“რუსთავი 2-ის” ყოფილ დირექტორს ნიკა გვარამიას, უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებასა და ორგანიზაციის ინტერესის საწინააღმდეგოდ მოქმედებას ედავებიან, რითაც მაუწყებელს 7 მილიონ ლარამდე ზარალი მიადგა. საქმე ეხება 2015 წელს, სარეკლამო კომპანია „ინტერ მედია პლიუსთან“ გაფორმებულ ხელშეკრულებას.

საქართველოს პროკურატურამ ნიკა გვარამიას ბრალი დღეს, 9 აგვისტოს, სისხლის სამართლის კოდექსის 220-ე მუხლით წარუდგინა.

პროკურატურის მიერ გავრცელებული განცხადების მიხედვით, 2015 წლის 16 იანვარს შპს ,,სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“-ის სახელით ნიკა გვარამიამ ხელშეკრულება გააფორმა შპს „ინტერ მედია პლიუსთან“, რომლის მფლობელებიც არიან მისი მეგობრები - ზ.გ. და კ.ჯ., ხოლო დირექტორი, ,,სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“-ის ყოფილი ფინანსური დირექტორი - ზ.ი. ხელშეკრულების თანახმად, „სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“-მა „ინტერ მედია პლიუსს“ დაუთმო საკუთარი არხების (,,რუსთავი 2“-ის, ,,ახალი არხის“ (იგივე ,,კომედი არხის“) და ,,მარაოს“) ეთერში კომერციული რეკლამის განთავსების უფლება.

“მხარეთა შეთანხმებით, კომერციული რეკლამის განთავსების უფლების დათმობისათვის ანაზღაურება, ყოველთვიურად, ,,ინტერ მედია პლიუსის“ მიერ ფაქტობრივად მოხმარებული კომერციული სარეკლამო დროის ოდენობის მიუხედავად, წინასწარ შეთანხმებული ოდენობით უნდა განხორციელებულიყო.

ნიკა გვარამია მოქმედებდა რა შპს. ,,სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“-ის კანონიერი ინტერესების საწინააღმდეგოდ და მისი მეგობრების კუთვნილი კომპანიის - შპს. ,,ინტერ მედია პლიუსისათვის“ გამორჩენის მისაღებად, ხელშეკრულებით განსაზღვრულ პერიოდში, კომერციული რეკლამის განთავსების უფლების დათმობისათვის ანაზღაურების შესახებ შპს ,,ინტერ მედია პლიუსთან“ გაფორმებული ყოველთვიური შეთანხმებებით, განზრახ არ მოითხოვა ტელეკომპანიის კუთვნილი 6 763 510 ლარი, რითაც მის მეგობრებს მისცა შესაძლებლობა,შპს. „სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“-ზე რეკლამის განთავსების სანაცვლოდ მიღებული დიდი ოდენობით თანხების აკუმულირება მოეხდინათ საკუთარი კომპანიის ანგარიშზე და არ გადაეხადათ ტელეკომპანიისთვის.

შედეგად, 2015 წლის საანგარიშო პერიოდში შ.პ.ს. ,,სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“-ის მიერ მიღებულმა დეკლარირებულმა ზარალმა 7 377 230 ლარი შეადგინა, ამავე პერიოდში, შ.პ.ს “ინტერ მედია პლიუსის” დეკლარირებულმა მოგებამ კი - 8 690 664 ლარი”, - ვკითხულობთ განცხადებაში.

ნიკა გვარამია პროკურატურის სპეციალურ ბრიფინგს ფეისბუკის გვერდზე გამოეხმაურა.

“ვალის ხელშეკრულება მაქვს ინტერმედიასთან და ნატურით გადამიხადეს. სახლი გავყიდე და იქიდან აღებული ფული ვასესხე ინტერმედიას, ხელფასები რომ გაგვესტუმრებინა. ყველა დოკუმენტია ინტერმედიაში და ამოღებულია ეგ დოკუმენტები პროკურატურის მიერ. დაკითხვაზე მაინც გეკითხათ რამე ამ საკითხზე. თუ ბრალის საფუძველი იყო, საერთოდ როგორ არ გიხსენებიათ?

ღიად და დაუფარავად: კორუფცია ის თემაა, რომელთან შედარებით, უმძიმესი დანაშაულები მემსუბუქება. ესაა ჩემი წითელი ხაზი და უკვე მეორეჯერ გადაკვეთა ივანიშვილმა”, - წერს ნიკა გვარამია.



ბრალდების შესახებ დადგენილების წარდგენის მიზნით ნიკა გვარამია საქართველოს გენერალურ პროკურატურაში დღეს არის დაბარებული. ბრალის წარდგენის შემდეგ საქართველოს გენერალური პროკურატურა სასამართლოს მიმართავს აღკვეთის ღონისძიების შეფარდების შუამდგომლობით. ბრალის დამტკიცების შემთხვევაში, “რუსთავი 2-ის” ყოფილ დირექტორს ექვსი თვიდან 2 წლამდე ვადით შინაპატიმრობა, ან სამიდან ხუთ წლამდე ვადით თავისუფლების აღკვეთა ელის.

„რუსთავი 2-ის“ ყოფილი დირექტორის წინააღმდეგ გამოძიება მას შემდეგ დაიწყო, რაც 16 ივლისს „რუსთავი 2-ის“ 9%-იანი წილის ყოფილმა მფლობელმა, ნინო ნიჟარაძემ მის წინააღმდეგ პროკურატურაში საჩივარი შეიტანა.

რა საფრთხეს უქმნის გამოხატვისა და მედიის თავისუფლებას ხელისუფლების მიერ საარჩევნო კოდექსში ინიცირებული ცვლილებების პროექტი,  - ამ საკითხებზე "მედიაჩეკერი"  “საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს” მედია პროგრამების მენეჯერს, მამუკა ანდღულაძეს ესაუბრა.

 -  რატომ ფიქრობთ, რომ საარჩევნო კოდექსში ხელისუფლების მიერ წარმოდგენილი ცვლილებების პროექტი გამოხატვის თავისუფლების წინააღმდეგაა მიმართული?

ეს არის იმ ტენდენციის გაგრძელება, რომელიც ბოლო წლების განმავლობაში მიმდინარეობს გამოხატვის თავისუფლების სტანდარტების შესაზღუდად.

ჯერ იყო და ერთმანეთის მიყოლებით პრეზიდენტმა, პატრიარქმა, პარლამენტის თავმჯდომარემ, ასე ვთქვათ, საკვანძო ფიგურებმა, ერთ ქვაბში მოხარშეს სიძულვილის ენა, ცილისწამება, ყალბი ინფორმაცია და დაიწყეს საუბარი, რომ ჩვენ ეს უნდა შევზღუდოთ. მაშინ არანაირი კანონპროექტი არ ჰქონდათ, ხდებოდა სრულიად არარელევანტური აპელირება ევროპულ გამოცდილებაზე.

ქართული კანონმდებლობა გამოირჩევა როგორც ლიბერალური - ფართოდ იცავს გამოხატვის თავისუფლებას. ამ შემთხვევაში, საარჩევნო პაკეტთან დაკავშირებით მიმდინარე კანონპროექტში არის ჩადებული საკითხები, რომლებიც, სამწუხაროდ, პრაქტიკაში პირდაპირ იქნება მიმართული გამოხატვის თავისუფლების სტანდარტის შეზღუდვისკენ.

ყოველთვის ახლავს ამ საუბარს ხელისუფლების მხრიდან ის არგუმენტები, რომ “ჩვენ გვინდა გარემოს გაუმჯობესება”, “ჩვენ გვინდა სხვისი უფლებები დავიცვათ”, “ეს არ არის აბსოლუტური უფლება” და ა.შ. მაგრამ რეალობაში, თუ გავითვალისწინებთ იმას, რა სასამართლო სისტემაც გვაქვს, რა კითხვებიცაა კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის მიკერძოებულობასთან დაკავშირებით, ეს საერთო ჯამში ქმნის ლეგიტიმურ საფუძველს, რომ შეიძლება შეიზღუდოს გამოხატვის თავისუფლება.

-  თუ შეგიძლიათ კონკრეტული მუხლი მიგვითითოთ წარმოდგენილ ცვლილებებში, რომელიც შეზღუდავს გამოხატვის თავისუფლებას.

მაგალითისათვის შეგვიძლია დავასახელოთ ანტირეკლამის შეზღუდვა - 25%-მდე დაყვანა. ფაქტია, რომ 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების მედიაკამპანია იყო ნეგატიურ კონტექსტზე აგებული, მაგრამ უნდა ითქვას, რომ, პირველ რიგში, პოლიტიკოსები და პარტიების წარმომადგენლები არ იყვნენ მოწოდების სიმაღლეზე. არაერთი კვლევა არსებობს იმაზე, რომ რამდენიმე ყალბი ამბავი შეიქმნა კანდიდატების დისკრიმინაციისთვის და რაოდენობრივად ხელისუფლება დომინირებდა.

ხშირად ხელისუფლება რასაც სიძულვილის ენას ეძახის, ეს არის კრიტიკა, რომელიც მისთვის მიუღებელია და საერთაშორისო სტანდარტით არ არის სიძულვილის ენა.

 

⇒   ამ თემაზე იხილეთ: საარჩევნო კანონმდებლობაში დაგეგმილ ცვლილებებში მედიისთვის საფრთხეებს ხედავენ

ამას გარდა, როდესაც საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტურის წინ პლაკატები გაიკრა ქუჩებში ოპოზიციური პარტიის წინააღმდეგ, ეს რომ ხელისუფლების წინააღმდეგ გაკეთებულიყო, ისინი ამას მიიჩნევდნენ სიძულვილის ენად. მაგრამ როდესაც თვითონ გააკეთეს, ერთი განცხადება არ გაუკეთებიათ, რომ ეს მიუღებელია. ისინი ამას არა მხოლოდ პოლიტიკური ოპონენტების მიმართ, არამედ სამოქალაქო სექტორის წინააღმდეგაც იყენებენ.

როდესაც ხელისუფლების წარმომადგენელი ხარ, პირველ რიგში, შენ თვითონ უნდა შექმნა სტანდარტი, არ გამოიყენო ის აგრესიული ტონი, რომლის გამოც სხვას უჩივიან და გამოხატვის თავისუფლება არ უნდა შეზღუდო.

-  ხელისუფლების წარმომადგენლები აცხადებენ, რომ სიძულვილის ენის განმარტება მოხდება ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის რეკომენდაციის შესაბამისად, ანუ მათი არგუმენტია, რომ არ დარჩება კანონით სიძულვილის ენის ფართოდ ინტერპრეტირების შესაძლებლობა. ამ შემთხვევაში მისაღები იქნება სიძულვილის ენის რეგულირება, თუ ის კვლავაც თვითრეგულირების სფეროში უნდა დარჩეს?

ჩვენი კანონი სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ ერთ-ერთი საუკეთესოა. თუმცა ამ შემთხვევაშიც კი, არსებული სასამართლოს პირობებში, თუკი არის პოლიტიკური ინტერესი, გამოხატვის თავისუფლება იზღუდება პოლიტიკურ თემებზე სასამართლოს ქვედა ინსტანციებში. მაგალითად, ეკა გიგაურის შემთხვევაში, პირველი ინსტანციის სასამართლომ ფართოდ დაიცვა გამოხატვის თავისუფლება, თუმცა ეკა ბესელია-ალეკო ელისაშვილის საქმის შემთხვევაში, სხვანაირად მოიქცა.

ამით იმის თქმა მინდა, რომ პრობლემა კანონის და ნორმის ცვლილებაში არ არის. პრობლემა ის არის, რომ ხელისუფლება რასაც ეძახის სიძულვილის ენას, ეს ხშირად არის კრიტიკა და მეორეც - ამ ცვლილებებს პრაქტიკაში სჭირდება განხორციელება და აქ არის ძაღლის თავი დამარხული.

---

ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის რეკომენდაცია: "სიძულვილის ენა გამოხატვის ნებისმიერ ფორმას მოიცავს, რომელიც რასობრივი სიძულვილის, ქსენოფობიის, ანტისემიტიზმის ან შეუწყნარებლობაზე დაფუძნებული სიძულვილის სხვა ფორმების გავრცელებას, წახალისებას, ხელშეწყობას ან სტიმულირებას ახდენს“ 

---

- პარლამენტის ყოფილმა თავმჯდომარემ ირაკლი კობახიძემ განაცხადა, რომ საარჩევნო კოდექსში სიძულვილის ენის რეგულირების საკითხი OSCE/ODIHR-ის რეკომენდაციის შედეგად აისახა.

 

მიხარია, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციების კვლევებს პატივს სცემენ, მაგრამ თავად კობახიძე ფაშისტებს რომ ეძახის არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებს, თვითონ რა მაგალითს გვაძლევენ?! არაფერი პრობლემა ამაში არ არის, როდესაც ამბობენ, რომ სიძულვილის ენას უნდა ვებრძოლოთ, მაგრამ იქნებ თავადვე, ხელისუფლებაში შექმნან სტანდარტი, რომ სიძულვილის ენა ცუდია და ამას უნდა ვებრძოლოთ.

 

ამ ფონზე მახსენდება არაერთი შემთხვევა, როდესაც ხელისუფლების არა მხოლოდ ზედა, არამედ ქვედა რგოლშიც აქტიურად იყენებენ სიძულვილის ენას, მახსენდება ამ ბოლოს ინგა გრიგოლიას, სალომე ბარკერის მიმართ გაკეთებული ასეთი განცხადებები. თვითონვე, შიგნით იმსჯელონ ამ პრობლემებზე და მერე მიუთითონ სხვებს. .

-  ანუ თქვენ თვითრეგულირების მომხრე ხართ, როდესაც ვსაუბრობთ იმაზე, თუ როგორ უნდა ვებრძოლოთ სიძულვილის ენას?

ლეგიტიმური ეჭვი ძალიან მაღალია, რომ რეგულირება გამოყენებული იქნება გამოხატვის თავისუფლების წინააღმდეგ.

-  ხელისუფლება ხშირად აპილირებს ევროპულ გამოცდილებაზე, როდესაც ცდილობს დაასაბუთოს სიძულვილის ენის რეგულირების აუცილებლობა. სინამდვილეში რას ეფუძნება ევროპული გამოცდილება და საქართველოში რა საფრთხე შეიძლება წარმოიშვას?

სამწუხაროდ, ხშირად ხელისუფლების მხრიდან ევროპული მაგალითის მოყვანა ხდება, ვიწრო პარტიული ინტერესიდან გამომდინარე, მიკერძოებით. როდესაც დაიწყეს დებატები ცილისწამებაზე, ყალბ ინფორმაციაზე, სიძულვილის ენაზე, მთავარი პრობლემები დაასახელეს, ლოზუნგად ჰქონდათ, რომ ჩვენ ამას ვებრძვით და რეალურად მოტივაციით იგრძნობოდა, რომ აი, არჩევნების დროს ჩვენზე იყო თავდასხმები და ა.შ. კვლევები არსებობს, რომ როცა ტროლები ავრცელებდნენ ასეთ მიუღებელ ინფორმაციას, იმას არ კიცხავდნენ და თვითონვე აზიარებდნენ ხელისუფლების წარმომადგენლები.

როდესაც არსებობს ლეგიტიმური კითხვები ხელისუფლების შტოების მიმართ, კერძოდ სასამართლო ხელისუფლებაზე, პროკურატურაზე ანდა მარეგულირებელზე, ვინც კანონის იმპლემენტირება უნდა მოახდინონ, როდესაც საკითხი დგება გამოხატვის თავისუფლების რაიმე ფორმით შეზღუდვასთან დაკავშირებით და ეს მათ ხელშია, ეს არის ბერკეტი მოახდინონ კრიტიკული გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა.

სადაც კი მოწყვლადია დემოკრატია, იქ არის ეს ძალიან საშიში და ყოველთვის არის გამოყენებული გამოხატვის თავისუფლების შესაზღუდად. გვაქვს ჩვენ რეალობა, როდესაც პოლიციის, პროკურატურის, მარეგულირებლის, სასამართლოს მიმართ გვაქვს მიკერძოების საკითხებზე კითხვები.

ევროკავშირში ევროპარლამენტის არჩევნების დროს პირველი, რაც გააკეთეს იყო ის, რომ ქსელი შექმნეს, სოციალური ქსელების დიდი კომპანიები ჩართეს თვითრეგულირების მექანიზმში, აქტიური კომუნიკაცია არის, რომ წაიშალოს ყალბი ამბები და ა.შ. არ ვიცი მე ჩვენს ხელისუფლებას რა კომუნიკაცია აქვს სოციალურ მედიებთან, მაგრამ თვითონ ავრცელებენ ყალბ ინფორმაციას, თვითონ არიან წყარო და როგორ დაუპირისპირდებიან ამას?

-  თქვენ საუბრის დასაწყისში ახსენეთ, რომ გამოხატვის თავისუფლების წინააღმდეგ ბრძოლის ტენდენციაა ბოლო წლებში...

დიახ, ეს არის მორიგი მცდელობა. ჩვენ პრაქტიკულად ყოველდღიურად ვართ ყაზარმულ რეჟიმში იმ კუთხით, რომ ნებისმიერი განცხადება, ნებისმიერი დოკუმენტი, რომელიც მზადდება მედიის და გამოხატვის თავისუფლების თემაზე, ხელისუფლების ამოსავალი წერტილი არის, რომ მოხდეს ისეთი ცვლილება, რომელიც მის მიმართ კრიტიკული გამოხატვის თავისუფლებას შეზღუდავს. ქვაკუთხედი იმისა, თუ რატომ იცავს მედია გამოხატვის თავისუფლებას, არის ის, რომ ვოჩდოგის ფუნქცია ჰქონდეს არა მხოლოდ მედიას, ასევე ნებისმიერ მოქალაქეს. მთავარი არსი იმისა, რომ გამოხატვის თავისუფლება, ინფორმაციის მოპოვების და გავრცელების უფლება იყოს დაცული, არის ის, რომ ვაკონტროლოთ და გავაკრიტიკოთ ხელისუფლება. აი, ამ ფუნდამენტს უპირისპირდება ხელისუფლება.

-  როგორ ფიქრობთ, რატომ ამოიღო ხელისუფლებამ მიზანში გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა, ამ ცვლილებების მიზანი საბოლოო ჯამში რა არის?

გამოხატვის თავისუფლებას, მედიას დიდი ზეგავლენის შესაძლებლობა აქვს საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაზე. ამით უნდათ მანიპულირება მოახდინონ მათ სასარგებლოდ. ეს არის ვიწრო პარტიული, არადემოკრატიული მცდელობა. ფაქტობრივი კვლევები ადასტურებს, თუ რა მიმართულებით მიდის მათი მცდელობები: კვლევების მიხედვით, 72% მიიჩნევს ტელევიზიას ინფორმაციის მთავარ წყაროდ, მეორე ადგილზე ინტერნეტი, ინტერნეტი მზარდია. შესაბამისად, გამოხატვის თავისუფლების კუთხით ნებისმიერი პრობლემა როდესაც იქმნება, ეს პირველ რიგში იქმნება ტელევიზიებში და შემდეგ სოციალურ ქსელებში. სოციალურ ქსელებში ხელისუფლებასთან დაკავშირებული ტროლების რაოდენობა იზრდება. ანუ ის სფერო, რომელიც იძლევა საშუალებას მოახდინო ზეგავლენა საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაზე, საიდანაც ხდება მოსახლეობის ინფორმირება მთავარ საკითხებზე, როგორიცაა არჩევნები, კორუფცია, ნეპოტიზმი, სასამართლო ხელისუფლება და ა.შ. ეს უნდა ხელისუფლებას, რომ შეზღუდოს. ეს არის ვიწრო პარტიული გათვლა, რომელიც არანაირად არ არის დემოკრატიულ თანაცხოვრებასთან თანმხვედრი.

-  ანუ დასავლეთის სახელით რეალურად ხელისუფლების მხრიდან მიდის დემოკრატიასთან ბრძოლა?

რასაც ესენი აკეთებენ, ანუ ამოფარებული, კონტექსტიდან ამოგლეჯილი მაგალითების მოყვანით... როდესაც გერმანიის მაგალითი მოჰყავთ, იქ სასამართლოს მექანიზმიცაა ჩადებული და შეადარონ ქართული და გერმანული სასამართლოების, პროკურატურის მიმართ ნდობა მიკერძოების და პროფესიონალიზმის კუთხით. ასევე კონტექსტი არის უმნიშვნელოვანესი. მაგალითად, ჰოლოკოსტის უარყოფის კუთხით ევროპას თავისი გამოცდილება აქვს და მის რეალურ გამოცდილებას ეყრდნობა ამ საკითხის რეგულირება.

განსხვავებული ვითარებაა ამ მხრივ აშშ-ში. ჩვენთან კი რა ხდება? - თვითონ როცა ავრცელებს ხელისუფლება სიძულვილის ენას და ყალბ ინფორმაციას, ამაზე არ საუბრობენ. პრობლემაც ეს არის: რომ არ იყოს სასამართლოს და მარეგულირებლის მიმართ კითხვები, სიძულვილის ენასთან ბრძოლის რეალური განაზრახვა რომ იყოს, მაშინ სულ სხვა საკითხი იქნებოდა. პროპაგანდის წინააღმდეგ ბრძოლის ერთ-ერთი ხაზი გადის მედიაზე, რომელმაც მოსახლეობის ინფორმირება უნდა მოახდინოს. როცა მედიას აკონტროლებს ხელისუფლება, ერევა მის საქმიანობაში, მოწყვლადს ქმნის მას და მერე რა თქმა უნდა უფრო მაღალი ეფექტურობა ექნება მოსახლეობაში პროპაგანდას, იგივე რუსეთის მხრიდან.

ხელისუფლების მიერ საარჩევნო კოდექსში ინიცირებული ცვლილებების ნაწილი მაუწყებლებსაც ეხება. ეუთოს რეკომენდაციების საფუძველზე მომზადებული კანონპროექტი - როგორც მას პარლამენტის თავმჯდომარე, არჩილ თალაკვაძე მოიხსენებს, უკვე გახდა ოპოზიციისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების კრიტიკის საგანი. ის, რაც ოპოზიციისთვის ცენზურის დაწესების მცდელობაა, “ქართული ოცნებისთვის” წინასაარჩევნო კამპანიის გაუმჯობესებისკენ გადადგმული ნაბიჯია. ცვლილებათა პაკეტში ცენზურის საფრთხეებს ხედავენ მედიასფეროს წარმომადგენლებიც.

კანონპროექტის დამტკიცების შემთხვევაში:

• შემოდის სიძულვილის ენის ცნება და საარჩევნო სუბიექტებს საარჩევნო პროგრამაში, ისევე როგორც სხვა ქმედებისას, მაგალითად რეკლამაში, ამგვარი ტერმინების გამოყენება ეკრძალებათ. თუმცა, რა მოიაზრება სიძულვილის ენაში, პროექტში განმარტებული არ არის.
• ჩნდება ანტირეკლამის შეზღუდვის კომპონენტი. პოლიტიკური სუბიექტის მიერ მომზადებულ ვიდეორგოლში ანტირეკლამის მოცულობა მთლიანი რეკლამის 25%-ს არ უნდა აღემატებოდეს. დოკუმენტში არც ანტირეკლამის განმარტებაა.
• მაუწყებელს უჩნდება ვალდებულება თავად შეამოწმოს საარჩევნო სუბიექტის მიერ მიტანილი საარჩევნო რგოლის კანონმდებლობასთან შესაბამისობა. მათ შორის შეამოწმოს ხომ არ შეიცავს ვიდეორგოლი 25%-ზე მეტ ანტირეკლამას და სიძულვილის ენას.
• მაუწყებლებს წინასაარჩევნო რეკლამის ტარიფების ცვლილების შესაძლებლობა აღარ ექნებათ.

ეს ცვლილებები, 6 აგვისტოს, პოლიტიკურმა პარტიებმა სამუშაო შეხვედრაზე განიხილეს. ამ შეხვედრაზე პარლამენტის თავმჯდომარემ თქვა, რომ დეტალურად ამ საკითხებზე მაუწყებლებთან და მედიის საკითხებზე მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ერთად იმსჯელებს.

ამ დრომდე განხილვებში მაუწყებლებს მონაწილეობა არ მიუღიათ, ამიტომ, მათ ნაწილს, იქამდე, ვიდრე საკითხს არ დაამუშავებენ, მოსალოდნელი ცვლილებების კომენტირება უჭირს.

ზოგად კომენტარით იფარგლება “რუსთავი 2-ის” საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე, რომელიც ფიქრობს, რომ ნებისმიერი ცვლილება, რომელიც მედიას რაიმე ფორმით შებოჭავს ან ინტერპრეტაციის საშუალებას დატოვებს, მეტად საფრთხილოა. იგი ამბობს, რომ ამას ძალიან მკაცრი საზოგადოებრივი კონტროლი სჭირდება: “ასე ხელაღებით ცვლილებების დამტკიცება არ იქნება სწორი და აღქმული იქნება როგორც მედიის მარწუხებში მოქცევის გარკვეული ნაბიჯი და საშუალება”.

უფრო კონკრეტულ შეფასებებს აკეთებს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის აღმასრულებელი დირექტორი ნატა ძველიშვილი, რომელიც ასევე არ ყოფილა სამუშაო ჯგუფის წევრი, თუმცა შეხვედრაზე მაინც იმყოფებოდა. მისი თქმით, მმართველი გუნდის მიერ წარმოდგენილი ცვლილებების მიხედვით, მაუწყებლებს, ფაქტობრივად, პოლიტიკური სუბიექტების მიერ მათთვის წარდგენილი პოლიტიკური რეკლამების შინაარსზე ეკისრებათ პასუხისმგებლობა, რაც იმას ნიშნავს, რომ სწორედ მათ უნდა გადაამოწმონ “ვიდეორგოლის კანონთან შესაბამისობა და ისე უნდა გადასცენ ეთერში”.

“მაუწყებელი არ არის ის სუბიექტი, რომელსაც შეუძლია ამტკიცოს რამე კანონიერი იყო თუ უკანონო, ამის დისკრეცია აქვს მხოლოდ სასამართლოს”, - ამბობს იგი და ხაზს უსვამს ამ რეგულაციის შეუძლებლობას. მისი აზრით, პრაქტიკაში წარმოუდგენელია, რომ მაუწყებლებმა დაიქირავონ ერთი ადამიანი დამატებით და შეაფასონ ვიდეორგოლის შინაარსი და ამასთან გაზომონ და დაადგინონ მაგალითად, რეკლამის 25% ანტირეკლამა იყო თუ ნეიტრალური ტონით იყო მომზადებული.

სწორედ ანტირეკლამის შეზღუდვა ფასდება ოპოზიციის მიერ ცენზურის დაწესების მცდელობად. ისინი მიიჩნევენ, რომ საარჩევნო კამპანიის სტრატეგია თავად უნდა გადაწყვიტონ და მაუწყებლებმა არ უნდა შეაფასონ რაიმე რგოლი გავიდეს თუ არა ეთერში.

ოპოზიცია და არასამთავრობო ორგანიზაციები აკრიტიკებენ კანონპროექტში სიძულვილის ენის ჩანაწერსაც, რომლის განმარტებასაც კანონპროექტი არ მოიცავს. ნატა ძველიშვილი მიიჩნევს, რომ “მედიისთვის ეს არის საფრთხე”. მისივე შეფასებით, ამით წინასაარჩევნო კამპანიის განმავლობაში “კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას” “მედიის უფრო მეტი კონტროლისა და დასანქცირების ბერკეტი ექნება”. კერძოდ, იმ შემთხვევაში, თუკი მაუწყებელი ეთერში გაუშვებს ისეთ რეკლამას, რომელიც კანონმდებლობასთან წინააღმდეგობაშია, ის რეკლამის ორმაგი ტარიფით დაჯარიმდება: “არ შეიძლება მედიას ეკისრებოდეს პასუხისმგებლობა იმაზე, რომ ქვეყანაში დაბალი პოლიტიკური კულტურაა და პოლიტიკოსები საგნობრივ ოპონირებას ვერ ახერხებენ”.

“ქართული ოცნების” წარმომადგენლები კი ამტკიცებენ, რომ ამ ცვლილებების საფუძველი ეუთოს მიერ 2018 წლის წინასაარჩევნო პერიოდის შემდეგ მომზადებული რეკომენდაციებია. ეუთომ საკუთარ ანგარიშში მართლაც კრიტიკულად შეაფასა საპრეზიდენტო კანდიდატების მიერ წარმოებული ნეგატიური წინასაარჩევნო კამპანია და თქვა, რომ სიძულვილის ენის და ქსენოფობიის შესაძლო გავრცელების აღსაკვეთად, სასურველია, რომ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს მისაღები ენის ნორმებთან დაკავშირებით რეგულაციები იქნას განვითარებული. ხელისუფლების შესაბამის ორგანოებს სიძულვილის ენის გამოყენების შესაძლო შემთხვევების განხილვისა და საჭიროების შემთხვევაში სანქციების დროულად გამოყენების შესაძლებლობა უნდა გააჩნდეთ. თუმცა არსად მიუთითებია ანტირეკლამის შეზღუდვაზე და მით უფრო იმაზე, რომ პასუხისმგებლობა მაუწყებელს უნდა დაეკისროს ამგვარი შინაარსის მქონე რეკლამის გაშვებაზე.

უფრო მეტიც, ამავე დოკუმენტში ეუთომ აღნიშნა, რომ “მედიასაშუალებები პასუხს არ უნდა აგებდნენ მათ მიერ ეთერში გაშვებული პოლიტიკური რეკლამების შინაარსზე, იმ შემთხვევების გარდა, როდესაც სასამართლოს მიერ მანამდე მიღებული გადაწყვეტილებით რეკლამის შინაარსი უკანონოდ იქნა მიჩნეული ან სასამართლოს აზრით, კონკრეტულ რეკლამაში შესული განცხადებები შეიცავენ პირდაპირ მოწოდებებს ძალადობისკენ. სასურველია, რომ მედიის მარეგულირებელი ორგანოს მიერ ფასიანი პოლიტიკური რეკლამების წინასწარ დამტკიცების პრაქტიკის აღმოფხვრა მოხდეს”.

როდის განიხილავს მმართველი პარტია ამ ცვლილებებს თავად მაუწყებელთან, ჯერჯერობით არ დაკონკრეტებულა. თუმცა, რადგანაც მოსალოდნელ ცვლილბებს უკვე მოჰყვა ფართო კრიტიკა, დისკუსია ამ საკითხებზე საკომიტეტო განხილვების დროსაც გაგრძელდება და არ არის გამორიცხული, სადავო მუხლების ფორმულირება შეიცვალოს.

 

 

ბოლო ერთ კვირაში, ქართულ მედიაბაზარზე კიდევ ერთი ახალი ტელევიზიის შესახებ ალაპარაკდნენ. “რუსთავი 2-ს” ყოფილი დირექტორის ნიკა გვარამიას შემდეგ, ახალი ტელევიზიის გახსნა დააანონსა ყოფილმა თავდაცვის მინისტრმა დავით კეზერაშვილმაც. მედიაში კიდევ ერთ, “ფორმულა კრეატივის” ტელევიზიაზე საუბრობენ, თუმცა, არსებობს ჯერ დაუდასტურებელი ინფორმაცია, რომ დავით კეზერაშვილი სწორედ ამ უკანასკნელი, “ფორმულა კრეატივის” ტელევიზიის დაფინანსებას აპირებს.

ახალი ტელევიზიის გახსნის შესახებ, დავით კეზერაშვილმა დღეს, 1-ელ აგვისტოს, ფეისბუკის პირად გვერდზე დაწერა. იგი ამბობს, რომ ახალი ტელევიზიის გახსნის გადაწყვეტილება ბოლო დროს საქართველოში განვითარებულმა მოვლენებმა მიაღებინა.

„უკიდურესად დიდ საფრთხედ მიმაჩნია მმართველი გუნდის ხელში ძირითადი მედიარესურსების სრული კონცენტრაცია, რა რეალობასაც შევეჯახეთ ახლა და რაც გვაბრუნებს იმ მანკიერ წრეზე, რომელზეც ათწლეულებია ვტრიალებთ, თუმცა წესით, უკვე გაცნობიერებული უნდა გვქონდეს წარსულის შეცდომები.

მიმაჩნია რომ რუსეთის პროპაგანდისტული მანქანის წინააღმდეგ ბრძოლას მუდმივი აქტიურობა ჭირდება და ქართველი ხალხის დასავლური არჩევანი დასაცავია. სწორედ ამიტომ, მივიღე გადაწყვეტილება, რომ ჩვენს მეგობრებთან ერთად დავაფუძნო ახალი სატელევიოზიო პლატფორმა, რომელიც უზრუნველყოფს ამ დაცვას. პლატფორმა, რომელიც გვერდში დაუდგება არა რომელიმე პარტიას, არა რომელიმე ინტერესის ჯგუფს, არა რომელიმე ელიტურ ერთობას - არამედ მთელ სამოქალაქო საზოგადოებას, თავისუფლების და პროგრესის ხმას ჩვენ ქვეყანაში.“

კეზერაშვილის განცხადებით, სამეთვალყურეო საბჭოს დასაკომპლექტებლად მოლაპარაკებები ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და ევროპაში უკვე დაწყებული აქვს.

კეზერაშვილი თავის განცხადებაში იმედს გამოთქვამს, რომ ახალი ტელევიზია საზოგადოებისთვის ნაცნობი კადრებით დაკომპლექტდება: „იმედი მაქვს, რომ მალე დაკომპლექტდება საზოგადოებისათვის ნაცნობი და მაღალი ნდობის მქონე ჟურნალისტებისა და აგრეთვე ახალი სახეებისგან შემდგარი ძლიერი გუნდი და ტელევიზია უმოკლეს ვადაში მზად იქნება ეთერში გასასვლელად”.


დავით კეზერაშვილი 2012 წელს რამდენიმე დღით „რუსთავი 2“-ის 40%-იან წილს ფლობდა. პარტია „ქართული ოცნების“ არჩევნებში გამაჯვებიდან სამი დღის შემდეგ, მისმა კომპანიამ „რუსთავი 2“-ის 40% 500 000 აშშ დოლარად იყიდა, თუმცა, ხუთი დღის შემდეგ დავით კეზერაშვილმა თავისი წილი გიორგი ყარამანიშვილს იგივე ფასად მიყიდა. გარდა ამისა, დავით კეზერაშვილი გამოცემა „ტაბულას“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი იყო.


"ქვეყნის მთავარი და საუკეთესო, იმაზე უკეთესი ტელევიზიის გახსნა, ვიდრე “რუსთავი 2-ა”, ასევე ფეისბუკით დააანონსა ნიკა გვარამიამაც. ისიც წერს, რომ გადაწყვეტილება ბევრი ფიქრისა და ინვესტორებთან კონსულტაციების შემდეგ მიიღო.

"გადავწყვიტე რამდენიმე პარტნიორთან ერთად, გავაკეთო ამ ქვეყნის მთავარი ტელევიზია, მთავარი და საუკეთესო. უკეთესი, ვიდრე ნებისმიერი სხვა. უკეთესი, ვიდრე ის, რომელიც აქამდე ყველაზე საუკეთესო მგონია. ჩემთვის ეს, ალბათ, ცხოვრების მთავარი გამოწვევაა - მე კრიზის-მენეჯერი ვარ, არ მიყვარს რუტინა და არასდროს მიშენებია ნულიდან. მე შემიძლია გავაცოცხლო მკვდარი კომპანია, მაგრამ არასდროს მიმიცია დასაბამი ახალი კომპანიის სიცოცხლისთვის. ამ გამოწვევაში ზუსტად ვიცი, ვისი დახმარება მჭირდება, ვინ იქნება ჩემი მთავარი დასაყრდენი - ჩემი გუნდი. ჩემი ამბიცია მხოლოდ საუკეთესოს გაკეთებაა, და საუკეთესოს, ცხადია, მხოლოდ საუკეთესოები გააკეთებენ", - წერს გვარამია.

“ფორმულა კრეატივის” გეგმაზე, რომ ემზადება საინფორმაციო-პოლიტიკური ტელევიზიის გახსნისთვის, ინფორმაცია “ნეტგაზეთმა” გაავრცელა. “ფორმულა კრეატივმა”გამოცემა On.ge-სთან, რომლის 50%-იან წილსაც ფლობს, ეს ინფორმაცია არც დაადასტურა და არც უარყო.


“ფორმულა კრეატივის დირექტორმა მიშა მშვილდაძემ განაცხადა, რომ ახალი ტელევიზიის შესახებ "გავრცელებულ ინფორმაციას არც უარყოფს და არც ადასტურებს და, ზოგადად, ამ თემაზე არ საუბრობს", - წერს On.ge.

კიდევ ერთი ინფორმაცია, რაც ბოლო დღეებში ვრცელდება, “რუსთავი 2-ის” საინფორმაციო სამსახურის უფროსს გიორგი ლაფერაშვილს უკავშირდება. On.ge-ს ინფორმაციით, მას ახალ ტელევიზიაში სთავაზობენ გადასვლას, საუბარი, სავარაუდოდ, “ფორმულა კრეატივის” მიერ დაანონსებულ ტელევიზიაზეა.

“მედიაჩეკერი” შეეცადა გავრცელებული ინფორმაციები ფორმულა “კრეატივსა” და ლაფერაშვილთან გადაემოწმებინა. არაერთი მცდელობის მიუხედავად, “ფორმულა კრეატივის” გუნდს ვერ დავუკავშირდით, მიშა მშვილდაძე სატელეფონო ზარებს არ პასუხობს.

რაიმეს დაკონკრეტებისგან თავი შეიკავა “რუსთავი 2-ის” საინფორმაციო გადაცემა „კურიერის“ პროდიუსერმა გიორგი ლაფერაშვილმა, თუმცა, დაადასტურა, რომ დაანონსებულ ტელევიზიებთან დაკავშირებით უკვე მიიღო „საინტერესო“ შემოთავაზებები.

„ბოლო რამდენიმე დღის განმავლობაში რამდენიმე ძალიან საინტერესო წინადადება და შემოთავაზება მქონდა. ერთადერთი, რაც ამ ეტაპზე შემიძლია ვთქვა, არის ეს. ამ შემოთავაზებებს შორის იყო ყველა ის სიახლე, რაც ქართულ მედიაბაზარზე უახლოეს პერიოდში ამოქმედდება”, - კითხვაზე, როდის შეიძლება ველოდოთ მისგან ახალ სამსახურზე დადასტურებულ ინფორმაციას, გიორგი ლაფერაშვილმა გვიპასუხა, რომ ამ ეტაპზე მხოლოდ იმის თქმა შეუძლია, რომ “რუსთავი 2-დან” შვებულებაშია.

სტრასბურგის სასამართლოს 18 ივლისის გადაწყვეტილებით, “რუსთავი 2” მის ძველ მფლობელს, ქიბარ ხალვაშს დაუბრუნდა, რამაც არხზე კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკის შეცვლის, ქვეყანაში კი მედიაგარემოს გაუარესების მოლოდინი გააჩინა. მედიაექსპერტები შიშობენ, რომ პროცესი მხოლოდ “რუსთავი 2-ის” გაკონტროლებით არ დასრულდება.

მედიაექსპერტი ზვიად ქორიძე ამბობს, რომ “რუსთავი 2-ზე” სარედაქციო პოლიტიკის ცვლილება თავისუფალ სივრცეს შეამცირებს და ქვეყანაში კვლავ ის პერიოდი დადგება, როდესაც მედია ერთი პოლიტიკური და ბიზნესმმართველობის ქვეშ იყო.

“ვინც დაიწყო ეს პროცესი, მისი სურვილია, რომ აქამდე მივიდეს, პოზიციური უპირატესობა მის მხარეს არის და შესაბამისად, ეცდება, რომ ეს შედგეს. სწორედ იმიტომ დაიწყო ეს პროცესი ბიძინა ივანიშვილმა, რომ სარედაქციო მრავლფეროვნება არ იყოს ამ ქვეყანაში და მედიის შინაარსი იყოს ერთგვაროვანი. ეს საკმაოდ უიოლებს ცხოვრებას მას და ნებისმიერ ხელისუფალს, რომელიც ავტორიტარიზმისკენ არის მიდრეკილი”.

მისივე თქმით, ბიძინა ივანიშვილისა და ხელისუფლების ინტერესი მხოლოდ “რუსთავი 2-ის” გაკონტროლებით არ შემოიფარგლება: ”ჯერ არ უშლიან ხელს შედარებით დაბალშემოსავლიანი მედიასაშუალებები, მაგრამ ხვალ მათი ჯერიც დადგება… უნდა დაიწყოს საზოგადოებრივი დისკუსია იმაზე, თუ რა ელოდება ქვეყანას, თუ სურვილი ბიძინა ივანიშვილისა, რომ მედია ბოლომდე გააკონტროლოს, აღსრულდება… ცენზურის და კონტროლის მექანიზმები ჩაირთვება ონლაინსივრცეში და ინტერნეტის გაკონტროლების მექანიზმებზე დაიწყებს მალე ხელისუფლება საუბარს”.

საქართველოში ყოველთვის, როცა კრიზისული ან კრიტიკული სიტუაცია იქმნება, გამოსავლად თუ ხსნად უცხოელი სპეციალისტების მოწვევა და დაქირავება ახსენდებათ. უახლოესი წარსულიდან მაგალითები კი აჩვენებს, რომ ეს პრობლემას ვერ აგვარებს.

საკითხი აქტუალური ამ რამდენიმე დღის წინაც გახდა, როდესაც ხელისუფლების გავლენისგან დამოუკიდებელ უმსხვილეს ტელეკომპანია “რუსთავი 2”-ს, მრავალწლიანი სამართლებრივი დავის შემდეგ, მფლობელი შეეცვალა. ტელევიზიაში მომუშავე რედაქტორებმა და ჟურნალისტებმა სარედაქციო დამოუკიდებლობის გარანტიები მოითხოვეს. ახალმა მფლობელმა საპასუხოდ განაცხადა, რომ მალე შეარჩევს და დანიშნავს “მა­ღა­ლი რე­პუ­ტა­ცი­ის და დიდი სა­ტე­ლე­ვი­ზიო გა­მოც­დი­ლე­ბის მქო­ნე ევ­რო­პე­ლ ან ამე­რი­კე­ლ მე­დია-მე­ნე­ჯე­რს”.

მოდით, გავიხსენოთ მფლობელებისგან დაქირავებული უცხოელი მედიამენეჯერების ღვაწლი საქართველოში და ის, თუ რამდენად უზრუნველყოფდნენ ისინი სარედაქციო დამოუკიდებლობას.

უცხოელი მრჩევლები ივანიშვილის ტელევიზიაში

2012 წლის საპარლამენტო არჩევნებამდე რამდენიმე თვით ადრე მაშინდელი ოპოზიციური კოალიციის “ქართული ოცნების” ლიდერის - ბიძინა ივანიშვილის ოჯახის კუთვნილმა ტელეკომპანია “მეცხრე არხმა” მაუწყებლობა დაიწყო.

არჩევნებამდე რამდენიმე კვირით ადრე “მეცხრე არხმა” საერთაშორისო მრჩეველთა საბჭოს შექმნის თაობაზე განაცხადა. საბჭოს, რომლის შემადგენლობაში იყვნენ, CNN-დან ლარი კინგი, “ნიუ-იორკ თაიმსიდან” ლეს გელბი და სხვები, უნდა უზრუნველეყო ივანიშვილის ოჯახის ტელევიზიის სარედაქციო დამოუკიდებლობა.

ვნახოთ, როგორ შეფასდა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ 2012 წელს ჩატარებული მედიამონიტორინგის მიხედვით “მეცხრე არხის” სარედაქციო საქმიანობა, გთავაზობთ რამდენიმე ამონარიდს ამ ანგარიშიდან:

• სიუჟეტებში მოკვლევის დაბალი ხარისხის მაჩვენებელია;
• საინფორმაციო გადაცემის უმთავრესი პრობლემა დაუბალანსებლობაა;
• მთავრობას, "ნაციონალურ მოძრაობას" უარყოფით, "ქართულ ოცნებას" კი დადებით ტონში აშუქებდა;
• პირადი ცხოვრებისა და პირადი ტრაგედიის ხელყოფის მაგალითები;
• ფაქტისა და კომენტარის გამიჯვნის პრობლემა;
• საინფორმაციო გადაცემების მიკერძოებულობა...

“არხს მნიშვნელოვანი ხარვეზები ჰქონდა ბალანსის, მოკვლევით მასალებში ფაქტებისა და კომენტარების გაუმიჯნაობის, წყაროთა ზუსტი იდენტიფიცირებისა და ფაქტების სიზუსტით მოწოდების თვალსაზრისით. ეს საბოლოო ჯამში იძლევა იმის საფუძველს, რომ არხის მიერ წინასაარჩევნო კამპანიის გაშუქება შეფასდეს, როგორც მიკერძოებული”, - ნათქვამია ქარტიის ანგარიშში.

პატარკაციშვილის ტელევიზია უცხოელების მართვაში

2007 წლის 7 ნოემბრამდე, ანუ ტელეკომპანია “იმედის” დახურვამდე დაახლოებით 1 წლით ადრე, ტელევიზიის დამფუძნებელმა ბადრი პატარკაციშვილმა ავსტრალიური წარმოშობის ამერიკელი მედიამაგნატის, რუპერტ მერდოკის კომპანია “ნიუს კორპთან” პარტნიორობის ხელშეკრულება გააფორმა და “იმედის” გენერალურ დირექტორად ამერიკელი ლუის რობერტსონი დანიშნა.

მოგვიანებით, 2007 წლის 6 ნოემბერს, როდესაც თბილისი საპროტესტო აქციების ტალღამ მოიცვა, რომელსაც ღიად უჭერდა მხარს ბადრი პატარკაციშვილი, ტელეიმედის 100%-ანი წილი მართვაში გადაეცა კომპანიას News Corp Europe.Inc.

უცხოურმა მენეჯმენტმა არხი დახურვისგან ვერ დაიცვა. მაშინდელმა ხელისუფლებამ პატარკაციშვილს ხელისუფლების დასამხობად შეთქმულების ორგანიზებაში დასდო ბრალი. ხოლო იმ მოტივით, რომ “ტელეკომპანია ხელისუფლების ჩამოგდების პროპაგანდას ეწეოდა”, დააყადაღეს “იმედის” ქონება, რასაც წინ უძღოდა ტელევიზიაში სამართალდამცავების შეჭრა, დარბევა და მაუწყებლობის შეწყვეტა.

დაახლოებით 1 თვეში ტელევიზიამ მაუწყებლობა აღადგინა, თუმცა რამდენიმე დღეში, მას შემდეგ, რაც ხელისუფლებამ პატარკაციშვილის პოლიციის მაღალჩინოსან ერეკლე კოდუასთან საუბრის ჩანაწერი გაავრცელა, რაც მისი მხრიდან შეთქმულების ორგანიზებაზე მიუთითებდა, ტელეიმედი ჟურნალისტებმა დატოვეს და არხი ისევ გაითიშა.

იმედის მაუწყებლობა ბადრი პატარკაციშვილის სიკვდილის შემდეგ აღდგა, მალევე (2008 წლის 24 მარტს) გაუქმდა გარიგება წილის მართვის შესახებ “ნიუს კორპთან”.

სამწუხაროდ, იმ პერიოდში, როცა ნიუს კორპი მართავდა “იმედს”, პროფესიული ორგანიზაციები საქართველოში მედიამონიტორინგს არ აწარმოებდნენ, რომელიც მოგვცემდა იმის შეფასებას, თუ რამდენად იყო სარედაქციო დამოუკიდებლობა უზრუნველყოფილი. 2008 წლის 5 იანვრის ვადამდელ საპრეზიდენტო არჩევნებზე ანგარიში გამოაქვეყნა ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებათა ოფისმა. ამ ანგარიშში იმედი მოხსენიებულია “ოპოზიციის” მხარდამჭერად მიჩნეულ პოპულარულ კერძო ტელეკომპანიად”.

მიხნიკის ჯგუფი

“იმედის” დახურვის შემდეგ, 2007 წლის დეკემბრის დასაწყისში, ევროკავშირის, შეერთებული შტატებისა და პოლონეთის მთავრობის ინიციატივით, პოლონელი ჟურნალისტის ადამ მიხნიკის ხელმძღვანელობით ჩამოყალიბდა მედიამონიტორინგის ჯგუფი საქართველოში.

მიხნიკის ჯგუფის მუშაობას ხელი უნდა შეეწყო ტელეკომპანია ”იმედის” მუშაობის აღდგენისათვის. პარალელურად, ჯგუფს უნდა ჩაეტარებინა სატელევიზიო სივრცის მონიტორინგი იმის დასადგენად, თუ რამდენად თანაბარ მდგომარეობაში იმყოფებიან პრეზიდენტობის კანდიდატები.

საბოლოო ჯამში, 2008 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებმა ტელეკომპანია “იმედის” გარეშე ჩაიარა. ეუთოს მაშინდელი ანგარიშის მიხედვით, საქართველოში მედია “მესაკუთრეებისა და პოლიტიკური პატრონების ძლიერი გავლენის ქვეშ” იყო, საარჩევნო კამპანიის გაშუქების დროს ტელევიზიების მიერ არ იყო დაცული ბალანსი და ძირითად დროს უთმობდნენ მაშინდელ პრეზიდენტსა და სახელისუფლებო კანდიდატ მიხეილ სააკაშვილს.

უცხოელი მედიაომბუდსმენი

2017 წლის მარტში სტრასბურგის სასამართლომ “რუსთავი 2”-ის საქმეზე საქართველოს სასამართლოების მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილების აღსრულება შეაჩერა, რომლითაც ტელევიზიის მფლობელობა ქიბარ ხალვაშს მიეკუთვნა.

სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებით გამოწვეული კრიზისული სიტუაციის განმუხტვის გზად ხელისუფლებამ, კერძოდ კი, მაშინდელმა პრემიერმა გიორგი კვირიკაშვილმა მედიის ომბუდსმენის ოფისის შექმნა შემოგვთავაზა, ისევ და ისევ უცხოელი მედიაექსპერტების მონაწილეობით.

“გამოვდივარ ინიციატივით, ჩამოვაყალიბოთ მედიაომბუდსმენის ინსტიტუტი, სადაც მოწვეული იქნებიან მსოფლიოში ყველაზე მაღალი რეპუტაციის მქონე მედიის უფლებადამცველები. მე დღეს საჯაროდ ვიწვევ სათანამშრომლოდ საერთაშორისო დონის მედიაექსპერტებს და სპეციალისტებს, რომლებმაც თავისი მოღვაწეობით და საქმით დაამტკიცეს საკუთარი პროფესიონალიზმი”, – განაცხადა კვირიკაშვილმა.

ამ ინიციატივამ სამართლიანი შეშფოთება გამოიწვია მედიაპროფესიონალებს შორის საქართველოში და არა მხოლოდ. ეუთოს მედიის თავისუფლების ინსტიტუტის შეფასებით, “ახალმა ინსტიტუტმა მედიასივრცეში არსებულ ინსტიტუციებს გამოწვევები არ უნდა შეუქმნას”. ასეთ ინსტიტუციებად კი მოხსენიებული იყო საქართველოში უკვე მოქმედი ომბუდსმენის ოფისი და ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია.

უცხოელი მედიამფლობელები თუ მენეჯერები?

სარედაქციო დამოუკიდებლობა სხვა არაფერია, თუ არა რედაქტორებისთვის მინიჭებული თავისუფლება, რომ გადაწყვეტილებები მედიამფლობელების ჩარევის გარეშე მიიღონ. ამ ჯაჭვში რედაქტორი და მედიამენეჯერი მნიშვნელოვანი რგოლია, თუმცა, რედაქტორად მუშაობის საკმაოდ ხანგრძლივი სტაჟის დაგროვების შემდეგ, ალბათ, თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ სარედაქციო დამოუკიდებლობა დიდწილად სწორედ მედიამფლობელზეა დამოკიდებული - იმაზე, თუ რომელ ბიზნეს თუ პოლიტიკურ ჯგუფთან არის ის დაკავშირებული, რამდენად დივერსიფიცირებული აქვს შემოსავლები და ა.შ.

პოსტსაბჭოთა ქვეყნებს შორის მედიის თავისუფლების ინდექსში მოწინავე ადგილი ესტონეთს უკავია. ესტონეთში მედიის გათავისუფლებაში მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა სკანდინავიურმა ინვესტიციებმა მედიაში: ნორვეგიული და შვედური კომპანიები გახდნენ მთავარი გაზეთებისა და კერძო ტელევიზიების მფლობელები, რამაც მედია ადგილობრივი ოლიგარქების გავლენისგან დაიცვა.

სოციალისტური რეჟიმისგან გათავისუფლებულ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებშიც მედიაბაზარზე დასავლური კომპანიების შესვლამ უზრუნველყო პრესის თავისუფლება: მაგალითად, ჩეხეთში, სადაც Freedom House-ის შეფასებით, პრესა სრულად თავისუფალია, ჟურნალების და გაზეთების 70%-ს გერმანული და შვედური კორპორაციები ფლობდა.

საქართველოში მედიაბაზარს, როგორც წესი, ხელისუფლებასთან დაკავშირებული ბიზნესმენები ან ადგილობრივი ოლიგარქები ინაწილებენ. უცხო ქვეყნებიდან მედიაბაზარზე ღიად თუ ირიბად აქტიურად მონაწილეობს რუსეთი. სარედაქციო დამოუკიდებლობის მაღალ ხარისხს იმ გამოცემებში ვხვდებით, რომლებიც დასავლური ფონდებიდან ფინანსდებიან.

20-21 ივნისს, თბილისში, ანტისაოკუპაციო აქციის დაშლისას, მედიის 40-მდე წარმომადგენელი დაშავდა. დაშავებულები ამბობენ, რომ სამართალდამცავები მათ დამიზნებით ესროდნენ და ხელს უშლიდნენ მუშაობაში. ეს ნაწილობრივ მათივე გადაღებულ ვიდეომასალებშიც ჩანს. მომხდარიდან მეორე დღესვე, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ, შინაგან საქმეთა სამინისტროში შეიტანა მიმართვა, რომლითაც მოითხოვდა იმ სამართალდამცავების სასწრაფოდ გამოვლენას და სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემას, რომლებიც დამიზნებით ესროდნენ ჟურნალისტებს და ხელს უშლიდნენ პროფესიული საქმიანობის შესრულებაში. გარდა ამისა, რამდენიმე დაშავებულმა შესაბამის უწყებებს თავადაც მიმართა.

მომხდარიდან ერთი თვე გავიდა და მიუხედავად ამ ყველაფრისა, ამ ეტაპზე ჟურნალისტების საქმეზე არც ცალკე გამოძიება მიმდინარეობს და არც დაზარალებულის სტატუსი მინიჭებია რომელიმე დაშავებულს.

გურამ მურადოვი, თამარ ბაღაშვილი, ლიკა უროტაძე, გელა ბოჩიკაშვილი, ლიკა ალელიშვილი, მერაბ ცაავა…- ეს იმ ჟურნალისტების არასრული ჩამონათვალია, რომლებმაც 20 ივნისის ღამეს სამართალდამცავების მიერ ნასროლი ტყვიებით სხეულის დაზიანებები მიიღეს. დაშავებულები ამბობენ, რომ მიუხედავად იმისა, რომ მათი იდენტიფიცირება შესაძლებელი იყო (კამერა, მიკროფონი, წარწერა press და ა.შ.) სამართალდამცავები მათ მაინც დამიზნებით ესროდნენ და ხელს უშლიდნენ მუშაობაში.

20-21 ივნისის მოვლენების დროს დაშავებულების საქმეს მთავარი პროკურატურა ერთ დიდ საქმედ იძიებს. ჟურნალისტებს, ისევე როგორც სხვა დაშავებულებს, პროკურატურა მოწმის სტატუსით კითხავს.

დაშავებული ჟურნალისტების ნაწილი აპირებს სამართლებრივი დავის გაგრძელებას, ნაწილი კი - არა. ფოტოჟურნალისტმა გურამ მურადოვმა ამ დრომდე ვერ გადაწყვიტა, შეიტანოს თუ არა სარჩელი პროკურატურაში:

„ვფიქრობ, ვიჩივლო თუ არა. პროცედურები დიდ დროს წაიღებს და თან არც ვიცი, რა უნდა მოვითხოვო მათგან. ნორმალურ ქვეყანაში რომ ვცხოვრობდეთ, ვერავინ დამასწრებდა ჩივილს. ფიზიკური და მორალური ზიანი მომაყენეს, დიდი ხნის განმავლობაში უმოქმედოდ ვიყავი ზურგის გამო. ვიცი, რომ მორალურ ზიანს არავინ ამინაზღაურებს, შეიძლება დამცინონ კიდეც.“

„ნეტგაზეთის“ ჟურნალისტი გიორგი დიასამიძე კი, რომელსაც პოლიციელებმა ფიზიკური და სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენეს, ტექნიკა დაუზიანეს და ხელი შეუშალეს ჟურნალისტურ საქმიანობაში, ამბობს, რომ საქმეს ბოლომდე მიიყვანს.

„ფეისბუკის ლაივი მქონდა ჩართული და მაყურებელს ვუხსნიდი სიტუაციას, როდესაც ერთ-ერთი აგრესიულად განწყობილი პოლიციელი მომვარდა, დამაგდებინა ტელეფონი, მიმათრევდა და იძულებით მიპირებდა გაგდებას. ბეიჯს ვაჩვენებდი და მოვუწოდებდი, ნუ არღვევთ კანონს და ნუ მიშლით ხელს ჟურნალისტურ საქმიანობაში-მეთქი, ამის პარალელურად, ზოგიერთი პოლიციელი მაგინებდა და მირტყამდა. ბოლოს, ზურგში ჩამარტყა წიხლი ერთმა და ასე გამომაგდეს პარლამენტის ეზოდან. გადმომიგდეს ტელეფონიც“, - იხსენებს მომხდარს და ამბობს, რომ მისი საქმე მარტივად გამოსაძიებელია, რადგან თავისი ტელეფონის და პარლამენტის შიდა ეზოს კამერების ჩანაწერებში დეტალურად არის დაფიქსირებული, როგორ განვითარდა მოვლენები.

გიორგი ფიქრობს, რომ ჟურნალისტების ხელისშეშლის ფაქტებზე გამოძიება აუცილებლად ცალკე უნდა დაიწყოს: „ველოდები რას მოიმოქმედებენ. მინიმუმ სისხლის სამართლის სამი დანაშაული იკვეთება ჩემს საქმეზე - ძალადობა, უფლებამოსილების გადამეტება და ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელშეშლა. უნდა დაისაჯონ ის პოლიციელები, ვინც სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფა მომაყენა. ბოლომდე მივიყვან ამ საქმეს. თუ საქართველოში არ გამოიძიებენ ამ საქმეს, სტრასბურგამდე ჩავალ.“

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოსიაციის (საია) მედია მიმართულების იურისტი მარიამ გოგოსაშვილი ამბობს, რომ საია მზად არის სამართლებრივი დახმარება გაუწიოს მედიის თითოეულ წარმომადგენელს, რომლებსაც უნდათ სამართლებრივი დავა, როგორც სისხლის სამართლის, ისევე სამოქალაქო კუთხით.

საიას გარდა, დაშვებულების დასახამარებლად მზად არიან ორგანიზაციები: კონსტიტუციის 42-ე მუხლი, ადამიანის უფლებათა ცენტრი და საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივა (GDI).

ადამიანის უფლებათა ცენტრის ხელმძღვანელი ალეკო ცქიტიშვილი ამბობს, რომ ორგანიზაციამ ორი ჟურნალისტის საქმეზე პროკურატურას უკვე მიმართა: „ველოდებით პროკურატურის პასუხს. ჩვენი მიზანი ამ ეტაპზე არის ის, რომ მათ დაზარალებულის სტატუსი მიენიჭოთ. შემდგომში უკვე გამოძიებამ უნდა დაადგინოს დამნაშავეები.“

„კონსტიიტუციის 42-ე მუხლის“ ხელმძღვანელის უჩა ნანუაშვილის თქმით კი, მათი ადვოკატები ამ ეტაპზე სამ ჟურნალისტს უწევენ სამართლებრივ დახმარებას.

21 ივნისს, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის ორგანიზებით, ჟურნალისტებმა თბილისსა და რეგიონებში შინაგან საქმეთა სამინისტროს, მთავარი პროკურატურისა და ადგილობრივი სამმართველოების შენობებთან საპროტესტო აქციები გამართეს.

ქარტიამ სპეციალური მიმართვაც მოამზადა საქართველოს მთავრობის, შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და დიპლომატიური კორპუსის სახელზე, რომელიც იმავე დღეს უწყებაში წარადგინეს და მოითხოვეს იმ სამართალდამცავების სასწრაფოდ გამოვლენა და სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემა, რომლებიც დამიზნებით ესროდნენ ჟურნალისტებს და ხელს უშლიდნენ პროფესიული საქმიანობის შესრულებაში.

    

აქციაზე მყოფი ჟურნალისტები ხელს აწერენ მიმართვას, რომელიც შსს-ში უნდა შეიტანონ. 21 ივნისი, თბილისი. ფოტო: საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია

 

შსს-ს პრესსამსახუში მედიაჩეკერს უთხრეს, რომ ქარტიის განცხადება პროკურატურაში გადაამისამართეს.

პროკურატურის პრესსამსახურში დაგვიდასტურეს, რომ დაშავებული ჟურნალისტების საქმეზე ცალკე გამოძიება არ მიმდინარეობს. მედიის წარმომადგენლების შემთხვევებსაც, სხვა დაშავებულების საქმესთან ერთად, სამართალდამცავთა მხრიდან უფლებამოსილების შესაძლო გადამეტების მუხლით იძიებენ. მათივე ინფორმაციით, საქმეზე ასეულობით პირია გამოკითხული, მათ შორის წერილში დასახელებული მედიის წარმომადგენელთა უმრავლესობა, უკვე დაკავებულია შინაგან საქმეთა სამინისტროს განსაკუთრებულ დავალებათა დეპარტამენტის ორი თანამშრომელი.

“მიმდინაროებს საქმეზე მოპოვებული ვიდეო-აუდიო მტკიცებულებების დამუშავება და ანალიზი, ამოღებულია საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ნივთები. დანიშნულია სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზები”, - გვიპასუხეს საქართველოს მთავარი პროკურატურის პრესსამსახურში.

ტელეკომპანია "რუსთავი 2-ის" ყოფილი გენერალური დირექტორი ნიკა გვარამია აცხადებს, რომ ბევრი ფიქრისა და ინვესტორებთან კონსულტაციების შემდეგ, რამდენიმე პარტნიორთან ერთად ახალი ტელევიზიის შექმნის გადაწყვეტილება მიიღო. განცხადებაში, რომელიც ნიკა გვარამიამ ფეისბუკით გაავრცელა, იგი წერს, რომ ეს იქნება "ქვეყნის მთავარი და საუკეთესო ტელევიზია", იმაზე უკეთესი, ვიდრე რუსთავი 2.

"გადავწყვიტე რამდენიმე პარტნიორთან ერთად, გავაკეთო ამ ქვეყნის მთავარი ტელევიზია, მთავარი და საუკეთესო. უკეთესი, ვიდრე ნებისმიერი სხვა. უკეთესი, ვიდრე ის, რომელიც აქამდე ყველაზე საუკეთესო მგონია. ჩემთვის ეს, ალბათ, ცხოვრების მთავარი გამოწვევაა - მე კრიზის-მენეჯერი ვარ, არ მიყვარს რუტინა და არასდროს მიშენებია ნულიდან. მე შემიძლია გავაცოცხლო მკვდარი კომპანია, მაგრამ არასდროს მიმიცია დასაბამი ახალი კომპანიის სიცოცხლისთვის. ამ გამოწვევაში ზუსტად ვიცი, ვისი დახმარება მჭირდება, ვინ იქნება ჩემი მთავარი დასაყრდენი - ჩემი გუნდი. ჩემი ამბიცია მხოლოდ საუკეთესოს გაკეთებაა, და საუკეთესოს, ცხადია, მხოლოდ საუკეთესოები გააკეთებენ", - წერს გვარამია.

როგორც მისი საჯარო წერილიდან ირკვევა, ახალი ტელევიზიის შესაქმნელად ინვესტორები არიან, თუმცა, "ხარჯი უფრო მეტია, როგორც ყოველთვის" და ამიტომ, ტელევიზიის დასახმარებლად მალე ფინანასების მოგროვების საჯარო კამპანია დაიწყება.

"თავს უფლებას მივცემ და ჩემს თხოვნასაც გავაჟღერებ: სრულიად არ მეპარება ეჭვი, რომ ძალიან მალე ახალი ტელევიზია ქვეყნის მთავარი არხი გახდება და მის შემოსავლებს უკიდურესად ოპტიმისტურად ვუყურებ. თუმცა, თავიდან, მნიშვნელოვანი ინვესტიციებია საჭირო. ინვესტორები არიან, მაგრამ ხარჯი უფრო მეტია, როგორც ყოველთვის :) ძალიან მალე დავიწყებთ საჯარო კამპანიას ახალი ტელევიზიის დასახმარებლად. დიდი იმედი მაქვს თქვენი", - ვკითხულობთ წერილში.

ნიკა გვარამიას ამ განცხადებამდე ერთი დღით ადრე "მედიაჩეკერმა" "რუსთავი 2-ის" გუნდის გეგმების შესახებ გამოაქვეყნა მასალა. ამ სტატიაში საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე ამბობდა, რომ ახლა გუნდს ერთადერთი ამოცანა აქვს, შეინარჩუნოს რუსთავი 2-ზე სარედაქციო დამოუკიდებლობა და შეინარჩუნოს "რუსთავი 2" როგორც კრიტკული პლატფორმა. მელაძე ახალი პლატფორმის შექმნას გამორიცხავდა და ამბობდა, რომ ჯერ ამაზე გუნდს მუშაობა არ ჰქონდა დაწყებული.

 

შეგახსენებთ, ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ, „რუსთავი 2-ის" საქმეზე, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის არცერთი მუხლის დარღვევა არ დაადგინა. ეს გადაწყვეტილება 18 ივლისს გამოქვეყნდა. იმავე დღეს, არხი ქიბარ ხალვაშმა გადაიფორმა, გაათავისუფლა გენერალური დირექტორი ნიკა გვარამია და მის ადგილას თავისი ნდობით აღჭურვილი პირი პაატა სალია დანიშნა.

ტელეკომპანია „იმედის“ საინფორმაციო გამოშვების მთავარ რედაქტორად, ამავე არხის საავტორო გადაცემების, “იმედის კვირისა” და “პირისპირის” წამყვანი ირაკლი ჩიხლაძე დაინიშნა. ამ პოზიციაზე ირაკლი ჩიხლაძემ ნანა ლეჟავა შეცვალა.

ლეჟავას აღარც საინფორმაციო გამოშვება მიჰყავს. მის ნაცვლად “იმედის” მთავარ საინფორმაციო გამოშვებას ხატია ქვათაძე უძღვება.

„ქრონიკის“ დატოვების შესახებ ნანა ლეჟავამ 24 ივლისს ფეისბუკის პირად გვერდზე დაწერა: „უკვე ორი კვირაა არც ფორმალურად ვარ "ქრონიკაში" და არც არაფორმალურად. თუმცა, ვრჩები "იმედში“.



ამ საკადრო ცვლილებას, “იმედზე” კიდევ ერთი ცვლილება უსწრებდა წინ. ერთი კვირით ადრე, “იმედის” აღმასრულებელ დირექტორად საინფორმაციო მიმართულებით, გიორგი ცხვიტავა დაინიშნა,  გენერალური დირექტორის პოზიციაზე კი გიორგი ბახტაძე ელდარ მდინარაძემ შეცვალა.

გიორგი ცხვიტავა ჟურნალისტი და სამხედრო მიმომხილველია, რომელიც მანამდე საზოგადოებრივ მაუწყებელსა და მეცხრე არხზე მუშაობდა.ელდარ მდინარაძე კი წარსულში ტელეკომპანია მზის დირექტორი იყო. ასევე მუშაობდა ტელეკომპანია მეცხრე არხზეც, რომელიც 2003 წელს ხელისუფლების ცვლილების შემდეგ დაიხურა.

ევრონიუსი საქართველოში შემოსვლას გეგმავს და ქართულენოვანი ადგილობრივი გადაცემების წარმოებასაც აპირებს. ამის შესახებ 27 ივლისს გახდა ცნობილი, როდესაც სილქნეტის სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარე გიორგი რამიშვილმა და ევრონიუსის აღმასრულებელი დირექტორმა მიშელ პეტერსმა ერთობლივი პრესკონფერენცია გამართეს. მათ “ევრონიუს საქართველოს” შექმნა დაანონსეს და თქვეს, რომ არხი არ იქნება მხოლოდ ევრონიუსის მიერ წარმოებული საერთაშორისო ამბების ქართულენოვანი ტრანსლირება.

როგორც მიშელ პეტერსმა თქვა, გადაცემების ნაწილი ადგილზე შეიქმნება, რისთვისაც ადგილობრივ ჟურნალისტებს დაიქირავებენ. თუმცა, ჯერჯერობით უცნობია ვინ უხელმძღვანელებს კადრების შერჩევის პროცესს, როდიდან დაიწყება და რა კრიტერიუმებით დაკომპლექტდება გუნდი. ასევე არ დაუკონკრეტებიათ საერთო სამაუწყებლო ბადის რა პროცენტი იქნება ადგილზე ნაწარმოები კონტენტი. როგორც პრესკონფერენციისას ითქვა, 2020 წელს არხი მზად იქნება არჩევნების გასაშუქებლად.

გიორგი რამიშვილმა, ისევე როგორც მიშელ პეტერსმა, არაეთხელ გაუსვეს ხაზი, რომ ეს პროექტი “უფრო მეტია, ვიდრე ბიზნესი”. ისაუბრეს ჟურნალისტურ ღირებულებებსა და სტანდარტებზე, რომელთა განვითარებაშიც, მათი განცხადებით, ევრონიუსი საქართველო დიდ წვლილს შეიტანს. თქვეს, რომ შეიქმნება სარედაქციო საბჭო, რომელიც სარედაქციო პოლიტიკას განსაზღვრავს. ამ დროისთვის, სხვა დეტალებთან ერთად უცნობია როგორც საბჭოს წევრთა, ისე არხის მთავარი რედაქტორის ვინაობა.

ევრონიუსი 1993 წელს საფრანგეთში, ქალაქ ლიონში დაარსდა და დაარსების დღიდან მსოფლიოს 160 ქვეყანაში 400 მილიონამდე ოჯახს აწვდის ინფორმაციას. სილქნეტის ცნობით, 2017 წლიდან ევრონიუსის პარტნიორი გახდა კომპანია NBC News, რომელმაც არხის 25%- იანი წილი შეიძინა და განახორციელა მნიშვნელოვანი ფინანსური ინვესტიცია, რაც ემსახურებოდა ევრონიუსის მაუწყებლობის გაფართოებას და ახალი პროგრამების შექმნას. თავად სილქნეტი კი საქართველოში მოქმედი მსხვილი სატელეკომუნიკაციო კომპანიაა, რომელიც მომხმარებელს სხვა სერვისებთან ერთად სთავაზობს ინტერნეტ ტელევიზიას.

“ჩვენ ვიბრძვით არა ჩვენი სამსახურისთვის, არამედ იმ ძლიერი პლატფორმის კრიტიკულობის შესანარჩუნებლად, რომელსაც ჰქვია "რუსთავი 2" და "კურიერი". "რუსთავი 2-ის“ საინფორმაციო გუნდი შეკრულია და ამ ეტაპზე არსად გადასვლა არ განიხილება. ახალი პლატფორმის შექმნა მარტივი არ არის, ფიქრი და მობილიზება სჭირდება. ყოველ შემთხვევაში ახლა ამაზე ფიქრი და მუშაობა გუნდის შიგნით არ დაგვიწყია”, - ამბობს “რუსთავი 2-ის” საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე “მედიაჩეკერთან” სამომავლო გეგმებზე საუბრისას.

დასჭირდებათ თუ არა გუნდის წევრებს სხვა სამსახურის, ან ახალი პლატფორმის შექმნა, იმაზეა დამოკიდებული, რას გადაწყვეტს “რუსთავი 2-ის” ახალი [ძველი] მფლობელი ქიბარ ხალვაში “რუსთავი 2-ის” სარედაქციო პოლიტიკასთან დაკავშირებით.

მას შემდეგ, რაც გამოქვეყნდა სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილება და ტელეკომპანია "რუსთავი 2" ქიბარ ხალვაშის მფლობელობაში გადავიდა, ზუსტად ერთი კვირა გავიდა. ამ დრომდე არხზე მხოლოდ ერთი საკადრო ცვლილება მოხდა - გაუშვეს ტელევიზიის გენერალური დირექტორი ნიკა გვარამია და მის ადგილას ახალი მფლობელის ადვოკატი, მისი ნდობით აღჭურვილი პირი პაატა სალია დანიშნეს.

ცნობილია კიდევ ერთი დეტალი - მფლობელი აპირებს არხზე “მაღალი რეპუტაციის და დიდი სატელევიზიო გამოცდილების მქონე ევროპელი ან ამერიკელი მედია-მენეჯერი” მიიწვიოს. და, გაცხადებულია ისიც, რომ “რუსთავი 2-ის” საინფორმაციო - პოლიტიკური დეპარტამენტის გუნდი არ აპირებს დათმოს სარედაქციო დამოუკიდებლობა. სხვა გეგმაზე, ამ ეტაპზე, გუნდის წევრები არც კი ფიქრობენ.

 

ვინ რა გზით ცდილობს სარედაქციო დამოუკიდებლობის უზრუნველყოფას

7 დღის განმავლობაში, როგორც არხის მფლობელის, ისე თანამშრომლებისა და არასამთავრობო სექტორის მხრიდან არაერთი განცხადება გავრცელდა იმის შესახებ, რომ არხის სარედაქციო დამოუკიდებლობას საფრთხე არ უნდა დაემუქროს.

“რუსთავი 2-ის” თანამშრომლებმა მენეჯმენტს შესთავაზეს სარედაქციო დამოუკიდებლობის გარანტისთვის შექმნილიყო საზოგადოებრივი საბჭო. მათი მოსაზრებით, საბჭო უნდა დაკომპლექტებულიყო არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებით და მასთან შეთანხმების გარეშე არხზე არ უნდა მომხდარიყო რაიმე ტიპის საკადრო ცვლილება, ასევე, ახალ მენეჯმენტს ოფიციალურად ვალდებულება უნდა აეღო, რომ არ შეცვლიდა მაღალრეიტინგული გადაცემების წამყვანებს.

არხის მფლობელმა ეს შეთავაზება არ მიიღო და ჟურნალისტებს სარედაქციო დამოუკიდებლობის დაცვას მხოლოდ სიტყვიერად დაჰპირდა. 22 ივლისს გავრცელებულ განცხადებაში ქიბარ ხალვაშმა აღნიშნა, რომ სარედაქციო დამოუკიდებლობა "ვინმეს ახირებებისა და კაპრიზების შესრულებას" არ ნიშნავს.

"საკუთარი სიტყვის ერთგული ვრჩები და კიდევ ერთხელ ვადასტურებ, რომ სარედაქციო დამოუკიდებლობა იქნება გარანტირებული. თუმცა აქვე მინდა ყველას ვუთხრა, რომ სარედაქციო დამოუკიდებლობა არ ნიშნავს ვინმეს ახირებების და კაპრიზების შესრულებას, დესტრუქციული ამოცანების მქონე პირების გემოვნებაზე მორგებას და მათი ეთიკის ჩარჩოებში ოპერირებას. სარედაქციო დამოუკიდებლობის სრულფასოვანი რეალიზება მხოლოდ საერთაშორისოდ აღიარებული მედიასტანდარტების პირობებშია შესაძლებელი", - წერდა ხალვაში.

მიუხედავად ამ განცხადებისა, არხზე სარედაქციო პოლიტიკაში ჩარევის საფრთხეს ხედავენ.

"ვუყურებთ სახელისუფლებო ტელევიზიების დღის წესრიგს, როგორ და რანაირად მუშაობენ ისინი. რა თქმა უნდა, ჩვენ არ გვინდა ამ დღის წესრიგით მუშაობა”, - გვეუბნება ნოდარ მელაძე.

იგი ამბობს, რომ “რუსთავი 2” ერთგვარი დამბალანსებელი ხაზი იყო, რადგან “კურიერი” აშუქებდა მწვავე თემებს და სხვა არხებიც იძულებული ხდებოდნენ ეს თემები ასე თუ ისე გაეშუქებინათ: “ახლა არსებობს საფრთხე, რომ ყველა მსხვილი მედია ილაპარაკებს ერთი და იგივე აქცენტებით და ერთსა და იმავე ახალ ამბებს გააშუქებენ”.

ამ ჩამონათვალში მელაძე ცხადია არ გულისხმობს "TV პირველსა" და "კავკასიას", რომლებიც თავისუფალია სახელისუფლებო გავლენებისგან, თუმცა, ყურადღებას ამახვილებს მათ შესაძლებლობებზე: “მათი მასშტაბებიდან გამომდინარე, ისინი ვერ შეძლებენ ზოგადად მედია ბალანსის დაცვას რადგან, ერთ მხარეს იქნება ყველაზე მსხვილი სახელისუფლებო მედია და მეორე მხარეს იქნებიან მცირე მედიასაშუალებები, რომლებსაც აქვთ ნაკლები ბერკეტი საზოგადოებამდე მიიტანონ ინფორმაცია".

ქიბარ ხალვაში, კიდევ ერთ წერილში, სარედაქციო დამოუკიდებლობის გარანტად უცხოელ მედია-მენეჯერს მოიაზრებს.

შენიშვნა: მასალის მთავარ ფოტოდ გამოყენებულია რადიო თავისუფლების ფოტო

"2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ აუცილებელია შენარჩუნდეს ქართული მედიალანდშაფტის პლურალიზმი და შემცირდეს მედიის მფლობელებისა და პოლიტიკური პარტიების გავლენა სარედაქციო პოლიტიკაზე", - ვკითხულობთ განცხადებაში, რომელიც ორგანიზაციამ  "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე" "რუსთავი 2-ის" ირგვლივ განვითარებული მოვლენების შესახებ გაავრცელა.

"გასულ კვირას ოპოზიციური ტელეკომპანიის "რუსთავი 2-ის" ყოფილი მფლობელისთვის დაბრუნების შემდეგ, საქართველოში მედია პლურალიზმის მომავალთან დაკავშირებული შეშფოთებების ფონზე "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე" მოუწოდებს პატივი სცენ არხის სარედაქციო დამოუკიდებლობას, ტელევიზიის მფლობელებმა და პოლიტიკურმა პარტიებმა ნაკლები გავლენა იქონიონ წამყვან მედიაზე", - წერია განცხადებაში.

აღმოსავლეთ ევროპასა და ცენტრალური აზიაში "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშეს" ხელმძღვანელი იოჰან ბირი წინასაარჩევნოდ მედია პლურალიზმის აუცილებლობას უსვამს ხაზს.

“რუსთავი 2-ის სარედაქციო დამოუკიდებლობა და ეკონომიკური გადარჩენა გარანტირებული უნდა იყოს. 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ აუცილებელია შენარჩუნდეს ქართული მედიალანდშაფტის პლურალიზმი და შემცირდეს მედიის მფლობელებისა და პოლიტიკური პარტიების გავლენა სარედაქციო პოლიტიკაზე", - აცხადებს იოჰან ბირი.

ორგანიზაციის განცხადებაში აღნიშნულია, რომ "რუსთავი 2-ზე" მთავრობები წლების განმავლობაში ცდილობდნენ კონტროლის მოპოვებას.

"საქართველოში პოლიტიკური პარტიის მიერ მედია ორგანიზაციის პირდაპირ ფლობა კანონით იკრძალება, თუმცა წამყვანი მედიები, როგორც წესი, თავიანთი მფლობელების ბიზნესსა და პოლიტიკურ ინტერესებზე არიან დამოკიდებული. საქართველო მსოფლიო პრესის ინდექსში 2019 წელს 180 ქვეყანას შორის მე-60 ადგილზეა", - წერია განცხადებაში.


  18 ივლისს სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ, „რუსთავი 2-ის" საქმეზე, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის არცერთი მუხლის დარღვევა არ დაადგინა.

კერძოდ, 2017 წლის 2 მარტს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდმა პალატამ ტელეკომპანია "რუსთავი 2" ადრინდელ მესაკუთრეს ქიბარ ხალვაშს მიაკუთვნა. რის შემდეგაც "რუსთავი 2-მა" სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს მიმართა, რომლის საფუძველზე, სტრასბურგის სასამართლომ 2017 წლის 3 მარტს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულება შეაჩერა. ერთი კვირის წინ კი სწორედ ამ აღსრულების შეჩერება გააუქმა სტრასბურგის სასამართლომ.