დღეს, პრესის თავისუფლების მსოფლიო დღეს, 19:00 საათზე 20-მდე ეროვნულმა და რეგიონულმა მაუწყებელმა ერთი წუთით ეთერი გათიშა. ეკრანზე გამოჩნდა წარწერა: "სოლიდარობა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ჟურნალისტებს".

სოლიდარობის აქციას შეუერთდნენ: (სიას შესაძლოა აკლდეს რომელიმე რეგიონული ტელევიზია)

• TV პირველი
• მთავარი არხი
• ფორმულა
• TV კავკასია
• პალიტრა TV
• TV25
• TOK TV
• ბორჯომი TV
• გურჯაანი TV
• მეგა TV
• გურია TV
• მეცხრე ტალღა
• აგროგარემო
• მეცხრე არხი
• ოდიში TV
• რიონი TV
• მარნეული TV
• თრიალეთი
• იმერვიზია
• თანამგზავრი.

ეთერი არ გათიშულა და მსგავსი წარწერა არ გაუშვიათ ტელეკომპანია "იმედს", "რუსთავი 2-ს", საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხსა და "მაესტროს". 

აქცია მედიაკოალიციის ორგანიზებით გაიმართა და მისი მიზანი აჭარის ტელევიზიის ჟურნალისტებისთვის სოლიდარობის გამოხატვა და საზოგადოებისთვის აჭარის მაუწყებელში ბოლო პერიოდში განვითარებული მოვლენებს შეხსენება იყო.

---

ბოლო ერთი წელია აჭარის ტელევიზია ადგილობრივი თუ საერთაშორისო ორგანიზაციების ყურადღების ცენტრშია. მას შემდეგ, რაც “ქართული ოცნების” კვოტით დაკომპლექტებულმა ბორდმა გიორგი კოხრეიძე დირექტორად აირჩია, აჭარის ტელევიზიის საინფორმაციო სამსახურის არაერთ თანამშრომელს შეეხო ცვლილებები. გიორგი კოხრეიძე ცდილობს, მაუწყებელს ჩამოაშოროს ყველა ის კადრი, ვინც კრიტიკულად არის განწყობილი.

მაუწყებლის დირექტორმა ხელშეკრულება აღარ გაუგრძელა ახალი ამბების პროდიუსერ ნათია შავაძეს; დისციპლინარული მოკვლევის საფუძველზე, სამსახურადან გაათავისუფლა საინფორმაციო სამსახურის უფროსი შორენა ღლონტი; მის გათავისუფლებამდე, ახალი ამბების სამსახურის უფროსისა და მთავარი საინფორმაციო გამოშვების რედაქტორის პოზიციიდან გაათავისუფლა მაია მერკვილაძე და არსებითად განსხვავებულ პოზიციაზე, რადიო მაუწყებლობის სამსახურში გადაყვანა;

ასევე, სამსახურიდან გაათავისუფლა მთავარი საინფორმაციო გამოშვების წამყვანი თეონა ბაკურიძე. დირექტორმა ხელშეკრულება შეუცვალა ჟურნალისტ თეონა ხარაბაძესაც და ქუთაისში, ამ ეტაპზე არარსებულ ბიუროში გადაიყვანა. ასევე, საინფორმაციო გამოშვება „მთავარის“ ერთ-ერთი წამყვანს, თეონა თურმანიძეს, ფეისბუკზე გამოქვენებული სტატუსების გამო, ტელევიზიის ეთერში მუშაობა და რეპორტიორობა ერთი წლით შეუზღუდა. გარდა ამისა, გიორგი კოხრეიძის დირექტორად დანიშვნის შემდეგ მაუწყებელი დატოვა დირექტორის მოადგილე ნათია ზოიძემ.

დღეს, 3 მაისს, პრესის თავისუფლების მსოფლიო დღეს, 15-ზე მეტი ეროვნული და რეგიონული მაუწყებელი აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ჟურნალისტების მხარდასაჭერად აქციას მათავს. სოლიდარობის გამოსახატავად, მაუწყებლები 19:00 საათზე ეთერს ერთი წუთით გათიშავენ და ეკრანებზე გამოჩნდება წარწერა “სოლიდარობა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ჟურნალისტებს”.

აქცია მედიაკოალიციის ორგანიზებით ხორციელდება და მისი მიზანი აჭარის ტელევიზიის ჟურნალისტებისთვის სოლიდარობის გამოხატვა და საზოგადოებისთვის აჭარის მაუწყებელში ბოლო პერიოდში განვითარებული მოვლენებს შეხსენებაა.

მედიაკოალიციის წევრი და რეგიონულ მაუწყებელთა ალიანსის ხელმძღვანელი ნათია კუპრაშვილი ამბობს, რომ სოლიდარობის აქციით გამოხატავენ არა მარტო მხარადჭერას აჭარის ტელევიზიის ჟურნალისტების მიმართ, არამედ ეს ერთგვარი გზავნილია, რომ საზოგადოებრივ მაუწყებელში აღარ იყოს შიში და მიკერძოება.

“დღეს, პრესის თავისუფლების დღეს, UNESCO-ს ჰქონდა ძალიან საინტერესო სლოგანი - “ჟურნალისტიკა შიშის და მიკერძოების გარეშე”, და ის, რაც ხდება აჭარის მაუწყებელში, არის შიშის დანერგვა თავისუფალ ჟურნალისტებში, ვისაც უნდათ, რომ ჰქონდეთ ნამდვილი საზოგადოებრივი მაუწყებელი; ეს არის თვითცენზურის დანერგვა და მიკერძოების შემოტანა შინაარსში. გვსურს, რომ ეს სლოგანი შესრულდეს, რომ აღარ იყოს შიში და არ იყოს მიკერძოება, შევინარჩუნოთ საზოგადოებრივი მაუწყებელი რამენაირად, თუ არის შესაძლებელი.”

ეს არის მოკლე ჟესტი, ერთად გამოვხატავთ სოლიდარობას ჩვენი კოლეგების მიმართ. მგონია, მსგავსი მხარდაჭერა იდივიდუალურადაც ძალიან მნიშვნელოვანია იმ ადამიანებისთვის, ვინც რჩებიან ამ დრომდე აჭარის მაუწყებელში. თუმცა, ეს არ არის გზავნილი მხოლოდ მაუყებელში დარჩენილი ჟურნალისტებისთვის ან მათთვის, ვისაც ძალით დაატოვებინეს ტელევიზია, ეს არის ზოგადი გზავნილი, რომ დიახ, მედია არის სოლიდარული და ჩვენ არ გვეშლება შეფასება პროცესების”, - ამბობს ნათია კუპრაშვილი.

---

ბოლო ერთი წელია აჭარის ტელევიზია ადგილობრივი თუ საერთაშორისო ორგანიზაციების ყურადღების ცენტრშია. მას შემდეგ, რაც “ქართული ოცნების” კვოტით დაკომპლექტებულმა ბორდმა გიორგი კოხრეიძე დირექტორად აირჩია, აჭარის ტელევიზიის საინფორმაციო სამსახურის არაერთ თანამშრომელს შეეხო ცვლილებები. გიორგი კოხრეიძე ცდილობს, მაუწყებელს ჩამოაშოროს ყველა ის კადრი, ვინც კრიტიკულად არის განწყობილი.

მაუწყებლის დირექტორმა ხელშეკრულება აღარ გაუგრძელა ახალი ამბების პროდიუსერ ნათია შავაძეს; დისციპლინარული მოკვლევის საფუძველზე, სამსახურადან გაათავისუფლა საინფორმაციო სამსახურის უფროსი შორენა ღლონტი; მის გათავისუფლებამდე, ახალი ამბების სამსახურის უფროსისა და მთავარი საინფორმაციო გამოშვების რედაქტორის პოზიციიდან გაათავისუფლა მაია მერკვილაძე და არსებითად განსხვავებულ პოზიციაზე, რადიო მაუწყებლობის სამსახურში გადაყვანა;

ასევე, სამსახურიდან გაათავისუფლა მთავარი საინფორმაციო გამოშვების წამყვანი თეონა ბაკურიძე. დირექტორმა ხელშეკრულება შეუცვალა ჟურნალისტ თეონა ხარაბაძესაც და ქუთაისში, ამ ეტაპზე არარსებულ ბიუროში გადაიყვანა. ასევე, საინფორმაციო გამოშვება „მთავარის“ ერთ-ერთი წამყვანს, თეონა თურმანიძეს, ფეისბუკზე გამოქვენებული სტატუსების გამო, ტელევიზიის ეთერში მუშაობა და რეპორტიორობა ერთი წლით შეუზღუდა. გარდა ამისა, გიორგი კოხრეიძის დირექტორად დანიშვნის შემდეგ მაუწყებელი დატოვა დირექტორის მოადგილე ნათია ზოიძემ.

„ჟურნალისტიკა შიშისა და მიკერძების გარეშე“ - ამ სლოგანით აღნიშნავს წელს UNESCO 3 მაისს, პრესის თავისუფლების საერთაშორისო დღეს და განცხადებაში, რომელიც ამ დღესთან დაკავშირებით გამოქვეყნდა, ხაზს უსვამს თავისუფალი მედიის მნიშვნელობას კორონავირუსის პანდემიისას.

UNESCO-ს განცხადებაში ნათქვამია, რომ 3 მაისი - შეახსენებს მთავრობებს მათი ერთგულების საჭიროებას პრესის თავისუფლების მიმართ, ასევე ეს დღე მედიის წარმომადგენლებისთვის პროფესიული ეთიკისა და პრესის თავისუფლებასთან დაკავშირებული პრობლემური საკითხების შემახსენებელია.

ამავე განცხადების მიხედვით, პრესის თავისუფლების მსოფლიო დღე არის იმ მედიის მხარდაჭერის დღე, რომელიც თავისუფლების შეზღუდვისა და აკრძალვის სამიზნე ხდება. ასევე ეს არის იმ ჟურნალისტების ხსოვნის დღე, რომლებმაც სიცოცხლე დაკარგეს პროფესიული საქმიანობის შესრულებისას, ამბის ძიებაში.

"ამ დროს, როცა კორონავირუსის პანდემიის გამო მწუხარებასა და გაურკვევლობაში ვართ ჩაფლული, თავისუფალი ინფორმაცია აუცილებელია, რათა დაგვეხმაროს ამ კრიზიის გაგებაში, მასზე დაფიქრებასა და დაძლევაში. ჩვენ უნდა გავითვალისწინოთ ინფორმაციის სასიცოცხლო მნიშვნელობა ამ სიტუაციაში: საზოგადოების ინფორმირება ნიშნავს ყველასთვის დაავადების წინააღმდეგ ბრძოლის საშუალების მიცემას, შესაბამისი პრაქტიკის დაცვით. ამიტომ შეუერთდა ეს ორგანიზაცია გაეროს ოჯახს, რათა ებრძოლოს ჭორებისა და დეზინფორმაციის "ინფოდემიას", რაც ამწვავებს პანდემიას და ადამიანების სიცოცხლეს რისკის ქვეშ აყენებს. პრობლემის აღმოსაფხვრელად ჩვენ ორ სოციალურ მედია კამპანიას ვუწევთ პოპულარიზაციას - Together for Facts, Science and Solidarity ( ერთად ფაქტების, მეცნიერებისა და სოლიდარობისთვის) და ( არ გავირუსდე) — აცხადებს UNESCO-ს გენერალური დირექტორი ოდრი აზულაი.

დღეს, 3 მაისს, პრესის თავისუფლების მსოფლიო დღეს, ევროკავშირის წარმომადგენლობამ და ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიამ “ევროკავშირის პრიზი ჟურნალისტიკაში 2020” გამოაცხადა. ნამუშევრების მიღების ბოლო ვადა 2020 წლის 15 დეკემბერია

კონკურსში მონაწილეობის მიღება შეუძლია ჟურნალისტს ან ჟურნალისტთა ჯგუფს, რომლებსაც გამოქვეყნებული აქვთ ნამუშევრები 2019 წლის 15 ოქტომბრიდან 2020 წლის 15 დეკემბრის ჩათვლით.

საპრიზო კატეგორიებია:

• სტატია ბეჭდურ ან ელექტრონულ მედიაში;

• სიუჟეტი სამაუწყებლო ან ელექტრონულ მედიაში;

• საგამოძიებო სტატია ან სიუჟეტი ბეჭდურ ან ელექტრონულ მედიაში;

• ბლოგი/თვალსაზრისი /სვეტი ბეჭდურ, ელექტრონულ ან სამაუწყებლო მედიაში;

• ორიგინალური და ინოვაციური ნაშრომი ბეჭდურ, ელექტრონულ ან სამაუწყებლო მედიაში;

• დოკუმენტური ფოტო, რომელიც ევროკავშირის ფასეულობებს (ადამიანის უფლებები, მათ შორის უმცირესობათა უფლებები, სოციალური სამართლიანობა, ადამიანის ღირსების პატივისცემა, სიტყვის თავისუფლება, დემოკრატია, თანასწორობა და კანონის უზენაესობა) ასახავს და გამოქვეყნებულია ბეჭდურ ან ელექტრონულ მედიაში;

• კონფლიქტების მიმართ სენსიტიური საუკეთესო ჟურნალისტური ნაშრომი, რომელიც ხელს უწყობს საქართველოში მომხდარი სამხედრო კონფლიქტების მხარეებს შორის ნდობისა და მშვიდობის აღდგენას, ეყრდნობა ჟურნალისტური ეთიკისა და პროფესიონალიზმის მაღალ სტანდარტებს (ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის სპეციალური პრიზი სამშვიდობო ჟურნალისტიკაში).

პირველ ექვს კატეგორიაში თითოეულ გამარჯვებულს გადაეცემა ფულადი ჯილდო 1500 ევროს ოდენობით, ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის პრიზის მფლობელი კი ლონდონში ,,ომისა და მშვიდობის გაშუქების ინსტიტუტში“ ერთთვიან სტაჟირებას გაივლის.

კონკურსი “ევროკავშირის პრიზი ჟურნალისტიკაში” წელს მეცხრედ ცხადდება. ევროკავშირის პრიზი ჟურინალისტიკაში-საქართველოში ევროკავშირის წარმომადგენლობის ინიციატივაა. ის მიზნად ისახავს ქართულ მედიაში იმ ნაშრომების წარმოჩენასა და აღიარებას, რომლებიც პროფესიონალურ ჟურნალისტურ ეთიკასა და პრინციპებს იზიარებენ.


იხილეთ:  ევროკავშირის პრიზის 2019 წლის გამარჯვებულები

საქართველოში ევროკავშირის ელჩის, კარლ ჰარცელის განცხადებით, ,,დღეს, Covid-19-თან “ომის“ უპრეცედენტო პირობებში, ვირუსზე სწრაფად დეზინფორმაცია და ყალბი ამბები ვრცელდება, ამიტომ, წლევანდელი 3 მაისის - პრესის თავისუფლების მსოფლიო დღის აღნიშვნა განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს.

“დღეს, ჟურნალისტები, პროდიუსერები, მკვლევარები, ფოტოგრაფები და მედიის სხვა პროფესიონალები ბრძოლის წინა ხაზზე არიან და გვაწვდიან ინფორმაციას იმ პირობებში, როდესაც ჩვენ ყველაზე მეტად ვართ დამოკიდებულნი მათ საქმიანობაზე. მჯერა, რომ ყურადღებით გააგრელებენ საქმიანობას და ჯანმრთელობას ვუსურვებ მათ”, - ვკითხულობთ ელჩის განცხადებაში.

ამ განცხადებაში ელჩი ხაზს უსვამს მედიის როლს თავისუფალ და ღია საზოგადოებაში.

“ მიმდინარე წლის თემა - ,,ჟურნალისტიკა შიშისა და მიკერძოების გარეშე“, კარგად ასახავს ჟურნალისტიკის ძირითად პრინციპებს. იმ პოლიტიკური თუ ეკონომიკური ზეწოლის, ცილისწამებისა თუ საქმიანობაში ჩარევის პირობებში, რომელსაც თავისუფალი მედია განიცდის მთელს მსოფლიოში, ევროკავშირი არის და იქნება თავისუფალი მედიის მოკავშირე, დამცველი და მხარდამჭერი”, - ნათქვამია განცხადებაში.

შეგახსენებთ, 3 მაისს პრესის თავისუფლების საერთაშორისო დღე აღინიშნება. პრესის თავისუფლების მსოფლიო დღეს საფუძველი ჯერ კიდევ 1991 წელს აფრიკელი ჟურნალისტების მიერ მიღებულმა "ვინდჰუკის დეკლარაციამ" ჩაუყარა, ხოლო გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ ეს თარიღი პრესის თავისუფლების დღედ ოფიციალურად 1993 წელს გამოაცხადა.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს საინფორმაციო გამოშვება „მთავარის“ ერთ-ერთი წამყვანს, თეონა თურმანიძეს მენეჯმენტმა ტელევიზიის ეთერში მუშაობა და რეპორტიორობა ერთი წლით შეუზღუდა. ამის შესახებ ინფორმაციას ტელეწამყვანი თავად ავრცელებს.

21 აპრილს ცნობილი გახდა, რომ თეონა თურმანიძე ეთერიდან ფეისბუქის სტატუსების გამო მოხსნეს. იგი ფიქრობდა, რომ მენეჯმენტი აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს თანამშრომლების ინტერნეტში/სოციალურ ქსელში ქცევის წესების (რომელიც მაუწყებლის ვებგვერდზე 20 აპრილს გამოქვეყნდა) დარღვევას ედავებოდა. მოგვიანებით კი გაირკვა, რომ მენეჯმენტი თეონა თურმანიძეს ხელშეკრულების ერთ-ერთ პუნქტს ედავება, სადაც წერია, რომ “არ ჩაიდინოს სამსახურში ან მის გარეთ (მათ შორის სოციალურ ქსელში) სამართლისა და ზნეობის საყოველთაოდ აღიარებული ნორმებისა და საჯარო წესრიგის საწინააღმდეგო ქმედება, რომელიც მიმართულია დამსაქმებლის თანამშრომლის ან დამსაქმებლის დისკრედიტაციისაკენ”.

“ბუნებრივია, ვიდრე არ დამიკონკრეტეს, ისიც ჩემი მოთხოვნის შემდეგ, ჩავთვალე, რომ ამ წესისდარღვევას მედავებოდნენ… ამასობაში კი აღმოჩნდა რომ ხელშეკრულებაში ჩაწერილ ერთ ერთ პუნქტს მედავებიან” - თეონა თურმანიძის თქმით, ამის შესახებ ინფორმაცია მენეჯმენტმა ეთერიდან მოხნის შემდეგ, მეოთხე დღეს მიაწოდა.

მენეჯმენტი თეონა თურმანიძის 10 და 11 აპრილის გამოქვეყნებულ სტატუსებს ედავება, რომელშიც ტელეწამყვანი აჭარის ტელევიზიაში საინფორმაციო სამსახურის ახალი უფროსის, ვახტანგ ხუზმიაშვილისა და ვებპლატფორმის ხელმძღვანელის ნინო ხაჟომიას დანიშვნას ეხებოდა. თეონა თურმანიძე ამბობს, რომ მისი მიზანი მხოლოდ და მხოლოდ დირექტორის გადაწყვეტილებების გაკრიტიკება იყო და არა მაუწყებლის დისკრედიტაცია.

“საზოგადოებრივი მაუწყებლის დისკრედიტაცია რომ არ იყო ჩემი მიზანი, ეს ფაქტია. გავაკრიტიკე დირექტორის გადაწყვეტილებები და ეს გადმოიწერა ისე, თითქოს მე საზმაუს იმიჯი შევლახე”, - ამბობს თეონა თურმანიძე მედიაჩეკერთან საუბრისას.

მისივე თქმით, მენეჯმენტმა მას ანალიტიკურ გადაცემაში პროდიუსერობა ან რადიოში მუშაობა შესთავაზა. ამ ეტაპზე, გადაწყვიტა, რომ რადიოში მუშაობას დათანხმდეს:

“შემომთავაზეს ანალიტკაში პროდიუსერობა ან რადიო ან მე მომეფიქრებინა რამე, რადგან, როგორც ამიხსნეს, ჩემი რესურსის დაკარგვა არ უნდათ. ანალიტიკას არ დავთანხმდი, რადგან დარმწუნებული ვარ ეს გადაცემებიც აღარ იქნება მალე. რადიოში წამყვანის როლი ძალიან მწირია, მხოლოდ კითხულობ ტესტებს. ამდენად, შევთავაზე რადიოში გადაცემა, რაზეც გუშინ მივიღე თანხმობა, მხოლოდ ამიტომ ვთანხმდები ამ ეტაპზე აქ დარჩენას”, - ამბობს თეონა თურმანიძე.

თეონა თურმანიძე არ არის პირველი, ვის წინააღმდეგაც მენეჯმენტი დისციპლინურ წარმოება დაიწყო. გიორგი კოხრეიძის დირექტორად არჩევის შემდეგ, აჭარის ტელევიზიის საინფორმაციო სამსახურის არაერთ თანამშრომელს შეეხო ცვლილებები. დირექტორმა ხელშეკრულება აღარ გაუგრძელა ახალი ამბების პროდიუსერ ნათია შავაძეს; დისციპლინარული მოკვლევის საფუძველზე, სამსახურადან გაათავისუფლა საინფორმაციო სამსახურის უფროსი შორენა ღლონტი; მის გათავისუფლებამდე, ახალი ამბების სამსახურის უფროსისა და მთავარი საინფორმაციო გამოშვების რედაქტორის პოზიციიდან გაათავისუფლა მაია მერკვილაძე და არსებითად განსხვავებულ პოზიციაზე, რადიო მაუწყებლობის სამსახურში გადაყვანა;

ასევე, სამსახურიდან გაათავისუფლა მთავარი საინფორმაციო გამოშვების წამყვანი თეონა ბაკურიძე. გარდა ამისა, გიორგი კოხრეიძის დირექტორად დანიშვნის შემდეგ მაუწყებელი დატოვა დირექტორის მოადგილე ნათია ზოიძემ. ამ ბოლოს კი დირექტორმა ხელშეკრულება შეუცვალა ჟურნალისტ თეონა ხარაბაძესაც და ქუთაისში, ამ ეტაპზე არარსებულ ბიუროში გადაიყვანა.

"კონკრეტულ საკითხებზე ვერ შევთანხმდით. ამიტომ მოგვიხდა ამ სეგმენტში დაშორება. გუნდი, რომელთან ერთადაც "TV პირველში" მოსვლის დღიდან ვმუშაობ, ახლა ტოქშოუს მიმართულებას დავუთმობთ მთელ ენერგიას", - უთხრა ნინო ჟიჟილაშვილმა "მედიაჩეკერს".

იგი ამბობს, რომ განსაკუთრებულ წარმატებას უსურვებს  არხის ნიუსის ახალგაზრდა შემადგენლობას: " პრინციპულს, საქმიანს და ღირსეულს, რომელთან ერთადაც ჩვენ ორ თვეში შევძელით რთული და საზოგადოებისთვის ძალიან კრიზისული პერიოდი სარედაქციო შეცდომების გარეშე გაგვევლო და ნიუსის ყურებადობაც გაგვეზარდა. ყველამ, ვინც ამ გუნდს შეუერთდება უნდა იცოდეს, რომ დაჭირდება თავისუფლად გაზრდილ ჟურნალისტურ თაობასთან მუშაობის უნარები". 

"TV პირველის" საინფორმაციო სამსახურის უფროსად ნინო ჟიჟილაშვილი მიმდინარე წლის 27 თებერვლიდან დაინიშნა.  ამ პოზიციაზე მან მათე კირვალიძე ჩაანაცვლა. ამავე არხზე ნინო ჟიჟილაშვილი ორი ტოქშოუს - „პოლიტმეტრისა“ და „პირველების“ წამყვანია. ახლა კი, როგორც მისი საუბრიდან ირკვევა, ახალ, მესამე ტოქშოუს დაიწყებს. 

"TV პირველზე" ეს ცვლილება არხზე ტელეკომპანია "მთავარი არხიდან" რამდენიმე თანამშრომლის, მათ შორის, საინფრმაციო სამსახურის ყოფილი უფროსის ნოდარ მელაძის გადასვლას დაემთხვა. შეგახსენებთ, ნოდარ მელაძე არხის პროდუსერი გახდა.  ნოდარ მელაძის შემდეგ, "TV პირველზე" გადავიდნენ: ვასილ დაბრუნდაშვილი, ეკო მაღრაძე, მაკა ანდრონიკაშვილი და რუსუდან ჯაბანიშვილი.

“ახალი ამბების სამყარო ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე დადგა. ამ გამოწვევებმა არაერთ მედიასაშუალებას არსებობის საფრთხე შეუქმნა და მედიაპლურალიზმი შეამცირა. თუმცა, ჩვენს ცხოვრებაში ჟურნალისტიკის აქტუალობა ჯერ არ შეცვლილა, ის იყო და ყოველთვის იქნება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი”, - ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა კომისარმა დუნია მიატოვიჩმა, პრესის თავისუფლების მსოფლიო დღემდე რამდენიმე დღით ადრე, დამოუკიდებელი მედიისა და პრესის თავისუფლების მნიშვნელობაზე ისაუბრა.

მის ტექსტს სრულად გთავაზობთ:

„თავისუფალი და ხარისხიანი მედია დემოკრატიის მნიშვნელოვანი აქტივია. Covid-19-ის პანდემიამ კიდევ ერთხელ შეგვახსენა ის მნიშვნელოვანი როლი, რასაც ჟურნალისტები და მედია პროფესიონალები ასრულებენ სანდო ინფორმაციის მოწოდებით, დეზინფორმაციასთან ბრძოლითა და გადაწყვეტილების მიმღები პირების საზოგადოების წინაშე პასუხისმგებლობის დაყენებით. წელს, 3 მაისს, პრესის თავისუფლების მსოფლიო დღე განსხვავებული იქნება თავისი ფორმით და არა არსით. ჩვენ ამით უნდა ვისარგებლოთ და მადლობა გადავუხადოთ ჟურნალისტებსა და მედია პროფესიონალებს საზოგადოებრივი სიკეთისთვის გაწეული ფასდაუდებელი შრომისთვის. უნდა ვაღიაროთ ჩვენი ინტერესების მსახურებისთვის მათი და მათი ოჯახების მიერ გაღებული მსხვერპლი, იმიტომ, რომ ჩვეულებრივ სწორედ ამას აკეთებენ ჟურნალისტები და განსაკუთრებით კი - ისეთ კრიზისულ პერიოდებში, როგორშიც ახლა ვართ. ისინი ჩვენ გადაწყვეტილების მიღების პროცესში ისეთი მძლავრი იარაღით გვამარაგებენ, როგორიც სანდო ინფორმაციაა.

არ აქვს მნიშვნელობა, ეს იქნება გამოჩენილი საგამოძიებო ჟურნალისტი, რომელიც გლობალური კრიზისებს აშუქებს, თუ ე.წ. ფრილანსერი, რომელიც ადგილობრივი გამოცემისთვის მუშაობს, მათი ნამუშევრები ჩვენ გვაფიქრებს. ისინი უსამართლობას, დანაშაულს, კორუფციას ან ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებას ამხელენ. ისინი მთავრობების ქმედებებს საზოგადოების ყურადღების ცენტრში აქცევენ. ჟურნალისტები ზედაპირს მიღმა ეძებენ, რათა სიმართლე წარმოაჩინონ. ამასთან, ისინი ჩვენს ყურადღებას იმედის მომცემ ისტორიებზეც ამახვილებენ, რომლებიც სამყაროს სხვა ნაწილში, შესაძლოა, ცვლილებების შთაგონების წყაროდ იქცნენ.

სწორედ ამიტომაა, რომ პრესის თავისუფლება ის ერთ-ერთი უფლებაა, რომელიც ეროვნული კონსტიტუციებითა და საერთაშორისო ხელშეკრულებებითაა დაცული. ამიტომაც, ჩვენ უფრო მეტი ინვესტიცია უნდა გავიღოთ ჟურნალისტებისა და მედია პროფესონალების უსაფრთხოების, დამოუკიდებლობის, ეკონომიკური და სოციალური დაცვისთვის. ჟურნალისტების უსაფრთხოება ყოველთვის დაცული უნდა იყოს, არა მხოლოდ სამართლიანობისთვის, არამედ დემოკრატიის დასაცავად.

ახალი ამბების სამყარო ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე დადგა. ამ გამოწვევებმა არაერთ მედიასაშუალებას არსებობის საფრთხე შეუქმნა და მედიაპლურალიზმი შეამცირა. თუმცა, ჩვენს ცხოვრებაში ჟურნალისტიკის აქტუალობა ჯერ არ შეცვლილა, ის იყო და ყოველთვის იქნება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი.

პრესის თავისუფლების დღეს მინდა ყველა იმ ჟურნალისტსა და მედიაპროფესიონალს პატივი მივაგო, რომლებიც სამართლიანობისა და სიმართლის დაცვისთვის მუშაობენ. ზოგიერთმა მათგანმა იმისათვის, რომ ჩვენ ინფორმირებული გადაწყვეტილება მიგვეღო და საზოგადოება უფრო სამართლიანი გამხდარიყო, საკუთარი სიცოცხლე გაწირა ან მსვერპლად მისივე თავისუფლება გაიღო“.

წყარო: coe.int

ნოდარ მელაძის შემდეგ, ტელეკომპანია "მთავარი არხი" კიდევ ოთხმა თანამშრომელმა დატოვა. ვასილ დაბრუნდაშვილი, ეკო მაღრაძე, მაკა ანდრონიკაშვილი და რუსუდან ჯაბანიშვილი “მთავარი არხიდან” “TV პირველში” გადავიდნენ. ინფორმაციას მაუწყებლის დირექტორი ინგა გრიგოლია ავრცელებს.



მანამდე "მთავარი არხი" საინფორმაციო სამსახურის უფროსმა ნოდარ მელაძემ დატოვა.  21 აპრილიდან იგი “TV პირველის” მთავარ პროდიუსერად დაინიშნა.

ნოდარ მელაძის წამოსვლის შემდეგ, ვრცელდებოდა ინფორმაცია, რომ არხს სხვა თანამშრომლებიც ტოვებდნენ. 

რა გახდა არხიდან თანამშრომლების წამოსვლის მიზეზი, ამ დრომდე, ამაზე უკვე ყოფილი თანამშრომლები ღიად არ საუბრობენ. "მედიაჩეკერს" ჰქონდა მცდელობა ნოდარ მელაძეს დაკავშირებოდა, თუმცა, მან ჩვენს ზარებსა და შეტყობინებებს არ უპასუხა. მოგვიანებით, მან ინტერვიუ მისცა ონლაინგამოცემა "ნეტგაზეთს", რომელშიც მან თქვა, რომ შიდა სამზარეულოზე და გარკვეულ თემებზე საჯაროდ საუბარი არ სურს.

საქართველოს სახალხო დამცველმა აჭარის ტელევიზიის ახალი ამბების სამსახურის ყოფილი უფროსის შორენა ღლონტის, უფროსის მოადგილის მაია მერკვილაძის და ამავე სამსახურის წამყვან-რეპორტიორის თეონა ბაკურიძის სამსახურიდან გათავისუფლებისა თუ სხვა პოზიციებზე გადაყვანის საქმეში დარღვევები დაადგინა. ომბუდსმენი მაუწყებლის დირექტორს მიმართავს, ბათილად ცნოს ამ თანამშრომლების საქმეზე გამოცემული ბრძანებები და უზრუნველყოს მათი შრომითი უფლებების აღდგენა.

„საქმისწარმოების ფარგლებში მოპოვებული მასალების, მათ შორის, მაუწყებლის მენეჯმენტის მიერ წარმოდგენილი დოკუმენტაციისა და მტკიცებულებების საგულდაგულოდ შესწავლის შედეგად გამოვლინდა, რომ ამ პირთა დაკავებული პოზიციებიდან გათავისუფლება/გადაყვანა საქართველოს შრომის კოდექსისა და აჭარის ტელევიზიის შრომის შინაგანაწესის მოთხოვნათა დარღვევით განხორციელდა“, - ვკითხულობთ განცხადებაში, რომელიც საქართველოს სახალხო დამცველმა დღეს, 27 აპრილს გამოაქვეყნა.

ამ განცხადების თანახმად, ახალი ამბების ყოფილი უფროსის შორენა ღლონტის მიმართ დისციპლინური წარმოება წარიმართა ამისთვის დადგენილი ვადის დარღვევით, ხოლო წამყვან-რეპორტიორ თეონა ბაკურიძეს ერთი და იმავე დარღვევისთვის ორჯერ შეეფარდა დისციპლინური სანქცია, რაც წინააღმდეგობაში მოდის შრომის სამართალში მოქმედ პრინციპებთან. ამასთან, ორივე შემთხვევაში გამოვლინდა წარმოების პროცესში დასაქმებულების არასათანადო ჩართულობისა და ინფორმირებულობის პრობლემა, რის გამოც მათ არ მიეცათ შესაძლებლობა, სამსახურიდან გათავისუფლებამდე თუ კონკრეტული დისციპლინური სანქციის შეფარდებამდე, შესაბამისი სამართლებრივი არგუმენტაცია დაეპირისპირებინათ მათ მიმართ არსებული ბრალდებებისთვის და სრულფასოვნად ესარგებლათ თავის გამართლების უფლებით. გარდა ამისა, არცერთ შემთხვევაში არ დადასტურდა პასუხისმგებლობის უკიდურესი ზომის - გათავისუფლების გამოყენების საფუძვლიანობა და პროპორციულობა.

„რაც შეეხება ახალი ამბების სამსახურის უფროსის ყოფილი მოადგილის მაია მერკვილაძის საქმეს, მაუწყებლის საშტატო განრიგში მისი პოზიციის გაუქმების შედეგად, იგი არა არსებითად იმავე ფუნქციების მქონე ახლადშექმნილ რედაქტორის პოზიციაზე, არამედ სხვა, არატოლფას თანამდებობაზე გადაიყვანეს. აღნიშნული წინააღმდეგობაში მოდის შრომის კანონმდებლობასთან, რომლის თანახმადაც, მსგავსი სახის საშტატო ცვლილებები არ ქმნის დაკავებული თანამდებობიდან დასაქმებულის გათავისუფლების/გადაყვანის კანონიერ საფუძველს“, - ვკითხულობთ განცხადებაში.

ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საქართველოს სახალხო დამცველმა 2020 წლის 24 აპრილს რეკომენდაციით მიმართა აჭარის მაუწყებლის დირექტორს, ბათილად ცნოს შორენა ღლონტის, მაია მერკვილაძისა და თეონა ბაკურიძის პირვანდელი პოზიციებიდან გათავისუფლების/გადაყვანის შესახებ გამოცემული ბრძანებები და უზრუნველყოს მათი შრომითი უფლებების აღდგენა.

„აღსანიშნავია, რომ გამოვლენილი უფლებადარღვევის ფაქტები კიდევ უფრო ამძაფრებს აჭარის ტელევიზიის თავისუფალი და მიუკერძოებელი სარედაქციო პოლიტიკის შეცვლის მცდელობასთან დაკავშირებულ ეჭვებს, რომლებიც ტელეკომპანიის დირექტორის ნათია კაპანაძის იმპიჩმენტის შემდეგ გაჩნდა“, - აცხადებს ომბუდსმენი.

განცხადების მიხედვით, სახალხო დამცველის აპარატი აგრძელებს აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის გარშემო განვითარებული მოვლენების მონიტორინგს, მათ შორის, შეისწავლის მედიის წარმომადგენელთა მიმართ განხორციელებული შესაძლო დისკრიმინაციის ცალკეულ საქმეებს, რის შედეგადაც, კანონით მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში, განახორციელებს შესაბამის რეაგირებას.

გიორგი კოხრეიძის დირექტორად არჩევის შემდეგ, შორენა ღლონტის, მაია მერკვილაძისა და თეონა ბაკურიძის გარდა, აჭარის ტელევიზიის საინფორმაციო სამსახურის კიდევ არაერთ თანამშრომელს შეეხო ცვლილებები. დირექტორმა ხელშეკრულება აღარ გაუგრძელა ახალი ამბების პროდიუსერ ნათია შავაძეს; ხელშეკრულება შეუცვალა ჟურნალისტ თეონა ხარაბაძესაც და ქუთაისში, ამ ეტაპზე არარსებულ ბიუროში გადაიყვანა; დისციპლინურ წარმოება დაიწყო და ეთერიდან მოხსნა წამყვანი თეონა თურმანიძე. გარდა ამისა, გიორგი კოხრეიძის დირექტორად დანიშვნის შემდეგ მაუწყებელი დატოვა დირექტორის მოადგილე ნათია ზოიძემ.

ახალი კორონავირუსული პანდემიის გამო დაწესებული შეზღუდვები ზოგ ქვეყანაში გამოხატვის თავისუფლებასაც შეეხო. რთულია ვითარება მეზობელ სომხეთში, თურქეთში, აზერბაიჯანსა და რუსეთში. ამ ქვეყნების მთავრობებმა კორონავირუსი ჟურნალისტებსა და აქტვისტებზე წნეხისა და კონტროლის გაძლიერებისთვის გამოიყენეს და ამის იარაღად ე.წ. Fake News-ებსა და დეზინფორმაციასთან ბრძოლა დაასახელეს.


რუსეთი იმის კარგი მაგალითია, როგორ ხდება პანდემიის მსგავსი კრიზისების არასწორად გამოყენება. რუსეთში, ჟურნალისტები, რომლებიც კრიზისის ფონზე ხელისუფლების საპასუხო ქმედებების შესახებ სვამენ კითხვებს, დაჯარიმების ან ლიცენზიის ჩამორთმევის საფრთხის წინაშე დგანან.

გავრცელებული ინფორმაციით, ჟურნალისტები, რომლებიც კორონავირუსის შესახებ მუშაობენ, მედიის მაკონტროლებელი სააგენტოს „რუსკომნადზორის“ მეთვალყურეობის ქვეშ არიან. სხვადასხვა მედიასაშუალებას, 2019 წელს დეზინფორმაციის შესახებ მიღებული კანონის საფუძველზე, Covid-19-ის შესახებ მათთვის მიუღებელი შინაარსის მქონე კონტენტის წაშლას აიძულებენ.

მაგალითად, ერთ-ერთი ასეთი იყო რეგიონული ონლაინ-გამოცემა - “მაგადან გავარიტ”, რომელსაც სააგენტომ იმ ამბის წაშლა მოსთხოვა, რომელშიც Covid-19-ის სიმპტომების მქონე პაციენტის გარდაცვალებაზე იყო საუბარი.

კორონავირუსის შესახებ მომზადებული მასალის წაშლა აიძულეს გამოცემა “ეხო მასკვისაც”. საუბარია დაავადების ექსპერტთან ინტერვიუზე, რომელშიც ექსპერტი ვირუსთან ბრძოლის წინააღმდეგ ხელისუფლების პოლიტიკას აკრიტიკებდა. ინფექციის შესახებ დისკუსიები შეზღუდულია და კონტროლდება რუსულ სოციალურ ქსელში “ვკონტაქტე”.

ამასთან, რუსეთის დუმამ ნებისმიერი პირის მიერ კორონავირუსის შესახებ დეზინფორმაციის გავრცელებისთვის ფინანსური სანქციები (6 400 აშშ დოლარი) და ხუთ წლამდე საპატიმრო სასჯელი დააწესა. ეპიდემიის აფეთქების შესახებ ინფორმაციის გავრცელებისთვის ფინანსური სანქციები მედიასაშუალებებსაც დაეკისრებათ. არსებობს წუხილი იმასთან დაკავშირებით, რომ კანონი, სამომავლოდ, პანდემიის წინააღმდეგ ბრძოლაში ხელისუფლების მიმართ კრიტიკული მოსაზრებების გამოხატვაზეც გავრცელდება.

გარდა ამისა, პანდემიის პირობებში სულ უფრო იზღუდება ინფორმაციაზე წვდომა. რეპორტიორებს იმ ღონისძიებების გაშუქების უფლება, რომელსაც ვლადიმირ პუტინი ესწრება, მანამდე არ აქვთ, სანამ მათ სიცხეს მინიმუმ სამჯერ არ გაუზომავენ. პარლამენტში შეშვებაზე უარი უთხრეს უცხოელ რეპორტიორებს, ჟურნალისტების დასწრება შეიზღუდა სასამართლო მოსმენებზეც.

პარალელურად, ევროკავშირი რუსეთს კორონავირუსის შესახებ ყალბი ამბების ხუთ ენაზე გავრცელებაში ადანაშაულებს, რომელთა მიზანიც დასავლური ინსტიტუტების მიმართ ნდობის დაკარგვა და პანიკის დათესვაა. სპეციალისტებმა ათეულობით ასეთი ყალბი ამბავი უკვე გამოავლინეს.

პანდემიის პირობებში, მედიაზე განხორწიელებული წნეხისა და ხელისუფლების მხრიდან ადგილობრივი მედიის სრულად გაკონტროლების სურვილზე შეშფოთება გამოხატა ორგანიზაციამ „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ (RSF).

„რუსეთის ხელისუფლების წარმომადგენლებმა პანდემიის პირობებში არ უნდა შეზღუდონ მედიის თავისუფლება. მოვუწოდებთ რუსეთის ხელისუფლებას გააუქმოს ე.წ. „ყალბი ამბების“ შესახებ კანონი, რამდენადაც ის ინფორმაციის მიღების უფლებას უხეშად არღვევს. კრიზისის დროს, ინფორმაციაზე შეუზღუდავი წვდომა კი უკიდურესად მნიშვნელოვანია”, - აცხადებენ ორგანიზაციაში.

რუსეთში მიმდინარე პროცესებზე, შეშფოთება გამოხატა მედიის თავისუფლების საკითხებში ეუთოს წარმომადგენელმა ჰარლემ დეზირმაც. მისი შეფასებით, ადმინისტრაციულ და სისხლის სამართლის კოდექსში ცვლილებები ჟურნალისტური საქმიანობის შეზღუდვისა და მათი მხრიდან თვითცენზურის დაწესების რისკებს ქმნის, ეს კი იმ ფონზე, როდესაც პანდემიის შესახებ საზოგადოების სათანადო ინფორმირებას სწორედ ისინი ახდენენ.



მსოფლიო პანდემიის პირობებში, ინფორმაციისა და გამოხატვის თავისუფლების თვალსაზრისით მძიმე ვითარებაა მეზობელ თურქეთშიც. ანალიტიკოსები განმარტავენ, რომ თურქეთის ხელისუფლება კორონავირუსის წინააღმდეგ ბრძოლის სახელით სოციალური მედიის კონტროლს გეგმავს. მთავრობის მიერ ინიცირებული კანონპროექტი, რომელიც Covid-19-ის წინააღმდეგ ბრძოლის ფარგლებში შემუშავდა, სოციალური მედიისთვის ცენზურის დაწესებასაც ითვალისწინებს.

კერძოდ, კანონპროექტის მიხედვით, ნებისმიერი პლატფორმა, რომელსაც დღეში მილიონზე მეტი მომხმარებელი ჰყავს (facebook, twitter, youtube) ვალდებულია, რომ თურქეთში ოფიციალური წარმომადგენელი დანიშნოს. პარალელურად კი სასამართლოს უფლება ეძლევა, რომ დასახელებულ ქსელებს პლატფორმაზე განთავსებული ნებისმიერი მასალის წაშლის ან დაბლოკვის მოთხოვნით მიმართოს.

ამასთან, კანონპროექტის თანახმად პლატფორმები ვალდებულნი იქნებიან, რომ სოციალურ მედიაში ის დებატები შეზღუდონ, სადაც მოქალაქეები პანდემიის პირობებში პრეზიდენტ ერდოღანის მიერ გატარებულ პოლიტიკას აკრიტიკებენ. თუკი აღნიშნული პლატფორმები მოთხოვნას 72 საათის განმავლობაში არ დააკმაყოფილებენ, ისინი 135 მლნ ევროთი დაჯარიმდებიან.

ადამიანის უფლებებზე მომუშავე ორგანიზაციები და ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები ამბობენ, რომ პრეზიდენტი ერდოღანი სოციალურ მედიაზე მეტი კონტროლის მოპოვებისთვის, პანდემიის გამოყენებას ცდილობს. სპეციალისტები კი ამბობენ, რომ თურქეთში ტოტალიტარიზმის ნიშნები კი არ იზრდება, არამედ იგი უკვე არსებობს.

ამასთან, მათივე თქმით, მნიშვნელოვანია, გვახსოვდეს, რომ თურქეთმა კრიზისის პირობებში მოქალაქეების თავისუფალი გამოხატვის უფლებაც შეუზღუდა და კრიტიკული აზრის გამოხატვაზე ცენზურა დააწესა. შესაბამისად, ისინი მიიჩნევენ, რომ დამატებითი რეგულაციების დაწესება ქვეყანაში გამოხატვის თავისუფლების თვალსაზრისით დამატებით გამოწვევებს ქმნის.

თურქეთის შინაგან საქმეთა სამინისტროს ინფორმაციით, კორონავირუსის შესახებ „არასწორი“ და „პროვოკაციული“ ინფორმაციის გავრცელების გამო, უკვე ასეულობით მოქალაქე დააპატიმრეს. აღნიშნულს სხვაგვარად აფასებს ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განყობილი მედია. მათი ინფორმაციით, ასეულობით ადამიანის წინააღმდეგ საქმის წარმოება სოციალურ მედიაში მხოლოდ მათი კრიტიკული მოსაზრებების გამოხატვის გამო დაიწყო.

ამასთან, კორონავირუსზე მომზადებული სტატიისა და „პანიკის დათესვისთვის“ უკვე არაერთი ჟურნალისტიც დააკავეს. ერთ-ერთ მათგანი ისმეტ ჩიგიტი, რომელიც ერთ-ერთი ადგილობრივი გამოცემის მთავარი რედაქტორია, ყვება, რომ კორონავირუსზე მომზადებული მასალისთვის სათაურით - “კორონავირუსით ორი ადამიანი გარდაიცვალა”, მასთან პოლიცა ღამით მივიდა და გამოკითხვაზე წაიყვანა. მისივე თქმით, მიუხედავად იმისა, რომ იგი მეორე დღესვე გაათავისუფლეს და მასთან პოლიცია კეთილგანწყობილი იყო, არსებული წნეხის გამო ისინი ვირუსის შესახებ წყაროების მიერ მოწოდებულ ამბებს აღარ აშუქებენ და მხოლოდ ოფიციალურ მონაცემებს სჯერდებიან.

ასევე, თურქეთში ორი ჟურნალისტი იმისთვის დააკავეს, რომ მათ ექიმის შესახებ, რომელსაც კორონავირუსი დაუდგინდა, მასალა მოამზადეს. მიუხედავად იმისა, რომ ინფორმაცია ოფიციალური უწყებების მიერაც დადასტურდა, მათ წინააღმდეგ გამოძიება საზოგადოებაში „შიშისა“ და „პანიკის დათესვისთვის“ დაიწყო.

საერთაშორისო ორგანიზაციები თურქეთს პანდემიამდე დაკავებული იმ ჟურნალისტებისა და ადამიანის უფლებების დამცველი პირების გათავისუფლებას სთხოვენ, რომლებიც მათივე შეფასებით, საპატიმროებში მხოლოდ საკუთარი მოვალეობების განხორციელებისთვის მოხვდნენ. ორგანიზაციები მიუთითებენ, რომ ვირუსის გავრცელების პირობებში, მათი ამ დრომდე საპატიმროებში გაჩერება მათ ჯანმრთელობასა და სიცოცხლეს საფრთხის ქვეშ აყენებს.

ცნობილია, რომ ქვეყნის ციხეებში Covid-19-ის გავრცელების რისკების პრევენციის მიზნით, თურქეთის ხელისუფლება, ქვეყნის მასშტაბით, ციხეებიდან 100 000 მსჯავრდებულის გამოშვებას გეგმავს.



ანალიტიკოსების შეფასებით, პანდემიას თავისუფალი სიტყვის ჩასახშობად იყენებს აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევიც. ინფორმაციის შესახებ კანონში შეტანილი ცვლილებებით ონლაინგამოცემების მფლობელები ვალდებულნი არიან, რომ „ყალბი ინფორმაციის“ შემცველი მასალების გავრცელების პრევენცია მოახდინონ. პანდემიის სამარცხვინო ექსპლუატაცია - ასე აფასებენ ერდოღანის ამ გადაწყვეტილებას ადგილობრივი ოპოზიციური ლიდერები და ადამიანის უფლებადამცველი ორგანიზაციები და აქტივისტები.

მედიის თავისუფლების საკითხებში ეუთოს წარმომადგენლის ჰარლემ დეზირის განმარტებით, ინფორმაციის კანონში შეტანილი ცვლილებები ჟურნალისტების მუშაობას ხელს არ უნდა უშლიდეს და მათ პანდემიის შესახებ საზოგადოების ინფორმირების თვალსაზრისით საკუთარი მოვალეობის შესრულების შესაძლებლობა უნდა ჰქონდეთ. „მოცემულ სიტუაციაში მედიას საზოგადეობის ინფორმირებისა და „ყალბ ამბებთან“ წინააღდეგ ბრძოლის საკითხში გადამწყვეტი როლი აკისრია“, - ამბობს იგი. სომხეთი

Covid-19-ის ეპიდემიის პირბებში, მედიის თავისუფლების თვალსაზრისით პრობლემებია სომხეთშიც. როგორც ადგილობრივი ჟურნალიტები ამბობენ, ხელისუფლება მათგან კორონავირსის შესახებ მასალების დაკორექტირებას, ანდა საერთოდ წაშლას ითხოვს. სომხეთში საგანგებო მდგომარეობის შესახებ სპეციალური დეკრეტის საფუძველზე, კორონავირუსის, ასევე სახელმწიფო ჯანდაცვის ხელმძღვანელობის შესახებ ნებისმიერი ინფორმაცია მხოლოდ პრემიერ-მინისტრის დაქვემდებარებაში არსებულ, სპეციალურ საგანგებო ოფისის მიერ მიწოდებულ ოფიციალურ ინფორმაციას უნდა ეყრდნობოდეს.

საგანგებო მდგომარეობის ფარგლებში გამოცემული დეკრეტის საფუძველზე, მედია, იმ მასალის გამოქვეყნებისთვის, რომელიც შეზღუდვების დარღვევად შეიძლება შეფასდეს, 600 აშშ დოლარის ოდენობის თანხით დაჯარიმდება, მასალის წაშლაზე უარის შემთხვევაში - 1000-2000 აშშ დოლარით.

მაგალითად, მასალის წაშლა მოსთხოვეს, გამოცემა - Aravot and Hraparak - ის რედაქტორს, რომელიც საგანგებო მდგომარეობის ფარგლებში მედიისთვის დაწესებული შეზღუდვის მიხედვით, კლასიფიცირდება, როგორც საზოგადოებაში პანიკის გამომწვევი. ოფიციალური უწყებების განმარტებით, ეს ყველაფერი კოვიდ-ინფიცირებულთა წინააღმდეგ აგრესიის აცილებისა და საზოგადოებაში პანიკის აცილებისთვის კეთდება. აღნიშნულს, ჟურნალისტებისა და რედაქტორების კრიტიკა მოჰყვა, რამდენადაც მათივე განმარტებით, დაზუსტებული არ არის, თუ რა ტიპის გზავნილი შეიძლება ჩაითვალოს პანიკის გამომწვევად.

ჰარლემ დეზირის განმარტებით, მხოლოდ სახელმწიფო ორგანოების მიერ მოწოდებული ინფორმაციის გავრცელება, ზედმეტად შემზღუდავი ღონისძიებაა, რომელიც არაპროპორციულად ზღუდავს მედიის თავისუფლებასა და ინფორმაციაზე წვდომას. მისივე თქმით, კანონმა არ უნდა შეზღუდოს ჟურნალისტების საქმიანობა და მათი მოვალეობა, რომელიც საზოგადოების სათანადო ინფორმირებას გულისხმობს.



საერთაშორისო ორგანიზაცია , „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ (RSF) აცხადებს, რომ იმ დროს, როდესაც ჟურნალისტებს საკუთარი საქმიანობის შესრულებით Covid -19-თან ბრძლაში საკუთარი წვლილი შეაქვთ, ბალკანეთისა და ცენტრალური ევროპის ქვეყნებში მომუშავე ჟურნალისტები საკუთარი ხელისუფლებისა და სხვა აქტორების მხრიდან თავდასხმის ობიექტები არ უნდა ხდებოდნენ.

“რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე” ადგილობრივ და ევროპულ ინსტიტუტებს მოუწოდებს დაიცვან მედია, რამდენადაც ისინი რისკის ზონებში მუშაობით საკუთარ მისიას ასრულებენ.

ორგანიზაციამ ცალკე განცხადებით გაერთიანებული ერების ორგანიზაციასაც მიმართა და მას სხვადასხვა ქვეყნის მთავრობების მხრიდან, პანდემიის პირობებში, პრესის თავისუფლების შეზღუდვის დაგმობისკენ მოუწოდა.

„კორონავირუსის ეპიდემია პრესის თავისუფლებისა და ინფორმაციის მიღების უფლებისადმი პატივისცემას მოითხოვს. ინფორმაციის უფლება სანდო ინფორმაციის მოძიების, მიღებისა და მასზე წვდომის თავისუფლებას გულისხმობს“, - აცხადებენ RSF-ში“.

პანდემიის პირობებში, ჟურნალისტების უფლებებისა და თავისუფლების უზრუნველყოფისკენ ევროპელ ლიდერებს „ჟურნალისტთა ევროპულმა ფედერაციამაც“ (EFJ) მოუწოდა. მათ სპეციალური მიმართვის ტექსტიც გამოაქვეყნეს, რომელშიც ეპიდემიის პირობებში, სხვადასხვა ქვეყნის მთავრობების მიერ მედიაზე დაწესებული შეზღუდვების გამო შეშფოთება გამოხატეს.

სპეციალური განცხადება გაავრცელა ევროპის საბჭოს მედიაგარემოსა და რეფორმების ექსპერტთა საბჭომაც. საბჭოს შეფასებით, პანდემიის პირობებში, ახლა, როგორც არასდროს, სანდო და საიმედო ჟურნალისტიკაა საჭირო.

„ზუსტი ინფორმაცია და სამეცნიერო ჟურნალისტების კვლევები დეზინფორმაციასთან და ჭორებთან ბრძოლის ერთადერთი იარაღია. კრიზისულის სიტუაცია საზოგადოების ინფორმაციასთან წვდომის შესაზღუდად არ უნდა იყოს გამოყენებული. ხელისუფლებამ მედიისთვის არ უნდა დააწესოს ისეთი ტიპის შეზღუდვები, რომელიც ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მეათე მუხლის პრინციპს დაარღვევს, რაც გამოხატვის თავისუფლებას გულისხმობს“, - აცხადებენ ორგანიზაციაში.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია მთავრობის ადმინისტრაციას მოუწოდებს  გაითვალისწინოს  გამკაცრებული შეზღუდვების პირობებში მედიასაშუალებების წინაშე წარმოშობილი პრობლემები და დამატებით გასცეს სპეციალური საშვები. 

"წინააღმდეგ შემთხვევაში, მივიჩნევთ, რომ ეს არის მედიისთვის საქმიანობაში გამიზნულად ხელის შეშლა", - ნათქვამია ქარტიის განცხადებაში, რომელიც დღეს, 22 აპრილს გამოქვეყნდა.

ქარტიის განცხადებაში აღწერილია, როგორ განკაცრდა ეტაპობრივად საქართველოში შეზღუდვები და ამ ფონზე, როგორ აღარ მიეცა მედიას დამატებითი საშვების მოთხოვნის შესაძლებლობა.

ქარტიის განცხადებაში ნათქვამია, რომ 

• 2020 წლის 30 მარტის დღის მეორე ნახევარში ცნობილი გახდა, რომ ამავე წლის 31 მარტიდან 21 აპრილის ჩათვლით კომენდანტის საათი დაწესდა და 21:00 საათიდან 06:00 საათამდე აიკრძალა როგორც ქვეითად, ისე ტრანსპორტით ქალაქებში და ქვეყნის მასშტაბით გადაადგილება. შეზღუდვა შეეხო მედიასაც. სპეციალური საშვების მისაღებად მედიას წერილობით უნდა მიემართა მთავრობის ადმინისტრაციის პრესსამსახურისთვის, 30 მარტის 23:30 საათამდე, ოფიციალურ მეილზე.  მედიასაშუალებების უმრავლესობამ მხოლოდ იმ თანამშრომელთა მონაცემები გააგზავნა, ვისაც კომენდანტის საათის განმავლობაში უწევდა გადაადგილება.
  
  
• 2020 წლის 14 აპრილს ცნობილი გახდა, რომ 15 აპრილის 21:00 საათის შემდეგ აიკრძალა ქ. თბილისის, ქ. რუსთავის, ქ. ქუთაისისა და ქ. ბათუმის მუნიციპალიტეტებში შესვლა და გასვლა. მთავრობის დადგენილებაში ხაზგასმული იყო, რომ შეზღუდვა არ ეხებოდა მედიასაშუალებების წარმომადგენლების ჟურნალისტური საქმიანობის განხორციელების მიზნით გადაადგილებას. თუმცა მათ სჭირდებათ სპეციალური საშვი, რომელიც 31 მარტიდან აღარ გაიცემა.
  
  
• 2020 წლის 17 აპრილის 12:00 საათიდან აიკრძალა გადაადგილება ყველა სახის მექანიკური სატრანსპორტო საშუალებით, გარდა მოტოციკლისა. აღნიშნული შეზღუდვა შეეხო მედიასაშუალებების წარმომადგენლებსაც, თუ მათ 30 მარტის 23:30 საათამდე ვერ მოასწრეს სპეციალური საშვების მოთხოვნით მთავრობის ადმინისტრაციისთვის მიმართვა.
  
  
• 2020 წლის 21 აპრილს დაწესებული შეზღუდვები გახანგრძლივდა. შესაბამისად, მედია ორგანიზაციები პრობლემის წინაშე აღმოჩდნენ, რადგან მთავრობის ადმინისტრაცია ვადის გასვლის გამო უარს აცხადებს სპეციალური საშვების გაცემაზე, ისევე როგორც კონკრეტული პირების ჩანაცვლებაზე. არაერთი მედიასაშუალების წარმომადგენელი აცხადებს, რომ მათ ხელი ეშლებათ პროფესიული საქმიანობის განხორციელებაში.
  
  

"ქარტია ყოველთვის მოუწოდებდა ჟურნალისტებს დაეცვათ დაწესებული შეზღუდვები, თუმცა ამ შეზღუდვების პირობებში მუშაობა შეუძლებელი ხდება. წარმოუდგენლად მიგვაჩნია მედიას ეფიქრა, რომ ახალი შეზღუდვების დაწესების შემთხვევაში ვეღარ მიიღებდა სპეციალურ საშვებს.

ზემოაღნიშნულ გარემოებათა გათვალისწინებით, ქარტია მოუწოდებს მთავრობის ადმინისტრაციას

გაითვალისწინოს გამკაცრებული შეზღუდვების პირობებში მედიასაშუალებების წინაშე წარმოშობილი პრობლემები და დამატებით გასცეს სპეციალური საშვები ჟურნალისტური საქმიანობის განხორციელების მიზნით. წინააღმდეგ შემთხვევაში მივიჩნევთ, რომ ეს არის მედიისთვის საქმიანობაში გამიზნულად ხელის შეშლა", - ნათქვამია განცხადებაში. 

შეგახსენებთ, მედიაორგანიზაციების უმეტესობა ამბობს, რომ მათ არ ეძლევათ თანამშრომლებისთვის დამატებითი საშვების მიღების შესაძლებლობა და ამის გამო, ხელი ეშლებათ მუშაობაში. 

ვრცლად ამ თემაზე იხილეთ: 

• გამკაცრებული აკრძალვები და უარი დამატებით საშვებზე - მედია მუშაობაში ხელშეშლაზე ალაპარაკდა