და რადიოს მენეჯმენტის მიერ ისეთ საკადრო პოლიტიკის გაგრძელებას, რომელიც სამსახურიდან დევნის პროფესიონალ კადრებს და ანგრევს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პრინციპებს. ქარტია საერთაშორისო ორგანიზაციებს მოუწოდებს, რომ დაინტერესდნენ აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელში მიმდინარე პროცესებით”, - ვკითხულობთ განცხადებაში.

მაუწყებლიდან თანამშრომლების გათავისუფლება უკიდურესად კრიტიკულად შეაფასეს კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისათვის“ წევრმა ორგანიზაციებმა და განაცხადეს, რომ აჭარის მაუწყებელში მიმდინარე პროცესები მედიის თავისუფლების თანამედროვე სტანდარტს ეწინააღმდეგება და ადამიანის უფლებათა დარღვევის საგანგაშო ნიშნებს შეიცავს:

“მენეჯმენტის მიერ მიღებული ზომები არაჰუმანურია, თავისუფალი ადამიანების დასჯის ინსტრუმენტს წარმოადგენს და არ შეიძლება დარჩეს სათანადო ყურადღების გარეშე” - აცხადებს კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისათვის“.

---

მთავარი ფოტო: აჭარის ტელევიზია

აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან კიდევ სამი თანამშრომელი გაათავისუფლეს– შემოქმედებითი სამსახურის დილის გადაცემის „დილის ტალღის“ რედაქტორი, ბაჩო გურაბანიძე, შემოქმედებითი სამსახურის შემოქმედებითი მიმართულების მენეჯერი, გიორგი მურვანიძე და გუგა ქადიძე – მემონტაჟე. თანამშრომლების გათავისუფლების შესახებ ინფორმაცია ბაჩო გურაბანიძემ 30 ივლისს ფეისბუქის პირად გვერდზე გაავრცელა.



იმავე დღეს, მაუწყებლიდან სამი თანამშრომლის გათავისუფლების გასაპროტესტებლად, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის წინ „ალტერნატიულმა პროფკავშირებმა”აქცია გამართა და პერმანენტული აქციები დააანონსა:

“ის რაც მოხდა, არ შეიძლება რომ დარჩეს რეაგირების გარეშე და ამას უნდა მოყვეს პერმანენტული აქციები. ამ აქციებს ვაანონსებთ მაუწყებლის თანამშრომლები განურჩევლად იმისა, თუ რომელ პროფკავშირში ვერთიანდებით” - განაცხადა პროფკავშირების თავმჯდომარე მალხაზ რეხვიაშვილმა.

მისივე თქმით, პროფკავშირებს სამი ძირითადი მოთხოვნა აქვს - დაუყოვნებლ დაბრუნდნენ გათავისუფლებული თანამშრომლები, გადადგეს დირექტორი დაკავებული თანამდებობიდან და ჩაერთოს ბორდი მაუწყებელში მიმდინარე პროცესებში.

“მოვუწოდებთ მრჩეველთა საბჭოს, რომ ჩაერთოს პროცესში და გამოიყენოს მის ხელთ არსებული უფლებამოსილებები იმისთვის, რომ მაუწყებელში მდგომარეობა დასტაბილურდეს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ჩვენი პერმანენტული აქციების მოთხოვნა იქნება მათი დათხოვნაც” - განაცხადა მალხაზ რეხვიაშვილმა.

პროფკავშირების წარმომადგენლებმა და მაუწყებლის თანამშრომელთა ნაწილმა, პროტესტის ნიშნად, ტელევიზიის შენობის წინ სიმბოლუირად ღამე გაათენა.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიიდან სამი თანამშრომლის გათავისუფლებას საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია გამოეხმაურა და განაცხადა, რომ აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელში ჟურნალისტების დევნა კვლავ გრძელდება.

“ქარტია დაუშვებლად მიიჩნევს აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ტელევიზიისა და რადიოს მენეჯმენტის მიერ ისეთ საკადრო პოლიტიკის გაგრძელებას, რომელიც სამსახურიდან დევნის პროფესიონალ კადრებს და ანგრევს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პრინციპებს. ქარტია საერთაშორისო ორგანიზაციებს მოუწოდებს, რომ დაინტერესდნენ აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელში მიმდინარე პროცესებით”, - ვკითხულობთ განცხადებაში.

მაუწყებლიდან თანამშრომლების გათავისუფლება უკიდურესად კრიტიკულად შეაფასეს კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისათვის“ წევრმა ორგანიზაციებმა და განაცხადეს, რომ აჭარის მაუწყებელში მიმდინარე პროცესები მედიის თავისუფლების თანამედროვე სტანდარტს ეწინააღმდეგება და ადამიანის უფლებათა დარღვევის საგანგაშო ნიშნებს შეიცავს:

“მენეჯმენტის მიერ მიღებული ზომები არაჰუმანურია, თავისუფალი ადამიანების დასჯის ინსტრუმენტს წარმოადგენს და არ შეიძლება დარჩეს სათანადო ყურადღების გარეშე” - აცხადებს კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისათვის“ .

ონლაინ გამოცემების ნაწილი სამთავრობო აქტივობების პოზიტიურად გაშუქებისთვის საბიუჯეტო სახსრებით ფინანსდება ისე, რომ აუდიტორიას ამის თაობაზე ინფორმაცია არ მიეწოდება. ჟურნალისტური სტანდარტი კი სარედაქციო და სარეკლამო მასალების მკვეთრად გამიჯვნას ითვალისწინებს.

“გიორგი ერბოწონაშვილი ფერმერებს შეხვდა და “აგრობარათების” პროექტზე დეტალური ინფორმაცია მიაწოდა”, - kvira.ge-ზე ამ სათაურით განთავსდა საგარეჯოს მუნიციპალიტეტის ვებ-გვერდზე პრესსამსახურის მიერ გამოქვეყნებული ამბავი აღნიშნული მინიციპალიტეტის მერის ვიზიტზე სოფელ ვერხვიანში. იდენტური ტექსტი, იმავე დღეს, 22 ივლისს, ipress.ge-მაც განათავსა საიტზე. გამოქვეყნებულ მასალებს არ ახლდა აღნიშვნა, რომ ისინი სარეკლამო ან დაფინანსებული კონტენტის ნაწილი იყო.

საგარეჯოს მუნიციპალიტეტის მერიას “კვირასთან” ახალი ამბების სააგენტოს მომსახურებაზე მოქმედი ხელშეკრულება აქვს გაფორმებული, რომლის ღირებულება 4400 ლარია. შპს “თავისუფალი გაზეთი +” კი, რომელიც “აიპრესის” მფლობელია, ფასიან მომსახურებას უწევს საგარეჯოს მუნიციპალიტეტის დაქვემდებარებაში მყოფ კულტურული ობიექტების გაერთიანებას - გამარტივებული შესყიდვის ჯამური ღირებულება 3300 ლარია.

ზემოთ აღნიშნული მასალები ისეთ შთაბეჭდილებას ქმნის, რომ ისინი მერის პიარისთვისაა გათვლილი: იდენტურ ტექსტებში ხაზგასმულია, რომ მერმა სასოფლო-სამეურნეო მიწის მესაკუთრეთა სტიმულირების სახელმწიფო პროგრამის “დადებით მხარეებზე” ისაუბრა მოსახლეობასთან. ის, რომ მერი სოფლის მოსახლეობას ხვდება და სახელმწიფო პროგრამის დადებით მხარეებზე ესაუბრება, მუნიციპალიტეტის პირველი პირის ჩვეულებრივი სამუშაო დღის ნაწილია და არა ახალი ამბავი, რომელიც მედიამ აუდიტორიას სარედაქციო მასალად უნდა მიაწოდოს.

“ზაქარია ენდელაძე მუნიციპალიტეტში მიმდინარე ინფრასტრუქტურული სამუშაოების პროცესს ადგილზე გაეცნო” ,- ამ სათაურით გამოაქვეყნა “მარშალპრესმა” 15 ივნისს ნიუსი, რომელშიც კოპირებული იყო ადიგენის მუნიციპალიტეტის მერიის ოფიციალურ გვერდზე გამოქვეყნებული ტექსტი. იგივე ტექსტი იმავე დღეს ადგილობრივმა გამოცემამ “სამხრეთის კარიბჭემ” გამოაქვეყნა სარეკლამო განყოფილებაში. “მარშალპრესს” კი, რომელსაც ადიგენის მერიასთან მოქმედი, 2000-ლარიანი ხელშეკრულება აქვს გაფორმებული სააგენტოს მომსახურებაზე, ამ მასალაზე არ მიუთითებია, რომ ის დაფინანსებული კონტენტის ნაწილია. ამ შემთხვევაშიც ნიუსის სარედაქციო ღირებულება პრაქტიკულად არ არსებობს, რადგან ტექსტი მერის სამსახრუებრივად გაწერილ აქტივობას აღწერს.

ახალციხის მუნიციპალიტეტში რომ საგზაო ინფრასტრუქტურის რეაბილიტაცია გრძელდება, ამ ინფორმაციას “პრაიმტაიმი” წელს თავის აუდიტორიას თითქმის ყოველთვიურად აწვდის. არც ერთ მათგანს არ აქვს აღნიშვნა, რომ ისინი ახალციხის მერიის მიერაა დაფინანსებული. “პრაიმტაიმს” სააგენტოს მომსახურების მოქმედი ხელშეკრულება აქვს ახალციხის მერიასთან, რომლის ღირებულება 2200 ლარია. ბოლოს, 21 ივლისს გამოაქვეყნა გამოცემამ ნიუსი იმაზე, რომ “ახალციხის მუნიციპალიტეტში საგზაო ინფრასტრუქტურის რეაბილიტაცია აქტიურ რეჟიმში გრძელდება”. იდენტური ტექსტი და ფოტო იმავე დღეს “კვირამაც” განათავსა საიტზე, რომელსაც 2500 ლარიანი ხელშეკრულება აქვს ახალციხის მერიასთან. დაფინანსების შესახებ აღნიშვნა არც “კვირაზე” გამოქვეყნებულ ნიუსს ახლავს. თუმცა იგივე ტექსტი, ასევე, სარეკლამო განყოფილებაში აქვს განთავსებული “სამხრეთის კარიბჭეს”.

ახალციხეში გზის რეაბილიტაციაზე “პრაიმტაიმის” კიდევ ერთი ნიუსი 29 მაისსაა გამოქვეყნებული სარეკლამო აღნიშვნის გარეშე, იდენტური ტექსტი იმავე დღეს “ინტერპრესნიუსმაც” გამოაქვეყნა, თუმცა მასალას ბოლოში თან ახლავს აღნიშვნა NS. ამ ფორმით “ინტერპრესნიუსი” მომსახურების ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებულ მასალებს გამოყოფს სარედაქციო კონტენტიდან.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მე-9 პრინციპის მიხედვით, “სარედაქციო მასალები მკვეთრად უნდა გაიმიჯნოს მარკეტინგული, სარეკლამო და სპონსორის მიერ დაფინანსებული მასალებისაგან”.

ამასთან, ქარტიამ 2019 წელს შეიმუშავა სახელმძღვანელო წესები სარედაქციო და სარეკლამო მასალების გამიჯვნის კუთხით. ამ წესებიდან ჩვენ ამ შემთხვევაში 2 პუნქტზე გავამახვილებთ ყურადღებას, რომლებსაც ჩვენს მიერ ზემოთ განხილულ მაგალითებში არღვევენ ონლაინ გამოცემები:

• “საფასურის სანაცვლოდ მომზადებული და გამოქვეყნებული მასალა მკვეთრად უნდა გაიმიჯნოს სარედაქციო მასალისგან. უნდა ჰქონდეს შესაბამისი აღნიშვნა ისეთ ადგილას და ისეთი ფორმით, რომ ადვილი იყოს მისი შემჩნევა”.
• “ონლაინ და ბეჭდურ მედიაში ხელშეკრულების ფარგლებში მომზადებული მასალებს მკითხველისთვის ადვილად შესამჩნევ ადგილას კარგად აღქმადი ზომით უნდა ჰქონდეს მკაფიო და ცხადი მინაწერი დაფინანსების შესახებ. წარწერები - „პარტნიორის კონტენტი“, NS, R, „მეგობრის მასალა“ და ა.შ მკითხველისთვის დამაბნეველია. უმჯობესია თუ გამოიყენებთ წარწერას „რეკლამა“/“სარეკლამო სტატია“, „სარეკლამო გვერდი“. არ არის კარგი პრაქტიკა, როდესაც გაზეთის ბოლო გვერდზე ანდა საიტზე მითითებულია, რომ რომელიღაც გვერდი/რუბრიკა არის დაფინანსებული. ამგვარი წარწერა თავად სტატიას უნდა ახლდეს”.

“მედიაჩეკერმა” ამ დროისთვის 6 ონლაინ გამოცემის მიმდინარე წლის ხელშეკრულებები შეისწავლა, რომლებიც ითვალისწინებს მათ გვერდებზე საბიუჯეტო ორგანიზაციების სასარგებლოდ საინფორმაციო მომსახურების განხორციელებას.




ეს მედიაორგანიზაციებია: interpressnews.ge, mpn.ge, ipress.ge, primetime.ge, reportiori.ge, kvira.ge. მათთან მუნიციპალიტეტებს, სამინისტროებსა და სსიპ-ებს წელს ჯამში 399 786.96 ლარის ღირებულების გამარტივებული შესყიდვის ხელშეკრულებები აქვთ გაფორმებული.

აქედან ყველაზე მეტი, 125 706.13 ლარის ღირებულების 27 მოქმედი ხელშეკრულება გაფორმებულია შპს “ახალ ამბებთან”, იგივე “ინტერპრესნიუსთან”; მას მოსდევს შპს “თავისუფალი გაზეთი +”, იგივე “აიპრესი”, რომელსაც 31 მოქმედი ხელშეკრულება აქვს გაფორმებული, ჯამური ღირებულებით - 111 436 ლარი. “კვირას” 59 476.35 ლარის ღირებულების 18 მოქმედი ხელშეკრულება აქვს; “პრაიმტაიმს” - 57 200.48 ლარის ღირებულების 18 ხელშეკრულება; “მარშალპრესს” 23 138 ლარის ღირებულების 10 ხელშეკრულება, ხოლო “რეპორტიორს” 22 830 ლარის ღირებულების 9 ხელშეკრულება.

ამ 6 მედიაორგანიზაციიდან 5 ისე ათავსებს რეგიონების მუნიციპალიტეტებთან ხელშეკრულების ფარგლებში მიწოდებულ მასალებს, რომ შესაბამის აღნიშვნას რეკლამის თაობაზე არ უთითებს. ხოლო “ინტერპრესნიუსის” შემთხვევაში, აღნიშვნა NS გაკეთებულია, თუმცა სტანდარტის მიხედვით, ეს არ არის სათანადო ძალისხმევა მედიაორგანიზაციის მხრიდან მკითხველის ინფორმირებისთვის.

ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის (NDI) ბოლო კვლევის მიხედვით, მოსახლეობის 29% ფიქრობს, რომ უცხო ქვეყნები საქართველოში შეგნებულად ავრცელებენ კოროვანირუსის შესახებ დეზინფორმაციას, მათგან 33% კი მიიჩნევს, რომ დეზინფორმაციის გამავრცელებელი რუსეთია. 27%-ის აზრით, COVID-19-ზე ცრუ ინფორმაციას სომხეთი ავრცელებს, 11% ფიქრობს, რომ - ჩინეთი, 6% კი მიიჩნევს, რომ დეზინფორმაციის გამავრცელებელი აშშ-ია.

ინფოგრაფიკა: NDI

COVID-19-ის გავრცელებიდან დღემდე არაერთი კონსპირაციული თეორია გავრცელდა ვირუსის წარმოშობის შესახებ. გავრცელებულ დეზინფორმაციებს მედიაჩეკერი ვირუსის გავრცელების დღიდან აკვირდებოდა. საზოგადოების ნაწილი დღემდე ამტკიცებს, რომ კორონავირუსი ხელოვნურად გამოგონილი იარაღია, რომელიც ადამიანებზე კონტროლის დასამყარებლად გაავრცელეს, ნაწილი მიიჩნევს, რომ ვირუსი მაღალსიჩქარიანი უკაბელო ინტერნეტის 5 G-ს ანტენებიდან ვრცელდება, ნაწილი კი კორონავირუსის გავრცელებას ლუგარის ლაბორატორიასთან აკავშირებდა.

NDI დაინტერესდა, მასობრივი ინფოდემიის პირობებში როგორ არჩევს ტყუილ-მართალს საქართველოს მოსახლეობა. კვლევის მიხედვით, გამოკითხულთა 60%, ვინც კორონავირუსის შესახებ ინფორმაციას იღებს, ფიქრობს, რომ ადვილია იმის გაგება, თუ რა არის სიმართლე და რა - არა. 33%-სთვის კი ტყუილ-მართლის გარჩევა რთულია.

ინფოგრაფიკა: NDIინფოგრაფიკა: NDI

NDI-ის კვლევის შედეგად აღმოჩნდა, რომ გამოკითხულთა 52% მიიჩნევს, რომ კორონავირუსი ლაბორატორიაში შეიქმნა, მათი უმრავლესობა(30%) კი ფიქრობს, რომ ვირუსი გამიზნულად გავრცელდა. ასევე, NDI-ის მიხედვით, გამოკითხულთა 10% ეთანხმება, რომ 5G ინტერნეტის ინფრასტურუქტურა დაკავშირებულია კორონავირუსის გავრცელებასთან, 45% ამ მოსაზრებას არ ეთანხმება, 30% ამბობს, რომ არ იცის, 16%-ს კი საერთოდ არ სმენია 5G-ის შესახებ.

ინფოგრაფიკა: NDI

ინფოგრაფიკა: NDI

NDI ასევე დაინტერესდა, თუ რას ფიქრობს მოსახლეობა ლუგარის ლაბორიატორიისა და პანდემიის კავშირზე. აღოჩნდა, რომ მოსახლეობის 66% მიიჩნევს, რომ ლუგარის ლაბორატორია ხელს უშლის ვირუსის გავრცელებას, 4% კი პირიქით ფიქრობს და ამბობს, რომ იგი უწყობს ხელს კორონავირუსის გავრცელებას.

NDI-ის მიხედვით, საქართველოში ცრუ ინფორმაციის მიმართ მედეგობას ყველაზე კარგად ასაკი, შემოსავალი და განათლება პროგნოზირებს. მაგალითად, მოსაზრება, რომ 5G დაკავშირებულია კორონავირუსის გავრცელებასთან, შესაძლოა დაიჯერონ განათლების დაბალი საფეხურის მქონე და სოფლად მცხოვრებმა ადამიანებმა. რაც შეეხება მოსაზრებას, რომ კორონავირუსი ლაბორატორიაში შეიქმნა და გამიზნულად გავრცელდა - ეს შესაძლოა დაიჯერონ კაცებმა და დაბალი შემოსავლის მქონე ადამიანებმა.

კვლევა, რომელიც NDI-ის დაკვეთით CRRC-საქართველომ ჩაატარა, დღეს, 28 ივლისს გამოქვეყნდა. გამოკითხვა 26-30 ივნისის პერიოდში საქართველოს მასშტაბით 1,550 სატელეფონო ინტერვიუს წარმომადგენლობითი შერჩევის საფუძველზე, ქვეყნის სრულწლოვან მოსახლეობას შორის ჩატარდა (ოკუპირებული ტერიტორიების გამოკლებით). ორგანიზაციის განცხადებით, კვლევის მთავარი საგანი კორონავირუსი და დეზინფორმაცია იყო. კვლევაში საშუალო ცდომილების ზღვარი +/- 2%-ია.

NDI-ს ბოლო კვლევის მიხედვით, საქართველოს მოსახლეობა კორონავირუსის შესახებ ინფორმაციას ძირითადად ტელევიზიიდან, სოციალური ქსელებიდან და ახლობლებისგან იღებს. გამოკითხულთა უმეტესობისთვის პირველწყარო ტელევიზიაა - 84%, სოციალური ქსელებია ინფორმაციის მიღების წყარო - 41%-სთვის, 26% კი ამბობს, რომ ინფორმაციას ახლობლებისგან იღებს.  

ინფოგრაფიკა: NDI

ასაკობრივი კატეგორიების მიხედვით, ტელევიზიიდან ინფორმაციის მიმღებთა უმეტესობა 96% 55+ ასაკისააა, სოციალური ქსელებიდან კი მეტწილად 18-34 წლის ასაკობრივი კატეგორია იღებს ინფორმაციას (62%).

ინფოგრაფიკა: NDI

კვლევის მიხედვით, საინფორმაციო წყაროების სანდოობის კუთხით, მოსახლეობის 90% - დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრს, 85% - საქართველოს ხელისუფლებას, 73%- ჟურნალისტებს/მედიას, 66% - ადგილობრივ ხელისუფლებას, ხოლო 61% რელიგიურ ლიდერს/ეკლესიას ენდობა.


კვლევა NDI-ის დაკვეთით CRRC-საქართველომ ჩაატარა. საველე სამუშაოები 26-30 ივნისს ჩატარდა. NDI-მ კვლევისთვის სატელეფონო გამოკითხვა და ფოკუს ჯგუფების მეთოდოლოგია გამოიყენა. ჯამში 1,550 დასრულებული ინტერვიუ შედგა. კვლევაში საშუალო ცდომილების ზღვარი +/- 2%-ია.

მედიის თემებზე მომუშავე საერთაშორისო ორგანიზაცია „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ (RSF) 20 ივლისს გავრცელებულ განცხადებაში მოახლოებული საპარლამენტო არჩევნების წინ მედიაზე გაზრდილ ზეწოლაზე მიუთითებს. აღნიშნულ კონტექსტში, ორგანიზაცია პარლამენტის მიერ მიღებულ საკანონმდებლო ცვლილებებზე მიუთითებს და მიიჩნევს, რომ „ეს ნაბიჯები საფრთხის წინაშე აყენებს მედიაპლურალიზმს“.

RSF მიიჩნევს, რომ მთავრობის მიერ შემოთავაზებული ცვლილებები რადიოსადგურებისა და მაუწყებლების კონტროლის მკაფიო სურვილის გამოხატულებაა, რამდენადაც სპეციალური მმართველი დანიშვნა შესაძლებელი გახდება ყველა იმ მაუწყებელშიც, რომელიც ასევე ოპერატორად არის რეგისტრირებული.

ორგანიზაცია მიუთითებს, რომ იმ შემთხვევაში, თუკი მედიაკომპანია კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის გადაწყვეტილებას არ შეასრულებს, ეს უკანასკნელი უფლებამოსილია, რომ ამ გადაწყვეტილების აღსრულებამდე კომპანიაში სპეციალური წარმომადგენელი დანიშნოს, რომელსაც არაერთი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილების მიღება და შეცვლა შეუძლია.

RSF-ის განცხადებაში ვკითხულობთ, რომ კომისიას პირველ ეტაპზე მკაცრი ოპერატიული მანდატი ჰქონდა, თუმცა თანდათან მისი უფლებამოსილებები „თვალთვალსა“ და „ცენზურამდე“ გაფართოვდა. იქვე ხაზგასმულია, რომ 2019 წლის დეკემბერში შექმნილი მედიაპლატფორმა, რომლის მიზანიც მედიაკონტენტის კრიტიკა და მედიისთვის გზამკვლევის ფუნქციის შესრულებაა, მყისიერად თავისუფალი მედიის საფრთხედ იქნა აღქმული.

განცხადებამაში მედიაკრიტიკის პლატფორმის მიერ ორი დამოუკიდებელი ონლაინგამოცემის - „ნეტგაზეთისა“ და „ბათუმელების“ „ყალბი ამბების“ დადანაშაულების გზით მათი დისკრედიტაციის მცდელობაზეც არის საუბარი. იქვე ნათქვამია, რომ მსგავსი თავდასხმების ობიექტები ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილი სხვა მედიასაშუალებებიც („მთავარი არხი“) ხდებიან. RSF -ისახელმწიფო უსაფრთხოებისა სამსახურის მიერ „მთავარი არხის“ სიუჟეტზე საბოტაჟის ბრალდებით წარმოებულ გამოძიებაზეც ამახვილებს ყურადღებას და აცხადებს, რომ „მთავრობა არ უნდა ერეოდეს მედიის საქმიანობაში“.

„საქართველოში საპარლამენტო არჩევნებამდე 4 თვეზე ნაკელბია დარჩენილი და მედიის დამოუკიდებლობა და პლურალიზმი სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია დემოკრატიული დებატებისთვის. მოვუწოდებთ ხელისუფლებას შწყვიტოს სისხლის სამართლის საქმე „მთავარი არხის მიმართ და ცენზურის ნაცვლად სანდო ახალი ამბების პროპაგანდას შეუწყოს ხელი“, - ვკითხულობთ განცხადებაში.

„რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის მფლობელების შეცვლის შემდეგ არხის სარედაქციო პოლიტიკის ცვლილებაზეც ამახვილებს ყურადღებას და იქვე საზოგადოებრივი მაუწყებლის „აჭარის ტელევიზიაში“ პოლიტიკური ჩარევების მცდელობაზეც მიუთითებს.

RSF-ის განცხდებით, ხელისუფლება საარჩევნო კამპანიას კოპოზიციურ მედიაზე ზეწოლისთვის იყენებს და აღნიშნულის მაგალითად თბილისის მერის კახა კალაძის მიერ „მთავარი არხის“, „ფორმულასა“ და „ტელეკომპანია პირველის“ ყალბი ამბების გავრცელებაში დადანაშაულებას ასახელებს.

მსოფლიო პრესის თავისუფლების ინდექსში საქართველო 2020 წლის მონაცემებით, 180 ქვეყანას შორის 60-ე ადგილს იკავებს.

წყარო: rsf.org

საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელობის შეცვლამდე, საინფორმაციო გამოშვებები იყო მიუკერძოებელი, თუმცა, მათი შეცვლის შემდეგ სარედაქციო პოლიტიკა შეიცვალა, რაც გამოიხატებოდა მნიშვნელოვანი ამბების მიჩქმალვასა ან არგაშუქებაში, ბალანსის ხელოვნურად დაცვასა და კრიტიკისგან დაცლილი კონტენტის გავრცელებაში, - ასეთია აჭარის ტელევიზიის მონიტორინგის შედეგები, რომელიც დღეს, 20 ივლისს გამოქვეყნდა.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიას საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია, 2019 წლის 25 დეკემბერიდან 2020 წლის 4 ივნისის ჩათვლით პერიოდში ამონიტორინგებდა. (კვლევის თანახმად, 11 მარტიდან 20 აპრილამდე მედიამონიტორინგი შეჩერებული იყო, ტელევიზიაში მიმდინარე მოვლენებისა და საგაფიცვო პროცესის დაწყების გამო, თუმცა, შემდეგ მონიტორინგი კვლავ განახლდა).

მონიტორები მაუწყებელში 18:00 და 20:00 საათიან საინფორმაციო გამოშვებებსა და საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ გადაცემებს აკვირდებოდნენ. ეს გადაცემებია: პოლიტიკური ტოქშოუ „სათქმელი“, გადაცემები: „ჰეშთეგი“, „მთავარი აჭარაში“ და „კვირის მთავარი“.

„საანგარიშო პერიოდი დაემთხვა დაპირისპირების პერიოდს აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ახალ დირექტორსა და იმ გუნდს შორის, რომელიც ამზადებდა დასაკვირვებლად შერჩეულ გადაცემებს. გუნდის წევრები გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ინარჩუნებდნენ არხის სარედაქციო პოლიტიკას, თუმცა საკადრო ცვლილებების შემდეგ, სარედაქციო პოლიტიკა გარკვეულ გადაცემებში შეიცვალა“, - ვკითხულობთ მონიტორინგის შედეგებში.

მონიტორინგის მიგნებები

• საინფორმაციო გამოშვებები

მონიტორინგის შედეგების მიხედვით, თუ საინფორმაციო გამოშვებებში საინფორმაციო სამსახურის უფროსის შეცვლამდე ძირითადი პრობლემა იყო რამდენიმე შემთხვევაში წამყვანის მომზადების დონე, მასალის სტრუქტურა (არამკვეთრი აქცენტი) და ტექნიკური პრობლემები, მაგალითად, ის, რომ საერთაშორისო ამბებზე მომზადებულ სიუჟეტებში კადრებს არ ახლდა სათანადო წარწერა, საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელისა და წამყვანის შეცვლის შემდეგ სურათი მნიშვნელოვნად შეიცვალა. ამ პერიოდის მთავარ პრობლემებად მონიტორინგის შედეგებში დასახელებულია: მასალების მიჩქმალვა, ხელოვნური ბალანსის მცდელობა, კრიტიკისგან დაცლილი კონტენტი.

⇒ ძირითადი მიგნებები:

• მონიტორინგის პირველ პერიოდში (25.12.2019-10.03.2020) საინფორმაციო გამოშვებები იყო მიუკერძოებელი, თუმცა საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელობის შეცვლისა და გადაცემის წამყვანების ცვლილების შემდეგ (20.04.2020-04.06.2020), გამოიკვეთა, რომ 20:00 საათიან საინფორმაციო გამოშვებაში სარედაქციო პოლიტიკა შეიცვალა, რაც გამოიხატებოდა მნიშვნელოვანი ამბების მიჩქმალვა/არგაშუქებაში; ბალანსის ხელოვნურად დაცვასა და კრიტიკისგან დაცლილი კონტენტის გავრცელებაში.
  
  
• მონიტორინგის მეორე ეტაპზე პრიორიტეტი ენიჭებოდა ხელისუფლებასთან დაკავშირებული საკითხების გაშუქებას.
  
  
• 20:00 საათიან საინფორმაციო გამოშვებებში შემცირდა ისეთი „ბლოკები“, სადაც ჩართულია სტუმარიც. მონიტორინგის პირველ პერიოდში ეს გამოშვება გამორჩეული იყო სტუმრებისადმი კრიტიკული კითხვების დასმით. წამყვანის ცვლილების შემდეგ კი, სტუმარი სპორტის მიმოხილვამ ჩაანაცვლა, ან სტუმარს (თუკი იგი მიწვეული იყო გადაცემაში) კრიტიკულ კითხვებს არ უსვამდნენ.

⇒ მნიშვნელოვანი ამბების მიჩქმალვა/არგაშუქება

დოკუმენტის მიხედვით, მონიტორინგის მეორე ეტაპზე (20.04.2020-04.06.2020) 20:00 საათიან საინფორმაციო გამოშვებაში საერთოდ აღარ ჩანდა მაუწყებელში მიმდინარე პროცესები.

„საინფორმაციო გამოშვებებში ამ საკითხებს ან საერთოდ არ ეთმობოდა დრო, ან, გამონაკლის შემთხვევაში, მინიმალური ყურადღება და პრიორიტეტი ენიჭებოდა“, - ვკითხულობთ კვლევაში, მაშინ როდესაც, ამავე კვლევის მიხედვით, მონიტორინგის პირველ ეტაპზე ეს საკითხები საინფორმაციო გამოშვების ძირითადი თემა იყო და ამ მასალებში მაუწყებლის ჟურნალისტები და წამყვანები ხშირად მიუთითებდნენ კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკის შეცვლის საფრთხეზე.

მაგალითად, მონიტორინგის მიხედვით,

• გამოშვების ეთერში საერთოდ ვერ მოხვდა სახალხო დამცველის რეკომენდაცია, რომლითაც ომბუდსმენმა აჭარის მაუწყებლის დირექტორ გიორგი კოხრეიძეს 3 თანამშრომლის სამსახურში აღდგენისკენ მოუწოდა.
  
  
• არ გაშუქდა ამავე არხის გადაცემა ჰეშთეგისა და ალტერნატიული პროფკავშირის დამფუძნებლის, მალხაზ რეხვიაშვილის საჯარო წერილი, რომლითაც ის მაუწყებლის დირექტორის, გიორგი კოხრეიძის რეპრესიულ პოლიტიკას აკრიტიკებდა.
  
  
• ნაკლები პრიორიტეტი მიენიჭა თეონა თურმანიძის ფეისბუკ პოსტის გამო ეთერიდან გათავისუფლებას. 21 აპრილის გადაცემაში ამის შესახებ მაყურებელს გამოშვების ბოლოს, მე-15 ამბად, ამინდის პროგნოზის წინ მიაწოდეს ინფორმაცია. 
  
  
• 11 მაისს კადრ სინქრონად გაშუქდა მალხაზ რეხვიშვილის სამსახურიდან გაავისუფლება, ამ ამბავზე საერთაშორისო ორგანიზაციის ,,რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე” გამოხმაურება კი საერთოდ არ გაშუქებულა.
  
  

მონიტორინგის შედეგების მიხედვით, საინფორმაციო გამოშვებებში მხოლოდ მაუწყებელთან დაკავშირებული თემები არ გამქრალა. კვლევაში ნათქვამია, რომ მთავარი 20:00 საათზე ყურადღების მიღმა ტოვებდა სხვა, არანაკლებ მნიშვნელოვან, ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულ საკითხებსაც.

მაგალითად,

• 12 მაისს მაუწყებელმა ვრცლად გააშუქა ისეთი თემები, როგორიცაა პრემიერის ვიზიტი და ეკონომიკის მინისტის შეხვედრები, თუმცა არ დაინტერესდა დღის ისეთი თემით, როგორიცაა აჭარის უმაღლესი საბჭოს წევრებს არასრულად შევსებული ქონებრივი დეკლარაციები. ამ დღეს „საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველომ“ გამოაქვეყნა განცხადება, რომ აჭარის უმაღლესი საბჭოს წევრებს ქონებრივი დეკლარაციები არასრულად და შეცდომით აქვთ შევსებული, მათ შორისაა აჭარის მთავრობის თავმჯდომარე თორნიკე რიჟვაძეც.
  
  
• 27 აპრილს გამოცემა “ბათუმელებმა” გამოაქვეყნა ჟურნალისტური გამოძიება იმ კორუფციული სქემის შესახებ, რომელსაც საერთაშორისო გადამზიდავები, კერძოდ თურქეთიდან სარფის საბაჟოს გავლით ტვირთის შემომტანი ბიზნესმენები აწყდებიან. აღნიშნულ თემას არაერთმა ცენტრალურმა ტელევიზიამ დაუთმო მნიშვნელოვანი ყურადღება, თუმცა აჭარის მაუწყებლის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში ეს საკითხი არც 27 აპრილს აღმოჩენილა და არც შემდგომ დღეებში.

და ა.შ.

⇒ ბალანსის დაცვა

მონიტორინგის შედეგების თანახმად, “მთავარში” 20:00 საათზე, რიგ შემთხვევებში, არ იყო დაცული ბალანსი, რაც გამოიხატებოდა ხელისუფლების მიმართ კრიტიკული მოსაზრებისთვის ნაკლები პრიორიტეტის მინიჭებაში, ან საერთოდ არგაშუქებაში.

ამავე კვლევის მიხედვით, საინფორმაციო გამოშვებაში ტენდენციად იქცა ხელისუფლების წარმომადგენლებისთვის ეთერის დათმობა უფრო მათ გეგმებზე სასუბროდ, ვიდრე მათ კრიტიკა.

„მაგალითად, 14 მაისის გადაცემაში მთავრობის ანტიკრიზისული გეგმის თემა გაშუქდა უმუშევრად დარჩენილთა კომპენსაციაზე. ამ თემაზე სასაუბროდ ჩართვაში ჰყავდათ ხელისუფლების წარმომადგენელი ჯანდაცვის მინისტრის მოადგილე თამარ ბარკალაია. წამყვანს არ დაუსვამს კრიტიკული კითხვები და აქცენტი ძირითადად პროცედურებზე იყო გამახვილებული“, - ვკითხულობთ კვლევაში.

მონიტორინგის კიდევ ერთი მიგნების თანახმად, მთავარში 20:00 საათზე, სტუმრის ბლოკში, მონიტორინგის მეორე ეტაპზე მეტწილად ხელისუფლებისა და მმართველი პარტიის წარმომადგენლებს, ან მათთან აფილირებული ექსპერტებს იწვევდნენ.

⇒ კრიტიკისგან დაცლილი კონტენტი

„29 მაისს „მთავარის“ 20:00 საათიან გამოშვებაში გავიდა სიუჟეტი ბათუმის საკრებულოს იმ სხდომის შესახებ, სადაც ბათუმის მერმა საკრებულოს თავმჯდომარეს sms მიწერა და უთხრა, რომ საკითხი არ უნდა ამოეღო. საქმე ეხებოდა ბათუმის ბულვარის ცენტრში დამატებით მიწის ნაკვეთის გადაცემას იმ კომპანიისთვის, რომელიც ოთხსართულიანი მშენებლობის 15 სართულამდე გაზრდას ითხოვს. ამბის გაშუქებისას, აჭარის ტელევიზიამ აქცენტის გაკეთება ამჯობინა იმაზე, რომ ბათუმის ბიუჯეტი დაზარალდებოდა, თუკი საკითხი ჩავარდებოდა“, - ვკითხულობთ კვლევაში.

გადაცემები

მონიტორინგის შედეგებში აჭარის ტელევიზიის 5 გადაცემა მოხვდა. ამათგან, ერთ გადაცემას „ჰეშთეგს“ მხოლოდ მონიტორინგის პირველ პერიოდში აკვირდებოდნენ. დანარჩენი 4 გადაცემიდან სამზე: „სათქმელი“, „მთავარი აჭარაში“ და „კვირის მთავარი“, კვლევის მიხედვით, მუწყებელში მიმდინარე პროცესები არ ასახულა. რაც შეეხება ახალ გადაცემას, „თავისუფალი სივრცე“, რომელიც მაუწყებელში ვახტანგ ხუზმიაშვილის მისვლის შემდეგ დაიწყო (მისი საავტორო გადაცემა), მონიტორინგის მიხედვით, კრიტიკული კითხვების ნაკლებობა და მიკერძოება შეინიშნებოდა.

• ჰეშთეგი

გადაცემა „ჰეშთეგი“ მონიტორინგის პირველ პერიოდში მონიტორინგდებოდა, იქამდე, ვიდრე შეჩერდებოდა. კვლევაში ნათქვამია, რომ გადაცემის თემა ყოველთვის აქტუალური იყო და წამყვანები საკითხს კრიტიკულად განიხილავდნენ. მთავარ პრობლემებად კი დასახელებულია რიგ შემთხვევებში მხოლოდ ერთი მხარის წარმოჩენა, ტექნიკური პრობლემები და დაუბალანსებელი ინფორმაცია.

„რამდენიმე გადაცემაში კონკრეტული სუბიექტების მიმართ კონკრეტული ბრალდებები გამოითქვა და ამ სუბიექტებს არ მიეცათ საშუალება ეპასუხათ ბრალდებებზე, მათ შესახებ გავრცელებული უარყოფითი ინფორმაციის დაბალანსებისთვის არანაირი ქმედებები არ განუხორციელებიათ გადაცემის წამყვანებს“, - ვკითხულობთ კვლევაში.

• თავისუფალი სივრცე

გადაცემა „თავისუფალი სივრცის“ მონიტორინგი, რომელსაც ვახტანგ ხუზმიაშვილი უძღვება და რომლითაც მონიტორინგში „ჰეშთეგი“ ჩანაცვლდა, 4 აპრილიდან დაიწყო. ამ გადაცემის მიგნებებში ნათქვამია, რომ

1. გადაცემის თემები იყო რელევანტური, თუმცა წამყვანი ხშირად სათანადოდ არ იყო მომზადებული განსახილველი თემისთვის.
   
   
2. შესამჩნევი იყო წამყვანის სუბიექტური, უარყოფითი დამოკიდებულება ოპოზიციის წარმომადგენლების მიმართ.
   
   
3. რიტიკული კითხვების დასმა ხდებოდა ძირითადად ოპოზიციური პარტიების წარმომადგენლების მიმართ.

მონიტორინგის შედეგების მიხდვით, ამ გადაცემას მისი წამყვანი ხშირად პირდაპირ სტუმრების ჩართვით იწყებდა და ისე სვამდა კითხვებს, რომ მაყურებელს არ აწვდიდა არანაირ წინასწარ ზოგად ინფორმაციას ამა თუ იმ საკითხზე. წამყვანის კითხვები არ იყო კრიტიკული, ასევე, შთაბეჭდილება რჩებოდა, რომ წამყვანი ოპოზიციის მიმართ უფრო კრიტიკული იყო და ოპონირებას ცდილობდა კითხვებით, რასაც ვერ ვიტყვით ხელისუფლების მიმართ.

„აღსანიშნავია, ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის დადებულ 8 მარტის შეთანხმებაზე გაკეთებული 4 გადაცემა, სადაც წამყვანი თითქმის ყველა ოპოზიციონერ სტუმარს უმეორებდა თითქმის ერთი და იგივე შინაარსის შეკითხვას: რითაც ჟურნალისტი ერთი-ერთში იმეორებდა ხელისუფლების წარმოამდგენლების ნარატივს, რომლის მიხედვითაც, სასამართლო და პრეზიდენტი არიან დამოუკიდებლები და შესაბამისად, ისინი ვერავის ვერ დაავალებენ ვინმეს პატიმრობიდან გათავისუფლებას, რადგან ეს იქნება უკანონო. აღნიშნულის საპირწონედ ჟურნალისტს გადაცემებში ხელისუფლების წარმომადგენლებისთვის არ დაუსვამს კრიტიკული კითხვები მისი ძირითადი განხილვის თემა ოპოზიციის მოთხოვნებისა და ქმედებების ადეკვატურობის შეფასება უფრო იყო, ვიდრე ხელისუფლების კრიტიკა“, - ვკითხულობთ კვლევაში.

• სათქმელი

მონიტორინგის მიხედვით, საანგარიშო პერიოდში, გადაცემა იყო მიუკერძოებელი; ,,სათქმელის“ თემები იყო აქტუალური და მაუწყებელში მიმდინარე პროცესებს გადაცემის სარედაქციო პოლიტიკაზე გავლენა არ მოუხდენია.

„გადაცემის წამყვანები - ირინა ყურუა და ლაშა ზარგინავა აქტიურები და კრიტიკულები იყვნენ, არ ერიდებოდნენ სტუმრებისთვის კრიტიკული კითხვების დასმას, ტოვებდნენ კარგად მომზადებულისა და ინფორმირებულის შთაბეჭდილებას. ამასთან, კამათის დროს, არ სცდებოდნენ ეთიკის ნორმებს და არ იჩენდნენ უპატივცემულობას რომელიმე სტუმრის მიმართ. წამყვანები, ძირითადად, მომზადებული იყვნენ განსახილვევლ საკითხთან მიმართებაში. იშვიათად იყო შემთხვევა, როდესაც წამყვანს გაუჭირდა დებატების პროცესის მართვა“, - ვკითხულობთ კვლევაში.

• მთავარი აჭარაში

1. გადაცემაში გასული სიუჟეტები იყო უფრო ხანგრძლივი და სიღრმისეული, ვიდრე ჩვეულებრივ საინფორმაციო გადაცემებში. ზოგჯერ გამოყენებული იყო ვიზუალური ხერხები (გრაფიკები, ცხრილები და ა.შ.), რაც ინფორმაციას უფრო აღქმადს ხდიდა;
2. წამყვანები იყვნენ მომზადებული და სვამდნენ კრიტიკულ კითხვებს;
3. მაუწყებელში მიმდინარე პროცესებს გადაცემის სარედაქციო პოლიტიკაზე გავლენა არ მოუხდენია, - ეს არის ძირითადი მიგნებები, რაც მონიტორინგის შედეგების მიხედვით ამ გადაცემაზე დაკვირვების შედეგად გამოიკვეთა.

„სტუმრების შერჩევისას არ შეიმჩნეოდა მიკერძოება რომელიმე პოლიტიკური ძალის სასიკეთოდ ან სასარგებლოდ. იმ შემთხვევაში, თუ მხოლოდ ერთი მხარე იყო ეთერში წარმოდგენილი, წამყვანი აკეთებდა განმარტებას, თუ რატომ მოხდა ასე“, - ნათქვამია კვლევაში.

• კვირის მთავარი

კვლევის თანახმად, სამონიტორინგო პერიოდში, გადაცემა, ძირითადად, აჯამებდა მსოფლიოსა და საქართველოში მიმდინარე მოვლენებს და ნაკლები აქცენტი კეთდებოდა უშუალოდ აჭარის რეგიონში მიმდინარე ამბებზე.

1. გადაცემაში, ძირითადად, დაცული იყო ჟურნალისტური ეთიკის ნორმები;
2. წამყვანები მომზადებულები იყვნენ;
3. მაუწყებელში მიმდინარე პროცესებს გადაცემის სარედაქციო პოლიტიკაზე გავლენა არ მოუხდენია, - ვკითხულობთ ძირითად მიგნებებში

„გადაცემის წამყვანები, როგორც წესი, მომზადებულნი იყვნენ, სვამდნენ კრიტიკულ კითხვებს და მაყურებელს აწვდიდნენ ამომწურავ, სრულყოფილ ინფორმაციას განსახილველ საკითხზე. გადაცემაში, ძირითადად, დაცული იყო ჟურნალისტური ეთიკის ნორმები, თუმცა, ზოგჯერ გარკვეული პრობლემა იქმნებოდა, როდესაც გადაცემაში მხოლოდ ერთი სტუმარი მონაწილეობდა. დაფიქსირდა შემთხვევა, როდესაც სტუმარმა, კონკრეტულ საკითხებთან მიმართებაში, გააკრიტიკა ხელისუფლება და გადაცემაში არ გაჟღერებულა ხელისუფლების პოზიცია. მსგავს შემთხვევაში, გადაცემის წამყვანი უნდა იყოს მასიმალურად მობილიზებული და, ეთერში გამოთქმულ საკითხებზე, აუდიტორიას მიაწოდოს ინფორმაცია მოპასუხე მხარის პოზიციის შესახებ“, - ვკითხულობთ კვლევაში.


აჭარის ტელევიზიის მონიტორინგი მას შემდეგ დაიწყო, რაც მაუწყებელში დირექტორი შეიცვალა, რასაც მთელი რიგი საკადრო ცვლილებები მოჰყვა. მონიტორინგს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია, ფონდის „ღია საზოგადოება საქართველოს“ დაფინანსებით ახორციელებდა.

2020 წლის აგვისტოდან Facebook-ი საქართველოში საარჩევნო და პოლიტიკური რეკლამებისთვის ავტორიზაციას სავალდებულოს გახდის. ეს ნიშნავს, რომ პოლიტიკური რეკლამა მეტად გამჭვირვალე იქნება და მომხმარებლისთვის ცნობილი იქნება, მაგალითად, რომელი გადამხდელი დგას კონკრეტული "დასპონსორებული" პოსტის უკან.

ეს გადაწყვეტილება ადმინისტრაციამ 15 ივლისის ოფიციალური წერილით აცნობა ყველა იმ ორგანიზაციას, ვისი ხელმოწერითაც 29 ივნისს ფეისბუქს ღია მიმართვა გაეგზავნა.

„მთავარი და ყველაზე მნიშვნელოვანი არის, რომ ჩვენი ძირითადი მოთხოვნა პოლიტიკური რეკლამების ბიბლიოთეკის სრულყოფილად ამოქმედების შესახებ, შესრულდება და აგვისტოს დასაწყისიდან საქართველოში "ფეისბუკზე" პოლიტიკური რეკლამის გამჭვირვალობის მკაცრი მოთხოვნები გავრცელდება“, - წერს ღია მიმართვის ხელმომწერი ერთ-ერთი ორგანიზაციის, „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების“ (ISFED) მრჩეველ-კონსულტანტი მიხეილ ბენიძე.

მისივე ინფორმაციით, წერილის მიხედვით, ირკვევა რომ მომდევნო კვირების განმავლობაში "ფეისბუქი" პოლიტიკური რეკლამის განმათავსებლებს მიაწვდის ინფორმაციას რეკლამების გამჭვირვალობის მოთხოვნების შესახებ, რათა მათ შეძლონ ამ მოთხოვნების დაკმაყოფილება.

„ეს წერილი ადასტურებს, რომ "ფეისბუქი" სერიოზულად მოეკიდება 2020 წლის არჩევნებს საქართველოში, მიუხედავად იმისა, რომ 2020 საკმაოდ დაძაბული საარჩევნო წელია ასევე აშშ-შიც. ამასთან, "ფეისბუქისთვის" მნიშვნელოვანია სამოქალაქო საზოგადოებასთან თანამშრომლობა და უკუკავშირი. დაბოლოს, პოლიტიკური აქტორებისთვის შესაბამისი ინსტრუქციების მიცემა, ნიშნავს, რომ პოლიტიკური რეკლამის თამაშის წესები დადგენილი და ცნობილი იქნება. შესაბამისად, ამ მოთხოვნების შესრულება უკვე თითოეული ამ აქტორის პასუხისმგებლობა იქნება“, - ამბობს მიხეილ ბენიძე.

---

• ამ თემაზე იხილეთ: რას შეცვლის ფეისბუკის პოლიტიკური რეკლამის ბიბლიოთეკაში საქართველოს ჩართვა

---

ორგანიზაცია „საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს“ შეფასებით, რომელიც ასევე ერთ-ერთია ღია მიმართვის ხელმომწერ 50-მდე ორგანიზაციას შორის, უმოკლეს დროში Facebook-ისგან მიღებული ეს დადებითი პასუხი სამოქალაქო საზოგადოების მნიშვნელოვანი მიღწევაა იმ პრობლემის მოგვარების გზაზე, რომლის აღმოფხვრასაც ყველაზე პოპულარულო სოციალური ქსელის ადმინისტრაცია მათთან აქტიური თანამშრომლობით გეგმავს.

„ვფიქრობთ, Facebook-ზე პოლიტიკური რეკლამების გამჭვირვალობის მაღალი ხარისხი მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს 2020 წლის საარჩევნო გარემოს გაჯანსაღებას და მის დაცვას შიდა და გარე არაჯეროვანი ჩარევისგან“, - აცხადებენ ორგანიზაციაში.

Facebook-ზე პოლიტიკური შინაარსის მასალის გამჭირვალობის საჭიროებაზე „საერთაშორისო გამჭვირვალობა-საქართველო” არაერთგზის მიუთითებდა, მათ შორის ბოლო ანგარიშშიც, რომელიც 2019 წელს პარტიათა დაფინანსების საკითხებს მიმოიხილავს.

შეგახსენებთ, ღია მიმართვა მარკ ზაკერბერგს, „ფეისბუქის“ დამფუძლებელს და CEO-ს და ნიკ კლეგს, „ფეისბუქის“ გლობალურ საქმეთა და კომუნიკაციების ვიცე-პრეზიდენტს, 50-მდე ორგანიზაციის ხელმოწერით, მიმიდნარე წლის 29 ივნისს გაეგზავნა. ღია მიმართვის ხელმომწერებს შორისაა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაც.

საქართველოს პარლამენტმა პირველი მოსმენით მხარი დაუჭირა „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ კანონში შესატან ცვლილებების პროექტს, რომელსაც ბოლო დღეებში დიდი ხმაური მოჰყვა. ამ ხმაურისა და დისკუსიების შემდეგ, კანონპროექტში რამდენიმე ცვლილება შევიდა.

„ყველაზე მნიშვნელოვანი ისაა, რომ გამოიკვეთა რა შემთხვევაში შეიძლება დაინიშნოს სპეციალური მმართველი“, - გვეუბნება საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის მედიასამართლის იურისტი ნიკა სიმონიშვილი, რომელიც პროცესებში განხილვების დაწყების დღიდანვეა ჩართული.

ნიკა სიმონიშვილი ამ შემთხვევებს განმარტავს:

1. წილების გასხვისების, შეძენის ან შერწყმის დროს, შეტყობინების და გარიგების დადების წესების დაუცველობისას;
   
   
2. "მნიშვნელოვანი საბაზრო ძალაუფლების მქონე" კომპანიების მხრიდან შემდეგი სპეციფიკური ვალდებულებების შეუსრულებლობისას: საკომუნიკაციო ქსელის ელემენტთან დაშვების ვალდებულების დარღვევისას და სატარიფო რეგულირების ან ხარჯთაღრიცხვის ვალდებულების დარღვევისას;

მისივე განმარტებით, სპეციალურ მმართველს, პირველ შემთხვევაში, კომუნიკაციების მარეგულირებელი კომისია ნიშნავს და ეს შეიძლება გასაჩივრდეს სასამართლოში. დანარჩენ ორ შემთხვევაში კი სპეციალური მმართველის დანიშნვა მხოლოდ სასამართლოს გადაწყვეტილების შემდეგ იქნება შესაძლებელი. ანუ, კომისიას ერთპიროვნული გადაწყვეტილებით სპეციალური მმართველის დანიშვნა მხოლოდ ერთ შემთხვევაში შეეძლება, როდესაც მაგალითად, ავტორიზებულმა პირმა წილების გასხვისებასთან დაკავშირებით დადგენილი ვადები არ შეასრულა.

„წილების გასხვისების უფლებამოსილება ამოღებულია. ხოლო, მაუწყებლობის შესახებ კანონში რაც იყო ჩანაწერი, კომისიის გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ ძალაში შესვლაზე, ის ჩანაწერი გადმოიტანეს ელექტრონული კომუნიკაციების კანონში და ამ სფეროზე გავრცელდება მარტო“, - გვიხსნის ნიკა სიმონიშვილი.

სწორედ აღნიშნულ კანონპროექტში სპეციალური მმართველის დანიშვნის შესახებ ჩანაწერი გახდა გასულ კვირას ერთ-ერთი დავის საგანი, ვინაიდან, მაუწყებლებმა და მედიასფეროში მომუშავე ორგანიზაციებმა მასში მედიის შეზღუდვის საფრთხეები დაინახეს.

„ჩუმი ნაღმი მედიისთვის“ - ასე შეაფასა საკანონმდებლო პაკეტის თავდაპირველი ვერსია გასულ კვირას, „მედიაჩეკერთან“ საუბრისას ნიკა სიმონიშვილმა. მისი განმარტებით, მიუხედავად იმისა, რომ ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ კანონი, ზოგადად, ვრცელდება ელექტრონული კომუნიკაციების სფეროში ავტორიზებულ პირებზე და არ ვრცელდება მაუწყებლებზე, საქართველოში არის ბევრი შემთხვევა, როდესაც მაუწყებლები ამავდროულად წარმოადგენენ ელექტრონული კომუნიკაციების სფეროში ავტორიზებულ პირებს, ანუ მაუწყებლობას თავისივე მულტიპლექსით გადასცემენ (მაგ.: ტელეკომპანია „კავკასია“, 25 რეგიონული მაუწყებელი. რედ.). ამიტომ, ასეთ შემთხვევებში, თუ ავტორიზებულ პირს დაენიშნებოდა სპეციალური მმართველი, ეს ნიშნავდა, რომ იმ კონკრეტულ მაუწყებელში, შპს-ში დაინიშნებოდა მმართველი და, შესაბამისად, გადაწყვეტილებები, რასაც ეს სპეციალური მმართველი ანუ დირექტორის უფლებამოსილებით აღჭურვილი პირი მიიღებდა, შეეხებოდა იმ მაუწყებელსაც.

„მაგალითად, მას შეეძლება, რომ დირექტორი ან საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელი გაათავისუფლოს დაკავებული პოზიციიდან ან მიიღოს გარკვეული გადაწყვეტილებები შრომით ხელშეკრულებებთან დაკავშირებით. ეს ყველაფერი იმის მომასწავლებელია, რომ მას შესაძლებლობა ექნება ჩაერიოს სარედაქციო საქმიანობაში“, - უთხრა მან „მედიაჩეკერს“.

ირიბი ზეგავლენა ამ ჩანაწერს ექნებოდა ცენტრალურ მაუწყებლებზეც, რასაც მაგალითად ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ იურისტი თამთა მურადაშვილი შემდეგნაირად ასაბუთებდა: „ციფრულ მაუწყებელობაზე გადავლის შემდეგ, ციფრულ სიგნალს გვაწვდის სპეციალური სადგური, ყველა ტელევიზია ჩართულები ვართ ე.წ. მუქსში (მაგალთად, “სტერეო+”) და ამ კომპანიის საშუალებით ვმაუწყებლობთ, რომელიც თავის მხრივ ექვემდებარება ელექტრონული კომუნიკაციების კანონს და კომისიას მისი გავლით შეუძლია ჩვენზე ზეწოლა“.

საკანონმდებლო პაკეტს, რომელშიც ასევე შედიოდა „მაუწყებლობის შესახებ კანონში“ შესატანი ცვლილებებიც (რაც გულისხმობდა მარეგულირებელი კომისიის გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ ძალაში შესვლას), არასამთავრობო ორგანიზაციების მწვავე შეფასებებიც მოჰყვა. 10 ივლისს, პარლამენტის დარგობრივ კომიტეტში განხილვების დაწყებას კი მაუწყებლებისა და არასამთავრობო სექტორის აქცია/პრესკონფერენცია უსწრებდა წინ.

მოვლენების ასე განვითარების შედეგად, შედგა შეთანხმება, რომ „მაუწყებლობის კანონში შესატან ცვლილებებს“ უკან გაიწვევდნენ, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ კანონში ცვლილებების განხილვა კი გადაიდებოდა და მხარეებს შორის კონსულტაციები გაიმართებოდა. სწორედ ეს კონსულტაციები უსწრებდა პირველი მოსმენით განხილვას, რომელიც გუშინ, 14 ივლისს, გვიან ღამით გაიმართა.

„ძალიან კარგია, რომ კომპანიებმა გაიგეს და გაიაზრეს საბოლოოდ, რომ გარკვეულ საკითხებში სახელმწიფოს, დამატებითი უფლებამოსილება სჭირდებოდა და გარკვეულ კომპრომისამდე მივედით", - განაცხადა კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის თავმჯდომარემ, კახა ბექაურმა პარლამენტის დარგობრივი კომიტეტის სხდომის დასრულების შემდეგ მედიასთან საუბრისას. 

შეგახსენებთ, საკანონმდებლო ინიციატივა პარლამენტის ბიუროში 6 ივლისს დარეგისტრირდა. კანონპროექტი დაჩქარებული წესით განიხილება. მის საბოლოოდ დამტკიცებამდე კიდევ ორი მოსმენა უნდა გაიმართოს.