უკვე არაერთხელ ითქვა, რომ ტრაგედიების დროს მედია განსაკუთრებით სენსიტიური უნდა იყოს. განსაზღვროს რას და როგორ აშუქებს — სიფრთხილით მოეკიდოს ისეთი ვიზუალური მასალის ჩვენებას, რომელზეც ასახულია ადამიანთა ტრაგედია. თუმცა არაერთი განცხადების, სახელმძღვანელო წესების შემუშავებისა, ეს საკითხი კვლავაც პრობლემური რჩება.

რა მოხდა ამჯერად?

• 7 თებერვალს, სოფელ ასურეთთან საჰაერო ბურთი მაღალი ძაბვის გადამცემ ხაზს შეეჯახა.
• დაიღუპა სამი ადამიანი, რომლებიც შემთხვევის დროს საფრენ აპარატში იმყოფებოდნენ — ერთ-ერთი მათგანი ტელეკომპანია “იმედის” ოპერატორი მიშო ბიძინაშვილი იყო, დანარჩენი ორი კი მფრინავები.
• რამდენიმე მედიასაშუალებამ ტრაგედიის ამსახველი კადრები გაავრცელეს.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია მოუწოდებს მედიასაშუალებებს, გაითვალისწინონ, თუ რა ტრავმა შეიძლება მიაყენოს მძიმე კადრების ჩვენებამ გარდაცვლილთა ახლობლებს და, ზოგადად, საზოგადოებას და აღნიშნავენ, რომ ასეთი შემთხვევები მედიამ პროფესიული სტანდარტის სრული დაცვით უნდა გააშუქოს.

• “მედიამ უნდა გამოავლინოს თანაგრძნობა ამგვარი მოვლენების მონაწილე პირთა მიმართ და პატივი უნდა სცეს მათი პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობას. მედია ვალდებულია, ტრაგედიების გაშუქებისას ეთიკური გაშუქებით დაიცვას ბალანსი საზოგადოებრივ ინტერესსა და ტრაგედიის მონაწილე პირთა უფლებებს შორის”.

ტრაგედია, როგორც რეიტინგი

ის, რომ საქართველოს მედიასივრცეში არაერთხელ გამოუყენებიათ ტრაგედიები რეიტინგისთვის ახალი არ არის, თუმცა ერთი ტრაგედიის დასრულების შემდეგ, ყველა ელის, რომ იგივე აღარ განმეორდება. მაგრამ მოლოდინის მიუხედავად ის ყოველ ჯერზე მეორდება.

ძირითადად, მსგავსი კადრების გავრცელება საზოგადოებრივ ინტერესს მიაწერენ ხოლმე. თუმცა საზოგადოებრივი ინტერესი ცნობისმოყვარეობისაგან უნდა გაიმიჯნოს და პარალელურად, მედია ინდივიდის უფლებებზე უნდა იყოს ორიენტირებული.

წაიკითხეთ ვრცლათ:

• რეიტინგი ტრაგედიის სანაცვლოდ
• ადამიანების ემოციებზე/ტრაგედიებზე მონადირე მედია

დღეს, 2 თებერვალს "ევროკავშირის პრიზი ჟურნალისტიკაში" 2023 წლის გამარჯვებულები გამოვლინდნენ. პრიზიორებს ჯილდო პაველ ჰერჩინსკიმ, საქართველოში ევროკავშირის ელჩმა გადასცა.

პრიზი წელს 7 კატეგორიაში გაიცა, ხოლო ნომინაციაში „ყველაზე ორიგინალური და ინოვაციური ნაშრომი ბეჭდურ, ელექტრონულ ან სამაუწყებლო მედიაში“ პრიზი არ გაიცა, რადგან ამ კატეგორიისთვის დაწესებული კრიტერიუმები ვერ დაკმაყოფილდა.

გამარჯვეულები არიან:

კატეგორია 1: საუკეთესო სტატია ბეჭდურ, ან ელექტრონულ მედიაში

• გამარჯვებული: ლანა კოკაია, რადიო თავისუფლება
• ნამუშევარი: როგორ ვიმუშავე ქსელურ მარკეტში და რა გავიგე დასაქმებულთა უფლებებზე

კატეგორია 2: საუკეთესო სიუჟეტი სამაუწყებლო ან ელექტრონულ მედიაში

• გამარჯვებული: სესილი ბოჭორიძე, ტელეკომპანია "ფორმულა"
• ნამუშევარი: დაუსრულებელი გზა აფხაზეთამდე

კატეგორია 3: საუკეთესო საგამოძიებო სტატია ან სიუჟეტი ბეჭდურ, ელექტრონულ ან სამაუწყებლო მედიაში

• გამარჯვებული: გიორგი მგელაძე, რადიო თავისუფლება
• ნამუშევარი: ორი გვარი, ორი რელიგია - ლევან მამალაძისა და ლუგანსკელი სეპარატისტების ამბები

კატეგორია 4: საუკეთესო ბლოგი, საავტორო სტატია, სვეტი ბეჭდურ ან ელექტრონულ მედიაში

• გამარჯვებული: მარიამ ნატროშვილი, ინდიგო
• ნამუშევარი: კულტურა და კონტროლი

კატეგორია 5: საუკეთესო სტუდენტური ნაშრომი ბეჭდურ, სამაუწყებლო ან ონლაინ მედიაში

• გამარჯვებული: ანასტასია ბახტურიძე, ინდიგო
• ნამუშევარი: სადილი სკოლაში

კატეგორია 6: ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის სპეციალური პრიზი მშვიდობის ჟურნალისტიკაში

• გამარჯვებული: მამუკა ყუფარაძე და თანაავტორი მადინა გაგლოვა, სტუდია "რეს"
• ნამუშევარი: კონფლიქტის ჩრდილქვეშ

კატეგორია 7: ევროკავშირის ფასეულობების ამსახველი, საუკეთესო დოკუმენტური ფოტო

• გამარჯვებული: ზურაბ ცერცვაძე, Agency France Press
• ნამუშევარი: AFP

ევროკავშირის პრიზი ჟურნალისტიკაში 2012 წელს საქართველოში ევროკავშირის წარმომადგენლობამ დააარსა. კონკურსი ხელს უწყობს პროფესიონალიზმისა და ჟურნალისტური ეთიკის კოდექსის ნორმების გაღრმავებას ქართულ მედიაში. პრიზების კატეგორიის ჩამონათვალში შედის ევროკავშირის სადამკვირებლო მისიის მიერ დაწესებული სპეციალური პრიზი სამშვიდობო ჟურნალისტიკაში. ჯილდო ხელს უწყობს ჟურნალისტების მიმართ საზოგადოებაში ნდობის გაღრმავებას. კონკურსის წესები ეყრდნობა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პრინციპებს, ემსახურება პროფესიონალიზმისა და ეთიკის ნორმების დამკვიდრების ხელშეწყობას ქართულ ჟურნალისტიკაში.

კეკელიძის N1-დან ოჯახის გამოსახლების დროს დაკავებული მთის ამბების რედაქტორს, გელა მთივლიშვილს, მოსამართლე ნინო შჩერბაკოვმა 2 000-ლარიანი ჯარიმა დააკისრა.

რა მოხდა:

• აღსრულების პოლიციამ 23 იანვარს თბილისში, კეკელიძის N1-ში მდებარე ბინიდან გამოასახლა ოჯახი. იმ დღეს 20 ადამიანი დააკავეს, მათ შორის ჟურნალისტი გელა მთივლიშვილი.
• ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადებით, იმავე დღეს სამართალდამცავებმა პროფესიული საქმიანობის დროს ხელი შეუშალეს “მაუწყებლის” ჟურნალისტებს.

ჟურნალისტის სასამართლო პროცესი, თბილისის საქალაქო სასამართლოში, 25 იანვარს გაიმართა, გადაწყვეტილება კი დღეს გამოცხადდა.

გელა მთივლიშვილის განცხადებით, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ ვერ წარმოადგინა ვერც ერთი უტყუარი მტკიცებულება. მისივე თქმით, საქმეში იყო პოლიციელის ცრუ ჩვენება.

• ჟურნალისტი აღნიშნავს, რომ მოსამართლე ცნობილია ამ ტიპის უკანონო გადაწყვეტილებებით.
• მთივლიშვილი გეგმავს საქმე შემდეგ ინსტანციაში გაასაჩივროს, საბოლოოდ კი აპირებს მიმართოს ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს.

მოსამართლე ნინო შჩერბაკოვმა ასევე ჯარიმა დააკისრა 2023 წელს ე.წ. რუსული კანონის წინააღმდეგ გამართული აქციის დროს დაკავებულ “პუბლიკასა” და “ტაბულას”.

• საფრთხეები სასამართლოსგან ჟურნალისტებისთვის ჯარიმის დაკისრების მიღმა

“მთავარი არხის” და “ფორმულას” ვებგვერდები რამდენიმე საათის განმავლობაში არ მუშაობდა. არხის წარმომადგენლები ამბობენ, რომ ვებგვერდები "დაჰაკეს".

“მთავარი არხის” ვებგვერზე გამქრალი იყო ნიუსები და ეწერა — “Hacked by niggers”. რას შეეხება “ფორმულას”, საიტზე შესვლისას აწერდა, რომ გათიშული იყო.

დეტალები:

• “მთავარ არხზე” კიბერთავდასხვმა გუშინ, 25 იანვარს მოხდა, საიტზე თავდასხმა დილის საათებში დაიწყო და წაიშალა მონაცემთა ბაზის ნაწილი. ამ დროისთვის ვებგვერდი მუშაობს. 
• რაც შეეხება “ფორმულას” ის დღეს გაითიშა და ამ დროისთვისაც შეფერხებით მუშაობს.

"ვებგვერდი რამდენიმე საათის განმავლობაში იყო გათიშული, თუმცა აღდგენა მოხერხდა. ტექნიკური სამსახური ჰაკერული თავდასხმის დეტალებს არკვევს", — ნათქვამია ფორმულას მიერ გავრცელებულ განცხადებაში.

გარდა ამისა

კიბერშეტევა იყო პრეზიდენტის ვებგვერდზე. საიტზე შესვლისას იყო თავის ქალის გამოსახულება და წარწერა: “დაჰაკულია Cozy Bear-ის მიერ. დიდება რუსეთს“. საიტი ამ დროისთვისაც [12:00] გათიშულია.

• COZY BEAR ჰაკერების რუსული ჯგუფია, რომელიც დასავლეთის ცნობით, ეფესბეს ხელმძღვანელობით მოქმედებს.

ტელევიზიების ვებგვერდებზე კიბერთავდასხმის შესახებ მივმართეთ შინაგან საქმეთა სამინისტროს — მათი პასუხის შემთხვევასი მასალა განახლდება.

23 იანვარს, კეკელიძის ქუჩაზე საცხოვრებელი კორპუსიდან ხატიაშვილების ოჯახის გამოსახლების გაშუქებისას, სამართალდამცველები ფიზიკურად გაუსწორდნენ და პროფესიული საქმიანობის შესრულებაში ხელს უშლიდნენ ჟურნალისტებს.

დაკავებულია "მთის ამბების" რედაქტორი, გელა მთივლიშვილი.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია განცხადებას ავრცელებს, მოუწოდებს სამართალდამცავ ორგანოებს დაუყოვნებლივ გაათავისუფლონ გელა მთივლიშვილი და გამოიძიონ პოლიციელების მხრიდან ძალის გადამეტების ფაქტები.

გელა მთივლიშვილი პოლიციისადმი დაუმორჩილებლობის მოტივით დააკავეს. "ქარტია კატეგორიულად გმობს გელა მთივლიშვილისათვის თავისუფლების უკანონოდ აღკვეთისა და მასზე ფიზიკური ძალადობის ფაქტს და მოუწოდებს სამართალდამცავ უწყებებს, დაუყოვნებლივ გაათავისუფლონ დაკავებული ჟურნალისტი, ასევე სასწრაფოდ გამოიძიონ მისი დაკავებისას პოლიციელების მიერ ძალის გადამეტების ფაქტი." - ვკითხულობთ, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის განცხადებაში.

ქარტია ასევე ეხმაურება "მაუწყებლის" ჟურნალისტზე პოლიციელის მხრიდან პროფესიულ საქმინობაში ხელის შეშლას, "რატი რატიანი პირდაპირ ეთერში აშუქებდა აღსრულების პოლიციის მიერ ხატიაშვილების ოჯახის გამოსახლების პროცესს, რა დროსაც ის პოლიციელმა უხეში ძალის გამოყენებით ძირს ჩამოაგდო, რითიც საფრთხე შეუქმნა მის ჯანმრთელობასა და სიცოცხლეს" - წერია განცხადებაში. ქარტია გმობს ჟურნალისტებზე ფიზიკური ძალადობის ფაქტს, პოლიციის ამგვარი ქმედება ახალისებს ჟურნალისტების მიმართ ძალადობას ქვეყანაში, სადაც ჟურნალისტების წინააღმდეგ ჩადენილი ათობით დანაშაული დღემდე გამოუძიებელია. ის ასევე ძირს უთხრის ქვეყნის მისწრაფებას, გახდეს ევროპული და ევროატლანტიკური სტრუქტურების სრულფასოვანი წევრი, სადაც სრულად არის დაცული სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება და ჟურნალისტების პროფესიული უფლებები."

საქართველოს დემოკრატიულმა ინიციატივამ (GDI) მიშა მშვილდაძეზე თავდასხმის საქმეზე ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამარტლოს მიმართა.

რა მოხდა?

• მიშა მშვილდაძეს 27 ივნისს უცნობი პირი თავს დაესხა და ფიზიკურად გაუსწორდა.
• Მეორე დღეს სოციალურ ქსელში მოქალაქე ნიკოლოზ გუგეშაშვილმა დაწერა, რომ თავად იყო თავდამსხმელი — ის იმავე დღეს დააკავეს. გამოძიებამ კი მშვილდაძეს დაზარალებულის სტატუსი ოფიციალურად მიანიჭა.
• 5 ივლისს ფორმულაში ჟურნალისტური გამოძიების შემდეგ თქვეს, რომ მშვილდაძეზე თავდასხმის ფიგურანტი სუს-ის გამომძიებელია. გენპროკურატურამ მიიღო გადაწყვეტილება, მშვილდაძეზე თავდასხმის საქმე სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს გამოეძიებია და არა შსს-ს.
• საგამოძიებომ საქმე დახურულად 11 სექტემბერს გამოაცხადა.

GDI-ს განცხადებით:

• საქართველოში წარმოებული გამოძიება არ ყოფილა ყოველმხრივი, სრულყოფილი და ობიექტური. არ ჩატარებულა ეფექტიანი გამოძიება და არ დასჯილან დამნაშავეები.
• გამოძიებას არ გამოუვლენია პოლიტიკური ან სხვა შეხედულებების ნიშნით დისკრიმინაციული ნიშანი.
• საგამოძიებო ორგანოს არ ამოუღია ყველა ვიდეოჩანაწერი არ დაუკითხავს ყველა მოწმე, მათ შორის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომლები.
• დანაშაულის კვალიფიკაცია იყო არასწორი და ნაცვლად ჯგუფურად, დისკრიმინაციული მოტივით ჩადენილი არაადამიანური მოპყრობისა, დაკვალიფიცირებული იყო სსკ-ის 126-ე მუხლით (ძალადობა).
• “დაზარალებულს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის დარღვევით, არ მიაწოდეს საქმისთვის მნიშვნელოვანი ყველა მტკიცებულება (ვიდეო-მასალები). აღნიშნული გარემოებების გამო, მიხეილ მშვილდაძემ საკუთარი უფლებებისა და თავისუფლებების დასაცავად, მიმართა ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს“ — ნათქვამია განცხადებაში.

რას ასაჩივრებენ

საჩივარი შეეხება ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-3 მუხლის (წამების აკრძალვა, მატერიალური და პროცედურული ნაწილი) მე-14 მუხლთან (დისკრიმინაციის აკრძალვა) ერთობლიობაში და მე-10 მუხლის (გამოხატვის თავისუფლება) დარღვევას.

როგორც განცხადებაში ვკითხულობთ, მომჩივანი დავობს, რომ მის მიმართ ჩადენილი დანაშაული, სავარაუდოდ, სახელმწიფოს მიერ იყო დაგეგმილი და შესრულებული.

• “ამიტომ მის მიმართ განხორციელებული არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობა არის სახელმწიფოს პასუხისმგებლობა”.

კომუნიკაციების კომისიის მონაცემებით, 2023 წლის მესამე კვარტალში, სატელევიზიო და რადიო მაუწყებლების ჯამურმა კომერციულმა სარეკლამო შემოსავალმა 19.9 მილიონი ლარი შეადგინა. მხოლოდ ტელევიზიების შემთხვევაში სარეკლამო შემოსავლებიდან მიღებული თანხა 18.2 მილიონი ლარია, რაც წინა წლის იმავე პერიოდთან შედარებით, 23.5%-ით მეტია.

ტელევიზიების შემოსავლები — უახლესი მონაცემები:

კანონით, მაუწყებლები ვალდებულები არიან, კომერციული სარეკლამო შემოსავლების შესახებ მონაცემები კვარტალში ერთხელ, კომუნიკაციების მარეგულირებელ კომისიას მიაწოდონ.

კომერციული სარეკლამო შემოსავალი მოიცავს: კომერციულ რეკლამას, სპონსორობას, პროდუქტის განთავსებას, ტელეშოპინგს, განცხადებებს.

მაუწყებლების მიერ, 2023 წლის მესამე კვარტალში წარგენილი მონაცემებით, ტელევიზიების საერთო სარეკლამო შემოსავალი 18.2 მილიონი ლარი იყო.

აქედან:

• 74% — პირდაპირი რეკლამა
• 13.8% — სპონსორობის წილი.

ეს მონაცემი, წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, 3.5%-ით მეტია.

უფრო დეტალურად:

• ტელეიმედი — 6.3 მლნ ლარი

1.4 მლნ ლარით მეტი, გასული წლის მესამე კვარტალთან შედარებით.

• "მედია ჰოლდინგი" (ყოფილი "რუსთავი 2") — 2.6 მლნ ლარი

1.1 მლნ ლარით მეტი, გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით.

• მთავარი არხი — 1.9 მლნ ლარი

0.2 მლნ ლარით ნაკლები, ვიდრე გასული წლის ანალოგიურ პერიოდში.

• პოსტვ — 1.9 მლნ ლარი

0.5 მლნ ლარით მეტი, ვიდრე გასული წლის ანალოგიურ პერიოდში.

• ფორმულა — 1.3 მლნ ლარი

0.4 მილიონი ლარით მეტი, ვიდრე გასული წლის ანალოგიურ პერიოდში.

• ტვ პირველი — 1.2 მლნ ლარი

0.1 მილიონი ლარით მეტი, ვიდრე გასული წლის ანალოგიურ პერიოდში.

• GDS TV — 0.7 მლნ ლარი

0.2 მილიონი ლარით მეტი, ვიდრე გასული წლის ანალოგიურ პერიოდში.

• BMG — 0.7 მლნ ლარი

0.1 მილიონი ლარით ნაკლები, ვიდრე გასული წლის ანალოგიურ პერიოდში.

• საზოგადოებრივი მაუწყებელი — 0.5 მლნ ლარი

0.1 მილიონი ლარით მეტი კომერციული სარეკლამო შემოსავალი, გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით.

• პალიტრანიუსი — 0.1 მლნ ლარი

0.07 მილიონი ლარით მეტი, ვიდრე გასული წლის ანალოგიურ პერიოდში

• სხვა მაუწყებლებმა ჯამში 1.1 მილიონი ლარის სარეკლამო შემოსავალი მიიღეს.

რადიომაუწყებლების შემოსავალი

2023 წლის მესამე კვარტალში მიღებული სარეკლამო შემოსავალი, 2022 წლის იმავე პერიოდთან შედარებით 25%-ით გაიზარდა და 1.7 მილიონი ლარი შეადგინა, საიდანაც 90%-ზე მეტი პირდაპირმა რეკლამამ, 9%-ზე მეტი კი სპონსორობამ დაიკავეს.

რომელ კონმანიებს სეაქვთ რეკლამა ტელევიზიებში

კომუნიკაციების კომისიამ ეს მონაცემებიც გამოაქვეყნა.

ტელეიმედის რეკლამის დამკვეთი კომპანიების ათეული, რომელთა გადახდილი თანხაც 100-დან 500 ათას ლარამდე მერყეობს, შემდეგნაირია:

• „დიპლომატ ჯორჯია”; „კოკა-კოლა ბოთლერს ჯორჯია”; „სლობოდა”; „პსპ ფარმა”; „აიდიეს ბორჯომი თბილისი”; „წყალი მარგებელი”; „შპს სმარტ კაპიტალ ქონსალთენს”; „ქართული სადისტრიბუციო – მარკეტინგული კომპანია”; „კოლგეიტ პალმოლივი” და „არქი პრომოუშენი”.

რუსთავი 2-ის (მედია ჰოლდინგი) დამკვეთი კომპანიების ათეული, რომლებიც ტელევიზიას რეკლამაში 50-დან 500 ათასი ლარის ფარგლებში უხდიდნენ იყვნენ:

• „პსპ ფარმა”, „კოკა-კოლა ბოთლერს ჯორჯია”, „სლობოდა”, „გალფი”, „ვისოლი”, „კოლგეიტ პალმოლივი”, „აიდიეს ბორჯომი თბილისი”, „შპს იმპელ დეველოპმენტი”, „ავერსი-ფარმა” და „დიპლომატ ჯორჯია”.

მთავარ არხს რეკლამისთვის 7-დან 500 ათასამდე ლარის ფარგლებში გადაუხადეს.

• „კოკა-კოლა ბოთლერს ჯორჯიამ”, „პსპ ფარმამ”; „ვისოლმა”, „დიპლომატ ჯორჯიამ”, „წყალი მარგებელმა”, „ავერსი ფარმამ”, „ჯი ემ ფარმასიუთიქალსმა”, „სელფი მობაილიმა”, „ვიმ ბილ დან საქართველომ” და „მაკდონალდსმა”.

ტელეკომპანია ფორმულას რეკლამაში 7-დან 500 ათასამდე ლარს შემდეგი კომპანიები უხდიდნენ:

• „კოკა-კოლა ბოთლეს ჯორჯია”, „პსპ ფარმა”, „თიბისი ბანკი”, „შპს სი კორპორეიშენ22”, „თეგეტა მოტორსი”, „ავერსი-ფარმა”, „ჩინური მედიცინის ცენტრი”, „კ. ერისთავიის სახელობის ექსპერიმენტული და კლინიკური ქირურგიის ეროვნული ცენტრი”, „საერთაშორისო კვლევისა და გაცვლების საბჭოს თბილისის ფილიალი” და „დიპლომატ ჯორჯია”.

პოსტვის შემთხვევაში, ტოპ 10 რეკლამის დამკვეთი, რომელთა გადახდილი თანხაც 7-დან 500 ათასამდე მერყეობდა იყვნენ:

• „კავეა”, „კავკასუს ავტო სერვისი”, „ტიფლის ფაბი”, „სტერეო+”, „რესპუბლიკა”, „რძისამე”, „ფალავანი”, „ვისოლი”, ასევე, „გალფი” და „დიპლომატ ჯორჯია”.

ტელეკომპანია პირველს რეკლამაში 7-დან 500 ათას ლარამდე უხდიდნენ:

• „პსპ ფარმა”, „კოკა-კოლა ბოთლერს ჯორჯია”, „გალფი”, „კავეა”, „ჯინო პარკი”, „წყალი მარგებელი”, „ვენდისი”, „დანკინ დონათსი”, „დიპლომატ ჯორჯია” და „ვისოლი”.

I და II კვარტლის მონაცემები

• 2023 წლის პირველ კვარტალში, სატელევიზიო და რადიო მაუწყებლების ჯამურმა კომერციული სარეკლამო შემოსავალი 15.6 მილიონი ლარი იყო.
• 2023 წლის მეორე კვარტალში, სატელევიზიო და რადიო მაუწყებლების ჯამურმა კომერციული სარეკლამო შემოსავალი 23.3 მილიონი ლარი იყო.

21 დეკემბერს, პროკურატურამ სასამართლოს მტკიცებულებად წარუდგინა ინტერპრესნიუსის ინტერვიუ ლაზარე გრიგორიადისთან, რომელიც პოლიციელების ჯანმრთელობის ხელყოფისა და სახელმწიფო ქონების განადგურების ბრალდებით არის დაკავებული. მოსამართლემ შუამდგომლობა დააკმაყოფილა.

რა პრობლემაა?

• ბრალთან დაკავშირებით დასმულ კითხვაზე, რაც პოლიციელის მიმართ ე.წ. მოლოტოვის კოქტეილის სროლას ეხებოდა, ლაზარეს პასუხის დროს, თავდაპირველად, ინტერპრესნიუსს ციტატაში არ ეწერა “ჰიჰიჰი, უდანაშაულობის პრეზუმფცია”… და ციტატა ასე ჩასვეს: "მე ვისროლე “მოლოტოვი”. მობრძანდნენ ჩემთან დაზარალებულები, “ლევომეკოლს” წავუსვამ და babuska boi-ს მოვასმენინებ.
• მედია კი ამბობს, რომ პირველივე ვერსიაში აღიქმებოდა ცინიზმი, მაგრამ რეალურად, სხვა მედიასაშუალებებმა ის “აღიარებად” შეფუთეს და საზოგადოებაშიც ასე გავრცელდა.
• მიუხედავად მედიის მტკიცებისა, რომ ეს ცინიზმი ნათელი იყო, დღეს ამ ინტერვიუს სასამართლო მტკიცებულებად განიხილავს.

რა დაწერა გრიგორიადისმა და რა (ვერ) გაიგო მედიამ

12 დეკემბერს ინტერპრესნიუსმა ლაზარე გირგორიადისი ინტერვიუ გამოაქვეყნა.

ბრალთან დაკავშირებით დასმულ კითხვაზე, რაც ე.წ. მოლოტოვის სროლას ეხება გრიგორიადისი მედიას ასე პასუხობს:

• “მე ვისროლე „მოლოტოვი“ ჰი, ჰი, ჰი. როგორც ჩანს, უდანაშაულობის პრეზუმფციის დარღვევა არ არის საკმარისი. მობრძანდნენ ჩემთან დაზარალებულები, “ლევომეკოლს” წავუსვამ და babuska boi-ს მოვასმენინებ”.

თუმცა თავდაპირველად ციტატას აკლდა — “ჰი, ჰი, ჰი. როგორც ჩანს, უდანაშაულობის პრეზუმფციის დარღვევა არ არის საკმარისი”. შეიძლება ვთქვათ, რომ ამ წინადადების ამოღებამ წინადადებას თავდაპირველი შინაარსი დაუკარგა და ცინიზმი/სარკაზმი მეტ-ნაკლებად შეუმჩნეველი გახადა.

არაერთმა მედიასაშუალებამ ლაზარეს ეს ციტატა აღიარებად ჩათვალა და ასეც გააშუქა.

ინტერპრესნიუსის მთავარმა რედაქტორმა, ლელა ბაღდავაძემ მედიაჩეკერთან განაცხადა, რომ მათი რესპონდენტის ნათქვამი ფრაზა, რომელსაც არასწორი ინტერპრეტაცია მოჰყვა, ირონიული იყო — “ბრალთან დაკავშირებულ საკითხზე მისი ირონია კი ნიუსში კარგად იგრძნობა”.

მისივე თქმით:

• “ის, ვინც ინფორმაციას თავიდან ბოლომდე წაიკითხავს, მიხვდება, რომ ბრალდებული, რომელიც საკუთარ უდანაშაულობაზე და მისი უფლებების დაცვისთვის ბრძოლაზე საუბრობს, არ შეიძლება ბრალს აღიარებდეს”;
• “ამას ემატება ის, რომ „ინტერპრესნიუსი“ აკადემიურ სტილში ამზადებს ინფორმაციებს და რადგან საკითხზე ლაზარეს ირონიული პასუხი ისედაც ჩანდა, ნიუსი გამოქვეყნდა აღნიშნული შორისდებულის გარეშე, თუმცა მას შემდეგ, რაც რესპონდენტის ნათქვამს არასწორი ინტერპრეტაცია მიეცა, მეტი სიცხადისთვის მოხდა “ჰი ჰი ჰის” ჩამატება”.
• “რაც შეეხება ლაზარე გრიგორიადისის მიერ ბრალის აღების თაობაზე ცალკეული მედიასაშუალების ინტერპრეტაციას, გარწმუნებთ, ჩვენს რესპონდენტს რომ ეს გაეკეთებინა, ინტერპრესნიუს აღნიშნულის დაწერას ვერც ერთი მედიასაშუალება ვერ დაასწრებდა”.

ლაზარე გრიგორიადისის ადვოკატმა იმავე დღეს გააკეთა კომენტარი და აღნიშნა, რომ ფრაზა ირონიული იყო. იგივე გაიმეორა ჩვენთან საუბრისასაც.

“არაფერს ვნანობ”

ეს ფრაზაც გამოიყენეს მედიებმა ინტერპრეტაციისთვის. რეალურად ციტატა ასეთი იყო:

• “რუსული კანონის გაპროტესტების დროს, ჩვენ არამარტო კანონს ვაპროტესტებდით, არამედ, ვიცავდით ჩვენ ევროპულ კურსს. ასევე, მოგვიწია შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლების დაცვა იმის შემდეგაც, რაც მათ სრულიად უსაფუძვლოდ დაიწყეს აქციის დაშლა. აქაც განვმეორდები, არაფერს ვნანობ”.

ვინ და როგორ შეფუთა გრიგორიადისის განცხადება “აღიარებად”

1. “იმედი”

სანამ ინტერპრესნიუსი ციტატას მთლიანად დაწერდა, იმედმა ქარდი დადო, სადაც დანაშაული აღიარებულად გამოაცხადა და მიუთითა, რომ არაფერს ნანობს. მოგვიანებით, ჩასწორების შემდეგ ეს ქარდი წაშალეს.

ქარდი წაშალეს, თუმცა ნარატივი არ შეცვლილა — ჟურნალისტმა შესავალ სიტყვაში პირდაპირ თქვა, რომ გრიგორიადისი დანაშაულს აღიარებდა და არაფერს ნანობდა.

2. “რუსთავი 2”

ტელევიზიას არც ინტერპრესნიუსის ჩასწორების შემდეგ შეუცვლია, წაუშლია ან გამოუსწორებია არასწორი ინტერპრეტაციით გაშუქებული ამბავი.

• 12 დეკემბრის მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში (ამ დროს ციტატა მთლიანად იყო გამოქვეყნებული), ის სრულად არ წაუკითხავთ, არც უჩვენებიათ.
• დღემდე რუსთავიორის ნიუსში ჩამატებული არ არის “ჰი, ჰი, ჰი”.

3. საზოგადოებრივი მაუწყებელი

12 დეკემბრის საინფორმაციო გამოშვებებში ლაზარე გრიგორიადისის ინტერვიუზე სიუჟეტი არ ჰქონიათ, თუმცა მისი წერილი გააშუქეს ვებგვერდზე.

• ამ შემთხვევაში პრობლემა ისაა, რომ სათაურში გამოტანილი ფრაზა სხვადასხვა ციტატის გაერთიანებაა ან ციტატის სხვადასხვა ნაწილიდანაა აღებული — “ლაზარე გრიგორიადისი — მე ვისროლე "მოლოტოვი", ევროპულ კურსს ვიცავდი, არაფერს ვნანობ”.

სასამართლო

• დღეს, 12 დეკემბერს ლაზარე გრიგორიადისის მორიგი სასამართლო სხდომა გაიმართა, სადაც პროკურატურამ ახალ მტკიცებულებად ინტერპრესნიუსისმიერ გამოქვეყნებული წერილი წარადგინა.
• დაცვის მხარის თქმით, წერილი ცინიკურად იყო დაწერილი და ჟურნალისტთან ინტერვიუს დროს ნათქვამი სიტყვები ვერ ჩაითვლება დანაშაულის აღიარებად.
• თუმცა მოსამართლე ზვიად შარაძემ ბრალდების მხარის შუამდგომლობა დააკმაყოფილა.

საზოგადოებრივი მაუწყებელი ხურავს არხ ტელესკოლას და 7 გადაცემას. მიზეზად რესტრუქტურიზაციას ასახელებენ და ამბობენ, რომ ცვლილებები სხვადასხვა ფორმით შეეხება ყველა პროექტს და ორგანიზაციის თითოეულ თანამშრომელს.

რომელი გადაცემები იხურება:

• გორგილაძის აუტანელი სიმსუბუქე;
• კაცები;
• დღის კოდი;
• ფერმა;
• თავისუფალი ხედვა გიორგი გვიმრაძესთან ერთად;
• ჰოპლა ჩვენ ვცოცხლობთ;
• ნატალიასთან და დათუნასთან ერთად.

გარდა ამისა, ტელევიზიის განცხადებით, ცვლილებებთან დაკავშირებით მოლაპარაკება მიმდინარეობს ექვსივე გარეწარმოების კომპანიასთან.

რით ხსნის საზოგადოებრივი მაუწყებელი საკუთარ გადაწყვეტილებას

საზოგადოებრივი მაუწყებლის განცხადებით, 2024 წელს მაუწყებელი იცვლის შენობას და გადადის ახალ მისამართზე, ეს კი "უკავშირდება ინფრასტრუქტურულ და ტექნოლოგიურ ცვლილებას, რაც, თავის მხრივ, ზრდის ორგანიზაციის კაპიტალურ ხარჯებს". საუბრობენ დაფინანსების წესის ცვლილებაზეც.

• "არსებული მოცემულობა ახალი რეალობის წინაშე აყენებს ორგანიზაციას, რომელიც ვალდებულია, ერთი მხრივ, შეინარჩუნოს უწყვეტი მაუწყებლობა, შეასრულოს ნაკისრი შინაარსობრივი ვალდებულებები და, მეორე მხრივ, ახალი გარემოებიდან გამომდინარე, შეცვალოს დაგეგმილი პროგრამირება".

განცხადებაში პასუხობენ საზოგადოების გარკვეული ნაწილის აღქმას, რომ დავით გორგილაძის გადაცემის დახურვა პოლიტიკური გადაწყვეტილებაა და ამბობენ, რომ საზოგადოებრივ მაუწყებელზე არსებული ყველა გადაცემა "ერთნაირად ღირებული, ხარისხიანი და მნიშვნელოვანია".

• "მრავალფეროვნება – ინფორმირება, შემეცნება, გართობა და სპორტი, რომელიც ნებისმიერი საზოგადოებრივი მაუწყებლის ქვაკუთხედია, ითვალისწინებს ყველა ტიპის მაყურებლის გემოვნების დაკმაყოფილებას და გამორიცხავს გადაცემების პოლიტიზებას".
• "არხზე წლების განმავლობაში არსებობს სხვადასხვა პოლიტიკური, სოციალური თუ კულტურული შინაარსის პროგრამები და ეს მიდგომა უცვლელი რჩება, რესტრუქტურიზაცია დაიგეგმა მოცემული ფინანსური ცვლილებებიდან გამომდინარე და სხვადასხვა ფორმით შეეხება ყველა პროექტს, ასევე ორგანიზაციის თითოეულ თანამშრომელს";
• "კატეგორიულად მიუღებლად მიგვაჩნია რომელიმე გადაცემის ირგვლივ საკითხის პოლიტიზება, რადგან ამ ეტაპისთვის არსებული ცვლილებებიდან გამომდინარე, თითოეულ გადაცემაზე დანაკლისი ექნება სხვადასხვა ტიპის მაყურებელს, საკუთარი გემოვნებისა და პრეფერენციების მიხედვით".

დაფინანსების ახალი წესი

15 დეკემბერს პარლამენტმა საზოგადოებრივი მაუწყებლისთვის დაფინანსების წესის ცვლილების შესახებ კანონი მიიღო, რომელიც 2026 წელს ამოქმედება. კანონის მიხედვით, დასაქმებული ადამიანების რიცხვი გამრავლდება 64-ზე - სწორედ ასეთი იქნება დაფინანსების ახალი წესი.

• უფრო კონკრეტულად საზოგადოებრივი მაუწყებელი დაფინანსდება წინა წლის დასაქმებულ ფიზიკურ პირთა რაოდენობისა და საზოგადოებრივი მაუწყებლობის ბიუჯეტის დაფინანსების კოეფიციენტის – 64 ლარის ნამრავლის შედეგად მიღებული თანხის მოცულობით, მაგრამ არანაკლებ წინა წელს დამტკიცებული ბიუჯეტის მთლიანი ასიგნების ოდენობისა.

აქამდე საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბიუჯეტი ბოლო წლების განმავლობაში მუდმივად იზრდებოდა - გასულ წელს 82 მილიონ ლარზე მეტი იყო, წელს კი 101 მილიონი ლარია.

რამდენი იყო და როგორ განაწილდა საზმაუს 2023 წლის ბიუჯეტი

საზოგადოებრივი მაუწყებელი გორგილაძის გადაცემას "გორგილაძის აუტანელ სიმსუბუქეს" ხურავს.

ინფორმაციას გადაცემის პროდიუსერი ნატა მაღალაშვილი ადასტურებს. როგორც ის "მედიაჩეკერთან" საუბრისას ამბობს, ხელმძღვანელების მხრიდან გადაცემის დახურვის მიზეზად არხის რეორგანიზაცია და ფინანსური პრობლემები დასახელდა. მისივე ინფორმაციით, იხურება სხვა გადაცემებიც.

გადაცემა საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში 2021 წლიდან გადიოდა.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბიუჯეტი

პარლამენტმა მესამე მოსმენით მიიღო კანონპროექტი, რომლის მიხედვითაც გაუქმდება საზოგადოებრივი მაუწყებლის დაფინანსების მოქმედი ნორმა და 2026 წლიდან ტელევიზია ქვეყნაში თითოეული დასაქმებულიდან 64 ლარით დაფინანსდება.

• დღეს მოქმედი წესით, საზოგადოებრიცი მაუწყებლის დაფინანსება 2021 წელს 69.6 მლნ ლარი იყო, ხოლო 2024 წლისთვის 110.3 მლნ ლარის გამოყოფა იგეგმება.

• წაიკითხეთ ვრცლად: "რამდენია და როგორ ნაწილდება საზმაუს 2023 წლის ბიუჯეტი?"

პარლამენტმა შეცვალა პირველი მოსმენით მიღებული და საზოგადოებრივი მაუწყებლის გაკრიტიკებული კანონპროექტი. ახალი ვერსიის მიხედვით, ტელევიზია თითოეული დასაქმებულიდან 64 ლარით დაფინანსდება.

დეტალები:

• მიღების შემთხვევაში, კანონპროექტი 2026 წლიდან ამოქმედდება და დაფინანსება დამოკიდებული იქნება სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მიერ გამოქვეყნებულ სტატისტიკურ მონაცემებში წინა წლის დასაქმებულ ფიზიკურ პირთა რაოდენობაზე.
• თუმცა თუ რომელიმე წელს, ამ მეთოდით დათვლის შემთხვევაში, წინა წელთან შედარებით ნაკლები თანხა გამოვა, დარჩება მიმდინარე წლის დაფინანსების რაოდებობა.
• უქმდება საზოგადოებრივი მაუწყებლის დაფინანსების ამჟამად მოქმედი წესი - ფინანსდება მთლიანი შიდა პროდუქტის არანაკლებ 0,14%-ის ოდენობით.
• გარდამავალ პერიოდში, ანუ 2024 და 2025 წელს საზმაუ დაფინანსდება წინა წელს მისთვის გამოყოფილი თანხის ოდენობით.

დღეს მოქმედი წესით, საზოგადოებრიცი მაუწყებლის დაფინანსება 2021 წელს 69.6 მლნ ლარი იყო, ხოლო 2024 წლისთვის 110.3 მლნ ლარის გამოყოფა იგეგმება. განმარტებითი ბარათის მიხედვით, ამ წესის დარჩენის შემთხვევაში, ძირითადი ეკონომიკური და ფინანსური ინდიკატორების გათვალისწინებით 2027 წლამდე დაფინანსება ასე გადანაწილდებოდა:

• 2025 - 119,520 ლარი;
• 2026 - 129,260 ლარი;
• 2027 - 139,800ლარი.

რამდენია და როგორ ნაწილდება საზმაუს 2023 წლის ბიუჯეტი?

აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის დაფინანსება

• მოქმედი კანონის შესაბამისად, 2026 წლის 1 იანვრამდე საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზია და რადიო ფინანსდება საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბიუჯეტიდან 16%-ით, ხოლო 2026 წლის 1 იანვრიდან − 17%-ით.
• წარმოდგენილი პროექტის შესაბამისად 2024 წლის 1 იანვრიდან 2025 წლის 1 იანვრამდე საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზია და რადიო ფინანსდება საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბიუჯეტის 16%-ით, 2025 წლის 1 იანვრიდან 2026 წლის 1 იანვრამდე, 17%-ით, ხოლო 2026 წლიდან 21%-ით.

კანონპროექტი, რომელიც ტელევიზიამ დაიწუნა

პარლამენტი იღებდა კანონპროექტს რომელიც დაფინანსების არსებულ მოდელს ცვლიდა, თუმცა ის საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა გააკრიტიკა. ისაუბრეს “დამოუკიდებლობის დაკარგვის საფრთხეზეც” და პარლემენტის თავმჯდომარესთან შეხვედრა მოითხოვეს.

• პარლამენტი საზოგადოებრივი მაუწყებლის დაფინანსების წესს ცვლის - ტელევიზიაში ამბობენ, რომ დამოუკიდებლობის დაკარგვის საფრთხეს ხედავენ

დაფინანსების ახალი მოდელი სწორედ კონსულტაციების შემდეგ შემუშავდა.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ ქარტიის პრიზი 2023-ის გამარჯვებულები გამოავლინა. წელს, ქარტიის პრიზი შვიდ კატეგორიაში გაიცა.

1. სტატია/მულტიმედია სტატია ონლაინ მედიაში

გამარჯვებული: ლანა კოკაია - რადიო თავისუფლება - “როგორ ვიმუშავე ქსელურ მარკეტში და რა გავიგე დასაქმებულთა უფლებებზე”.

ფინალისტები:

• მარიამ ჯაჭვაძე - Chai Khana - "მოსწავლეები შიმშილის ზღვარზე - რატომ ვერ უზრუნველყოფს სახელმწიფო სკოლებში კვებას?"
• თინათინ ზაზაძე - სამხრეთის კარიბჭე / Sknews.ge - "დასანგრევად განწირული მრავალფეროვნება".

2. სიღრმისეული ან საგამოძიებო ნამუშევარი ონლაინ ან სატელევიზიო მედიაში

გამარჯვებული: გელა მთივლიშვილი - მთის ამბები - “დანაშაული შოვში”.

ფინალისტები:

• ნუკა სტეფნაძე, სამხრეთის კარიბჭე / Sknews.ge - "რატომ ვერ ხვდება ვარძია „იუნესკოს“ ძეგლთა ნუსხაში და რა საფრთხეს ქმნის უკანონო მშენებლობები".
• მარიკა დუდუნია და ნანა ბიგანიშვილი, თავისუფლების მონიტორი - "ინტელექტის ოკუპაცია".

3. ფოტო/ფოტორეპორტაჟი ონლაინ ან ბეჭდურ მედიაში

გამარჯვებული: მარიამ მუმლაძე - Chai Khana - “ქართველები უკრაინული დროშის მიღმა”.

ფინალისტები:

• თაკო ფეიქრიშვილი - სამხრეთის კარიბჭე / Sknews.ge -"წრეულ თაზე ივნისში ამოველით" – უდის მთის ამბები
• მარიკა ქოჩიაშვილი - Chai Khana -"ორი სახლი".

4. ბლოგი/მოსაზრება ონლაინ მედიაში

გამარჯვებული: ბუთა ორჯონიკიძე - Netgazeti - "უცხო ქუჩა, რომელზეც ვცხოვრობ".

ფინალისტები:

• აინურა ალიევა - რადიო მარნეული - "ჩემს ხელებს ვათვალიერებ. დამსკდარი, წითელი, ცოტა მეწვის- აინურა ალიევას ხმამაღალი ფიქრი".
• ჯიმშერ რეხვიაშვილი - რადიო თავისუფლება - "ლაზარეს თმის ფასი".

5. ადგილობრივი პრობლემების საუკეთესო გაშუქება

გამარჯვებული: სოფო აფრიამაშვილი - Netgazeti - "პანკისელების ბრძოლა მოქალაქეობისთვის".

ფინალისტები:

• ინგა ირიციანი - TOK TV - "მეორე შახტა – დაპირებებით გამაგრებული დასახლება".
• ანაიტ ზალალიან - Radio NOR 100.1FM -"რა გამოწვევების წინაშე დგანან ნინოწმინდელი ფერმერები ევროპული ბაზრისკენ მიმავალ გზაზე".
• ნინო აფაქიძე, თამთა ჩხაიძე, ელის ბაქრაძე - პუბლიკა -"ბრძოლა მიწებისთვის — კორუფციის 30 წელი ჯავახეთში".
• თამთა გოგოლაძე - ჩემი ხარაგაული - "ბორი ჩიხში – ხელისუფლების დაპირებით, ხარაგაულის ყველა სოფელი 2021 წლისთვის გაზიფიცირებული უნდა ყოფილიყო".

6. ქალთა უფლებებისა და გენდერული თანასწორობის გაშუქება

გამარჯვებული: ეკა ქევანიშვილი - რადიო თავისუფლება -"ქალთა თავშესაფარში მოსმენილი ამბები”

ფინალისტები:

• ნინო თარხნიშვილი - რადიო თავისუფლება -"ჩვენ განსხვავებულები ვართ. მაშ, რატომ გვგონია, რომ ჩვენი ვაგინები ერთმანეთს უნდა ჰგავდეს?"
• ნანა გობეჯიშვილი - აპრილი • Aprili - "რა არის შინ შრომა და რა გამოცდილება აქვთ ქალებს"

7. ხალხის რჩეული - საუკეთესო ნამუშევარი ევროინტეგრაციის თემაზე

გამარჯვებული: თენგიზ გოგოტიშვილი 

ფინალისტები:

• ნასტასია არაბული - "წყლის ჭავლთან მოცეკვავე"
• ნინო თარხნიშვილი - "ქალი ევროკავშირის დროშით"
• ნათია ლევერაშვილი, ალექსანდრე ქეშელაშვილი - "როგორ ვერ მიიღეს რუსული კანონი | პროტესტის ქრონიკა"
• თენგიზ გოგოტიშვილი, გიორგი დულარიძე, ნინო ნაკაშიძე, ნიკოლოზ ვაწაძე - "ცხოვრება ევროპულად: სკოლა | რა სარგებლობა მოაქვს EU-ს წევრობას".
  
  
  

"ქარ­ტი­ის პრი­ზი", სა­ქარ­თვე­ლოს ჟურ­ნა­ლის­ტუ­რი ეთი­კის ქარ­ტი­ის ყო­ველ­წლი­უ­რი კონ­კურ­სი, რომელიც მეთერტმეტედ გაიმართა. კონკურსის მი­ზა­ნია, ხელი შე­უ­წყოს ეთი­კუ­რი ჟურ­ნა­ლის­ტი­კის გან­ვი­თა­რე­ბას და პრო­ფე­სი­უ­ლი სტან­დარ­ტე­ბის დამ­კვიდ­რე­ბას.