„ქართული ოცნების“ მთავრობის „შუცვლელი“, „მკაცრი“ და „ამავდროულად ცინიკური გამომეტყველების“ იუსტიციის მინისტრი თეა წულუკიანი და საპარლამენტო კომიტეტის დარბაზში მჯდომი „ანერვიულებული, თავის მართლების რეჟიმში მყოფი“ ომბუდსმენი ნინო ლომჯარია, რომელიც „ყველას სახალხო დამცველი არ არის“ - აღნიშნულ კონტექსტში წარმოაჩინა ტელეკომპანია „იმედმა“ 26 იანვარს გადაცემა „იმედის კვირაში“ სახალხო დამცველის ოფისისა და იუსტიციის მინისტრის აპარატს შორის გასულ კვირას განვითარებული მოვლენები.

თემის წარდგენისას წამყვანმა თქვა, რომ „მიმდინარე კვირის მთავარი პოლიტიკური პერსონა იუსტიციის მინისტრია, რომელიც სახალხო დამცველის ანგარიშის პირისპირ დადგა და ყველა შენიშვნას თუ ბრალდებას ღიად უპასუხა“. მანვე მაყურებელს ასეთი სურათი დაუხატა: „საპარლამენტო ტრიბუნასთან მკაცრი და ამავდროულად ცინიკური გამომეტყველებით მდგარი წულუკიანი და კომიტეტის დარბაზში მჯდომი, ანერვიულებული, თავის მართლების რეჟიმში მყოფი ლომჯარია. იუსტიციის მინისტრმა სახალხო დამცველს პირდაპირ უთხრა, რომ იგი ყველას დამცველი არ არის, იმის მიუხედავად, რომ ამას კანონი ავალდებულებს და დიდად არც პატიმრების მონახულებით იწონებს თავს“.

თემაზე მომზადებულ მასალა იმის შეხსენებით დაიწყო, რომ „იუსტიციის მინისტრი ერთადერთი იყო, ვინც წარდგენისას კოლეგების გვერდით ყველაზე ბოლოს დადგა და ერთადერთი, ვინც ბოლომდე დარჩა“ და რომ „ქართული ოცნების” ხელისუფლებაში თეა წულუკიანი ის გამონაკლისია, ვისაც სამთავრობო ცვლილებები არ შეხებია“. ჟურნალისტმა უწყების მიერ დადებითაც შესრულებული საქმიანობის ის ჩამონათვალიც გაგვაცნო, რომელსაც, როგორც თავადვე თქვა, წულუკიანი „განსაკუთრებით აღნიშნავს“.

ჟურნალისტმა პენიტენციურ სისტემაში გატარებული რეფორმებისთვის “ოცნების” მთავრობის მიმართ არც საქებარი სიტყვები დაიშურა, იქვე არც ყოფილი ხელისუფლების კრიტიკა გამორჩა და თქვა: „წამების, არაადამიანური მოპყრობის მსჯავრდებულისადმი ჰუმანური დამოკიდებულებით შეცვლა და თანამედროვე სტანდარტის საპატიმრო დაწესებულებების მოწყობა, სასჯელაღსრულების სისტემაში მთავარი მიღწევა და ოცნების ხელისუფლების ერთ-ერთი მთავარი განმასხვავებელი მახასიათებელია “ნაციონალური მოძრაობის” ხელისუფლებისგან“.

აღნიშნულის შემდეგ კი, იგი ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ მიუხედავად ყველაფრისა, სახალხო დამცველი მაინც ამბობს, რომ „კრიმინალური სუბკულტურის გავლენა ციხეში დღესაც პრობლემაა“. ომბუდსმენის საქმიანობის მიმართ სკეპტიკური განწყობის შესაქმნელად ჟურნალისტი იქვე აღნიშნავს, რომ „წულუკიანმა ლომჯარიას სასჯელაღსრულებით დაწესებულებაში 2018 წელს ოთხი, 2019-ში ნული ვიზიტი დაუთვალა“. სახალხო დამცველის კონკრეტულ პოლიტიკურ პარტიასთან აფილაციის მიზნით კი იქვე დასძინა: „სანაცვლოდ ომბუდსმენმა 2020 წლის ანგარიში მეორე დღესვე გახსნა და ე.წ. მატროსოვის ციხეში ვანო მერაბიშვილი, ირაკლი ოქრუაშვილი და კახაბერ ნაკანი მოინახულა“.

მაყურებლის მხრიდან საკითხთან მიმართებით კიდევ უფრო მეტი კითხვის ნიშნის გასაჩენად მასალაში იუსტიციის მინისტრის კომენტარსაც ვისმენთ, რომელიც ამბობს: „როდესაც სახალხო დამცველი ჩემი შენიშვნის შემდეგ გამოცხადდა არა უვადო პატიმრებთან, არა ბავშვებთან, არა ქალებთან, არამედ მივიდა იქ სადაც მივიდა, მე მაინც ვარ მადლიერი იმედს ვიტოვებ, რომ ეს არ იქნება ბოლო ვიზიტი“.

სახალხო დამცველის მხრიდან მისი პატიმრებთან კონფიდენციალური ვიზიტების გასაჯაროების გამო იუსტიციის სამინისტროს კრიტიკის საპასუხოდ, ჟურნალისტი ასევე იუსტიციის მინისტრის კომენტარს გვთავაზობს, რომელიც ამბობს, რომ საკითხის შესახებ მედიის მხრიდან დასმულ კითხვაზე პასუხის გაცემა მათი ვალდებულება იყო.

ჟურნალისტი იუსტიციის სამინისტროს მიერ პენიტენციურ დაწესებულებებში გაკეთებული ვიდეოჩანაწერის გასაჯაროების გამო ომბუდსმენის კიდევ ერთ კრიტიკასაც ეხმაურება და უწყების პოზიციის დაცვას ცდილობს. „პატიმრობის შესახებ კოდექსის 54-ე მუხლი მაღალი რისკის დაწესებულებებში ელექტრონულ ჩანაწერს უშვებს. ელექტრონული მეთვალყურეობით კი მხოლოდ შარშან 80-ზე მეტი სუიციდის მცდელობა აღიკვეთა. თეა წულუკიანი ამბობს, რომ გასაჯაროებული ჩანაწერები კანონიერი ვადით იყო შენახული, საზოგადოებამ კი უნდა იცოდეს რეალობა და ისიც, თუ რა ვითარებაში უწევთ რიგ შემთხვევებში მუშაობა პენიტენციური სისტემის თანამშრომლებს“, - ამბობს იგი.

სიუჟეტის მიწურულს, აქცენტი ომბუდსმენის აპარატის თანამშრომლის ციხეში ვიზიტის დროს ჩაცმულობაზეც კეთდება და ჟურნალისტი გვამცნობს, რომ თეა წულუკიანის თქმით, „ჩაცმულობა ომბუდსმენმა ჯერ მის თანამშრომლებს დაუწუნა, რომლებსაც ფორმები არ ჰქონდათ და სახელმწიფომ მხოლოდ 2019 წლის ბოლოს შეუძინა, ჯინსი კი მისი საპასუხო რეაქცია იყო“. „თუმცა ასეთი ჩაცმულობით ციხეში საქმიანი ვიზიტი მისთვის მოსაწონი მაინც არ არის“, - იქვე დასძენს ჟურნალისტი.

აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ გადაცემის წამყვანმა თემის წარდგენისას გვითხრა, რომ ჟურნალისტმა იუსტიციის მინისტრთან ექსკლუზიური ინტერვიუ ჩაწერა და ჩანდა, რომ ჟურნალისტს უწყების ხელმძღვანელის მიმართ კითხვების, მათ შორის, კრიტიკულის დასმის შესაძლებლობა ჰქონდა, როგორც მასალიდან ჩანს, იგი მხოლოდ შემდეგი კითხვებით შემოიფარგლა:

• განიხილება თუ არა თეა წულუკიანის კანდიდატურა პარლამენტის თავმჯდომარედ?
• არიან თუ არა დღეს ციხეში რეალურად ე.წ. მაყურებლები?
• ყავის დალევა უფრო მეტად არის ნდობაში შესვლის ფორმა თუ გამოყენება პატიმრის ნივთებისა?

თემის მსგავს კონტექსტი განხილვა, იუსტიციის მინისტრისთვის კომფორტული გარემოს შექმნა და მისთვის უწყების მიმართ საზოგადოებაში დაგროვებული არაერთი კრიტიკული კითხვის არდასმა, ასევე საზოგადოებისთვის ომბუდსმენის, როგორც „არა ყველას სახალხო დამცველის“ წარმოჩენა, ამასთან, მის პოლიტიკურ აფილაციებზე მინიშნება, ქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ სიუჟეტის მიზანი სახალხო დამცველის ოფისის დაკნინება და მისი დისკრედიტაცია და იუსტიციის სამინისტროს პოზიციის გამართლება იყო.

ჩინეთიდან ჩამოსულ ახალგაზრდა ქალს ვირუსი აქვს - მსგავსი ფორმულირების, პანიკის გამომწვევი სათაურებით, 28 იანვარს, შუადღეს, დაახლოებით ერთი საათის 15:00 -16:00 შუალედში, მედიასაშუალებების ნაწილმა და ე.წ. კლიქბაიტ საიტებმა ვირუსულად გაავრცელეს ამბავი იმის შესახებ, რომ ახალგაზრდა ქალს, რომელიც ჩინეთიდან დაბრუნდა, მაღალი ტემპერატურა აქვს.  ეს მაშინ, როდესაც ჩინეთში ვირუსის შემთხვევები დღითიდღე იზრდება და საქართველოს მოქალაქეებშიც  ვირუსის  მოსალოდნელი გავრცელების თემაზე გამძფრებული შიში და ემოციაა. 

ამბავი, თავდაპირველად, რეგიონულმა ტელეარხმა “გურჯაანი Tv-მ” გაავრცელა. ტელევიზიის ჟურნალისტი ჩართვაში ყვებოდა, რომ “გავრცელებული ინფორმაციით, ბაკურციხეში ჩინეთიდან ჩამოსულ ქალს აქვს ვირუსი და აღენიშნება ტემპერატურა”. აქვე იგი ამბობდა, რომ შეამოწმეს თუ არა ახალგაზრდა ქალი ჩამოსვლისას აეროპორტში, მათთვის უცნობია. (ეს იმდროს, როდესაც აეროპორტებში მგაზვრების შემოწმება რამდენიმე დღის წინ დაიწყო, ახალგაზრდა ქალი კი ჩინეთიდან 16 იანვარს დაბრუნდა და ამის შესახებაც ამავე მასალიდან ვიგებთ). ამავე ჩართვაში ჟურნალისტი ციტირებდა სოფლის ექიმის ნათქვამს, რომ ქალს აქვს მწვავე და არა მძიმე რესპირატორული ინფექცია და ეს საშიში არ არის. ექიმის კომენტარის შემდეგ, კი ჟურნალისტი პირდაპირ ჩინეთში გავრეცელებულ კორონავირუსზე იწყებდა საუბარს და ყვებოდა, რომ დაინფიცირებულთა რიცხვმა 4500-ს გადააჭარბა და ყველა შემთხვევა დადასტურებულია.

მიუხედავად იმისა, რომ თავად "გურჯაანი TV-ის" მიერ გავრცელებული ამ ამბის ინფორმაციული ღირებულება, მაშინ როცა, ეჭვიც კი არ არსებობს კორონავირუსზე, გაუგებარია, მასალა არ დარჩა მხოლოდ ამ მედიაში და მისი გამოქვეყნებიდან ერთ საათში საინფორმაციო სივრცესა და სოციალურ ქსელს ვირუსულად მოედო.

“მედიაჩეკერი” შეგნებულად არ ასახელებს იმ ონლაინმედიებსა და საიტებს, რომლებმაც ეს ინფორმაცია გაავრცელეს, მათ შორის, რამდენიმემ უფრო სენსაციური სათაურით, თითქოს გავრცელდა საქართველოში კორონავირუსი და არც ამ მასალების ბმულებს გთავაზობთ. თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმცია არ გაუვრცელებიათ მხოლოდ ვიზიტორებზე ორიენტირებულ საიტებს.

ამბის პირველწყაროს მსგავსად, არცერთ გამოცემას არ უცდია მკითხველისთვის დამატებითი ინფორმაცია მიეწოდებინა და თავი აერიდებინა სენსაციური და პანიკის გამომწვევი სათაურისთვის. შესაბამისად, მასალებს მოჰყვა კიდეც პანიკა მკითხველებში, რასაც მოწმობს სოციალურ ქსელში ამ მასალების კომენტარების ველში მკითხველების შეშინებული კომენტარები.

მომხმარებლების კომენტარები მხოლოდ შიშს არ გამოხატავს, მათი ნაწილი ქსენოფობიური და სიძულვილის ენის შემცველია, ადრესატები ჩინეთის მოქალაქეები არიან.

ამბის გავრცელებიდან მალევე, რამდენიმე გამოცემამ, მათ შორის, ნეტგაზეთმა გამოაქვეყნა დაავადებათა კონტროლის ცენტრის ხელმძღვანელის, ამირან გამყრელიძის განმარტება ბაკურციხის შემთხვევაზე. გამყრელიძის ინფორმაციით, ჩინეთიდან ჩამოსულ ახალგაზრდა ქალს ჩვეულებრივი რესპირატორული ინფექციის კლინიკური სურათი აქვს, ოჯახში იყო გრიპოზული ინფექცია და ქალსაც სავარაუდოდ აქედან შეხვდა. ამავდროულად, მან განმარტა, რომ ახალგაზრდა ქალი იყო სულ სხვა ქალაქში, რომელიც დაშორებულია ვუჰანიდან (სადაც ვირუსია გავრცელებული).

მიუხედავად გამყრელიძის ამ განმარტებისა, ბაკურციხეში ჩინეთიდან ჩამოსული ქალის ვირუსის შესახებ მასალები ამ დრომდე მაინც ვირუსულად ვრცელდება.

შეგახსენებთ, ბოლო დღეებია ყოელდღიურად იზრდება ჩინეთში კორონავირუსით დაავადებულთა რაოდენობა. ვირუსი, ცნობილი როგორც 2019-nCoV, პირველად ქალაქ ვუჰანში, დეკემბრის ბოლოს დაფიქსირდა. ვირუსის შემთხვევები გამოვლინდა ევროპის რამდენიმე ქვეყანაშიც. სხვადასხვა ქვეყნებმა ვირუსისგან თავის დასაცავად სპეციალური ზომები მიიღეს. სიფრთხილის მიზნით, გარკვეული ზომები მიიღეს საქართველოშიც, – აეროპორტში ჩამოსული მგაზვრები ვირუსზე მოწმდებიან, ჩინეთიდან კი საქართველოს მოქალაქეების ევაკუაცია იგეგმება.

26 იანვარს სოფელ ქვიშხეთთან ავტომობილი მტკვარში გადავარდა. ავარიის შედეგად, 5 მგზავრიდან 4 საავადმყოფოში მიყვანამდე გარდაიცვალა, ერთი დაშავებულის მდგომარეობა კი ამ დრომდე მძიმეა. ავარიის შესახებ ინფორმაცია მთელი დღის განმავლობაში ვრცელდებოდა სხვადასხვა მედიასაშუალებების გვერდებზე და სოციალურ ქსელში. გამოცემები ცდილობდნენ, რომ განახლებადი ინფორმაცია ოპერატიულად მიეწოდებინათ აუდიტორიისთვის. ამ მცდელობაში კი, მედიასაშუალებებმა ვირუსულად გაავრცელეს დაუდასტურებელი ინფორმაცია მსხვერპლის რაოდენობის შესახებ, ავარიის ადგილზე გადაღებული მძიმე კადრები და არასაჭირო დეტალები გარდაცვლილების შესახებ.

თავდაპირველად, ქვიშხეთში მომხდარი ავარიის შესახებ ინფორმაცია მედიაში დაახლოებით 16:00 საათზე გავრცელდა. მედიასაშუალებების ნაწილი წერდა, რომ ავარიის შედეგად 5 მგზავრი გარდაიცვალა და მათ შორის სამი ბავშვია. მოგვიანებით კი ცნობილი გახდა, რომ ავარიას 4 ადამიანი ემსხვერპლა, ერთი კი მძიმე მდგომარეობაში, საავადმყოფოშია გადაყვანილი. დაუდასტურებელი ინფორმაცია გაავრცელეს სხვადასხვა მედიასაშუალებებმა, მათ შორის საზოგადოებრივი მაუწყებლის “პირველმა არხმა”, “ნიუპოსტმა”, “პალიტრავიდეომ”, “ალიამ”, “დიანიუსმა”, “მეტრონომმა”, “რეზონანსმა”, “გურიისმოამბემ”.

ზემოთჩამოთვლილი მედიასაშუალებების ნაწილმა, მსხვერპლის რაოდენობის შესახებ პირველად გავრცელებული არაზუსტი ინფორმაცია მოგვიანებით ჩაასწორა ან საერთოდ წაშალა, ნაწილის ვებგვერდებზე კი ამ დრომდე იძებნება.

ავარიის შესახებ ინფორმაციის გავრცელებიდან მალევე, სოციალურ ქსელში და რამდენიმე მედიასაშუალების გვერდზე, გამოჩნდა შემთხვევის ამსახველი ფოტო და ვიდეო მასალები. გამოცემების ნაწილმა მომხმარებლების მიზიდვა სენსაციური სათაურებით სცადა და აუდიტორიას აცნობა, რომ ავარიის შემზარავ კადრებს სწორედ მათ საიტზე ნახავდნენ, ნაწილი კი მკითხველს აფრთხილებდა, რომ მათ მიერ გამოქვეყნებული ფოტო/ვიდეო მასალა შემზარავ, მძიმე კადრებს შეიცავდა. ტრაგედიის ამსახველი მძიმე ვიზუალური მასალა ამ დრომდე იძებნება “რუსთავი2-ის”, “მთავარი არხის”, “დიანიუსის”, “geoinformer-ის” და “რეზონანსის” გვერდებზე.

განსაკუთრებით მძიმე იყო "რუსთავი 2-ის" მიერ ფეიხბუკზე გამოქვეყნებული ვიდეომასალა. 

• იხილეთ ამ თემაზე:  "რუსთავი 2-მა" ავარიისას გარდაცვლილი ბავშვების მძიმე კადრები გაავრცელა

გამოცემებმა არ გაითვალისწინეს ის საფრთხეები, რასაც მსგავსი კონტენტის გამოქვეყნება შეიცავს. გაუგებარია, რა ინფორმაციული ღირებულების მატარებელი იყო აუდიტორიისთვის გარდაცვლილების მძიმე კადრების ჩვენება.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ შემუშავებულ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელოში აღნიშნულია, რომ მედია სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს ისეთი ვიზუალური მასალის ჩვენებას, რომელზეც ასახულია ადამიანთა ტრაგედია და ტანჯვა. მიზანშეწონილი არ არის დაზარალებულის, გვამისა ან დასახიჩრებული სხეულის, სისხლისა და სხვა მსგავსი სცენების ჩვენება მნიშვნელოვანი სარედაქციო დასაბუთების გარეშე. მათი გადაღება უნდა მოხდეს მხოლოდ გარკვეული მანძილიდან, რათა შეუძლებელი იყოს დაზარალებულის იდენტიფიცირება. გარდა ამისა, მედიამ უნდა იფიქროს იმ პოტენციური ტრავმაზე, რომელიც შესაძლოა მძიმე კადრების ჩვენებამ მიაყენოს მსხვერპლის ახლობლებს.

არაზუსტი ინფორმაციებისა და შემზარავი კადრების გავრცელების შემდეგ, ავარიაში გარდაცვლილების შესახებ არასაჭირო დეტალების გასაჯაროების ახალი ტალღა დაიწყო. გამოცემები აქვეყნებდნენ გარდაცვლილი ბავშვების ფოტოებს, ოჯახის წევრების სახელებს და გვარებს, წერდნენ დაღუპული კაცის ასაკის, პროფესიის, სამუშაო ადგილის შესახებ, მის პიროვნულ თვისებებზე ალაპარაკებდნენ ოჯახის ახლობლებს და მსგავს არასაჭირო ინფორმაციას ვირუსულად ავრცელებდნენ.

გარდაცვლილების ფოტოები, მათი პირადი ცხოვრების შესახებ არასაჭირო დეტალები გამოაქვეყნდა “ამბები.ge-ს” “პრაიმტაიმის”, “ნიუპოსტის”, “ალიას”, “ახალი თაობის”, “ნიუპრესის”, ინფო9-ის”, “გურიანიუსის”, “დრონი.ge-ს” და სხვა გამოცემების გვერდებზე.

რატომ და რა მიზნით მალავდა ამ დრომდე ყოფილი პოლიციელი 2014 წელს გადაღებულ ვიდეოკადრებს, სადაც ჩანს, რომ დაზვერვის სამსახურის მოქმედი ხელმძღვანელის ლევან იზორიას (იგი იმ დროს შს მინისტრის მოადგილე იყო) ძმა სამართალდამცველებს სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებს და მათ ემუქრება? - მხოლოდ ამ კითხვებით დაინტერესდა ტელეკომპანია “იმედი” მოქმედი მაღალჩინოსნის ძმის მიერ 5 წლის წინ ჩადენილი შესაძლო სამართალდარღვევის შესახებ 24 იანვარს მთავარი საინფორმაციო გამოშვებისთვის მომზადებულ სიუჟეტში.

წამყვანმა თემის წარდგენისას აღნიშნა, რომ “ყოფილი პოლიციელი, რომელიც ლევან იზორიას ძმას ვახტანგ იზორიას სამართალდამცველების შეურაცხყოფაში ადანაშაულებს, მხოლოდ “ქრონიკას” ემალება”. ის, რომ ყოფილი პოლიციელი “ქრონიკის” კითხვებს არ პასუხობს და იგი მხოლოდ “ნაციონალური მოძრაობის” ტელეარხთან თანამშრომლობს” მეორე წამყვანმაც ხაზგასმით აღნიშნა და იქვე იმით დაინტერესდა, თუ “რა მიზნით მალავდა საპატრულო პოლიციის მაიორი 2014 წელს სამხრე კამერით გადაღებულ ინციდენტს?”

მსგავსი პათოსი გაგრძელდა სიუჟეტშიც. “პოლიციელს, რომელმაც ეს კადრები გადაღებიდან ხუთი წლის შემდეგ, ერთ-ერთი მედიასაშუალების დახმარებით გაასაჯაროვა, არაერთხელ ვთხოვეთ, რომ კითხვებზე ეპასუხა, მათ შორის, იმ კითხვაზე, რატომ დუმდა ამ პერიოდის განმავლობაში, [თუმცა], პოლიციელი გიორი დვალიშვილი მთელი დღის მცდელობის მიუხედავად “ქრონიკასთან” არ ჩნდება, თუმცა თანამშრომლობს სხვა მედიასთან და აწვდის ვიდეოკადრებს”, - ამბობს ჟურნალისტი, რის შემდეგადაც საპარლამენტო უმრავლესობის ლიდერის მამუკა მდინარაძის კომენტარს ვისმენთ, რომელიც ხაზს ასევე იმას უსვამს, რომ პოლიციელი კადრებს ხუთი წლის განმავლობაში იქამდე ინახავდა, ვიდრე მას სამსახურში პრობლემები არ შეექმნა.

ამის შემდეგ, ყოფილი პოლიციელის მიმართ უნდობლობის გაჩენის მიზნით, ჟურნალისტი ყურადღებას იმაზე ამახვილებს, რომ “მის სახლში “ნაციონალური მოძრაობის” წევრი იმყოფებოდა, რომელიც “სხვა ოპოზიციონერ თანამოაზრეებთან ერთად, ამ საქმის პოლიტიკურ ნაწილზე დილიდან საუბრობდა”.

მანვე სავარაუდო სამართალდარღვევის ქმედების გამართლების მიზნით, იქვე დასძინა, რომ “მაშინ, როდესაც “ნაციონალური მოძრაობის” ყოფილი და მოქმედი ლიდერები იზორიას ძმისთვის ხელის დაფარებაზე საუბრობდნენ, გაირკვა, რომ სინამდვილეში საქმე სხვაგვარდაა” და რომ თურმე იზორიას ძმას ფსიქიკური პრობლემები ჰქონია, რაზეც დეპუტატმა სოფო კილაძემ ისაუბრა. პარალელურად, იზორიას დედის Facebook სტატუსიც შემოგვთავაზეს, რომელშიც მისი შვილის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე საუბრობს.

მასალიდან ისიც მოვისმინეთ, რომ “დედის ამ განცხადების შემდეგ, პოზიცია არ შეუცვლიათ, მათ ვისაც სურთ, რომ ეს ინციდენტი პოლიტიკური მიზნებისთვის გამოიყენონ და ამის შესახებ ჩვენთან არ ისაუბრა არც თავად პოლიციელმა”. ჟურნალისტმა ისიც აღნიშნა, რომ მათ ის აინტერესებდათ, “ჰქონდა თუ არა მას ინფორმაცია იზორიას ძმის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე, მაშინ როდესაც გამოძიებას ითხოვდა”, თითქოს აღნიშნული მომხდარს რაიმე ფორმით გაამართლებდა.

სიუჟეტიდან ასევე ვერ მოვისმინეთ ვერცერთი კრიტიკული კითხვა, რომელიც მომხდარის გამო სისტემაში არსებულ პრობლემებს შეეხებოდა, მით უფრო, იმ ფონზე, როდესაც “მთავარი არხის” მიერ თემაზე მომზადებულ მასალაში ნათქვამი იყო, რომ ვიდეოკადრების არსებობის შესახებ საქმის კურსში არიან მოქმედი პრემიერ-მინისტრი გიორგი გახარია და მოქმედი შს მინისტრი ვახტანგ გომელაური.

ასევე არ დასმულა კითხვა იმის შესახებ, თუკი სავარაუდო სამართალდამრღვევს ფსიქიკური პრობლემები ნამდვილად ჰქონდა, რატომ მართავდა იგი ავტომობილს, რატომ ჰქონდა მას მართვის მოწმობა და ე.წ. “ნარუშილოვკა”, რომლის ჩვენების შემდეგაც, პოლიციელი ვალდებულია გაჩერებული ავტომობილისა და მისი მძღოლის შემოწმება აღარ გააგრძელოს და გაჩერებული პირი მაშინვე გაუშვას. აღნიშნული ასევე იყო ნათქვამი თემაზე “მთავარი არხის” მიერ წინა დღით მომზადებულ სიუჟეტში.

ჟურნალისტი არც იმით დაინტერესებულა ხომ არ ჰქონდა ადგილი მაღალჩინოსნის მხრიდან მისი ძმის მიმართ გავლენების გამოყენებას, შესაძლო დანაშაულის მიჩქმალვას და დამნაშავისთვის ხელის დაფარებას.

სიუჟეტში აქცენტის მხოლოდ იმაზე გადატანა, თუ რატომ მალავდა პოლიციელი ამ დრომდე მის ხელთ არსებულ ვიდეოკადრებს და ყურადღების იმაზე გამახვილება, რომ შესაძლო დამნაშავეს ჯანმრთელობის აქვს, ტოვებდა შთაბეჭდილებას, რომ მიზანი არა თემის სრულფასოვნად და კრიტიკულად გაშუქება, არამედ სამართალდამცველი უწყების, ასევე ყოფილი თუ მოქმედი მაღალჩნოსნების ქმედების გამართლება და მათთვის პასუხისმგებლობის აცილება იყო.

გარდაცვლილი არასრულწლოვნები, რომელთა მდინარიდან ამოყვანასა და გადარჩენას ცდილობენ მოქალაქეები და საპატრულო პოლიციის თანამშრომლები, თვითმხილველთა ემოციური შეძახილები (“ხელოვნური სუნთქვა”, “გული, გული, ჩაბერე, ჰაერი ჩაბერე”, “გულზე დაამასაჟე”, “რამდენი ბავშვები არიან”) და ეს რეპლიკები სუბტიტრებად ვიდეოზე - ქვიშხეთში მომხდარი ავარიის ამსახველი მასალა ასე იძებნება “რუსთავი 2-ის” ფეისბუკის გვერდზე. იგივე ვიდეოკადრები, შედარებით მოკლე ხანგრძლივობის და მხოლოდ ბავშების დაფარული, ე.წ. დაბლარული სახეებით გავიდა მაუწყებლის 18:00 და 21:00 საათიან საინფორმაციო გამოშვებებშიც.

ავტოსაგზაო შემთხვევა სოფელ ქვიშხეთთან 26 იანვარს მოხდა. ავარიას ერთი ოჯახის 5 წევრიდან 4 ემსხვერპლა, ერთი დაშავებულის მდგომარეობა კი ამ დრომდე მძიმეა. გარდაცვლილებს შორის 3 არასრულწლოვანი იყო.

ამ შემთხვეის შესახებ ვიდეომასალა ფეისბუკის გვერდზე “რუსთავი 2-მა” შემთხვევიდან მალევე გამოაქვეყნა.ვიდეოში ჩანს როგორ ამოჰყავთ გამვლელებს გარდაცვლილი ბავშვები მდინარეში გადავარდნილი მანქანიდან, როგორ უტარებენ ხელოვნურ სუნთქვას და უშედეგოდ ცდილობენ მათ გადარჩენას. კადრებში გარკვევით ჩანს გარდაცვლილი ბავშვების სახეები და ისმის შეშფოთებული თვითმხილველების ხმები. ეს შეძახილები ვიდეოს სუბტიტრებადაც ადევს.

“მაუწყებელმა არ უნდა გადაიღოს ან გაავრცელოს მასალა, რომელშიც ასახულია უბედური შემთხვევის შედეგად დაზარალებულები ან პიროვნება პირადი ტრაგედიის ან მწუხარების დროს, მათ შორის საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში, ან დაკრძალვაზე, როდესაც ეს პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობას ხელყოფს, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც მიღებულია პირის თანხმობა. პირის გარდაცვალების შემთხვევაში საჭიროა ოჯახის წევრების თანხმობა,” - ვკითხულობთ მაუწყებელთა ქცევის კოდექსში.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ შემუშავებულ კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელოშიც ხაზგასმულია, რომ მსგავსი შემთხვევების გაშქებისას მედიამ ვიზუალური მასალა ფრთხილად უნდა შეარჩიოს.

მედია სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს ისეთი ვიზუალური მასალის ჩვენებას, რომელზეც ასახულია ადამიანთა ტრაგედია და ტანჯვა.

მიზანშეწონილი არ არის დაზარალებულის, გვამისა ან დასახიჩრებული სხეულის, სისხლისა და სხვა მსგავსი სცენების ჩვენება მნიშვნელოვანი სარედაქციო დასაბუთების გარეშე. მათი გადაღება უნდა მოხდეს მხოლოდ გარკვეული მანძილიდან, რათა შეუძლებელი იყოს დაზარალებულის იდენტიფიცირება.

რატომ იყო აუცილებელი ამ კონკრეტულ შემთხვევაში ასეთი მძიმე კადრების ჩვენება, გაუგებარია. თავად ფაქტი - 4 ადამიანის გარდაცვალება ავტოსაგზაო შემთხვევისას, ისედაც ძალიან მძიმეა. ამ სიმძაფრის აღსაქმელად ჩვენება - როგორ ამოჰყავთ წყლიდან გარდაცვლილი ბავშვები და როგორ ცდილობენ მათ გადარჩენას, საჭირო აღარ იყო, მითუმეტეს, რომ ეს კადრები არანაირ დამატებით ინფორმაციულ ღირებულებას არ ატარებს და მხოლოდ ემოციური სიმძაფრის დატვირთვა აქვს.

ქარტიის გაიდლაინი ამგვარი კადრების გავრცელებისას გარდაცვლილების ახლობლების ტრამვირების საფრთხეებზეც საუბრობს.

“ტანჯვისა და მწუხარების ამსახველი საარქივო მასალის (დანაშაულის ჩათვლით) გამოყენებისას მაუწყებელი უნდა შეეცადოს, შეამციროს ის პოტენციური ტრავმა, რომელიც შესაძლოა ამ მასალამ მიაყენოს მასში ასახულ პიროვნებას და/ან მის ნათესავებს”, - ვკითხულობთ სახელმძღვანელო წესებში.

21 იანვარს, პარლამენტის ადამიანის უფლებათა კომიტეტში, ციხეებთან დაკავშირებით საქართველოს სახალხო დამცველის კრიტიკული ანგარიშის საპასუხოდ, იუსტიციის მინისტრმა თეა წულუკიანმა წარადგინა ვიდეომასალა, სადაც ომბუდსმენის წარმომადგენლის პატიმართან შეხვედრის ფრაგმენტია ასახული. თეა წულუკიანმა ომბუდსმენის წარმომადგენელი ჩაცმულობისა და ქმედებების გამო გააკრიტიკა.

იმავე დღეს ონლაინ გამოცემებმა - “ნიუპოსტმა”, “ფორტუნამ” და “ცნობის ფურცელმა” გამოაქვეყნეს სტატია, თითქოს ომბუდსმენის წარმომადგენელი, რომელიც პენიტენციური სამსახურის მიერ გავრცელებულ ვიდეოზე იყო ასახული, ლევან მახარაშვილია. გამოცემებისთვის შეცდომაში შემყვანი ინფორმაციის წყარო თავად ლევან მახარაშვილის ფეისბუქ პოსტი გახდა, რომელიც არასწორად აღიქვეს:


გამოცემები წერდნენ, რომ აღნიშნული პოსტით, დახეული ჯინსების გამო გაკრიტიკებული ომბუდსმენის წარმომადგენელი ლევან მახარაშვილი, იუსტიციის მინისტრს პასუხობს. სინამდვილეში, ლევან მახარაშვილი სახალხო დამცველის აპარატში საერთოდ არ მუშაობს.


“ნიუპოსტმა” მცდარი ინფორმაცია მას შემდეგ წაშალა, რაც თავად ლევან მახარაშვილმა გამოაქვეყნა ფეისბუქის პირად გვერდზე “ნიუპოსტის" სტატიის ფოტოასლი და დაწერა, რომ არასდროს უმუშავია ომბუდსმენის აპარატში და მან მხოლოდ თავისი აზრი დააფიქსირა სოციალურ ქსელში.

თუმცა, წაშლის მიუხედავად, “ნიუპოსტის” სტატია გუგლის საძიებო სისტემაში კვლავ იძებნება.





“ფორტუნას” და “ცნობის ფურცელს” კი ამ დრომდე არ ჩაუსწორებიათ მასალა და არასწორი ინფორმაცია, თითქოს იუსტიციის მინისტრის მიერ გაკრიტიკებული ომბუდსმენის წარმომადგენელი ლევან მახარაშვილია, მკითხველისთვის კვლავ ხელმისაწვდომია.

იუსტიციის სამინისტროს მიერ გავრცელებული ვიდეომასალა, რომელშიც ჩანს, როგორ ესხმიან თავს პატიმრები ციხის თანამშრომლებს, მედიის ნაწილმა უცვლელად გამოაქვეყნა. უწყების მიერ გავრცელებულ ვიდეომასალაში დაფარული მხოლოდ პატიმრების სახეა, ციხის თანამშრომლები კი ღიად ჩანან.

ვიდეომასალაში ხუთი შემთხვევაა ნაჩვენები, როდესაც პატიმარი თავს ესხმის ციხის თანამშრომელს. ხუთიდან ორ შემთხვევაში პატიმრის აგრესიის სამიზნე პენიტენციური დაწესებულების ექიმია, სამ შემთხვევაში კი უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომელი. მასალებში ჩანს, როგორ ეჩხუბებიან და ურტყამენ პატიმრები ციხის თანამშრომლებს (მაგ. მუშტს სახეში ბადრაგს, ესვრის სკამს ექიმს და ა.შ.). ყველა ის პირი, რომელსაც პატიმარი ღიად უსწორდება, ადვილად იდენტიფიცირებადია.

იუსტიციის სამინისტროს ეს ვიდეო დღეს, 21 იანვარს, პარლამენტის ადამიანის უფლებათა კომიტეტში, ციხეებთან დაკავშირებით საქართველოს სახალხო დამცველის კრიტიკული ანგარიშის წარდგენას მოჰყვა. იუსტიციის მინისტრმა, ამ ვიდეომასალის საფუძველზე, სახალხო დამცველს ჰკითხა, რამდენად შესაძლებელი იყო, მაგალითად, პატიმრებისა და ექიმების მარტო დატოვება, ასეთი შემთხვევების ფონზე.

ვიდეომასალა, მასში მონაწილე პირების დაფარვის გარეშე, სრულად, მინისტრის ახსნა-განმარტებებიანად, უცვლელად გამოაქვეყნა რამდენიმე მედიასაშუალებამ, მათ შორის: საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველმა არხმა, იმედმა, TV პირველმა. ასევე გამოქვეყნდა imedinews.ge-ზე, itv.ge-ზე, მარშალპრესზე, რეზონანსზე, allmedia-ზე, კვირა.ჯი-სა და ფაქტები.ჯი-ზე (ჩამოთვლილი მედიები იძებნება 21 იანვრის 19:00 საათის მონაცემებით).

ის, რომ სასჯელაღსრულების სისტემისადმი მაღალი საჯარო ინტერესი არსებობს და ეს ვიდეომასალა უნდა გავრცელებულიყო, მედიასფეროში მომუშავე პირები არ დავობენ. მათივე თქმით, ცალსახაა ისიც, რომ უწყება, რომელმაც ვიდეო ამ ფორმით გაავრცელა, უპასუხისმგებლოდ მოიქცა, მაგრამ, ეს არ ათავისუფლებს ეთიკურ მედიას პასუხისმგებლობისგან, ეპოვა სწორი ბალანსი საჯარო ინტერსსა და კონკრეტული პირების (ამ შემთხვევაში რიგითი მოხელეების) ინტერესების შელახვას შორის.

“ორი მხარე იკვეთება ჩემთვის, პირველი ეს არის იუსტიციის სამინისტროს დამოკიდებულება თავისივე უწყებაში, პენიტენციურ სამსახურში დასაქმებული თანამშრომლების მიმართ, საერთოდ არ აქვთ მგრძნობელობა, გაავრცელეს სახე დაუფარავი კადრები, წარმოიდგინეთ როდესაც ამ კადრებს მათი თანამშრომლების ოჯახის წევრები, შვილები, მეუღლეები, დედები ნახავენ, როგორი ასატანი იქნება ეს მათთვის”, - ამბობს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს თავმჯდომარე ნანა ბიგანიშვილი და აქვე მეორე მხრივ, მედიის პასუხისმგებლობის ნაწილზე საუბრობს.

“მედია არაეთიკურად მოიქცა, იმიტომ, რომ გაავრცელა იმ ადამიანების სახეები და მოახდინა მათი იდენტიფიცირება ვინც სამსახურეობრივ მოვალეობას ასრულებდა და მოხვდა ამ სიტუაციაში - მათზე განხორციელდა თავდასხმა. არანაირი საჭიროება არ იყო მათი იდენტიფიცირების, ამის გარეშეც თავისუფლად შეიძლებოდა საჯარო ინტერესის დაკმაყოფილება და ფაქტის სრულფასოვნად გაშუქება. მედია განსაკუთრებული სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს მსგავს ფაქტებს, როცა მისმა გაშუქებამ შესაძლოა ღირსების შემლახავად იმოქმედოს კონკრეტულ ადამიანებზე”, - ამბობს იგი და დასძენს, რომ მედიას უნდა აღეწერა მომხდარი, გაევრცელებინა ეს ვიდეობიც, თუმცა, უნდა დაეფარა რიგითი მოხელეები და მიენიშნებინა იმ კონკრეტულ შემთხვევაში ვისზე ხდებოდა ძალადობა.

"მედიაჩეკერი" შეეცადა პასუხი კითხვაზე, რატომ არ დაფარეს გავრცელებულ ვიდეოში ციხის თანამშრომელთა სახეები, ქმნის თუ არა ეს მათთვის და მათი ახლობლებისთვის გარკვეულ უხერხულობას, სასჯელაღსრულების  სამინისტროდან მიეღო. 

უწყებამ ჩვენს კითხვას ასე უპასუხა: "ამაზე სახალხო დამცველმა უნდა ინერვიულოს, როცა გვაძლევს რეკომენდაციას, ეს ხალხი ერთი ერთზე დავტოვოთ პატიმართან".

• “კონფლიქტი ხშირად ჰქონდათ?”
• “ისე როგორი ოჯახი იყო, კონფლიქტური?”
• “ ოდესმე ჰქონია ქმართან რამე პრობლემა?”
• “მანამდე იჩხუბეს გუშინ, ან დილით?”

ამ და მსგავს კითხვებს მოისმენდით ჟურნალისტებისგან იმ რეპორტაჟებში, რომლებიც ბოლო რამდენიმე დღის განმავლობაში სურამში, ახალგაზრდა ქალის მკვლელობის შესახებ ცენტრალური მაუწყებლების ნაწილის საინფორმაციო გამოშვებებში გადიოდა. კითხვის ადრესატები გარდაცვლილისა და ბრალდებულის მეზობლები იყვნენ. ჟურნალისტებმა მაყურებელს შესთავაზეს ყველა ვერსია, რაც კი მეზობლებისგან მოისმინეს, გამოიკითხეს გარდაცვლილის პირადი ცხოვრების ყველა, სრულიად არასაჭირო დეტალი, ეძებს პასუხი სრულიად დამაზიანებელ კითხვაზე - რატომ მოკლა? და დაასკვნეს - “ყოფილმა ქმარმა ახალგაზრდა ქალი ეჭვიანობის ნიადაგზე მოკლა”.

ამ კითხვების გარდა, მედიას ამ თემაზე მომზადებულ მასალებში არ დაუსვამს სხვა კითხვები, ის კითხვები, რაც გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანი და საინტერესო იყო და რაზეც პირველ რიგში უნდა ესაუბრა ფემიციდის შემთხვევის გაშუქებისას. არ მოგვისმენია არცერთი სიტყვა საქართველოში ფემიციდის პრობლემაზე, პრობლემის მასშტაბურობაზე, სახელმწიფო უწყებების მუშაობაზე, მსხვერპლი ქალებისთვის საჭირო სახელმწიფო სერვისების გამართულობა/გაუმართაობაზე და ა.შ. მედიის მთავარმა კითხვამ, ძიებამ - “რატომ მოკლა ყოფილმა ქმარმა ცოლი”, პრობლემებისა და ეთიკური სტანდარტების დარღვევის მთელი ჯაჭვი გამოიწვია.

***

შემთხვევა სურამში 18 იანვარს მოხდა. სოფელ ბუღაურში ახალგაზრდა ქალს ყოფილმა ქმარმა ნაჯახით სასიკვდილო ჭრილობები მიაყენა და მიიმალა. ბრალდებული მალევე დააკავეს, ის, დამამძიმებელ გარემოებაში, ოჯახის წევრის მიმართ ჩადენილი განზრახ მკვლელობის ბრალდებით არის დაკავებული.

ფემიციდის შემთხვევა ორი დღის განმავლობაში მაუწყებლების ერთ-ერთი მთავარი თემა იყო და არაერთი სიუჟეტი მომზადდა. “მედიაჩეკერმა” ცენტრალური მაუწყებლების: “მთავარი არხის”, “რუსთავი 2-ის”, “იმედის”, “საზოგადოებრივი მაუწყებლის” , ტელეკომპანია “ფორმულას” და “TV პირველის” ეთერში გასული მასალები შეისწავლა.

საზოგადოებრივ მაუწყებელსა და ტელეკომპანია ფორმულას 18 იანვარს ამ თემაზე მხოლოდ კადრ-სინქრონი ჰქონდათ მომზადებული და მასში ეთიკური სტანდარტები არ დარღვეულა. “რუსთავი 2-ის”, “იმედისა” და “ტვ პირველის” მასალებში რამდენიმე ტიპის პრობლემა იყო, განსაკუთრებით მძიმე ეთიკურ დარღვევებს კი “მთავარი არხის” ეთერში გასული მასალები შეიცავდა.


“მთავარი არხის” ეთერში, 18 იანვარს გასული სიუჟეტი, რომელიც დაახლოებით 4.37 წუთის განმავლობაში გრძელდებოდა, ძირითადად ბრალდებულის დედისა და გარდაცვლილის მეზობლების კომენტარებზე იყო აგებული. 4.37 წუთიანი სიუჟეტიდან 3 წუთზე მეტი ოჯახის წევრებისა და მეზობლების სინქრონებს დაეთმო, აქედან თითქმის წუთნახევარი მაყურებელი ბრალდებულის დედის კომენტარს ისმენდა, რომელიც ოჯახურ დეტალებს იხსენებდა და გარდაცვლილის ბრალეულობაზე საუბრობდა. მთელი მისი კომენტარის არსი იყო ის, რომ გარდაცვლილი ბეტა ნაჭყებია ოჯახს ცუდ მდგომარეობაში აყენებდა,, ქმარს აიძულებდა მას ცუდად მოქცეოდა: “ჩემი შვილი ამბობდა, მაქსიმალურად თავს ვიკავებ, იმიტომ რომ არ მინდა, არც ციხე მინდა, არც ის მინდა, ჩემს შვილს დედა არ ჰყავდეს, ეს არ მინდა”. იქვე იგი ყვებოდა, რომ რძლის ძმას ბეტა სახლიდან გამოგდებული ჰყავდა და მის შვილსაც ეუბნებოდა ასე მოქცეულიყო: “ბაბოშენთან რატომ გყავს, გამოაგდეო, მე გავაგდე სახლიდან და შენ რად გინდაო, ძმამ უთხრა, მეზობლის კაცთან დავიჭირე, მე ეს დავაზუსტე ყველაფერი, ტელეფონითაც, ყველაფრით და შენ რათ გინდა სახლში რომ უშვებო”.

დედის ამ ვრცელი, გარდაცვლილის დამადანაშაულებელი კომენტარის შემდეგ, სიუჟეტში ვუყურებთ და ვისმენთ როგორ დადის ჟურნალისტი მეზობლებში და მათგან ცდილობს გაიგოს - რატომ მოკლა ქმარმა ცოლი და როგორი ურთიერთობა ჰქონდათ ცოლ-ქმარს.

კითხვები რესპონდენტებთან (ამონარიდები):

რესპონდენტი I

- სად მოკლა?
- სახლში.
- რითი მოკლა?
- არ ვიცი, ნაჯახითაო და...

რესპონდენტი II

- ნაჯახით მოკლაო...
- არ ვიცი ახლა, ჩვენ არ შეგვიშვეს იქ მილიციამ და რა ხდებოდა, არ ვიცი.

რესპონდენტი III

- თქვეს რომ მოუკლიაო და სხვა არაფერი არ ვიცი, ხან საღაცა სოფელია მაგათი, ქალის სოფელში და იქ იყვნენ და ხანა მანდ იყვნენ. ხშირად ჰქონდათ კონფლიქტი?
- არა, არა, არა!

რესპონდენტი IV

- ლოგინში მოკლაო, მეტი არაფერი არ ვიცი შენ შემოგევლე.
- დღეს დილით მოკლა ლოგინშიო?
- არ ვიცი, დღეს დილითა თუ შუაღამისასა, არ ვიცი არაფერი, თორე გეტყოდით, ისე გაბრაზებული ვარ რო, როგორ შეიძლება მკვლელობა.

რესპონდენტი V

- აქ გაიზარდა, ჩვენთან და კარგი გოგო იყო.
- ოდესმე ჰქონია ქმართან რაიმე პრობლემა?
- ქმართან? ქმართან რა ვიცი მე ახლა, სურამში იყო ის და რამე პრობლემა თუ ჰქონდა მე რა ვიცი.

რესპონდენტი VI

- ძაან კაი გოგო იყო, სამეზობლო და ყველგან, რას გვიშლიდა ჩვენ?
- და თუ გაგიგიათ რომ ქმართან ოდესმე რამე პრობლემა ჰქონდა?
- არ ვიცი არაფერი, ქე იყვნენ კარგად.

და ამგვარი კომენტარების შემდეგ ჟურნალისტი ასკვნის:

“მეზობლებს მომხდარზე საუბარი უჭირთ და ყვებიან, რომ ცოლ-ქმარს კონფლიქტი ხშირად ჰქონდა”, და ბოლოს ისევ იმეორებს: “თანასოფლელებისთვის მკვლელობის მოტივი გაურკვეველია, თუმცა, წყვილს შორის არსებული კონფლიქტის შესახებ მოკლულის მეზობლებისთვის და ახლობლებისთვის ცნობილია”.

მთლიანობაში, ამ სიუჟეტიდან მაყურებელმა მოისმინა ოჯახის ორი წევრის და ექვსი მეზობლის კომენტარი, მათგან არც ერთი რესპონდენტის კომენტარი ინფორმაციული ღირებულების არ იყო.

დაახლოებით იგივე პათოსით მოამზადა ტელეკომპანია “მთავარმა არხმა” თემაზე მასალა მეორე დღესაც, რომელშიც ახალი რესპონდენტი, ბრალდებულის ბებია გამოჩნდა.

“ჩვენი მაყურებელი ახლა ექსკლუზიურად მოისმენს მკვლელობაში ბრალდებული ლევან ლომიძის ბებიის კომენტარს, დუშა ლომიძე ფაქტის ერთადერთი მთავარი მოწმეა”, - ამბობს ჟურნალისტი და ეს ექსკლუზიური ინფორმაცია არის ის, რომ “შემთხვევის დღეს ცოლ-ქმარი კამათობდა”.

ბრალდებულის დედა ისევ ერთ-ერთი მთავარი რესპონდენტია ამ სიუჟეტშიც და კვლავ დაბეჯითებით იმეორებს: “დაძაბული ურთიერთობა ჰქონდათ ხშირად, ხშირად კი, ოფიციალურადაც გაცლილები იყვნენ და პრობლემა იყო ბავშვი, სულ, ბავშვის ნახვა”.

და უკეთ რომ განმტკიცდეს მაყურებლის დასკვნა, რომ “მთავარი დამნაშავე გარდაცვლილია”, ისევ ვისმენთ მეზობლის ვერსიას “ახალგაზრდა ქალის მეგობარ კაცზე”: “დაძაბულობა კი ჰქონდა მის ძმასთან, ეს ორი თვე არის. რა ვიცი რაღაც მეგობარი კაცი ჰყავსო და ამაზე ძალადობდა ეს ძმა”.

“მთავარი არხი” მხოლოდ სიუჟეტების ამგვარი წყობით არ შემოფარგლულა. თემისთვის სიმძაფრის მისაცემად, პირველი სიუჟეტის დაშეარებისას სოციალურ ქსელში აღწერად ბრალდებულის დედის სიტყვები წაუმძღვარა.








საკითხის ზედაპირული გაშუქება, “ოჯახური კონფლიქტის” მაძიებელი ჟურნალისტები და არცერთი სიტყვა ფემიციდის პრობლემაზე - წითელ ხაზად გასდევდა “რუსთავი 2-ის”, “იმედისა” და “TV პირველის” ეთერში გასულ მასალებსაც. ამათგან, ოჯახურ კონფლიქტს მეზობლებში განსაკუთრებით “TV პირველის” ჟურნალისტი ეძებდა.

“რუსთავი 2-სა” და “იმედზე” პრობლემური იყო მასალების წარდგენა. საინფორმაციო გამოშვების წამყვანებიც, თემის წარდგენისას, და მასალის ავტორი ჟურნალისტებიც, თავიანთ ტექსტში, ამბობდნენ, რომ მკვლელობა ეჭვიანობის ნიადაგზე მოხდა (“დანაშაულის მოტივად ეჭვიანობა სახელდება” - "რუსთავი 2"; “წინასწარი ინფორმაციით, ყოფილ ცოლ-ქმარს შორის კამათი ეჭვიანობის ნიადაგზე მოხდა” - “იმედი”)

გენდერული საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში ვკითხულობთ, რომ ქალთა მიმართ ძალადობის შემთხვევების გაშუქებისას მედია უნდა ეცადოს, ხელი არ შეუწყოს მსხვერპლის ისე წარმოჩენას, თითქოს ის აძლევდა საფუძველს და უბიძგებდა მოძალადეს დანაშაულის ჩადენისკენ.

“მაგალითად, მოერიდეთ დანაშაულის მიზეზად “ეჭვიანობის ნიადაგის” დასახელებას. ამით თქვენ უნებურად მიანიშნებთ იმაზე, რომ მსხვერპლი ქალი “არასწორად” იქცეოდა, პროვოცირება გაუკეთა მოძალადეს და მისცა საფუძველი დანაშაულის ჩადენისა”, - ვკითხულობთ გენდერული საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესების იმ თავში, რომელიც ქალთა მიმართ ძალადობის თემას ეხება.

გენდერის საკითხების მკვლევარი იდა ბახტურიძე “მედიაჩეკერთან” განმარტავს, რომ ფორმულირება “ეჭვიანობის ნიადაგზე” კატეგორიულად დაუშვებელია: “ეს არის მორალზე აქცენტირება, მკვლელის გამართლება და იმის ახსნა, რომ დიახ, ჰქონდა მოტივი თითქოს მკვლელს”.

მისივე თქმით, ამგვარი გაშუქება, საკითხის ასე წარმოჩენა, თითქოს ეს არის მკვლელობის გამამართლებელი მიზეზი,ხელს უწყობს იგივე დანაშაულის სხვაგან ჩადენას: “იმიტომ, რომ ჩვენ ვხედავთ როგორ ხდება გამართლება, - თითქოს, ვინმე, ვისაც ეჭვიანობის ნიადაგზე მოუნდება პასუხი მოითხოვოს, ეს შეიძლება შეწყნარებული იყოს. ამიტომ არის ეს არასწორი და ამიტომ ვამბობთ რომ ასეთი ტიპის რეპორტინგის დროს ე.წ. გაშუქებას მოყოლილი დანაშაულებების სერია ხდება. ეს ძალიან სარისკოა”.

იდა ბახტურიძე ამბობს, რომ მთავარი პრობლემა იწყება მაშინ, როდესაც მედია იწყებს პასუხის ძიებას კითხვაზე - რატომ მოკლა?

“მკვლელობას გამამართლებელი მიზეზი, რასაც მედია ეძებს ხოლმე, არ შეიძლება ჰქონდეს, ამიტომ ეს კითხვაც არ შეიძლება რომ დაისვას. ამ კითხვის დასმის შემდგომ მოდის ის პრობლემური ნაწილი, რაც არის, ქალის მორალზე აქცენტი, რადგან ამ კითხვას, როგორც წესი, მოჰყვება ხოლმე მორალურ პრიზმაში განხილული აქცენტები ოჯახის წევრების, მეზობლებისა და სანათესაოს მხრიდან”.

იგივე ჩანაწერს ვკითხულობთ გენდერული საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელოშიც: “ფემიციდის გაშუქებისას ისე, როგორც ძალადობის სხვა ფორმებზე ყურადღების გამახვილებისას, არ დაიწყოთ იმის გარკვევა, რა დააშავა ქალმა და რატომ მოკლეს ის. მნიშვნელოვანი არა მიზეზი, არამედ ფაქტი. არც ერთი მიზეზი არ არსებობს, რაც მკვლელობას გაამართლებს”.



“ქალთა მიმართ ძალადობას სხვდასხვა ფორმა აქვს. მნიშვნელოვანია, რომ მედიამ ყურადღების მიღმა არ დატოვოს ასეთი შემთხვევები და სათანადო აქცენტის დასმით წარმოაჩინოს არსებული პრობლემები. ამასთან, ისე უნდა გააშუქოს ეს თემა, რომ არ მიაყენოს ზიანი მსხვერპლს, მის შვილებს, ახლობლებს”, - ვკითხულობთ გაიდლაინში.

“ერთადერთი, რისთვისაც შეიძლება გამოვიყენოთ მსგავსი ქეისები, არის კარგი ილუსტრირება იმის რა დასასრული აქვს ძალადობის არსებულ ჯაჭვს, სადამდე მოვყავართ საზოგადოებაში არსებულ გენდერულ უთანასწორობას”, - გვეუბნება იდა ბახტურიძე და ამატებს, რომ ამის ჩვენება უნდა იყოს გაშუქების მიზანი, - “საერთოდ არ არის საჭირო დეტალების ჩვენება, მაგალითად, რითი მოკლეს, რამდენჯერ გასროლით, რა იარაღით, ამის ახსნა საერთოდ არ არის რელევანტური, საინტერესო და რაიმეს მომცემი. რა სისტემურ პრობლემებს აწყდება მსხვერპლი, რა სისტემურმა პრობლემამ დააყენა ეს შედეგი, ეს შეიძლება იკვლიოს მედიამ, ეს უნდა იყოს ფუნქცია და ასევე აქცენტი იმ კულტურულ თუ სოციალურ კონტექსტზე, რა იწვევს ასეთი ტიპის მსხვერპლების თუ მოძალადეების არსებობას. და რა თქმა უნდა ამას უნდა აკეთებდნენ დარგის ექსპერტები".

მისივე თქმით, დეტალები - მეზობელმა რა თქვა, რომელი იარაღით მოკვდა, რამდენი გასროლა მოხდა, გარდაცვლილი ადამიანის სხეულის, სისხლის და კუბოს ჩვენება, ეს მხოლოდ და მხოლოდ სენსაციაზე ორიენტირებულობაა და საერთოდ არ ემსახურება პრობლემების მოგვარებას, პირიქით, შესაძლოა ხელს უწყობდეს ამ დანაშაულის განგრძობითად ან განმეორებითად ჩადენას.

17-18 იანვარს “newsreport.ge-ს” და “ალიას” გვერდებზე გამოქვეყნდა პარლამენტის თავმჯდომარის არჩილ თალაკვაძისა და საქართველოს პრეზიდენტის სალომე ზურაბიშვილის ვიდეოდან ფრაგმენტი, მანიპულაციური სათაურით. 9 წამიან ვიდეოში ისმის რამდენიმე სიტყვიანი ამონარიდი პარლამენტის თავმჯდომარის ისტორიიდან, რომელსაც იგი საქართველოს პრეზიდენტს უყვება.

"შოკოლადებს მოგცემ, ოღონდ შენ ხმა არ ამოიღოო" - არჩილ თალაკვაძე სალომე ზურაბიშვილს” - newsreport.ge აღნიშნული სათაურით აქვეყნებს მასალას. იგივე ფრაგმენტი გამოცემა “ალიამაც” გამოაქვეყნა შემდეგი სათაურით - “შოკოლადებს მოგცემ, ოღონდ შენ ხმა არ ამოიღო“- რა მოუყვა თალაკვაძემ პრეზიდენტს”.

ორივე გამოცემა ვიდეოს თან ურთავს იდენტურ განმარტებას: “სოციალურ ქსელში არჩილ თალაკვაძის სახალისო ვიდეო გავრცელდა. პარლამენტის თავმჯდომარე არჩილ თალაკვაძე სალომე ზურაბიშვილს ბავშვობის ისტორიას უყვება, რომელიც მის მუსიკალურ ნიჭს ეხება.”

აღნიშნული სათაურებით გამოქვეყნებული ვიდეო ფრაგმენტი, რომელიც კონტექსტიდან ამოგლეჯილია, მკითხველისთვის შეცდომაში შემყვანია, რადგან არ იძლევა რეალურ ინფორმაციას და აღიქმება ისე, თითქოს ამგვარი თხოვნით პარლამენტის თავმჯდომარემ პრეზიდენტს მიმართა.

“ახალი ჩინური ვირუსით ასობით ადამიანი დაავადდება - მეცნიერები” - ამ სენსაციური სათაურით გამოქვეყნდა სტატია 18 იანვარს პრტაიმტაიმის გვერდზე. მიუხედავად იმისა, რომ ჩინეთში ახალი ტიპის ვირუსი ნამდვილად გავრცელდა, მტკიცებით ფორმაში იმის თქმა, რომ ასობით ადამიანი დაავადდება, მაინც უსაფუძვლოა და მანიპულაციურად აღიქმება, ვინაიდან სტატიაში ამ საფრთხეზე არაფერია ნათქვამი და არ ჩანს, რას ეფუძნება ამგვარი დასკვნა.

“უცნობი კორონავირუსით ჩინეთის ოფიციალური ინფორმაციით, ორი ადამიანი გარდაიცვალა... ჩინეთში უცნობი ვირუსის აფეთქება დეკემბერში მოხდა. მთლიანად ვირუსი 41 ადამიანს აღმოუჩინეს, მათგან 7 კრიტიკულ მდგომარეობაშია. აღსანიშნავია, რომ ვირუსის მქონე ბევრი ადამიანი ზღვის პროდუქტების ბაზარში გამყიდველები და მყიდველები იყვნენ”, - წერს ავტორი.

მიუხედავად იმისა, რომ სათანადო არგუმენტები მასალაში არ მოიძებნება, სათაური მკითხველს არწმუნებს, რომ ასობით ადამიანის ვირუსით დაავადდების საშიშროება არსებობს. უფრო მეტიც, სტატიაში საპირისპირო ინფორმაციასაც ვკითხულობთ - ბოლოში განმარტებულია, რომ არ არსებობს იმის მტკიცებულება, რომ ვირუსი ადამიანიდან ადამიანზე გადადის და მის საშიშროებაზე საუბარი ნაადრევია:

“ლაბორატორიულმა ტესტებმა აჩვენა, რომ საქმე შეიძლება ეხებოდეს კორონოვირუსის ახალ ტიპს. პეკინში აცხადებენ, რომ ჯერჯერობით ადრეა იმაზე საუბარი, რომ ეს ვირუსი საშიშია, რადგან არ არსებობს მის მტკიცებულება, რომ ვირუსი ადამიანიდან ადამიანზე გადადის”.

ჩინეთში ახალი ვირუსის გავრცელების შესახებ უკვე იწერება საერთაშორისო მედიაშიც. ვირუსის არსებობას ადასტურებენ ჩინეთის ოფიციალური უწყებებიც. თუმცა, ეს ყველაფერი მაინც არ იძლევა იმის საფუძველს, რომ ამგვარი, მტკიცებით ფორმაში მოცემული სათაურით გამოქვეყნდეს მასალა. შესაბამისად, აღნიშნული სტატიის სათაური მანიპულაციად აღიქმება და ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ მკითხველის განზრახ შეცდომაში შეყვანას ისახავს მიზნად.

NDI-ის უახლესი კვლევა 16 იანვარს თითქმის ყველა მაუწყებლის დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში ერთ-ერთ წამყვან თემად გაშუქდა. მაუწყებლებმა სხვადასხვა აქცენტით გააშუქეს კვლევის შედეგები. “მედიაჩეკერი” საზოგადოებრივი მაუწყებლის “პირველ არხს”, ტელეკომპანია “იმედს”, “მთავარ არხს”, “TV პირველს”, “ფორმულას” და “რუსთავი2-ს” დააკვირდა.

რადიკალურად განსხვავებული ინფორმაცია მიიღო “იმედისა” და “მთავარი არხის” მაყურებელმა. ტელეკომპანია “იმედმა” ორგანიზაციის სანდოობა ეჭვქვეშ დააყენა, “მთავარმა არხმა” კი მაყურებელს კვლევა წარუდგინა, როგორც მმართველი პარტიის “პოლიტიკურად გაკოტრების” მტკიცებულება.

ტელეკომპანია “იმედმა” 20:00 საათიან საინფორმაციო გამოშვებაში NDI-ის კვლევის შედეგების განხილვა ტელეკომპანიისთვის პოზიტიური ამბით დაიწყო. წამყვანმა მაყურებელს ამცნო, რომ “იმედი” მედიაბაზრის ლიდერია” და არხს მოსახლეობის 30% ენდობა. შემდეგ კი კვლევის შედეგების პოლიტიკური ნაწილის მიმოხილვაზე გადავიდა და კვლევის სანდოობა ეჭვქვეშ დააყენა.

ჟურნალისტმა კვლევის შედეგებზე საუბარი შემდეგი ტექსტით დაიწყო:

“ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის - NDI-ის მიერ დღეს გამოქვეყნებული მორიგი კვლევა ტრადიციულად ისევ სადავო და საეჭვო გახდა. პოლიტიკოსები, სოციოლოგები და ანალიტიკოსები გამოქვეყნებულ შედეგს რეალობას აცდენილს უწოდებენ და იმ მაღალ ცდომილებებზე უსვამენ ხაზს, რაც კვლევის შედეგებსა და არჩევნების საბოლოო მონაცემებს შორის ყოველთვის ფიქსირდება. ეს ცდომილება ყველა არჩევნებზე თვალსაჩინოა, თუმცა, განსაკუთრებით, 2012 წელს გამოჩნდა, როდესაც ორგანიზაცია ამტკიცებდა, რომ ნაციონალური მოძრაობა მოსახლეობის სრული მხარდაჭერით სარგებლობდა. საბოლოოდ კი, არჩევნებში დამარცხდა და მაშინდელ მმართველ პარტიას ოპოზიციაში გადანაცვლება მოუწია. ასეთი წარსულის გათვალისწინებით, ვნახოთ, როგორია დღეს გამოქვეყნებული შედეგების შეფასებები.”

აღნიშნული შესავლის შემდეგ კი, ეთერში გავიდა სიუჟეტი, რომელშიც ჟურნალისტმა მაყურებელს განსხავებული აზრი არ შესთავაზა. სიუჟეტში ჟურნალისტის მიერ შერჩეული თითოეული რესპონდენტი ამტკიცებდა, რომ NDI-ის კვლევა არასანდოა და ნაციონალურ მოძრაობასთან აკავშირებდა ორგანიზაცია CRRC-ის, რომელმაც კვლევის საველე სამუშაოები ჩაატარა.

ჟურნალისტი თავადაც ეჭვქვეშ აყენებს ორგანიზაციის სანდოობას და ამბობს, რომ “ექსპერტები ანეგდოტურ მონაცემებს უწოდებენ იმ კვლევის შედეგებს, რომელიც NDI-იმ ორგანიზაცია CRRC-ის დაუკვეთა. ეს ის ადგილობრივი კვლევითი კომპანიაა, რომლის მიმართაც კითხვები ხშირად ჩნდება. მათ შორის, წინა ხელისუფლებასთან კავშირებზე. ბოლო კვლევით, ერთმანეთის გვერდით თავს იწონებენ შალვა ნათელაშვილი, ალეკო ელისაშვილი და მიხეილ სააკაშვილიც კი - ქვეყნიდან გაქცეული მთავარსარდალი”.

ჟურნალისტს, თავისი სიტყვების საპირწონედ, სოციოლოგის სტატუსით ჩაწერილი ჰყავს “იმედის” გადაცემა “არენას” წამყვანი ვაკა გორგილაძე და ხელისუფლებისადმი ლოიალურად განწყობილი ექსპერტი ზაალ ანჯაფარიძე. ორივე რესპონდენტი ამტკიცებს, რომ NDI-ის კვლევას რეალობასთან არანაირი კავშირი არ აქვს.

ვაკა გორგილაძისა და ზაალ ანჯაფარიძის გარდა, სიუჟეტში მაყურებელმა მოისმინა “ქართული ოცნების” ორი წარმომადგენლის - კახა კალაძის და მამუკა მდინარაძის შეფასებები. სიუჟეტის ბოლოს კი NDI საქართველოს დირექტორის ლორა თორნტონის კომენტარი, რომელიც კვევაზე დეტალურად არ საუბრობს და აცხადებს რომ ორგანიზაცია CRRC-ის სრულ ნდობასა და მხარდაჭერას უცხადებს.

საბოლოო ჯამში, “იმედის” მაყურებელმა ვერ მოისმინა ვერც ოპოზიციის და ვერც დამოუკიდებელი ექსპერტების შეფასებები კვლევის სანდოობასთან დაკავშირებით. შესაბამისად, სიუჟეტი ტოვებდა შთაბეჭდილებას, რომ არ მოიძებნება ადამიანი, ვინც NDI-ის კვლევას ნდობას უცხადებს.

“მთავარმა არხმა” 21:00 საათიან საინფორმაციო გამოშვებაში NDI-ის კვლევა პირველ ამბად გააშუქა და შედეგების მიმოხილვას 15 წუთზე მეტი დაუთმო. გადაცემის წამყვანებმა კვლევის შედეგები მაყურებელს “ქართული ოცნების” ხელისუფლების დასასრულის უტყუარ მტკიცებულებად წარუდგინეს.

კვლევის “კატასტროფული” შედეგების გაცნობა წამყვანებმა შემდეგი შესავლით დაიწყეს: “სახელისუფლებო გუნდის პოლიტიკური ნდობის კრედიტი ამოწურულია. ხალხს ოცნების აღარ სჯერა, ამერიკის ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის კვლევის შედეგები პირდაპირ მიუთითებს, რომ მმართველი პარტია პოლიტიკურად გაკოტრებულია. მოსახლეობა ივანიშვილის პარტიაში აღარავის და არაფერს ენდობა. კვლევა აჩვენებს, რომ ისტორიულ მინიმუმზეა ინსტიტუტების მიმართ ნდობა. რაც შეეხება პრეზიდენტს, სალომე ზურაბიშვილი ანტირეკორდების პიკშია.

ეკლესია, სასამართლო და პარლამენტი, ქართული ოცნება და პირადად ბიძინა ივანიშვილი რეიტინგის ვარდნის რეკორდსმენები არიან. მმართველმა პოლიტიკურმა ელიტამ ხელისუფლებაში ყოფნის განმავლობაში მოახერხა იმდენი, რომ საზოგადოებაში საბოლოოდ გააუფასურა ყველაზე სანდო ინსტიტუტებისადმი დამოკიდებულება და უფრო მეტიც, ხალხი ამბობს, რომ დემოკრატია ქვეყანაში საერთოდ აღარ არის. კვლევის შედეგები ასევე ადასტურებს, რომ მომავალ არჩევნებზე მოსახლეობა ოლიგარქს მხარს აღარ დაუჭერს, ოპოზიციის წარმატების შანსი კი განსაკუთრებულად მაღალია, თუმცა გარკვეული პირობით.” აღნიშნული შესავლის შემდეგ, წამყვანების ნარატივი ჟურნალისტებმა გააგრძელეს და კვლევა ორ ნაწილად მიმოიხილეს. პირველ ნაწილში ჟურნალისტმა საზოგადოებრივ განწყობაზე ისაუბრა და მაყურებელს კვლევის შედეგებიდან “ქართული ოცნების” რეიტინგების ანტირეკორდები წარუდგინა. ჟურნალისტი თავის მონოლოგში ამტკიცებს, რომ “ასეთი ცუდი შედეგები ისტორიას არ ახსოვს”, “უმძიმესია პარლამენტის მდგომარეობა”, “არ დარჩენილა არც ერთი სამინისტრო, რომელსაც ნეგატივის ზრდა არ აქვს” და “მოსახლეობა ივანიშვილის პარტიაში არავის და არაფერს არ ენდობა”. მეორე ნაწილში კი ჟურნალისტმა მაყურებელს პოლიტიკოსების შეფასებები შესთავაზა.

NDI-ის კვლევის შედეგების გაშუქებისას, “მთავარი არხის” მაყურებელმა მოისმინა ოპოზიციის ლიდერების კრიტიკული კომენტარები, ხელისუფლების წარმომადგენლების შეფასებები. ასევე, ყოფილი პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის კომენტარი. სამოქალაქო და არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლების შეფასებები.

“მთავარი არხის” მსგავსად, ტელეკომპანია "ფორმულამ"დღის მთავარი გამოშვება 20:00 საათზე NDI-ის კვლევის შედეგების გაშუქებით დაიწყო. სიუჟეტში მთავარი აქცენტი მმართველი პარტიის რეიტინგის დაცემაზე კეთდებოდა. წამყვანიც და ჟურნალისტიც ყურადღებას ამახვილებდნენ კვლევის იმ ნაწილზე, სადაც საპარლამენტო არჩევნებთან დაკავშირებული მონაცემები იყო წარმოდგენილი. “ფორმულას” მაყურებელმა მოისმინა როგორც ოპოზიციის, ასევე ხელისუფლების წარმომადგენლების შეფასებები.

"რუსთავი 2-მა" 21:00 საათიან საინფორმაციო გამოშვებაში NDI-ის კვლევის შედეგები ორ ნაწილად მიმოიხილა. პირველ ნაწილში ჟურნალისტმა ყურადღება გაამახვილა პოლიტიკური პარტიებისა და მათი ლიდერების რეიტინგებზე. მეორე ნაწილში კი სიუჟეტი კვლევაში სახელმწიფო ინსტიტუტებისადმი ნდობის ნაწილს მიეძღვნა. თემის გაშუქებისას მაყურებელმა მოისმინა როგორც ოპოზიციის, ისე მმართველი პარტიის შეფასებები.

NDI-ის კვლევის შედეგების გაშუქებისას ტელეკომპანია “პირველის” აქცენტი მმართველი პარტიის ნდობის მაჩვენებელის კლებაზე, დემოკრატიის ხარისხსა და პოლიტიკურ რეიტინგებზე იყო გაკეთებული. 22:00 საათიან საინფორმაციო გამოშვებაში გასულ სიუჟეტში მაყურებელმა, კვლევასთან დაკავშირებით, მოისმინა ხელისუფლებისა და ოპოზიციის წარმომადგენლების, ასევე, პოლიტოლოგების შეფასებები.

სხვა მაუწყებლებისგან განსხვავებით, საზოგადოებრივი მაუწყებლის “პირველი არხისთვის” NDI-ის კვლევა დღის წამყვანი თემა არ ყოფილა. მაუწყებელმა ამბავი 21:00 საათიანი საინფორმაციო გამოშვების 32-ე წუთზე კადრსინქრონად გააშუქა. წამყვანმა ჯერ კვლევის შედეგები მიმოიხილა, შემდეგ კი მაყურებელს ოპოზიციისა და მთავრობის შეფასებები შესთავაზა.

11 იანვარს, საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა და ტელეკომპანია “იმედმა”, CNN-ის დაფინანსებული მასალების კატეგორიაში საქართველოში ახალი წლის აღნიშვნის შესახებ განთავსებული მასალა, მაყურებელს როგორც CNN-ის მიერ მომზადებულ სტატია ისე წარუდგინა. მაუწყებლებს არაფერი უთქვამთ იმაზე, რომ ეს ტექსტი სარეკლამო ხასიათის იყო და მასალის შინაარსი საქართველოს ტურიზმის ეროვნულ ადმინისტრაციას ეკუთვნოდა.

დღის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში მაყურებელს მასალა საზოგადოებრივი მაუწყებლის წამყვანმა CNN-ის სტატიად გააცნო .




წამყვანმა სტატიიდან რამდენიმე ფრაზა გაიმეორა, მათ შორის: “თბილისი შობა-ახალი წლის ჯადოსნური დღესასწაულის გასახანგრძლივებლად საუკეთესო ადგილია” და “თუ თქვენ მზად არ ხართ დაემშვიდობოთ ჯადოსნურ განათებებს და ქუჩაში გაჟღერებულ საშობაო სიმღერებს, თბილისი თქვენი საუკეთესო გასაქცევი იქნება”, წაიკითხა ამონარიდები ქართული საახალწლო ტრადიციების შესახებ და თქვა, რომ ეს ყველაფერი CNN-ის სტატიაშია აღნიშნული. შემდეგ კი შემოგვთავაზა თბილისის მერის, კახა კალაძის კომენტარი, რომელმაც განაცხადა: “ძალიან ბევრი უცხოური პრესა იყო დაინტერესებული და CNN-მაც საკმაოდ ვრცელი მასალა მიაწოდა საზოგადოებას თბილისთან და საქართველოსთან დაკავშირებით და მისასალმებელი და მნიშვნელოვანია, როდესაც ასეთი მაღალი დონის პრესა აკეთებს სტატის ჩვენს ქალაქზე და საახალწლო განათებებზე”.

იგივე შინაარსის იყო ტელეკომპანია “იმედის” წამყვანისა და ჟურნალისტის ტექსტებიც. თემაზე მომზადებული მასალა სათაურით - “CNN-ის სტატია თბილისური შობა ახალ წელზე” მაყურებელს წამყვანმა შემდეგნაირად წარუდგინა: “CNN-ის გზავნილი ტურისტებს, მათ ვისაც დღესასწაულის გახანგრძლივება სურთ, აუცილებლად უნდა ესტუმრონ საქართველოს, ნათქვამია CNN-ის პუბლიკაციაში, რომელიც ქართულ საახალწლო ტრადიციებს ეხება. სტატიის ავტორი ყურადღებას ამახვილებს რესპუბლიკისა და ორბელიანის მოედნების მორთულობაზე, ნაძვის ხესა და საახალწლო კონცერტებზე, რომელიც თბილისში 25 დეკემბრიდან იმართება”.



საზოგადოებრივი მაუწყებლისგან განსხვავებით, “იმედი” უფრო შორს წავიდა და თემაზე მხოლოდ კადრ/სინქრონით არ დაკმაყოფილდა. მასალაზე, როგორც CNN-ის სტატიაზე ისაუბრა თემაზე მომზადებული სიუჟეტის ავტორმაც. მან თქვა, რომ პუბლიკაციის ავტორი ყურადღებას რესპუბლიკისა და ორბელიანის მოედნებზე მიმდინარე ღონისძიებებზე ამახვილებს. ამავე მასალაში წარმოდგენილი იყო თბილისის მერის კომენტარიც, რომელიც კვლავ ამბობდა, რომ “ასეთი მაღალი დონის” პრესის მიერ “ჩვენს ქალაქზე” ყურადღების გამახვილება “მისასალმებელია”.

ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ CNN-მა საქართველოში შობა-ახალი წლის დღესასწაულის შესახებ სტატია მოამზადა, იმავე დღეს განთავსდა ხსენებული მაწუყებლების ვებგვერდებზე - imedinews.ge-სა და 1tv.ge/news-ზე. იდენტური მასალები განთავსდა პორტალებზე - info9.ge და spnews.io.

ეს კი მაშინ, როდესაც იმის გარკვევა, რომ CNN-ზე გამოქვეყნებული მასალა დაფინანსებულია, თავად მასალის ბმულიდანაც ნათლად იკითხება (http://sponsorcontent.cnn.com). აგრეთვე, მასალის თავშივე ნათლად იკითხება, რომ ის საქართველოს ტურიზმის ეროვნულ ადმინისტრაციას ეკუთვნის. მასალზე სხვა ავტორის ვინაობა მითითებული არ არის.

ცხადია, გაშუქება, რომ კონკრეტულ საიტზე კონკრეტული შინაარსის მასალა განთავსდა, თავისთავად პრობლემა არ არის, თუმცა პრობლემაა, როდესაც მედია აუდიტორიას არ აწვდის ინფორმაციას რომ ეს დაფინანასებული მასალაა. ამგვარი ქცევა მანიპულაციის შთაბეჭდილებას ტოვებს და მომხარებელი შეცდომაში შეჰყავს.