კომუნიკაციების კომისიამ „იმედსა“ და „რუსთვი 2“-ს „ძლიერი საქართველოს“ ფასიანი პოლიტიკური რეკლამის განუთავსებლობისთვის ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმები მეორედ შეუდგინა.

ComCom-ის განცხადებით, კომისიაში შევიდა პოლიტიკური გაერთიანება „ძლიერი საქართველო - ლელო, ხალხისთვის, თავისუფლებისთვის“ საჩივარი, რომლის თანახმადაც, მიუხედავად ფასიანი პოლიტიკური რეკლამის განთავსების თაობაზე ტელევიზიასთან გაფორმებული ხელშეკრულებისა და ამ საკითხზე ComCom-ისა და სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებებისა, მაუწყებლები „ძლიერი საქართველო“ რეკლამას კვლავ არ ათავსებენ. 

კომუნიკაციების კომისიამ „იმედსა“ და „რუსთავი 2“-ს „ძლიერი საქართველოს“ რეკლამის განუთავსებლობისთვის ოქმები პირველად 13 ოქტომბერს შეუდგინა. სასამართლომ კი, მეორე დღეს ეს ტელევიზიები 5-5 ათასი ლარით დააჯარიმა და ვიდეორგოლების ტელეეთერში განთავსებაც დაავალა. 

ComCom-ის  განმარტებით: „საქართველოს „საარჩევნო კოდექსის“ თანახმად, მაუწყებელი ვალდებულია ცესკოს და კომუნიკაციების კომისიას, კენჭყისყრამდე არაუგვიანეს მე-60 დღიდან, 5 კალენდარული დღის ვადაში, გადასცეს ინფორმაცია ფასიანი წინასაარჩევნო რეკლამის განსათავსებლად საეთერო დროის ტარიფების შესახებ. ტარიფები ძალაში შედის 50-ე დღიდან. მაუწყებელი, რომელიც აქვეყნებს ტარიფს, ვალდებულია განათავსოს მისთვის წარდგენილი ფასიანი რეკლამა, ხოლო არ განთავსების შემთხვევაში, ის დაარღვევს კანონს. ამასთან, კომუნიკაციების კომისიის მიერ შემუშავებული გზამკვლევის თანახმად, მაუწყებელმა უნდა დაიცვას დისკრიმინაციის აკრძალვის მოთხოვნა და თანასწორად უზრუნველყოს ყველა მსურველი საარჩევნო სუბიექტის მიერ სათანადოდ წარდგენილი ფასიანი პოლიტიკური რეკლამის განთავსება“.

კომუნიკაციების კომისიის მიერ შედგენილი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმები წინასაარჩევნო პერიოდში სასამართლოში იგზავნება და საბოლოო გადაწყვეტილებას სასამართლო შემჭიდროვებულ ვადაში (2 დღე) იღებს.

გუშინ, ComCom-მა „ერთიანობა - ნაციონალური მოძრაობის“ უფასო პოლიტიკური რეკლამის განუთავსებლობისთვის სამართალდარღვევათა ოქმები შეუდგინა „იმედს“, „პოსტვ“-სა და „მაესტროსაც“. 

10 ოქტომბერს „იმედმა“ გამოაქვეყნა განცხადება, რომ სანამ „მთავარი“, „ტვ პირველი“და „ფორმულა“ „ქართული ოცნების“ ვიდეოებს ეთერში არ გაუშვებს, „კოლექტიური ნაცმოძრაობის“ რეკლამებს ისიც აღარ განათავსებს. „იმედის“ გადაწყვეტილება გაიზიარა „პოსტვ“-მაც. 

„მთავარ არხს“, „TV პირველსა“ და „ფორმულას“ კი, „ქართული ოცნების“ საჩივრების საფუძველზე, კომუნიკაციების კომისიამ 4-4 სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა. საქალაქო სასამართლომ ეს ტელევიზიები ჯამში 15-15 000 ლარით დააჯარიმა. 

ასევე ნახეთ "მედიაჩეკერის" მასალა: მედია ჩეკერი რეკლამების განუთავსებლობა და ოპოზიციური პარტიებისთვის დათმობილი დრო - „ოცნების“ საჩივრები და ჯარიმები კრიტიკულ მედიას (mediachecker.ge)

თბილისის საქალაქო სასამართლომ წარმოებაში მიიღო 2023 წელს რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციების გაშუქებისას დაზარალებული 18  ჟურნალისტისა და ოპერატორის სარჩელი. მედიის წარმომადგენლები საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსგან მორალური ზიანის ანაზღაურებას მოითხოვენ, თითოეული მოსარჩელის სასარგებლოდ 10000 ლარის ოდენობით. 

მედიის წარმომადგენლების ინტერესებს „მედიაომბუდსმენი“ იცავს. ორგანიზაციის განცხადებით, „აქციების გადაღების დროს ჟურნალისტები და ოპერატორები ფიზიკური და სიტყვიერი ძალადობის სამიზნე გახდნენ. სამართალდამცავთა მხრიდან ზეწოლა და აგრესია, მათ შორის, წიწაკის სპრეისა და წყლის ჭავლის გამოყენება, მკაფიოდ მიუთითებს იმ სისტემურ პრობლემებზე, რომლებიც ჟურნალისტური საქმიანობის ნაწილია საქართველოში“.

როგორც „მედიაომბუდსმენი“ წერს, სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა გამოძიება დაუყოვნებლივ დაიწყო, თუმცა, დამნაშავე პირები ამ დრომდე არ გამოვლენილან და შესაბამისი პასუხისმგებლობის  დაკისრების საკითხი ბუნდოვანია.

რუსული კანონის მიღებას საქართველოს პარლამენტი გასულ წელსაც აპირებდა, თუმცა, 2023 წლის მასობრივი საპროტესტო გამოსვლების ფონზე ხელისუფლებამ ის უკან გაიწვია და მთელი წლის განმავლობაში ამტკიცებდა, რომ აღარ მიუბრუნდებოდა. მმართველი პარტიამ რუსული კანონი საბოლოოდ წელს მიიღო. 

რუსული კანონი საქართველოში 3 ივნისს ამოქმედდა. კანონი გრანტის მიმღებ ორგანიზაციებს, მათ შორის მედიასაშუალებებს „უცხო ძალის ინტერესების გამტარებლის“ სტატუსს ანიჭებს.

TV 24-ის დამფუძნებელსა და დავის ინიციატორებს, უხელფასოდ დარჩენილ თანამშრომლებს შორის მედიაციის პროცესი დასრულდა. ტელეკომპანიამ მოპასუხე მხარის მოთხოვნები არ დააკმაყოფილა. შრომითი უფლებებისთვის ბრძოლას მედიის წარმომადგენლები სასამართლოში გააგრძელებენ.

TV 24-მა საცდელი მაუწყებლობა 10 ივნისს დაიწყო. ეთერში გასვლიდან ერთ თვეში კი, „ქართული ოცნების“ ყოფილი დეპუტატის, ბიზნესმენ შოთა შალელაშვილის ოჯახის ტელევიზიამ რეორგანიზაცია გამოაცხადა. ჟურნალისტები ამბობენ, რომ ხელფასი სრულად ჯერაც არ აუღიათ. სწორედ ეს გახდა 33 ჟურნალისტის კოლექტიური დავის დაწყებისა და მედიატორისთვის მიმართვის საფუძველიც.

დავის ინიციატორებმა საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს, მხარეებს შორის პრობლემის მოგვარების მიზნით, მედიატორის დანიშვნის მოთხოვნით 2024 წლის 22 ივლისს მიმართეს. მედიატორი კი TV 24-ის საქმეში 16 სექტემბერს ჩაერთო. 

მედიაცია კონფლიქტების მოგვარების ერთ-ერთი მეთოდია, რომლის დროსაც მიუკერძოებელი მხარე (მედიატორი) მოდავე მხარეებს ურთიერთმისაღები შეთანხმების მიღწევაში ეხმარება.

დავის დაწყების საფუძველი

როგორც „კოლექტიური დავის დაწყებისა და მედიატორის დანიშვნის მოთხოვნის შესახებ“ განცხადებაშია აღნიშნული,  დავის დაწყების საფუძველი დამსაქმებელის მიერ დასაქმებულთა შრომითი უფლებების დარღვევა იყო.  დასაქმებულთა მოთხოვნები კი, ასეთი:

1.დაუყოვნებლივ მოხდეს შრომის ანაზღაურების პირობის შესრულება ყველა თანამშრომლის მიმართ;

2.შრომის ანაზღაურებასთან ერთად უზრუნველყოფილ იქნას შრომის კოდექსითა და შრომითი ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირგასამტეხლოს ანაზღაურება ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე;

3.დაუყოვნებლივ წარმოდგენილ იქნას წინადადება ხელშეკრულებაში ქმედითი მექანიზმების ასახვის შესახებ, რომელიც მომავალში გარანტირებულად უზრუნველყოფს ხელშეკრულების პირობების შესრულებას დამსაქმებლის მიერ;

4.დაუყონებლივ გამოვიდეს კონტაქტზე ორგანიზაციის სახელით მოქმედი უფლებამოსილი პირი, რომელიც ცხადად და გარკვევით გაგვაგებინებს, რა ხდება კომპანიაში, რას ნიშნავს დასაქმებულთა ნაწილისთვის ელექტრონულ ფოსტაზე გაგზავნილი წერილები რეორგანიზაციისა და შემდეგ უკვე შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის თაობაზე. 

დასაქმებულთა მოთხოვნებზე TV 24-ის პოზიცია, რომელსაც ხელს ტელეკომპანიის ამჟამინდელი 100%-იანი წილის მფლობელი და დირექტორი, ირა ფიჩხაძე აწერს ასეთია:

1. დასაქმებულთა ძირითადმა ნაწილმა შრომის ანაზღაურება მიიღო. დარჩენილი ნაწილი კი დასაქმდა დირექტორის [იგულისხმება ნანა ლეჟავა] ერთპიროვნული გადაწყვეტილებით დამფუძნებელთან შეთანხმების გარეშე. დირექტორმა დაარღვია სიტყვიერი შეთანხმება, არხი უნდა ჩართულიყო ივნისის თვეში და ანაზღაურებად სამსახურში თანამშრომლების აყვანა უნდა მომხდარიყო ამ თვეში. დირექტორმა შეუთანხმებლად დაიწყო ხელშეკრულებათა გაფორმება და აიყვანა იმაზე მეტი თანამშრომელი (გამოსაცდელი ვადის გარეშე), ვიდრე არხის დამფუძნებელს ჰქონდა გათვალისწინებული. შემდგომ დირექტორმა შეატყობინა დამფუძნებელს, რომ 10 ივნისს არხს ვერ რთავდა, რადგან თანამშრომელთა გარკვეულ ნაწილს სურდა წინასწარ ხელფასის აღება, რაც შემდგომში დაკმაყოფილდა. შესაბამისად, დასაქმებულთა 1-ლი მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე კომპანია უარს აცხადებს.

2. პირგასამტეხლოს მოთხოვნა არის უსაფუძვლო, რადგან იგი არ ყოფილა გათვალისწინებული შრომით ხელშეკრულებაში.

3. ხელშეკრულებაში ქმედითი მექანიზმების ასახვის მოთხოვნა არარელევანტურია, რადგან 9 ივლისს გამოცხადდა რეორგანიზაცია, გათავისუფლდა თანამშრომლები და ტელევიზია ამ ეტაპზე არ ფუნქციონირებს. რეორგანიზაციას წინ უძღოდა თანამშრომლების ნაწილის მიერ მიზანმიმართულად საინფორმაციო გადაცემის ჩაგდება (მათი მხრიდან დაირღვა ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულებები).

4. მეორე მოთხოვნა ინფორმირებასთან დაკავშირებით უკვე შესრულებულია, რადგან დასაქმებულებს გაეგზავნათ რეორგანიზაციისა და გათავისუფლების შეტყობინება, შესაბამისად მათთვის ცნობილია ტელევიზიის უფუნქციო რეჟიმში გადასვლის შესახებ.

როგორც ტელეკომპანიის ამ პოზიციიდან ვგებულობთ, არხმა რეორგანიზაცია 9 ივლისს გამოაცხადა. თანამშრომლებისთვის გაგზავნილ შეტყობინებაში კი, რეორგანიზაციის თარიღად 15 ივლისია დასახელებული. 

ამ შეტყობინებიდან რამდენიმე დღეში, 19 ივლისს, თანამშრომლებმა სამსახურიდან წასვლის შესახებ ხელმოსაწერად გამზადებული განცხადებებიც მიიღეს.

„ჩემ ნაცვლად დაწერილი ტექსტი იყო, რომ თითქოს, მე ვტოვებდი სამსახურს ჩემი ნებით და თანახმა ვიყავი ამ გადაწყვეტილების სანაცვლოდ ნახევარი თვის ანაზღაურება მიმეღო“, - ამბობს „მედიაჩეკერთან“ საუბრისას TV24-ის ჟურნალისტი თამთა ჯანაძე, რომელსაც ივნისის ხელფასი არ აუღია. მან ტელეკომპანიის ახალი ამბების დეპარტამენტში მუშაობა1 მაისიდან (გამოსაცდელი ვადის გარეშე) დაიწყო.

ჯანაძის თქმით, კუთვნილი ანაზღაურება მხოლოდ ერთხელ, მაისის თვეში აიღო და ისიც ხელშეკრულების დარღვევითა და დაგვიანებით. ანაზღაურების დარჩენილი ნაწილის ბედი კი ამ დრომდე გაურკვეველია, ვინაიდან ის არ დათანხმდა, 15 დღის ხელფასის სანაცვლოდ, გათავისუფლების ბრძანებაზე ხელი მოეწერა.

როგორც ჟურნალისტი ამბობს, დირექტორის მხრიდან კადრების თვითნებურად დასაქმებასთან დაკავშირებული ტელევიზიის არგუმენტი „მტკნარი სიცრუეა“, რადგან სანამ თანამშრომლები ხელშეკრულებაზე ხელს მოაწერდნენ, მათ პირადად სანდრო თოფურია (დამფუძნებლის ნდობით აღჭურვილი პირი) ესაუბრებოდა და ინფორმირებულიც სრულად იყო რა პოზიციაზე, რა დროიდან და რა ვადით მიდიოდნენ ისინი ტელეკომპანიაში სამუშაოდ. 

„თანამშრომლები მუშაობდნენ მანამ, ვიდრე არ დარწმუნდნენ, რომ ტელევიზიის მენეჯმენტი გაუგებარი მიზეზებით არ აპირებდა მათთვის კუთვნილი ანაზღაურების მიცემას. ამ დრომდე არ მიმიღია ინფორმაცია, ვარ თუ არა TV 24-ის თანამშრომელი, ან თუ არ ვარ, რა რიცხვიდან ვარ გათავისუფლებული,“ - აღნიშნა თამთა ჯანაძემ.

ტელევიზიის მიერ წარდგენილ პოზიციას წარმოუდგენელ სიცრუეს უწოდებს ნანა ლეჟავა, TV 24-ის მაშინდელი დირექტორი.

„ეს წარმოუდგენელი სიცრუეა. ხელფასები არ მიუღია ჟურნალისტებისა და წამყვანების დიდ ნაწილს. როგორ შეიძლება ჟურნალისტი, რომელიც მისი მოვალეობის შესრულების დროს ჩანდა ეკრანზე, არ ყოფილიყო ხელმძღვანელობასთან შეთანხმებული. თუ არ იყო შეთახმებული, მაშინვე დაეფიქსირებინათ პოზიცია, ეკრანზე რომ ხედავდნენ მაგალითად, თამთა ჯანაძეს, ეს ვინ არის, ჩვენ არ მიგვიღია სამსახურშიო. ჯიბეში ხომ არ ვისვამდი თანამშრომლებს და ჩუმად დავატარებდი სამსახურში".

ლეჟავას თქმით, მას მხოლოდ ერთი თვის ხელფასი ჩაერიცხა და ისიც არასრულად: „ხელფასი დამაკლეს, რაზეც ნათქვამი იყო (სანდრო თოფურიასგან), რომ მოგვიანებით დამირიცხავდნენ და მეორე თვის საერთოდ არ ამიღია. ეტყობა, მეც მათთან შეუთანხმებლად ვმუშაობდი. ხელფასი არ არის იმდენად მნიშვნელოვანი, რამდენადაც ის მორალური ზიანი და სტრესი, რაც ამ ადამიანებისგან მივიღე. ეს ადამიანები თაღლითები არიან“.

სარჩელები სასამართლოში და ყადაღა არხის ანგარიშებს

მას შემდეგ, რაც ჟურნალისტებმა სამსახურიდან წასვლის შესახებ ხელმოსაწერად გამზადებული წერილები მიიღეს, რედაქციამ კი მათ კითხვებს არ უპასუხა, თანამშრომლების ნაწილმა სასამართლოს მალევე მიმართა, ნაწილი კი სამართლებრივი დავის დასაწყებად მედიაციის პროცესის დასრულებას დაელოდა. 

შორენა კახიანი, თამარ შარიქაძე, ნიკოლოზ მეტრეველი და დარეჯან მგელიაშვილი TV 24-ის ის თანამშრომლები არიან, რომელთა სახელზეც ტელეკომპანიის ანგარიშებს 10 ოქტომბერს ყადაღა დაედო. მათი კოლექტიური სარჩელი საქალაქო სასამართლოში 12 სექტემბერს შევიდა. ისინი კუთვნილი ხელფასის ანაზღაურებას ითხოვენ.

„მოსამართლემ მიიღო გადაწყვეტილება, რომ მათ საბანკო ანგარიშს ყადაღა დაადოს ჩვენი ხელფასის ერთი წლის თანხის ოდენობით“, - ამბობს თამარ შარიქაძე. 

დღის გამოშვებების პროდიუსერის, შორენა კახიანის თქმით, მას არც შეტყობინება მიუღია იმის შესახებ, თუ როდის შეწყვიტა კომპანიამ მათთან თანამშრომლობა.

„ერთი თვის ხელფასი აქვთ ასანაზღაურებელი, თუმცა, შეტყობინება იმის შესახებ, რომ კომპანიამ ჩემთან თანამშრომლობა შეწყვიტა ან რაიმე მსგავსი, არაფერი მიმიღია. ჩვენი უფლებები მათი მხრიდან დაირღვა და ჩვენი მოთხოვნაა, შეასრულონ კონტრაქტით გათვალისწინებული პირობები და კომპენსაცია აგვინაზღაურონ“.

TV 24-ის წინააღმდეგ სარჩელი ინდივიდუალურად აქვს შეტანილი ჟურნალისტ დავით ცაგარელს. მან სასამართლოს დაახლოებით ერთი თვის წინ მიმართა და ისიც კუთვნილი ანაზღაურების მიღებას ითხოვს.

„ჩემი სარჩელი სასამართლომ წარმოებაში მიიღო და მეორე მხარეს ველოდებით, როდის ჩაიბარებს სარჩელს. ერთ მისამართზე გავაგზავნეთ და არ ჩაიბარეს, ახლა მეორე მისამართიდან ველოდებით ფოსტას“.

მედიაციის პროცესის დასრულების შემდეგ ტელეკომპანიასთან სამართლებრივი  დავის დასაწყებად ემზადება ჟურნალისტი სოფო ზედელაშვილიც. 

„რეალურად, მედიაციის მიზანი ზუსტად ის იყო, რომ სასამართლოსთვის თავი აგვერიდებინა, მაგრამ რადგან, სამწუხაროდ, დამსაქმებელი ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესრულებაზე უარს აცხადებს, სხვა გამოსავალს უბრალოდ ვერ ვხედავ. მომიწევს, რომ სასამართლოს მივმართო და ბუნებრივია, მოვითხოვ დავალიანების დაფარვას“.

ზედელაშვილის თქმით, TV 24-ის თანამშრომელთა დაღვეული უფლებების აღდგენა, როგორც პრეცედენტი, პრინციპული საკითხია, რათა მომავალში სხვა დამსაქმებლებმა „თავს უფლება აღარ მისცენ, ასე მოექცნენ დასაქმებულებს“.

მედიაციის პროცესის უშედეგოდ დასრულების შემდეგ, სასამართლოში სარჩელის შეტანას გეგმავს ტელევიზიის ახალი ამბების ტოქშოუს პროდიუსერი, ირაკლი აბსანძეც.

„არხის ადმინისტრაციას მივმართეთ წერილით, სამწუხაროდ, ვერ ჩაბარდა, ვინაიდან არც ფაქტობრივ და არც იურიდიულ მისამართზე არ არსებობენ. საერთოდ ხელფასი არ ამიღია და წერილიც არ მომსვლია. ფაქტობრივად, ისევ მათ თანამშრომლად ვითვლები. ჯერ საერთოდ გაგვარკვიონ, თანამშრომლობის ხელშეკრულება მოქმედია თუ არა, როდიდან არ არსებობს არხი. ფაქტობრივი მონაცემებით, მათ ამ დრომდე უწევთ ხელფასის გადახდა“.

„მედიაჩეკერმა“ შოთა შალელაშვილსა და სანდრო თოფურიასთანაც სცადა დაკავშირება. შალელაშვილმა რედაქციას მოკლე ტექსტური შეტყობინებით უპასუხა, რომ „იურისტი შესაგებებელს ამზადებს, შინაარსობრივად არ ვფლობ ინფორმაციას“. თოფურიამ კი მოგვწერა, რომ არხთან შეხება არ აქვს.

შოთა შალელაშვილის მეუღლემ TV 24 მიმდინარე წლის 29 იანვარს 50 000 აშშ დოლარად იყიდა. შალელაშვილი „ქართული ოცნების“ ყოფილი დეპუტატი და მილიონერი ბიზნესმენია. მან IX მოწვევის პარლამენტი 2019 წელს დატოვა. TV24-მა საცდელი მაუწყებლობა 10 ივნისს დაიწყო. არხის საინფორმაციო გამოშვების ხელმძღვანელად იმედა დარსალია, ხოლო ტელეკომპანიის დირექტორად ნანა ლეჟავა დაინიშნა.

საცდელი მაუწყებლობის დაწყებიდან დაახლოებით ერთ თვეში, TV24 დირექტორმა და მთავარი საინფორმაციო გამოშვების ერთ-ერთმა წამყვანმა, ნანა ლეჟავამ თანამდებობა დატოვა. ცნობილი რომ ლეჟავამ TV 24 დატოვა, 8 ივლისს გახდა, თუმცა, საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს მონაცემებით, ის დირექტორობის თანამდებობიდან 6 ივლისს გათავისუფლდა და დირექტორი ისევ ტელეკომპანიის 100%-იანი წილის მფლობელი, შოთა შალელაშვილის მეუღლე, ირა ფიჩხაძე გახდა. ლეჟავამდე ტელეკომპანიის დირექტორი სწორედ ფიჩხაძე იყო.

ამ თემაზე იხილეთ „მედიაჩეკერის“ სხვა მასალებიც:

• რა ხდება TV 24-ში - ინტერვიუ ირაკლი აბსანძესთან - https://www.mediachecker.ge/ka/interviu/article/98105-ra-khdeba-tv-24-shi-interviu-irakli-absandzesthan 
• ნანა ლეჟავა: "ბოდიში ყველა იმ ადამიანთან, ვინც დავასაქმე, ვინც ჩემ გამო დატოვა სამსახური და ტვ 24-ში კარგი საქმეების საკეთებლად წამოვიდა" - https://www.mediachecker.ge/ka/mediagaremo/article/98102-nana-lezhava-qbodishi-yvela-im-adamianthan-vinc-davasaqme-vinc-chems-gamo-datova-samsakhuri-da-tv-24-shi-kargi-saqmeebis-saketheblad-tsamovidaq 

„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია“ ხარაგაულის მერის მიერ ჟურნალისტებისთვის პროფესიულ საქმიანობაში ხელშეშლის ფაქტს გმობს. 

ქარტიის განცხადებით, ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენელთა უხეშობა და ადგილობრივი ჟურნალისტების მიმართ უდიერი დამოკიდებულება უკვე სამწუხარო ტენდენციად ჩამოყალიბდა. 

„ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლები, ცენტრალური ხელისუფლების წარმომადგენლთა მსგავსად, ძალას არ იშურებენ ჟურნალისტების უარყოფით ჭრილში წარმოსაჩენად და მოსახლეობაში მედიის, როგორც ინსტიტუციის, მიმართ ნდობის შესარყევად. ისინი ჟურნალისტებს საჯაროდ მიმართავენ შეურაცხმყოფელი და მასტიგმატიზირებელი ეპითეტებით, აკნინებენ მათ როლს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში და დაუსაბუთებლად და უსამართლოდ სდებენ მათ ბრალს მიკერძოებულობასა და ანგარებაში. ამ დროს ისინი ინსტრუმენტად იყენებენ რუსულ კანონს, რომელმაც ნოყიერი ნიადაგი შექმნა მედიის შესავიწროებლად და საზოგადოებრივი პროცესებიდან გასარიყად მათი „უცხო ქვეყნის ინტერესების გამტარებლად“ მონიშვნით". 

ხარაგაულის მერმა, კობა ლუსმანაშვილმა გაზეთ „ჩემი ხარაგაულის“ რედაქტორი ლაურა გოგოლაძე 16 ოქტომბერს „ქართული ოცნების“ წინასაარჩევნო შეკრებაზე არ დაუშვა და მასთან კამათისას გამოიყენა ფრაზა: „მიყიდული, გაყიდული“. 

„ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია“ სოლიდარობას უცხადებს ლაურა გოგოლაძეს და „ჩემი ხარაგაულის“ გუნდს, კობა ლურსმანაშვილს კი შეახსენებს, რომ „ჟურნალისტებისთვის პროფესიული მოვალეობის შესრულებაში ხელის შეშლით ის არღვევეს კანონს და სასიცოცხლოდ აუცილებელი ინფორმაციის გარეშე ტოვებს იმ ქალაქის მაცხოვრებლებს, რომლებზე ზრუნვაც მისი პირდაპირი და მთავარი მოვალეობაა".

ორგანიზაცი ხარაგაულის მერს მოუწოდებს, შეცვალოს რიტორიკა ადგილობრივი მედიის მიმართ და ადგილობრივი ჟურნალისტები ყველა იმ ღონისძიებასა და საჯარო სივრცეში დაუშვას, სადაც მათ ყოფნის უფლება კანონით აქვთ.

„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია“ წევრობაზე დაფუძნებული დამოუკიდებელი ორგანიზაციაა, რომლის ხელმომწერიც 300-ზე მეტი ჟურნალისტია.

ქართული რუსულენოვანი გამოცემა Sova იტყობინება, რომ ძველ ვებგვერდზე წვდომა დაებლოკა, დომენი - sova.news „უცნობმა პირმა“ მიიტაცა და ახლა რუსულ პროპაგანდისტულ ნარატივს ავრცელებს. 

Sova-ს განცხადებით, sova.news-ი რუსული პროპაგანდისტული მანქანის გავლენის ქვეშ აღმოჩნდა და ამჟამად რედაქციას მათ საქმიანობასთან არანაირი კავშირი არ აქვს.

როგორც Sova წერს, ახლა მათი ოფიციალური გვერდი sovanews.tv-ია.

„აღმოჩნდა, რომ Sova-ს კუთვნილი დომენი იყიდა უცნობმა პირმა და ამ მისამართზე ქსელში ჩვენი რესურსის ყალბი ვარიანტი გამოჩნდა ნაწილობრივ მოპარული შინაარსით. თუ ვიმსჯელებთ საიტის ახალი შინაარსით, სადაც ჩვენი იურიდიული პირის სახელწოდება sova.news-ია გამოყენებული, რესურსის მანიპულაციების უკან რუსული პროპაგანდა დგას, რომელიც ცდილობს შეცდომაში შეიყვანოს ჩვენი აუდიტორიის,“ - ნათქვამია განცხადებაში.

კომუნიკაციების კომისიამ „ტელეიმედს“, „პოსტვ“-სა და „სტუდია მაესტროს“ „ერთიანობა - ნაციონალური მოძრაობის“ უფასო პოლიტიკური რეკლამის განუთავსებლობისთვის ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა ოქმები შეუდგინა. ComCom-მა „პოსტვ“ დამატებით სამართალდამრღვევად სცნო საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის შედეგების კანონდარღვევით გავრცელებისთვის. 

ComCom-ის განცხადების მიხედვით, კომუნიკაციების კომისიაში პოლიტიკური გაერთიანება „ერთიანობა - ნაციონალური მოძრაობის“ საჩივარი შევიდა, რომლის თანახმადაც, 10 ოქტომბრიდან „ტელეიმედის“, „პოსტვ“-ისა და „სტუდია მაესტროს“ ეთერში მათი უფასო პოლიტიკური წინასაარჩევნო რეკლამები აღარ გადის. ვიდეორგოლები 10 ოქტომბრამდე სამივე ტელევიზიის ეთერში გადიოდა, 

10 ოქტომბერს „იმედმა“ გამოაქვეყნა განცხადება, რომ სანამ „მთავარი“, „ტვ პირველი“და „ფორმულა“ „ქართული ოცნების“ ვიდეოებს ეთერში არ გაუშვებს, „კოლექტიური ნაცმოძრაობის“ რეკლამებს ისიც აღარ განათავსებს. „იმედის“ გადაწყვეტილება გაიზიარა „პოსტვ“-მაც.

როგორც ComCom-ი წერს, განცხადება არ გაუვრცელებია „სტუდია მაესტროს“, თუმცა, იმავე პერიოდიდან „ერთიანობა - ნაციონალური მოძრაობის“ ვიდეორგოლი მის ეთერშიც აღარ გადის.

გარდა ამისა, კომუნიკაციების კომისიის განცხადებით, „პოსტვ“-იმ, 9 ოქტომბერს, საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის შედეგების შესახებ ინფორმაციის გავრცელებისას, არ მიუთითა გამოკითხვის დამკვეთი და ამასთან, არ იყო დაკონკრეტებული გამოკითხვა უფასო იყო თუ ფასიანი. 

„საქართველოს „საარჩევნო კოდექსის“ თანახმად, არჩევნებთან დაკავშირებული საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის შედეგების გამოქვეყნებისას მაუწყებელმა უნდა მიუთითოს გამოკითხვის დამკვეთი, გამოკითხვა ფასიანია თუ უფასო, ასევე, ორგანიზაცია რომელმაც ჩაატარა გამოკითხვა, გამოკითხვის თარიღი, მეთოდი, გამოკითხვაში გამოყენებული კითხვების ზუსტი ფორმულირება და შესაძლო ცდომილების ფარგლები“.

ComCom-ის მიერ შედგენილი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმები წინასაარჩევნო პერიოდში სასამართლოში იგზავნება და საბოლოო გადაწყვეტილებას სასამართლო შემჭიდროვებულ ვადაში (2 დღე) იღებს.

14 ოქტომბერს სასამართლომ „იმედი“ და  „რუსთავი 2“ 5-5 ათასი ლარით დააჯარიმა კოალიცია „ძლიერი საქართველოს“ ფასიანი პოლიტიკური რეკლამის განუთავსებლობისთვისაც.

„მთავარ არხს“, „TV პირველსა“ და „ფორმულას“ კი, „ქართული ოცნების“ საჩივრების საფუძველზე, კომუნიკაციების კომისიამ 4-4 სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა. საქალაქო სასამართლომ ეს ტელევიზიები ჯამში 15-15 000 ლარით დააჯარიმა.

ასევე ნახეთ "მედიაჩეკერის" მასალა : მედია ჩეკერი რეკლამების განუთავსებლობა და ოპოზიციური პარტიებისთვის დათმობილი დრო - „ოცნების“ საჩივრები და ჯარიმები კრიტიკულ მედიას (mediachecker.ge)

„საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“ დღეს, 17 ოქტომბერს, 16 მედიაორგანიზაციის , 120 სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციისა და 4 ფიზიკური პირის სახელით რუსულ კანონსა და მის მიერ გამოწვეულ მძიმე შედეგებს ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში გაასაჩივრებს.

მომჩივანი მხარე ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციით დაცული შეკრებისა და გაერთიანების თავისუფლების (მე-11 მუხლი), გამოხატვის თავისუფლების (მე-10 მუხლი), პირადი და ოჯახური ცხოვრების დაცულობის უფლების (მე-8 მუხლი), დისკრიმინაციის (მე-14 მუხლი), სამართლებრივი დაცვის ქმედითი საშუალებების უფლების (მე-13 მუხლი) და უფლებების შეზღუდვათა გამოყენების ფარგლების (მე-18 მუხლის) დარღვევებზე იდავენებ.

„საიას“ თავმჯდომარის, ნონა ქურდოვანიძის განცხადებით, რუსული კანონი არამხოლოდ სამოქალაქო საზოგადოებისა და მედიის შეზღუდვას ისახავს მიზნად, არამედ კრიტიკული ხმის ჩახშობასაც ემსახურება.

„დამოუკიდებელ ორგანიზაციებთან რუსული მეთოდებით ბრძოლა არა მხოლოდ ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებებს ლახავს, არამედ ასევე, ძირს უთხრის ქართველი ხალხის ურყევ არჩევანს ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციასთან დაკავშირებით“.

ნონა ქურდოვანიძის თქმით, მომჩივანი ორგანიზაციები ისეთ საზოგადოებრივ პრობლემებზე მუშაობენ, როგორიცაა: გარემოს დაცვა, შშმ პირთა დახმარება, ქალთა და ბავშვთა ძალადობისაგან დაცვა, სასამართლოს რეფორმა, კორუფციასთან ბრძოლა, საგამოძიებო ჟურნალისტიკა და ა.შ.

საკონსტიტუციო სასამართლომ რუსული კანონის მოქმედება არ შეაჩერა, თუმცა მის წინააღმდეგ შეტანილ სარჩელებს ნაწილობრივ განიხილავს.

რუსული კანონი გრანტის მიმღებ ორგანიზაციებს, მათ შორის მედიასაშუალებებს „უცხო ძალის ინტერესების გამტარებლის“ სტატუსს ანიჭებს და „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციათა რეესტრში“ რეგისტრაციას ავალდებულებს.

“მედიაომბუდსმენმა” მაღალი საჯარო ინტერესის გათვალისწინებით, დეტალურად გამოიკვლია მმართველი პარტიის "აღმაშფოთებელ, სამარცხვინო და შემზარავ" ვიდეორგოლებთან დაკავშირებული საკითხი. ორგანიზაციის გუნდი ეძებდა პასუხს კითხვაზე - შეუძლია თუ არა მაუწყებელს უარი თქვას პოლიტიკური რეკლამის განთავსებაზე?

კანონმდებლობისა და პრაქტიკის კიდევ ერთხელ შესწავლის შემდეგ, „მედიაომბუდსმენი“ წერს, რომ „რიგ შემთხვევებში მაუწყებელს ვალდებულებაც კი წარმოექმნება, არ განათავსოს პოლიტიკური რეკლამა“.

„სამართლებრივი ანალიზის პროცესში კიდევ უფრო ცხადად გამოჩნდა, როგორ ხდება ძალაუფლების გამოყენება კრიტიკული მედიის წინააღმდეგ“.

„მედიაომბუდსმენის“ ანგარიშის მიხედვით, „ქართული ოცნების“ ვიდეორგოლი - “არა ომს, აირჩიე მშვიდობა” ეწინააღმდეგება როგორც საქართველოს კონსტიტუციას, ისე საქართველოს საარჩევნო კოდექსს. ის არ არის თანხვედრაში “მაუწყებლობის შესახებ” და “რეკლამის შესახებ” კანონების მოთხოვნებთანაც. თუმცა, კომუნიკაციების კომისია და სასამართლო ახერხებს გაამართლოს მმართველი პარტიის მოთხოვნა. ორგანიზაციის შეფასებით, ამ პროცესში, კომისიამ არასწორად და არასათანადოდ განმარტა უზენაესი სასამართლოს 2021 წლის 25 მარტის გადაწყვეტილებას.

„აჭარის მაუწყებლის საქმეში“ უზენაესი სასამართლო უთითებს, რომ “ომისა და ძალადობის პროპაგანდას, არსებული სახელმწიფო და საზოგადოებრივი წყობილების ძალადობით შეცვლისკენ ან დამხობისკენ, საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევისკენ, ეროვნული შუღლისა და მტრობისკენ, რელიგიური და ეთნიკური დაპირისპირებისკენ მოწოდებას. შესაბამისად, მაუწყებელმა რეკლამის, მათ შორის, პოლიტიკური რეკლამის ეთერში განთავსებამდე მხედველობაში უნდა მიიღოს ზემოაღნიშნული ზოგადი დანაწესები”.

„მედიაომბუდსმენის“ შეფასებით, სამი მაუწყებლის [„მთავარი არხი“, „TV პირველი“, „ფორმულა“] დასჯისას, კომუნიკაციების კომისიის განმარტებები მისსავე შედგენილ გზამკვლევსაც ეწინააღმდეგება.

“მართალია, საარჩევნო სუბიექტი პოლიტიკურ რეკლამას, როგორც წესი, თავისი შეხედულებისამებრ ქმნის და იგი არ არის მომზადებული მაუწყებლის სარედაქციო პასუხისმგებლობის ფარგლებში, მაგრამ მაუწყებელმა ნებისმიერი რეკლამის გავრცელებამდე უნდა შეაფასოს მისი შესაბამისობა კონსტიტუციით დადგენილ ზოგად მოთხოვნებთან და პრინციპებთან, როგორც ეს არის მითითებული საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებაში. იმ შემთხვევაში თუ დადგინდება, რომ საარჩევნო სუბიექტის დამზადებული და მაუწყებლისათვის წარდგენილი რეკლამა კანონშეუსაბამოა, მაუწყებელმა იგი ეთერში არ უნდა განათავსოს“, - მითითებულია მარეგულირებელი კომისიის მიერ 2024 წლის 16 აგვისტოს გამოქვეყნებულ სარეკომენდაციო დოკუმენტში.

„მედიაომბუდსმენის“ კომუნიკაციების კომისიის მონიტორინგის ანგარიშის ძირითადი მიგნებებია:

1. "აღმაშფოთებელი, სამარცხვინო და შემზარავი" პოლიტიკური რეკლამის განთავსების საკითხი აღმოჩნდა შემდეგი საქმე, როცა მედიის დასჯის მოთხოვნის ინიციატორი მმართველი პარტია “ქართული ოცნებაა”;

2. კომუნიკაციების კომისიამ და სასამართლომ მმართველი პარტიის მოთხოვნით კიდევ ერთხელ დასაჯეს კრიტიკული მედიასაშუალებები საარჩევნო პერიოდში;

3. როდესაც “ქართული ოცნება” სადავო პოლიტიკური რეკლამის განთავსებას ითხოვდა, სამ კრიტიკულ მაუწყებელს არ მიეცა შესაძლებლობა კომუნიკაციების კომისიიდან მიეღო რეკომენდაციები. მათ კომისიამ რგოლის შეფასების თაობაზე უარი იდენტური შინაარსის წერილებით შეატყობინა;

4. ცენტრალური საარჩევნო კომისია უმოქმედო იყო მაუწყებლებისთვის მნიშვნელოვანი საჩივრის განხილვისა და გადაწყვეტის პროცესში. მაუწყებლების მიმართვის და საკითხის კრიტიკული მნიშვნელობის მიუხედავად, ადმინისტრაციული ორგანოს საჩივრები ამ დრომდე არ შეუსწავლია. მეტიც, თავდაპირველად ცესკომ უარი განაცხადა საჩივრების ონლიან ფორმით მიღებასა და მის საფუძველზე წარმოების დაწყებაზე, რითაც ხელოვნურად გაჭიანურდა პროცესი და მაუწყებლები იძულებულები გახდნენ საჩივრები მატერიალური სახით შეეტანათ ცენტრალურ საარჩევნო ორგანოში;

5. “არა ომს, აირჩიე მშვიდობა” ეწინააღმდეგება როგორც საქართველოს კონსტიტუციას, ისე საქართველოს საარჩევნო კოდექსს. არ არის თანხვედრაში“მაუწყებლობის შესახებ” და “რეკლამის შესახებ” კანონების მოთხოვნებთან;

6. კომისიამ არასწორად და არასათანადოდ განმარტა სსიპ აჭარის ტელევიზიის და რადიოს მიერ წარდგენილი სარჩელი (უზენაესი სასამართლოს 2021 წლის 25 მარტის გადაწყვეტილება) პოლიტიკური რეკლამის შინაარსთან დაკავშირებით, რაც ომის პროპაგანდის საკითხზე დავას შეეხება;

7. უზენაესი სასამართლოს განმარტებით, მაუწყებელმა რეკლამის, მათ შორის, პოლიტიკური რეკლამის ეთერში განთავსებამდე მხედველობაში უნდა მიიღოს საქართველოს კანონმდებლობის დადგენილი ზოგადი დანაწესები;

8. კრიტიკული მედიის დასასჯელად “ქართული ოცნების” მოთხოვნასა და ჯერ კომუნიკაციების კომისიის, შემდგომ სასამართლოს გადაწყვეტილებების თანხვედრაში ნათლად ჩანს კოორდინირებული მოქმედების ნიშნები.

„მედიაომბუდსმენი“ წინასაარჩევნო პერიოდში კომუნიკაციების კომისიის საქმიანობას აკვირდება. ორგანიზაციის ვრცელი სამართლებრივი შეფასება იხილეთ ბმულზე: https://drive.google.com/file/d/1yWp6pOLQ5xfyAK1O-xk6Wa0JTstX-DyB/view 

„ქართული ოცნების“ რეკლამის - „არა ომს, აირჩიე მშვიდობა“ განუთავსებლობის გამო, 11 ოქტომბერს, სასამართლომ „მთავარი არხი“, „TV პირველი“ და „ფორმულა“ 5-5 000 ლარით დააჯარიმა და ვიდეორგოლის ტელეეთერში განთავსება დაავალა. სასამართლომ ეს გადაწყვეტილება ComCom-ის მიერ ტელეკომპანიებისთვის შედგენილი სამართალდარღვევის ოქმების საფუძველზე მიიღო. კომუნიკაციების კომისიას კი, თავის მხრივ, საჩივრით „ქართულმა ოცნებამ“ მიმართა. მმართველი პარტია ამ ტელევიზიებისგან იმ უფასო პოლიტიკური რეკლამის („არა ომს, აირჩიე მშვიდობა“)  ეთერში გაშვებას ითხოვდა, რომელშიც საქართველოს საპირწონედ, შავ-თეთრ ფერებში რუსეთის თავდასხმების შედეგად დანგრეული უკრაინის სხვადასხვა ადგილია ნაჩვენები. 

ამ თემაზე იხილეთ „მედიაჩეკერის“ მასალა: „რეკლამების განუთავსებლობა და ოპოზიციური პარტიებისთვის დათმობილი დრო - „ოცნების“ საჩივრები და ჯარიმები კრიტიკულ მედიას“ - https://www.mediachecker.ge/ka/mediagaremo/article/98516-reklamebis-ganuthavsebloba-da-opoziciuri-partiebisthvis-dathmobili-dro-ocnebis-sachivrebi-da-jarimebi-kritikul-medias

„მედიის ადვოკატირების კოალიციის“ განცხადებით, რუსული კანონის მიღების შემდგომ „ქართულმა ოცნებამ“ დამოუკიდებელ მედიებზე ზეწოლა კიდევ უფრო გააძლიერა, მათ შორის კომუნიკაციების კომისიასა თუ სასამართლოზე საკუთარი გავლენის გამოყენებით.

ორგანიზაცია მიიჩნევს, რომ აღნიშნული ქმედებები არღვევს როგორც მედიის უფლებებს, ასევე ძირს უთხრის ძირითად დემოკრატიულ პრინციპებს, რომლებიც აუცილებელია თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნებისთვის. ყოველივე ეს კი, გავლენას ახდენს მოქალაქეების ინფორმირებული არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობაზე.

„კომუნიკაციების კომისიის ბოლოდროინდელი ქმედებები ხაზს უსვამს სახელმწიფო ინსტიტუტების მიტაცების შემაშფოთებელ ტენდენციას. კერძოდ, მარეგულირებელმა “ქართული ოცნების” საჩივრის საფუძველზე ტელეკომპანია „მთავარ არხს“, „ტვ პირველს“ და „ფორმულას“ სამართალდარღვევათა ოქმი შეუდგინა, უკრაინელი ხალხის ტრაგედიის გამოყენების არაეთიკური რეკლამების გამოუქვეყნებლობის გამო. ევროპის კავშირმა საკუთარ რეზოლუციაშიც დაგმო „ქართული ოცნების“ მიერ უკრაინის ომის ფოტოების გამოყენება, რომლის მიზანიც წინასარჩევნოდ „აზრის მანიპულირება, დეზინფორმაციისა და პრორუსული და ანტი-უკრაინული განწყობების გავრცელებაა“. ეს სადამსჯელო ზომები არა მხოლოდ არღვევს მედიის დამოუკიდებლობას, არამედ აძლიერებს პროპაგანდისტულ ნარატივს, რომელიც შეესაბამება მმართველი პარტიის დღის წესრიგს.

ამავე პერიოდში მარეგულირებელმა კომისიამ ედისონ რისერჩის კვლევის საფუძველზე ოპოზიციური პარტია „გახარია საქართველოსთვის“ კვალიფიციური საარჩევნო სუბიექტის სტატუსის მინიჭების გამო ტელეკომპანია “ფორმულა“ სამართალდამრღვევად ცნო და ოქმი შეუდგინა. აღნიშნული გადაწყვეტილებაც მორიგი დასტურია სისტემური მიკერძოებისა, რომელიც საფრთხეს უქმნის პოლიტიკურ პლურალიზმს და წინასაარჩევნოდ მედიის დასჯის მცდელობას წარმოადგენს. შედეგად საზოგადოება მოკლებულია სხვადასხვა თვალსაზრისს, რაც უზღუდავს პოლიტიკური პარტიების გზავნილების გაცნობასა და ერთმანეთთან შედარებას“.

„მედიის ადვოკატირების კოალიციის“ განცხადებით, სასამართლოს დამოუკიდებლობის ნაკლებობა არსებულ პრობლემებს კიდევ უფრო ართულებს. 

„ნაცვლად ეფექტური სასამართლო ზედამხედველობისა, მართლმსაჯულებამ ცალსახად გაიზიარა მარეგულირებელი ორგანოს მიერ დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილებები და შედეგად კრიტიკული მედიები დააჯარიმა. აღნიშნული ქმედებები კი მკაფიო მცდელობაა კრიტიკული გაშუქებისა თუ განსხვავებული მოსაზრებების გაჩუმებისა“.

ორგანიზაციის განცხადებით მიხედვით, კვლავ პრობლემურია სტრატეგიული სამართალწარმოების საზოგადოების ჩართულობის წინააღმდეგ (SLAPP) სარჩელის გამოყენება. 

„მმართველ პარტიასთან დაკავშირებული შინაგან საქმეთა ყოფილი მინისტრის ალექსანდრე ჭიკაიძის სარჩელის საფუძველზე თბილისის საქალაქო სასამართლომ 11 ოქტომბერს „ტვ პირველსა“ და მის ჟურნალისტს, სოფიკო ნიაურს 10 000 ლარის გადახდა დააკისრა“. 

„მედიის ადვოკატირების კოალიციის“ შეფასებით, ჟურნალისტების დაშინება, როგორიცაა “აჭარა თაიმსის“ დირექტორის, სულხან მესხიძის მიმართ, საგანგაშოა. 

„იმ დროს როდესაც “ქართული ოცნების” უმაღლესი ხელმძღვანელი პირები, კერძოდ პრემიერ-მინისტრი და აჭარის მთავრობა 11 ოქტომბერს ბათუმის ახალი შემოვლითი გზის მონაკვეთი საზეიმოდ გახსნა, ონლაინ გამოცემამ საზოგადოებას ამცნო, რომ გზა რეალურად არ დასრულებულა და ის ბეტონის ფილებით არის გადაკეტილი. გაშუქების საპასუხოდ ჟურნალისტ სულხან მესხიძის უცნობმა პირმა შეურაცხმყოფელი შეტყობინებები გაუგზავნა მობილურ ტელეფონზე“. 

როგორც ორგანიზაცია აღნიშნავს, მუქარის ინციდენტი თუ ადმინისტრაციული უწყებების მიკერძოებული გადაწყვეტილებებები ხაზს უსვამს იმ საფრთხეებს, რომლებსაც დამოუკიდებელი ჟურნალისტები თავიანთი მოვალეობის შესრულებისას აწყდებიან. 

„ასეთი შევიწროება ასახავს “ქართული ოცნების” მიერ წახალისებულ მტრულ კლიმატს მედიის პროფესიონალების მიმართ, ხელს უშლის სიმართლის ძიებას და ძირს უთხრის საზოგადოების ნდობას მედიის მიმართ.

ეს მტრული გარემო არა მხოლოდ საფრთხეს უქმნის ჟურნალისტებს, არამედ ამცირებს საზოგადოებისთვის ხელმისაწვდომ ინფორმაციის ხარისხს, რაც კიდევ უფრო აშორებს მოქალაქეებს დემოკრატიული პროცესისგან. საქართველოს მოსახლეობა იმსახურებს ისეთ მედია გარემოს, რომელიც ხელს უწყობს ინფორმირებულ დიალოგს, რაც თავის მხრივ საზოგადოების ინფორმირებული გადაწყვეტილებისთვის მნიშვნელოვანია“.

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრის“ განცხადებით, თბილისში დაკავებული აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის, აფგან სადიგოვის საერთაშორისო დაცვაზე ან ჰუმანიტარული სტატუსის მინიჭებაზე შინაგან საქმეთა სამინისტროს საიმიგრაციო დეპარტამენტის უარი უკანონო, თვითნებური და დაუსაბუთებლია. ცენტრი დეპარტამენტის ამ გადაწყვეტილებას აფგან სადიგოვის სახელით სასამართლოში ასაჩივრებს.

საექსტრადიციო პატიმრობაში მყოფი ჟურნალისტი 26-ე დღეა პროტესტის ნიშნად შიმშილობს. „სოციალური სამართლიანობის ცენტრის“ ინფორმაციით, აფგან სადიგოვის ჯანმრთელობის მდგომარეობა მძიმე და საყურადღებოა. რისკების წინაშე დგას მისი ოჯახიც, მეუღლე და მცირეწლოვანი შვილები, რომლებიც მარტოები თბილისში ცხოვრობენ და რეგულარულად იღებენ მუქარის უმძიმეს გზავნილებს. 

„იმ პირობებში, როდესაც არსებობს დასაბუთებული რისკები, რომ აზერბაიჯანში აფგან სადიგოვი წამების, არაადამიანური მოპყრობის, დასჯის და პოლიტიკური დევნის მსხვერპლი გახდება, საქართველოს სახელმწიფოს მიერ მისი, როგორც ფაქტობრივი კონტროლის ქვეშ მყოფი პირის, უსაფრთხოებისა და ხელშეუხებლობის დაცვის ვალდებულებების შეუსრულებლობა, მისთვის საერთაშორისო დაცვის მინიჭებაზე უარის თქმა და აზერბაიჯანში ექსტრადირება არსებით წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს მიერ საერთაშორისო ხელშეკრულებებითა და შეთანხმებებით ნაკისრ ვალდებულებებთან. ამასთან, ეს უგულებელყოფს დემოკრატიისა და სამართლებრივი სახელმწიფოს ფუნდამენტურ პრინციპებს“.

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრი“ თბილისის საქალაქო სასამართლოს  მოუწოდებს, სათანადოდ შეაფასოს სადიგოვის მიმართ პოლიტიკური დევნისა და წამების ან არაადამიანური მოპყრობის ის რისკები, რომლებიც მას აზერბაიჯანში დაბრუნების შემთხვევაში ემუქრება და მიანიჭოს მას საერთაშორისო დაცვა, რაც საბოლოოდ, აზერბაიჯანში მისი ექსტრადიციის პროცესს შეაჩერებს.

ორგანიცაზია მიმართავს  საქართველოს პროკურატურასაც:

 

• არ დაუშვას ჟურნალისტ აფგან სადიგოვის ექსტრადიცია აზერბაიჯანში, რაც დაარღვევს კონვენციითა და საერთაშორისო სამართლით ნაკისრ აბსოლუტურ ვალდებულებებს;
•  მხარი დაუჭიროს აფგან სადიგოვისთვის საექსტრადიციო პატიმრობის ზომის ცვლილებას და მის გათავისუფლებას, რაც, მათ შორის, მისი ჯანმრთელობის მძიმე მდგომარეობიდან გამომდინარეობს;
• უზრუნველყოს, რომ საქართველოს გენერალური პროკურორი შეხვდეს აფგან სადიგოვის მეუღლესა და სოციალური სამართლიანობის ცენტრის ადვოკატებს და პირადად მიიღოს მათგან ინფორმაცია სადიგოვის ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და აზერბაიჯანში განცდილი დევნის შესახებ.

ადგან სადიგოვს თბილისის საქალაქო სასამართლომ 3-თვიანი საექსტრადიციო პატიმრობა 4 აგვისტოს შეუფარდა. ჟურნალისტი წინა დღეს, 3 აგვისტოს, შემდგომი ექსტრადირების მიზნით, ცენტრალური კრიმინალური პოლიციის დეპარტამენტმა დააკავა. საქალაქო სასამართლოს 4 აგვისტოს განჩინება უცვლელი დატოვა სააპელაციო სასამართლომაც.

აფგან სადიგოვს შსს-ის მიგრაციის დეპარტამენტმა საქართველოში პოლიტიკური თავშესაფრის მიცემაზე უარი 16 სექტემბერს უთხრა. 21 სექტემბრიდან კი, ჟურნალისტმა შიმშილობა დაიწყო.

აზერბაიჯანელი ჟურნალისტი საქართველოში 2023 წლის 24 დეკემბრიდან იმყოფება და მას საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მიერ გაცემული დროებითი ბინადრობის მოწმობა აქვს. აფგან სადიგოვი ონლაინ მედია “Azel.Tv”-ის მთავარი რედაქტორია. 

 

აფგან სადიგოვის შესახებ ვრცლად იხილეთ „მედიაჩეკერის“ მასალებში: 

• აფგან სადიგოვის დაკავებიდან 2 თვე გავიდა, ჟურნალისტი მე-13 დღეა შიმშილობს
• სადიგოვის საექსტრადიციო პატიმრობიდან 1 თვე გავიდა - ჟურნალისტი მიგრაციის დეპარტამენტის თანამშრომლებმა მოინახულეს
• მიგრაციის დეპარტამენტმა სადიგოვს პოლიტიკური თავშესაფრის მიცემაზე უარი უთხრა
• საექსტრადიციო პატიმრობის გაუქმებაზე სადიგოვის საჩივარი სააპელაციომ განუხილველი დატოვა
• სადიგოვის საქმე ვრცლად: საექსტრადიციო პატიმრობა სააპელაციოში გასაჩივრდა

„მთავარი არხი“ ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის მიერ გავრცელებულ იმ ინფორმაციას ეხმაურება, რომელიც ტელეკომპანიის ერთ-ერთი დირექტორის, გიორგი ქურდაძის წერილებს და მის შინაარსს ეხება.

„ვეხმაურებით ხელისუფლების პროპაგანდისტული მედიის მიერ გავრცელებულ დეზინფორმაციას, თითქოს, "მთავარ არხზე" ადგილი ჰქონდეს თანხების უკანონო ბრუნვას.  

პირველ რიგში, ვაცხადებთ, რომ "მთავარ არხს" არასოდეს განუხორციელებია არცერთი უკანონო ტრანზაქცია.

სამწუხაროდ, არხის ერთ-ერთი დამფუძნებლის, ზაზა ოქუაშვილის მიერ დანიშნული დირექტორის, გოგი ქურდაძის გამოგონილი ბრალდებები ემსახურება ერთადერთ მიზანს - ხელოვნურად შეუქმნას პრობლემები ქვეყნის ყველაზე გავლენიან კრიტიკულ არხს და,  შედეგად, არჩევნებამდე რამდენიმე დღით ადრე შეწყდეს მისი მაუწყებლობა, რაც მხოლოდ და მხოლოდ "ოცნების" რუსული რეჟიმის ინტერესებს ემსახურება.

გოგი ქურდაძის წერილში გაჟღერებული ცრუ ბრალდებები იმდენად აბსურდულია, რომ არც კი იმსახურებს არხის და ჩვენი მაყურებლის დამატებით ყურადღებას.

ამდენწლიანი ბრძოლის შემდეგ "ქართული ოცნება" "მთავარი არხის" ერთ-ერთი დამფუძნებლის წარმომადგენლის ხელითაც ვერ მიაღწევს მიზანს და ვერ გაგვაჩერებს. ჩვენი გუნდი მტკიცედ და შეუპოვრად გააგრძელებს საქართველოს ევროპული მომავლისთვის ბრძოლას და ქართველ ხალხთან ერთად მოიპოვებს საბოლოო გამარჯვებას“, - ვკითხულობთ ტელეკომპანიის განცხადებაში. 

„რუსთავი 2“-მა გუშინ, 15 ოქტომბერს დაწერა, რომ: „ხელში ჩაუვარდა "მთავარი არხის" ერთ-ერთი დირექტორის საჩივარი, რომელიც ტელევიზიის შავ სალაროს ეხება“. ტელეკომპანიის მტკიცებით, გიორგი ქურდაძე იმ სქემას აღწერს, რომლითაც „მთავარ არხში“ ფული სამი დირექტორის ხელმოწერის გვერდის ავლით მოძრაობს და რის გამოც სახელმწიფო ბიუჯეტი და თავად ტელეკომპანია ზარალდება. 

"მთავარი არხის" ერთ-ერთი დირექტორი, გიორგი ქურდაძე ტელეკომპანიის ერთ-ერთი დამფუძნებლის, ზაზა ოქუაშვილის წარმომადგენელია. 

„ქართული ოცნების“ რეკლამის - „არა ომს, აირჩიე მშვიდობა“ განუთავსებლობის გამო, 11 ოქტომბერს, სასამართლომ „მთავარი არხი“, „TV პირველი“ და „ფორმულა“ 5-5 000 ლარით დააჯარიმა და ვიდეორგოლის ტელეეთერში განთავსება დაავალა. სასამართლომ ეს გადაწყვეტილება ComCom-ის მიერ ტელეკომპანიებისთვის შედგენილი სამართალდარღვევის ოქმების საფუძველზე მიიღო. კომუნიკაციების კომისიას კი, თავის მხრივ, საჩივრით „ქართულმა ოცნებამ“ მიმართა. მმართველი პარტია ამ ტელევიზიებისგან იმ უფასო პოლიტიკური რეკლამის („არა ომს, აირჩიე მშვიდობა“)  ეთერში გაშვებას ითხოვდა, რომელშიც საქართველოს საპირწონედ, შავ-თეთრ ფერებში რუსეთის თავდასხმების შედეგად დანგრეული უკრაინის სხვადასხვა ადგილია ნაჩვენები. 

„TV პირველის“ იურისტის, თორნიკე მიგინეიშვილის შეფასებით, კომუნიკაციების კომისიისა და „ქართული ოცნების“ პოზიცია სამარცხვინოა, ყოველგვარ სამართლებრივ ჩარჩოს არის გაცდენილი სასამართლოს შეფასებაც, რომელიც მმართველი პარტიისა და მარეგულირებლის პოზიციებს იზიარებს და კრიტიკულ მედიას აჯარიმებს. 

„უკვე მეოთხედ მოგვიწია სასამართლოში ყოფნა. მიდის ფორმალური პროცესი როგორც comcom-ში, ასევე სასამართლოში და საჩივრის შეტანისთანავე უკვე ვიცით, რა მოხდება.

დაუყოვნებლივ აღსრულების მოთხოვნა კიდევ ერთი ზეწოლის მექანიზმია. როდესაც ჩვენ გვაქვს უფლება, რომ ზემდგომ ინსტანციაში ვიდავოთ, რატომ უნდა ჩავსვათ დაუყოვნებლივ ძალადობის წამქეზებელი, ომის პროპაგანდის შემცველი რგოლი? არგუმენტი არის, რომ „ქართულ ოცნებას“ კამპანია ეზღუდება და ვერ იყენებს ეთერს, როდესაც ამ საქმეზე დავის მიუხედავად, „ოცნების“ სხვა რგოლები ეთერში გადის. ის რგოლები, რომლებიც კანონმდებლობის დაცვით არის წარმოდგენილი.

ამიტომ მრჩება განცდა, რომ „ოცნება“ წარმოადგენს ნაწილ რგოლებს ისეთს, რომლის  ეთერში გაშვებაც შეიძლება და ისინი ბადეში ზის, ნაწილს კი ისეთს, რომელსაც იციან, რომ ვერ გავუშვებთ და უნდათ, რომ დავჯარიმდეთ“.

„TV პირველი“ თბილისის საქალაქო სასამართლოს ამ გადაწყვეტილებას ისევე, როგორც წინა სხვებს, სააპელაციოში გაასაჩივრებს. 

ტელეკომპანიებმა 5 ოქტომბერს მმართველი პარტიის რეკლამასთან - „არა ომს, აირჩიე მშვიდობა“დაკავშირებით ერთობლივი განცხადებაც გაავრცელეს. მათ გადაწყვეტილებას მხარი სამოქალაქო საზოგადოების არაერთმაორგანიზაციამ დაუჭირა. 

„მედიაომბუდსმენმა“ კი კომუნიკაციების კომისიის ის პასუხები გაასაჯაროვა, რომელიც მარეგულირებელმა ტელევიზიებს გაუგზავნა. „მთავარი არხი“, „TV პირველი“, „ფორმულა“ ითხოვდნენ, ComCom-ს მათთვის მიეწოდებინა ინფორმაცია აღნიშნული ვიდეორგოლის („არა ომს, აირჩიე მშვიდობა“) საქართველოს კანონმდებლობასთან შესაბამისობისა და განთავსების შესახებ. კომუნიკაციების კომისიამ სამივე ტელევიზიას იდენტური პასუხი გასცა: „კომისია მოკლებულია შესაძლებლობას წინასწარ, ადმინისტრაციული წარმოების პროცესის მიღმა, შეაფასოს კონკრეტული მასალა და გასცეს მის ეთერში განთავსების/განუთავსებლობის შესახებ რეკომენდაცია“.

წინასაარჩევნო პერიოდში საერთო მაუწყებლებს არჩევნებში მონაწილე კვალიფიციური სუბიექტების უფასო პოლიტიკური რეკლამის განთავსების ვალდებულება აქვს, ვიდეორგოლის შინაარსზე პასუხისმგებელი კი, ტელევიზია არ არის.

ტელეკომპანიებმა „ქართული ოცნების“ რეკლამის მიერ საარჩევნო კოდექსის შესაძლო დარღვევის დასადგენად მიმართეს ცესკოსაც. საარჩევნო კოდექსის 45-ე მუხლის მესამე ნაწილი გულისხმობს, რომ „საარჩევნო პროგრამა არ უნდა შეიცავდეს ომისა და ძალადობის პროპაგანდას“.

....................................................................................................................................
დამატებითი ინფორმაცია: ComCom-მა ტელევიზიებს სამართალდარღვევის ოქმები 9 ოქტომბერს შეუდგინა, მეორე დღეს კი „იმედმა“ გამოაქვეყნა განაცხადა, რომ ოპოზიციის რეკლამებს ეთერში აღარ გაუშვებდა, სანამ ტელევიზიები („ფორმულა“, „მთავარი არხი“ და „ TV პირველი“) „ქართული ოცნების“ ვიდეოებს არ განათავსებდნენ, ეს გადაწყვეტილება გაიზიარა POSTV-მაც.
....................................................................................................................................

რა ითხოვს „ქართული ოცნება“ ტელევიზიებისგან? 

კომუნიკაციების კომისიამ „ქართული ოცნების“ საჩივრების საფუძველზე „მთავარ არხს“, „TV პირველსა“ და „ფორმულას“ 3-3 სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა სექტემბერშიც. საქალაქო სასამართლომ კი, ეს ტელევიზიები მხოლოდ წინა თვეში ჯამში 10-10 000 ლარით დააჯარიმა. 

....................................................................................................................................

ComCom-ის მიერ შედგენილი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმები წინასაარჩევნო პერიოდში სასამართლოში იგზავნება და საბოლოო გადაწყვეტილებას სასამართლო შემჭიდროვებულ ვადაში (2 დღე) იღებს. 
....................................................................................................................................

სამოქალაქო საზოგადოების მადისკრედიტებელი რეკლამის განთავსება

11 სექტემბერს ComCom-მა „მთავარ არხს“ „ქართული ოცნების“ იმ პოლიტიკური რეკლამის განუთავსებლობის გამოც შეუდგინა სამართალდარღვევის ოქმი, რომელშიც არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები ჩანან და პარალელურად ისმის ფრაზა: „უთხარი არა საზოგადოების მორალურ გადაგვარებას და აირჩიე ტრადიციული ფასეულობები“. ამავე რეკლამის ეთერიდან ამოღების გამო, კომისიამ 2 დღეში, 13 სექტემბერს სამართალდარღვევის ოქმები შეუდგინა „TV პირველს“ და „ფორმულასაც“. ამ ოქმების საფუძველზე კი, თბილისის საქალაქო სასამართლომ სამივე ეს ტელეკომპანია სხვადასხვა დღეს 5-5 00 ლარით დააჯარიმა. 

სანამ ეს ტელევიზიები სასამართლოს ამ გადაწყვეტილებას სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივრებდნენ, მმართველმა პარტიამ კომუნიკაციების კომისიას ამ რეკლამის განუთავსებლობის გამო მეორედაც მიმართა. კომისიამ ამ საკითხზე განმეორებით 19 სექტემბერს იმსჯელა და ტელეკომპანიებს კიდევ ერთი სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა. საქალაქო სასამართლომ კი „მთავარი არხი“, „TV პირველი“ და „ფორმულა“ 5-5 ათასი ლარით მეორედ 21 სექტემბერს დააჯარიმა და კომისიის შუამდგომლობით, სადავო ვიდეორგოლის ეთერში განთავსებაც დაავალა. 

ტელეკომპანია „ფორმულას“ იურისტის, ეთერ ქათამაძის თმით, „ქართული ოცნების“ ეს რეკლამა კანონშეუსაბამოა და არადისკრიმინაციულობის პრინციპებს ვერ აკმაყოფილებს.

„კანონშეუსაბამოა რეკლამის ის ნაწილი, რომელიც პირთა კონკრეტული ჯგუფის მიმართ აჟღერებს ფრაზას, რომ ისინი ეწევიან საზოგადოების მორალურ გადაგვარებას, რაც ჩვენი მოსაზრებით, სიძულვილის ენისა და ძალადობის წაქეზების ნიშნებს შეიცავს. ამავდროულად, გამოყენებულია იმ პირების გამოსახულება, რომლებიც არ არიან საარჩევნო სუბიექტები და მათ არ აქვთ იმავე პლატფორმის გამოყენების შესაძლებლობა საპასუხო პოზიციის გასაჟღერებლად. 

მიუხედავად ამისა, ჩვენი პოზიცია არც კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ და არც სასამართლომ (როგორც საქალაქო სასამართლომ, ასევე სააპელაციომ) არ გაიზიარა, დაგვაჯარიმა და დაგვავალდებულა, რომ ეთერში გაგვეშვა ეს რგოლი“.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს“ შეფასებით, ამ ორგანიზაციების წარმომადგენლების „ქართული ოცნების“ საარჩევნო ვიდეოში გამოყენება მიზნად ისახავს ადგილობრივი სადამკვირვებლო ორგანიზაციების წინააღმდეგ მმართველი პარტიის მიერ კოორდინირებული და დაგეგმილი კამპანიის გაგრძელებას და სადამკვირვებლო ორგანიზაციების რეპუტაციის შელახვას. კომუნიკაციების კომისიისა და სასამართლოს გადაწყვეტილებები კი კრიტიკულ მედიას ფინანსურ დარტყმას აყენებს.

TI-ის განცხადებაში  ვკითხულობთ:  

„ქართული ოცნების“ საჩივრები სხვა პარტიებისთვის გამოყოფილი დროის გადანაწილებაზე

12 სექტემბერს კომუნიკაციების კომისიამ „ქართული ოცნების“ მორიგ საჩივარზე იმსჯელა, რომელიც ამჯერად ტელევიზიების მიერ სხვა პარტიებისთვის გამოყოფილი დროის გადანაწილებას შეეხებოდა. ComCom-მა მმართველი პარტიის მოთხოვნა დააკმაყოფილა, თუმცა, სასამართლოს მაუწყებლების პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლების შუამდგომლობით მიმართა. 

ამ შემთხვევაში საქმე ეხებოდა ტელევიზიების მიერ „ევროპული საქართველოს“, „კი ევროპასა“ და „მოქალაქეების“ უფასო პოლიტიკური რეკლამის განთავსებას და უფასო სარეკლამო დროის გადანაწილებას 2 სხვადასხვა ბლოკში ( „ერთიანობა - ნაციონალური მოძრაობა“, „ახალ ერთობა გვარამია მელია“) შემავალ პარტიებზე.  

„ქართული ოცნების“ საჩივარში აღნიშნული იყო, რომ საარჩევნო სუბიექტებს: „ევროპული საქართველო“, „კი ევროპას“, „მოქალაქეები“ საჯაროდ ჰქონდათ განცხადებული, რომ ისინი დამოუკიდებლად არ მონაწილეობდნენ არჩევნებში და ეს პარტიები არ აწარმოებდნენ საკუთარი არჩევის ხელშემწყობ წინასაარჩევნო კამპანიას. მმართველი პარტია გულისხმობდა იმას, რომ „ევროპულმა საქართველომ“ და „კი ევროპას“ განაცხადეს, რომ 2024 წლის არჩევნებში „ერთიანობა - ნაციონალურ მოძრაობასთან“ ერთიანდებოდნენ, „მოქალაქეები“ კი - „ლელოსთან“. 

....................................................................................................................................
დამატებითი ინფორმაცია: საარჩევნო სუბიექტებს პროპორციული სიების წარსადგენად დრო  26 სექტემბრის ჩათვლით ჰქონდათ. საარჩევნო კოდექსის მიხედვით, საარჩევნო პარტიული სია ცესკოს თავმჯდომარეს უნდა წარედგინოს არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 30-ე დღისა (115 მუხლი.7. ) საარჩევნო რეგისტრაციის გაუქმება კი, კოდექსის 113 მუხლის 12 მუხლით განსაზღვრულია ასე: „პარტიის საარჩევნო რეგისტრაცია გაუქმდება ცესკოს თავმჯდომარის განკარგულებით: ე) თუ მან არ წარადგინა პარტიული სია ან წარდგენილი პარტიული სია რეგისტრაციაში არ გატარდა“;
....................................................................................................................................

„ოცნების“ განმარტებით, როდესაც სუბიექტი არ აწარმოებს საკუთარი არჩევის ხელშემწყობ კამპანიას, მის მიერ განთავსებული სხვისი ხელშემშლელი რეკლამა, არა მის, არამედ სხვა საარჩევნო სუბიექტების სააგიტაციო მიზნებს ემსახურება, რითიც საქართველოს კანონმდებლობა ირღვეოდა. შესაბამისად, მმართველი პარტია ტელევიზიებისგან ამ სამი პარტიის უფასო პოლიტიკური რეკლამის ამოღებას მოითხოვდა.

როგორც „მთავარი არხის“ იურისტი, თამთა მურადაშვილი „მედიაჩეკერთან“ ჰყვება, ტელევიზიამ ახალი სეზონის დაწყებამდე ცესკოსა და კომუნიკაციების კომისიისგან იმ კვალიფიციური საარჩევნო სუბიექტების სია გამოითხოვა, ვისაც უფასო სარეკლამო დრო ეკუთვნოდა. კომისიისგან გამოგზავნილ სიაში კი „კი ევროპას“, „ევროპული საქართველო“ და „მოქალაქეებიც“ იყვნენ, შესაბამისად ტელევიზიამ დრო ამ პარტიებსაც დაუთმო.

„მოგვიანებით „ქართულმა ოცნებამ“ კომუნიკაციების კომისიაში შეიტანა საჩივარი იმ საბაბით, რომ მედიები ისეთი სამი პარტიის რეკლამას უშვებდნენ, რომლებიც გაერთიანდნენ სხვა პარტიებში ( „მოქალაქეები“ - „ლელოსთან“, „კი ევროპას“ და „ევროპული საქართველო“ - „ნაციონალურ მოძრაობასთან“) და მათ თითქოს არ ეკუთნოდათ უფასო სარეკლამო დრო. არადა, ეს პარტიები რეგისტრირებულები იყვნენ ოფიციალურად და კომისიასაც წერილობით დადასტურებული ჰქონდა, რომ ცალკე სუბიექტები იყვნენ. ვინაიდან საარჩევნო სიების წარდგენის ვადა 26 სექტემბერს გადიოდა და ვინ გაერთიანდებოდა და ვინ დაიშლებოდა, ოფიციალურად არავინ იცოდა."

კომუნიკაციების კომისიას იმ საარჩევნო სუბიექტების სია, ვისაც უფასო საეთერო დრო ეკუთვნის, „მედიაჩეკერმაც“ სთხოვა. ComCom-მა 30 სექტემბერს რედაქციას ის სია გამოუგზავნა, რომლის ჩამონათვალშიც ეს სამი პარტიაც („მოქალაქეები“, „კი ევროპას“ და „ევროპული საქართველო“) არის. კითხვის, მაშინ რატომ დაევალათ ტელევიზიებს მათი რეკლამების ამოღება, საპასუხოდ კომისიამ 1 ოქტომბერს „მედიაჩეკერს“ შემდეგი შინაარსის წერილი გამოუგზავნა:

„კომისიის შეფასებით, მპგ „ევროპული საქართველოს“, მპგ „კი ევროპას“ და მპგ „მოქალაქეების“ პოლიტიკური რეკლამები ემსახურებოდა სხვა საარჩევნო სუბიექტების სააგიტაციო მიზნებს, რადგან თავად ეს პარტიები დამოუკიდებლად არ აწარმოებდნენ საკუთარი არჩევის ხელშემწყობ წინასაარჩევნო კამპანიას. შესაბამისად, მაუწყებლების მიერ სადავო რეკლამების განთავსება მიჩნეულ იქნა საქართველოს ორგანული კანონის „საქართველოს საარჩევნო კოდექსის“ 186-ე მუხლის მე-18 პუნქტის დარღვევად და შედგა შესაბამისი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმები. აღსანიშნავია, რომ კომისიის ეს პოზიცია გაიზიარა თბილისის საქალაქო სასამართლომ და დაადასტურა დარღვევა. ამრიგად, მპგ „ევროპული საქართველოს“, მპგ „კი ევროპას“ და მპგ „მოქალაქეებს“ კანონით მინიჭებული ჰქონდათ უფასო საეთერო დრო და ჰქონდათ შესაძლებლობა, კუთვნილი საეთერო დრო გამოეყენებინათ კანონმდებლობის შესაბამისად, საკუთარი არჩევისათვის ხელშემწყობი წინასაარჩევნო კამპანიის წარმოების პირობებში“.

მურადაშვილის განმარტებით, არ შეიძლება, რომ ერთმა სუბიექტმა მეორე სუბიექტის სასარგებლო რეკლამა განათავსოს, თუმცა, მას შეუძლია სხვისი ხელის შემშლელი რეკლამა განათავსოს.

„პოლიტიკური/წინასაარჩევნო რეკლამა – მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში (შემდგომ – მედია) გასული ისეთი შინაარსის რეკლამა, რომელიც მიზნად ისახავს საარჩევნო სუბიექტის არჩევისთვის ხელის შეწყობას/ხელის შეშლას, რომელშიც ნაჩვენებია საარჩევნო სუბიექტი ან/და მისი არჩევნებში მონაწილეობის რიგითი ნომერი და რომელიც შეიცავს წინასაარჩევნო კამპანიის ნიშნებს, ან მოწოდებას სარეფერენდუმოდ/საპლებისციტოდ გამოტანილი საკითხის გადაწყვეტის სასარგებლოდ ან საწინააღმდეგოდ“; საქართველოს საარჩევნო კოდექსი, მუხლი 2 (ჯ).

„სამართლიანი არჩევნებისა და  დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების“ 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინასაარჩევნო პერიოდის მონიტორინგის ანგარიშის მიხედვით, პრობლემური და რისკის შემცველია, სასამართლოსა და ComCom-ის მიერ განვითარებული მსჯელობა იმასთან დაკავშირებით, რომ პირის მიერ საჯაროდ გაკეთებული განცხადება სხვა პოლიტიკურ პარტიასთან გაერთიანების თაობაზე, იმ პირობებში, როდესაც პარტიაში რეორგანიზაცია ან/და შერწყმა არ განხორციელებულა, საკმარისად შეიძლება ჩაითვალოს იმისათვის, რომ საარჩევნო სუბიექტის აქტივობა, სხვა საარჩევნო სუბიექტის სასარგებლოდ იქნას მიჩნეული.

ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის სადამკვირვებლო მისიის შუალედურ ანგარიშში კი ვკითხულობთ: 



უფასო სარეკლამო დროის გადანაწილება ბლოკებში შემავალ პარტიებზე

რაც შეეხება ბლოკებისთვის უფასო სარეკლამო დროის გადანაწილებასთან დაკავშირებით მმართველი პარტიის საჩივრის ნაწილს, კომუნიკაციების კომისიის განცხადებით: 

"„ფორმულას“, „ტვ პირველსა“ და „მთავარ არხზე“ განთავსებული იყო „ახალი ერთობა გვარამია მელიას“ 14.8 წამიანი სარეკლამო რგოლი. ასევე, „ტელეკომპანია პირველსა“ და „მთავარ არხზე“ განთავსებული იყო 19 წამიანი „ერთიანობა - ნაციონალური მოძრაობის“ რგოლი და „მთავარ არხზე“ განთავსებული იყო 30 წამიანი „ახალი ერთობის“ სარეკლამო რგოლი. ვინაიდან აღნიშნულ სუბიექტებს უფასო საეთერო დრო საერთო ეროვნულ მაუწყებლებში ეკუთვნის 12.8 წმ, ამ რგოლების განთავსებით მაუწყებლებმა დაარღვიეს კანონის მოთხოვნა“.

„მთავარი არხის“ იურისტი, თამთა მურადაშვილი „მედიაჩეკერთან“ ამბობს, რომ სანამ წინასაარჩევნო კამპანია დაიწყებოდა comcom-თან კომუნიკაცია ამ საკითხზეც ჰქონდათ და ტელევიზიას უთხრეს, რომ ბლოკში შემავალ პარტიებს დრო თანაბრად ეთმობოდათ. 

„შემდეგ კომისიამ გადაიფიქრა და გვითხრა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ახლა 3 პარტია მონაწილეობს არჩევნებში, ეს დრო მაინც 5-ზე უნდა გაყოფილიყო, რადგან თავის დროზე ამ ბლოკში 5 პარტია იყოო. იმ ორ პარტიას, რომელიც ახლა არჩევნებში არ მონაწილეობს და რომელსაც არ აქვს ინტერესი, უფასო დრო მაინც მიაკუთვნეს. ამის ამოსავალი მიზანი იყო ის, რომ ამ პარტიებს („ახალი“, „ნაციონალურ მოძრაობა“, „ევროპულ დემოკრატები“ და მეორე ბლოკის პარტია - „სტრატეგია აღმაშენებელი“) ნაკლები უფასო დრო ჰქონოდათ“.

„ღია სივრცე კავკასიის“ თავმჯდომარის, ირმა პავლიაშვილის განმარტებით, მართალია კანონის მიხედვით,  ბლოკში შემავალ პარტიებზე დრო თანაბრად ნაწილდება, თუმცა კოდექსი არ იცნობს ჩანაწერს რომლის მიხედვითაც (პარტიის გამოკლების/არჩევნებში არ მონაწილეობის შემთხვევაში) დროის ბლოკზე გადანაწილება უნდა გადაიხედოს და შესაბამისად, შემცირდეს.

....................................................................................................................................
„უფასო საეთერო დრო ამ კანონით დადგენილი წესით თანაბრად ეძლევათ იმ პარტიებსა და საარჩევნო ბლოკებს, რომლებმაც ბოლო საპარლამენტო არჩევნებში საქართველოს კონსტიტუციით დადგენილი შესაბამისი საარჩევნო ბარიერი გადალახეს. თუ უფასო საეთერო დრო საარჩევნო ბლოკს ეძლევა, ეს დრო მასში გაერთიანებულ პოლიტიკურ პარტიებს შორის თანაბრად ნაწილდება“; საარჩევნო კოდექსის 186.2. მუხლი;

 

დამატებითი ინფორმაცია: წინა საპარლამენტო არჩევნების შედეგებიდან გამომდინარე არსებობს 2 ბლოკი, ვისაც უფასო პოლიტიკური საეთერო დრო ეკუთვნის. „ნაციონალური მოძრაობის“ ბლოკი [„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა - გაერთიანებული ოპოზიცია „ძალა ერთობაშია“], რომელშიც 5 პარტია იყო გაერთიანებული, თუმცა, მათგან 2024 წლის არჩევნებში მონაწილეობას მხოლოდ 3 პარტია [„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, „ახალი“ (გვარამიას პარტია, რომელიც ნიკა მაჭუტაძის პარტიის ნომერს - 4 იყენებს), „ევროპული დემოკრატები“] იღებს და მეორე ბლოკი, რომელშიც  „სტრატეგია აღმაშენებელი“ და „კანონი და სამართალი“ იყო გაერთიანებული. 
....................................................................................................................................

უფასო საეთერო დროის გადანაწილება საარჩევნო სუბიექტებზე 

კომუნიკაციების კომისიის 12 სექტემბრის განცხადებაში წერია, რომ მათი ინფორმაციით, „მაუწყებლები უფასო საეთერო დროს ანაწილებდნენ შემდეგი პრაქტიკით, ისინი ყოფდნენ სავალდებულო უფასო საეთერო დროს იმ რაოდენობის სუბიექტებზე, რამდენსაც ეკუთვნის უფასო პოლიტიკური რეკლამა (ამ შემთხვევაში ეს არის 7 სუბიექტი) და წარმოდგენილი პოლიტიკური რეკლამის მიხედვით თანაბრად ანაწილებდნენ მათზე. 

შესაბამისად, თუ მაუწყებელს რეკლამას წარუდგენდა მხოლოდ 3 სუბიექტი, მას რჩებოდა თავისუფალი დრო, რომელსაც თანაბრად ანაწილებდა იმ სუბიექტებზე ვინც რეკლამა წარუდგინეს (კანონით გათვალისწინებული 90 წამიანი ზედა ზღვრის გათვალისწინებით). აღნიშნული პრაქტიკა არსებობდა წინა არჩევნების მიმდინარეობისასაც“.

როგორც ComCom-ი წერს, ამ საკითხთან დაკავშირებით კომისიას აქამდე არ უმსჯელია, რადგან აღნიშნული პრობლემა დღის წესრიგში არ დამდგარა: 

„პრეცედენტულობიდან გამომდინარე კომუნიკაციების კომისიამ საკითხი საფუძვლიანად შეისწავლა და დაადგინა, რომ მაუწყებლები არასწორად ანაწილებდნენ საეთერო დროს. საარჩევნო სუბიექტებს უნდა მიეცეთ ის უფასო სარეკლამო დრო, რაც თავიდანვე კანონის მიხედვით ეკუთვნით, იმის მიუხედავად რამდენი სუბიექტი წარადგენს მაუწყებელში რეკლამას ან რამდენი მოიხსნება რეგისტრაციიდან“.

საქართველოს საარჩევნო კოდექსის მიხედვით, საერთო ეროვნული საეთერო მაუწყებელი ვალდებულია საერთო არჩევნებისას საარჩევნო კამპანიის დროს არჩევნების დღემდე არაუგვიანეს 50-ე დღიდან თავის ეთერში ყოველ 3 საათში გამოყოს არანაკლებ 7,5 წუთისა წინასაარჩევნო რეკლამის უსასყიდლოდ განსათავსებლად და თანაბრად და არადისკრიმინაციულად განათავსოს თითოეული კვალიფიციური საარჩევნო სუბიექტის მიერ მისთვის წარდგენილი წინასაარჩევნო რეკლამა, იმ პირობით, რომ ამ პერიოდში ერთი საარჩევნო სუბიექტისათვის გამოყოფილი სარეკლამო დრო 90 წამს არ აღემატებოდეს (საარჩევნო სუბიექტს შეუძლია ეს დრო რამდენიმე ნაწილად დაყოს). არ შეიძლება საარჩევნო სუბიექტის მიერ გამოუყენებელი დროის შემდგომ დამატება მისი კუთვნილი სხვა დროისათვის.

როგორც „მთავარი არხის“ იურისტი ამბობს, ეს ყველაფერი ემსახურება იმას, რომ არჩევნებში მონაწილე პარტიებს უფასო რეკლამისთვის ძალიან ცოტა დრო ჰქონოდათ:

....................................................................................................................................

რა გამოვიდა ციფრებით: უფასო პოლიტიკური რეკლამის ტელეეთერში განთავსების შესაძლებლობით სარგებლობს 4 საარჩევნო სუბიექტი: „ქართული ოცნება“, „პატრიოტთა ალიანსი“, „გირჩი“ და იმ ბლოკში შემავალი პარტიები, რომლებიც 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებში „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობასთან" იყვნენ გაერთიანებულები. 

მაგალითად, „მთავარი არხის“ ყოველ ბლოკში უფასო რეკლამისთვის გამოყოფილია 450 წამი. 450 წამი უნდა გაიყოს 4 სუბიექტზე თანაბრად, რაც გამოდის 112,5 წამი, მაგრამ რადგან კანონი ამბობს იმასაც, რომ მაქსიმუმი 90 წმ უნდა იყოს, ამ 4 სუბიექტს შეუძლია 90 წამით ისარგებლოს.

თუმცა, ComCom-ის გადაწყვეტილების შემდეგ, რომ დრო (450 წმ) თავიდანვე დარეგისტრირებული სუბიექტების რაოდენობაზე ანუ 7-ზე უნდა გაიყოს, თითოეულ სუბიექტი იღებს 64 წამს. ბლოკის შემთხვევაში [ ბლოკი ერთ სუბიექტად მოიაზრება]  კი, ეს 64 წამი კიდევ იყოფა მასში შემავალი პარტიების იმ რაოდენობაზე, რომელიც ბლოკში წინა არჩევნების დროს იყო. მაგალითად, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ბლოკში წინა არჩევნებზე 5 პარტია იყო, მათგან არჩევნებში მონაწილეობას ახლა მხოლოდ 3 [ „ახალი“, „ევროპელ დემოკრატები“, „ერთიანი ნაციონალურ მოძრაობა“ ] იღებს, თუმცა, ბლოკისთვის განსაზღვრული 64 წამი მაინც 5-ზე იყოფა და თითოელი პარტია რეალურად 12,8 წამს იღებს. 

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, 19 სექტემბერს კომუნიკაციების კომისიამ „ქართული ოცნების“ საჩივარზე იმსჯელა, რომელიც ტელევიზიების მიერ მმართველი პარტიის რეკლამის განუთავსებლობის გარდა, ამ საკითხებსაც ეხებოდა. ამავე საჩივარში აღნიშნული იყო, რომ მიუხედავად იმისა, რომ კომისიამ 12 სექტემბერს უკანონოდ მიიჩნია „ევროპული საქართველოს“, „კი ევროპას“ და „მოქალაქეების“ პოლიტიკური რეკლამების ეთერში განთავსება, რაც სასამართლომაც დაადასტურა, „მთავარ არხზე“, „ტელეკომპანია პირველსა“ და „ფორმულაზე“ ეს სარეკლამო რგოლები განთავსებული მაინც იყო. ამიტომ კომისიამ ამ მაუწყებლების მიმართ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმები მესამედ შეადგინა.

„საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის“ (GDI) იურისტის, ვასილ ჟიჟიაშვილის შეფასებით:

„რეალურად ის საქმეები, რომლებიც კომუნიკაციების კომისიამ განიხილა, პრობლემურია იმიტომ, რომ მიკერძოება აშკარად ეტყობა. მიკერძოებას მმართველი პარტიის მიმართ ის ამყარებს, რომ მათი გადაწყვეტილებები არ არის დამაჯერებელი და დასაბუთებული. პრობლემა და ერთ-ერთი მიგნება შეიძლება ისიც იყოს, რომ რასაც კომკომი აკეთებს, მაგას სასამართლოებიც უაპელაციოდ ეთანხმებიან“. 

„მედიაომბუდსმენის“ კომუნიკაციების კომისიის საქმიანობის მონიტორინგის შუალედური ანგარიშის თანახმად:

როგორც დოკუმენტში ვკითხულობთ, საარჩევნო კანონმდებლობის დარღვევის საბაბით, სამართლებრივი დავებისა და მედიის დასჯის მოთხოვნის ინიციატორი „ქართული ოცნებაა“. კომუნიკაციების კომისია და სასამართლო კი გახდნენ თანამონაწილენი, საარჩევნო პერიოდში კიდევ ერთხელ დასჯილიყვნენ კრიტიკული მედიასაშუალებები.