5 ივნისს, ქართული მედიასაშუალებების ნაწილმა გაავრცელა ინფორმაცია ჰოლანდიაში, ქალაქ არნემში, სექსუალური ძალადობის მსხვერპლი 17 წლის გოგოს, ნოა პოტჰოვენის ევთანაზიის მეშვეობით გარდაცვალების შესახებ. პოტჰოვენი სექსუალური შევიწროვების მსხვერპლი პირველად 11 წლის ასაკში გახდა. 14 წლის ასაკში კი ის ორმა მამაკაცმა გააუპატიურა. როგორც ქართულ ვებგვერდებზე გამოქვეყნებულ ნიუსებში ეწერა, გოგონამ ფაქტის შესახებ მშობლებს დაუმალა, თუმცა, მოგვიანებით მან ბიოგრაფიული წიგნიც გამოსცა ძალადობის, ანორექსიისა და დეპრესიის შესახებ.

გოგონას ევთანაზიით გარდაცვალების შესახებ, რომელიც 2002 წლიდან ჰოლანდიაში ლეგალურია, ინფორმაცია 4 ივნისს გავრცელდა საერთაშორისო მედიაში. ქართული მედიასაშუალებები ამბის გაშუქებისას სწორედ უცხოურ გამოცემებს, მათ შორის, The Daily Beast-ს, the Independent-სა და Euronews-ს ეყრდნობოდნენ. პოტჰოვენის გარდაცვალებას ევთანაზიის ეთიკურობაზე დისკუსია მოჰყვა სოციალურ ქსელებში მთელი მსოფლიოს მასშტაბით. მას შემდეგ, რაც ცნობილი გახდა, რომ სართაშორისო მედიების გავრცელებული ინფორმაცია გადაუმოწმებელ ინფორმაციას ეყრდნობოდა, არაქართულენოვანი გამოცემების ნაწილმა, მათ შორის ზემოთ მოყვანილმა წყაროებმა შეასწორეს თავიანთ გავრცელებულ ცნობებში. აღსანიშნავია, რომ სხვა საერთაშორისო მედიისგან განსხვავებით, ადგილობრივ, ჰოლანდიურ მედიას არ გაუვრცელებია ინფორმაცია, რომ პოტჰოვენის ევთანაზიის მეშვეობით სიკვდილის შესახებ. როგორც the Guardian-ი წერს, ფაქტობრივად, უცნობია თუ როგორ მოკვდა ახალგაზრდა. თუმცა, დაზუსტებით შეიძლება ითქვას, რომ მისი გარდაცვალების მიზეზი არ გამხდარა ევთანაზია ან რაიმე ტიპის ჩარევა სამედიცინო პერსონალის მიერ.

მოგვიანებით პოტჰოვენის ევთანაზიით გარდაცვალების ფაქტი უარყო როგორც სამედიცინო კლინიკამ, რომელსაც ის 2017 წელს დაუკავშირდა ევთანაზიის პროცედურის ჩასატარებლად, ისე თავად გოგონას მშობლებმა. „ჩვენ ნოა პოტჰოვენის მშობლები ღრმად ვართ დამწუხრებულები ჩვენი გოგონას ნოას გარდაცვალების გამო ნოამ აირჩია რომ შეეწყვიტა საკვებისა და სასმლის მიღება. გვსურს ხაზი გავუსვათ, რომ სწორედ ეს გახლდათ მისი გარდაცვალების მიზეზი და ის მოკვდა გასულ კვირას ჩვენი თანდასწრებით. ყველას ვთხოვთ ჩენი პირადი ცხოვრების პატივისცემას, რათა ოჯახმა შეძლოს იგლოვოს ის,“ - აღნიშნული იყო განცხადებაში, რომელიც ჰოლანდიურმა გამოცემა De Gelderlander-მა.

აღსანიშნავია, რომ ქართული მედიასაშუალებების დიდ ნაწილს არ გაუსწორებია თავიანთ ვებგვერდებზე გამოქვეყნებული მცდარი და დაუზუსტებელი ინფორმაცია.

ყალბი ამბების გარეშე მაისის თვეს არ ჩაუვლია. თუმცა, გასული თვეებისგან განსხვავებით, მაისში გავრცელებული ე.წ. Fake News-ების თემატიკა სულ სხვადასხვა იყო და უმეტესად, არც მიმდინარე მოვლენებთან ჰქონდა რაიმე კავშირი.

თვის ყველაზე პოპულარული ყალბი ეხებოდა ზუგდიდში “ქართული ოფისზე” თითქოსდა მეხის დაცემას. ამბავი 2 მაისს თავდაპირველად სოციალური ქსელის მომხმარებელმა გაავრცელა. ფეისბუკის პირად გვერდზე ორგანიზაცია „თავისუფალი ზონის“ წევრი მარიამ ბაშარულმა გამოქვეყნა ვიდეო, სადაც ოფისის სიახლოვეს მობილიზებული სამაშველო ჯგუფი ჩანდა, ის ამტკიცებდა, რომ “ქართული ოცნების” ოფისს მეხი დაეცა.

მიუხედავად იმისა, რომ ვიდეოში არც ალმოდებული ოფისი ჩანდა, არც მეხის ჩამოვარდნის ფაქტი და სოციალური ქსელის მომხმარებლის გარდა, ამბავს არც სხვა წყარო ადასტურებდა, დაუზუსტებელი ინფორმაცია გადამოწმების გარეშე ნამდვილ ამბად გამოაქვეყნეს გვერდებმა newsreport.ge, akhalitaoba.ge, tzona.ge, paqtebi.ge, newposts.ge, resonancedaily.com, itar.ge, unipress.ge, guriismoambe.com, readtime.ge, iposti.ge, sportmix.geაღნიშნული გვერდები, სათაურშივე მტკიცებით ფორმაში წერდნენ, რომ ზუგდიდში მდებარე „ოცნების“ საარჩევნო შტაბს მეხი დაეცა. ზოგი გვერდი იმასაც იუწყებოდა, რომ „ოცნებას მეუფე იობის წყევლამ უწია“, ზოგი კი წერდა, რომ „მეხმა ზუგდიდში თავისი არჩევანი უკვე გააკეთა“.

შედეგად, დაუდასტურებელი ამბავი ვირუსულად გავრცელდა სხვადასხვა საიტებზე და სოციალურ ქსელში. ამბავს მალევე გამოეხმაურა „ქართული ოცნების“ საარჩევნო შტაბის პრესსამსახურის უფროსი პაატა ლაგვილავა. მისი ინფორმაციით, მეხი საერთოდ არ ჩამოვარდნილა და „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობისა“ და „ქართული ოცნების“ოფისებს შორის მდებარე ბოძზე მოკლე ჩართვა მოხდა.

7-8 მაისს სხვადასხვა საიტებსა და სოციალურ ქსელში გავრცელდა ყალბი ინფორმაცია, თითქოს 91 წლის ფრანგი მონაზონი, პარიზის ღვთისმშობლის ტაძრის აღდგენაში წვლილის შესატანად, ქალიშვილობას აუქციონზე ყიდდა.

ინფორმაციის წყარო სატირული გამოცემა „Wold News Daily Report“ იყო, რომელიც მხოლოდ სატირულ კონტენტს ქმნის და მათ მიერ გავრცელებული ამბები სინამდვილეს არ შეესაბამება, რაც არც ერთ ქვემოთ ჩამოთვლილ გამოცემას არ მიუთითებია.

22 მაისს 7 თვის შვილის განზრახ მკვლელობის ბრალდებით არასრულწლოვანი დააკავეს. მალევე შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გაავრცელა განცხადება, რომ ბრალდებული დანაშაულს აღიარებდა. თუმცა, მეორე დღეს, 23 მაისს მდგომარეობა შეიცვალა. ბრალდებულის ადვოკატმა განაცხადა, რომ არასრულწლოვანი დუმილის უფლებას იყენებს, რაც არ ნიშნავს იმას, რომ იგი დანაშაულს აღიარებს.

აღაიანში მომხდარი ტრაგედია ორი დღის განმავლობაში მაუწყებლების და ონლაინ მედიის მთავარი თემა იყო. ზოგიერთმა გამოცემამ 22 მაისს დღის განმავლობაში ამბის გაშუქებას 15-ზე მეტი ახალი ამბავი მიუძღვნა. მიუხედავად იმისა, რომ სასამართლოს ოფიციალური ვერდიქტის გამოცხადებამდე, ბრალდებულს უდანაშაულობის პრეზუმფცია იცავს, მედიამ ამბის სენსაციურ ჭრილში გაშუქებით, არასრულწლოვნის იდენტიფიცირებით და არასაჭირო, პირადი ცხოვრების დეტალების გასაჯაროვებით, სასამართლოს განაჩენის დადგომამდე, ბრალდებული ერთადერთ დამნაშავედ შერაცხა.

მომხდარის გაშუქება

თავდაპირველად, ცნობილი გახდა, რომ ტრაგედია კასპის რაიონის სოფელ აღაიანში მოხდა და ბრალდებული მშობელი 16 წლის იყო. მოგვიანებით კი მედია ალაპარაკდა დანაშაულის ჩადენის სავარაუდო მოტივებზე.

ჟურნალისტები მომხდარის მიზეზს ეძებდნენ მეზობლებთან, ოჯახის ახლობლებთან და მათზე დაყრდნობით ნელ-ნელა ამჟღავნებდნენ პირადი ცხოვრების ისეთ დეტალებს, რასაც არანაირი კავშირში არ ჰქონდა მომხდართან. მძიმე ემოციურ მდგომარეობაში მყოფი ადამიანების კომენტარებს, ვარაუდებს, შეფასებებს, დადასტურებულ ფაქტად სთავაზობდნენ მკითხველს.

მედიამ არ შეაფასა ის რისკი, რასაც ბრალდებულის შესახებ მსგავსი ინფორმაციების გავრცელება გამოიწვევდა. ღვივდებოდა საზოგადოების ინტერესი მომხდარის მიმართ, მედია კი ნაბიჯ-ნაბიჯ, ირიბად ახდენდა არასრულწლოვნის იდენტიფიცირებას. შედეგად, კმაყოფილდებოდა საზოგადოების ცნობისმოყვარეობა და არა საზოგადოებრივი ინტერესი.

ბრალდებული არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება

ეთიკური ჟურნალისტიკის სახელმძღვანელოები ხაზგასმით მიუთითებენ მედიებს, რომ მსგავსი საკითხების გაშუქებისას განსაკუთრებული სიფრთხილე მართებთ და დაუშვებელია კრიმინალურ ისტორიებში მონაწილე, დაზარალებული, ბრალდებული და მსჯავრდებული არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება.

მიუხედავად იმისა, რომ მთელი დღის განმავლობაში სხვადასხვა ფორმით, ირიბად ხდებოდა არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება, პირველ დღეს ფართო აუდიტორიისთვის მაინც უცნობი იყო ბრალდებულის სახელი და გვარი. მომხდარის გასაჯაროვებიდან დაახლოებით 15 საათის შემდეგ კი, ერთ-ერთმა გამოცემამ ცალკე ახალ ამბად დაწერა და მკითხველს „ექსკლუზიურად“ აცნობა 7 თვის ბავშვის მკვლელობაში ბრალდებულის სახელი და გვარი. მოხდა არასრულწლოვნის პირდაპირი იდენტიფიცირება.

ონლაინ გამოცემების ნაწილმა მომხდარიდან მალევე ბრალდებულის ფოტოები გამოაქვეყნა და აჩვენა საზოგადოებას მისი სახე.

საზოგადოებრივი ინტერესი თუ საზოგადოებრივი ცნობისმოყვარეობა

გამოცემების ნაწილმა მომხდარის გაშუქებისას, პრობლემის ჩვენების ნაცვლად პირველ რიგში „დამნაშავე დედის“ ძიება დაიწყო. მკითხველის ყურადღების მიქცევას გამოცემები არასრულწლოვნის ფოტოების გასაჯაროებით და სენსაციური სათაურებით ცდილობდნენ. გარდაცვლილის ახლობლების ემოციურ ფონზე გაკეთებულ კომენტარებსა და არასრულწლოვნის მიმართ გაჟღერებულ ყველაზე მძიმე ბრალდებებს სათაურში ციტირებდნენ და თითოეულის კომენტარს ახალ ამბად სთავაზობდნენ მკითხველს.

მედიასაშუალებების ნაწილის მთავარი აქცენტი არ ყოფილა არასრულწლოვნის ქორწინებასა თუ პოსტნატალურ პრობლემაზე მსჯელობა, არ განუხილავთ, რას შეიძლება მიყვანა არასრულწლოვანი ამ ქმედებამდე, არ უმსჯელია ხომ არ არის ბრალდებული თავადაც მსხვერპლი. ამის ნაცვლად ისინი ფოკუსს აკეთებდნენ იმაზე, თუ რას ამბობდა გარდაცვლილი ბავშვის ბაბუა, მამიდა და რა ვერსიები ჰქონდა სამეზობლოს… შედეგად, დაუდასტურებელი ინფორმაცია და ბრალდებულის პირადი ცხოვრების არასაჭირო დეტალები ვირუსულად გავრცელდა სოციალურ ქსელში, რასაც საზოგადოების აგრესია და სიძულვილის ენის შემცველი, სექსისტური დისკუსია მოჰყვა.

„ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელებამ შეიძლება გამოიწვიოს აგრესია საზოგადოებაში როგორც მის, ისე მისი ახლობლების მიმართ. შესაბამისად, მედიას უნდა ესმოდეს ის რისკი, რასაც რასაც ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელება გამოიწვევს“ - ვკითხულობთ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში.

როგორ უნდა გააშუქოს მედიამ მსგავსი შემთხვევები

ეთიკური ჟურნალისტიკის მიხედვით, მსგავსი მძიმე საკითხების გაშუქებისას, მედია უნდა ფოკუსირდეს არა კონკრეტულ შემთხვევაზე, არამედ პრობლემაზე ფართო კონტექსტში. ქარტიის მიერ შემუშავებული სახელმძღვანელო წესები კი მიუთითებს მედიებს, რომ უბედური შემთხვევების, ტრაგედიების, ძალადობის გაშუქებისას უნდა მოხდეს ბალანსის დაცვა საზოგადოებრივ ინტერესსა და ეთიკურ გაშუქებას შორის.

„როდესაც საქმის გარემოებები რთულია, საჯარო ინტერესი კი მაღალი, ამბის მეორეხარისხოვანი დეტალების გაშუქების ვნება ქმნის რეალურ საფრთხეს შეიქმნას ბრალდებულების და მათი ახლობლების „დევნის“ პრეცენდენტი, რისი თავიდან აცილებაც შეიძლება მხოლოდ ძირითადი, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი, გადამოწმებული ფაქტების გაშუქებით, რაც ამცირებს სპეკულაციებისა და საზოგადოებაში მცდარი შეხედულებების შექმნის საშიშროებას.“ - ვკითხულობთ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში.

ამავე სახელმძღვანელოს მიხედვით, კრიმინალური ფაქტის გაშუქების დროს, ეთიკის სტანდარტების დარღვევის უფრო დიდ რისკი არსებობს ახალი ამბების მომზადებისას. განსაკუთრებით საფრთხილოა კრიმინალური შემთხვევის ახალ ამბად გაშუქება, როდესაც საქმე ეხება არასრულწლოვანს.

„როდესაც ფაქტი ახალი მომხდარია, ემოციური ფონი გამძაფრებულია და ხშირად ჟურნალისტები მისი ზეგავლენის ქვეშ ექცვიან. ჟურნალისტი უნდა შეეცადოს, შეინარჩუნოს ნეიტრალურ ტონი და არ მოექცეს ამბის მონაწილეთა ემოციური გავლენის ქვეშ.“

რაც შეეხება პირადი ცხოვრების დეტალების გასაჯაროების საკითხს, ჟურნალისტის მიერ პირის პირად ცხოვრებაში შეჭრა გამართლებულია მხოლოდ მაშინ, როდესაც მოპოვებული ინფორმაციის მიმართ არსებობს საჯარო ინტერესი. ამასთანავე, მედია უნდა დაფიქრდეს, რა უარყოფითი შედეგები შეიძლება მოჰყვეს პირის პირად ცხოვრებაზე ინფორმაციის გამოქვეყნებას და დეტალების გასაჯაროებით დაკმაყოფილებული საჯარო ინტერესი გადაწონის თუ არა მისთვის მიყენებულ ზიანს. უნდა გაიაზროს, პირადი ცხოვრების შესახებ ინფორმაციის გავრცელება ხომ არ გამოიწვევს პირის სტიგმატიზებას, თემიდან გარიყვას, დისკრიმინაციას.

22 მაისს მედიის საშუალებით გავრცელდა ინფორმაცია, რომ კასპის რაიონში 16 წლის არასრულწლოვანი დედა 7 თვის შვილის გაგუდვის გამო დააკავეს. ამბავი დღის მთავარი თემაა როგორც მაუწყებლებისთვის, ისე ონლაინ გამოცემებისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ მომხდარიდან მხოლოდ რამდენიმე საათია გასული, სხვადასხვა ონლაინ გამოცემების გვერდებზე და სოციალურ ქსელში ვირუსულად ვრცელდება არასრულწლოვნის ფოტოები, დაუდასტურებელი ინფორმაცია დანაშაულის ჩადენის მოტივზე და პირადი ცხოვრების დეტალები, რომელიც კავშირში არ არის მომხდართან.

ეთიკური ჟურნალისტიკის სახელმძღვანელო წესების მიხედვით, ასეთ დროს მნიშვნელოვანი აქცენტი უნდა გაკეთდეს პრობლემაზე, იმ გარემოებებზე, რაც ასეთ ტრაგედიას იწვევს და ნაკლებად ფოკუსირდეს მედია კონკრეტულ პირთა პირად ცხოვრებაზე.

ბავშვთა საკითხების გაშუქების წესების მიხედვით დაუშვებელია ბრალდებული არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება. აქ იგულისხმება ვინაობის როგორც პირდაპირ, ისე ირიბად გამჟღავნება. გარდა ამისა, მედიამ თავი უნდა შეიკავოს დაზარალებულის, ბრალდებულის და შემთხვევასთან დაკავშირებული სხვა პირთა ცხოვრებიდან ისეთი დეტალების გასაჯაროვებისგან, რომელიც საქმესთან კავშირში არ არის.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის  პირადი ცხოვრების გაშუქების სახელმძღვანელო წესების თანახმად,  მნიშვნელოვანია ჟურნალისტმა გაანალიზოს:

• ამ დეტალების გარეშე შეძლებთ თუ არა პრობლემის სრულყოფილად წარმოჩენა?
• რა დამატებით ინფორმაციას იძლევა მასალა?
• რა ზიანს მიიღებს პირი მისი პირადი ინფორმაციის გამოქვეყნებით?
• გამოქვეყნებით დაკმაყოფილებული საჯარო ინტერესი გადაწონის თუ არა პირისთვის მიყენებულ ზიანს?
• რა ალტერნატიული ხერხები არსებობს ამბის გასაშუქებლად?

ამავე რეკომენდაციების თანახმად, მსგავსი საკითხების გაშუქებისას, მედიამ უნდა გაითვალისწინოს მოსალოდნელი საფრთხე, უარყოფითი შედეგები და ამბის გაშუქებამდე, დაფიქრდეს, რა ზიანის მომტანი შესაძლოა იყოს მსგავსი დეტალების გასაჯაროება.

გარდა ამისა, როდესაც არსებობს მძიმე ემოციური ფონი დაუდასტურებელი ინფორმაციის გავრცელება განსაკუთრებით რისკის შემცველია. ეს ხელს უწყობს სპეკულაციებს და შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.

15 მაისს ქარელში 16 წლის მოზარდი სავარაუდოდ, სუიციდის შედეგად გარდაიცვალა. აღნიშნული შემთხვევა მალევე მოექცა ონლაინმედიის ფოკუსში. გამოცემების ნაწილმა ამბავი სენსაციურ ჭრილში გააშუქა, გამოაქვეყნა გარდაცვლილის ფოტოები, მკითხველს მოუყვა სუიციდის სავარაუდო მიზეზი, მეთოდი და სხვა არასაჭირო დეტალები.

15-17 მაისის პერიოდში ამბავი სენსაციურად გააშუქეს გვერდებმა: primetime.ge, cyc.ge, dianews.ge, resonancedaily.com, sarkenews.ge, progressnews.ge, presa.ge, kvira.ge, paqtebi.ge, mshoblebi.ge. თითოეულ მასალაში ამბის მთავარი ფოკუსი არა პრობლემის გაშუქება, არამედ კონკრეტული ტრაგედიის სენსაციურობა იყო. გამოცემები მყვირალა სათაურებით ცდილობდნენ მკითხველის ყურადღების მიქცევას.

სუიციდის შემთხვევების გაშუქება განსაკუთრებით საფრთხილოა მაშინ, როდესაც საქმე არასრულწლოვანს ეხება. სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში აღნიშნულია, რომ ისეთი სენსიტიური თემის გაშუქებისას, როგორიც სუიციდია, მნიშვნელოვანია არა კონკრეტულ შემთხვევაზე, არამედ ზოგადად პრობლემაზე ფოკუსირება.

ეთიკის ქარტიის სახელმძღვანელო ხაზგასმით მიუთითებს მედიებს, რომ მოერიდონ სუიციდის რომანტიზებას, შემთხვევის ერთ მარტივ მიზეზამდე დაყვანას, გარდაცვლილის ფოტოების და არასაჭირო დეტალების გასაჯაროებას. ქარტიის რეკომენდაციით, მედიამ უნდა შესთავაზოს აუდიტორიას ინფორმაცია იმ სერვისების შესახებ, რომელიც მძიმე მდგომარეობაში მყოფ ადამიანებს და სუიციდის მსხვერპლთა ოჯახის წევრებს ეხმარება.

16 მაისს ზუგდიდში ავტოსაგზაო შემთხვევა მოხდა, რის შედეგადაც სკოლის დამამთავრებელი კლასის მოსწავლეები დაშავდნენ. მომხდარი ახალ ამბად გაავრცელა ონლაინ გამოცემების ნაწილმა და ტექსტს დაურთო სოციალურ ქსელში, სხვადასხვა მომხმარებლის მიერ გავრცელებული ფოტოები, რომლებზეც ახლო ხედით ჩანდნენ დაშავებული ადამიანები.

სკოლის დამტავრებისას, “ბოლო ზარის” დღეს, ავტოსაგზაო შემთხვევები ხშირად ხდება და ცხადია, მედია ამ თემით უნდა დაინტერესდეს, თუმცა, იმ ფოტოებს, რომლებიც ამ კონკრეტულ შემთხვევაში სტატიებს დაურთეს, არანაირი დამატებითი ინფორმაციული ღირებულება არ აქვს, აუდიტორიისა და რა თქმა უნდა, დაშავებულის ახლობლებისთვის კი მძიმე სანახავია.

ასეთი ფოტოები არაერთ საიტზე იძებნება, მათ შორის: newposts.ge, dianews.ge, resonancedaily.com, news.coa.ge, paqtebi.ge, progressnews.ge (რომელთაც “მედიაჩეკერი” შეგნებულად არ უთითებს ბმულებს).

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირადი ცხოვრების გაშუქების სახელმძღვანელოში აღნიშნულია, რომ საჯარო ინტერესსა და უბედურ შემთხვევებში მონაწილე პირთა პირადი ცხოვრების შესახებ ინფორმაციის გამჟაღვნებას შორის მედიამ უნდა მოახერხოს ბალანსის დაცვა.

• დაშავებულთა, ტანჯვასა და შოკში მყოფ ადამიანთა ახლო ხედით ჩვენება გამართლებულია მაშინ, თუკი ეს წარმოაჩენს მომხდარის მასშტაბს, საჭიროა კონტექსტის საჩვენებლად და ინფორმაციის სრულად გადმოსაცემად
• მედიამ უნდა იფიქროს იმაზეც, რეტრავმირებას გამოიწვევს თუ არა შემზარავი გამოსახულების მრავალჯერადად ჩვენება. ეცადეთ, მინიმუმამდე შეამციროთ გარდაცვლილთა ახლობლების და გადარჩენილთა რეტრავმირება.

კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელოში კი ხაზგასმით აღნიშნულია, რომ მედია სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს ისეთი ვიზუალური მასალის ჩვენებას, რომელზეც ასახულია ადამიანთა ტრაგედია და ტანჯვა. ასევე, მიზანშეწონილი არ არის დაზარალებულის, გვამისა ან დასახიჩრებული სხეულის, სისხლისა და სხვა მსგავსი სცენების ჩვენება მნიშვნელოვანი სარედაქციო დასაბუთების გარეშე. მათი გადაღება უნდა მოხდეს მხოლოდ გარკვეული მანძილიდან, რათა შეუძლებელი იყოს დაზარალებულის იდენტიფიცირება.

16 მაისს, სამაუწყებლო მედიისა და ონლაინ გამოცემების ნაწილმა, დაუფარავად აჩვენა ფიზიკური და სექსუალური ძალადობის სავარაუდო მსხვერპლი არასრულწლოვანი, რომელიც პრესკონფერენციაზე, კამერების წინ, სავარაუდო ძალადობის დეტალებს იხსენებდა. არასრულწლოვანი ამბობს, რომ ოქტომბერში, მაშინ როდესაც იგი დააკავეს ქურდობის ბრალდებით, სამართალდამცველებმა ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს და გაუპატიურებით დაემუქრნენ.

მედიების ნაწილმა, ოდნავ მოგვიანებით, თავდაპირველად გამოქვეყნებული მასალები შეასწორა და არასრულწლოვნის სახე დაფარა, თუმცა, ნაწილზე მისი იდენტიფიცირება ისევ შესაძლებელია. 

აღსანიშნავია, რომ ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც ამ არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება მოხდა. იგივე ფაქტს ჰქონდა ადგილი მიმდინარე წლის 8 მარტს.

მიუხედავად იმისა, რომ არასრულწლოვანი კამერების წინ ღიად საუბრობდა, მედიას მაინც არ უნდა მოეხდინა მისი იდენტიფიცირება - არც ვინაობა უნდა დაესახელებინა და არც ღიად ეჩვენებინა. ბავშვთა საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში აღნიშნულია, რომ ნებისმიერი ფორმის ძალადობის შემთხვევაში არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება, როგორც პირდაპირი, ისე ირიბი, დაუშვებელია, იმის მიუხედავად ბავშვი მოძალადის როლშია, მსხვერპლის თუ მოწმის.

სახელმძღვანელო ამბობს, რომ თემისადმი როგორი მაღალი საჯარო ინტერესიც არ უნდა იყოს, მედიამ უპირატესი მნიშვნელობა ბავშვის ინტერესებს უნდა მიანიჭოს და არ მოამზადოს ისეთი მასალა, რომელიც საზიანო იქნება მისთვის, ან შესაძლოა მისი სტიგმატიზება გამოიწვიოს.

სახელმძღვანელო წესების მიხედვით, ბავშვის დაფარვა უპირობოდ აუცილებელია როდესაც ის არის:

✔  ძალადობის/დანაშაულის მსხვერპლი;
✔  რაიმე ფორმით არის დაკავშირებული სექსუალურ ძალადობასთან. მედია განსაკუთრებული ყურადღებით უნდა მოეკიდოს ამგვარი შემთხვევების გაშუქებას.

ამავე დოკუმენტში ნათქვამია, რომ მშობლის ან მეურვის თანხმობა არ ათავისუფლებს ჟურნალისტს პასუხიმგებლობისგან თავად გადაწყვიტოს რამდენად სწორი იქნება არასრუწლოვნის ფოტოს 9ან ვიდეოს) გამოქვეყნება.

“მან თავად უნდა შეაფასოს ის ნეგატიური შედეგები, რაც შეიძლება ბავშვის იდენტიფიცირებას მოჰყვეს. ზოგჯერ მშობლები ნაკლები ინფორმაციის, განათლების თუ უბრალოდ მძიმე ემოციური მდგომარეობის გამო, ვერ იაზრებენ, რა საფრთხეების მომტანია მასალაში ბავშვის იდენტიფიცირება”, - ვკითხულობთ სახელმძღვანელოს წესებში.

12 მაისს ტელეკომპანია „იმედის“ გადაცემა „იმედის კვირაში“ მალხაზ მაჩალიკაშვილის შესახებ გავიდა სიუჟეტი სათაურით „ტერორიზმი თუ შურისძიების სურვილი - რას გეგმავდა და რას ედავებიან მალხაზ მაჩალიკაშვილს“. მასალას წინ უძღოდა 7 მაისს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ გავრცელებული აუდიო ჩანაწერი, თითქოს მალხაზ მაჩალიკაშვილი ტერორისტულ აქტს გეგმავდა. “იმედის” სიუჟეტში   გამოყენებული კადრებით, საარქივო მასალებითა და ჟურნალისტის ტექსტით მალხაზ მაჩალიკაშვილი წარმოჩენილი იყო როგორც პოტენციური ტერორისტი და რეალური საფრთხე საზოგადოებისთვის.

სიუჟეტი დაიწყო 2018 წლის 31 მაისს, პარლამენტის შენობის წინ მიმდინარე საპროტესტო აქციაზე მალხაზ მაჩალიკაშვილის განცხადებით (რომელსაც იგი ემოციურს უწოდებს), სადაც იგი ამბობდა, რომ სუს-ში თავის აფეთქება ჰქონდა განზრახული. ამგვარი, ემოციური განცხადებები მასალის ავტორმა მაყურებელს არაერთხელ შესთავაზა. 

გარდა ამისა, სიუჟეტის ავტორი ხშირად იყენებდა ისეთ სიტყვებსა და ფრაზებს, როგორიცაა: ფაქტია, გასაკვირი არ არის, უცნაურია - რაც მაყურებელს უქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ ის ინფორმაცია, რასაც ჟურნალისტი ამგვარ სიტყვებით აღწერდა, უკვე დამდგარი, ან დადასტურებული ფაქტი იყო.

„მალხაზ მაჩალიკაშვილის ემოციური მდგომარეობა რომ ხშირად უკონტროლოა, ეს ბევრჯერ ნახეთ. თუმცა, არც ესაა გასაკვირი. ერთ წელზე მეტია, შვილის გარდაცვალების გამო, პასუხს ითხოვს. მაგრამ ისიც ფაქტია, რომ ემოციიდან დანაშაულამდე იმაზე ვართ დამოკიდებული, გააკონტროლებს თუ არა საკუთარ საკუთარ სურვილებს, ან შეუშლის თუ არა ხელს მას სახელმწიფო უსაფრთხოება დანაშაულებრივი განზრახვების აღსრულებაში”, - ამბობს ჟურნალისტი და სიუჟეტის მიმდინარეობისას მაყურებელს კიდევ არაერთხელ ახსენებს, რომ ადამიანების უსაფრთხოება მაჩალიკაშვილის ემოციურ მდგომარეობასა და თვითკონტროლის უნარზეა დამოკიდებული. მაგალითად, „რთულია განცდა, დამოკიდებული იყო იმაზე, როდის ვეღარ მოერევა თავს ამ განცხადებების ავტორი, როცა ღიად საუბრობს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში თავის აფეთქებასა და კონკრეტული ადამიანების განადგურებაზე“.

ამავე მასალაში ავტორი ამბობს, რომ დედოფლისწყაროს მუნიციპალიტეტის სოფელ ზემო მაჩხაანში სუსის უფროსის ყოფილი მოადგილის სოსო გოგაშვილის მამის საფლავი დანაშაულისთვის საკმაოდ მოსახერხებელ ადგილასაა, რაც ასევე ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ დანაშაული ნამდვილად იგეგმებოდა. ადგილის შესაბამისობას იგი მხოლოდ ტყის სიახლოვით ხსნის, თუმცა, ვინ ან რა ადასტურებს ამას, მასალაში არ ჩანს.

სიუჟეტის დასასრულს ჟურნალისტი ისევ მტკიცებით ფორმაში ამბობს, რომ სუს-ის დამსახურებით, ქვეყანა ტერორისტულ აქტებსა და საერთაშორისო დონეზე სახიფათო ქვეყნის სტატუსს გადაურჩა.

თემირლან მაჩალიკაშვილის და მისი ოჯახის ტერორისტულ დაჯგუფებასთან კავშირის შესახებ მაყურებელმა მოისმინა მხოლოდ  გამოძიების ვერსია და მაჩალიკაშვილის საწინააღმდეგოდ საქმეში არსებული მტკიცებულებები - დნმ-ის კვალი ხელყუმბარაზე, სატელეფონო ანძების ამონაწერი, თემირლან მაჩალიკაშვილის მიმოწერა უცნობთან და ვიდეოკადრები, რომლებიც მის ჩატაევთან კავშირზე და მისი მხრიდან ტერორისტული დაჯგუფების მხარდაჭერაზე ამცნობდა მაყურებელს. ასევე, ჟურნალისტმა ყურადღება გაამახვილა მაჩალიკაშვილისა და ჩატაევის ოჯახების ნათესაურ კავშირზეც .

თემირლან მაჩალიკაშვილისა და მისი ოჯახის მიმართ გაცხადებულ მძიმე ბრალდებებზე (კავშირი ტერორისტებთან),  მაყურებელმა ოჯახისა და ადვოკატისგან პასუხი ვერ მოისმინა. ისინი მხოლოდ იმ ნაწილში სცემდნენ კითხვებს პასუხს, არის თუ არა  მალხაზ მაჩალიკაშვილი ტერორისტული აქტის ჩამდენი (ოჯახთან დაკავშირებული ბოლო ბრალდება). 

მასალაში არ იყო წარმოდგენილი დამოუკიდებელი იურისტი და ანც სხვა კომპეტენტური რესპონდენტი, რომელიც მაყურებელს მიაწვდიდა არგუმენტირებულ ინფორმაციას იმის შესახებ, რეალურად შეიცავდა თუ არა ტერორისტული აქტის ორგანიზების ნიშნებს სუს-ის მიერ გამოქვეყნებული ჩანაწერი და რეალურად არის თუ არა საზოგადოებისთვის საფრთხე მალხაზ მაჩალიკაშვილი, რა შთაბეჭდილებაც სიუჟეტმა დატოვა.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭომ,  საქმეზე - "ჩაიხანა" ნინუცა კახნიაურის წინააღმდეგ, პრეცედენტული გადაწყვეტილება მიიღო და მე-11, პლაგიატის პრინციპის დარღვევა დაადგინა.  აღნიშნულ საქმეზე გადაწყვეტილება დღეს,  15 მაისს გამოქვეყნდა.

⇒  რას ეხებოდა დავა

საქმე ეხებოდა მედია პლატფორმა "ჩაიხანას" დავას საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის წინააღმდეგ. „ჩაიხანა“ პირველი არხის გადაცემა „ახალ კვირას“ მასალის პლაგიატში ადანაშაულებდა.

უფრო კონკრეტულად, 2019 წლის 4 იანვარს მედია პლატფორმა Chai Khana-ს ვებგვერდზე გამოქვეყნდა ვიდეომასალა სახელწოდებით “გოგონა მზის ჩასვლის მხარიდან”. ვიდეო ისტორია სოფელ გუმბათის მასწავლებელზე ია ძირკვაძეზეა. 2019 წლის 27 იანვარს კი პირველი არხის ეთერში გავიდა სიუჟეტი სახელწოდებით “გოგონა მზის ჩასვლის სოფლიდან“, რომელიც ამავე გმირზეა.

მედია პლატფორმა „ჩაიხანას“ ხელმძღვანელობამ მიიჩნია, რომ პირველ არხზე გაშვებული სიუჟეტის ავტორებმა ქარტიის მე-11 პრინციპი   დაარღვიეს და საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაში იჩივლა. 

 

              ქარტიის მე-11 პრინციპი:  „ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ 
              დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედება - პლაგიატი“.

 

"ჩაიხანას" საჩივარში ნათქვამი იყო, რომ პირველ არხზე გაშვებული სიუჟეტის სათაური Chai Khana-ს ვებგვერდზე განთავსებული ვიდეომასალის სათაურის იდენტური იყო, ისევე როგორც მსგავსი იყო სიუჟეტები თემატურად.  ამ დროს, კი "პირველ არხზე გაშვებულ სიუჟეტში ავტორები არ უთითებენ პირველწყაროს და არც Chai Khana-ზე განთავსებული ვიდეომასალის ავტორებს ახსენებენ“, - ვკითხულობთ განცხადებაში.

ქარტიის საბჭომ საქმე 28 მარტის სხდომაზე განიხილა. საქმის განხილვაში მხოლოდ „ჩაიხანას“ წარმომადგენლობა - მასალის ავტორი და გამოცემის მედია მენეჯერი მონაწილეობდნენ. საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან საბჭოს სხდომას არავინ დასწრებია. 

⇒  გარემოებები, რასაც საბჭომ ყურადღება მიაქცია

საქმის სირთულიდან გამომდინარე ქარტიის საბჭომ გადაწყვეტილება საბოლოოდ 2019 წლის 24 აპრილს მიიღო . როგორც გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილში ვკითხულობთ,  საბჭოს წევრებმა რამდენიმე გარემოებას მიაქციეს ყურადღება. 

სამოტივაციო ნაწილის მიხედვით, ქარტიის საბჭომ დაადგინა, რომ წალკიდან 20 კილომეტრის დაშორებით, სოფელ გუმბათში მცხოვრები ირა ძირკვაძე "ჩაიხანას" ჟურნალისტმა აღმოაჩინა და მასალა თავდაპირველად მან მოამზადა. მეტიც, ამ სიუჟეტიდან შეიტყო პირველი არხის ჟურნალისტმა გმირის შესახებ. ამ ფონზე კი, პირველი არხის, გადაცემა “ახალი კვირის” წამყვანმა სიუჟეტი წარადგინა ისე, თითქოს მათ აღმოაჩინეს გმირიც და თემაც.

---

„ვის წარმოგვიდგენს დღეს ნინუცა კახნიაური, ტაქსისტი მერიკო გვახსოვს, 15 წლის გიდი უშგულიდან გვახსოვს, გიგის ფორთოხლის წვენები, ეს რეპორტაჟები ყველაფერი გვახსოვს, თიკა დუღაშვილის ბიზნესად ქცეული სოფელი ესეც გვახსოვს, რეპორტაჟები მარტოხელა მამაზე და 90 წლის ელიკო მასწავლებელზე ხომ გვახსოვს და გვახსოვს, კიდევ ბევრი კარგი და საინტერესო ადამიანი გავიცანით ნინუცა კახნიაურის რეპორტაჟებიდან „ახალ კვირაში“ და ყოველ კვირას ძალიან მაინტერესებს ვინ იქნება მისი შემდეგი რეპორტაჟის გმირი, რომელსაც მთელი საქართველო გაიცნობს „ახალი კვირის“ ეთერით, ასეთი ადამიანები საბედნიეროდ ქვეყანაში ბევრია, ამჯერად ჩვენი ჟურნალისტი ნინუცა კახნიაური და ვახტანგ ლეკიაშვილი გასულ კვირაში წალკაში გაემგზავრნენ იმისთვის, რომ დღეს თქვენ გაიცნოთ, გოგონა მზის ჩასვლის სოფლიდან. 23 წლის ქართულის მასწავლებელი ირა, საოცრად ლაღი და ძალიან ახალგაზრდა პედაგოგია, რომელიც მშვენივრად თამაშობს ფეხბურთს მოსწავლეებთან ერთად და ბურთის ჩაწოდების პარალელურად, ინგლისურსაც ასწავლის ბავშვებს, მაშ ასე, ამჯერად ახალ კვირაში, თქვენ გაიცნობთ გოგონას მზის ჩასვლის სოფლიდან“.

---

"ეთიკური ჟურნალისტიკის მიზნებისათვის
პლაგიატი შეიძლება დადგინდეს
თუ სახეზეა სხვა ჟურნალისტის შრომის/
ძალისხმევის უგულვებელყოფა, 
განსაკუთრებით მაშინ,
როცა ასეთი უგულვებელყოფა ხდება
ისეთი მედიასაშუალების მიერ,
რომელსაც როგორც აუდიტორია,
ისე ტექნიკურ - მატერიალური
შესაძლებლობები უფრო მეტი აქვს"

---

4 მაისს “შაბათის კურიერის” ერთ-ერთი სიუჟეტი ბათუმში არასრულწლოვან ბიჭებზე 51 წლის მამაკაცის მხრიდან სექსუალურ ძალადობას ეხებოდა. მასალიდან გავიგეთ, რომ სექსუალური ძალადობის ხასიათის დანაშაული სკოლის მანდატურებმა აღმოაჩინეს და პოლიციას აცნობეს.

ამავე სიუჟეტიდან გამოიკვეთა, რომ ბრალდებული ფსიქიკურად შეურაცხადია და დროებით მის წინააღმდეგ სისხლის სამართლებრივი დევნა შეწყდა და მას 18 თვის გატარება ხონის ფსიქიატრიულშ მოუწევს. ამის შემდეგ კი, თუ მისი ფსიქიკური მდგომარეობა ნორმაში იქნება, საქმის წარმოებას პროკურატურა ისევ გააგრძელებს.

მიუხედავად იმისა, რომ სიუჟეტში თავად სექსუალურ ძალადობაში ბრალდებულის სახე დაფარულია და არ ჩანს, ის მისი ოჯახის წევრების სახით ირიბად მაინც იდენტიფიცირებულია, შესაბამისად მისი ამოცნობა გარკვეული წრის ადმიანებისთვის მაინც შესაძლებელია, რაც მიზანშეწონილი არ არის. მომხდარით გაღიზიანებული და შეშფოთებული ადამიანისთვის, ის შესაძლოა, შურისძიების ობიექტად იქცეს და მის მიმართ რაიმე მართლსაწინააღმდეგო ღონისძიების გატარება გადაწყვიტოს. შესაბამისად, მსგავსი თემის გაშუქების დროს, განსაკუთრებული სიფრთხილეა საჭირო, რომ მედია, უნებლიეთ, აღნიშნული ქმედების პროვოცირების იარაღად არ იქცეს.

7-8 მაისს სხვადასხვა საიტებსა და სოციალურ ქსელში ვირუსულად გავრცელებული ინფორმაცია, თითქოს 91 წლის ფრანგი მონაზონი, პარიზის ღვთისმშობლის ტაძრის აღდგენაში წვლილის შესატანად,  ქალიშვილობას აუქციონზე ყიდის - ყალბია.

გამოგონილი ამბავი თავდაპირველად droni.ge-მ გაავრცელა. საიტი არ აკონკრეტებს ინფორმაციის წყაროს, თუმცა წერს, რომ ამ სტატიას უცხოურ გამოცემაზე დაყრდნობით აქვეყნებს. Droni.ge-ს სტატიას ამ დროისთვის ფეისბუკზე 3 500-მდე გაზიარება აქვს.

7 მაისს, droni.ge-ს სტატიის გამოქვეყნებიდან დაახლოებით ერთი საათის შემდეგ, იმავე შინაარსის მასალა გამოაქვეყნა primetime.ge-მ. საიტი წერდა, თითქოს მონაზონმა ანტუანეტა დე-ბასილმა, რომელიც 16 წლის ასაკიდან დომენიკის მონასტერში ცხოვრობს, მიიღო გადაწყვეტილება, რომ აუქციონზე გაყიდოს ქალიშვილობა და ამ გზით შეიტანოს წვლილი დამწვარი ნოტრ-დამის აღდგენაში.  

სტატიის ავტორმა ინფორმაციის წყაროდ გამოცემა „Wold News Daily Report“ მიუთითა, თუმცა არსად აღუნიშნავს, რომ გამოცემა მხოლოდ სატირულ კონტენტს ქმნის და მათ მიერ გავრცელებული ამბები სინამდვილეს არ შეესაბამება.

იდენტური შინაარსის ყალბი ინფორმაცია გაავრცელეს შემდეგმა გვერდებმაც: newposts.ge, readtime.ge, digest.pia.ge, itar.ge, sportn.ge, ipost.ge, geonewss.com, news.coa.ge, geoniusebi.ge .  საიტების ნაწილი, primetime.ge-ს სტატიას დაეყრდნო, ნაწილმა კი მასალას ინფორმაციის წყარო საერთოდ არ მიუთითა. Droni.ge-ს და sportn.ge-ის სტატიები ფეისბუკზე გააზიარეს cyc.ge და itv.ge გვერდებმაც.

ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როცა droni.ge სატირული გამოცემის მიერ გამოგონილ სტატიებს ნამდვილ ამბად სთავაზობს მკითხველს. „მედიაჩეკერმა“ მსგავსი ფაქტი რამდენჯერმე გამოავლინა

სოციალურ და ონლაინ მედიაში აპრილის თვეში, გასული თვეებისგან განსხვავებით, რელიგურ თემატიკასთან დაკავშირებული ამბებით მანიპულირება ჭარბობდა. სხვადასხვა გამოცემებისთვის არაზუსტი და ყალბი ამბების გავრცელების ინსპირაცია ძირითადად, მიმდინარე მოვლენები იყო. 15 აპრილს, საფრანგეთში, პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარში გაჩენილი ხანძარი, აღდგომის კვირაში ნაპოვნი უძველესი ბიბლია და დავით-გარეჯთან დაკავშირებით არსებული კონფლიქტი - ამ მოვლენებთან დაკავშირებით გამოცემები დაუდასტურებელ, ყალბ ინფორმაციებს ნამდვილ ამბად ავრცელებდნენ და მყვირალა სათაურებით ცდილობდნენ მკითხველზე მანიპულირებას.

რელიგური თემით მანიპულირება 15 აპრილს, პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარში გაჩენილი ხანძრით დაიწყო. ნოტრ-დამის ხანძარი, რამდენიმე დღის განმავლობაში, მსოფლიო მედიის ერთ-ერთი მთავარი თემა იყო და, შესაბამისად, სოციალური მედიაც ხანძრის ამსახველი კადრებით იყო მოცული. თემის აქტუალურობიდან გამომდინარე, სოციალურ ქსელში ვირუსულად ვრცელდებოდა ფოტო/ვიდეო მანიპულაციები. მათ შორის ყველაზე სახიფათო ქსენოფობიური შინაარსის მასალები იყო. სხვადასხვა საიტებზე ვრცელდებოდა ფოტოები, რომლებზეც ალმოდებული ტაძრის ფონზე გადაღებული ორი უცნობი, მოღიმარი კაცი ჩანდა. გამოცემები წერდნენ, რომ უცნობები ნოტრ-დამის დაწვით გახარებული მუსლიმები იყვნენ.  

იმავე მიზნით, სხვადასხვა საიტებმა გაავრცელეს ფოტოასლებიც, რომლებზეც ჩანდა ხანძრის ვიდეოზე უცნობი პირების მიერ გამოხატული სიცილის ემოციები. გამოცემები წერდნენ, თითქოს მუსლიმები ალმოდებული ტაძრის ვიდეოებზე სიცილის ემოციის დართვით თავიანთ ემოციებს გამოხატავდნენ. სინამდვილეში კი, შეუძლებელი იყო ცალსახად იმის მტკიცება, რომ სიცილის ემოციების გამომხატველი ადამიანები მუსლიმები იყვნენ და ნოტრ-დამის დაწვას ზეიმობდნენ.

28 აპრილს მართმადიდებელმა ქრისტიანებმა აღდგომის დღესასწაული იზეიმეს. 22 აპრილიდან, ეგრეთ წოდებული „ვნების კვირის“ დასაწყისიდან, სხვადასხვა საიტებზე ვრცელდებოდა დაუდასტურებელი ინფორმაცია უძველესი ბიბლიის პოვნის შესახებ. გამოცემეები იუწყებოდნენ, რომ 1500 წლის ბიბლიის თანახმად, იესო ღვთის ძე არ ყოფილა, ეჭვქვეშ აყენებდნენ ქრისტეს ჯვარცმასაც და წერდნენ, რომ სენსაციურმა აღმოჩენამ შესაძლოა ქრისტიანების შეხედულება რწმენაზე შეცვალოს.

აღსანიშნავია, რომ არცერთ მასალას არ აქვს მითითებული ინფორმაციის წყარო. ასევე, ამბის ნამდვილობას ეჭვქვეშ აყენებს ისიც, რომ 1500 წლის ბიბლიის პოვნის შესახებ ინფორმაცია 2013 წლიდან მოყოლებული ყოველ წელს ახალ ამბად ვრცელდება სხვადასხვა ქართულ თუ უცხოურ საიტებზე. მაგალითად, იდენტური ინფორმაცია სხვადასხვა ინტერპრეტაციით intermedia.ge-ს ახალ ამბად გამოქვეყნებული აქვს ორჯერ - 2016 და 2019 წელს. გამოცემები რიგ შემთხვევაში მხოლოდ ბიბლიის აღმოჩენის შესახებ, რიგ შემთხვევაში კი მის შინაარსზეც წერენ.

25 აპრილს მედიით გავრცელდა ინფორმაცია, რომ აზერბაიჯანელმა მესაზღვრეებმა უდაბნოს მონასტერთან მისასვლელი გზა ჩაკეტეს და სასულიერო პირებს თავისუფლად გადაადგილების საშუალება აღარ ჰქონდათ. იმავე დღეს სოციალურ ქსელში გამოჩნდა მანიპულაციური მასალები. „როგორ გაიყიდა დავით-გარეჯი“, „დავით გარეჯი წაგვართვეს!!!“, „ზურაბიშვილი დათანხმდა აზერბაიჯანული მხარისთვის დავით გარეჯის ტერიტორიის გადაცემას“, "დავით გარეჯი გაყიდეს!" მსგავსი სენსაციური სათაურებით სხვადასხვა საიტები და ფეისბუკ გვერდები სოციალურ ქსელში ძველ სტატიებს აზიარებდნენ.

მაგალითად, 25 აპრილს, სწორედ მაშინ, როცა მონასტერთან მისასვლელი გზის ჩაკეტვის შესახებ გავრცელდა ინფორმაცია, websport.ge-მ ახალ ამბად გამოაქვეყნა 2019 წლის 27 თებერვლის მასალა. სტატიის სათაური მკითხველს აუწყებდა, თითქოს საქართველოს პრეზიდენტი აზერბაიჯანული მხარისთვის დავით გარეჯის ტერიტორიის გადაცემას დათანხმდა. სინამდვილეში, მასალა ეფუძნებოდა „თავისუფალი საქართველოს“ თავმჯდომარის მოადგილის, თენგიზ ომანიძის მოსაზრებას.

„გავრცელდა ინფორმაცია, რომ სალომე ზურაბიშვილმა პრეზიდენტ ალიევთან შეხვედრის დროს ბაქოში, განაცხადა თანხმობა საზღვრის დელიმიტაციაზე. ეს ნიშნავს, რომ სალომე ზურაბიშვილი დათანხმდა აზერბაიჯანული მხარისთვის დავით გარეჯის ტერიტორიის გადაცემას“,- ამბობდა ომანიძე.

გამოცემებმა კი კონტექსტიდან ამოგლეჯილი ფრაზა სათაურად დააწერეს მასალას. იმავე გზით მანიპულირებდა მკითხველზე გამოცემა „ალია“, როდესაც პოლიტიკური გაერთიანება "ქართული დასის" თავმჯდომარე ჯონდი ბაღათურიას ფეისბუკ სტატუსი სენსაციური სათაურით ("დავით გარეჯი გაყიდეს!") გამოაქვეყნა.

 საიტმა timer.ge-მ კი 2017 წლის სტატია 2019 წლის 3 მაისს გააზიარა ფეისბუკზე. Geotimes.ge-იმ იდენტური სტატია 4 მაისს ახალ ამბად გამოაქვეყნა საიტზე. ორი წლის წინანდელი მასალის გამოქვეყნება მსგავსი სენსაციური სათაურით, რომელიც დავით-გარეჯის გაყიდვის შესახებ აუწყებს მკითხველს, ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ კრიტიკულ სიტუაციაში საიტები განზრახ მანიპულირებდნენ საზოგადოებაზე.