‘დაუშვებლად მივიჩნევთ მცდელობას სახელმწიფომ დასაჯოს და კონტროლის ქვეშ მოაქციოს მედიასაშუალებები“, - ასე აფასებს კოალიცია მედიის თავისუფლებისათვის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ „საბოტაჟის“ მუხლით წარმოებულ გამოძიებას. მედიაკოალიცია საქართველოს მთავრობას მოუწოდებს შეწყვიტოს მედიის თავისუფლების წინააღმდეგ წამოწყებული პროცესები და გაშუქების დეტალებზე პროფესიული სიზუსტის გამოკვლევისათვის გამოიყენოს თვითრეგულირების მექანიზმები. 

„ჩვენ, კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისათვის“ წევრი ორგანიზაციები დაუშვებლად მივიჩნევთ მცდელობას სახელმწიფომ დასაჯოს და კონტროლის ქვეშ მოაქციოს მედიასაშუალებები.

ვფიქრობთ, მსგავსს პრეცენდენტს ქმნის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ „საბოტაჟის“ მუხლით წარმოებული გამოძიება. რომელიც მიმართულია „მთავარი არხის“ სიუჟეტის შინაარსზე.

მიგვაჩნია, რომ წამოწყებული პროცესით, კიდევ უფრო ღვივდება მედიის მიმართ უნდობლობა, და სახეზეა ცენზურის საფრთხე“, - ვკითხულობთ განცხადებაში, რომელიც კოალიციამ მედიის თავისუფლებისათვის დღეს, 3 ივლისს გაავრცელა.

მედიაკოალიციის განცხადებაში ნათქვამია, რომ არსებული რეალობა საგანგაშოა მედიის თავისუფლებისათვის და კრიტიკულად მნიშვნელოვანია დროულად მოხდეს დაშვებული შეცდომების გამოსწორება.

„სიუჟეტში პროფესიული გადაცდომის ან უზუსტობების შემთხვევაშიც კი სახელმწიფო ვალდებულია პატივი სცეს მედიის თავისუფლების ფუნდამენტურ პრინციპებს და ჟურნალისტთა პროფესიული გადაცდომების კორექციის საჭიროებისას უნდა გამოიყენოს მედიის თვითრეგულირების მექანიზმი, ისევე როგორც ჟურნალისტთა კოლეგიურ გაერთიანება - საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია .

კიდევ ერთხელ მოვუწოდებთ საქართველოს მთავრობას გასცეს დირექტივა მედიის თავისუფლების და უსაფრთხოების დასაცავად. ვითხოვთ, დროულად შეწყდეს მედიის თავისუფლების წინააღმდეგ წამოწყებული პროცესები და გაშუქების დეტალებზე პროფესიული სიზუსტის გამოკვლევისათვის საქმე გადაეცეს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას ან /და შესწავლა დაიწყოს "მთავარი არხის" თვითრეგულირების მექანიზმის ფარგლებში“, - ნათქვამია განცხადებაში.

შეგახსენებთ, გუშინ, 2 ივლისს, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა გაავრცელა განცხადება, რომლის თანახმად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს განჩინების საფუძველზე, უფლება მიეცა, რომ “მთავარი არხიდან” ე.წ. საბოტაჟის საქმესთან დაკავშირებული რეპორტაჟის სრული, დაუმონტაჟებელი ვიდეომასალა ამოიღოს. მაუწყებლის დირექტორი, ნიკა გვარამია ფიქრობს, რომ ეს ქმედება არხის დისკრედიტაციას და მათ დაშინებას ემსახურება.

საქმე ეხება “მთავარი არხის” ეთერში 20 ივნისს გასულ სიუჟეტს „ნაყიდი COVID-19“. სიუჟეტში რესპონდენტები ამბობდნენ, რომ მათი ოჯახის წევრები დაიღუპნენ სხვა დაავადებით, თუმცა გარდაცვალების მიზეზად COVID-19-ის ჩაწერის სანაცვლოდ, მათ გარკვეულ თანხას სთავაზობდნენ. ამ სიუჟეტის გასვლის შემდეგ, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა დაიწყო გამოძიება საბოტაჟის მუხლით და ამ გამოძიების ფარგლებში “მთავარი არხის” რესპონდენტები გამოკითხვაზე დაიბარა.

საქართველოში მოქმედი არასამთავრობო ორგანიზაციების ჯგუფმა ღია წერილით მიმართა “ფეისბუკის” დამფუძნებელს, რათა ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებამდე მიიღოს გარკვეული ზომები საქართველოსთან მიმართებაში. რატომ გახდა აუცილებელი ამ ზომების მიღება და რა გამოხმაურებას უნდა ველოდოთ ფეისბუკის მხრიდან, ამ საკითხებზე აღნიშნულ წერილზე ხელმომწერი ერთ-ერთი ორგანიზაციის - “სამართლიანი არჩევნების და დემოკრატიული საერთაშორისო საზოგადოების” (ISFED) მრჩეველ-კონსულტანტს, მიხეილ ბენიძეს ვესაუბრეთ:

- ღია წერილიდან გამომდინარე, ერთ-ერთი მოთხოვნა უკავშირდება იმას, რომ ფეისბუკმა საქართველოში ხელმისაწვდომი გახადოს პოლიტიკური რეკლამის ბიბლიოთეკა. რა დამატებით ინფორმაციას მისცემს ეს ამომრჩეველს საქართველოში და რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი?

საქართველოში საარჩევნო გარემოზე სერიოზულ გავლენას ახდენს სხვადასხვა სახის ინფორმაცია და მადისკრედიტებელი კამპანიები, რომლებიც ხშირად ანონიმურად დასპონსორებული კონტენტის საშუალებით ხორციელდება ფეისბუკის გვერდებზე ან ჯგუფებში. ეს სერიოზული გამოწვევაა, რადგან აქტორები როგორც ქვეყნის შიგნიდან, ისე გარედან, ცდილობენ ამომრჩევლების განწყობაზე გავლენას, მათ შორის, გაუმჭვირვალე ფინანსების გამოყენებით. საარჩევნო კონტექსტში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ფინანსური გამჭვირვალობა, როდესაც საქმე ეხება პოლიტიკური შინაარსის რეკლამას.

ფეისბუკზე ხშირად გვხვდება არა მხოლოდ ოფიციალური კანდიდატების - პარტიების ან საარჩევნო სუბიექტების მიერ განთავსებული რეკლამები, არამედ ისეთი დასპონსორებული პოსტები, რომლებიც არსით არიან საარჩევნო კამპანიის ნაწილი - ეს არის მადისკრედიტებელი, ან დეზინფორმაციული კამპანიები, რომლებიც მიიმართება პოლიტიკოსების, აქტივისტების მედიაორგანიზაციების, არასამთავრობო ორგანიზაციების წინააღმდეგ და დღესდღეობით ჩვენთვის უცნობია, ვინ დგას ამ კამპანიების უკან და რა თანხა იხარჯება.

პოლიტიკური რეკლამების ბიბლიოთეკა არის სწორედ ფეისბუკის გამჭვირვალობის ერთ-ერთი მექანიზმი პოლიტიკურ და საარჩევნო საკითხებზე რეკლამებთან დაკავშირებით, რომელიც სხვადასხვა ქვეყანაში უკვე ფუნქციონირებს, მაგალითად, აშშ-ში, ევროკავშირის ქვეყნებში, ასევე შარშან უკვე უკრაინაშიც ჩაირთო არჩევნებთან დაკავშირებით. ეს ბიბლიოთეკა მოგვცემს საშუალებას, გავიგოთ, თუ ვინ არის გადამხდელი, როცა ფეისბუკში გამოჩნდება დასპონსორებული პოსტები საარჩევნო და პოლიტიკურ საკითხებზე; გავიგოთ, თუ ვისი დაკვეთით და რომელ პერიოდში ქვეყნდება ეს პოსტები; რა რაოდენობის თანხა იხარჯება ამაში; რა დემოგრაფიულ და გეოგრაფიულ აუდიტორიაზე იყო მიმართული და ა.შ.

- თქვენი ორგანიზაცია ბოლო წლებში აქტიურად აკვირდება ფეისბუკში საარჩევნო პროცესებთან დაკავშირებულ საკითხებს. რას აჩვენებს თქვენი მონიტორინგის შედეგები ამ კუთხით: არის იმის ნიშნები, რომ, მაგალითად, ხელისუფლება შესაძლოა აფინანსებდეს ფეისბუკში ისეთ პოლიტიკურ რეკლამას, რომელიც ამომრჩევლის დეზორიენტაციას ემსახურება და რომლის ხარჯებსაც მალავს და არ წარადგენს იგივე აუდიტის სამსახურში, სადაც ევალება კანონით საარჩევნო ხარჯებზე ინფორმაციის მიწოდება?

დიახ, ამის შთაბეჭდილება ნამდვილად იქმნება და გვაქვს შესაბამისი მტკიცებულებებიც. ეს არ ეხება მხოლოდ ხელისუფლებას, სხვა პოლიტიკური აქტორებიც არიან ამაში ჩართულები. 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების დროს სოციალური ქსელების მონიტორინგმა, რომელიც ჩავატარეთ, აჩვენა, რომ ოფიციალური საარჩევნო სუბიექტები კამპანიის წესებს იცავდნენ, მაგრამ ამავდროულად იყო ანონიმური, დასპონსორებული, მადისკრედიტებელი კამპანიები, რომლებიც შთაბეჭდილებას ქმნიდა, რომ იყო ორგანიზებული სხვადასხვა პოლიტიკური ჯგუფების ან მათთან აფილირებული პირების მიერ. აი, ამ გვერდებზე უკვე ყოველდღიურად დიდი რაოდენობით დასპონსორებული კონტენტი ქვეყნდებოდა, მაგრამ ხელმისაწვდომი არ იყო ინფორმაცია ამ კონტენტის და ამ გვერდების წარმომავლობაზე.

ასეთი დაახლოებით 54 გვერდი აღმოვაჩინეთ ჩვენ 2018 წლის არჩევნების პირველი ტურის დროს, ხოლო მეორე ტურის დროს მათი რაოდენობა გასამმაგდა და 160-ს გადააჭარბა. ეს არ იყო მხოლოდ სახელისუფლებო გვერდები, თუმცა რაოდენობრივად უფრო მეტი იყო ხელისუფლების სასარგებლოდ მომუშავე გვერდები. განსაკუთრებით, მეორე ტურის დროს გასამმაგებული რაოდენობა ასეთი გვერდებისა დაემთხვა იმ პერიოდს, როცა საერთაშორისო კონსულტანტები ჩართო ხელისუფლებამ და ჩვენს ანგარიშში ჩვენ ვწერდით კიდეც, რომ ავსტრიაში იგივე კონსულტანტების ჩართულობით მსგავსი მეთოდები გამოიყენებოდა, უბრალოდ, უფრო ნაკლები მასშტაბით, რადგან იქ საკმაოდ მძაფრი რეაგირება მოჰყვა მსგავსი მეთოდების გამოყენებას.

ამას ორგანიზებული სახე ჰქონდა - ერთი და იგივე თემების გააქტიურება ერთდროულად რამდენიმე გვერდზე და შემდეგ კიდევ გრძელდებოდა ამ მეთოდების გამოყენება მთელი წლის მანძილზე, განსაკუთრებით პოლიტიკურად მნიშვნელოვან თარიღებთან და მოვლენებთან დაკავშირებთან, მაგალითად, 20 ივნისის მოვლენებზე და ა.შ. წლის ბოლოს კი, როდესაც ფეისბუკმა გააუქმა საქართველოში ბევრი გვერდი, მათ შორის მმართველ პარტიასთან დაკავშირებული, იქ ასევე ნათქვამი იყო, რომ 316 ათასი აშშ დოლარის ოდენობის რეკლამაზე დახარჯული თანხა იყო იმ ქსელის მიერ, რომელიც მაშინ ფეისბუკმა გააუქმა. ანუ ამის მტკიცებულებები არსებობს და ეს ქსელი, როგორც მოგეხსენებათ, მაშინ ფეისბუკმა პირდაპირ თქვა, რომ იყო დაკავშირებული “ქართულ ოცნებასთან”.

- კოორდინირებული არააუთენტიკური ქცევის გამოსავლენად ძალისხმევის გააქტიურებისკენ მოუწოდებთ თქვენს ღია წერილში ფეისბუკს, რომელმაც ბოლო დროს ამის გამო საქართველოში არაერთი გვერდი და ანგარიში წაშალა. თქვენ ითხოვთ, რომ შესაბამისი ქსელების წაშლის შემდეგ ამ ანგარიშის მიმდევრებსა და მომწონებლებს ფეისბუკმა შეატყობინოს ის, რომ ეს ანგარიშები სწორედ კოორიდნირებული საეჭვო ქცევის გამო წაიშალა. რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?

როგორც ცნობილია ასეთი ქცევის გამო საქართველოში გვერდები წაიშალა ჯერ გასული წლის დეკემბერში, შემდეგ ამ წლის აპრილში. საერთო ჯამში, ძალიან ბევრი, სადღაც 1400-ზე მეტი გვერდი და ანგარიში წაიშალა და ეს კარგად აჩვენებს, თუ რამდენად მასშტაბურად გამოიყენება ეს ინსტრუმენტი - კოორდინირებული საეჭვო ქცევა საქართველოში საზოგადოებაზე ზეგავლენის მოსახდენად. ამ ინსტრუმენტით ხდება ხელოვნურად რაღაც თემების გააქტიურება, ხელოვნური ინტერაქციის შექმნა და ფეისბუკის მომხმარებლების განწყობებზე ზეგავლენის მოხდენა.

ამგვარად, ეს პრობლემურია იმ კუთხით, რომ დემოკრატიული არჩევნების წინაპირობაა ის, რომ მოქალაქეებმა თავად მიიღონ გადაწყვეტილება და თავად აირჩიონ სასურველი კანდიდატები ინფორმირებული არჩევანის შედეგად. ინფორმირებულ არჩევანზე ნეგატიურ გავლენას ახდენს სწორედ ხელოვნურად შექმნილი დღის წესრიგი.

ამიტომ მნიშვნელოვანია, რომ ამაზე ერთის მხრივ ფეისბუკმა მოახდინოს რეაგირება, ხოლო როცა ირეაგირებს და წაშლის ასეთ გვერდებზე, შესაბამისი შეტყობინება დაეგზავნოს იმ ადამიანებს, ასე ვთქვათ, დაზარალებულებს, ვისკენაც იყო მიმართული ეს დეზინფორმაციული თუ მადისკრედიტებელი გზავნილები.

- საინტერესოა, თუკი ფეისბუკი დააკმაყოფილებს თქვენს მოთხოვნებს, მხოლოდ საარჩევნო პერიოდში და საარჩევნო საკითხებზე გავრცელდება ეს ყველაფერი, თუ იგივე მოხდება რუსულ პროპაგანდასთან დაკავშირებულ კოორდინირებულ ქსელებზე, რომლებიც საქართველოში ძალიან აქტიურია?

ჩვენ ვფიქრობთ, რომ მათ შორის რუსული პროპაგანდის ძირითადი მიზანი დიდწილად არის სწორედ ქვეყანაში მიმდინარე დემოკრატიულ პროცესზე გავლენის მოხდენა და რუსეთისთვისაც არჩევნები არის ხოლმე ცხელი სამიზნე. ცხადია, არა მხოლოდ არჩევნების პერიოდში უნდა იყოს ფეისბუკი აქტიური, უბრალოდ, ახლა მნიშვნელოვანია ის, რომ თუ დროულად ჩაირთვება პოლიტიკური რეკლამების ბიბლიოთეკა, შემდეგ ის ჩართული რჩება არასაარჩევნო პერიოდშიც, მაგალითად, უკრაინის შემთხვევაში ასეა. აი, მაგალითად, გასულ თვეში, ივნისში პეტრო პოროშენკოს პარტიის მიერ უკრაინაში დახარჯულია 160 ათასი აშშ დოლარი ფეისბუკში პოლიტიკური რეკლამისთვის, ანუ უკვე არასაარჩევნო პერიოდში, ყოველთვიურად ეს ინფორმაცია ხელმისაწვდომია, ნებისმიერ მოქალაქეს შეუძლია ნახოს თითოეული ეს რეკლამა და გააანალიზოს.

- როდესაც საქართველოში ფეისბუკმა ასეულობით გვერდი და ანგარიში წაშალა კოორდინირებული არააუთენტიკური ქცევის გამო, მაშინ იმ აქტორების მხრიდან, რომლებსაც შეეხო ეს “წმენდა”, იყო განცხადებები იმაზე, რომ ფეისბუკს მიეწოდა არასწორი ინფორმაცია იმ იგივე არასამთავრობო ორგანიზაციების მხრიდან, რომლებიც ხელისუფლების განცხადებით, მაგალითად, დაკავშირებულია "ნაციონალურ მოძრაობასთან" და ა.შ. რეალურად რამდენად ეყრდნობა ფეისბუკი არასამთავრობო ორგანიზაციების ან სხვა, მესამე პირების ცნობებს, როდესაც იღებს ქსელიდან გვერდებისა და ანგარიშების წაშლის თაობაზე კოორდინირებული საეჭვო ქცევის გამო?

კოორდინირებული არააუთენტიკური ქცევის გამო ქსელებს ფეისბუკი შლის მხოლოდ და მხოლოდ ფეისბუკის შიგნით მიმდინარე სერიოზული გამოძიების შემდეგ და საკმაოდ სერიოზულად ეკიდება ამ საქმეს. შეიძლება რიგ შემთხვევებში, ვთქვათ, ჩვენ, ან რომელიმე სხვა ორგანიზაციამ ან აქტორებმა მიაწოდონ ფეისბუკს ინფორმაცია ან ანგარიში, მაგრამ მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ისინი დეტალურად შეისწავლიან კონკრეტულ ქცევას და დარწმუნდებიან, რომ მართლაც ყალბ ინტერაქციას აქვს ადგილი და ხელოვნური მეთოდებით მოხდა საზოგადოების აზრზე ზეგავლენის მოხდენა, იღებენ გადაწყვეტილებას წაშლის თაობაზე.

ამდენად, ჩვენი ანგარიშები მათთვის ამ შემთხვევაში არის მხოლოდ საჯაროდ ხელმისაწვდომი ანგარიშები, რომელიც შეიძლება მათთვის იყოს საწყისი ეტაპი, რომ აღმოაჩინონ რაღაც, თუმცა მათი ალგორითმები დამოუკიდებლაც ავლენს მსგავსი ტიპის ქცევას. ამიტომ ასეთი პოლიტიკურ აფილაციებზე საუბარი არ არის დამაჯერებელი ამ შემთხვევაში, რადგან ფეისბუკი თავად იძიებს ასეთ საკითხებს და ისე იღებს გადაწყვეტილებას. აქვე დავამატებ იმას, რომ პოლიტიკური რეკლამის გამჭვირვალობის ნაწილში ჩვენ ფეისბუკისგან ვითხოვთ საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული მოთხოვნების შესრულებას, ასეთი რეგულაციები დაწესებული აქვს მაუწყებლებს და სამწუხაროდ, ფეისბუკთან მიმართებაში კანონის ეს მოთხოვნა ვერ სრულდება. ამიტომ აუცილებელია, რომ ფეისბუკმა აიღოს პასუხისმგებლობა საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად.

- რა შანსებია იმისა, რომ მოესწროს და ფეისბუკმა თქვენი განცხადებით გათვალისწინებული მოთხოვნები სწორედ ამ არჩევნების დროს დააკმაყოფილოს?

ჩვენ ფეისბუკიდან გვაქვს დაპირება, რომ შესაბამის ყურადღებას მიაქცევენ საქართველოში ამ არჩევნებს, რაც ასევე გულისხმობს პოლიტიკური რეკლამის ბიბლიოთეკის ჩართვას, უბრალოდ, რახან ჯერ კიდევ, არჩევნებამდე 4 თვით ადრე არ არის ჩართული ეს ფუნქცია, ჩავთვალეთ, რომ მნიშვნელოვანი იყო საჯარო წერილის მიწერა, რომ ეს არის არა მხოლოდ ერთი და ორი ორგანიზაციის მოთხოვნა საქართველოში.

თუკი ფეისბუკის მხრიდან იქნება ნება და შესაბამისი გადაწყვეტილება მიღებული, ეს ფუნქცია ჩაირთვება ძალიან მალე. მაგალითად, უკრაინის არჩევნებზე 2019 წელს, ეს მექანიზმი თუ არ ვცდები, ჩაირთო არჩევნებამდე 3 კვირით ადრე, რაც ბუნებრივია, არასაკმარისი დროა, რადგან დიდი რაოდენობით ხარჯი უკვე გაწეული იყო მანამდე. სწორედ ამიტომ მივმართეთ არჩევნებამდე 4 თვით ადრე ფეისბუკს, რომ დროულად დაემატოს საქართველო პოლიტიკური რეკლამის ბიბლიოთეკაში ქვეყნების ჩამონათვალს.

"მედიის მხრიდან პროფესიული სტანდარტების შესაძლო დარღვევისას, საკითხის სისხლის სამართლის ჭრილში გადატანა ეწინააღმდეგება საერთაშორისოდ აღიარებულ სტანდარტებს, უხეში ჩარევაა მედიის სარედაქციო დამოუკიდებლობაში და ქმნის თვითცენზურის საფრთხეს", - საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს შეფასებით, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ ტელეკომპანია „მთავარის“ სიუჟეტზე საბოტაჟის საფუძვლით მიმდინარე გამოძიების პროცესი კითხვებს აჩენს. 

"მედიის მიერ პროფესიული სტანდარტების შესაძლო დარღვევისას ყველა პირს აქვს შესაძლებლობა, გამოიყენოს თვითრეგულირების მექანიზმები და მიმართოს ჟურნალისტთა ეთიკის ქარტიას ან ტელევიზიაში შექმნილ თვითრეგულირების ორგანოს. ამის ნაცვლად, გამოძიების დაწყება და საქმის სისხლის სამართლით დასჯად ქმედებათა ჭრილში გადატანა სახიფათო პრეცედენტს ქმნის და „მსუსხავი ეფექტის“ საფრთხეს აჩენს", - ვკითხულობთ საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს განცხადებაში. 

ამავე განცხადებაში, ორგანიზაცია ხაზს უსვამს, რომ სიუჟეტში მოყვანილ შესაძლო დანაშაულებზე (ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლების მიერ სტატისტიკის გაყალბებასა და შესაძლო სამოხელეო დანაშაული) რეაგირების ნაცვლად, საბოტაჟის მუხლით გამოძიების წარმართვა არალოგიკურად გამოიყურება. 

"აღნიშნული გარემოებები აჩენს ეჭვს, რომ გამოძიება არა ფაქტების დადგენას, არამედ მედიის საქმიანობაზე ზეგავლენის მოხდენას, სხვა ტელევიზიებისთვის გამაფრთხილებელი სიგნალის გაგზავნასა და ხელისუფლების მიმართ კრიტიკის შეკავებას ისახავს მიზნად", - აცხადებენ ორგანიზაციაში. 

TI-ს შეფასებით, ბოლო პერიოდში ხელისუფლების მხრიდან მედიის წინააღმდეგ მიმართული ქმედებები განსაკუთრებით საშიშ პრეცედენტებს ქმნის და გამოუსწორებელ ზიანს აყენებს მედიაგარემოს.

"მოახლოებული არჩევნების ფონზე მნიშვნელოვანია, ხელისუფლებამ გაიაზროს დემოკრატიულ საზოგადოებაში ჟურნალისტის როლი და უზრუნველყოს მედიის შეუფერხებელი საქმიანობა", - ვკითხულობთ ორგანიზაციის განცხადებაში. 

შეგახსნებთ, დღეს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა გაავრცელა განცხადება, რომლის თანახმად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს განჩინების საფუძველზე, უფლება მიეცა, რომ “მთავარი არხიდან” ე.წ. საბოტაჟის საქმესთან დაკავშირებული რეპორტაჟის სრული, დაუმონტაჟებელი ვიდეომასალა ამოიღოს. მაუწყებლის დირექტორი, ნიკა გვარამია ფიქრობს, რომ ეს ქმედება არხის დისკრედიტაციას და მათ დაშინებას ემსახურება.

საქმე ეხება “მთავარი არხის” ეთერში 20 ივნისს გასულ სიუჟეტს „ნაყიდი COVID-19“. სიუჟეტში რესპონდენტები ამბობდნენ, რომ მათი ოჯახის წევრები დაიღუპნენ სხვა დაავადებით, თუმცა გარდაცვალების მიზეზად COVID-19-ის ჩაწერის სანაცვლოდ, მათ გარკვეულ თანხას სთავაზობდნენ. 
ამ სიუჟეტის გასვლის შემდეგ, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა დაიწყო გამოძიება საბოტაჟის მუხლით და ამ გამოძიების ფარგლებში “მთავარი არხის” რესპონდენტები გამოკითხვაზე დაიბარა.

მედიის თავისუფლებაში უხეში ჩარევის სახიფათო პრეცედენტი - ასე აფასებს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია ე.წ. "საბოტაჟის საქმეს", რომლის ფარგლებში, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა დაიწყო გამოძიება ტელეკომპანია “მთავარი არხის” ეთერში გასულ ერთ-ერთ სიუჟეტზე და ამავდროულად,  თბილისის საქალაქო სასამართლოს განჩინების საფუძველზე, მას უფლება მიეცა, რომ “მთავარი არხიდან” რეპორტაჟის სრული, დაუმონტაჟებელი ვიდეომასალა ამოიღოს.

განცხადებაში, რომელიც ქარტიამ დღეს, 2 ივლისს გაავრცელა, ნათქვამია, რომ საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიისთვის დაუშვებელია, რომ საგამოძიებო და სასამართლო ორგანოები ერეოდნენ მედიის საქმიანობაში და აფასებდნენ მომზადებული მასალის შინაარსს.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია განცხადებაში უთითებს, რომ საქართველოს კანონმდებლობით, მედიის მიერ გავრცელებული ნებისმიერი ინფორმაციის შინაარსზე მსჯელობა თვითრეგულირების მექანიზმის პრეროგატივაა და დაუშვებელია, რომ ეს ფუნქცია ხელისუფლების რომელიმე შტომ შეასრულოს.

"საზოგადოებას შევახსენებთ, რომ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა დაიწყო გამოძიება ტელეკომპანია “მთავარი არხის” ეთერში გასულ ერთ-ერთ სიუჟეტზე, რომელსაც სუს-ი საკუთარ განცხადებაში დეზინფორმაციულს უწოდებს. გამოძიება მიმდინარეობს საბოტაჟის ფაქტზე. თბილისის საქალაქო სასამართლომ კი თავისი განჩინებით ტელეკომპანიისგან გამოითხოვა როგორც ეთერში გასული სიუჟეტები, ასევე სრული და დაუმონტაჟებელი მასალა. ყველა ეს ქმედება არის მედიის თავისუფლებაში უხეში ჩარევის სახიფათო პრეცედენტი.

სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ დაწყებული გამოძიება და საქალაქო სასამართლოს განჩინება წარმოადგენს როგორც ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილი კონკრეტული მედიასაშუალების, ასევე მთლიანად მედიაგარემოს გაკონტროლების მცდელობას, რაც სახიფათო და დამაზიანებელია ქვეყნის დემოკრატიული განვითარებისთვის", - ვკითხულობთ ქარტიის განცხადებაში. 

შეგახსნებთ, დღეს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა გაავრცელა განცხადება, რომლის თანახმად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს განჩინების საფუძველზე, უფლება მიეცა, რომ “მთავარი არხიდან” ე.წ. საბოტაჟის საქმესთან დაკავშირებული რეპორტაჟის სრული, დაუმონტაჟებელი ვიდეომასალა ამოიღოს. მაუწყებლის დირექტორი, ნიკა გვარამია ფიქრობს, რომ ეს ქმედება არხის დისკრედიტაციას და მათ დაშინებას ემსახურება.

სუს-ის განცხადებას მალევე “მთავარი არხის” დიექტორი ნიკა გვარამია ფეისბუქის პირად გვერდზე გამოეხმაურა და დაწერა, რომ ეს ტელეკომპანიის დისკრედიტაციის მცდელობაა და სუს-ს მათი შეშინება არ გამოუვა:

“თარგმანი სწორია. ის, რომ აზერბაიჯანელი ჩვენი თანამოქალაქეები "აკაჩავეთ" და რაც გინდოდათ, ის ათქმევინეთ, თქვენს დანაშულზე და ამ საქმის, ერთის მხრივ, ჩაფარცხვის და, მეორეს მხრივ, "მთავარი არხის" დისკრედიტაციის მიმართულებით მოქმედებაზე მეტყველებს მხოლოდ; გასაგებია რაც გეწვით, მაგრამ არ გამოვა არც ჩვენი შეშინება, არც ამ თემით შაქარაშვილის საქმის გადაფარვა. დაივიწყეთ, რიგითი სიუჟეტი იქნება, როგორი ავადმყოფი დებილები ხართ და რა მეთოდებით ებრძვით მედიას”, - წერს ნიკა გვარამია.

საქმე ეხება “მთავარი არხის” ეთერში 20 ივნისს გასულ სიუჟეტს „ნაყიდი COVID-19“. სიუჟეტში რესპონდენტები ამბობდნენ, რომ მათი ოჯახის წევრები დაიღუპნენ სხვა დაავადებით, თუმცა გარდაცვალების მიზეზად COVID-19-ის ჩაწერის სანაცვლოდ, მათ გარკვეულ თანხას სთავაზობდნენ.

ამ სიუჟეტის გასვლის შემდეგ, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა დაიწყო გამოძიება საბოტაჟის მუხლით და ამ გამოძიების ფარგლებში “მთავარი არხის” რესპონდენტები გამოკითხვაზე დაიბარა.

სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს (სუს-ს), თბილისის საქალაქო სასამართლოს განჩინების საფუძველზე, უფლება მიეცა, რომ “მთავარი არხიდან” ე.წ. საბოტაჟის საქმესთან დაკავშირებული რეპორტაჟის სრული, დაუმონტაჟებელი ვიდეომასალა ამოიღოს. მაუწყებლის დირექტორი, ნიკა გვარამია ფიქრობს, რომ ეს ქმედება არხის დისკრედიტაციას და მათ დაშინებას ემსახურება. 

დღეს, 2 ივლისს სუს-ის მიერ გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამია, რომ 2020 წლის 20 ივნისს, ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ გადაცემა „შაბათის მთავარში“ გავიდა გამოგონილ და განზრახ დამახინჯებულ ფაქტებზე აგებული სიუჟეტი, რომელიც მასობრივ მაყურებელს აუწყებდა წინასწარ შეცნობით ყალბ ამბავს, რომ თითქოს, მარნეულის მუნიციპალიტეტში პანდემიის პერიოდში სხვადასხვა დაავადებებისგან გარდაცვლილი პირების ოჯახის წევრებს, ხელისუფლების წარმომადგენლები, გარდაცვალების მიზეზად ახალი კორონავირუსის დასახელების სანაცვლოდ სთავაზობდნენ გარკვეულ ფულად თანხებს, 3000-დან 10000 ლარამდე ოდენობით:

“აღნიშნულ სიუჟეტში გადმოცემული ყალბი ამბების ფართოდ გავრცელების მიზნით, სიუჟეტს, სოციალური ქსელების და სატელევიზიო კომენტარების საშუალებით, ორგანიზებულად გამოეხმაურნენ კონკრეტული პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენლები და მათი მხარდამჭერები და შეეცადნენ, ცრუ ინფორმაციისთვის დამაჯერებლობის მიცემას”,- ვკითხულობთ სუს-ის განცხადებაში.

უწყება აცხადებს, რომ “საქმეზე სრული, ყოველმხრივი და ობიქტური გამოძიების შემდგომი წარმართვის მიზნით, რათა ყოველ კონკრეტულ ფაქტზე სამართლებრივი რეაგირების საკითხი გადაწყდეს უტყუარი და უერთიერთშეჯერებული მტკიცებულებების საფუძველზე, საგამოძიებო ორგანოს ინიციატივისა და საქართველოს გენერალური პროკურატურის შესაბამისი შუამდგომლობის საფუძველზე, თბილისის საქალაქო სასამართლოს მიერ გამოტანილი იქნა განჩინება - 2020 წლის 20 ივნისს, გადაცემა „შაბათის მთავარ“-ში გასული რეპორტაჟის - „ნაყიდი COVID 19“-ი და ასევე, 2020 წლის 25 ივნისს, 21:03 – 21:13 საათის პერიოდში გასული სიუჟეტის, სრული და უწყვეტი, დაუმონტაჟებელი მასალის გამოთხოვის თაობაზე, რომელიც დღეს ოფიციალურად ჩაბარდება აღსასრულებლად სამაუწყებლო კომპანია „მთავარი არხის“ ხელმძღვანელობას”.

სუს-ის განცხადებას მალევე “მთავარი არხის” დიექტორი ნიკა გვარამია ფეისბუქის პირად გვერდზე გამოეხმაურა და დაწერა, რომ ეს ტელეკომპანიის დისკრედიტაციის მცდელობაა და სუს-ს მათი შეშინება არ გამოუვა:

“თარგმანი სწორია. ის, რომ აზერბაიჯანელი ჩვენი თანამოქალაქეები "აკაჩავეთ" და რაც გინდოდათ, ის ათქმევინეთ, თქვენს დანაშულზე და ამ საქმის, ერთის მხრივ, ჩაფარცხვის და, მეორეს მხრივ, "მთავარი არხის" დისკრედიტაციის მიმართულებით მოქმედებაზე მეტყველებს მხოლოდ; გასაგებია რაც გეწვით, მაგრამ არ გამოვა არც ჩვენი შეშინება, არც ამ თემით შაქარაშვილის საქმის გადაფარვა. დაივიწყეთ, რიგითი სიუჟეტი იქნება, როგორი ავადმყოფი დებილები ხართ და რა მეთოდებით ებრძვით მედიას”, - წერს ნიკა გვარამია.



საქმე ეხება “მთავარი არხის” ეთერში 20 ივნისს გასულ სიუჟეტს „ნაყიდი COVID-19“. სიუჟეტში რესპონდენტები ამბობდნენ, რომ მათი ოჯახის წევრები დაიღუპნენ სხვა დაავადებით, თუმცა გარდაცვალების მიზეზად COVID-19-ის ჩაწერის სანაცვლოდ, მათ გარკვეულ თანხას სთავაზობდნენ.

ამ სიუჟეტის გასვლის შემდეგ, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა დაიწყო გამოძიება საბოტაჟის მუხლით და ამ გამოძიების ფარგლებში “მთავარი არხის” რესპონდენტები გამოკითხვაზე დაიბარა.

დღეს, 1 ივლისს, 95 ხმით, პარლამენტის დეპუტატებმა, მედიაკავშირ „ობიექტივის“ წამყვანი ბონდო მძინარაშვილი საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრად აირჩიეს. ბონდო მძინარაშვილის მხარდამჭერ დეპუტატებს შორის არიან: გია ვოლსკი, არჩილ თალაკვაძე, სოფიო კილაძე, ირაკლი კობახიძე, დავით მათიკაშვილი და უმრავლესობის სხვა წევრები.

მასთან ერთად, მეურვეებად შეირჩნენ: ზაზა აბაშიძე — „მმართველობის მონიტორინგის ცენტრის“ დამფუძნებელი (98 ხმით) და გია მურღულია - ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებების ავტორიზაციის საბჭოს წევრი (92 ხმით);

ბონდო მძინარაშვილი და ზაზა აბაშიძე ბორდში უმცირესობის კვოტით მოხვნენ, გია მურღულია კი უმრავლესობის.

იხილეთ სია, ვინ დაუჭირა მხარი ბონდო მძინარაშვილს:

1. აბუსერიძე ირაკლი

2. არველაძე რევაზ

3. ბენაშვილი გია

4. ბეჟანიძე ლევან

5. ბერაია ირაკლი

6. ბერაია ირაკლი [დაჩი]

7. ბოლქვაძე ანზორ

8. გაბუნია ზაზა

9. გაჩეჩილაძე გიორგი

10. გაჯიევი რუსლან

11. გელაშვილი ვალერი

12. გოგიხია პაატა

13. გოცირიძე ელგუჯა

14. გოცირიძე თემური

15. გულორდავა გოგა

16. დაზიევი მახირ

17. დასენი ისკო

18. ენუქიძე გოჩა

19. ვახტანგაძე მუხრან

20. ვოლსკი გია

21. ზურაბიანი ცოტნე

22. თალაკვაძე არჩილ

23. თოთლაძე გიორგი

24. თოლორაია ედიშერ

25. იზორია ჯუმბერი

26. ინაშვილი ირმა

27. იონათამაშვილი რატი

28. კაკულია რომან

29. კახაძე ვლადიმერი

30. კახიანი გიორგი

31. კვიჟინაძე პაატა

32. კიკნაველიძე შალვა

33. კილაძე სოფიო

34. კობალაძე კობა

35. კობახიძე ირაკლი

36. კობიაშივლი ლევან

37. კოვზანაძე ირაკლი

38. კოპაძე გიორგი

39. კუდბა სვეტლანა

40. კუჭავა კახაბერ

41. ლომია გიორგი

42. ლურსმანაშვილი კობა

43. მათიკაშვილი დავით

44. მაკრახიძე იოსებ

45. მანუკიანი სამველ

46. მარგველაშვილი გენადი

47. მარშანია ადა

48. მაღარაძე გუგული

49. მანჭავარიანი ენძელა

50. მაჭავარიანი გურამ

51. მახათაძე სულხან

52. მგალობლიშვილი ლევან

53. მდინარაძე მამუკა

54. მეზურნიშვილი ირაკლი

55. მეშველიანი გოგი

56. მირზოევი სავალან

57. მკოიანი ეზელ

58. მუჩიაშვილი რომან

59. მხეიძე დიმიტრი

60. მხეიძე პაატა

61. ნავერიანი თამაზ

62. კობაიძე კობა

63. ნაკაშიძე ილია

64. ნოზაძე სიამონ

65. ოდიშარია ბექა

66. ოქრიაშვილი კახაბერ

67. ოხანაშვილი ანრი

68. პაპუაშვილი ზაზა

69. პოღოსიანი რუსლან

70. ჟორჟოლიანი გია

71. სამხარაული გელა

72. სამხარაძე დიმიტრი

73. სესიაშვილი ირაკლი

74. სონღულაშვილი დავით

75. ტრიპოლსკი ერეკლე

76. ქანთარაია ალქესანდრე

77. ქვარაია მერაბ

78. ყაველაშვილი მიხეილ

79. შიოლაშვილი ირაკლი

80. ჩანქსელიანი გოდერძი

81. წიკლაური მირიან

82. წილოსანი ნინო

83. წულაია ივლიანე

84. ჭიჭინაძე გივი

85. ჭკუასელი თეიმურაზ

86. ხაბერელი შოთა

87. ხაბაძე არჩილ

88. ხაბელოვი ლერი

89. ხალვაში ფატი

90. ხატიძე გიორგი

91. ხაჩიძე მერაბ

92. ხახუბია ირაკლი

93. ხუბულური თენგიზი

94. ხუნდაძე დიმიტრი

95. ჯაფარიძე ვიქტორ

იხილეთ ამ თემაზე: გია მურღულია, ზაზა აბაშიძე, ბონდო მძინარაშვილი - პარლამენტმა საზმაუს მეურვეები შეარჩია

გია მურღულია უმრავლესობის კვოტით, ზაზა აბაშიძე და ბონდო მძინარაშვილი - უმცირესობის კვოტით, საქართველოს პარლამენტმა პლენარულ სხდომაზე საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს 3 ახალი წევრი აირჩია.

ზაზა აბაშიძე — „მმართველობის მონიტორინგის ცენტრის“ დამფუძნებელია, გია მურღულია ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებების ავტორიზაციის საბჭოს წევრი, ბონდო მძინარაშვილი კი მედიაკავშირ „ობიექტივის“ წამყვანი.

ზაზა აბაშიძემ 98 ხმა მიიღო (არცერთი წინააღმდეგი), ბონდო მძინარაშვილმა 95 ხმა (13 წინააღმდეგი), გია მურღულიამ კი 92 ხმა (1 წინააღმდეგი). მეოთხე კანდიდატმა, დოდო შონავამ, რომელსაც ასევე უყარეს კენჭი, მხოლოდ 44 ხმა მიიღო და მისი კანდიდატურა არ დამტკიცდა, რადგან ქვორუმი 76 ხმა იყო.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭო სამი წევრის ადგილი მას შემდეგ გახდა ვაკანტური, რაც ქეთევან მსხილაძეს, ნინია კაკაბაძეს და გია იაკობაშვილს უფლებამოსილების ვადა ამოეწურა. 
3 წევრის ვაკანტურ ადგილზე გამოცხადებულ ღია კონკურსში 10 კანდიდატი მონაწილეობდა, მათგან პროცესს ორი კანდიდატი გამოეთიშა - ოთარ შაორშაძე, რომელმაც საწყის ეტაპზე ხარვეზიანი დოკუმენტი წარადგინა და შემდეგ ეს დოკუმენტი არ შეასწორა და ნინო ჭალაგანიძე, რომელიც გასაუბრებაზე არ გამოცხადდა.



პლენარულ სხდომამდე ორი დღით ადრე, 29 ივნისს, საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველომ გაავრცელა განცხადება, რომელშიც ნათქვამი იყო, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრების შესარჩევი კონკურსი პროცედურული დარღვევებით მიმდინარეობს.

"მოვუწოდებთ პარლამენტს, შეაჩეროს სამეურვეო საბჭოს წევრების შერჩევა და კანონთან შესაბამისობაში მოიყვანოს კონკურსის მიმდინარეობა", - ვკითხულობთ საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს განცხადებაში.

საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს განცხადებით, მეურვეების შესარჩევმა კომისიამ პარლამენტს 3 ვაკანტურ ადგილზე 8 კანდიდატურა წარუდგინა მაშინ, როცა პარლამენტის რეგლამენტის თანახმად, პარლამენტს „ასარჩევზე, სულ ცოტა, სამჯერ მეტი კანდიდატურა“ უნდა წარედგინა, ანუ, ამ შემთხვევაში, არანაკლებ 9.

“კრიტიკა ხელისუფლების მისამართით ჭარბად არის (აჭარის ტელევიზიაში). გაცილებით მეტად არის წარმოჩენილი კრიტიკული და ოპოზიციური აზრი, ვიდრე სახელისუფლებო პოზიციის გამომხატველი”, - ამბობს “მედიაჩეკერთან” აკაკი გოგიჩაიშვილი, რომელიც პირველი ივლისიდან საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიის მთავარი საინფორმაციო გამოშვების მთავარი რედაქტორი იქნება.

აკაკი გოგიჩაიშვილი ამბობს, რომ შეთავაზება დაახლოებით ერთი კვირის წინ, მაუწყებლის საინფორმაციო სამსახურის უფროსისგან, ვახო ხუზმიაშვილისგან მიიღო.

“ვაპირებ ჩემი სამუშაო შევასრულო პირნათლად და კეთილსინდისიერად, ჩემი ცოდნა და გამოცდილება მოვახმარო. ერთი კვირის განმავლობაში ვუყურებდი აჭარის ტელევიზიას, ვერ გეტყვით რომ მანამდე დიდი “ფანი” ვიყავი და ვადევნებდი თვალს, მაგრამ ძალიან ბევრი ისეთი რამ დავინახე, რაც არასწორი და პროფესიულად გაუმართავია და, ვფიქრობ, რომ ჩემი აზრი გამოვთქვა ამასთან დაკავშირებით”, - უთხრა გოგიჩაიშვილმა “მედიაჩეკერს”.

შეკითხვაზე, კონკრეტულად რას გულისხმობს, გვიპასუხა, რომ მისი დაკვირვებით, მაუწყებელში საზოგადოების ხმა არასაკმარისად ისმის და კრიტიკული და ოპოზიციური აზრი გაცილებით მეტად არის წარმოჩენილი, ვიდრე სახელისუფლებო:

“პირველ რიგში, ყველაზე მნიშვნელოვანია, ჩემი აზრით, რომ საზოგადოების ხმა არასაკმარისად ისმის. თუ ვინმე პროტესტს გამოთქვამს, ქუჩაში დაწვება თუ ბანერს გამოიტანს საპროტესტოს, მაშინ მოხვდება, სხვა მხრივ, ძირითადად ოპოზიციონერები ლაპარაკობენ. მათი აზრი ისმის და ჩვეულებრივი ადამიანების აზრი, მათ შორის, ვთქვათ, აჭარის მცხოვრებლების, რომლებსაც გარკვეული დაფასება და მიღწევები აქვთ თავის სფეროში, არ ჩანს. ჩემი აზრით, საზოგადოებრივი მაუწყებელი სწორედ იმას ნიშნავს, რომ საზოგადოების აზრი უნდა ისმოდეს.

კრიტიკა ხელისუფლების მისამართით ჭარბად არის. გაცილებით მეტად არის წარმოჩენილი კრიტიკული და ოპოზიციური აზრი, ვიდრე სახელისუფლებო პოზიციის გამომხატველი. ოპოზიციის, ოპოზიციური პარტიების, ოპოზიციურად განწყობილი არასამთავრობო ორგანიზაციების, ცალკეული ექსპერტების აზრი უფრო ფართოდ არის წარმოჩენილი და მრავლად, ვიდრე ხელისუფლების წარმომადგენლების”, - ამბობს აკაკი გოგიჩაიშვილი და აზუსტებს, რომ მისი აზრით, მაუწყებლის საინფორმაციო პოლიტიკას სჭირდება დაბალანსება: “დაბალანსებული არა ხელისუფლების ქების კუთხით, არამედ ადამიანების კუთხით, ჩვეულებრივი ადამიანების აზრი არასაკმარისად ჩანს. გავიგე, რომ ოპოზიციას ეს აზრი აქვს და იმიტომ აქვს, რომ ოპოზიციაა, გავიგე რომ ხელისუფლებას ეს აზრი აქვს, იმიტომ რომ ხელისუფლებაა, მაგრამ საზოგადოება როგორ ხედავს ამ ყველაფერს, ეს არასაკმარისადაა წარმოჩენილი. შესაბამისად, ბალანსზე როცა ვსაუბრობ, აი, ამ ნაწილის გაძლიერების საჭიროებას ვხედავ, ვიდრე ვთქვათ, ის, რომ ოპოზიციური აზრი აკლია ან სახელისუფლებო აზრი არასაკმარისადაა წარმოჩენილი”.

შეკითხვაზე, როგორ აფასებს იმ პროცესებს, რაც ბოლო პერიოდში მაუწყებელში ხდება, მათ შორის, კრიტიკულად განწყობილი თანამშრომლების ჩამოცილებას სარედაქციო პოლიტიკიდან, გოგიჩაიშვილი გვპასუხობს, რომ ბოლო პერიოდში მაუწყებელში მიმდინარე მოვლენებმა არასწორი და მახინჯი ფორმა მიიღო. არხიდან ჟურნალისტების გათავისუფლებას გოგიჩაიშვილი სარედაქციო დისციპლინის დარღვევის შედეგად აფასებს:

“30 წელი მიმუშავია მედიაში, მათ შორის უცხოურ მედიაში და ყველგან არსებობს შიდა სარედაქციო დისციპლინა. შეიძლება შენ გადაწყვეტილებას არ ეთანხმები, მათ შორის ყოველდღიურ დონეზე, კამათობ, ცდილობ დაუმტკიცო, მაგრამ საბოლოო ჯამში, გადაწყვეტილებას მაინც შენი ზემდგომი, რედაქტორი იღებს. თუ ვთქვათ, ჟურნალისტი არ დაემორჩილა რედაქტორის გადაწყვეტილებას და ყველამ ისე გააკეთა, როგორც სურს და მიაჩნია საჭიროდ, სრული ანარქია იქნება. ამდენად, მე ვფიქრობ, რომ ძალიან ჯანსაღი იყო, თუ იყო ის კრიტიკული შეფასებები, გარჩევები და ა.შ., მაგრამ, როდესაც ქუჩაში გამოვიდა და მიიღო სრულიად უხეში და არასწორი ფორმა, მაშინ უკვე მიუღებელი გახდა ჩემთვის. არც ერთ მხარეს უნდა დაეშვა ეს და არც მეორეს, რომ ვთქვათ, გუშინ კოლეგები ერთმანეთს ხელებს უქნევდნენ და ყველას დასანახად რაღაცებს ამბობდნენ. მაგალითად მე, როგორც გვერდით მდგომს, ხშირად არ მესმოდა რა ხდებოდა. ურთიერთობების გარჩევამდე მივიდა საქმე და ეს იყო, ჩემი აზრით, მახინჯი ფორმა”.

მთავარი საინფორმაციო გამოშვების რედაქტორის პოზიციაზე აკაკი გოგიჩაიშვილი ფირუზ ბოლქვაძეს ანაცვლებს. გოგოჩაიშვილისთვის რედაქტორობის შეთავაზება დროში ემთხვევა აჭრის მაუწყებლის მიერ „მთავარი არხის“ ჟურნალისტის გიორგი გაბუნიას ლიკვიდაციის მზადების საქმის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში არგაშუქებას. კავშირშია თუ არა ეს ფაქტი მთავარი საინფორმაციო გამოშვების რედაქტორის გათავისუფლებასთან, გადამოწმება თავად ფირუზ ბოლქვაძესთან ვცადეთ, თუმცა მან რედაქტორის პოზიციიდან გათავისუფლებაზე საუბარი საერთოდ არ ისურვა და გვითხრა, რომ “ეს არის შიდა სამუშაო გადაწყვეტილებები და ამ თემაზე კომენტარს არ გააკეთებს”.

ფირუზ ბოლქვაძის დანიშვნამდე აჭარის მაუწყებლის მთავარი საინფორმაციო გამოშვების რედაქტორად აკაკი გოგიჩაიშვილის ცოლი ნინო ხაჟომია დაინიშნა. მან ამ პოზიციაზე მაია მერკვილაძე ჩაანაცვლა, რომელიც, მაუწყებლის დირექტორმა გიორგი კოხრეიძემ რადიოში არსებითად განსხვავებულ პოზიციაზე გადაიყვანა. ნინო ხაჟომიამ დანიშვნიდან ოთხ დღეში პირადი განცხადების საფუძველზე დაკავებული პოზიცია დატოვა. მოგვიანებით, ხაჟომია აჭარის მაუწყებელში ახალი ამბების რედაქციის ხელმძღვანელად დაინიშნა.

გიორგი კოხრეიძის დირექტორად დანიშვნის შემდეგ აჭარის ტელევიზიის არაერთ თანამშრომელს შეეხო ცვლილებები. ბოლო ერთი წლის განმავლობაში მაუწყებლის ჟურნალისტების მხარდასაჭერად და დირექტორის გადადგომის მოთხოვნით არაერთი აქცია გაიმართა. მაუწყებელში მიმდინარე მოვლენებს კრიტიკულად აფასებენ გავლენიანი ორგანიზაციებიც. თითქმის ერთი თვეა დირექტორის იმპიჩმენტს ითხოვს აჭარის სამეურვეო საბჭოს წევრი გია ქარცივაძე.

საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს განცხადებით, საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრების შესარჩევი კონკურსი პროცედურული დარღვევებით მიმდინარეობს. ორგანიზაცია პარლამენტს მოუწოდებს სამეურვეო საბჭოს წევრების შერჩევა შეაჩეროს და კონკურსის მიმდინარეობა კანონთან შესაბამისობაში მოიყვანოს.

საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს განცხადებით, მეურვეების შესარჩევმა კომისიამ პარლამენტს 3 ვაკანტურ ადგილზე 8 კანდიდატურა წარუდგინა მაშინ, როცა პარლამენტის რეგლამენტის თანახმად, პარლამენტს „ასარჩევზე, სულ ცოტა, სამჯერ მეტი კანდიდატურა“ უნდა წარედგინა, ანუ, ამ შემთხვევაში, არანაკლებ 9.

შეგახსენებთ, რომ პარლამენტის მიერ გამოცხადებული კონკურსი მიზნად სამეურვეო საბჭოს სამი ახალი წევრის შერჩევას ისახავს. სამეურვეო საბჭოში სამი წევრის ადგილი მას შემდეგ გახდა ვაკანტური, რაც გია იაკობაშვილს, ქეთევან მსხილაძეს და ნინია კაკაბაძეს უფლებამოსილების ვადა ამოეწურათ. აღნიშნულ სამ ვაკანტურ პოზიციაზე ერთი კანდიდატი პარლამენტს შესარჩევად უმრავლესობამ უნდა წარუდგინოს, ორი კი - უმრავლესობის მიღმა დარჩენილმა პარლამენტის წევრთა არანაკლებ ერთმა მეოთხედმა. მათ მიერ შერჩეული კანდიდატები კი შემდეგ პარლამენტმა კენჭისყრით უნდა დაამტკიცოს.

"შესარჩევი კონკურსის გასაუბრების ეტაპზე სულ 9 კანდიდატურა მონაწილეობდა, ხოლო გასაუბრებაზე 8 მათგანი გამოცხადდა. კანდიდატების არასაკმარისი რაოდენობის მიუხედავად, შესარჩევმა კომისიამ პარლამენტს 8 პირის სია წარუდგინა.

პარლამენტი დღეს, 29 ივნისს, აპირებს, კენჭი უყაროს მეურვეების არჩევის საკითხს. პარლამენტის რეგლამენტის თანახმად, პარლამენტის თავმჯდომარე გამოსცემს სამეურვეო საბჭოს წევრების შესარჩევი კონკურსის გამოცხადების შესახებ ბრძანებას, პარლამენტი ამტკიცებს საკონკურსო კომისიის შემადგენლობას და კომისიის მიერ წარდგენილი კანდიდატურებიდან სამეურვეო საბჭოს წევრად არჩევის შესახებ საბოლოო გადაწყვეტილებასაც პარლამენტი კანონით განსაზღვრული კვოტების შესაბამისად იღებს.

არსებულ ვითარებაში მოვუწოდებთ პარლამენტს, შეაჩეროს სამეურვეო საბჭოს წევრების შერჩევა და კანონთან შესაბამისობაში მოიყვანოს კონკურსის მიმდინარეობა", - ვკითხულობთ საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს განცხადებაში. 

აქვე შეგახსენებთ, 9-წევრიანმა შესარჩევმა კომისიამ, გასაუბრებების შედეგად პარლამენტს შემდეგი რვა კანდიდატი წარუდგინა:

1. ზაზა აბაშიძე - 9 ხმით
2. თამარ ამაშუკელი - 8 ხმით (1-მა თავი შეიკავა)
3. ნათია კაპანაძე - 8 ხმით (1-მა თავი შეიკავა)
4. გია მურღულია - 7 ხმით (2 უარყოფითი)
5. ბონდო მძინარაშვილი - 6 ხმით ( 3 უარყოფითი)
6. დოდო შონავა - 7 ხმით (2 უარყოფითი)
7. კონსტანტინე ჩლაიძე - 5 ხმით (3 უარყოფითი, 1-მა თავი შეიკავა)
8. ზაურ ხალილოვი - 9 ხმით

ონლაინ გამოცემა "ნეტგაზეთის" ინფორმაციით, ამ რვა კანდიდატიდან, საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს სამ ვაკანტურ პოზიციაზე მმართველი გუნდი გია მურღულიას კანდიდატურას წარადგენს, ოპოზიცია და დამოუკიდებელი დეპუტატები კი, დოდო შონავას, ზაზა აბაშიძესა და ბონდო მძინარაშვილს.

ავტორიტეტული საერთაშორისო ორგანიზაციები ცალსახად ეწინააღმდეგებიან დეზინფორმაციის ნაცვლად ტერმინ “Fake News”-ის (“ე.წ. ყალბი ინფორმაციის”) გამოყენებას. ისინი მიიჩნევენ, რომ ეს ტერმინი, ერთის მხრივ, ოქსიმორონია, ვინაიდან “ინფორმაცია” ეწოდება გადამოწმებულ და დადასტურებულ ამბავს, ხოლო თუ ის გადაუმოწმებულია და ყალბია, არ შეიძლება მოიხსენიებოდეს “ინფორმაციად”. მეორეს მხრივ, ტერმინი “Fake News” ჟურნალისტების დისკრედიტაციას ემსახურება.

ჟურნალისტებისა და ავტორიტეტული მედიაორგანიზაციების დისკრედიტაციის მიზნით ყველაზე აქტიურად ამ ტერმინს აშშ-ის პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი იყენებს. შესაბამისად, ამომრჩეველთან კომუნიკაციისთვის მან ტრადიციული მედია სოციალურით ჩაანაცვლა, მაგალითად, ტვიტერით. თუმცა ბოლო პერიოდში ამ მიმართულებით გაურთულდა საქმე, ვინაიდან დეზინფორმაციასთან ბრძოლაში აქტიურად ჩაერთო თავად ტვიტერი, რომელმაც ტრამპის რამდენიმე ტვიტს მიანიჭა “მანიპულაციის” აღნიშვნა.

დეზინფორმაცია რომ უმნიშვნელოვანესი პრობლემაა და მასთან ბრძოლაც აუცილებელი, ეს საკამათო საკითხი არ არის, თუმცა მნიშვნელოვანია ბრძოლის მეთოდები.

“მე თვითრეგულირების ზომების მჯერა. “ფეიკ ნიუსი” ცუდი რამეა, მაგრამ ჩემი აზრით, სიმართლის სამინისტროც, ასევე, ცუდია”, - ეს განცხადება ევროპარლამენტარ ანდრუს ანსიპს ეკუთვნის, რომელიც მანამდე ევროკომისის ვიცე-პრეზიდენტი იყო ერთიანი ციფრული ბაზრის საკითხებში.

დღეს საქართველოში ხელისუფლების ცალკეული წარმომადგენლები და მათი მხარდამჭერების ნაწილი აქტიურად მოითხოვს დეზინფორმაციასთან საკანონმდებლო ნორმების გამკაცრებით ბრძოლას, მაგალითაც, ცილისწამების კრიმინალიზაციას და სხვა ტიპის რეგულაციების შემოღებას, რომელიც მნიშვნელოვნად შეზღუდავს გამოხატვის თავისუფლებას და სუსტი დემოკრატიის ქვეყნებში ცენზურის მძლავრ იარაღად შეიძლება იქნას გამოყენებული. ამ საფრთხეების გათვალისწინებით, სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლები აქტიურად ეწინააღმდეგებიან მსგავსი ნაბიჯების გადადგმისკენ მიმართულ ნებისმიერ მცდელობას ხელისუფლების მხრიდან.

მედიის მხრიდან დეზინფორმაციის წარმოების მხილების საუკეთესო გზაა თვითრეგულირების მექანიზმების გამოყენება. საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველი პრინციპი მოითხოვს ჟურნალისტის მხრიდან ზუსტი ფაქტების გადაცემას. შესაბამისად, ნებისმიერ მოქალაქეს შეუძლია მიმართოს ქარტიის საბჭოს განცხადებით ნებისმიერი ჟურნალისტის წინააღმდეგ, თუკი აქვთ განცდა ან შესაბამისი ცნობები იმაზე, რომ ამ ჟურნალისტმა არ დაიცვა სიზუსტის პრინციპი.

ოპონენტები მიიჩნევენ, რომ ქარტია არაეფექტური მექანიზმია, რადგან მას არ აქვს სანქცირების ანუ სასჯელის დაკისრების მექანიზმი, ვინაიდან ის თვითრეგულირების ორგანოა. თუმცა თვითრეგულირების მთელი არსი სწორედ იმაში მდგომარეობს, რომ ის იცავს როგორც მედიას, ისე მის აუდიტორიას. მედიის მთავარი ძალა არის იმაში, თუ რამდენად ენდობა მას საზოგადოება. ხოლო საზოგადოების ნდობას პირველ რიგში არყევს სწორედ კომპეტენტური თვითრეგულირების ორგანოების გადაწყვეტილებები, რომ ამა თუ იმ მედიამ პატივი არ სცა საზოგადოების უფლებას, მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია, ან განზრახ დაამახინჯა ფაქტები, ან ხელი შეუწყო ნებისმიერი ფორმით ადამიანების დისკრიმინაციას და ა.შ. ეს შესაძლოა გრძელვადიანი, მაგრამ მედიაგარემოს გაჯანსაღების ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური გზაა.

სამწუხაროდ, საქართველოს ხელისუფლება ნაკლებად იყენებს ამ მეთოდს და მედიის საკუთარი არხების შექმნით ცდილობს “სიმართლის სამინისტროს” დამკვიდრებას.

პარალელურად, ტრამპის მეთოდების ერთგვარი კალკირებითა და სოციალური მედიის გამოყენებით ცდილობს კრიტიკულ მედიასთან “გამკლავებას” “ქართული ოცნების” გენერალური მდივანი და თბილისის მერი კახა კალაძე.

25 ივნისს კალაძემ ფეისბუკში თავის ოფიციალურ გვედზე გამოაქვეყნა ფოტო  რომელზეც გამოსახული იყო ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილი სამი ტელევიზიის ლოგო - ტელევიზიების სახელწოდებებზე დამატებული იყო სიტყვა “სიცრუე”, ხოლო ლოგოები წითლად იყო ჩამოღვენთილი, რომელიც საზოგადოების ნაწილმა აღიქვა ჩამოღვენთილ სისხლად, ხოლო თავად ხელისუფლების წარმომადგენლებმა განმარტეს, რომ ეს უბრალოდ ჩამოღვენთილი საღებავი იყო. ლოგოებს წინ უძღოდა წითლად გადახაზული წარწერა “Fake News”, ასევე, წითლად იყო გადახაზული სიტყვა “დეზინფორმაცია”. ამ ფოტოთი კალაძე აანონსებდა მის ლაივ ჩართავს ფეისბუკში. კალაძის თქმით, ეს იქნებოდა “სიმართლის მუშტი”, რომელიც ცხვირ-პირში მოხვდებოდა ყველას, “ვინც არასწორად იმოქმედებს”.

კალაძის ეს აქტივობა საზოგადოების ნაწილმა აღიქვა, როგორც ღია მუქარა კრიტიკულად განწყობილი ტელევიზიების მიმართ.

“მიგვაჩნია, რომ მაღალი პოლიტიკური თანამდებობის პირის მხრიდან კრიტიკული მედიასაშუალების მისამართით მსგავსი კამპანიის წარმოება არ შეესაბამება დემოკრატიული საზოგადოების მოლოდინებს. უხეშად ეწინააღმდეგება მაღალი თანამდებობის პირთა ეთიკურ ღირებულებებს და პრინციპებს. მით უფრო, როცა არსებობს რისკი წახალისდეს ჟურნალისტების მიმართ აგრესია, სიტყვიერი და ფიზიკური თავდასხმა, - ნათქვამია განცხადებაში, რომელიც კოალიციამ “მედიის ადვოკატირებისთვის” გაავრცელა.

ლაივის დასაწყისში “ქართული ოცნების” გენერალურმა მდივანმა და თბილისის მერმა აღნიშნა, რომ დეზინფორმაცია არის პოლიტიკური თუ ეკონომიკური ბრძოლის ერთ-ერთი მთავარი იარაღი და რომ “მეგასახელმწიფოებმა ღიად გამოაცხადეს ამ პრობლემის შესახებ და უმაღლეს დონეზე ხდება ამ მიმართულებით რესურსის მობილიზება”.

„ფეიკნიუსი“ არის, პირდაპირ ვიტყვი, ბოროტება და პოლიტიკურ იარაღად, განსაკუთრებით არჩევნების წინ მისმა გამოყენებამ საქართველოში კატასტროფულ მასშტაბებს მიაღწია. ჩვენ გადავწყვიტეთ ვიბრძოლოთ, დავიცვათ ჩვენი სიმართლე. ჩვენ არ დაგვიწყია ეს კონფრონტაცია, უბრალოდ ვებრძვით მედიის გამოყენებას ტყუილის პროპაგანდისტად.

ჩვენ ამ პროექტით ვიცავთ თითოეული კეთილსინდისიერი ჟურნალისტის პროფესიონალიზმს, ვიცავთ მუნიციპალიტეტის თითოეული თანამშრომელის შრომას, ვიცავთ მოქალაქეების განწყობას, დროს და ნერვებს. ელემენტარულად ვიცავთ სიმართლეს”, - განაცხადა კალაძემ.

მან ტელეკომპანია “მთავარი არხისა” და “ფორმულას” სიუჟეტები მიმოიხილა და ისინი ტყუილის გავრცელებაში დაადანაშაულა. სიუჟეტები შეეხებოდა თბილისის მერიის დაფინანსებულ პროექტებს, რომლებშიც დედაქალაქის მერი დადანაშაულებული იყო საბიუჯეტო სახსრების სავარაუდო კორუფციულ ხარჯვაში.

კალაძისა და მმართველი პარტიის ბრძოლა რომ რეალურად დეზინფორმაციასთან გამკლავება კი არა, კრიტიკულად განწყობილ მედიასთან კონფრონტაციაა, ამის არგუმენტად ბევრს სამართლიანად გაახსენდა ის ფაქტი, თუ როგორ წაშალა ფეისბუკმა “ქართულ ოცნებასთან” დაკავშირებული ასობით გვერდი და ანგარიში კოორდინირებული არააუთენტიკური ქცევისთვის, რომლებიც სწორედ საზოგადოების დეზინფორმირება ემსახურებოდნენ.

“დააბრუნეთ გაგდებული თანამშრომლები”, “ვითხოვთ ღირსეულ შრომით პირობებს” - ამ მოთხოვნებით აჭარის ტელევიზიის შენობის წინ ალტერნატიული პროფესიული გაერთიანების ორგანიზებული აქცია მიმდინარებს.

“მაუწყებელში თანამშრომლების დევნა გრძელდება. დევნის ობიექტები ალტერნატიული პროფკავშირების წევრები ხდებიან. მათი დევნის მიზეზები, ძირითადად, აბსურდულია და, ზოგჯერ - სასაცილოც. მაუწყებლის თანამშრომლებს დევნიან კრიტიკული პოზიციების გამო. მენეჯმენტის მავნებლურ პოლიტიკასთან შეუგუებლობა ხშირ შემთხვევაში სამსახურის დაკარგვის ტოლფასია.

მაუწყებელში მიმდინარე პროცესმა ასევე ნათლად აჩვენა მრჩეველთა საბჭოს წევრების რეალური სახე, რომელიც საზოგადოებრივი მაუწყებლის იდეის ნაცვლად, მმართველი პარტიის ინტერესებს ემსახურება.

თუ ასე გაგრძელდა და დაოკების, გაჩუმების, კითხვების დასმის აკრძალვისა თუ სხვა მავნებლური მცდელობების წინააღმდეგ არ ვიმოქმედეთ, მაუწყებელში გაჩერება სამარცხვინო იქნება. სამარცხვინო იქნება გაჩერება იქ, სადაც პროფესიულ ღირსებას ფასი არ აქვს და მხოლოდ მლიქვნელობა, მედროვეობა და კონფორმიზმი ფასდება. ჩვენ არ ვართ ასეთები. ღრმად გვწამს, რომ ასეთები უმცირესობაში არიან, როგორც მაუწყებლის შიგნით, ასევე - საზოგადოებაში. მთელი ამ დროის განმავლობაში ვგრძნობდით საზოგადოების მხარდაჭერას და მზაობას - დაეცვათ საკუთარი მაუწყებელი.

სწორედ ახლაა დრო, შევცვალოთ ის მავნე პრაქტიკა, რომელიც საზოგადოებრივ მაუწყებელს ხელისუფლების სამსახურში აყენებს. მაუწყებელი ჩვენი საერთო სივრცეა, შესაბამისად, ჩვენი დასაცავია სახელისუფლებო თუ კომერციული გავლენებისგან. ასეთი მაუწყებელი გვჭირდება ჩვენ, როგორც ჟურნალისტებს და თქვენ - საზოგადოების თითოეულ წევრს” - ნათქვამია აქციის ორგანიზატორების განცხადებაში

„ფორმულაზე“ ივლისიდან სხვადასხვა ფორმატის ექვსი ახალი გადაცემა იწყება. ინფორმაციას თავად ტელეკომპანია ავრცელებს.

“ფორმულას” ინფორმაციით, ერთ-ერთი ახალი პოლიტიკური ტოქშოუ, რომლის წამყვანიც ჟურნალისტი სალომე უგულავა იქნება, 17 საათზე საინფორმაციო გამოშვების შემდეგ დაიწყება და დღის მნიშვნელოვან თემებს სიღრმისეულად შეაჯამებს.

კიდევ ერთი ახალი გადაცემის წამყვანები „ჩემი ცოლის დაქალების“ სცენარისტი ქეთი დევდარიანი, ეროვნული ბანკის ყოფილი პრეზიდენტი გიორგი ქადაგიძე, ჟურნალისტი ნინია კაკაბაძე და “ფორმულას” გუნდის წევრი ლუკა ლიფონავა იქნებიან.

“ფორმულასთან” საუბრისას არხის გენერალური დირექტორი ზუკა გუმბარიძე ამბობს, რომ წამყვანები „ფართო კუთხით შეეცდებიან მოვლენებს დააკვირდნენ, დიდ სურათში რომ შევძლოთ იმ პრობლემების დანახვა, რაც გვაქვს".

ზუკა გუმბარიძის თქმით, არხს ასევე ემატება "ჰარდ-თოქ" ფორმატის ახალი პოლიტიკური ტოქშოუ „კონტექსტი“, რომელიც ირაკლი ტაბლიაშვილის საავტორო გადაცემა იქნება და ეთერში კვირაში ერთხელ გავა.

კიდევ ერთი ტოქშოუს, რომელიც ღამის ეთერში გავა, მსახიობი ანი ჩირაძე წაიყვანს. არხზე ახალ გადაცემას იწყებს მსახიობი ნიკა ქავთარაძეც.

ტელეკომპანია "ფორმულას" ეთერში გავა გადაცემა “პოლიტმეტრიც”, რომელსაც “TV პირველიდან” წამოსული ტელეწამყვანები, ნინო ჟიჟილაშვილი და ვახო სანაია წაიყვანენ.

---

ფოტო: "ფორმულა"