საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისია (GNCC) ადასტურებს, რომ სატელევიზიო სარეკლამო ბაზარი 2020 წელს შემცირდება და ამის მიზეზად მსოფლიო პანდემიისგან გამოწვეულ კრიზისს ასახელებს, თუმცა ეს ბაზარი ბოლო წლებში, იმ პირობებშიც, როცა პანდემია არ იყო, სულ უფრო და უფრო მცირდება.

სატელევიზიო რეკლამის ეგიდით კომუნიკაციების კომისია ითვლის ტელევიზიებში უშუალოდ რეკლამით, სპონსორობით, პროდუქტის განთავსებით, განცხადებებითა და ტელეშოპინგით მიღებულ შემოსავლებს.

GNCC-ის მიერ გამოქვეყნებული მონაცემების მიხედვით, 2019 წელს ტელევიზიებმა ჯამში 67,981,320 ლარის სარეკლამო შემოსავალი მიიღეს, რაც 7,712,658 ლარით, ანუ 10%-ით ნაკლებია 2018 წლის მაჩვენებელზე, რომელმაც 75,693,977 ლარი შეადგინა. ამასთან, 2018 წლის მონაცემი 0,3%-ით (257,543 ლარით) ნაკლებია, 2017 წლის იგივე მაჩვენებელთან (75,951,520 ლარი).

როგორც წესი, ბოლო წლებში ყველაზე მეტ სარეკლამო შემოსავალს ორი ტელეკომპანია ინაწილებს. მაგალითად, .2019 წელს საერთო სატელევიზიო სარეკლამო შემოსავლების დაახლოებით 72% გაინაწილეს “იმედმა” და “რუსთავი 2”-მა, 2018 წელს კი თითქმის - 75%.



ამასთან, “იმედის” სარეკლამო შემოსავლები მზარდია, “რუსთავი 2”-ის კი - კლებადი. მაგალითად, 2019 წელს “იმედის” სარეკლამო შემოსავლები 2018 წელთან შედარებით დაახლოებით 2.5%-ით გაიზარდა და 26,707,502 ლარი შეადგინა. 2020 წლის პირველი კვარტლის “იმედის” სარეკლამო შემოსავლები 27%-ით გაიზარდა.

ამასთან, “ტელეიმედთან” ერთად ერთ ჰოლდინგში შედის “ჯი-დი-ეს თი-ვიც”, რომლის სარეკლამო შემოსავლებმა გასულ წელს 1,839,936.95 ლარი შეადგინა და ტოპ ათეულში მე-6 პოზიცია დაიკავა. მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში კი “ჯი-დი-ეს თი-ვის” მაჩვენებელი 56%-ით გაიზარდა და 437,105.48 ლარი შეადგინა.

“რუსთავი 2”-ის სარეკლამო შემოსავლებს 8,259,650 ლარი, ანუ 27% დააკლდა და 22,133,956 ლარი შეადგინა. 2020 წლის პირველ კვარტალში კი “რუსთავი 2-ის” სარეკლამო შემოსავლები განახევრდა.

“რუსთავი 2”-ის სარეკლამო შემოსავლებში დრამატული კლება, თუკი თვეების მიხედვით შემოსავლებს გადავხედავთ, პირდაპირ კავშირშია სტრასბურგის სასამართლოს გასული წლის ივლისის გადაწყვეტილებასთან, რომლითაც ტელევიზია ძველ მფლობელს - ქიბარ ხალვაშს დაუბრუნდა.



“რუსთავი 2”-ის ყოფილმა მენეჯმენტმა და ძველმა გუნდმა, გასულ წელსვე, სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებიდან 1,5 თვეში, ახალი ტელევიზია დააარსეს. ტელეკომპანია “მთავარი არხის” დაარსებიდან წლის ბოლომდე მხოლოდ 4 თვე იყო დარჩენილი, თუმცა, ამის მიუხედავად, იგი ყველაზე მეტი სარეკლამო შემოსავლების მქონე ტელევიზიების ხუთეულში შევიდა 2,465,352 ლარის შემოსავლით. ხოლო 2020 წლის პირველ კვარტალში მისმა სარეკლამო შემოსავლებმა 1,859,641.48 ლარი შეადგინა და მას ამ წლის მონაცემებით მხოლოდ “რუსთავი 2” და “იმედი” უსწრებენ.

ბოლო წლებში სტაბილურად მზარდი შემოსავლით გამოირჩეოდა “ტელეკომპანია პირველი”. 2019 წელს ამ ტელევიზიამ ჯამში 3,802,870.63 ლარის შემოსავალი მიიღო, რაც 571,004 ლარით, ანუ 17.7%-ით აღემატება 2018 წლის მაჩვენებელს. გასულ წელს, სარეკლამო შემოსავლების მიხედვით, TV პირველი მესამე ადგილზე იყო, თუმცა 2020 წლის პირველი კვარტლის მონაცემებით, მან მეოთხე ადგილზე გადაინაცვლა, მიუხედავად იმისა, რომ იანვარ-მარტში მისი სარეკლამო შემოსავლები 50%-ით გაიზარდა.

გასული წლის ნოემბერში დაიწყო მაუწყებლობა “POSTV-მ”. ამის მიუხედავად, ეს ტელევიზია სარეკლამო შემოსავლების მიხედვით (465,590.91 ლარი), მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში რიგით მეხუთეა.

“საზოგადოებრივი მაუწყებლის” სარეკლამო შემოსავალი გასულ წელს 51%-ით შემცირდა და 1,420,479 ლარი შეადგინა, თუმცა მიმდინარე წლის პირველი კვარტლის მონაცემებით, ეს შემოსავალი 189%-ითაა გაზრდილი, რაც, ჯამში 438,038.97 ლარია.

გასულ წელს 413%-ით გაიზარდა “პალიტრა TV”-ის სარეკლამო შემოსავლები და 566,583 ლარი შეადგინა, თუმცა მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში მაჩვენებელი თითქმის 10%-ით არის შემცირებული წინა წლის იგივე პერიოდთან შედარებით და 109,692.80 ლარს შეადგენს.

გასული წლის მონაცემებით, სარეკლამო შემოსავლების მიხედვით ტელევიზიების ტოპ ათეულში 6 საინფორმაციო და 4 გასართობი არხი იყო, 2020 წლის პირველი კვარტლის მონაცემებით კი, 7 საინფორმაციო და 3 გასართობი არხია.

 

2019 წლის მონაცემებით, ყველაზე მეტი სარეკლამო შემოსავალი - 528.448.23 ლარი აჭარის რეგიონულმა ტელევიზიამ - “25-ე არხმა” მიიღო. მართალია, მიმდინარე წლის პირველ სამ თვეში, წინა წლის იგივე პერიოდთან შედარებით, მისი შემოსავალი დაახლოებით 9 ათასი ლარით შემცირდა, თუმცა ის მაინც რჩება ლიდერად რეგიონულ მაუწყებლებს შორის სარეკლამო შემოსავლების მიხედვით.

GNCC-ის ცნობით, მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში სატელევიზიო სარეკლამო შემოსავლებში ზრდის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი - 317% ტელე-რადიო კომპანია “თრიალეთს” დაუფიქსირდა და 96,280 ლარი შეადგინა. “თრიალეთი” შიდა ქართლში მაუწყებლობს. გასულ წელს სარეკლამო შემოსავლებით იგი მეორე პოზიციაზე იყო რეგიონულ მაუწყებლებს შორის.

 




ბოლო პერიოდში მკვეთრად მცირდება ტელეკომპანია “კავკასიის” სარეკლამო შემოსავლები. 2019 წელს “კავკასიამ” 322,247 ლარის სარეკლამო შესავალი მიიღო, რაც 183,076 ლარით, ანუ 36%-ით ნაკლებია 2018 წლის მაჩვენებლთან. ხოლო 2020 წლის იანვარ-მარტში მისი სარეკლამო შემოსავალი 48%-ით შემცირდა და 46,468.78 ლარი შეადგინა.

შემცირებულია “ობიექტივის” სარეკლამო შემოსავლებიც. გასულ წელს ამ ტელევიზიამ 206,118 ლარი მიიღო სარეკლამო შემოსავლების კუთხით, რაც 203,837 ლარით ანუ 50%-ით ნაკლებია 2018 წლის მაჩვენებელთან. მიმდინარე წლის პირველ სამ თვეში “ობიექტივმა” 48,890 ლარის სარეკლამო შემოსავალი მიიღო, რაც წინა წლის მონაცემთან შედარებით 3%-ითაა შემცირებული.



მწირი სარეკლამო შემოსავლების ქონა ზოგჯერ არ ნიშნავს იმას, რომ ტელევიზიის ჯამური შემოსავლებია მწირი.

სარეკლამო შემოსავლების გარდა, როგორიცაა უშუალოდ რეკლამა, სპონსორობა, პროდუქტის განთავსება, განცხადებები და ტელეშოპინგი, ტელევიზიებს აქვთ სხვა ტიპის შემოსავლები, როგორიცაა სახელმწიფო დაფინანსება, მაუწყებლის მფლობელის შემოწირულობა, არქივის გაქირავება, სხვა პირების შემოწირულოებები და ა.შ.

შესაბამისად, საქართველოში, სადაც მნიშვნელოვან სახელმწიფო დაფინანსებას იღებს საზოგადოებრივი მაუწყებელი, სწორედ ის გახლავთ ყველაზე მაღალშემოსავლიანი ტელევიზია და არა ის ტელეკომპანია, რომელიც ყველაზე მეტ სარეკლამო შემოსავალს იღებს. ამასთან, ყველაზე მაღალშემოსავლიანი ტელევიზიების ხუთეულში 2 სწორედ საზოგადოებრივი მაუწყებელია.

ხუთეულში შედის ასევე ტელევიზია, რომელსაც გასულ წელს საერთოდ არ ჰქონია სარეკლამო შემოსავალი. ის არც სახელმწიფო დაფინანსებას იღებს. ტელეკომპანია “ფორმულა” ეთერში გასული წლის ოქტომბერში გავიდა. 2019 წლის ბოლო ოთხ თვეში ამ ტელევიზიამ იმდენი შემოსავალი მიიღო მფლობელის შეწირულებისა და სხვა არასამაუწყებლო შემოსავლის სახით, რომ იგი ყველაზე მაღალშემოსავლიანი ტელევიზიების ხუთეულში მეოთხე ადგილზე აღმოჩნდა.

ჯამური შემოსავლების მიხედვით, ათეულში აღმოჩნდა “ობიექტივი”, რომლის სარეკლამო შემოსავლები, ასევე, ერთერთი ყველაზე მწირია, თუმცა აქვს სხვა არასამაუწყებლო შემოსავლები, მფლობელის და სხვა პირების შემოწირულობები.

 



მართალია, სატელევიზიო სარეკლამო ბაზარი გასულ წელს შემცირდა, მაგრამ მაუწყებლების რაოდენობა გაიზარდა. მაგალითად, 2019 წლის ბოლოს ბაზარზე 3 ახალი ეროვნული მაუწყებელი გამოჩნდა - “მთავარი არხი”, “ფორმულა” და “POSTV”. აქედან ორმა - “მთავარმა” და “POSTV-მ” მიმდინარე წლის სამ თვეში 4%-ით ისედაც შემცირებული მთლიანი სატელევიზიო რეკლამის 17% (2,325,232 ლარი) აითვისეს.

Covid-19-ის პანდემიით გამოწვეული კრიზისის გამო ტელევიზიები სარეკლამო შემოსავლების კიდევ უფრო კლებას ვარაუდობენ. 2020 წელს სარეკლამო შემოსავლების კლებას პროგნოზირებს კომუნიკაციების კომისიაც.

“2019 წელს რეკლამის განმთავსებლების მიერ დაგენერირებული wGRP-ების გადანაწილების მიხედვით, ჯამური wGRP-ების დაახლოებით 85% შემდეგ კატეგორიებზე გადანაწილდა: სასმელები, სურსათი, სპორტი, ტურიზმი, გართობა, მედიცინა, სილამაზე და ჯანმრთელობა, ინდუსტრია და სერვისები, ფინანსები. შესაბამისად, 2019 წელს სწორედ ამ ტოპ კატეგორიების კომპანიების მიერ განთავსებულ რეკლამებს უნდა დაეგენერირებინათ სარეკლამო შემოსავლების მნიშვნელოვანი წილი და შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ნორმალურ პირობებში, 2020 წელსაც აღნიშნული კატეგორიები იქნებოდნენ ყველაზე მსხვილი განმთავსებლები”, - აცხადებენ კომუნიკაციების კომისიაში და იქვე დასძენენ, რომ მიმდინარე წლის აპრილში, წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, wGRP-ების რაოდენობა 25%-ით შემცირდა.

“სარეკლამო შემოსავლების თვალსაზრისით, მარტის თვისთვის, სატელევიზიო მაუწყებლების მიერ კომისიაში წარმოდგენილი მონაცემების მიხედვით, მხოლოდ კომერციული და სასპონსორო ტიპის რეკლამებით დაგენერირებულ შემოსავლებში 1%-იანი, ხოლო ჯამურ სარეკლამო შემოსავლებში - 4%-იანი კლება ფიქსირდება. სავარაუდოდ, კლების მაჩვენებელი უფრო მაღალი იქნება აპრილის თვეში”, - იუწყება კომუნიკაციების კომისია, თუმცა დრამატული კლების კომპენსირებას კომისია საარჩევნო რეკლამისგან ელოდება, ვინაიდან 2020 წელს საქართველოში საპარლამენტო არჩევნებია დაგეგმილი.

თუმცა, საინტერესო სურათს იძლევა 2020 წლის პირველი კვარტლის სატელევიზიო სარეკლამო შემოსავლების ანალიზი. თუკი მონაცემებს გადავხედავთ, ვნახავთ, რომ სატელევიზიო რეკლამის შემოსავლების ზრდის დინამიკას ინარჩუნებს ტელეიმედის ჰოლდინგი (იმედი, ჯიდიესი), რომლის ჯამურმა შემოსავალმა გასულ წელს 29,172,852 ლარი შეადგინა, ანუ საერთო სატელევიზიო რეკლამის თითქმის 43%. 2020 წლის პირველ კვარტალში კი ამ ორმა ტელევიზიამ 5,841,888.75 ლარის სარეკლამო შემოსავალი მიიღო, ანუ მთლიანი სარეკლამო შემოსავლის ასევე 43%.

საერთაშორისო და ადგილობრივი ორგანიზაციების მიერ ბოლო წლებში განხორციელებული მედიამონიტორინგის ანგარიშებით, “იმედი” მკვეთრად პროსახელისუფლებო სარედაქციო პოლიტიკით გამოირჩევა. ხელისუფლებასთან დაახლოებულ გუნდს ეკუთვნის, ასევე, POSTV. ბიძინა ივანიშვილის ყოფილი ტელევიზიის წარმომადგენლები წარმართავენ სარედაქციო პოლიტიკას “საქართველოს საზოგადოებრივ მაუწყებელში”. შესაბამისად, თუ მათ მონაცემებსაც დავუმატებთ, მივიღებთ, რომ 2020 წლის პირველ კვარტალში საერთო სატელევიზიო რეკლამის 68% სწორედ ხელისუფლებისადმი ლოიალურად განწყობილ ტელევიზიებზე მოდის. ამას ემატება რეგიონული ტელევიზიების სარეკლამო შემოსავლები, რომელთა ნაწილი ასევე ნაკლებად თავისუფალია ხელისუფლების გავლენისგან. ასევე, საგულისხმოა გასართობი არხების წილი სატელევიზიო სარეკლამო ბაზარზე და შედეგად მივიღებთ, რომ მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში ხელისუფლებისგან დამოუკიდებელი მაუწყებლების სარეკლამო შემოსავლების წილი 20%-ის ფარგლებშია. 2019 წელს იგივე მონაცემები საშუალოდ 58%/30% თანაფარდობით იყო წარმოდგენილი.

იმის მიუხედავად, რომ COVID-19-ის გავლენით, მარტში სატელევიზიო სარეკლამო შემოსავლები 7%-ით შემცირდა, 2020 წლის პირველი კვარტლის მონაცემები მაინც 7%-ით აღემატება წინა წლის ანალოგიურ მაჩვენებელს. ამ ინფორმაციას საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისია ავრცელებს.

ტელევიზიების წარმომადგენლებს “მედიაჩეკერი” გასულ კვირაში ესაუბრა და მათაც დაადასტურეს ჩვენთან საუბარში, რომ პანდემიის გამო, დრამატული კლება სარეკლამო შემოსავლებში, 20 მარტიდან დაიწყო და აპრილის თვეში პიკს მიაღწია. პირველი კვარტლის მონაცემები კი 2020 წლის იანვრის, თებერვლისა და მარტის მონაცემებს მოიცავს. სარეკლამო შემოსავლები მოიცავს რეკლამას, სპონსორობას, პროდუქტის განთავსებას, განცხადებებს, ტელეშოპინგს და ჯამში 13,659,925 ლარი შეადგინა ყველა ტელევიზიაში პირველი კვარტლის მონაცემებით.

GNCC-ის ცნობით, ყველაზე მეტი სარეკლამო შემოსავალი - 5,404,783.27 ლარი 2020 წლის პირველ კვარტალში “ტელეიმედმა” მიიღო. მისი სარეკლამო შემოსავლები 27%-ით გაიზარდა. “იმედს” მოსდევს “რუსთავი 2” 2,555,286.62-ლარიანი შემოსავლით, იმის მიუხედავად, რომ მისი სარეკლამო შემოსავალი წინა წელთან შედარებით განახევრებულია.

სარეკლამო შემოსავლების მიხედვით, მესამე პოზიციაზეა “მთავარი არხი”. მან პირველ კვარტალში 1,859,641.48 ლარი მიიღო სარეკლამო შემოსავლების სახით.

ტელეკომპანია “პირველის” სარეკლამო შემოსავლები 50%-ით გაიზარდა და 927,809.19 ლარი შეადგინა. მას მოსდევს "პოსტვ", რომლის სარეკლამო შემოსავალმა 465,590.91 ლარი შეადგინა.

“საზოგადოებრივი მაუწყებლის” სარეკლამო შემოსავალი 189%-ით გაიზარდა და 438,038.97 ლარი შეადგინა.

სარეკლამო შემოსავლების კუთხით, მეშვიდე პოზიციაზეა “ჯი-დი-ეს თი-ვი”, რომლის მაჩვენებელი 56%-ით გაიზარდა და- 437,105.48 ლარი შეადგინა.

231%-ით გაიზარდა სტუდია "მაესტროს" სარეკლამო შემოსავლები და 132,764.00 ლარი შეადგინა.

48%-ით შემცირდა ტელეკომპანია "კავკასიის" სარეკლამო შემოსავლები და 46,468.78 ლარი შეადგინა.

კომუნიკაციების კომისიის ცნობით, 2020 წლის პირველ კვარტალში სატელევიზიო სარეკლამო შემოსავლებში ზრდის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი ტელე-რადიო კომპანია "თრიალეთს" - 317% დაუფიქსირდა და ჯამში 96,280.00 ლარი შეადგინა;

“რაც შეეხება 2020 წლის II, III და IV კვარტალებს, პანდემით გამოწვეული მდგომარეობა აუცილებლად მოახდენს გავლენას სატელევიზიო სარეკლამო ბაზარზე. მაგალითისთვის, უკვე თვალსაჩინოა პანდემიის უარყოფითი გავლენა ტურიზმის სფეროზე. საქართველოს შემთხვევაში, 2019 წელს ტურიზმის წილი მშპ-ში 8.1% იყო. შესაბამისად, ტურიზმის სფეროს ბიზნესების დაღმავალი ტრენდი უარყოფითად აისახება სარეკლამო ბაზარზე, რადგან შემცირდება ამ სფეროში მომუშავე კომპანიების სარეკლამო აქტივობა”, - ნათქვამია განცხადებაში, რომელსაც კომუნიკაციების კომისია ავრცელებს.

კომისიის ცნობით, სარეკლამო შემოსავლების თვალსაზრისით, მარტის თვისთვის, სატელევიზიო მაუწყებლების მიერ კომისიაში წარმოდგენილი მონაცემების მიხედვით, მხოლოდ კომერციული და სასპონსორო ტიპის რეკლამებით დაგენერირებულ შემოსავლებში 1%-იანი, ხოლო ჯამურ სარეკლამო შემოსავლებში - 4%-იანი კლება ფიქსირდება.

“სავარაუდოდ, კლების მაჩვენებელი უფრო მაღალი იქნება აპრილის თვეში. 2020 წლის პირველ კვარტალში სატალევიზიო სარეკლამო შემოსავლებში დაფიქსირებული ზრდის მიუხედავად, მოსალოდნელია, რომ COVID-19-ის გავრცელება სარეკლამო ბაზარზე მთელი წლის ჭრილში უარყოფითად აისახება. თუმცა, ჩვენი ვარაუდით, შეზღუდვების მოხსნა და ბიზნესების გახსნა ხელს შეუწყობს სარეკლამო აქტივობების განახლებას”, - აცხადებენ კომუნიკაციების კომისიაში.

კომისიის პროგნოზით, მიუხედავად პანდემიით გამოწვეული ნეგატიური შედეგებისა, წლის ჭრილში 2020 წელს სარეკლამო ბაზარზე კლების მაღალი მაჩვენებელი არ დაფიქსირდება. კომისია ვარაუდობს, რომ საარჩევნო წელს ფასიანი პოლიტიკური რეკლამებისგან მიღებული შემოსავლები მაუწყებლებისთვის დააბალანსებს კომერციული სექტორის სარეკლამო აქტივობის კლებას.

ტელემაუწყებლების შემდეგ, საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს ჟურნალისტების მხარდასაჭერ სოლიდარობის კამპანიაში, ამჯერად, ონლაინგამოცემები, რადიოები და ონლაინტელევიზიები ჩაერთვნენ. 

13 მაისს, დილიდან, მათ სოციალურ ქსელში საკუთარ გვერდებზე, მთავარი ფოტო, ე.წ. Cover, სოლიდარობის გამომხატველი ფოტოთი შეცვალეს. აქციაში ჩაერთო რამდენიმე ცენტრალური ტელევიზიაც.

აქციაში ჩაერთვნენ:



ონლაინ მედიის აქციას სამოქალაქო ორგანიზაციებიც - საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო (TI) და თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი (IDFI) შეუერთდნენ.

სოლიდარობის კამპანიის ინიციატორია კოალიცია "მედიის ადვოკატირებისთვის". ამ ინიციატივის ფარგლებში, 3 მაისს, პრესის თავისუფლების საერთაშორისო დღეს, 20-მდე მაუწყებელმა 1 წუთის განმავლობაში მაუწყებლობა შეაჩერა და კადრში დატოვა წარწერა - "სოლიდარობა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ჟურნალისტებს".

• იხილეთ ამ თემაზე: 20-მდე მაუწყებელმა აჭარა Tv-ის ჟურნალისტების მხარდასაჭერად ერთი წუთით ეთერი გათიშა

ამ აქციებით მედიასაშუალებები და ჟურნალისტები მხარდაჭერასა და სოლიდარობას უცხადებენ აჭარის ტელევიზიის იმ თანამშრომლებს, რომლებსაც ტელევიზიის ახალმა დირექტორმა გიორგი კოხრეიძემ, ამ პოზიციის დაკავებისთანავე, პრობლემები შეუქმნა - პოზიციები შეუცვალა, ან სამსახურიდან გაათავისუფლა.

ცვლილებები იმ თანამშრომლებს შეეხოთ, რომლებიც ბოლო ერთი წელია, ყოფილი დირექტორის ნათია კაპანაძის იმპიჩმენტიდან დღემდე ღიად ამბობენ, რომ მაუწყებელში საშიში პროცესები მიმდინარეობს და ამ ყველაფრის მიზანი, ტელევიზიის კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკის შეცვლაა. ეს თანამშრომლები კრიტიკული პოზიციით გამოირჩევიან ახალი დირექტორის მისამართითაც, რომლის მიერ განხორციელებული საკადრო ცვლილებები, ამ ქარდიდანაც ნათლად ჩანს.

 


მედიაკოალიციაში ამბობენ, რომ სოლიდარობის კამპანია, სხვადასხვა ფორმით, მომავალშიც გაგრძელდება. 

 

ტელემაუწყებლების შემდეგ, საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს ჟურნალისტების მხარდასაჭერ სოლიდარობის კამპანიაში, ამჯერად, ონლაინ გამოცემები ერთვებიან. 13 მაისს, 10:00 საათიდან, ის მედიასაშუალებები, რომელთაც სოლიდარობის კამპანიაში ჩართვის სურვილი აქვთ, სოციალური ქსელის საკუთარ გვერდებზე ე.წ. ქავერის ფოტოს აჭარის ტელევიზიის მხარდასაჭერი ფოტოთი შეცვლიან.

სოლიდარობის კამპანიის ინიციატორია კოალიცია "მედიის ადვოკატირებისთვის". ამ ინიციატივის ფარგლებში, 3 მაისს, პრესის თავისუფლების საერთაშორისო დღეს, 20-მდე მაუწყებელმა 1 წუთის განმავლობაში მაუწყებლობა შეაჩერა და კადრში დატოვა წარწერა - "სოლიდარობა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ჟურნალისტებს".

• იხილეთ ამ თემაზე: 20-მდე მაუწყებელმა აჭარა Tv-ის ჟურნალისტების მხარდასაჭერად ერთი წუთით ეთერი გათიშა

 კოალიციამ "მედიის ადვოკატირებისთვის" ონლაინ გამოცემებს გაუგზავნა  ქავერის ფოტო და ქარდი, რომელთა გამოყენება, სურვილის შემთხვევაში, გამოცემებს ამ აქციაში მონაწილოებისთვის შეუძლიათ. ქავერის ფოტოზე სოლიდარობის გზავნილია, ქარდზე კი მაუწყებლის დირექტორის მიერ ტელევიზიაში განხორციელებულ საკადრო ცვლილებებზეა ინფორმაცია. 

ქავერის ფოტო:

ქარდი:

"აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან ალტერნატიული პროფესიული კავშირის თავმჯდომარისა და გადაცემა „ჰეშთეგის“ წამყვანის მალხაზ რეხვიაშვილის სამსახურიდან გათავისუფლება მაუწყებელში კრიტიკული აზრის დევნის, ალტერნატიული პროფესიული კავშირის დასუსტებისა და მაუწყებლის დამოუკიდებლობის ნგრევის პროცესის გაგრძელებაა, რომელიც უკვე შემაშფოთებელ ფორმას იღებს", -  ასე ეხმიანება EMC მორიგ საკადრო ცვლილიებას აჭარის ტელევიზიაში.

 შეგახსენებთ, თეონა თურმანიძის შემდეგ, ფეისბუკზე გამოქვეყნებული პოსტის გამო, აჭარის ტელევიზიის დირექტორმა, სამსახურიდან გადაცემა “ჰეშთეგის” წამყვანი და მაუწყებლის ალტერნატიული პროფკავშირის თავმჯდომარე მალხაზ რეხვიაშვილიც გაათავისუფლა. ფეისბუკის პოსტი, რომელიც მალხაზ რეხვიაშვილის გათავისუფლების საბაბი გახდა, მან 21 აპრილს გამოაქვეყნა და ამ პოსტით იგი მაუწყებლის ახალი ამბების სამსახურის რეპორტიორისა და ალტერნატიული პროფესიული კავშირის აქტიური წევრის თეონა თურმანიძის წინააღმდეგ დირექტორის მიერ უსამართლო და უსაფუძვლო დისციპლინურ დევნას გამოეხმაურა.

მალხაზ რეხვიაშვილმა, თეონა თურმანიძესთან ერთად გამოთქვა მოსაზრება, რომ თეონა თურმანიძის დისციპლინური დევნა დირექტორის იმ ბრძანების საფუძველზე მოხდა, რომელიც მაუწყებლის თანამშრომლების ქცევის ახალ წესებს ადგენს და გამოხატვის თავისუფლების თვითნებურ და არაპროპორციულ შეზღუდვებს აწესებს. მაუწყებლის დირექტორმა თეონა თურმანიძის მიმართ ახალი ბრძანების გამოყენების ფაქტი უარყო და მალხაზ რეხვიაშვილს ჯერ სოციალურ ქსელში გამოქვეყნებული სტატუსის საჯაროდ უარყოფა მოსთხოვა, ხოლო შემდგომ მისი სამსახურიდან გათავისუფლების გადაწყვეტილება მიიღო, რაც რეხვიაშვილის მხრიდან ცილისმწამებლური და მაუწყებლისთვის რეპუტაციული ზიანის მომტანი ინფორმაციის გავრცელების არგუმენტით დაასაბუთა.

"აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბრძანება პროფესიული კავშირის თავმჯდომარის სამსახურიდან გათავისუფლების შესახებ კრიტიკას ვერ უძლებს და არამხოლოდ შრომითი კანონმდებლობის უხეში დარღვევით არის მიღებული, არამედ სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების დარღვევისა და პროფესიული კავშირების წევრთა დევნისა და შევიწროების თვალსაჩინო და საშიში ილუსტრაციაა", - ვკითხულობთ EMC-ის განცხადებაში.

ორგანიზაციაში მიიჩნევენ, რომ მალხაზ რეხვიაშვილის მიერ გამოქვეყნებული სტატუსი არ შეიძლება შეფასდეს როგორც ცილისწამება, რადგან მისი შინაარსი წარმოადგენს ავტორის მოსაზრებას და მასში არ არის მითითებული არსებითად მცდარი ფაქტი.

"თუ გავითვალისწინებთ იმასაც, რომ სტატუსი ეხება აჭარის მაუწყებელში მიმდინარე პროცესებს, რაზეც საზოგადოების მნიშვნელოვანი ყურადღებაა მიმართული და პროფესიული გაერთიანების თავმჯდომარეს გაერთიანების წევრების შრომითი უფლებების დარღვევის ფაქტებზე გამოხმაურების და დაცვის ვალდებულება აქვს, გავრცელებული მოსაზრება სრულად ექცევა გამოხატვის თავისუფლებით დაცულ სფეროში და მისი ავტორის აბსოლუტურად დაცულ უფლებას წარმოადგენს. აქვე უნდა ითქვას, რომ მაუწყებლის დირექტორის ბრალდება ცილისწამების თაობაზე საფუძველს მოკლებულია, რამდენადაც არ დასტურდება მაუწყებლისთვის ზიანის მიყენების ფაქტი. ეროვნული სასამართლოების მიერ დადგენილი პრაქტიკით, ცილისწამების დადგენისთვის გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის ინიციატორმა უნდა ამტკიცოს არამხოლოდ გავრცელებული ინფორმაციის მცდარობა, არამედ ისიც, რომ მან კონკრეტული ზიანი განიცადა, რაც მოცემულ საქმეში სახეზე არაა", - აცხადებენ EMC-ში.

ორგანიზაციის განცხადებითვე, ცხადია, რომ პროფესიული კავშირის თავმჯდომარის წინააღმდეგ წარმოებული დისციპლინური დევნა წარმოადგენს მაუწყებლის დირექტორის თვითნებურ და დაუსაბუთებელ გადაწყვეტილებას შრომითი კანონმდებლობის კუთხითაც. 

ამავე განცხადების მიხედვით, EMC მალხაზ რეხვიაშვილის ინტერესების დაცვის მიზნით უახლოეს პერიოდში მიმართავს სასამართლოს, ისევე, როგორც საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს გიორგი კოხრეიძის წინააღმდეგ გამოძიების დაწყების მოთხოვნით და უწყებებში მიმდინარე საქმისწარმოების თაობაზე საზოგადოებას განახლებულ ინფორმაციას პერიოდულად მიაწვდის.

თეონა თურმანიძის შემდეგ, ფეისბუკზე გამოქვეყნებული პოსტის გამო, აჭარის ტელევიზიის დირექტორმა, სამსახურიდან გადაცემა “ჰეშთეგის” წამყვანი და მაუწყებლის ალტერნატიული პროფკავშირის თავმჯდომარე მალხაზ რეხვიაშვილიც გაათავისუფლა.

“დამირეკეს და ჩამაბარეს ბრძანება, რომელშიც წერია, რომ გათავისუფლებული ვარ დაკავებული თანამდებობიდან. როგორც განმარტავს მენეჯმენტი, 21 აპრილს გამოქვეყნებული ფეისბუქ პოსტი იყო მაუწყებლის დისკრედიტაცია და მე რადგან უარყოფა არ გავავრცელე იმ ცილისწამებაზე, რაც პოსტში მეწერა, მიიღეს გადაწყვეტილება, რომ გამიშვან სამსახურიდან”, - ამბობს მალხაზ რეხვიაშვილი “მედიაჩეკერთან” საუბრისას.

ფეისბუკ პოსტში, რომლითაც მალხაზ რეხვიაშვილი თეონა თურმანიძის ეთერიდან მოხსნას გამოეხმაურა, იგი წერს, რომ მენეჯმენტმა იცის, რომ სასამართლოში საქმე გაიწელება, კორონავირუსის გამო საზოგადოება ყურადღებას ამ ქმედებებს ახლა ვერ მიაქცევს და ისინი ამით სარგებლობენ.



მალხაზ რეხვიაშვილი გადაცემა “ჰეშთეგის” წამყვანი და ასევე, მაუწყებლის ალტერნატიული პროფკავშირების თავმჯდომარეა. იგი ვარაუდობს, რომ ტელევიზიის დირექტორის, გიორგი კოხრეიძის ქმედებებში სისხლის სამართლის დანაშაულის ნიშნებიც იკვეთება და იურისტებთან კონსულტაციის შემდეგ, აპირებს პროკურატურას მიმართოს:

“ბრძანება გადავუგზავნე იურისტებს და ვნახოთ, რა მიმართულებით წავიყვანთ სამართლებრივ დავას, ზუსტად ჯერ ვერ გეტყვით, თუმცა, ვფიქრობ, რომ პროკურატურასაც აუცილებლად მივმართავ. ეხლა რაც მოხდა, ეს აღარ არის მხოლოდ შრომითი დავა - პროფკავშირების თავმჯდომარეს უშვებენ სამსახურიდან.

შეგახსენებთ, რომ 23 მარტიდან აჭარის მაუწყებლის ეთერში აღარ გადის გადაცემა “ჰეშთეგი”. კორონავირუსის პანდემიის გამო შექმნილი ვითარების მიზეზით, საინფორმაციო და სამედიცინო გადაცემების გარდა, ყველა გადაცემა განუსაზღვრელი ვადით შეჩერდა.

17 აპრილიდან აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს ალტერნატიულმა პროფკავშირებმა ფეისბუკ გვერდზე გადაცემა “ალტერნატიულ საუბრები” დაიწყო. ონლაინგადაცემის წამყვანი მალხაზ რეხვიაშვილია, მისი თქმით, ფეისბუკზე გადაცემას ჩვეულ რეჟიმში წაიყვანს.

“ალტერნარიული საუბრები, ტრადიციულად გავა ფეისბუქზე. დღეს ვილაპარაკებთ სისტემის წინააღმდეგ ბრძოლაზე”, - ამბობს მალხაზ რევიაშვილი.

---

ბოლო ერთი წელია აჭარის ტელევიზია ადგილობრივი თუ საერთაშორისო ორგანიზაციების ყურადღების ცენტრშია. მას შემდეგ, რაც “ქართული ოცნების” კვოტით დაკომპლექტებულმა ბორდმა გიორგი კოხრეიძე დირექტორად აირჩია, აჭარის ტელევიზიის საინფორმაციო სამსახურის არაერთ თანამშრომელს შეეხო ცვლილებები. გიორგი კოხრეიძე ცდილობს, მაუწყებელს ჩამოაშოროს ყველა ის კადრი, ვინც კრიტიკულად არის განწყობილი.

მაუწყებლის დირექტორმა ხელშეკრულება აღარ გაუგრძელა ახალი ამბების პროდიუსერ ნათია შავაძეს; დისციპლინარული მოკვლევის საფუძველზე, სამსახურადან გაათავისუფლა საინფორმაციო სამსახურის უფროსი შორენა ღლონტი; მის გათავისუფლებამდე, ახალი ამბების სამსახურის უფროსისა და მთავარი საინფორმაციო გამოშვების რედაქტორის პოზიციიდან გაათავისუფლა მაია მერკვილაძე და არსებითად განსხვავებულ პოზიციაზე, რადიო მაუწყებლობის სამსახურში გადაყვანა;

ასევე, სამსახურიდან გაათავისუფლა მთავარი საინფორმაციო გამოშვების წამყვანი თეონა ბაკურიძე. დირექტორმა ხელშეკრულება შეუცვალა ჟურნალისტ თეონა ხარაბაძესაც და ქუთაისში, ამ ეტაპზე არარსებულ ბიუროში გადაიყვანა. ასევე, საინფორმაციო გამოშვება „მთავარის“ ერთ-ერთი წამყვანს, თეონა თურმანიძეს, ფეისბუკზე გამოქვენებული სტატუსების გამო, ტელევიზიის ეთერში მუშაობა და რეპორტიორობა ერთი წლით შეუზღუდა. გარდა ამისა, გიორგი კოხრეიძის დირექტორად დანიშვნის შემდეგ მაუწყებელი დატოვა დირექტორის მოადგილე ნათია ზოიძემ.

მიმდინარე წლის 1 აპრილს რუსეთში ძალაში შევიდა კანონი, რომელიც ყალბი ამბების გავრცელებისთვის სისხლის სამართლებრივ პასუხისმგებლობას ითვალისწინებს. მანამდე მსგავსი ქმედება ადმინისტრაციული ჯარიმით ან მასალის ბლოკირებით ისჯებოდა. “მედიის უფლებათა დაცვის ცენტრის დირექტორი” ორგანიზაციის დირექტორი გალინა არაპოვა განმარტავს, რას ნიშნავს ეს კანონი და რა რისკებს შეიცავს რუსი ჟურნალისტებისთვის კორონავირუსის თემის გაშუქება.

ახალი კანონით, ყალბი ინფორმაციის გავრცელება, პერსონალური მონაცემების გამჟღავნება და პირად ცხოვრებაში შეჭრა, ასევე სამედიცინო საიდუმლოების გამჟღავნება, ჟურნალისტის სამართლებრივ პასუხისმგებლობას ითვალისწინებს. გარდა იმისა, რომ მედიას ასეთი ბრალდების შემთხვევაში ფინანსური სანქცია და მასალის დაბლოკვა ელის, მასალის ავტორი აღნიშნული ქმედებისთვის, შესაძლოა, სისხლის სამართლებრივ პასუხისგებაშიც მისცენ. მანამდე მსგავსი ქმედება ადმინისტრაციული ჯარიმით ან მასალის ბლოკირებით ისჯებოდა.

“მედიის უფლებათა დაცვის ცენტრის დირექტორი” გალინა არაპოვა ფიქრობს, რომ ახლა რუსეთში კორონავირუსის თემაზე მომუშავე ჟურნალისტებისთვის, ეს ყველაზე მთავარი და საშიში რისკია.


უშუალოდ ტერმინი „ყალბი ამბავი“ რუსულ კანონმდებლობაში არ იძებნება. საუბარია საზოგადოებრივი მნიშვნელობის მქონე საკითხის შესახებ დეზინფორმაციის გავრცელებაზე, რომელიც ნეგატიური შედეგების საფრთხეს ქმნის. მაგალითად, ეს შეიძლება იყოს ადამიანის ჯანმრთელობასთან, საზოგადოებრივ წესრიგსა და უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული საკითხი. ან უნდა არსებობდეს შესაძლებლობა, რომ ასეთმა ინფორმაციამ ხელი შეუშალოს სიცოცხლისთვის აუცილებელი ობიექტების მუშაობას. სისხლის სამართლის კოდექსის მიხედვით კი ეს გაგება უფრო ფართოა.

ყალბი ამბების კატეგორიაში ხშირად ხვდება ინფორმაცია, რომელმაც, შესაძლოა, პანიკა გამოიწვიოს, განსხვავდებოდეს ოფიციალური ცნობებისგან. მაგალითად, ასეთი შეიძლება იყოს მასალა, რომელიც ეხება მიღებული ზომების არაფექტურობას, ან მედიკამენტებისა და მედპერსონალის არასაკმარის რაოდენობას, ან ისეთ წამლებსა და მკურნალობის მეთოდებს, რომლებიც უშედეგოა.

მაგალითად, თუკი ჟურნალისტმა დაწერა, რომ ეპიდემიის დროს მაღაზიებში წიწიბურა გათავდა, რამაც პროდუქტის საყიდლად მაღაზიებში ხალხის დიდი ნაკადის მისვლა გამოიწვია. თუკი, აღმოჩნდება, რომ ჟურნალისტმა პრობლემა გააზვიადა, არასანდრო ინფორმაცია გამოაქვეყნა, რამაც საზოგადოებაში პანიკა გამოიწვია, ჟურნალისტი და რედაქცია ფინანსური სანქციებით რისკავს. რა ემუქრებათ მათ:

• არასწორი ინფორმაციის გავრცელებისთვის, რომელიც პოტენციური ზიანის მომტანი შეიძლება აღმოჩნდეს ინდივიდუალური პირი 30 000-დან 100 000 რუბლამდე (400$-დან 1300$-მდე) თანხით დაჯარიმდება, ჟურნალისტი და რედაქცია 60 000-დან 200 000 რუბლამდე (800$-დან 2600$-მდე), მასობრივი მედიასაშუალება კი - 200 000-დან 500 000-მდე რუბლის (2600$-დან 6700$-მდე) ოდენობის თანხით. ამასთან, მათ შესაძლოა, ის პლანშეტი ან კომპიუტერი ჩამოართვან, საიდანაც „ყალბი ინფორმაცია“ გავრცელდა;
  
  
• ამასთან, შესაძლოა დაიბლოკოს თავად სტატია და ვებგვერდი, რომელზეც ის გამოქვეყნდა. ბლოკირების შესახებ გადაწყვეტილებას პროკურატურა იღებს. იგი ინფორმაციას „როსკომნადზორს“ (მედიის მაკონტროლებელი სააგენტო) უგზავნის, რომელიც თავის მხრივ მედიასაშუალებას „ყალბი ამბის“ წასაშლელად 24 საათიან ვადას აძლევს. თუკი აღნიშნული სისრულეში არ მოვა, თავად ეს მასალა ან მთელი რესურსი, შესაძლოა, დაიბლოკოს; 
  
  
• თუკი „ყალბი ინფორმაციის“ შედეგად ზიანი ადამიანის ჯანმრთელობას მიადგა, მაშინ ამ ამბის გავრცელებისთვის ჯარიმა 700 000-დან 1.5 მლნ-მდე (9400$-დან 20 000$-მდე) რუბლის ფარგლებში იქნება ან, პირს, შესაძლოა, სამ წლამდე თავისუფლების აღკვეთა დაემუქროს. მედიისა და სხვა ორგანიზაციისთვის ფინანსური სანქცია 1.5-დან 3 მილიონი რუბლის ფარგლებში განისაზღვრება (20 000$ -დან 40 000$-მდე); 
  
  
• თუკი „ყალბი ამბის“ გავრცელებას ადამიანის გარდაცვალება მოჰყვა, მაშინ კერძო პირისთვის ფინანსური სანქცია 1.5-დან 2 მლნ რუბლის ფარგლებში იმერყევებს, ან მას ხუთ წლამდე თავისუფლების აღკვეთა დაემუქრება. მედია და სხვა ორგანიზაციები მსგავსი ქმედებისთვის 3-დან 5 მლნ რუბლით დაჯარიმდებიან.

ეპიდემიის შესახებ ამბები ხშირად ადამიანების პირად ისტორიებს ეხება. კონკრეტული ადამიანის შესახებ მოყოლისას ჟურნალისტმა ყველაფერი უნდა აწონ-დაწონოს - მოძებნოს ბალანსი საზოგადოებრივ ინტერესსა და პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის აუცილებლობასა და პატივისცემას შორის.



ეს არის ნებისმიერი ისეთი სახის ინფორმაცია, რომლითაც ადამიანის იდენტიფიცირებაა შესაძლებელი. ეს შეიძლება იყოს მისი პასპორტის მონაცემები, სამუშაო ადგილის, საკუთრების, ჯანმრთელობის შესახებ ინფორმაცია და ა.შ..

დაირღვა თუ არა პერსონალური მონაცემების დაცვის მოთხოვნა, ამას, ყოველ ჯერზე, „როსკომნადზორი“ წყვეტს. პერსონალური მონაცემების შესახებ კანონის დარღვევისთვის რედაქცია 75 000 რუბლის ოდენობის თანხით ჯარიმდება (1000$)


ეს პროფესიული საიდუმლოა და მასზე პასუხისმგებლობა უპირველეს ყოვლისა სამედიცინო პერსონალს ეკისრება, მათ შორის, ფარმაცევტებსაც. პაციენტის შესახებ ექიმის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის გამოქვეყნებით, სამედიცინო საიდუმლოების გამჟავნებაზე პასუხისმგებლები ჟურნალისტებიც ხდებიან. ჟურნალისტს პაციენტის ჯანმრთელობის შესახებ ინფორმაციის გამჟაღავნების უფლება მისი თანხმობის გარეშე მხოლოდ იმ გამონაკლის შემთხვევაში აქვს, როდესაც ამას საზოგადოებრივი ინტერესი ითხოვს.

ეს არის ინფორმაცია, რომელიც ეხება სამედიცინო დახმარებისთვის მიმართვას, ანალიზების პასუხებს, დიაგნოზს და ადამიანის ჯანმრთელობის მდგომარეობას.


პრესაში სამედიცინო საიდუმლოების გამჟღავნებისთვის ჟურნალისტი 5 000 რუბლის ოდენობის თანხით დაჯარიმდება; შესაძლებელია, აღნიშნული სასამართლომდეც მივიდეს და მოქალაქემ მორალური ზიანისთვის კომპენსაციაც მოითხოვოს. როგორ შევამციროთ რისკი მასალაზე მუშაობის დროს?

გალინა არაპოვა რუს ჟურნალისტებს, რომლებიც Covid-19-ის შესახებ მუშაობენ, ურჩევს:

• გადაამოწმეთ ყველა მონაცემი, რომელსაც კორონავირუსის შესახებ აქვეყნებთ. მნიშვნელოვანია, მასალში ჩანდეს, რომ თქვენ ფატები სათანადოდ გადაამოწმეთ; 
  
  
• თუკი სანდო წყაროზე დაყრდნობით წერთ, ეს სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ თქვენზე საქმეს არ აღძრავენ. თუკი ინფორმაციას ბოლომდე არ ენდობით, აუცილებლად მიუთითეთ, რომ მის სისწორეში დარწმუნებული არ ხართ და ის კითხვისა და დაშვების სახით ჩამოაყალიბეთ და არა როგორც დადასტურებული ფაქტი; 
  
  
• გამოკვეთეთ, რომ თქვენი თვითმიზანი დეზინფორმაციის გავრცელება არ არის და რომ თქვენ ყველაფერი გააკეთეთ იმაში დასარწმუნებლად, რომ ინფორმაცია ნამდვილად სწორია; 
  
  
• აუცილებლად დაიცავით წყაროს კონფიდენციალურობა, რომელმაც ინფორმაცია ანონიმურად გაგიზიარათ. აღნიშნული ჟურნალისტის პროფესიული საიდუმლოს შესახებ კანონით არის დაცული;
  
  
• არ გამოაქვეყნოთ იმ პაციენტების ვინაობა, რომლებსაც, სავარაუდოდ, კორონავირუსის ნიშნები აქვთ. მატი თანხმობის გარეშე არ დააკონკრეტოთ მათი წარმომავლობა, მათი სავარაუდო დიაგნოზი და ასევე, მონაცემები იმის შესახებ თუ ვინ იმყოფებოდა მათთან კონტაქტში, თუკი ამას საზოგადოებრივი ინტერესის დაცვა არ ითხოვს;
  
  
• ოფიციალურ წყაროსთან კავშირი სრული გარანტია არ არის. არ გამოაქვეყნოთ ყველა ინფორმაცია, რაც ხელისუფლებისა და სხვა ოფიციალურ განცხადებებშია. ხშირად შეცდმობისა და ადამიანური ფაქტორების გათვალისწინებით, ასეთ დოკუემნტებში ისეთი ინფორმაცია ხვდება, რომლის გავრელებაც არ შეიძლებოდა. ასეთ შემთხვევაში, მედიებად დარეგისტრირებულ ორგანიზაციები დაცულები არიან, თუმცა არარეგისტრირებულმა პორტალებმა, შესაძლოა „როსკომნადზორის“ ყურადღება მიიპყრონ.

წყარო: ijnet.org

კორონავირუსის გავრცელება, პრევენციის საშუალებები, პანდემიის გავლენა სხვადასხვა სფეროზე - ამ და მსგავს თემებზე სიღრმისეული მსჯელობისთვის, საქართველოს 14-მა რეგიონულმა ტელეარხმა, თბილისში მოქმედ ჟურნალისტიკის რესურსცენტრთან (JRC) ერთად, სპეცპროექტი დაიწყო.  მაუწყებლების თანამშრომლობით შექმნილი გადაცემა ეთერში ყოველდღიურად გადის. გადაცემის მიზანი Covid-19-ის შესახებ ადგილობრივი მოსახლეობის ინფორმირებაა.

რეგიონული მაუწყებლების ეთერში გადაცემა ფონდი “ღია საზოგადოება საქართველოს” მხარდაჭერით დაიწყო.

“ინფორმაციის პირველწყარო ადგილობრივებისთვის არის ადგილობრივი მაუწყებელი. ამ პროექტის მიზანი იყო, რომ რეგიონში მცხოვრებ ადამიანებს ჰქონოდათ მეტი ინფორმაცია COVID-19-ის შესახებ, არა მხოლოდ სამედიცინო თვალსაზრისით. ჰქონოდათ ინფორმაცია ასევე იმ შედეგების შესახებ, რაც ამ პანდემიამ გამოიწვია, იქნება ეს განათლებაში პრობლემები, სოფლის მეურნეობაში პრობლემები თუ სხვა”, - ამბობს ფონდი “ღია საზოგადოება საქართველოს” მედიის პროგრამის მენეჯერი ხატია ჯინჯიხაძე.

მისი განმარტებით, პროექტის ფარგლებში აქტიური ქართულენოვანი მაუწყებლები შეირჩა: “შევარჩიეთ ყველა რეგიონული მაუწყებელი, რომელიც მუშაობს, ჰყავს სარედაქციო ჯგუფები, თუნდაც მცირე და აქვს ადამიანური რესურსი პროექტის განსახორციელებლად”.

სპეცგადაცემა შემდეგი რეგიონული ტელევიზიების ეთერში გადის: ბორჯომი TV, მეცხრე არხი, გურჯაანი TV, დია TV, რიონი, მეგა TV, მარნეული TV, ოდიში, თანამგზავრი, თრიალეთი, იმერვიზია, TV 25, გურია TV, მეცხრე ტალღა.

გადაცემები 30-40 წუთიანია და ყოველდღიურად ადგილობრივ მოსახლეობას აწვდის ინფორმაციას პანდემიის შესახებ. ასევე, მიწვეულ სტუმრებთან ერთად აანალიზებს COVID-19-თან დაკავშირებულ ამბებს. პროექტი სამი თვის განმავლობაში გაგრძელდება.

“ეს კარგი შესაძლებლობაა კიდევ ერთხელ დავარწმუნოთ რეგიონის მოსახლეობა სოციალური დისტანცირების აუცილებლობაში. გარდა ამისა, ეს გადაცემები მოქალაქეებს მისცემს შესაძლებლობას დასვან მათთვის საინტერესო და საჭირბოროტო კითხვები და მიიღონ პასუხები არა მხოლოდ დედაქალაქიდან, არამედ ადგილობრივი მთავრობის წარმომადგენლებისგან, ექიმებისა და ჯანდაცვის სპეციალისტებისგან, მასწავლებლებისა თუ სამართალდამცავებისგან”, - ნათქვამია “ღია საზოგადოება საქართველოს” განცხადებაში.

კორონავირუსის გავრცელება, პრევენციის საშუალებები, პანდემიის გავლენა სხვადასხვა სფეროზე - ამ და მსგავს თემებზე სიღრმისეული მსჯელობისთვის, საქართველოს 14-მა რეგიონულმა ტელეარხმა, თბილისში მოქმედ ჟურნალისტიკის რესურსცენტრთან (JRC) ერთად, სპეცპროექტი დაიწყო.  მაუწყებლების თანამშრომლობით შექმნილი გადაცემა ეთერში ყოველდღიურად გადის. გადაცემის მიზანი Covid-19-ის შესახებ ადგილობრივი მოსახლეობის ინფორმირებაა.

რეგიონული მაუწყებლების ეთერში გადაცემა ფონდი “ღია საზოგადოება საქართველოს” მხარდაჭერით დაიწყო.

“ინფორმაციის პირველწყარო ადგილობრივებისთვის არის ადგილობრივი მაუწყებელი. ამ პროექტის მიზანი იყო, რომ რეგიონში მცხოვრებ ადამიანებს ჰქონოდათ მეტი ინფორმაცია COVID-19-ის შესახებ, არა მხოლოდ სამედიცინო თვალსაზრისით. ჰქონოდათ ინფორმაცია ასევე იმ შედეგების შესახებ, რაც ამ პანდემიამ გამოიწვია, იქნება ეს განათლებაში პრობლემები, სოფლის მეურნეობაში პრობლემები თუ სხვა”, - ამბობს ფონდი “ღია საზოგადოება საქართველოს” მედიის პროგრამის მენეჯერი ხატია ჯინჯიხაძე.

მისი განმარტებით, პროექტის ფარგლებში აქტიური ქართულენოვანი მაუწყებლები შეირჩა: “შევარჩიეთ ყველა რეგიონული მაუწყებელი, რომელიც მუშაობს, ჰყავს სარედაქციო ჯგუფები, თუნდაც მცირე და აქვს ადამიანური რესურსი პროექტის განსახორციელებლად”.

სპეცგადაცემა შემდეგი რეგიონული ტელევიზიების ეთერში გადის: ბორჯომი TV, მეცხრე არხი, გურჯაანი TV, დია TV, რიონი, მეგა TV, მარნეული TV, ოდიში, თანამგზავრი, თრიალეთი, იმერვიზია, TV 25, გურია TV, მეცხრე ტალღა.

გადაცემები 30-40 წუთიანია და ყოველდღიურად ადგილობრივ მოსახლეობას აწვდის ინფორმაციას პანდემიის შესახებ. ასევე, მიწვეულ სტუმრებთან ერთად აანალიზებს COVID-19-თან დაკავშირებულ ამბებს. პროექტი სამი თვის განმავლობაში გაგრძელდება.

“ეს კარგი შესაძლებლობაა კიდევ ერთხელ დავარწმუნოთ რეგიონის მოსახლეობა სოციალური დისტანცირების აუცილებლობაში. გარდა ამისა, ეს გადაცემები მოქალაქეებს მისცემს შესაძლებლობას დასვან მათთვის საინტერესო და საჭირბოროტო კითხვები და მიიღონ პასუხები არა მხოლოდ დედაქალაქიდან, არამედ ადგილობრივი მთავრობის წარმომადგენლებისგან, ექიმებისა და ჯანდაცვის სპეციალისტებისგან, მასწავლებლებისა თუ სამართალდამცავებისგან”, - ნათქვამია “ღია საზოგადოება საქართველოს” განცხადებაში.

ტელევიზიების სარეკლამო შემოსავლების შესახებ მიმდინარე წლის პირველი კვარტლის მონაცემები კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას ჯერ არ გამოუქვეყნებია, თუმცა ტელევიზიების წარმომადგენლებმა “მედიაჩეკერთან” საუბარში განაცხადეს, რომ შემოსავლები მკვეთრად შეუმცირდათ. გაუქმებულ სარეკლამო კონტრაქტებზე საუბრობენ ონლაინ მედიის წარმომადგენლებიც.

ტელეკომპანია “პირველი” ბოლო წლებში მზარდი სარეკლამო შემოსავლებით გამოირჩეოდა. 2019 წელს მისი სარეკლამო შემოსავლები 18%-ით გაიზარდა და 3,802,870.63 ლარი შეადგინა. ტელევიზიის კომერციული დირექტორი, ნანა აბურჯანიძე “მედიაჩეკერთან” საუბარში აცხადებს, რომ სარეკლამო შემოსავლების კლების ტენდენცია 20 მარტიდან დაიწყო და აპრილში 40-45%-მდე შემცირდა.

“თუ ასე გაგრძელდა, ძალიან გაგვიჭირდება. წელს ძალიან კარგი წელი უნდა ყოფილიყო, იმდენად კარგი კონტრაქტები გავაფორმეთ, მაგრამ უკვე ძალიან მიჭირს პროგნოზის გაკეთება იმიტომ, რომ არ ვიცი რა ტემპში დაბრუნდება საქართველოში ეკონომიკური აქტივობა”, - გვითხრა ნანა აბურჯანიძემ.

მისივე თქმით, შემოსავლების შემცირებას ხარჯების ოპტიმიზაციით უპასუხეს, თუმცა თანამშრომლები 100%-ით შეინარჩუნეს:

“მომწოდებლებთან ვალდებულებები გადავავადეთ; შევაჩერეთ ინვესტიციები ტექნიკური გაძლიერების კუთხით და ა.შ. ამასთან, კამპანია ჩავუშვით #ქართულისაქმისშუაგულში, რომლის ფარგლებშიც მცირე და საშუალო ბიზნესს შევთავაზეთ, ესაუბრათ საკუთარ ბიზნესზე ეთერის საშუალებით იმ დროს, როცა ხალხი მიჯაჭვულია ტელევიზორს. ეს მოიაზრებდა ძალიან შეღავათიან ფასს ან ზოგერ უფასო ეთერსაც კომპანიებისთვის. სხვათაშორის, ამან კარგი გამოხმაურება ჰპოვა ბიზნესში, ამითაც ვცდილობთ კლების დაკომპენსირებას”.

კითხვაზე, თუ რა ტიპის ბიზნესებმა შეაჩერეს ძირითადად სარეკლამო დაკვეთები? - ტელეკომპანია “პირველის” კომერციულმა დირექტორმა გვიპასუხა, რომ სპექტრი მრავალფეროვანია: მათ შორისაა, საერთაშორისო ორგანიზაციები, რომლებიც იმპორტს ვეღარ ახორციელებდნენ; სამშენებლო კომპანიები ან სავაჭრო ობიექტები, რომლებსაც შეეხოთ პანდემიის გამო დაწესებული შეზღუდვები. მისივე თქმით, შეინარჩუნეს ისეთი სარეკლამო დამკვეთები, როგორიცაა ბანკები, ფარმაცევტული კომპანიები, კომუნიკაციები, რომლებსაც არ შეუწყვეტიათ მუშაობა პანდემიის პირობებში და ნაკლებად შეეხო კრიზისი.

“ჩვენს შემთხვევაში, ბანკმაც შეაჩერა სარეკლამო კონტრაქტი, რადგან თვითონ გააჩერა ის აქტივობა, რომლის რეკლამირებაც ჰქონდა დაგეგმილი”, - გვითხრა “გაზეთ ბათუმელების” დირექტორმა მზიამ ამაღლობელმა.

მისივე თქმით, გასაგებია, როცა სარეკლამო დაკვეთას აუქმებს, მაგალითად, სამშენებლო კომპანია, რომელსაც შეუჩერდა მშენებლობები, თუმცა იყო შემთხვევები, როდესაც არ შეხებია კონკრეტულ ორგანიზაციას პანდემიის კრიზისი და მაინც გაუქმდა სარეკლამო დაკვეთა.

“ვერ ვიტყვით, რომ ეს შეიძლება ჩვენი მომსახურების უკმაყოფილებით შეიძლებოდა ყოფილიყო გამოწვეული, რადგანაც პანდემიის პირობებში 60%-ით გაიზარდა ნახვები ჩვენს ვებ-გვერდებზე”, - გვითრხა მზია ამაღლობელმა.

მისივე თქმით, ახალი კორონავირუსით გამოწვეულმა პრობლემებმა გამოცემების - netgazeti.ge-ს და batumelebi.ge-ს სიცოცხლისუნარიანობა რისკის ქვეშ დააყენა.

“ჩვენი წლიური ბიუჯეტის 43% უზრუნველყოფილი საგრანტო დაფინანსებით, დანარჩენი 57%-ის შევსებას ვგეგმავდით სარეკლამო და სხვა შემოსავლებით. თუმცა პანდემიის გამო შეგვიჩერდა ან გაგვიუქმდა ჯამში 50 000 ლარამდე სარეკლამო შეთანხმება, რაც ჩვენი დაგეგმილი სარეკლამო შემოსავლებით 25%-ია. მარკეტინგის განყოფილება მძიმე მდგომარეობაში აღმოჩნდა. ყველა საბანერო რეკლამა შეჩერდა. მომდევნო თვეებში სურათის შეცვლას არ ველოდებით, რადგან ბაზარზე რამდენიმე ისეთი კომპანია ოპერირებს, რომლებიც საგანგებო მუშაობის რეჟიმში გადარჩენისთვის იბრძვის. კრიზისის დაძლევის და უწყვეტ რეჟიმში ჩვენი საქმიანობის გაგრძელების ერთადერთი და რეალურ გზად დამატებით საგრანტო მხარდაჭერის მოპოვება მიმაჩნია”, - გვითხრა მზია ამაღლობელმა.

Publika.ge ქართულ მედია-ბაზარზე რამდენიმე თვის წინ გამოჩნდა და ჯერ მხოლოდ საგრანტო დაფინანსებით ოპერირებს.

“ჩვენ ისედაც 3 თვის მედია ვიყავით და პანდემიამდე უფრო იმედიანი იყო ჩვენი მოლაპარაკებები სხვადასხვა შესაძლო სარეკლამო ხელეშეკრულებებზე. ანუ გათვლა, რომ რაღაც რაოდენობა ხელშეკრულებების გვექნებოდა, უფრო იმედიანი და პოზიტიური გვქონდა, მათ შორის იყო რამდენიმე შემთხვევა, სადაც თითქმის თანხმობა გვქონდა მიღებული, მაგრამ ამ პანდემიის გამო ყველა ეს მოლაპარაკება ჰაერშია გამოკიდებული. ჯერ ბიზნესი ვერაფერს გეგმავს და ჩვენ განსაკუთრებით გვირთულებს ეს სარეკლამო შემოსავლებებზე მოლაპარაკებებს”, - გვითხრა Publika.ge-ს მთავარმა რედაქტორმა ლიკა ზაკაშვილმა.

სარეკლამო შემოსავლების მკვეთრ შემცირებაზე საუბრობენ რეგიონული მაუწყებლები. ტელეკომპანია “25-ე არხი” გასულ წელს ლიდერი იყო სხვა რეგიონულ ტელევიზიებს შორის სარეკლამო შემოსავლებით, რომელმაც 528.448.23 ლარი შეადგინა.

25-ე არხის დირექტორი მურთაზ ფრანგულაშვილი “მედიაჩეკერთან” საუბარში აცხადებს, რომ ტელევიზიის სარეკლამო შემოსავლები პანდემიის პირობებში 50%-ით შეუმცირდა.

“სამშენებლო კომპანიებმა მთლიანად გააჩერეს რეკლამები, ისეთი კომპანიები დარჩა, რომლებიც მეტნაკლებად ახერხებენ დისტანცუირ მუშაობას პანდემიის პირობებში - ბანკები, ელექტრონული კაზინოები”, - გვითხრა მურთაზ ფრანგულაშვილმა.

მისივე თქმით, ტელევიზიას დამატებითი შემოსავლები ჰქონდა განცხადებებიდან, რომელიც 90%-ით შეუმცირდა:

“შემოდიოდა განცხადებები დღის განმავლობაში კონკრეტილი თანხების, მაგრამ საგანებო მდგომარეობის გამო ადამიანები ფიზიაკურად ვეღარ ახერხებდნენ რედაცქიაში მოსვლას, ამასთან, არ გვქონდა ელექტრონული გადახდის რეჟიმი, ამიტომ ოფისის შემოსავალი 90%-ით შემცირდა და ამან რთულ ფინანსურ მდგონარეობაში ჩაგვაყენა”.

შემოსავლების შემცირების გამო ტელეკომპანიამ აპრილის თვეში სრულად ვეღარ მოახერხა თანამშრომლების ხელფასების დაფარვა

“მარტის ჩათვლით სრულად გავეცით ხელფასები, მაგრამ აპრილიდან 30% დააკლდათ. აპრილის თვე გაგვიჭირდა ძალიან და იქნება ძალიან მძიმე. თუ ასეთი ტენდენციით გაგრძელდა, დღეს ვერ გეტყვით როგორ შევინარჩუნებთ შემდეგში თანამშრომლებს, თუმცა, რომ უნდა შევინარჩუნოთ, ფაქტია”, - გვითხრა მურთაზ ფრანგულაშვილმა.

მედიასაშუალებების წარმომადგენლების თქმით, მათ სახელმწიფოს მხრიდან რაიმე შეღავათები არ შეხებიათ.

ტელეკომპანია “პირველის” კომერციული დირექტორის თქმით, მათთვის ძალიან დიდი შეღავათი იქნებოდა გადასახადების გადავადება, რადგან პანდემიის გამო დაკლებული შემოსავლების პირობებში უჭირთ საბიუჯეტო დავალიანების გადახდა.

“მივმართეთ სახელმწიფოს, მაგრამ უარი მივიღეთ, შეღავათი კი არა, პირიქით ინკასოს გვადებენ,” - ამბობს ნანა აბურჯანიძე.

“სახელმწიფოს მხრიდან შეგვეხო ის, რაც გამოიცა ზოგადად ყველა ბიზნესკომპანიისთვის - საშემოსავალო შეღავათები 750 ლარამდე ხელფასზე, მაგრამ ჩვენ უფრო გვჭირდებოდა, რომ საშემოსავლო გადასახადი მთლიანად გადავადებულიყო. ძალიან მიჭირს მუშაობა იმიტომ, რომ მესამე თვე დაიწყო, რაც ინკასო მადევს. ამიტომ მიჭირს ძალიან ხელფასების გაცემა. ბიუჯეტის დავალიანება დამიგროვდა 2 თვის გადასახადი. რომ იტყვიან, გაძლების რეჟიმში ვართ”.

სარეკლამო შემოსავლების შემცირება დაგვიდასტურეს ტელეკომპანია “რუსთავი 2”-შიც. ასევე ვესაუბრეთ სხვა ტელეკომპანიების წარმომადგენლებსაც. თუმცა კომპანიებს ჯერ სრულად არ აქვთ დათვლილი აპრილის მონაცემები, როდესაც ყველაზე მასშტაბურად გამოიხატა ციფრებში შემცირებული სარეკლამო შემოსავლები. ტელევიზიების განცხადებით, პირველი კვარტლის მონაცემებში, რომელსაც GNCC გამოაქვეყნებს, შესაძლოა ცვლილება დრამატული არ იყოს, რადგან შემცირების ტენდენცია ძირითადად მარტის ბოლოდან დაიწყო. იანვარსა და თებერვალში კი შემცირება ნაკლებად იყო.

ტელევიზიების სარეკლამო შემოსავლების შესახებ მიმდინარე წლის პირველი კვარტლის მონაცემები კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას ჯერ არ გამოუქვეყნებია, თუმცა ტელევიზიების წარმომადგენლებმა “მედიაჩეკერთან” საუბარში განაცხადეს, რომ შემოსავლები მკვეთრად შეუმცირდათ. გაუქმებულ სარეკლამო კონტრაქტებზე საუბრობენ ონლაინ მედიის წარმომადგენლებიც.

ტელეკომპანია “პირველი” ბოლო წლებში მზარდი სარეკლამო შემოსავლებით გამოირჩეოდა. 2019 წელს მისი სარეკლამო შემოსავლები 18%-ით გაიზარდა და 3,802,870.63 ლარი შეადგინა. ტელევიზიის კომერციული დირექტორი, ნანა აბურჯანიძე “მედიაჩეკერთან” საუბარში აცხადებს, რომ სარეკლამო შემოსავლების კლების ტენდენცია 20 მარტიდან დაიწყო და აპრილში 40-45%-მდე შემცირდა.

“თუ ასე გაგრძელდა, ძალიან გაგვიჭირდება. წელს ძალიან კარგი წელი უნდა ყოფილიყო, იმდენად კარგი კონტრაქტები გავაფორმეთ, მაგრამ უკვე ძალიან მიჭირს პროგნოზის გაკეთება იმიტომ, რომ არ ვიცი რა ტემპში დაბრუნდება საქართველოში ეკონომიკური აქტივობა”, - გვითხრა ნანა აბურჯანიძემ.

მისივე თქმით, შემოსავლების შემცირებას ხარჯების ოპტიმიზაციით უპასუხეს, თუმცა თანამშრომლები 100%-ით შეინარჩუნეს:

“მომწოდებლებთან ვალდებულებები გადავავადეთ; შევაჩერეთ ინვესტიციები ტექნიკური გაძლიერების კუთხით და ა.შ. ამასთან, კამპანია ჩავუშვით #ქართულისაქმისშუაგულში, რომლის ფარგლებშიც მცირე და საშუალო ბიზნესს შევთავაზეთ, ესაუბრათ საკუთარ ბიზნესზე ეთერის საშუალებით იმ დროს, როცა ხალხი მიჯაჭვულია ტელევიზორს. ეს მოიაზრებდა ძალიან შეღავათიან ფასს ან ზოგერ უფასო ეთერსაც კომპანიებისთვის. სხვათაშორის, ამან კარგი გამოხმაურება ჰპოვა ბიზნესში, ამითაც ვცდილობთ კლების დაკომპენსირებას”.

კითხვაზე, თუ რა ტიპის ბიზნესებმა შეაჩერეს ძირითადად სარეკლამო დაკვეთები? - ტელეკომპანია “პირველის” კომერციულმა დირექტორმა გვიპასუხა, რომ სპექტრი მრავალფეროვანია: მათ შორისაა, საერთაშორისო ორგანიზაციები, რომლებიც იმპორტს ვეღარ ახორციელებდნენ; სამშენებლო კომპანიები ან სავაჭრო ობიექტები, რომლებსაც შეეხოთ პანდემიის გამო დაწესებული შეზღუდვები. მისივე თქმით, შეინარჩუნეს ისეთი სარეკლამო დამკვეთები, როგორიცაა ბანკები, ფარმაცევტული კომპანიები, კომუნიკაციები, რომლებსაც არ შეუწყვეტიათ მუშაობა პანდემიის პირობებში და ნაკლებად შეეხო კრიზისი.

“ჩვენს შემთხვევაში, ბანკმაც შეაჩერა სარეკლამო კონტრაქტი, რადგან თვითონ გააჩერა ის აქტივობა, რომლის რეკლამირებაც ჰქონდა დაგეგმილი”, - გვითხრა “გაზეთ ბათუმელების” დირექტორმა მზიამ ამაღლობელმა.

მისივე თქმით, გასაგებია, როცა სარეკლამო დაკვეთას აუქმებს, მაგალითად, სამშენებლო კომპანია, რომელსაც შეუჩერდა მშენებლობები, თუმცა იყო შემთხვევები, როდესაც არ შეხებია კონკრეტულ ორგანიზაციას პანდემიის კრიზისი და მაინც გაუქმდა სარეკლამო დაკვეთა.

“ვერ ვიტყვით, რომ ეს შეიძლება ჩვენი მომსახურების უკმაყოფილებით შეიძლებოდა ყოფილიყო გამოწვეული, რადგანაც პანდემიის პირობებში 60%-ით გაიზარდა ნახვები ჩვენს ვებ-გვერდებზე”, - გვითრხა მზია ამაღლობელმა.

მისივე თქმით, ახალი კორონავირუსით გამოწვეულმა პრობლემებმა გამოცემების - netgazeti.ge-ს და batumelebi.ge-ს სიცოცხლისუნარიანობა რისკის ქვეშ დააყენა.

“ჩვენი წლიური ბიუჯეტის 43% უზრუნველყოფილი საგრანტო დაფინანსებით, დანარჩენი 57%-ის შევსებას ვგეგმავდით სარეკლამო და სხვა შემოსავლებით. თუმცა პანდემიის გამო შეგვიჩერდა ან გაგვიუქმდა ჯამში 50 000 ლარამდე სარეკლამო შეთანხმება, რაც ჩვენი დაგეგმილი სარეკლამო შემოსავლებით 25%-ია. მარკეტინგის განყოფილება მძიმე მდგომარეობაში აღმოჩნდა. ყველა საბანერო რეკლამა შეჩერდა. მომდევნო თვეებში სურათის შეცვლას არ ველოდებით, რადგან ბაზარზე რამდენიმე ისეთი კომპანია ოპერირებს, რომლებიც საგანგებო მუშაობის რეჟიმში გადარჩენისთვის იბრძვის. კრიზისის დაძლევის და უწყვეტ რეჟიმში ჩვენი საქმიანობის გაგრძელების ერთადერთი და რეალურ გზად დამატებით საგრანტო მხარდაჭერის მოპოვება მიმაჩნია”, - გვითხრა მზია ამაღლობელმა.

Publika.ge ქართულ მედია-ბაზარზე რამდენიმე თვის წინ გამოჩნდა და ჯერ მხოლოდ საგრანტო დაფინანსებით ოპერირებს.

“ჩვენ ისედაც 3 თვის მედია ვიყავით და პანდემიამდე უფრო იმედიანი იყო ჩვენი მოლაპარაკებები სხვადასხვა შესაძლო სარეკლამო ხელეშეკრულებებზე. ანუ გათვლა, რომ რაღაც რაოდენობა ხელშეკრულებების გვექნებოდა, უფრო იმედიანი და პოზიტიური გვქონდა, მათ შორის იყო რამდენიმე შემთხვევა, სადაც თითქმის თანხმობა გვქონდა მიღებული, მაგრამ ამ პანდემიის გამო ყველა ეს მოლაპარაკება ჰაერშია გამოკიდებული. ჯერ ბიზნესი ვერაფერს გეგმავს და ჩვენ განსაკუთრებით გვირთულებს ეს სარეკლამო შემოსავლებებზე მოლაპარაკებებს”, - გვითხრა Publika.ge-ს მთავარმა რედაქტორმა ლიკა ზაკაშვილმა.

სარეკლამო შემოსავლების მკვეთრ შემცირებაზე საუბრობენ რეგიონული მაუწყებლები. ტელეკომპანია “25-ე არხი” გასულ წელს ლიდერი იყო სხვა რეგიონულ ტელევიზიებს შორის სარეკლამო შემოსავლებით, რომელმაც 528.448.23 ლარი შეადგინა.

25-ე არხის დირექტორი მურთაზ ფრანგულაშვილი “მედიაჩეკერთან” საუბარში აცხადებს, რომ ტელევიზიის სარეკლამო შემოსავლები პანდემიის პირობებში 50%-ით შეუმცირდა.

“სამშენებლო კომპანიებმა მთლიანად გააჩერეს რეკლამები, ისეთი კომპანიები დარჩა, რომლებიც მეტნაკლებად ახერხებენ დისტანცუირ მუშაობას პანდემიის პირობებში - ბანკები, ელექტრონული კაზინოები”, - გვითხრა მურთაზ ფრანგულაშვილმა.

მისივე თქმით, ტელევიზიას დამატებითი შემოსავლები ჰქონდა განცხადებებიდან, რომელიც 90%-ით შეუმცირდა:

“შემოდიოდა განცხადებები დღის განმავლობაში კონკრეტილი თანხების, მაგრამ საგანებო მდგომარეობის გამო ადამიანები ფიზიაკურად ვეღარ ახერხებდნენ რედაცქიაში მოსვლას, ამასთან, არ გვქონდა ელექტრონული გადახდის რეჟიმი, ამიტომ ოფისის შემოსავალი 90%-ით შემცირდა და ამან რთულ ფინანსურ მდგონარეობაში ჩაგვაყენა”.

შემოსავლების შემცირების გამო ტელეკომპანიამ აპრილის თვეში სრულად ვეღარ მოახერხა თანამშრომლების ხელფასების დაფარვა

“მარტის ჩათვლით სრულად გავეცით ხელფასები, მაგრამ აპრილიდან 30% დააკლდათ. აპრილის თვე გაგვიჭირდა ძალიან და იქნება ძალიან მძიმე. თუ ასეთი ტენდენციით გაგრძელდა, დღეს ვერ გეტყვით როგორ შევინარჩუნებთ შემდეგში თანამშრომლებს, თუმცა, რომ უნდა შევინარჩუნოთ, ფაქტია”, - გვითხრა მურთაზ ფრანგულაშვილმა.

მედიასაშუალებების წარმომადგენლების თქმით, მათ სახელმწიფოს მხრიდან რაიმე შეღავათები არ შეხებიათ.

ტელეკომპანია “პირველის” კომერციული დირექტორის თქმით, მათთვის ძალიან დიდი შეღავათი იქნებოდა გადასახადების გადავადება, რადგან პანდემიის გამო დაკლებული შემოსავლების პირობებში უჭირთ საბიუჯეტო დავალიანების გადახდა.

“მივმართეთ სახელმწიფოს, მაგრამ უარი მივიღეთ, შეღავათი კი არა, პირიქით ინკასოს გვადებენ,” - ამბობს ნანა აბურჯანიძე.

“სახელმწიფოს მხრიდან შეგვეხო ის, რაც გამოიცა ზოგადად ყველა ბიზნესკომპანიისთვის - საშემოსავალო შეღავათები 750 ლარამდე ხელფასზე, მაგრამ ჩვენ უფრო გვჭირდებოდა, რომ საშემოსავლო გადასახადი მთლიანად გადავადებულიყო. ძალიან მიჭირს მუშაობა იმიტომ, რომ მესამე თვე დაიწყო, რაც ინკასო მადევს. ამიტომ მიჭირს ძალიან ხელფასების გაცემა. ბიუჯეტის დავალიანება დამიგროვდა 2 თვის გადასახადი. რომ იტყვიან, გაძლების რეჟიმში ვართ”.

სარეკლამო შემოსავლების შემცირება დაგვიდასტურეს ტელეკომპანია “რუსთავი 2”-შიც. ასევე ვესაუბრეთ სხვა ტელეკომპანიების წარმომადგენლებსაც. თუმცა კომპანიებს ჯერ სრულად არ აქვთ დათვლილი აპრილის მონაცემები, როდესაც ყველაზე მასშტაბურად გამოიხატა ციფრებში შემცირებული სარეკლამო შემოსავლები. ტელევიზიების განცხადებით, პირველი კვარტლის მონაცემებში, რომელსაც GNCC გამოაქვეყნებს, შესაძლოა ცვლილება დრამატული არ იყოს, რადგან შემცირების ტენდენცია ძირითადად მარტის ბოლოდან დაიწყო. იანვარსა და თებერვალში კი შემცირება ნაკლებად იყო.

ორგანიზაციის “რეპორტიორების საზღვრებს გარეშე” (RSF) 2020 წლის პრესის თავისუფლების ინდექსისთვის დამუშავებული მასალა აჩვენებს, რომ Covid -19-ის პანდემიის ფონზე, იმ კრიზისის გათვალისწინებით, რაც თავისუფალი რეპორტინგის იდეას, დამოუკიდებელ, ყოვლისმომცველ და სანდო ინფორმაციას ემუქრება, ჟურნალისტიკის მომავალისთვის მომდევნო ათწლეული გადამწყვეტი იქნება.

პრესის თავისუფლების ინდექსის 2020 წლის ანგარიში, რომელიც 180 ქვეყანასა და ტერიტორიულ ერთეულში მედიის თვისუფლების კუთხით არსებულ ვითარებას აფასებს, აჩვენებს, რომ არსებული კრიზისიდან გამომდინარე, მომავალი 10 წელი პრესის თავისუფლებისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობის იქნება. კერძოდ, ისეთი კრიზისები, როგორებიცაა: გეოპოლიტიკური კრიზისი, ტექნოლოგიური კრიზისი, დემოკრატიის კრიზისი, ნდობის თვალსაზრისით არსებული კრიზისი და ეკონომიკური კრიზისი - ჟურნალისტიკის მომავალზე გავლენას მოახდენს.

კორონავირუსის პანდემია სანდო ინფორმაციის მიღების უფლებაზე გაზრდილი საფრთხეების ილუსტრაციას ახდენს. მაგალთად, ჩინეთმა და ირანმა კორონავირუსის აფეთქების ფონზე მედიაზე მკაცრი ცენზურა დააწესეს. ერაყის ხელისუფლებამ Reuters-ს სამი თვით საქმიანობის ლიცენზია მას შემდეგ შეუჩერა, რაც გამოცემამ ამბავი გამოაქვეყანა, რომელშიც კორონავირუსის დადასტურებული შემთხვევების შესახებ ოფიციალური ინფორმაცია კითხვის ნიშნის ქვეშ იყო დაყენებული. პანდემიამ მედიის თავისუფლების თვალსაზრისით გამოწვევები ევროპულ ქვეყნებშიც გამოკვეთა. მაგალითად, უნგრეთის პრემიერ-მინისტრმა ვიქტორ ორბანმა კანონი მიიღო, რომელიც კორონავირუსის შესახებ ყალბი ინფორმაციის გავრცელებისთვის ხუთ წლამდე თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს.

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის კრიზისი ავტორიტარულ რეჟიმებს ისეთი ზომების გატარების შესაძლებლობებს აძლევთ, რაც ჩველებრივ დროში შეუძლებელი იქნებოდა. შესაბამისად, იმისათვის, რომ ეს გადამწყვეტი ათწლეული კატასტროფული არ აღმოჩნდეს, ადამიანებმა ჟურნალისტების მხარდამჭერი კამპანიები უნდა წამოიწყონ იმისათვის, რომ მათ საკუთარი საქმიანობის შესრულება შეძლონ, რამდენადაც საზოგადოება მათ ენდობა, როგორც მესამე ხელისუფლებას, რაც იმას ნიშნავს, რომ მათ ამის შესაძლებლობა უნდა ჰქონდეთ.


უკვე მეოთხე წელია, რაც მედიის თავისუფლების ინდექსში წამყვან პოზიციებს არ თმობს ნორვეგია, 180 ქვეყანას შორის ბოლო ადგილი თურქმენეთს ამჯერად ჩრდილოეთ კორეამ წაართვა, 178-ე ადგილით ერიტრეა აფრიკის ქვეყნებში მედიის თავისუფლების კუთხით კვლაც ყველაზე ცუდ პოზიციას ინარჩუნებს.

RSF-ის „გლობალური ინდიკატორის“ მონაცემებით, წელს, მსოფლიო მასშტაბით, მედიის თავისუფლების მაჩვენებლი მცირედით 0.9%-ით, 2013 წელთან შედარებით კი - 12%-ით გაუმჯობესდა.


მიუხედავად ევროკავშირის ზოგიერთ, ასევე ბალკანეთის ქვეყნებში მოქმედი რეპრესიული პოლიტიკისა, ევროპა გასული წლების მსგავსად, ჟურნალისტებისთვის წელსაც ყველაზე ხელსაყრელ ადგილად რჩება. მედიისადმი მტრული დამოკიდებულების თვალსაზრისით ამერიკის შეერთებული შტატები და ბრაზილია იმაგრებენ პოზიციებს. მედიის თავისუფლების თვალსაზრისით, მნიშვნელოვანი უკუსვლა ფიქსირდება აფრიკაში.

მედიის თავისუფლების კუთხით მდგომარეობა მნიშვნელოვანად გაუარესებულია აზია-წყნარი ოკეანის რეგიონშიც (1.7%). ავსტრალია კი, რომელიც ადრე რეგიონში საუკეთესო ნიმუშად მიიჩნეოდა, კონფიდენციალური წყაროებისა და საგამოძიებო ჟურნალისტიბისთვის საფრთხის შემცველ ადგილად იქცა. რეგიონში პრესის თავისუფლების თვალსაზრისით არსებული ვითარების გაუარესებაში საკუთარი მნიშვნელოვანი წვლილი ორმა ქვეყანამ სინგაპურმა და ჰონგ კონგმა შეიტანა. პირველმა ე.წ. „Fake News“-ის შესახებ კანონი მიიღო, რითაც გამოხატვის თავისუფლება საფრთხის წინაშე დააყენა, მეორემ კი - პროდემოკრატიული დემონსტრაციების დროს ჟურნალისტების დაშინებით გამოიჩნა თავაი.

აღმოსავლეთ ევროპა/ცენტრალური აზიის რეგიონი პრესის თავისუფლების თვალსაზრისით კვლავ ბოლოდან მეორე ადგილს ინარჩნებს. პარალელურად კი - შუა აზია და ჩრდილოეთ აფრიკა ჟურნალისტების საქმიანობისთვის ისევ ყველაზე საფრთხის შემცველ ადგილებად რჩება.


ერთ-ერთი ყველაზე ასე ვთქვად „ჩუმი კრიზისი“ ეს გეოპოლიტიკური კრიზისია, რომელიც დიქტატორული, ავტორიტარული ან პოპულისტური რეჟიმების მიერ არის გამოწვეული. ისინი ძალისხმევას არ იშურებენ, რომ ჩაახშონ ინფორმაცია და პლურალიზმისა და დამოუკიდებელი მედიის შესახებ საკუთარი ხედვა წარმოაჩინონ. ამის თვალსაჩინო მაგალითებია: ჩინეთი, საუდის არაბეთი, ეგვიპტე და რუსეთი. მათგან პირველი სამი საკუთარი საქმიანობის შესრულების გამო დაკავებული ჟურნალისტების კუთხით წამყვან პოზიციებს იკავებს, რუსეთი კი - ყველა რესურსის გამოყენებით ინფორმაციაზე კონტროლის დაწესებას ცდილობს. ტექნოლოგიური კრიზისი და მედია

ციფრული და გლობალური კომუნიკაციის პროცესზე სათანადო რეგულაციების არარსებობამ ინფორმაციული ქაოსი შექმნა. პროპაგანდა, რეკლამა, ჭორები და ჟურნალისტიკა ერთმანეთის კონკურენტებად იქცნენ. კომერციულ, პოლიტიკურ და სარედაქციო მასალების ერთმანეთში მკვეთრმა აღრევამ, მოსაზრებისა და შეხედულებების გამოხატვის დემოკრატიული გარანტიების დესტაბილიზაცია მოახდინა. აღნიშნული ბევრი ქვეყნისთვის ე.წ. „Fake News“-ების გავრცელების პრევენციის სახელით, საფრთხის შემცველი კანონების მიღების „მოტივატორი“ გახდა, რამაც კრიტიკულ და დამოუკიდებელ მედიას საფრთხეები უკვე შეუქმნა.


მსოფლიოს წამყვანი პოლიტიკოსები კვლავაც აგრძელებენ ჟურნალისტების მიმართ მტრულ დამოკიდებულებას. მაგალითად, დემოკრატიულად არჩეული პრეზიდენტები - დონალდ ტრამპი და იაირ ბოლსონარო (ბრაზილიის პრეზიდენტი) კვლავაც განაგრძობენ მედიის მიმართ ცილისმწამებლურ კამპანიას და ჟურნალისტების მიმართ სიძულვილს ახალისებენ. აღნიშნული კი, ზოგადად, ჟურნალისტების მიმართ საზოგადოებაში მტრულ დამოკიდებულებას აგრესიულ დამოკიდებულებას ახალისებს.


სულ უფრო და უფრო იზრდება მედიისადმი ნდობა, პრესის არასანდო ინფორმაციის გაშუქებაში დადანაშაულება. Edelman Trust Barometer-ის ერთ-ერთი ბოლო გამოკითხვის შედეგების მიხედვით, გამოკითხულთა 57%-მა თქვა, რომ მედია არასანდო ინფორმაციას აშუქებს. ანალიტიკოსები მიიჩნევენ, რომ მედიისადმი ნდობის ხარისხის შესუსტება, საბოლოოდ ჟურნალისტებს საზოგადოების მხრიდან სიბრაზის გამოხატვის ობიექტებად აქცევს, რაც მსოფლიო მასშტაბით სხვადასხვა ქვეყანაში ჩატარებული საპროტესტო აქციების დროს უკვე ნათლად გამოიკვეთა.


ციფრულმა ტრანსფორმაციამ შეიძლება თამამად ითქვას, რომ ბევრ ქვეყანაში მედია მუხლებზე დააყენა. გაყიდვების შემცირებამ, სარეკლამო შემოსავლების კოლაფსმა, ასევე დისტრიბუციისა და სხვა მიმართლებებით ხარჯების ზრდამ, მედიაორგანიზაციები იძულებული გახადა, რომ სამსახურიდან არაერთი ჟურნალისტი გაეთავისუფლებინათ. მაგალითად, ბოლო ათი წლის განმავლობაში, მედიის სფეროში, დაახლოებით ნახევარი სამუშაო ადგილი დაიკარგა. ამასთან, ეკონომიკურმა კრიზისმა, მსოფლიო მასშტაბით, გამოცემების სარედაქციო დამოუკიდებლობაზეც იქონია გავლენა. მაგალითად, ის გამოცემები, რომლებიც ეკონომიკური თვალსაზრისით წელში გამართულები არ არიან, სხვადასხვა სახის ზეწოლის მიმართ წინააღმდეგობის გაწევასაც ნაკლებად ახერხებენ.

წყარო: rsf.org