კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ტელეკომპანია "დოჟდს", რომელმაც რუსეთში დაბლოკვის შემდეგ ლატვიიდან მაუწყებლობდა, 6 დეკემბერს ლატვიის კომუნიკაციების მარეგულირებელმა ლიცენზია გაუუქმა.

რუსეთის ხელისუფლების წინააღმდეგ კრიტიკულად განწყობილი ტელეკომპანია "დოჟდი" სამშობლოში მალევე დაიბლოკა უკრაინის წინააღმდეგ დაწყებული ომის შემდეგ.

არხის ირგვლივ არაერთი ბრალდება ისმის, მენეჯმენტი კი ცდილობს აუდიტორია თავის სიმართლეში დაარწმუნოს.

ბრალდებები “დოჟდის” წინააღმდეგ

რუსეთიდან განდევნილმა დამოუკიდებელმა ტელეკომპანია “დოჟდმა” სხვა რუსული დამოუკდებელი მედიასაშუალებების მსგავსად თავშესაფარი ლატვიაში იპოვა და შეწყვეტილი მაუწყებლობაც ივლისში ლიცენზიის მიღების შემდეგ განაგრძო.

თუმცა, ჯერ კიდევ ივლისში ლატვიის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური ამბობდა, რომ უკრაინაში ომის დაწყების შემდეგ რუსი ჟურნალისტების ლატვიაში გადასვლა ქვეყნის ინფორმაციული სივრცის უსაფრთხოებასა და დაზვერვასთან დაკავშირებულ რისკებს შეიცავდა.

პირველი მოწოდება ლატვიაში “დოჟდის” დახურვის შესახებ აგვისტოში გავრცელდა, როდესაც ლატვიელმა რეჟისორმა, ალვის ჰერმანისმა ტელეკომპანია გააკრიტიკა რიგის მერთან ჩაწერილი ინტერვიუს შემდეგ. თუმცა, მაშინ მედიაექსპერტებს არხის მხრიდან დარღვევა არ აღმოუჩენიათ.

ჯარიმა

2022 წლის 2 დეკემბებერს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ლატვიის ელექტრონული მედიის ეროვნულმა საბჭომ ტელეკომპანია “დოჟდი” 10 000 ევროთი დააჯარიმა.

დაჯარიმება გამოიწვია:

  • ეთერში რუკის ჩვენებამ, რომელზეც ყირიმი რუსეთის ნაწილად იყო წარმოჩენილი.
  • რუსეთის ჯარის მიმართ ფრაზა “ჩვენი არმიის” გამოყენებამ.

მაშინ მარეგულირებელი ორგანოს საბჭოს თავმჯდომარემ, ივარს აბოლინსმა, განმარტა, რომ ბოლო თვეებში ეს არხის მეორე მნიშვნელოვანი დარღვევა იყო და მესამე ასეთი შემთხვევა შეიძლებოდა, არხისთვის ლიცენზიის გაუქმებით დასრულებულიყო. ივარს აბოლინსს არ დაუზუსტებია, რა იყო არხის "პირველი დარღვევა".

წამყვანთან დაკავშირებული სკანდალი

უკრაინელი აქტივისტების მწვავე კრიტიკა გამოიწვია 1 დეკემბერის საღამოს “დოჟდის” პირდაპირ ეთერში გაჟღერებულმა სიტყვებმა.

გადაცემის “აქ და ახლა” წამყვანმა ალექსეი კოროსტელევმა მოუწოდა ყველას, ვისაც "აქვს ინფორმაცია და მტკიცებულებები რუსეთში სამხედრო მობილიზაციის, ფრონტზე სამხედროების პირობების შესახებ, ან ვისაც უნდა ისაუბროს რუსეთის არმიის პრობლემებზე", დაკავშირებოდნენ არხს სპეციალურად შექმნილ ელექტრონულ მისამართზე.

  • "ჩვენთვის მოწერილი ბევრი ისტაორია ქვეყნდება და იმედი გვაქვს… რომ ბევრ, მათ შორის, სამხედროს, დავხმარებოდით აღჭურვილობითა და ელემენტარული საჭიროებებით ფრონტზე, რადგან ისტორიები, რომლებსც ნათესავები ჰყვებიან და ვაქვეყნებთ, გულწრფელად, საშინელია.” - თქვა წამყვანმა.

ტელეკომპანიის ბოდიში

2 დეკემბერს, გამთენიისას “დოჟდის” მთავარმა რედაქტორმა ტიხონ ძიადკომ "ტელეგრამზე" ტელეწამყვანის “შეცდომაში შემყვანი” ფრაზის გამო მაყურებელს ბოდიში მოუხადა და განმარტა, რომ "ტელეკომპანია არ დახმარებია, არ ეხმარება და არ დაეხმარება რუსეთის არმიას."

ამასთანავე რედაქციამ პირდაპირი ეთერის ჩანაწერიდან ალექსეი კოროსტელევის ფრაზა ამოიღო, ხოლო ტელეწამყვანი ალექსეი კოროსტელევი გაათავისუფლა.

მომხდარს გამოეხმაურნენ ლატვიის ხელისუფლების წარმომადგენლებიც. მათ შორის ლატვიის თავდაცვის მინისტრი, რომელმაც თქვა, რომ “დოჟდი” რუსეთში უნდა დაბრუნდეს, მის თანამშრომლებს კი ლატვიის ბინადრობის უფლება შეუჩერდეთ.

იმავე დღეს ლატვიის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა “დოჟდის” გადაცემაში გაჟღერებულ ინფორმაციასთან დაკავშირებით გამოძიება დაიწყო.

გათავისუფლებულმა ტელეწამყვანმა, ალექსეი კოროსტელევმა "ტელეგრამის" არხზე დაწერა, რომ მისი სიტყვები კონტექსტიდან იყო ამოღებული და რუსი ჯარისკაცებისთვის დასახმარებლად არაფერი გაუგზავნია.

  • “ვწუხვარ თუ არა მშიერი, ყველასგან მიტოვებული მობილიზებულების გამო? დიახ. პუტინი კარგი ადამიანია? არა. ახლა “დოჟდს” პრობლემები აქვს. არ მინდა არხის დახურვის მიზეზი გავხდე. თუ ჩემი გათავისუფლება ტელეკომპანიას გადაარჩენს და ჩემს კოლეგებს მუშაობის გაგრძელების საშუალებას მისცემს, ამას არ ვეწინააღმდეგები და ვიღებ ყოველგვარი ფარული წყენის გარეშე.” - წერს ტელეწამყვანი.

6 დეკემბერს ლატვიის მაუწყებელთა მარეგულირებელმა “დოჟდის” მაუწყებლობის ლიცენზია გააუქმა და ეს გადაწყვეტილება “ეროვნული უსაფრთხოებასა და საზოგადოებრივი წესრიგისთვის საფრთხეს” დაუკავშირა.

“დოჟდის” პასუხი ბრალდებებზე

რუსული ტელევიზიის მიმართ სამ ძირითად ბრალდებას ბოლო დღეებში არხის საინფორმაციო სამსახურის უფროსმა და ტელეწამყვანმა, ეკატერინე კოტრიკაძემ და მთავარმა რედაქტორმა ტიხონ ძიადკომ უპასუხეს:

1. რუკაზე ყირიმი რუსეთის შემადგენლობაში - დიზაინერის შეცდომა ტექნიკური შეცდომა და უყურადღებო მონტაჟი.

2. “ჩვენი არმია” - “ნათქვამი იყო რუსი სამხეროების მიერ უკრაინაში ჩადენილი დანაშაულის კონტექსტში. დიახ, ჩვენ ვართ რუსული პასპორტის მფლობელები და ვამუწყებლობთ რუსული აუდიტორიისთვის. დიახ, ჩვენ ვსაუბრობთ ჩვენი არმიის შესახებ, რომელიც მეზობელ ქვეყანაში უდანაშაულო ხალხს ხოცავს.” - ამბობს კოტრიკაძე.

3. ტელეწამყვანის განცხადება რუსული არმიის დახმარებაზე - “ჩვენი წამყვანის კომენტარი სხვადასხვანაირად არის ინტერპრეტირებული. “ტვიტერზე” ვნახე ზოგი ამბობდა, რომ “დოჟდი” რუსულ არმიას უკრაინაში აღჭურვილობას უგზავნის. “დოჟდს” არასდროს გაუგზავნია, უგზავნის და გაუგზავნის აღჭურვილობას, ტანსაცმელს, იარაღს, საკვებს ან ნებისმიერ რამეს რუსულ არმიას ფრონტზე თუ მის მიღმა. “დოჟდი” არ გეგმავს ჩაერთოს ასეთ აქტივობაში სხვა ნებისმიერი არმიის მიართ.” - ამბობს ტიხონ ძიადკო.

ძიადკოს განმარტებით, ნახენები ელექტრონული ფოსტის მისამართი ინფორმაციის შესაგროვებლად სექტემბერში, რუსეთში სამხედრო მობილიზაციის გამოცხადების დაანონსების შემდეგ შექმნეს, რათა ამ პროცესის შესახებ მაყურებლისგან ინფორმაცია მიეღოთ. ალექსეი კოროსტელევი კი ეთერში, მომდევნო სტუმრის შემოსვლამდე დროის შესავსებად "დაუწერელი ტექსტით საუბრობდა, და შეცდომა დაუშვა".

“დოჟდი” გათავისუფლებულ წამყვანს დაბრუნებას სთხოვს

6 დეკემბრის საღამოს, მას შემდეგ, რაც "დოჟდს" ლიცენზია შეუჩერდა, არხის გენერალურმა დირექტორმა ნატალია სინდეევამ “ტელეგრამზე” ვიდეო გამოაქვეყნა, სადაც რამდენიმე დღის წინ გათავისუფლებულ ტელეწამყვანს ალექსეი კოროსტელევს ბოდიში მოუხადა და დაბრუნებისკენ მოუწოდა.

“დოჟდის” დირექტორმა არხზე დაბრუნება სთხოვა წამყვანებს, მარგარიტა ლიუტოვასა და ვლადიმირ რომენსკისაც, რომლებმაც “დოჟდი” კოროსტელევის გათავისუფლების პროტესტის ნიშნად დატოვეს.
კატეგორია: რესურსები
თუკი ძილის წინ ან დღის ნებისმიერ დროს საათობით ხართ მობილურის ეკრანთან და “ფეისბუქის”, “ინსტაგრამის”, “ტიკტოკის” ან სხვა სოციალური ქსელების პოსტებს ერთმანეთის მიყოლებით ნახულობთ, პოსტების ქვეშ კომენტარებსაც კითხულობთ, თან ხვდებით, რომ ეს ინფორმაცია არაფერში გადგებათ და ამდენი ხნით ინტერნეტის გამოყენება გავნებთ, მაგრამ “სქროლვას” თავს მაინც ვერ ანებებთ, მარტო არ ხართ.

ამ ფენომენის აღსაწერად ცალკე ტერმინიც კი არსებობს. “დუმსქროლინგი” - ინტერნეტში ნეგატიური ამბების განუწყვეტლივ თვალიერება. ტერმინი, სავარაუდოდ, 2018 წლიდან არსებობს, თუმცა პოპულარობა პანდემიის პერიოდიდან მოიპოვა.

ეს ჩვევა ადამიანისთვის დამაზიანებელია და შესაძლოა ნეგატიური ფიქრები და უმიედობის გრძნობა გამოიწვიოს. როგორც ფსიქოლოგი ამელია ალადო NPR-თან ამბობს, “დუმსქროლინგი” ადამიანებს ნეგატიურობის წრეში ითრევს, რაც შფოთვას აუარესებს.

რა იწვევს “დუმსქროლინგს”?

გამოცემა Insider-ის ინფორმაციით, ინტერნეტში ინფორმაციის შეუჩერებლად თვალიერების ხელშემწყობი რამდენიმე ფაქტორი არსებობს, მათ შორის:

  • ნეგატიურობისკენ მიკერძოება: ადამიანის მიდრეკილება მიაქციოს ყურადღება, შეისწავლოს ან გამოიყენოს უარყოფითი ინფორმაცია.
  • გაურკვევლობა: როდესაც ადამიანს სურს ინფორმაცია მიიღოს თემაზე, რომელიც მისთვის ბუნდოვანია ან რომელზეც, რამდენიმე ურთიერთსაწინააღმდეგო აზრი არსებობს.
  • შფოთვა: ზოგიერთი ადამიანი “დუმსქროლინგს” შფოთვის სამართავად იყენებს, თუმცა ამ ქცევამ თავად შეიძლება გამოიწვიოს მეტი შფოთვა.
  • რაღაცის გამოტოვები შიში (FOMO): “დუმსქროლინგი” შესაძლოა ასოცირდებოდეს რაღაცის გამტოვების შიშთან და რწმენასთან, რომ ადამიანი ფხიზლად უნდა იყოს, რათა რაიმე მნიშვნელოვანი არ გამოტოვოს.
  • თვითკონტროლის ნაკლებობა: თავშეკავების ნაკლებობა სოციალური ქსელების გამოყენების დროს.

ინფორმაციის შეუჩერებლად თვალიერების სურვილი შესაძლოა განპირობებული იყოს რთული მომენტების დროს ცოდნაში უსაფრთხოების განცდით, ასევე სოციალური მედიის პლატფორმების მუდმივად განახლებადი ინფორმაციის დიზაინით.

“დუმსქროლინგი” აზარტულ თამაშებთან დაკავშირებულ ქცევებს იმეორებს, რადგან ადამიანები ინტერნეტში ინფორმაციას არა მხოლოდ ცუდი ამბის, არამედ დადებითი ამბებისთვისაც ათვალიერებენ.

  • “ჩვენ შეპყრობილი ვართ ჰორიზონტზე კარგი ამბის გამოჩენის შესაძლებლობით. თუნდაც უბრალოდ საყვარელი ლეკვის ვიდეოს პოვნით დროებითი კმაყოფილებისთვის.” - ამბობს ფსიქოლოგი ჯეიდ ვუ, რომელიც “დუმსქროლინგს” აზარტულ თამაშ “სლოტს” ადარებს, სადაც ადამიანი თამაშს მოგების იმედით განაგრძობს მოუხედავად იმისა, რომ წაგების შანსი უფრო მეტია.
  • “დუმსქროლინგით” დაკავებული ადამიანისთვის წაგება ნეგატიური ამბების ნახვას და მასთან დაკავშირებული უარყოფითი ფსიქოლოგიური და ფიზიკური ეფექტის გავლენას ნიშნავს.

ახალი ამბების კითხვა მნიშვნელოვანია, თუმცა ინფორმაციის გადაჭარბებულად მიღებამ და ნეგატიურ ინფორმაციაზე ყურადღების გამახვილებამ შესაძლოა ძილის პრობლემები გამოიწვიოს, გავლენა იქონიოს მუშაობის უნარზე ან ხელი შეუშალოს ადამიანებს ოჯახთან და მეგობრებთან დროის გატარებაში.

თუკი ადამიანი მუდმივად დასტრესილია და ვერ ისვენებს, ქრონიკულმა სტრესმა შესაძლოა დაავადებების გამოწვევის რისკი გაზარდოს.

როგორ შევწყვიტოთ საათობით “სქროლვა”?

ფსიქოლოგები “დუმსქროლინგის” დასძლევად რამდენიმე რჩევას გამოყოფენ:

  • დააყენეთ ტაიმერი, დააწესეთ შეზღუდვები ინტერნეტში ინფორმაციის თვალიერებაზე. მნიშვნელოვანია იცოდეთ, რა ხდება მსოფლიოში, ამიტომ გამოსავალი არა ინტერნეტის გამოყენების სრულად აკრძალვა, არამედ ზღვარის დაწესებაა.
  • მობილურის ჩართვისას თავს შეახსენეთ რატომ იყენებთ მას, რომელი ინფორმაციის პოვნას ცდილობთ, შემდეგ კი თქვენ თავს პერიოდულად ჰკითხეთ: ვიპოვე ის რაც მჭირდებოდა?
  • ინტერნეტში თვალიერების ნაცვლად მეტი დრო ისეთ რამეზე დახარჯეთ, რაც პოზიტიურ ემოციებს გამოიწვევს, იქნება ეს ნაყინის მირთმევა თუ მეგობრებთან საუბარი.
  • გაიჩინეთ ჰობი. ადამიანები ხშირად სოციალურ ქსელებს მოწყენილობის შესამსუბუქებლად იყენებენ, რაც შეიძლება “დუმსქროლინგში” გადაიზარდოს. თუკი მოიწყენთ, ეცადეთ იმ აქტივობით დაკავდეთ, რომელიც გსიამოვნებთ და მოწყენილობის დაძევაში დაგეხმარებათ.
  • ვარჯიში “დუმსქროლინგთან” გამკვალვების კარგი გზაა, რადგან განწყობას აუმჯობესებს, ამცირებს შფოთვას და სტრესის ჰორმონებს, ხოლო ხელს უწყობს ბედნიერების ჰორმონების გამოყოფას. ექსპერტების რეკომენდაციით, მენტალური და ფიზიკური ჯანმრთელობისთვის კარგია კვირაში 150 წუთით საშუალო ინტენსივობის ფიზიკური აქტივობა.
კატეგორია: რესურსები
“კაცი, რომელიც ისწრაფვის გადაარჩნოს ჩვენი პლანეტა და მოგვცეს ახალი, რომელზეც დავსახლდებით: კლოუნი, გენიოსი, შოუმენი…” - ეს იმ ეპითეტების არასრული ჩამონათვალია, რომლითაც ჟურნალი Time მსოფლიოში უმდიდრეს ადამიანს, ილონ მასკს ახასიათებს.

ილონ მასკთან წლებია ასოცირდება ელექტროავტომობილები, რაკეტები, კრიპტოვალუტა, ხელოვნური ინტელექტი, თამამი, პირდაპირი და ზოგჯერ საკამათო განცხადებები სოციალურ ქსელ “ტვიტერში”, რომელიც ახლა უკვე მისი საკუთრებაა.

მილიარდერმა “ტვიტერი” 2022 წლის ოქტომბერში 44 მილიარდ აშშ დოლარად შეიძინა და მის გარდაქმნას გეგმავს. როგორც თვითონ ამბობს, "ცივილიზაციითვის ერთიანი ციფრული სივრცის" შექმნა სურს, სადაც ძალადობის გარეშე იქნება შესაძლებელი განხვავებულ შეხედულებებზე საუბარი.

ქვეთავები:
1. ილონ მასკი და Twitter
2. ვინ არის ილონ მასკი?
3. მილიარდერის იდეები
4. გზა აშშ-მდე
5. პირველი კომპანია
6. გზა მილიარდებამდე
7. მასკი, უკრაინა, რუსეთი და სტარლინკი
8. მასკი - კრიტიკა და ბრალდებები
9. მასკი, გაერო და მსოფლიო სურსათის კრიზისი
10.“ღარიბი მილიარდერი”
11. ილონ მასკი და პოლიტიკა

ილონ მასკი და Twitter

მსოფლიოში უმდიდრესი ადამიანი ამბობს, რომ “ტვიტერი” ფინანსური სარგებლისთვის არ შეუძენია და ეს ნაბიჯი კაცობრიობის დასახმარებლად გადადგა.

  • “ტვიტერი უნდა გახდეს მსოფლიოს შესახებ ინფორმაციის ყველაზე ზუსტი წყარო. ეს არის ჩვენი მისია.” - წერს მასკი. ჯერ კიდევ ბუნდოვანია როგორ გარდაიქმნება ერთ-ერთი პოპულარული სოციალური ქსელი, რომლის შეძენიდან ერთ კვირაში კომპანიაში მასობრივი შემცირებები დაიწყო.

“ტვიტერიდან” გაათავისუფლეს სამუშაო ძალის ნახევარი, დაახლოებით 3,700 თანამშრომელი მსოფლიოს მასშტაბით. შემცირებები შეეხო ინჟინერიის, უსაფრთხოების, კონტენტის მოდერაციისა და გაყიდვების დეპარტამენტებს.

“სამწუხაროდ, არჩევანი არ გვაქვს, როდესაც კომპანია 4 მილიონ დოლარზე მეტს კარგავს დღეში. ყველა გათავისუფლებულს შევთავაზეთ 3 თვის ანაზღაურება, რაც კანონით მოთხოვნილზე 50%-ით მეტია.” - განმარტავს ილონ მასკი.

ახალა მედიის ყურადღება “ტვიტერზე” და მისი ახალი მფლობელის, მსოფლიოში უმდიდრესი ადამიანის, ილონ მასკის შემდგომ ნაბიჯებზეა მიპყრობილი.

მასკი სოციალურ ქსელში გამომწერების მოდელის დანერგვას გეგმავს, თვეში ნებისმიერი მომხმარებელი ვერიფიკაციის ნიშანს თვეში 8 დოლარად მიიღებს.

ილონ მასკი ამბობს, რომ “ტვიტერზე”:

  • "ფართომასშთაბიანი ვერიფიკაცია ჟურნალისტიკის დემოკრატიზაციას შეუწყობს ხელს და გააძლიერებს ხალხის ხმას."
  • სახელის ნებისმიერი ცვლილება გამოიწვევს ვერიფიკაციის ნიშნის დროებით დაკარგვას.
  • "ტვიტერი" მალე დაამატებს ტვიტებზე გრძელი ფორმატის ტექსტის მიმაგრების შესაძლებლობას, "რაც დაასრულებს ჩანაწერების ამსახველი "სქრინშოტების" აბსურდულობას."
  • შესაძლებელი გახდება ყველა ფორმის კონტენტის მონეტიზაცია.
  • ანგარიშები, რომლებიც ვინმეს განასახიერებს "პაროდიის” მკაფიოდ მითითების გარეშე სამუდამოდ გაუქმდება გაფრთხილების გარეშე.

მსოფლიოში უმდიდრესი ადამიანი წლებია მედიის ყურადღებას იპყრობს. ილონ მასკის ისტორია სამხრეთ აფრიკიდან იწყება.

ვინ არის ილონ მასკი?

ილონ მასკი 1971 წელს სამხრეთ აფრიკის ქალაქ პრეტორიაში, ინჟინერი მამისა და მოდელი დედის ოჯახში დაიბადა. პატარაობიდანვე ბევრს კითხულობდა, 10 წლის იყო, როდესაც პროგრამირება დაიწყო, რადგან კომპიუტერული თამაშები მოსწონდა. 12 წლისამ კოდი დაწერა ვიდეოთამაშისთვის Blastar, რომელშიც კოსმოსური ხომალდი უცხოპლანეტელებს ებრძვის. ეს კოდი ილონმა ჟურნალ PC and Office Technology-ს 500 დოლარად მიჰყიდა.

მასკი ამბობს, რომ მისი ბავშვობა ბედნიერი არ ყოფილა. ამაზე გავლენა სკოლაში ბულინგმა და 8 წლის ასაკში მშობლების განქორწინებამ იქონია. დღეს მამასთან კონტაქტი აღარ აქვს. მისთვის მტკივნეულია ამ თემაზე საუბარი და მამას, ეროლ მასკს “ბოროტ ადამიანად" ახასიათებს.

ილონს ბავშვობიდანვე ბევრი იდეა ჰქონდა. “5-6 წლის რომ ვიყავი, თავი გიჟი მეგონა, რადგან ცხადი იყო, რომ სხვა ადამიანების გონება, მუდმივად იდეებით არ ფეთქდებოდაო.”- ამბობს მასკი ჯო როგენის პოდკასტში.

მილიარდერის იდეები

  • 2016 წელს ილონ მასკმა განაცხადა, რომ სურს მარსზე ადამიანებმა იცხოვრონ. მისი გეგმის მიხედვით, ადამიანების მარსზე გაშვება 2024 წელს უნდა შეძლოს.
  • მასკი დარწმუნებულია, რომ მარსზე გადასვლა ერთ დღესაც ნახევარ-მილიონ დოლარზე ან 100 000 დოლარზე ნაკლები ეღირება.
  • მასკის თქმით, მარსზე გადასვლის ფასი “იმდენად დაბალი იქნება, რომ ეკონომიკურად განვითარებულ ქვეყანაში მცხოვრებმა ადამიანმა სახლის გაყიდვა და მარსზე გადასვლა შეძლოს.”
  • მილიარდერს ისიც აქვს ნათქვამი, რომ სურს მარსზე მოკვდეს.
  • მასკის წარმოდგენით, მომავალში არავინ გეტყვის რა გააკეთო, რობოტები შესარულებენ ყველა სამუშაოს, მომსახურება და საქონელი კი უხვად იქნება, შესაბამისად ადამიანები მხოლოდ იმ შემთხვევაში იმუშავებენ, თუ ენდომებათ.
  • "არავინ იქნება შენი უფროსი. არ ვგულისხმობ ქაოსს, არამედ არავის გავლენისა და კონტროლის ქვეშ არ იქნები. გექნება თავისუფლება რაც გინდა ის აკეთო იმ პირობით, რომ ეს სხვებს არ დააზიანებს" - ამბობს მასკი.
  • ერთ-ერთი საკითხი, რომელიც ილონ მასკს ადარდებს “მოსახლეობის კოლაფსია”.

“თუ დედამიწისთვის საკმარისი ხალხი არ იქნება, მაშინ ნამდვილად არ იქნება საკმარისი ხალხი მარსისთვის” - დაწერა ტვიტერზე მასკმა 2022 წლის იანვარში.

შობადობის შემცირებასთან ერთად მასკი ეგზისტენციალურ საფრთხებად მიიჩნევს უკონტროლო ხელოვნურ ინტელექტს და რელიგიურ ექსტრემიზმს.

ზოგიერთი მილიარდერისგან განსხვავებით ილონ მასკს არ აინტერესებს ადამიანის სიცოცხლის გახანგრძლივების თემა და არც “უკვდავების წყაროს” ეძებს.
  • "სიმართლე ისაა, რომ ადამიანების უმეტესობა აზრს არ იცვლის. ისინი უბრალოდ კვდებიან. თუ ისინი არ მოკვდებიან, ჩავრჩებით ძველი იდეებში და საზოგადოება წინ არ წავა", - ამბობს მილიარდერი Business Insider-თან.

მასკი აქტიურად იყენებს “ტვიტერს” და არ ერიდება სკამათო აზრების დაფიქსირებასაც. კოვიდ პანდემიის დროს რამდენჯერმე გაავრცელა შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია.

  • 2020 წლის სექტემბერში მასკი ამბობდა, რომ კოვიდ-19-ის საწინააღმდეგო ვაქცინას არ გაიკეთებდა, რადგან ის და მისი შვილები დაავადების რისკის ქვეშ არ იყვნენ, თუმცა მომდევნო წელს აღიარა, რომ მას და მის შვილებს ვაქცინა გაკეთებული აქვთ.

გზა აშშ-მდე

17 წლის ილონ მასკმა სამხრეთ აფრიკა დატოვა და საცხოვრებლად კანადაში გადავიდა, ნაწილობრივ იმ მიზეზით, რომ სამხედრო სამსახურისთვის თავი აერიდებინა. მეორე მხრივ, იცოდა, რომ კანადელი ემიგრანტი უფრო მარტივად მიიღებდა ამერიკის მოქალაქეობას, ვიდრე სამხეთ აფრიკელი. ილონის დედა კანადელია, მისი ნათესავებიც კანადაში ცხოვრობდნენ ამიტომ ილონი ჩრდილოთ ამერიკაში ჩავიდა, ბიძაშვილის ფერმაში მუშაობა დაიწყო და ონტაიროში “ქუინსის უნივერსიტეტში” ჩაირიცხა.


მოგვიანებით მასკი აშშ-ში “პენსილვანიის უნივერსიტეტში” სასწავლებლად გადავიდა და ფიზიკისა და ეკონომიკის მიმართულებით ბაკალავრის ხარისხი მიიღო. მისი მომდევნო ნაბიჯი კალიფორნია იყო, სადაც სტენფორდის უნივერსიტეტში ფიზიკის სადოქტორო პროგრამაზე მიიღეს, თუმცა 24 წლისამ ორი დღის შემდეგ სწავლა შეწყვიტა და ძმასთან ერთად სილიკონ ველზე ბიზნესის დაწყება გადაწყვიტა.

პირველი კომპანია

“ვფიქრობდი, რომ ინტერნეტი იქნებოდა რაღაც, რაც ძირეულად შეცვლიდა მსოფლიოს და მინდოდა ამის ნაწილი ვყოფილიყავი” - იხსენებს ილონ მასკი. თავდაპირველად კომპანიის შექმნაზე არ უფიქრია და კომპიუტერული მომსახურების კომპანია Netscape-ში დასაქმება სცადა, თუმცა მათგან პასუხი არასდორ მიუღია.

“[Netscape-ის] ფოიეში დორის გატარება ვცადე, მაგრამ ძალიან მორცხვი ვიყავი ვინმესთან სასაუბროდ. ასე რომ, უბრალოდ ფოიეში ვიდექი, ვცდილობდი გამეგო იყო თუ არა იქ ვინმე, ვისაც გავესაუბრებოდი და ეს უბრალოდ არ შემეძლო. ძალიან მეშინოდა ვინმესთან საუბრის, ამიტომ დავტოვე იქაურობა.”

ამის შემდეგ ილონმა გადაწყვიტა სტენფორდში სწავლა შეეჩერებინა და კომპანიის შექმნა ეცადა, თუ არ გამოუვიდოდა სწავლას დაუბრუნდებოდა.

ილონ მასკმა, მისმა ძმამ, კიმბალმა და მეგობარმა გრეგ კურიმ 1995 წელს კალიფონიაში, პალო ალტოში თავიანთი სტარტაპისთვის ოფისი იქირავეს. იმის გამო, რომ ერთდროულად ოფისისა და სახლის ქირის გადახდის საშუალება არ ჰქონდათ, ძმები ოფისშივე ცხოვრობდნენ, შხაპს ადგილობრივ სავარჯიშო დარბაზში იღებდნენ, მეზობლის ინტერნეტს იყენებდნენ და სწრაფი კვების ობიექტში იკვებებდონენ.


ძმები მასკების კომპანია Zip2, რომელიც გაზეთებს ინტერნეტ პროგრამას სთავაზობდა, 4 წლის შემდეგ კომპანია Compaq-მა 300 მილიონ აშშ დოლარად იყიდა. აქედან ილონ მასკს 22 ამერიკული მილიონი დოლარი შეხვდა.




გზა მილიარდებამდე

Zip2-ის გაყიდვის შემდეგ ილონ მასკმა ახალი მიზანი: ფინანსურ სექტორში, ტრადიციული საბანკო სისტემის ტრანსფორმაცია დაისახა. ასე შექმნა X.com, რომელიც მოგვიანებით PayPal-ად იქცა და 2002 წელს eBay-მ შეიძინა, საიდანაც მასკმა 180 მილიონი აშშ დოლარი მიიღო.

30 წლის მასკი პლანეტა მარსით დაინტერესდა, რუსეთში საბჭოთა კონტინენტთაშორისი ბალისტიკური რაკეტის საყიდლად ჩავიდა, რათა შემდეგ ის რაკეტის გამშვებად გარდაექმნა, თუმცა ამ ბიზნესით დაინტერესებული მილიონერი სერიოზულად არ მიიღეს. მოსკოვში რამდენიმე ვიზიტის შემდეგ მასკი მიხვდა, რომ რაკეტები ძალიან ძვირი ღირდა და გადაწყვიტა 2002 წელს შეექმნა კომპანია, რომელიც რაკეტებს შედარებით ხელმისაწვდომ ფასად დაამზადებდა. ასე შეიქმნა SpaceX.

ამ კომპანიის პირველი სამი რაკეტა წარუმატებლად გამოსცადეს - სამივე აფეთქდა. წარმატებული მხოლოდ 2008 წელს, მეოთხე რაკეტის გაშვება აღმოჩნდა.

  • 2012 წელს SpaceX პირველი კერძო კომპანია გახდა, რომელმაც რაკეტა საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე გააგზავნა.
  • NASA-მ SpaceX-თან 12 ფრენის სანაცვლოდ 1.6 მილიარდ დოლარიანი კონტრაქტი გააფორმა.
  • მრავალჯერადი გამოყენების რაკეტების შექმნის იდეამ გაამართლა 2015 წელს, როდესაც SpaceX-ის რაკეტა კოსმოსიდან მიწაზე წარმატებით დაეშვა.
  • 2018 წელს კი ილონ მასკმა კოსმოსში რაკეტით Tesla-ს საკუთარი ავტომობილი გაუშვა.
  • 2015 წლიდან მასკის კომპანიამ სატელიტური ინტერნეტ სისტემის შესაქმნელად “სტარლინკზე” მუშაობა დაიწყო.
  • 2020 წელს SpaceX პირველი კერძო კომპანია გახდა, რომელმაც ადამიანები საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე გაუშვა.

ილონ მასკმა PayPal-დან მიღებული თანხის ნაწილი, 6.3 მილიონი ამერიკული დოლარი ინვესტიციის სახით 2004 წელს ორი ამერიკელი ინჟინერის წამოწყებულ სტარტაპში Tesla Motors-ში ჩადო. 4 წლის შემდეგ ელექტროავტომობილების კომპანია “ტესლას” აღმასრულებელი დირექტორი გახდა და ამავე წელს გამოუშვა პირველი ავტომობილი.

ამჟამად ილონ მასკის ქონება 200 მილიარდ ამერიკულ დოლარს აჭარბებს. ის 6 კომპანიის თანადამფუძნებელი ან ხელმძღვანელია, მათ შორის მიწისქვეშა გვირაბების მშენებელი კომპანია Boring company-ის, კოსმოსური რაკეტების კომპანია SpaceX-ის, ელექტროავტომობილების კომპანია Tesla-ს, ნეიროტექნოლოგიური კომპანია Neuralink-ის, ხელოვნური ინტელექტის კომპანია OpenAI-სა და სოციალურ ქსელ Twitter-ის.

მასკი, უკრაინა, რუსეთი და სტარლინკი

ილონ მასკი არ ერიდება საერთაშორისო მოვლენებში ჩართვასაც. მაგალითად, მისი შეთავაზებით, ჩინეთმა ტაივანში “სპეციალური ადმინისტრაციული ზონა” უნდა ჩამოაყალიბოს.

უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის დაწყებული ომის მიმდინარეობისას კი მასკმა უკრაინას სატელიტური ინტერნეტის უზრუნველასყოფად “სტარლინკის” ტერმინალები გაუგზავნა, რაც უკრაინული ჯარისთვის კომუნიკაციის მნიშვნელოვან წყაროდ იქცა.

2022 წლის 3 ოქტომბერს მულტიმილიარდერი უკრაინაში ომის სამშვიდობო წინადადების შეთავაზებით გამოვიდა, რომლის მიხედვითაც:

  • ყირიმი რუსეთის ნაწილი უნდა გახდეს.
  • ანექსირებულ რეგიონებში გაეროს ზედამხედველობით ხელახლა ჩატარდეს.
  • არჩევნები და რუსეთი გავიდეს ტერიტორიიდან თუ ეს ხალხის ნება იქნება.
  • უკრაინა კი ნეიტრალური დარჩეს.

ილონ მასკის ამ შეთავაზებას დადებითი გამოხმაურება მოჰყვა კრემლიდან, თუმცა უკრაინელებისგან კატეგორიული უარი მიიღო. მათ შორის იყო, გერმანიაში უკრაინის ელჩი, ანდრი მელინკი, რომელმაც მასკის ამ შეთავაზებას უცენზუროდ უპასუხა.

  • ამ განცხადებებამდე რამდენიმე თვით ადრე, უკრაინას SpaceX-მა “სტარლინკის” დაახლოებით 20 ათასი ტერმინალი გადასცა, რაც მასკის თქმით, მის კომპანიას 80 მილიონი ამერიკული დოლარი დაუჯდა და ეს თანხა წლის ბოლომდე 100 მილიონ დოლარს გადააჭარბებს.

13 ოქტომბერს CNN-მა ექსკლუზიური ინფორმაცია გაავრცელა იმის შესახებ, რომ 2022 წლის სექტემბერში Spacex-მა პენტაგონს წერილი გაუგზავნა, რომელშიც უკრაინისთვის სატელიტური მომსახურების თანხის გადახდას შტატების თავდაცვის დეპარტამენტს სთხოვდა.

ამ ინფორმაციის გავრცელებიდან მეორე დღეს, ილონ მასკმა დაწერა, რომ ანდრი მელინკის რეკომანდაციას ითვალისწინებდა.

მომდევნო დღეს კი მასკმა თქვა, რომ Spacex-მა პენტაგონიდან თხოვნა უკან გამოიხმო და მისი კომპანია უკრაინის მთავრობის დახმარებას უფასოდ გააგრძელებდა.

მასკი - კრიტიკა და ბრალდებები

ილონ მასკის კუთვნილი კომპანიების წინააღმდეგ წლების განმავლობაში სხვადასხვა ბრალდება ისმის, მათ შორის “ტესლაში” ტოქსიკური სამუშაო გარემოს, დისკრიმინაციის, რასიზმის, სექსიზმისა და შრომითი ექსპლუატაციის შესახებ.

Business Insider-ის ინფორმაციით, SpaceX-მა კომპანიის ბორტგამცილებელს 250 000 ამერიკული დოლარი გადაუხადა, რათა ილონ მასკის მხრიდან სექსუალური შევიწროვების შემთხვევის შესახებ გაჩუმებულიყო. მასკმა გამოცემის ამ მასალას “პოლიტიკურად მოტივირებული” უწოდა.

მასკთან დაკავშირებული კიდევ ერთი სასამართლო დავა ცილისწამების თემას ეხებოდა. 2018 წელს ტაილანდის მღვიმეში ჩარჩენილი ახალგაზრდა ფეხბურთელების დასახმარებლად მასკმა ტაილანდში “ტესლას” ინჟინრები და წყალქვეშა ნავი გაგზავნა, თუმცა სამაშველო ოპერაციაში მისი დახმარება არ გამოუყენებიათ.

  • 63 წლის ბრიტანელმა მყვითავმა და მღვიმის ექსპერტმა, ვერნ ანსვორთმა, რომელიც სამაშველო ოპერაციაში მონაწილეობდა, მასკის ამ ჟესტს CNN-თან ინტერვიუში “პიარ სვლა” უწოდა და თქვა “ წყალქვეშა ნავი ერთ ადგილას გაეკეთებინა.”
  • მასკმა ამ განცხადებას რამდენიმე ტვიტით უპასუხა, მათ შორის ვერნ ანსვორთს “პედოფილი” უწოდა, მოგვიანებით, კი როცა ცნობილი გახდა, რომ ექსპერტი სასამართლო დავას გეგმავდა, მასკმა თავის განცხადების გამო ბოდიში მოიხადა და თქვა, რომ ეს სიტყვები სიბრაზისგან დაწერა.
  • 2018 წლის დეკემბერში ილონ მასკმა სასამართლო დავა მოიგო. სასამართლომ დაადგინა, რომ მასკმა ბრიტანელ ექსპერტს ცილი არ დასწამა. ილონმა სასამართლოს სხდომაზე თქვა, რომ ფრაზა “პედო კაცი” მის მშობლიურ ქვეყანაში გავრცელებულია.

მასკი, გაერო და მსოფლიო სურსათის კრიზისი

ილონ მასკმა მედიის ყურადღება მიიპყრო გაეროსთვის 6 მილიარდი დოლარით დახმარების შეთავაზების დროს. 2021 წლის 26 ოქტომბერს “სი ენ ენმა” გამოაქვეყნა მასალა სათაურით “ გაეროს სურსათის ორგანიზაციის დირექტორი ამბობს, რომ ილონ მასკის ქონების 2%-ს შეუძლია მსოფლიოს შიმშილის პრობლემის გადაჭრა.”

  • მასკმა ამ სტატიის შესახებ ტვიტვს 2021 წლის 31 ოქტომბერს უპასუხა, რომ თუკი მსოფლიო სასურსათო პროგრამა ზუსტად აღწერდა, როგორ გადაჭრიდა 6 მილიარდი დოლარი შიმშილის პრობლემას, Tesla-ს აქციებს გაყიდდა და თანხას ორგანიზაციას გადაურიცხავდა.
  • ორგანიზაციის დირექტორმა დევიდ ბისლიმ იმავე დღეს უპასუხა მასკს, რომ სტატიის სათაური არასწორი იყო, 6 მილიარდი დოლარი მსოფლიოს შიმშილის პრობლემას ვერ გადაჭრიდა, თუმცა ის პრევენციას გაუწევდა გეოპოლიტიკურ არასტა.ბილურობას, მასობრივ მიგრაციას და გადაარჩენდა შიმშილის ზღვარზე მყოფ 42 მილიონ ადამიანს.
  • 15 ნოემბერს ბისლიმ “ტვიტერზე” 6.6 მილიარდი დოლარის დახარჯვის გეგმა გამოაქვეყნა და ილონ მასკი მონიშნა, თუმცა მასკისგან პასუხი აღარ მიუღია.

ილონ მასკს ექსცენტრიულ და არაპროგნოზირებად ადამიანად ახასიათებენ, ამაზე მისი გადაწყვეტილებები, ტვიტები, გაზიარებული მიმები და Soundcloud-ზე გამოქვეყნებული საავტორო მუსიკა მეტყველებს.

მილიარდერმა 2021 წელს კომედიური შოუს SNL-ის მონოლოგის დროს თქვა, რომ ასპერგერის სინდრომი აქვს, რაც აუტიზმის სპექტრის აშლილობის ერთ-ერთი ფორმაა.



“ღარიბი მილიარდერი”

ილონ მასკმა 2012 წელს, მაშინ როცა 2 მილიარდ დოლარს ფლობდა, პირობა დადო, რომ თავისი ქონების ნახევარს ქველმოქმედებას მოახმარდა. მილიარდერის ქონებას ძირითადად მისი აქტივები შეადგენს, მას მედიაში “ნაღდი ფულით ღარიბ მილიარდერად” (cash poor billionaire) მოიხსენიებენ.

  • ილონ მასკს აქვს თავისივე სახელობის ფონდი, რომელიც გრანტებით მხარს უჭერს განახლებადი ენერგიის, კოსმოსური, პედიატრიული კვლევების, მეცნიერებისა და ინჟინრული განათლების, ასევე “კაცობრიობისთვის სასარგებლო ხელოვნური ინტელექტის” განვითარების მიმართულებით პროექტებს.

2021 წელს ილონ მასკმა ქვემოქმედებისთვის “ტესლას” 5,7 მილიარდი აშშ დოლარის ღირებულების აქციები გასცა. ამ ინფორმაციის გასაჯაროვებამდე Forbes-ის შეფასებით მასკი ნაკლებად ქველმოქმედ მილიარდელებს შორის იყო.

თუმცა, მისმა ამ ნაბიჯმა სპეკულაციები გამოწვია, რადგან ამ ქველმოქმედების შესახებ ბევრი არაფერია ცნობილი.

  • “თუ მეგა-მილიარდერი თავისი ქონების 2.4%-ს ქველმოქმედებას შესწირავს, მაგრამ არცერთი საქველმოქმედო ორგანიზაცია არ იღებს ფულს, ითვლება ეს რეალურად ფილანთროპიად?” - წერს ჟურნალი Fortune ილონ მასკის შესახებ.
  • Forbes-ის ვარაუდით, შესაძლოა ეს თანხა ე.წ დონორებისთვის განკუთვნილ (DAF) ფონდში გადარიცხა, ამ ანგარიშზე თანხის დადება ქველმოქმედების მიზნით წლებით შეიძლება, სარგებელი კი ის არის, რომ მასკი აქციების ამ ანგარიშზე განთავსებით გადასახადებზე შეღავათს მიიღებს.
  • მეორე სცენარით, კი შესაძლოა მასკმა თანხა თავისივე ფონდში ჩარიცხა.

ამ მასშტაბურ ქველმოქმედებამდე, მასკს მთელი სიცოცხლის განმავლობაში ქველმოქმედების სახით 280 მილიონი აშშ დოლარი ჰქონდა გაცემული.

ილონ მასკი და პოლიტიკა

ილონ მასკმა ამერიკის შეერთებული შტატების მოქალაქეობა 2002 წელს მიიღო.

  • 2014 წელს საკუთარ თავს “ნახევრად დემოკრატი, ნახევრად რესპუბლიკელი” უწოდა.
  • 2018 წელს თქვა, რომ “დამოუკიდებელ” ამომრჩევლად იყო რეგისტრირებული.
  • 2020 წლის არჩევნებში მხარდაჭრა გამოუცხადა დემოკრატების კანდიდატს ენდრიუ იანგს და დამოუკიდებელ კანდიდატს, რეპერ კანიე უესტს, თუმცა ხმა ჯო ბაიდენს მისცა.
  • 2022 წლის მაისში მასკმა დაწერა, რომ “დემოკრატები დაყოფისა და სიძულვილის პარტიად იქცნენ”, მათ მხარს აღარ დაუჭერს და ხმას რესპუბლიკელ კანდიდატს მისცემს.

“მხარს ვუჭერ რესპუბლიკური პარტიის მემარცხენე ნახევარს და დემოკრატიული პარტიის მემარჯვენე ნახევარს” - ასე დააზუსტა მასკმა თავისი პოლიტიკური განწყობები 2022 წლის აგვისტოში.

მასკი ერთ-ერთი პირველი ბიზნესმენი იყო, რომელმაც დონალდ ტრამპის პრეზიდენტობის დროს აშშ-ის პარიზის შეთანხმებიდან (კლიმატის ცვლილების შესახებ საერთაშორისო შეთანხმება) გასვლის შემდეგ თეთრი სახლის ბიზნეს საბჭო დატოვა.

  • მილიარდერი ფიქრობს, რომ დონალდ ტრამპი მომდევნო საარჩევნო ვადისთვის ზედმეტად მოხუცია და რესპუბლიკელი რონ დესანტისისკენ იხრება.
  • მასკმა არაერთხელ გააკრიტიკა აშშ-ის ამჟამინდელი პრეზიდენტი ჯო ბაიდენიც.
  • მილიარდერის ქონებასთან შედარებით მწირია მისი შემოწირულობები პოლიტიკური პარტიების მიმართ. 2004 წლიდან ჯამში მხოლოდ 100 000 ამერიკული დოლარი აქვს გადარიცხული დემოკრატებისა და რესპუბლიკელებისთვის.
კატეგორია: ინტერვიუ
Time’s most influential innovator shares how her team is getting ready for the tough winter in Ukraine.

Early in the morning, when it was about to start Russia’s full-scale invasion of Ukraine Sevgil Musaieva woke up, just 20 minutes prior to Putin’s announcement of the infamous ‘special military operation’ and 40 minutes before the start of the full-scale invasion. Seven months later she would already be named one of the world’s 100 most influential People of 2022 by Time magazine, and she would already experience grief and everyday struggle for survival as a journalist covering the war in her homeland.

“I was asking myself, what can I do? because it was understandable that it would be an existential war, it would be a war for the right of our country to exist and I understood the right answer to this question is my profession. Because Journalism plays such an important role during the war and during the crisis”- she tells me.

I met Sevgil at an international media conference in Tbilisi, Georgia. A country where 20% of its territory is occupied by Russia and has been invaded by Russian forces several times. We both know what it’s like to be a journalist in a country facing threats from the Kremlin every single day.

Sevgil is editor-in-chief of Ukraine’s one of the biggest independent online media outlets “Ukrainska Pravda”. It was co-founded by Georgian-Ukrainian Journalist Georgy Gongadze in 2000. 6 months later he was killed.

Sevgil has been attending media conferences and explaining the real situation of the war since the 24th of February while leading a team of journalists and working nonstop on the coverage of the full-scale invasion. I managed to find a silent room at the crowded conference venue to have a conversation with her. Sevgil recalls the first days of the invasion, shares her point of view on international coverage of the war, and tells us the stories of how journalism helped save lives.

You are probably the best person to ask this question right now. What is the role of journalism in war?

I remember how in the first days of the war with panic, with everything, people were afraid to go to the bed without news, they were afraid to go to sleep without understanding “what will be tomorrow morning”, it was fear and panic.

And I know how easily people can be manipulated because I remember it was the 28th of February, unfortunately, the southern part of our country was already captured by Russians and I received a call from a friend of mine from Mariupol and he asked only one question, “Is Kyiv surrendered already?” and I was trying to explain that “No” but unfortunately people in Mariupol knew from occupiers that Kyiv was already surrendered, everyone surrendered and Russians also captured other regions.

You as a journalist can just provide information and information means a lot. I know thousands of stories of people, who were without news, without connection and then they suddenly had this connection and they texted their relatives, their mothers, and fathers, with only one simple message. They didn’t ask about the political situation, they only texted: “I’m alive, Everything is okay, we escaped occupation” - the simplest words in the world.

But journalists can also help people and it was with me during this war, it was not only about providing information, it was about the evacuation of people from occupied territories, and it was also about even providing food.

For example, I remember the first days of the war when one prenatal center in Kyiv asked me “could you please ask our mayor, we can’t reach him, our women don’t have food” and you have this short connection, it was only one hour and the situation was okay, so we provided food.

It literally helped save lives. Sometimes, unfortunately, it does not. Sometimes you can’t help, you can do nothing and you also feel guilty about such situations but in situations when you can help, you help.

You just recalled the moment when the full-scale invasion started. What was the first decision as editor-in-chief of “Ukrainska Pravda”?

No panic. I asked my team not to panic, of course, it was difficult and very challenging because people were thinking about their relatives, their kids, and their own safety.

I remember the first editorial meeting I organized that morning at 11 AM and I said just one simple sentence: “We need to do our best because if Ukraine will be defeated, there will be no “Ukrainska Pravda”, no state, just nothing, we’ll lose our country” — that’s why we did our best, we are working 24/7, providing information, providing help with humanitarian aid because in the first days of the war in Kyiv it also was a big problem and I remember how one of the authorities told me that hunger could help occupiers and I remember how I wrote thousands of businessmen in Kyiv and other regions, they provided food, tons of bread and other products.

In the beginning, many people thought that Kyiv would be captured, you probably had the chance to leave, what made you stay?

You know, after seven months of the war, only two members of our team left Ukraine. One went to university, he became a student, and our editor left because she has young kids, and has to take care of them. It was her decision as a mother because you have to decide what’s your role in this. Are you a soldier, are you a journalist, are you a citizen, are you a mother? and it’s an extremely complicated and very difficult choice for each Ukrainian.

Part of our team stayed in the western part of Ukraine and when it became safer in Kyiv all of our team decided to come back. It was actually my decision to relocate the team because I was thinking ‘in case of a blackout, we will not have access to the internet, without electricity we will not be able to do our job’ and that’s why I decided to relocate our team and it helped us but as soon as there was a chance to come back the whole team returned to Kyiv.

Of course, we think about a security plan for this winter because winter will be very difficult for Ukraine. Russia will attack our electricity plants, our energy sector, and critical infrastructure so we have a security plan, I don’t want to mention a lot of details but we should be ready that we will provide news no matter how difficult it will be.

What is something you learned about your profession during these difficult times?

I have three important takeaways from this war. The first one: be with people, the second one: do not harm, and the third one is: truth helps you win. I can explain each one.

Be with your people — at the beginning of the war I started every single day with one short message for the audience and my readers “how are you?” people wrote thousands of responses and it helped not only them but also gave us information about critical points in different regions because you can imagine, it’s a frontline of two thousand kilometers, you can’t explore and cover everything.

For example, I learned that Kherson was already seized by the Russian army from our readers because they sent me a video of Russian tanks that already occupied important buildings in the city. The main point is that we are still in connection with these people and they text me every single day from occupied territories. They are the only source of information, they share stories with us about repressions, referendums, and jails that Russians opened in occupied territories.

The second one is don’t harm — during the war mistake measures human life, and you need to think about it. I don’t even want to describe all the difficult decisions we have made during this war because sometimes it literally measures human life.

The third one, truth helps you win — this war is not only about the right of our country to exist, it’s not only the war between future and past, it’s not only the war for the future of democracy but it’s also a war between truth and lies.

We see how Russia uses propaganda tools every single day, and at the same time, as an independent journalist, you have your principles, you have your rules, and you follow them. Meanwhile, Russia does absolutely terrible things. They lie every single day. They lie even about the victims of their attacks. For example, they killed more than 1000 civilians in Bucha, Borodyanka, and other places. And they lied that Bucha was staged. They lied that it was Western propaganda.

And it is painful, you know the truth because in Bucha they killed a 70 years old unarmed man, the father of your colleague. And in Irpin you lost your classmate. My friend, documentary filmmaker Brent Renaud was killed by Russians in Irpin at the beginning of March and he was the first American citizen who died during this war. This is really sad, but only truth helps you and only truth gives us this important support from the Western audiences, from Western partners, because they see that we don’t use this practice. We follow rules, we follow principles. We fight for freedom of speech and for democracy and it makes the difference between us and between Russians and they understand it.

Covering the war in your own country and facing grief on a daily basis can be tough, how do you deal with these emotions as a journalist?

I think that you can’t hide your emotions. Of course, I have a kind of an agreement with myself that, I will think about every single trauma I received during this war after it finishes, but it is hard because I already lost four of my friends during this war, among them colleagues.

And that’s something you cannot accept. It’s not statistics. Every single story, every single destiny is important. I think that what helped me go through this is also empathy. Without empathy, I think it will be difficult, because, you have to feel this pain, you have to be with people.

I understand that if I tell the story of every single victim of this war, it’ll never be just the statistics.

what is the main challenge for Ukrainian media right now?

Just to survive. It’s the main challenge for our country and for us too, of course, we struggle with our financial models, it’s difficult times for us, and thanks to our readers, thanks to our donors, we are able to continue our work.

The second one, of course, you have a difficult decision every single day about whether you are a citizen or are you a journalist, and I understand a lot of my colleagues who left their jobs and went to the front line and joined the army. Even our colleagues from “Ukrainska Pravda” joined the Army. They were brilliant journalists, but they decided that they would be more effective and useful on the battlefield, and it’s a tragedy of this war because Ukraine loses brilliant people in this war. Ukraine loses artists and journalists, Ukraine loses the soul of our nation, brilliant people who can continue to create, continue to protect.

I will never forgive Russians and Russia because they stole our future.

What is the connection with Russian Journalists? Did it change?

No. of course, I have some colleagues, and even when they ask something I can respond to them but I feel a lot of pain and for me it’s uncomfortable.

They lost their profession in their country because all independent media in Russia is closed or escaped country and they now are located in other European cities, they’re not able to continue to do a job in their own country.

Was there anything you think would’ve been better if journalists in Ukraine were prepared for before the full-scale invasion?

No one could imagine what would happen, the brutality and the size of this war. I’ve never imagined it. I think that maybe if we had more protection, and equipment, it would have been much easier because, at the beginning of the war, a lot of Ukrainian journalists didn’t have protection. They didn’t have the best helmets or anything and a lot of European companies, donors, and organizations sent us this equipment and we were able to continue our work. So it was a big problem and it is strange that after eight years of war we were not ready and there was not enough equipment.

Does “Ukrainska Pravda” try to access the Russian audience to break through the disinformation wall?

We continue our Russian version coverage. A lot of Ukrainian media outlets closed the Russian version after the beginning of the invasion. We understand that it will be the wrong decision because still a lot of Russian people read our coverage from different territories. So we have the Russian version and people can visit it and use it. So, no other collaboration projects with Russian journalists or launching other media. We don’t have that plan.

When you’re covering the war you see the flood of disinformation and you got to be fast, but also accurate. How do you manage that?

We have our rules and principles, and we published them, It’s a public document, and we follow those rules and principles on a regular basis. Of course, disinformation plays an important role, and we’ve had this experience for the last eight years. We live in circumstances of an informational war already, and this experience helped us. We learned a lot from the last eight years. We also have a lot of sources of information. We have a lot of authorities that can even unofficially explain things and we have a lot of soldiers, and militaries on the front line, and they provide us with information from the field.

If we receive some information from different sources. We check it, and we verify this information with different sources, so as many sources we have, it’s better.

The Time magazine named you one of the most influential people of the year, what this title has changed for you?

Nothing, nothing. Of course, I’m joking that now I have photos with Hollywood stars but thanks to this opportunity because it gives me now the chance to speak about Ukraine and to explain the real situation. So it helps and I do my best because it’s a big responsibility to have the opportunity to speak on behalf of your country and all Ukrainian journalists.

You definitely observe international coverage of the war, President Zelensky always tries to keep the focus on the war, how would you assess the coverage of the war in international media?

At the beginning of the war, there were more than one thousand journalists in Ukraine, and they covered this war from different regions. A lot of them came to Lviv where it was a safe place.

At the same time, I understand that the main source of information, for example, for American authorities, even for President Biden, was not “Ukrainska Pravda”, I know that in the State Department they read “Ukrainska Pravda”, and they trust us. But President Biden learns news about Ukraine from The New York Times, The Washington Post, and The Wall Street Journal maybe, and it’s very important to keep attention on Ukraine and keep Ukraine on the front pages.

I’m very happy that this year, a lot of international media organizations opened their offices in Ukraine. The Washington Post launched its bureau. The Wall Street Journal and The New York Times will open and I’m happy that they, unfortunately, as a result of this brutal war international media have changed the lens they watched Ukraine before because they saw Ukraine from the Russian lens, they usually opened bureaus in Moscow.

When I have an opportunity, and I know a lot of international journalists and foreign reporters, I’m trying to explain some things, I’m trying to explain, correct wording. For example, no word “separatist”. No words like “separatist territories” and other stuff and they actually listen.

Georgians understand what is going on right now in Ukraine to some extent because we have kind of similar experience with Russia. What would you say to Georgian journalists?

First of all, don’t be afraid is the main motto of these times. It personally helps me every single day. The second one — you have to be ready to work in critical situations. You need a security plan, equipment, and a plan for the relocation of your office. It literally helps to survive and to save lives.

How can other journalists help Ukrainian media right now?

To tell the truth about the war in Ukraine. Maybe show solidarity with Ukrainian journalists and maybe write stories about Ukrainian refugees.
კატეგორია: რესურსები
ბოლო თვეებია ანდროიდსა და ios-ზე სოციალური მედიის პლატფორმების რეიტინგების სათავეში აპლიკაცია BeReal გამოჩნდა.

2022 წლის 25 ივლისს BeReal-მა ios-ზე უფასო აპლიკაციების სიაში გადმოწერებით პირველი ადგილი დაიკავა და პოზიცია სექტემბრამდე შეინარჩუნა.

“იყავი ნამდვილი” - ასე ითარგმნება აპლიკაციის სახელი, რომელიც თავის მისიაზეც მიანიშნებს.


ფრანგული კომპანიის განაცხადი ასეთია:

  • “ჩვენ ვქმნით პირველ სოციალურ ქსელს, სადაც ადამიანები სპონტანურად აზიარებენ თავიანთ რეალურ ცხოვრებას.”
  • “ყოველდღე, სხვადასხვა დროს ჩვენი ყველა წევრი ერთდროულად იღებს შეტყობინებას, რათა გადაიღოს და გააზიაროს ფოტო 2 წუთში.”
  • “აქ არ არის ფილტრები, არ არის გამომწერები, არიან მხოლოდ მეგობრები, რომლებიც ერთმანეთს უზიარებენ [ფოტოებს] BeReal-ზე, აქ აღმოაჩენთ თქვენი მეგობრების რეალურ ცხოვრებას და დაუახლოვდებით მათ.”

რა არის BeReal?

ფოტო გაზიარების ეს პლატფრომა სხვა სოციალური ქსელებისგან განსხვავებული კონცეფციით მუშაობს:

  • მისი ყველა მომხმარებელი ერთდროულად დღეში მხოლოდ ერთხელ იღებს შეტყობინებას, რის შემდეგაც 2 წუთი აქვს, რათა წინა და უკანა კამერით ერთდროულად გადაიღოს ფოტო და გაუზიაროს მხოლოდ მეგობრებს ან საჯაროდ გამოაქვეყნოს.
  • ფოტოების დამუშავება და ფილტრების დამატება აპლიკაციაში შეუძლებელია.
  • მომხმარებელი ვერ ნახავს სხვების პოსტებსაც მანამ, სანამ თვითონ არ გააზიარებს ფოტოს.
  • თუ მომხმარებელი შეტყობინების მიღებისთანავე ფოტოს არ გამოაქვეყნებს, მოგვიანებით მაინც შეძლებს ფოტოს გადაღებას, თუმცა გამოქვეყნებისას გამოჩნდება, რამდენი ხნით დააგვიანა ფოტოს ატვირთვა.
  • ფოტოს გამოქვეყნებამდე შესაძლებელია ადგილმდებარეობის მითითება.
  • ფოტოს გამოქვეყნების შემდეგ კი მომხმარებელს შეუძლია აპლიკაციაში დაათვალიეროს მეგობრებისა და უცნობი ადამიანების გამოქვეყნებული ფოტოები და მათ “ემოჯებით” უპასუხოს. BeReal-ს აქვს “რეალური ემოციის” - RealMoji ფუნქციაც, რომელიც რეალური ფოტოთი ემოციის გამოხატვას გულისხმობს.
  • აპლიკაციაში არ ჩანს ვის რამდენი გამომწერი ჰყავს. “BeReal არ არის ადგილი გამომწერების მოსაგროვებლად” - წერია კომპანიის ვებგვერდზე.



BeReal-ში მეგობრების პოვნა რამდენიმე გზით არის შესაძლებელი:
  • კონტაქტების აპლიკაციისთვის გაზიარებით, რათა ნახოთ ვის აქვს BeReal-ის ანგარიში.
  • მეგობრის პროფილის გვერდის ბმულის დაკოპირებით.
  • აპლიკაციაში სახელით მოძებნით.

მომხმარებლები დღის ერთადერთ შეტყობინებას ყოველდღე სხვადასხვა დროს იღებენ და დროის თავად შერჩევა არ შეუძლიათ.

ყოველი ახალი შეტყობინების მიღებისას წინა პოსტი აუდიტორიისთვის ქრება და მხოლოდ მომხმარებლის კალენდარში არქივის ფორმით ინახება.

ამ ეტაპზე BeReal რეკლამებისგან თავისუფალია.

ვინ დგას BeReal-ის უკან?

აპლიკაცია სააქციო საზოგადოებას ეკუთვნის, რომლის ოფისიც პარიზშია რეგისტრირებული.

BeReal ფრანგმა დეველოპერებმა: კომპანია GoPro-ს ყოფილმა თანამშრომელმა ალექსის ბერიეტმა და კევინ პეროუმ 2019 წლის დეკემბერში შექმნეს.

სოციალური მედიის პლატფრომის შემოსავლის წყარო ინვესტორები არიან.

TechCrunch-ის ინფორმაციით, BeReal-ის ღირებულება €600 მილიონი ევროა.

BeReal-ის აღმავლობა

  • კომპანია Sensor Tower-ის კვლევით, 2022 წლის სამი კვარტლის მონაცემებით, BeReal-ს მსოფლიოს მასშტაბით 53 მილიონზე მეტი ჩამოტვირთვა აქვს.
  • თუმცა ამავე კომპანიის ინფორმაციით, BeReal-ს ყოველდღიურად ანდორიდის მომხმარებლების მხოლოდ 9% იყენებს. აქ გასათვალისწინებელია ისიც, რომ აპლიკაციის მომხმარებლების ძირითადი ნაწილი, რომლებიც ამერიკელი ახალგაზრდები არიან, უფრო მეტად იყენებენ iPhone-ს.
  • Techcrunch-ის წყაროს ინფორმაციით კი ოქტომბრისთვის, აპლიკაციას 20 მილიონი დღიური მომხმარებელი ჰყავდა, როცა ივლისში მათი რიცხვი მხოლოდ 7.9 მილიონი იყო.

alt

მონაცემები აჩვენებს, რომ BeReal-ის მომხმარებლების რიცხვი სწრაფად მზარდია. ხშირად ამ აპლიკაციის პოპულარობას Clubhouse-ის ისტორიას ადარებენ, რომლის ბუმი პანდემიის პერიოდში დაიწყო და პოპულარობა მალევე დაკარგა. თუმცა, BeReal-ს Clubhouse-სთან შედარებით უფრო ძლიერი თავდაპირველი ზრდა აქვს.


alt

BeReal-ზე საუბრობენ სხვა სოციალურ ქსელებშიც, მაგალითად ჰეშთეგ #BeReal-ს TikTok-ზე 3 მილიარდამდე ნახვა აქვს.

აპლიკაციაზე საუბრობენ ტრადიციულ მედიაშიც, მაგალითად, პლატფორმის შესახებ სკეჩი მოამზადა ცნობილმა ამერიკულმა კომედიურმა შოუმ Saturday Night Live-მა.




BeReal-ის პერსპექტივა



აპლიკაციის წესებში წერია, რომ მომხმარებელი უნდა დაეთანხმოს პირობას: BeReal არ გამოიყენოს სარეკლამო ან კომერციული მიზნებისთვის. კომპანია უფლებას იტოვებს ნებისმიერ დროს შეტყობინების გარეშე წაშალოს ან დროებით შეაჩეროს წვდომა კონტენტზე, რომელიც უკანონოა ან არ შეესაბამება პირობებს.

  • ამ მოცემულობით, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ BeReal-ის შემოსავლის წყარო რეკლამები გახდეს.
  • Financial Times-ის ინფორმაციით, აპლიკაცია განიხილავს ფასიანი ფუნქციებისა და გამოწერის მოდელის დანერგვას.
  • შესაძლოა სამომავლოდ ვიხილოთ ვიდეოს გამოქვეყნების ფუნქციაც. როგორც კომპანიის ვებგვერდზე წერია, ამჟამად, BeReal მხოლოდ ფოტოების გაზიარების პლატფრომაა, მაგრამ არ გამორიცხავენ, მომავალში ეს ფუნქცია დაამატონ.
  • აპლიკაციის არასარეკლამო მიზნისთვის გამოყენების დათქმის მიუხედავად, პლატფორმის ათვისებას უკვე ცდილობს რამდენიმე კომპანია, მათ შორის e.l.f. Beauty და Chipotle.
  • BeReal სხვა მსგავს კომპანიებს (Facebook, Instagram, Tik-Tok), ჯერ საგრძნობ კონკურენციას ვერ უწევს, თუმცა კონკურენტებმა უკვე დაიწყეს მსგავსი ფუნქციების დამატება.
  • მაგალითად, Instagram-მა 2022 წლის ივლისში “ორმაგი კამერის” ფუნქცია დაამატა, აგვისტოში კი BeReal-ის მსგავსი ფუნქციის IG Candid Challenges-ის დატესტვა დაიწყო.
  • TikTok -მა კი 2022 წლის სექტემბერში ცალკე აპლიკაცია TikTok Now გამოუშვა.

BeReal-ის სამომავლო გამოწვევებზე კომპანია Meta-ს (ყოფილი “ფეისბუქი”), დამფუძნებელმა მარკ ცუკერბერგმაც ისაუბრა The Verge-თან ინტერვიუში:

“სოციალური მედიის განვითარების გზაზე არის მხიარული, გასართობი ელემენტი და შემდეგ პროფესიონალიზებული ელემენტი - ეს მუდმივი სწრაფის გზაა სიახლეებისკენ, თავიდან ეს ყველაფერი ავთენტურია - იქნება ეს სტატუსის ან პროფილის ფოტოს განახლება… თუმცა შემდეგ ამას ეჩვევი და პლატფორმა უფრო პროფესიონალური ხდება. BeReal ამის საინტერესო მაგალითია, მაგრამ გამოწვევა იქნება, როგორ გაუმკლავდებიან მუდმივი განახლების საჭიროებას."
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
მსოფლიოში უმდიდრესი ადამიანი, ილონ მასკი ერთ-ერთი პოპულარული და გავლენიანი სოციალური ქსელის “ტვიტერის” მფლობელი გახდა.

  • კომპანია Tesla-სა SpaceX-ის ხელმძღვანელმა “ტვიტერი” 44 მილიარდ ამერიკულ დოლარად იყიდა.
  • “ ჩიტი გათავისუფლებულია” - ამ ტვიტით მიანიშნა მასკმა კომპანიის შესყიდვის შესახებ 28 ოქტომბრის დილას. “ტვიტერის” ლოგო ლურჯი ჩიტია.
  • 28 ოქტიმბრიდან “ტვიტერის” აქციები საფონდო ბირჟაზე აღარ გაიყიდება.
ილონ მასკის მიერ “ტვიტერის” შეძენა კომპანიაში გარდაუვალ ცვლილებებს გამოიწვევს. ჯერ დეტალები უცნობია, თუმცა მასკი სოციალურ ქსელთან მიმართებით მუდმივად ახსენებს “სიტყვის თავისუფლებას”.

ილონ მასკის პირველი გადაწყვეტილება

ამერიკული მედიის ინფორმაციით, “ტვიტერის” შესყიდივისთანავე მასკმა კომპანიის ხელმძღვანელები გაათავისუფლა.

საუბარია კომპანიის აღმასულებელ, ფინანსურ და იურიდიულ დირექტორებზე, რომლებიც 27 ოქტომბრის საღამოს "ტვიტერის" სან-ფრანცისკოს მთავარი ოფისიდან გაიყვანეს.

მასკი ამბობს, რომ სოციალური ქსელი “კაცობრიობის დასახმარებლად” შეიძინა და სურს “ცივილიზაციას საერთო ციფრული თავშეყრის ადგილი ჰქონდეს”

  • ილონ მასკმა “ტვიტერის” აქციების შესყიდვა ჯერ კიდევ 2022 წლის იანვარში დაიწყო.
  • მარტში ცნობილი გახდა, რომ ის კომპანიის 5%-იანი წილი მოაგროვა და მომდევნო თვეს “ტვიტერის” ყველაზე დიდი აქციონერი გახდა.
  • აპრილის ბოლოს მასკმა “ტვიტერის” შესყიდვის შეთანხმებას ხელი მოაწერა, თუმცა მომდევნო თვეებში აზრი შეიცვალა და თქვა, რომ კომპანიის შეძენა აღარ სურდა.
  • ივლისში “ტვიტერმა” ილონ მასკის წინააღმდეგ სასამართლოში სარჩელი შეიტანა, რათა მილიარდერს მიღწეული შეთანხმება შეესრულებინა.
  • ოქტომბერში მასკმა იმ პირობით, რომ სასამართლო პროცესი შეჩერებულიყო, კომპანიის შეძენის გეგმები განაახლა.
  • სასამართლომ მხარეებს შეთანხმების დასრულებისთვის ვადა 28 ოქტომბრამდე მისცა.

რას ამბობს ახალი მფლობელი?

ილონ მასკმა “ტვიტერის” ყიდვისთანავე, თავის გვერდზე რეკლამის განმთავსებლებს ვრცელი წერილით მიმართა.

წერილში მილიარდერი იმ მიზეზებს განმარტავს, რის გამოც სოციალური ქსელი შეიძინა:

  • ცივილიზაციას უნდა ჰქონდეს ერთიანი ციფრული სივრცე, სადაც შესაძლებელი იქნება დებატები განსხვავებულ შეხედულებებზე ჯანსაღი წესით, ძალადობის გარეშე.
  • “ტვიტერი არ მიყიდია იმისთვის, რომ მეტი ფული ვიშოვო, ეს გავაკეთე იმისთვის, რომ ვეცადო დევახმარო კაცობრიობას, რომელიც მიყვარს”
  • „ტვიტერი, ცხადია, ვერ გახდება ყველასთვის თავისუფალი ადგილი, სადაც ყველაფრის თქმა შედეგების გარეშე იქნება შესაძლებელი”
  • “პლატფორმა უნდა იყოს თბილი და მიმღები ყველას მიმართ.”

მასკის თქმით, “ტვიტერის” მომხმარებლების საჭიროებისთვის რეკლამები რელევანტური უნდა გახდეს. ასეთი რეკლამები კონტენტი იქნება, რომელიც გაართობს ან ინფორმაციას მიაწოდებს მომხმარებლებს იმ სერვისის, პროდუქტისა თუ მედიკამენტის შესახებ, რომლის არსებობაზე არც იცოდნენ, თუმცა მათთვის საინტერესოა. ნაკლებად რელევანტურ რეკლამებს კი მასკი “სპამს” უწოდებს.

მანამდე, 4 ოქტომბერს მასკმა “ტვიტერზე” დაწერა, რომ სოციალური ქსელის ყიდვა დააჩქარებდა “ყველაფრის აპლიკაციის” შექმნას.

The Guardian-ის ინფორმაციით, “ყველაფრის აპლიკაციაში” ილონ მასკი, სავარაუდოდ, ჩინური მრავალფუნქციური პლატფორმის WeChat-ის მსგავს აპლიკაციას გულისხმობს.

“ტვიტერზე” მოსალოდნელია დაბლოკილი ადამიანების დაბრუნებაც, მათ შორის აშშ-ის ყოფილი პრეზიდენტის, დონალდ ტრამპის, რომელიც “ტვიტერმა” 2021 წლის 8 იანვარს, კაპიტოლიუმის შენობაზე ტრამპის მხარდამჭერების მიერ მიტანილი შტურმის შემდეგ დაბლოკა. კომპანიის მიზანი იყო თავიდან აეცილებინა ტრამპის ტვიტების მიერ ძალადობის წაქეზების რისკი.

ილონ მასკმა “ტვიტერის” ამ გადაწყვეტილებას “სულელური” უწოდა. მასკი წარსულში აკრიტიკებდა “ტვიტერის” კონტენტის მოდერაციის პოლიტიკას და ის პლატფრომაზე ადამიანების სამუდამოდ დაბლოკვის წინააღმდეგია.

თუმცა, აშშ-ის 45-ე პრეზიდენტი, დონალდ ტრამპი ამბობს, რომ მისი ანგარიშის აღდგენის შემთხვევაში ის “ტვიტერზე” დაბრუნებას არ აპირებს და თავის პლატფორმა Truth Social-ზე დარჩება.

სხვა სოციალური ქსელების მფლობელებისგან განსხვავებით, რომლებიც თავიანთი პოლიტიკური შეხედულებების საჯაროდ გაცხადებისგან თავს იკავებენ, ცნობილია, რომ ილონ მასკი 2022 წლის შუალედურ არჩევნებში აშშ-ში რესპუბლიკური პარტიის წარმომადგენელს დაუჭერს მხარს.

მასკის დაპირებით, “ტვიტერზე” შეეცდება “დაამარცხოს სპამები, ბოტები და რეალური ადამიანების ავთენტურობა დაადასტუროს”.

გავრცელებული ინფორმაციით, ილონ მასკმა ინვესტორებს უთხრა, რომ “ტვიტერის” სამუშაო ძალის 75%-ის გათავისუფლებას გეგმავს, თუმცა ვრცელდება ცნობებიც იმის შესახებ, რომ მასკმა კომპანიაში პირველი ვიზიტის დროს თანამშრომლებს უთხრა, რომ ამ რაოდენობით ადამიანების შემცირებას არ აპირებს. “ტვიტერს” ამ ეტაპზე 7,500 თანამშრომელი ჰყავს.
კატეგორია: რესურსები
სოციალურ ქსელში ხშირად შევხვდებით ფოტოებს, რომლებიც შესაძლოა კონტექსტიდან ამოღებული იყოს და არ ასახავდეს იმას, რასაც მისი გამავრცელებლი წერს. ჟურნალისტებისა და ნებისმიერი დაინტერესებული ადამიანისთვის კი არსებობს არაერთი პროგრამა, რომლითაც შესაძლებელია გადავამოწმოთ ასეთი ინფორმაცია.

ფოტოთი ძებნის ერთ-ერთი საუკეთესო ინსტრუმენტი პროგრამა InVID-ია. მას რეკომენდაციას უწევს დეზინფორმაციის მკვლევარი და ჟურნალისტი ჯეინ ლიტვინენკო.

InVID-ის დამატება უფასოდ Chrome-ისა და Firefox-ის ბრაუზერებზეა შესაძლებელი. ეს ინსტრუმენტი სხვა მსგავსი პროგრამებისგან განსხვავებით, საშუალებას გაძლევთ ფოტოთი ინფორმაცია 7 საძიებო სისტემაში მოძიოთ.

როგორ გამოვიყენოთ InVid?

2022 წლის 19 ოქტომბერს “ტვიტერზე” ვერიფიკაციის მქონე ანალიტიკოსმა, რომელსაც ამ ეტაპზე 100 ათასზე მეტი გამომწერი ჰყავს გამოაქვეყნა ფოტო, რომელიც მისი თქმით, უკრაინაშია გადაღებული. იმისთვის, რომ გავარკვიოთ ვინ შეიძლება იყოს ამ ფოტოს პირველწყარო და რეალურად ახალია თუ არა, შეგვიძლია გამოვიყენოთ InVID-ის დამატება.

alt

1. გავხსნათ InVID-ის დამატება და ავირჩიოთ Open toolbox.

alt

2. გადავიდეთ ფოტოს (Images) გრაფაზე და ავირჩიოთ Magnifier.

alt

3. ავტვირთოთ ფოტო რომლის გადამოწმებაც გვინდა ან მივუთითოთ მისი ბმული.

alt

4. InVID გვთავაზობს ფოტო 7 სხვადასხვა საძიებო სისტემაში მოვძებნოთ.

alt

5. თითოეული ვარიანტის შემოწმების შემდეგ ვიგებთ, რომ ეს ფოტო სოციალურ ქსელებში წლების განმავლობაში ცირკულირებს.

alt


6. ყველაზე ძველი ვერსია კი Reddit-ზე იძებნება.

alt

ამრიგად, InVID-ის გამოყენებით, რამდენიმე წუთში გავარკვიეთ, რომ ფოტო, რომელიც სოციალურ ქსელში 2022 წელს გავრცელდა, რეალურად წლების წინ არის გადაღებული.
კატეგორია: ინტერვიუ
ბოლო წლებში დეზინფორმაცია კიდევ უფრო გაძლიერდა და განსხვავებული ფორმები მიიღო, მსოფლიოს ნიუსრუმებში გაჩნდნენ ჟურნალისტები, რომლებიც დეზინფორმაციის გამოააშკარავებაზე მუშაობენ. შეიცვალა გაშუქების ხერხები და შეიცვალა ყალბი ინფორმაციის გავრცელების გზებიც. ამ თემაზე დეზინფორმაციის მკვლევარი და ჟურნალისტი ჯეინ ლიტვინენკო გვესაუბრა.

მოკლედ, ჯეინ ლიტვინენკოზე:

  • ჯეინ ლიტვინენკო უფროსი მკვლევარი იყო ჰარვარდის უნივერსიტეტში.
  • ის, თითქმის 5 წლის განმავლობაში მუშაობდა ტექნოლოგიური გუნდის უფროს რეპორტიორად გამოცემა BuzzFeed News-ში.
  • 2020 წელს მიიღო The Digital Publishing Award-ისგან ჯილდო და “დეზინფორმაციის გამოაშაკარავებაში გლობალურ ლიდერად” დასახელდა.

მოკლედ, ინტერვიუს მთავარი გზავნილები

  • “ბევრი რეპორტიორი ონლაინ გამოძიების უნარებს აღიქვამს ისე, თითქოს ეს სხვისი გასაკეთებელია. სინამდვილეში, ინფორმაციის გადამოწმების საბაზისო უნარები ყველა რეპორტიორს უნდა ჰქონდეს.”
  • “პროპაგანდა და დეზინფორმაცია ქმნის სოციალურ განხეთქილებას და დისკუსია გადააქვს ომის არაჰუმანურობიდან ისეთ რამეზე, რაც პოლიტიკურ ფეხბურთს უფრო ჰგავს.”
  • “ჟურნალისტებისგან და ტრადიციული მედიისგან განსხვავებით, დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის გამვრცელებლებს აქვთ ფუფუნება, იყვნენ ადაპტირებული ტექნოლოგიასთან.”
  • თუ ჯერ კიდევ 5-6 წლის წინ დეზინფორმაცია ძირითადად ყალბი ანგარიშებიდან ვრცელდებოდა, დღეს პროპაგანდისტები ნამდვილი ადამიანები არიან.
  • ბევრად მარტივია ებრძოლო სოციალური ქსელის ყალბ ანგარიშებსა და დეზინფორმაციის გამავრცელებელ ვებგვერდებს. ნამდვილ, გაცხადებულ პროპაგანდისტ "ინფლუენსერებთან" ბრძოლა გაცილებით რთულია.
  • “ვხედავთ პროპაგანდისტებს, რომლებიც თავიანთ თავებს ჟურნალისტებს უწოდებენ.”
  • “არიან ადამიანები, რომლებიც პროპაგანდის გავრცელებას თავიანთ საქმედ აქცევენ და ყველა ქვეყანას, ყველა რეგიონს ეყოლება თავისი ხალხი, რომლებიც ამას აკეთებენ და არსებობენ გავლენიანი ადამიანები, რომლებიც ზოგჯერ შემთხვევით, ზოგჯერ კი გამიზნულად ავრცელენენ პროპაგანდას.”
  • “როდესაც სოციალური მედიის კომპანიებზე ვსაუბრობთ, ზოგადად ინდივიდუალურად ვსაუბრობთ მათზე, მაგრამ ინფორმაცია ერთი პლატფორმიდან მუდმივად სხვა პლატფორმებზე ვრცელდება.”

როგორ შეცვალა დეზინფორმაციის ინსტრუმენტები ბოლო წლებში?

დეზინფორმაციის კვლევა 2016 წლის ნოემბერში დავიწყე, მაშინ ცრუ და ჰიპერპარტიული ინფორმაციის დიდი ნაწილი, რომელსაც დეზინფორმაციის ქოლგის ქვეშ ვაერთიანებ, ვებგვერდებზე იყო განთავსებული. ეს იყო ტექსტის ფორმით და ვებგვერდები ჰგავდა ახალი ამბების მედიის ვებგვერდებს. იყო ბევრი ყალბი ანგარიშიც, რომლებიც სოციალურ ქსელებს იყენებდნენ, განსაკუთრებით აშშ-ის კონტექსტში, მაგრამ გლობალურადაც.

ახლა დეზინფორმაციისა და მისინფორმაციის პროპაგანდა დიდწილად ვიზუალურია და გავლენიანი პირებისგან მოდის. ეს იმას ნიშნავს, რომ მნიშვნელოვანი ახალი ამბების, კრიზისის, საპროტესტო აქციის, ომის, ან ბუნებრივი კატასტრიფის დროს ცრუ ინფორმაციის დიდი ნაწილი დაფუძნებულია ფოტოზე ან ვიდეოზე, რომლებიც კონტექსტიდანაა ამოღებული და შემდეგ ყალბ კონტექსტში ჩასმული.

ასევე ვხედავთ ადამიანებს, რომლებმაც რეპუტაცია და აუდიტორია დეზინფორმაციის გავრცელებით შეიქმნეს. თუ აქამდე ეს ანონიმურად იყო მართული, ან მხოლოდ ფინანსურად მოტივირებული საინფორმაციო კამპანიები არსებობდა (რასაც, რა თქმა უნდა, დღესაც ვხვდებით), ახლა უფრო შესაძლებელი გახდა იყო პროპაგანდის გამავრცელებელი ადამიანი - პროპაგანდისტი "ინფლუენსერი".

ეს კი უფრო დიდი პრობლემაა, ვიდრე ხუთი წლის წინ: ყალბი ანგარიშებისა და ვებგვერდების წაშლა მარტივადაა შესაძლებელი. ამ მიმართულებით ვხედავთ თუნდაც არასრულყოფილ ნაბიჯებს სოციალური მედია კომპანიების მიერ, რომლებიც ყალბ ანგარიშებთან ბრძოლას ცდილობენ.

თუმცა ბევრად უფრო რთულია, როდესაც ადამიანი ხდება პროპაგანდის გამავრცელებელი გავლენიანი პირი. მიუხედავად იმისა, რომ ეს შეიძლება ეწინააღმდეგებოდეს სოციალური მედიის კომპანიების ზოგიერთ სტანდარტს, რეალურ ადამიანებს იმავენაირად არ პასუხობენ, როგორც ყალბ ანგარიშებს.

ჟურნალისტებისგან და ტრადიციული მედიისგან განსხვავებით, დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის გამავრცელებლებს აქვთ ფუფუნება, იყვნენ ადაპტირებული ტექნოლოგიასთან.

თუ ხუთი ან ათი წლის წინ, როდესაც პრობლემა კარგად გამოკვლეული და გაშუქებული არ იყო და ამაზე ბევრი არ საუბრობდა, დეზინფორმაციის გამავრცელებლებს შეეძლოთ თავიანთ პლატფორმებზე ყველაფერი გაეკეთებინათ, რაც მოესურვებოდათ. ახლა მათ უწევთ ცოტა მეტი შემოქმედებითობის გამოჩენა.

ვინ არიან პროპაგანდის გამავრცელებელი გავლენიანი პირები?

ეს რთული კითხვაა. ბევრ ასეთ ადამიანს ვხედავთ და თუ გვსურს, ყურადღება უკრაინის წინააღმდეგ ომზე გავამახვილოთ, დეზინფორმაცია ბევრი განსხვავებული მიმართულებიდან მოდის. ამის ერთ-ერთი მაგალითია თავად რუსეთი და, რა თქმა უნდა, რუსული ოფიციალური არხები.

ეს მოიცავს რუსეთის ხელისუფლების წარმომადგენლებს, რომლებიც სოციალურ ქსელსა და ტრადიციულ მედიას იყენებენ თავიანთი გზავნილების გასავრცელებლად. განსაკუთრებით საინტერესოა, რომ რუსეთის საელჩოს ანგარიშები “ტვიტერზე” პროპაგანდის დიდი გამავრცელებლები არიან, ზოგიერთ შემთხვევში ისინი რეპორტიორების წინააღმდეგ შევიწროვების კამპანიებსაც კი უძღვებიან და ამას ისე აკეთებენ, რომ სოციალური მედიის პლატფორმები არ პასუხობენ.

ტრადიციული მედიის გარდა ვხედავთ, რომ რუსეთი გაეროს პლატფორმას პროპაგანდისა და ცრუ ინფორმაციის გასავრცელებლად იყენებს. ასევე ვხედავთ პროპაგანდას, რომელიც რუსეთის არმიასთან არის დაკავშირებული. ეს ჩემთვის ერთ-ერთი ყველაზე საშიში პრობლემაა, რადგან ვხედავთ პროპაგანდისტებს, რომლებიც თავიანთ თავებს ჟურნალისტებს უწოდებენ და ხშირად ისინი არიან პირველი ან ერთადერთი ადამიანები ოკუპირებულ ტერიტორიებზე. ინფორმაციას მათგან იღებ და ოკუპირებულ ტეროტორიებზე შესვლა და ამ ინფორმაციის სიზუსტის გადამოწმება არ შეგიძლია.

ერთი კონკრეტული შემზარავი შემთხვევაა, რომელიც გონებაში ჩამრჩა. მარიუპოლში იყო ქალი, რომელსაც სხეულზე სვასტიკის ნიშანი ჰქონდა ამომწვარი. პირველები, ვინც ეს ფოტოები გამოაქვეყნეს რუსი პროპაგანდისტები იყვნენ და ჩვენ, როგორც ჟურნალისტებს ან ომის დანაშაულების გამომძიებლებს არ შეგვეძლო მარიუპოლში წასვლა, რათა გაგვერკვია რა მოხდა სინამდვილეში. სამწუხაროდ, ბევრი ასეთი სიტუაციაა, როდესაც რთულდება ზუსტი ინფორმაციის მიღება, მაშინ, როცა პროპაგანდისტებს აქვთ თავისუფალი წვდომა ტერიტორიაზე.

გარდა რუსეთის დაწყებული ომისა და რუსი პროპაგანდისტებისა, არსებობენ თუ არა დეზინფორმაციისა და კონსპირაციული თეორიების გამავრცელებელი გავლენიანი პირები საერთაშორისო დონეზე?

არიან ადამიანები, რომლებიც პროპაგანდის გავრცელებას თავიანთ საქმედ აქცევენ და ყველა ქვეყანას, ყველა რეგიონს ეყოლება თავისი ხალხი, რომლებიც ამას აკეთებენ და არსებობენ გავლენიანი ადამიანები, რომლებიც ზოგჯერ შემთხვევით, ზოგჯერ კი გამიზნულად ავრცელენენ პროპაგანდას. ვფიქრობ, ეს ორი განსხვავებული სუბიექტია.

ვხედავთ ბევრ პოლიტიკოსსაც, რომლებიც პოლიტიკური სარგებლისთვის იყენებს დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის ნარატივებს. განსაკუთრებით პანდემიის პერიოდში კი ბევრი ცნობილი ადამიანი და სპორტსმენი ან საჯარო სფეროს წარმომადგენელი ვნახეთ, რომლებიც კონკრეტულად პროპაგანდის გაამავრცელებლები არ არიან, მაგრამ გააძლიერეს ასეთი ნარატივები. ეს კი გადამწყვეტი აღმოჩნდა ახალი აუდიტორიისთვის, რომლებზეც ამ ინფორმაციამ გავლენა იქონია. ორივე ეს შემთხვევა მიმდინარე პრობლემაა.

რა გავლენა აქვს სოციალურ მედიას როგორც დეზინფორმაციის გავრცელებაში, ისე მასთან ბრძოლაში?

სოციალური მედია კომუნიკაციის მთავარი საშუალებაა, მაგრამ ეს ასევე ერთ-ერთი მთავარი პლატფორმაა, აუდიტორიასთან დასაკავშირებლად. ეს აუდიტორია შეიძლება იყოს ჩვენი ოჯახის წევრები, დიდი საერთაშორისო აუდიტორია ან რაიმე შუალედი მათ შორის. მნიშვნელოვანია, აღინიშნოს, რომ პროპაგანდის პრობლემა მხოლოდ სოციალურ მედიაში არ არის. ვიცით, რომ ამ კუთხით ტრადიციული ტელევიზია, განსაკუთრებით ოლიგარქების მფლობელობაში არსებული ტრადიციული ტელევიზია, დიდი პრობლემაა. ასევე შეიძლება დიდი პრობლემა იყოს რადიოსადგურებსა და გაზეთებში. თუმცა, სოციალურ მედიას შეუძლია სხვადასხვა აუდიტორია ერთმანეთთან პირდაპირ დააკავშიროს, რასაც ვერ ახერხებს ტრადიციული მედია.

ეს კი იმას ნიშნავს, რომ სოციალური მედია საშუალებას აძლევს ბევრად უფრო ახალ აუდიტორიას ისეთი პროპაგანდისა და დეზინფორმაციის წინაშე აღმოჩნდეს, რომელის წინაშეც აქამდე ტრადიციული არხებით არ აღმოჩენილა. ვხედავთ, რომ ხშირ შემთხვევაში სოციალური მედიის კომპანიები არ იღებენ ზომებს ამ ახალი აუდიტორიის პროპაგანდისგან და დეზინფორმაციისგან დასაცავად.

ვიცით, რომ ამ კომპანიების ეფექტი უზარმაზარი და ძალიან ძლიერია. ვიცით, რომ მას შეუძლია ხელი შეუწყოს გენოციდს, გააუარესოს ომი და ამავდროულად, რესურსების განაწილება, რომელსაც ეს კომპანიები ირჩევენ არ არის მიმართული ამის თავიდან აცილებისკენ.

მხოლოდ აკადემიური კვლევებიდან ვიცით, როგორ მუშაობს ამ კომპანიების ალგორითმები, რაც გარკვეულ სურათს გვაძლევს, მაგრამ ეს ალგორითმები მუდმივად იცვლება. ამავე დროს ისინი მოგებას იღებენ ონლაინ რეკლამების საშუალებით ამ დისკუსიებიდან და მეტ აუდიტორიას იზიდავენ. ასე რომ, კონტენტის მოდერაცია და თვალყურის დევნება არ არის ისე ძლიერი, როგორც საჭიროა იმ საფრთხეების განეიტრალებისთვის, რასაც ეს კომპანიები წარმოადგენენ.

მრავალი წელია დეზინფორმაციას აშუქებთ, რომელი პლატფორმა გამოიყენება დეზინფორმაციის გასავრცელებლად ყველაზე მეტად?

ყველა მათგანი.

ერთნაირ დონეზე?

დიახ, ყველა რეგიონს და ყველა თაობას, ყველა გენდერსაც კი აქვს პლატფორმა, რომელსაც ანიჭებს უპირატესობას.

მაგალითად, ქალები კაცებზე მეტად ანიჭებენ უპირატესობას “ინსტაგრამს”, ახალგაზრდა თაობა “ტიკტოკს” უფრო ირჩევს, ვიდრე “ფეიბუქს”. თუმცა, როდესაც ამ კომპანიებზე ვსაუბრობთ, ზოგადად ინდივიდუალურად ვსაუბრობთ მათზე, მაგრამ ინფორმაცია ერთი პლატფორმიდან მუდმივად სხვა პლატფორმაზე გადადის.

მაგალითად, ადამიანები ჩამოტვირთავენ “ტიკტოკ” ვიდეოს, შემდეგ კი “ინსტაგრამზე”, “ფეისბუქზე” ან “ტვიტერზე” ატვირთავენ. ამიტომ არ ვფიქრობ, რომ რომელიმე პლატფორმა ექსკულუზიურად უარესია (დეზინფორმაციის გავრცელების მხრივ), რადგან ინფორმაციის დინება ამ პლატფორმებს შორის ძალიან თავისუფალია და ისე იზოლირებული არაა, როგორც შეიძლება სატელევიზიო არხები არიან.

როგორ მუშაობს დეზინფორმაცია და პროპაგანდა ომის დროს?

პროპაგანდისა და დეზინფორმაციის კამპანიების დიდ ნაწილს ველზე მყოფი პროპაგანდისტები ქმნიან, ეს მასალა კი შემდეგ სოციალურ და ტრადიციულ მედიაში ვრცელდება.

უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ომის დროს პროპაგანდასა და დეზინფორმაციას დიდი როლი აქვს დიპლომატიურ ურთიერთობებშიც.

მაგალითად, ავიღოთ რუსეთის ოფიციალური პირების განცხადებები რომლებიც ვრცელდება პროპაგანდისტულ არხებზე ძალიან მორგებული გზავნილებით და გამიზნულია კონკრეტულ რეგიონზე, ქვეყანაზე ან თუნდაც ქვეყნის ამომრჩეველზე. ეს ყოველთვის ასე იყო, მაგრამ ვფიქრობ, კიდევ უფრო გამოხატულია ომის დროს, იმ პირობებში, როდესაც უკრაინისთვის დიპლომატია მთავარი ფაქტორია ფინანსური და სამხედრო მხარდაჭერისთვის, ისე როგორც საზღვარგარეთ მყოფი ლტოლვილების მხარდაჭერის მისაღებად.

რა არის დეზინფორმაციის გავრცელების რეალური შედეგი?

გარდა დიპლომატიური საკითხისა, ეს არის ინფორმაციისა და სიტყვის თავისუფლების საკითხი, განსაკუთრებით იმ ტერიტორიებზე, რომლებიც ახლა რუსეთს აქვს ოკუპირებული. არსებობს გარკვეული ნამდვილი ინფორმაცია იმის შესახებ თუ რა ხდება იქ, მაგრამ ძალიან რთულია ზუსტი ინფორმაციის მიღება, ეს კი იმას ნიშნავს, რომ პროპაგანდისტულ და დეზინფორმაციულ ნარატივებს პოტენციალი აქვს წარმართოს დისკუსია იმის შესახებ, თუ რა ხდება ოკუპირებულ ტერიტორიებზე, რაც ძალიან საშიშია.

უფრო ფართო დონეზე, პროპაგანდა და დეზინფორმაცია ქმნის სოციალურ განხეთქილებას და დისკუსია გადააქვს ომის არაჰუმანურობიდან ისეთ რამეზე, რაც პოლიტიკურ ფეხბურთს უფრო ჰგავს. ვფიქრობ, ეს შეიძლება მართლაც საშიში იყოს, რადგან როგორც კი ხალხი დაივიწყებს, როგორია ომი ადგილზე მყოფი ადამიანებისთვის და დაიწყებს მის პოლიტიკურ ნარატივად აღქმას, ეს უკრაინისთვის და უკრაინელებისთვის პოლიტიკურად ძალიან საშიში გახდება.

რუსეთის ომი უკრაინის წინააღმეგ ჰიბრიდული ომია. ორივე მხარეს აქვს კომუნიკაციის სტრატეგია, როგორ დაახასიათებთ ამ სტრატეგიებს და როგორ შეცვალა ამან ომის ტრაექტორია?

პირველ რიგში, ვფიქრობ, ომი მხოლოდ მიწაზე ომი არაა, არამედ პროპაგანდის ომიცაა. ის, რაც უკრაინაში ომს გამოარჩევს, სოციალური მედიის გამოიყენებაა, განსხვავებით მეორე მსოფლიო ომისგან, როცა პროპაგანდის სხვა არხები არსებობდა. ბევრი რამ უცვლელია, მაგრამ ბევრი რამ განსხვავდება.

ერთია ის, რომ თავად უკრაინელები ცდილობენ სხვა უკრაინელებს, დიასპორასა და მსოფლიოს ესაუბრონ, შექმნან სამოქალაქო დიპლომატია და გავლენა იქონიონ მთავრობებზე, რომ შეძლონ იარაღის მიღება. ვნახეთ, რომ ეს განსაკუთრებით ეფექტური იყო ომის დასაწყისში, როდესაც დიპლომატები მეუბნებოდნენ, რომ “უკრაინელების მიმართ ასეთი პოპულარული მხარდაჭერა რომ არ ყოფილიყო ჩემი ამომრჩევლის ან ხალხისგან, რომელსაც წარმოვადგენ, ვერ შევძლებდით უკრაინის ფინანსური და სამხედრო მხარდაჭერის დონეზე მისვლასო.”

ვფიქრობ, ამ წარმატების დიდი ნაწილი უკრაინული კომუნიკაციის სტრატეგიაა, რომელსაც არც კი ვიცი შეიძლება თუ არა სტრატეგია ეწოდოს, რადგან ბევრი ადამიანი უბრალოდ ამბობს “აი ეს ხდება ჩემს თავს, ეს არის ჩემი ამბავი, გთხოვთ ვინმემ მომისმინეთ” - რასაც გავლენა აქვს ადამიანებზე.

რას იტყვით უკრაინის ხელისუფლების მხრიდან კომუნიკაციაზე? მახსოვს პრეზიდენტ ზელენსკის ცნობილი ვიდეო თავის გუნდის წევრებთან ერთად. ეს, ალბათ, პირველი შემთხვევა იყო, როდესაც პრეზიდენტმა მიმართვა “სელფის” კამერით ჩაწერა და გამოაქვეყნა.

დიახ, ვფიქრობ, ზელენსკის სტრატეგიამ ნამდვილად იქონია დიდი გავლენა სოციალურ მედიაში. მახსოვს ვკითხულობდი, რომ ომის პირველ დღეებში ის მსოფლიოს სხვა ლიდერებს შეტყობინებებად უგზავნიდა ფოტოებსა და ვიდეოებს ადგილიდან, რომ ენახებინა რა ხდებოდა მის ქვეყანაში.

ვფიქრობ, ახლა რუსეთი ძალიან ცდილობს ზელენსკის პოპულარობის განადგურებას. ისინი ამას პროპაგანდისტული გზავნილებით სხვადასხვა ადგილას სხვადასხვა ხერხებით ცდილობენ. მაგრამ ამას რუსეთი ჯერ კიდევ სრულმასშტაბიან შეჭრამდე აკეთებდა და ეს არის ის, რასაც არა მხოლოდ საერთაშორისო საზოგადოებასთან და საკუთარ ხალხთან, არამედ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მცხოვრებ ადამიანებთანაც აკეთებენ.

მნიშვნელოვანი ახალი ამბის გავრცელების შემდეგ იზრდება ამბის მიმართ ინტერესი და მატულობს დეზინფორმაციაც. რა უნდა გაითვალისწინონ ახალი ამბების მომხმარებლებმა და რეპორტიორებმა ამ დროს?

ბევრი საბაზისო რამ არის, მაგალითად, იმის ნახვა თუ როდის შეიქმნა სოციალური მედიის ანგარიში, რომელიც მასალას აქვეყნებს, რა გამოუქვეყნებია წარსულში - ეს განსაკუთრებით “იუთუბს” ეხება, თუმცა სხვა პლატფორმებზეც ვრცელდება.

მაგრამ უფრო მნიშვნელოვანია, ადამიანებმა შექმნან საკუთარი სანდო ინფორმაციული ეკოსისტემები. ყურადღება მიაქციონ მედიასაშუალებებსა და ჟურნალისტებს, რომელთა მასალებსაც პატივს სცემენ, გამოიწერონ ისინი სოციალურ მედიაში ინდივიდუალურად. ეს ხელს შეუწყობს დეზინფორმაციასთან ბრძოლას.

როგორია იმის გარკვევის პროცესი თუ ვინ დგას კონკრეტული დეზინფორმაციის უკან?

რთულია, ხშირად ეს 10-წუთიანი გამოძიება არ არის. ბევრ ღია წყაროს ინსტრუმენტს იყენებ, რათა გაარკვიო მაგალითად, ეს ვიდეო აქამდე თუ გამოქვეყნებულა, სოციალური მედიის რომელი ანგარიშები აძლიერებენ ამ მასალაზე ჩართულობას, არსებობს თუ არა ეს ვიდეო სხვა პლატფორმებზე? - ეს რეალური საგამოძიებო პროცესია, რასაც ერთ დღეში ვერ გააკეთებ და ვერც ერთ დღეში ისწავლი ამის კეთებას. თუმცა, ვხედავთ, ბევრი ნიუსრუმი დიდ ინვესტიციას დებს ამ კონკრეტულ უნარებში.

ბევრ ნიუსრუმსა და აკადემიკოსს ასწავლით ინტერნეტში გავრცელებული დეზინფორმაციის გამოძიებას. რა არის ამ მხრივ მთავარი გამოწვევა მედია პროფესიონალებისთვის?

ვფიქრობ, ბევრი რეპორტიორი ონლაინ გამოძიების უნარებს აღიქვამს ისე, თითქოს ეს სხვისი გასაკეთებელია. სინამდვილეში, ინფორმაციის გადამოწმების საბაზისო უნარები ყველა რეპორტიორს უნდა ჰქონდეს. ისევე, როგორც ყველა რეპორტიორს უნდა შეეძლოს საბაზისო იურიდიული დოკუმენტის წაკითხვა ან წყაროების მოძიება. ეს არის ის, რაც ყველა ჟურნალისტს სჭირდება, მათ უნდა იცოდნენ გეოლოკაციის საფუძვლები, ფოტოს მიხედვით ძიება, ვებსაიტების დომეინის შესახებ ინფორმაცის გარკვევა.

ამას ვერ გავექცევით, რადგან ასეთ რეალობაში ვცხოვრობთ. ჩვენ ვერ დავუბრუნდებით ტრადიციულ ჟურნალისტიკას, როდესაც შეგეძლო მხოლოდ ტელეფონი აგეღო და ვინმესთან დაგერეკა, რაც ასევე მნიშვნელოვანი უნარია, მაგრამ, ვფიქრობ, ყველა რეპორტიორმა უნდა გაიაროს ძალიან მარტივი ტრენინგი ამ საკითხზე, რადგან ჩვენ ვცხოვრობთ ციფრულ რეალობაში და თავს ვერ აარიდებ საფრთხეებს, სირთულეებს და გაშუქების იმ ტიპს, რაც საჭიროა ციფრული რეალობისთვის.

ახსენეთ, რომ ეს იცვლება და ნიუსრუმები მეტ ინვესტიციას დებენ ასეთ ტრენინგებში.

ეს ძალიან იცვლება. ხუთი წლის წინ ვერ წარმოვიდგენდი, რომ რეპორტიორები სატელიტურ კომპანიებს დაურეკავდნენ უახლესი სატელიტური სურათებისთვის. ხუთი წლის წინ ვიზუალური საგამოძიებო ჯგუფების უმეტესობა არ არსებობდა. ეს იყო ნიშა ტექნოლოგიებით შეპყრობილი ადამიანებისთვის.

უზარმაზარი ბუმი ვნახეთ ამ მიმართულებით, როგორც ამერიკულ მედიაში, ისე საერთაშორისო დონეზე და ვიმედოვნებ, რომ ეს გაგრძელდება, რადგან ტრადიციული და ციფრული გაშუქების ერთობლიობა როგორც უკრაინის ომში, ისე ბევრ სხვა კრიზისში, იქნება ეს გარემოსდაცვითი კრიზისები, პროტესტი თუ არჩევნები, წარმოუდგენლად ძლიერი კომბინაციაა.

რომელი ყალბი ამბავი ცირკულირებს მუდმივად ან ყოველთვის ბრუნდება?

თითქმის ყველა ასეთი ამბავი ყოველთვის ბრუნდება და მეორდება. გარდა ძალიან სერიოზული დეზინფორმაციისა, არის ერთი უვნებელი ყალბი ამბავი, რომელიც 12 წელია ტრიალებს. ყოველ ჯერზე, როცა ქარიშხალია, ვიღაც აქვეყნებს გზაზე მცურავი ზვიგენის ფოტოს. ვფიქრობ, ამას გასართობად აკეთებენ, ზოგჯერ მეტი აუდიტორიიის მისაზიდად. თუმცა, რამდენიმე კვირის წინ, მართლაც ცურავდა ზვიგენი ქუჩაში. ეს ინფორმაცია რეალობად იქცა. ფლორიდაში ქარიშხლისა და წყალდიდობის დროს, პატარა ზვიგენი კერძო სახლის გარეთ ცურავდა. ნამდვილი სიურპრიზი იყო მისი რეალურ ცხოვრებაში ნახვა.

რომელია სერიოზული და საზიანო ყალბი ამბავი, რომელიც ასევე მუდმივად ვრცელდება?

ვფიქრობ, ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული, ყოვლისმომცველი და საზიანო - ლტოლვილების საწინააღმდეგო ნარატივებია.

თითოეულ ქვეყანასა და რეგიონში ამ ნარატივს განსხვავებული მახასიათებელი აქვს. აშშ-ში დემონიზებულები არიან სამხრეთ ამერიკელები. ევროპაში ხალხი ახლო აღმოსავლეთიდან, ახლა ვხედავთ, რომ უკრაინელების დემონიზებაც ხდება. ეს ნარატივები მრავალი წლის განმავლობაში ძალიან ეფექტურია და ყველაზე მეტად მაწუხებს, რადგან ეს არის ის, რაც პოლიტიკურად მოგებიანია და რაც მუდმივად არსებობს.

რომელ ინსტრუმენტებსა და ხერხებს გაუწევ რეკომენდაციას დეზინფორმაციის ამოსაცნობად?

შეამოწმეთ ანგარიში, რომელიც სოციალურ ქსელში აქვეყნებს ინფორმაციას. ისწავლეთ სურათის მიხედვით ძიება, განსაკუთრებით Google-ის გარეთ. არსებობს ბრაუზერზე შესანიშნავი დამატება InVID, რომელიც საშუალებას მოგცემთ სურათით ინფორმაცია ეძებოთ სხვა საძიებო სისტემებში.

რიგითი მომხმარებლისთვის რჩევაა, უბრალოდ შეეცადეთ იყოთ კრიტიკული იმის მიმართ, რასაც ხედავთ. ყველაზე ექსტრემალური მაგალითია, თუ ფონზე ხედავთ პალმის ხეს და ვინმე ამბობს, რომ ეს უკრაინაა. ეს ალბათ უკრაინა არ არის.

არაუშავს თუ დაიჯერებთ დეზინფორმაციას და პროპაგანდას. ეს ყველას ემართება. მაგრამ არის განსხვავება რაღაცის ნახვას, მასზე რეაგირებასა და თქვენი აუდიტორიისთვის გაზიარებასა და მასზე არ რეაგირებას შორის. ასე რომ, თუ რაიმეს აზიარებთ, უმჯობესია დარწმუნებული იყოთ, რომ ეს რეალურია.

როგორ ფიქრობთ, როგორ იქნება დეზინფორმაცია მომავალში?

ჩემთვის არაკომფორტულია პროგნოზების გაკეთება, მაგრამ ვიტყვი, რომ პრობლემის მოგვარების გზა ჯერ არ ჩანს, პროპაგანდისა და დეზინფორმაციის გავრცელება ფინანსურად მოგებიანია, ხოლო სოციალური მედიის კომპანიებს არ აქვთ ამაზე სისტემური, ეფექტური რეაქცია. სანამ ეს არ მოხდება პრობლემა გაგრძელდება, დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის აუდიტორია გაიზრდება, და უფრო და უფრო მეტად დაგვაზიანებს.

იმედი მაქვს, რომ ეს შეიცვლება, მაგრამ თუ ყველაფერი ისე იქნება, როგორც ახლაა, ვფიქრობ, წინ რთული წლები გველოდება.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
რუსეთის მიერ უკრაინაში დაწყებული ომის პირველივე დღეებიდან, ინგლისურენოვანი გამოცემა The Kyiv Independent საერთაშორისო საზოგადოებისთვის ომის შესახებ ამბების ერთ-ერთ ძირითად წყაროდ იქცა.

  • 2022 წლის 24 თებერვლიდან ერთი კვირის შემდეგ, ევროკომისიის პრეზიდენტმა, ურსულა ფონ დერ ლაიენმა, ევროპარლამენტში სიტყვით გამოსვლისას გამოცემის სარედაქციო სვეტიდან ამონარიდი წაიკითხა.alt
  • 23 მაისს, ამავე გამოცემის მთავარი რედაქტორი, ოლგა რუდენკო, ჟურნალ Time-ის გარეკანზე გამოჩნდა. 
 
მოკლე დროში The Kyiv Independent-მა საერთაშორისო აღიარება და მილიონობით ადამიანის, მათ შორის კანადელი მწერლის, მარგარეტ ეტვუდის, მხარდაჭერა მოიპოვა.

რედაქცია

2021 წლის 8 ნოემბერს, უკრაინაში ყველაზე ძველი ინგლისურენოვანი გამოცემა “კიევ პოსტი”, რომელიც არსებობის 26 წელიწადს ითვლიდა, მფლობელმა დროებით დახურა. გათავისუფლებული ჟურნალისტები მაშინ ამბობდნენ, რომ “კიევ პოსტის” მესაკუთრის ეს ნაბიჯი ნიუსრუმზე სრული კონტროლის მოპოვებასა და სარედაქციო დამოუკიდებლობაში ჩარევას ემსახურებოდა.

3 დღის შემდეგ “კიევ პოსტის” 30-მა ყოფილმა თანამშრომელმა ახალი გამოცემა - “კიევ ინდიფენდენტი” შექმნა და მთავარ რედაქტორად “კიევ პოსტის” ყოფილი მთავარი რედაქტორის მოადგილე ოლგა რუდენკო აირჩია.

“დამოუკიდებელი “კიევ პოსტის” სარედაქციო ჯგუფმა უარი თქვა გაჩუმებაზე. თუკი არ შეგვეძლო “კიევ პოსტის” ბრენდის გადარჩენა, შეგვეძლო მისი ღირებულებები გადაგვერჩინა” - წერს “კიევ ინდიფენდენტის” რედაქცია და თავის ღირებულებებს ასე აყალიბებს:

  • ახალი გამოცემა მოემსახურება თავის მკითხველსა და საზოგადოებას და არავის სხვას.
  • გამოცემა არ იქნება დამოკიდებული მდიდარ მფლობელზე ან ოლიგარქზე. გამოცემა დამოკიდებული იქნება მკითხველებისა და დონორებისგან დაფინანსების მოზიდვაზე და შემდგომ, კომერციულ საქმიანობაზე.
  • ნიუსრუმი გადაწყვეტს და განსაზღვრავს გამოცემის სარედაქციო პოლიტიკას საზოგადოების საუკეთესო ინტერესებიდან გამომდინარე. მასზე გავლენის მოხდენის მცდელობა გარედან დაუშვებელია.
  • გამოცემა ყოველთვის ნაწილობრივ მაინც იქნება თავისი ჟურნალისტების საკუთრება.
  • გამოცემა შეეცდება, მიაღწიოს ფინანსურ მდგრადობას მომავალში დამოუკიდებლობის შესანარჩუნებლად.

დღეს გამოცემა 33 თანამშრომელს აერთიანებს, მათ შორის არიან ჟურნალისტები, რედაქტორები, ფოტოგრაფები, ოპერატორები, მენეჯერები და მარკეტერები. თუმცა მათი უმრავლესობა (75%) სარედაქციო გუნდის წევრია, დანარჩენები ორგანიზაციის ბიზნეს განვითარებაზე მუშაობენ. სარეკლამო მიმართულებით კი კომპანია გარე გაყიდვების სააგენტოსთან მუშაობს.

"კიევ ინდიფენდენტი” ორგანიზაციული თვალსაზრისით ძალიან ახალგაზრდაა, ჟურნალისტური ტრადიცია კი მრავალწლიანი აქვს. ნიუსრუმი ამჟამად ორგანიზაციის უდიდესი ნაწილია. ეს იყო ახალი ორგანიზაციის ხერხემალი, როდესაც ნიურუმი "კიევ პოსტიდან" "კიევ ინდიფენდენტში" გადმოვიდა.", - გვეუბნება გამოცემის განვითარების ხელმძღვანელი და The Fix Media-ს თანადამფუძნებელი ზახარ პროტსიუკი, რომელსაც თბილისში, “ინტერიუსის” საერთაშორისო კონფერენციაზე ვესაუბრეთ.

ფინანსები

ბევრი დამოუკიდებელი მედიასაშუალებისგან განსხვავებით, “კიევ ინდიფენდენტს” ფინანსურად არ უჭირს. გამოცემამ მუშაობა თავდაპირველად კანადის მთავრობის დახმარებით, გრანტით დაიწყო, თუმცა დღეს მათი შემოსავლის მთავარი წყარო მკითხველისგან მიღებული თანხაა, რომელიც ერთჯერადი და მუდმივი შემოწირულობებისგან შედგება.

  • “კიევ ინდიფენდენტის” gofundme-ის გვერდზე ამ დროისთვის მილიონ-ნახევარ ფუნტ სტერლინგზე მეტია შეგროვებული, ვებგვერდზე ჩანს, რომ ზოგიერთი მხარდამჭერი მინიმალურ თანხას, მაგალითად 7 ფუნტს რიცხავს, ზოგი კი 50 000 ფუნტ სტერლინგს.
  • გამოცემას აქვს Patreon-ის გვერდიც, სადაც მკითხველს თანხის სანაცვლოდ დამატებით ექსკლუზიურ მასალებს სთავაზობს. აქ ამჟამად გამოცემას 7 ათასზე მეტი გამომწერი ჰყავს და ყოველთვიურად $71,168 აშშ დოლარს გამოიმუშავებს.

altმედიასაშუალებამ Patreon-ის გვერდი დაფუძნებისთანავე, ნოემბერშივე შექმნა. ერთი თვით ადრე, სანამ ოფიციალური ვებგვერდი ექნებოდათ. მათ იმ პერიოდში უკვე დააგროვეს 500 რეგულარული შემომწირველი.

“ამ ეტაპზე ფული ჩვენი მთავარი პრობლემა არაა. დიდი მხარდაჭერა გვაქვს ჩვენი მკითხველებისგან, რაც კომფორტულ, უსაფრთხო გარემოს გვიქმნის. ჩვენ საკმარისი ფინანსური შესაძლებლობა გვაქვს მომდევნო წელს სამუშაოდ და ვიცით, რომ არაფერი გვემუქრება” - ამბობს ზახარ პროტსიუკი.

ომის გაშუქება თავდაცვის საშუალებებთან და გაზრდილ ხარჯთან არის დაკავშირებული, ამ მხრივ გამოცემამ აღჭურვილობის ნაწილი თავად შეიძინა, დახმარების დიდი ნაწილი კი სხვადასხვა ორგანიზაციისგან მიიღო.

ზახარ პროტსიუკი ამბობს, რომ მკითხველისგან მიღებული თანხის ძირითად შემოსავლად ქცევა იმითაცაა განპირობებული, რომ “კიევ ინდიფენდენტის” ძირითადი აუდიტორია უკრაინის გარეთაა. მკითხველების მესამედი აშშ-დანაა, სადაც ახალ ამბებში თანხის გადახდის კულტურა განვითარებულია. თუმცა ეს კულტურა ნელ-ნელა ყალიბდება უკრაინაშიც.

“რუსეთის სრულმასშტაბიან შემოჭრამდე, 2020 წლიდან ბევრმა მედია პროექტმა დაიწყო გამომწერების პროგრამის შექმნა, მათ შორის “უკრაინსკა პრავდამ” და “ნოვაია ვრემიამ”. მაშინ ბაზარზე პირველად გამოჩნდა ასეთი მოდელები. ახალ ამბებში თანხის გადახდის კულტურა უკრაინაში ნელ-ნელა იცვლებოდა,” - ამბობს პროტსიუკი.

ვინ არის The Kyiv Independent-ის აუდიტორია?

აშშ-ის შემდეგ “კიევ ინდიფენდენტს” ყველაზე მეტად გაერთიანებულ სამეფოში, გერმანიაში, საფრანგეთსა და სხვა ევროპულ ქვეყნებში ეცნობიან. პირველ ათეულშია ინდოეთიც.

გამოცემას ბევრი გავლენიანი და ცნობილი ადამიანიც უჭერს მხარს.

“ეს ჩვენი მუშაობის შედეგია. ვფიქრობ, “კიევ ინდიფენდენტმა” საკუთარი თავი ნამდვილად გააცნო დასავლურ სამყაროს. ჩვენ ვხვდებით სხვადასხვა ქვეყნის პრეზიდენტებს და ვიცით, რომ ისინი “კიევ ინდიფენდენტს” კითხულობენ. მაგალითად, ინტერვიუ გვქონდა ევროკომისიის პრეზიდენტთან, ურსულა ფონ დერ ლაიენთან, და მან თქვა, რომ ხშირად ეცნობა ამბებს ჩვენთან.” - ამბობს პროტსიუკი.

თუმცა, უკრაინაში ინგლისურად ბევრი სხვა გამოცემაც აქვეყნებს მასალას. მათ შორის, ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მედიასაშუალება “უკრაინსკა პრავდა”. ინგლისურ ენაზე სთავაზობს მასალებს საერთაშორისო აუდიტორიას “კიევ ინდიფენდენტის” “წინაპარი გამოცემა” “კიევ პოსტიც”, რომელმაც მუშაობა 2021 წლის დეკემბერში განაახლა.

“არიან უფრო პატარა, ნიშური მედიასაშუალებებიც, რომლებსაც ინგლისურენოვანი ვერსიები აქვთ. ვიტყოდი,რომ უკრაინული მედიის უმრავლესობამ სცადა ინგლისურენოვანი ვერსიების დამატება, რადგან ბაზარზე პოტენციალს ხედავენ და დარწმუნებული ვარ, “კიევ ინდიფენდენტი” მათთვის იმის პოტენციალის მაგალითია, რასაც შეიძლება მიაღწიონ”, - გვეუბნება გამოცემის განვითარების ხელმძღვანელი.

მაშინ რამ განაპირობა გამოცემის ასეთი წარმატება?

ზახარ პროტსიუკის აზრით, წარმატების მიღმა რამდენიმე ფაქტორია:

  • გამოცემა მხოლოდ ინგლისურენოვანია და ჟურნალისტიკის მაღალ სტანდარტებს იცავს.
  • გამოცემა 24 თებერვალს უკვე მუშაობდა, ხოლო სხვა დიდმა გამოცემებმა ინგლისურად გაშუქება რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრიდან რამდენიმე დღის შემდეგ დაიწყეს.

“სისწრაფემ და მონდომებამ თავისი გააკეთაო” - ამბობს პროტსიუკი - “ვფიქრობ, ჩვენი შემთხვევა შესანიშნავი მაგალითია იმისა, თუ როგორ შეუძლია ხარისხიანმა ჟურნალისტიკამ დაამტკიცოს, რომ წარმატების მთავარი ფაქტორია.”

სოციალური მედია

“კიევ ინდიფენდენტისთისთვის” სოციალური ქსელი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს. გამოცემას ყველაზე დიდი აუდიტორია “ტვიტერზე” ჰყავს.

გარდა ამისა:
  • “ინსტაგარამზე” - 68 ათასი.
  • “ფეისბუქზე” - 64 ათასი.
  • “ტელეგრამზე” - 52 ათასი.

მათ ახლახან შექმნეს “ლინკდინის” გვერდიც და სამომავლოდ “ტიკტოკის” ათვისებასაც გეგმავენ .

“ახლახანს დავიწყეთ ვიდეო დეპარტამენტის შექმნა. 2 თვის წინ შემოგვიერთდა ანნა იაკუტენკო ვიდეოს მიმართულების ხელმძღვანელად. ახლა ვიწყებთ ვიდეო კონტენტის წარმოებასაც და “ტიკტოკს” ვუყურებთ. ადრე თუ გვიან, ამ პლატფორმაზეც ვიქნებით.” - ამბობს ზახარ პროტსიუკი - გამოცემისთვის ვებგვერდი მნიშვნელოვანია, მაგრამ ეს არ არის ჩვენთვის ერთადერთი მნიშვნელოვანი პლატფორმა. ახალ ამბებს “ტვიტერზე” ვებგვერდის ბმულის გარეშე ვაქვეყნებთ და ბევრი ადამიანი, ვინც გვკითხულობს, გვიცნობს და ფინანსურად მხარს გვიჭერს, ჩვენს ვებგვერდს იშვიათად სტუმრობსო.

“კიევ ინდეფენდენტს” განსხვავებული მიდგომა აქვს ახალი ამბების გამოქვეყნებისას. გარდა იმისა, რომ “ტვიტერზე” ინფორმაციას ბმულების გარეშე, ცალკე პროდუქტად ავრცელებს. მსგავს ფორმატს იყენებს ვებგვერდის მთავარ გვერდზეც, სადაც News Feed-ის განყოფილებაში ამბებს მოკლედ, ერთ აბზაცად, ცალკე ბმულის გარეშე აქვეყნებს.

“ეს ფორმატი ვებგვერდიდან ტრაფიკს არ გვაძლევს, მაგრამ მოსახერხებელია, განსაკუთრებით მაშინ, როცა სწრაფად აშუქებ. ომის პირობებში სწრაფი და ზუსტი უნდა იყო. ვფიქრობ, ჩვენი წარმატების ერთ-ერთი ფაქტორია, რომ კონტენტის სტრუქტურა და მისი მოხმარების სიჩქარე ხელსაყრელი იყო ბევრი ადამიანისთვის, რათა სწრაფად გაეგოთ რა ხდებოდა. რუსეთის შემოჭრისას ადამიანები შოკში იყვნენ და კონტენტის მოხმარება მუდმივად სურდათ, ახალი ამბების ასეთ პატარა ნაჭრებად მიწოდება კი ამისთვის კარგი ფორმატი აღმოჩნდა.”, - განმარტავს პროტსიუკი.

alt

“კიევ ინდიფენდენტის” გუნდი ცდილობს, სოციალური მედიის პლატფორმები მაქსიმალურად სასარგებლოდ გამოიყენოს.

თუ გაქვთ ერთი პლატფორმა, რომელიც სხვა პლატფორმებზე [ჩართულობით] მაღლა დგას. გააანალიზეთ რატომ, ეცადეთ მაქსიმალურად ეფექტიანად გამოიყენოთ ეს პლატფორმა, რადგან სწორედ მას მოაქვს თქვენთვის ყველაზე დიდი შედეგი. ეს პლატფორმა კი სხვა პლატფორმების გასაზრდელად გამოიყენეთ.” - ასეთი სტრატეგიით შექმნა “კიევ ინდიფენდენტმა” “ტელეგრამის” არხი “ტვიტერის” გვერდის გამოყენებით.

გამოცემაში კარგად ესმით ისიც, რომ მხოლოდ სოციალურ ქსელებზე დამოკიდებული ვერ იქნები, რადგან ამ პლატფორმებზე სტრუქტურულ და ალგორითმის ცვლილებებს თავად ვერ აკონტროლებ, ეს კი ყოველთვის სარისკოა. ამიტომ ისევ ერთ-ერთ პრიორიტეტად რჩება ვებგვერდის განვითარება.

“კიევ ინდიფენდენტის” მიზანია ვებგვერდი მომხმარებლისთვის მაქსიმალურად კომფორტული გახადოს. ახლანდელი ვერსია დროებითია და სამომავლოდ კიდევ შეიცვლება. ამ ეტაპზე გუნდი ვებგვერდზე გამომწერების პროგრამის ჩაშენებაზე მუშაობს, რის შემდეგაც გამომწერებს არა გარე პლატფორმებიდან გადმოიყვანს, არამედ პირდაპირ გამოცემის ვებგვერდიდან დააკავშირებს.

მთავარი გამოწვევა

მცირე დროში 10 ათასიდან დან 2 მილიონ მკითხველამდე გაზრდამ “კიევ ინდიფენდენტის” გამოწვევებიც შეცვალა. ზახარ პროტსიუკი ამბობს, რომ ახლა მათი მიზანია, ამ ყველაფერს დაეწიონ ორგანიზაციული განვითარების თვალსაზრისით.

ამისთვის, ბოლო სამ თვეში ორგანიზაციამ 10 ახალი თანამშრომელი დაიქირავა და სამომავლოდ კიდევ ათ ადამიანს დაასაქმებს. ამ ეტაპზე ეძებენ მარკეტინგის მიმართულების ხელმძღვანელს, რომელიც მთელ გუნდს შექმნის.

“ადამიანების დაქირავება ყოველთვის პრობლემა იყო ინგლისურენოვანი ნიშის მედიაში. მარტივი არაა ადამიანების პოვნა, რომლებსაც ესმით უკრაინის კონტექსტიც და აკმაყოფილებენ იმ დასავლურ, ინგლისურ სტანდარტებს, რომლებსაც ჩვენ ვითხოვთ. შედარებით მარტივია არასარედაქციო კადრების აყვანა”, - განმარტავს ზახარ პროტსიუკი.

ზახარი გვეუბნება, რომ ამ ეტაპზე ორგანიზაციის მთავარი გამოწვევებია:

  • გუნდის უსაფრთხოება.
  • გუნდის სტრუქტურა.
  • გუნდისა და აუდიტორიის ზრდა.

“რათა დავრწმუნდეთ, რომ “კიევ ინდიფენდენტმა” ხანგრძლივ პერსპექტივაში რელევანტურობა და დიდი აუდიტორია შეინარჩუნოს. ორგანიზაციული გამოწვევაა იმის უზრუნველყოფა, რომ ადამიანები, რომლებიც უკრაინას და მასთან ერთად “კიევ ინდიფენდენტს” აღმოაჩენენ, ჩვენთან დარჩნენ”

რას აკეთებს გამოცემა ამ მიზნის მისაღწევად?

  • გამოცემა მკითხველებს სთავაზობს საინფორმაციო ბიულეტენებს ელექტრონული ფოსტით, რათა მკითხველისგან მიიღონ ინფორმაცია და შემდეგ ახალი ამბებით დაუბრუნდნენ.
  • სარედაქციო თვალსაზრისით, მკითხველებს უფრო ფართო კონტექსტი შესთავაზოს: “ეს არამხოლოდ ძირითადი დეტალებია უკრაინის შესახებ, არამედ ის, თუ როგორ არის უკრაინა რელევანტური აღმოსავლეთ ევროპის, ევროპისა და მსოფლიოს უსაფრთხოების კონტექსტში.”- ამბობს ზახარ პროტსიუკი.

მაგალითად, გამოცემამ დაიწყო პოდკასტი Power Lines, რომელიც უკრაინის შესახებაა, თუმცა რეგიონში მიმდინარე მოვლენებს ეხება აღმოსავლეთ ევროპის კონტექსტში.

შესაბამისად, გამოცემის კონტენტი უფრო ფართო აუდიტორიისკენაა მიმართული - მედიასაშუალება ცდილობს ახალი სამიზნე აუდიტორიის ათვისებას შესაბამისი სარედაქციო პროდუქტების შექმნითაც. მაგალითად, აუდოტორიას სთავაზობენ საინფორმაციო ბიულეტენს ბელარუსის შესახებაც.

“ხანგრძლივ პერსპექტივაში გვინდა ჩვენი ამბები უკრაინაზე უფრო იყოს ფოკურისრებული, მაგრამ ასევე გვსურს, აღმოსავლეთ ევროპის ამბებით დაინტერესებული აუდიტორია “კიევ ინდიფენდენტზე” მოვიზიდოთ”, - ამბობს ზახარ პროტსიუკი.
კატეგორია: ინტერვიუ
ტექნოლოგიებისა და სოციალური ქსელის განვითარების ფონზე მედიასაშუალებებს უფრო და უფრო კონკურენტულ გარემოში უწევთ არსებობა. სხვადასხვა ფაქტორის გათვალისწინებით, რთულდება ფინანსური სტაბილურობის შენარჩუნება დამოუკიდებელი მცირე ზომის მედია ორგანიზაციებისთვის.

საერთაშორისო მედიისა და მარკეტინგის კონსულტანტი, კომპანია “ნიუსგეინის” თანადამფუძნებელი, მიშელ ფოსტერი და“ინტერნიუსის” მედია ბიზნესის დირექტორი ჯეისონ ლამბერტი გვესაუბრებიან, როგორ უნდა შეინარჩუნონ მედიასაშუალებებმა ფინანსური სტაბილურობა და მეტი შემოსავალი გამოიმუშავონ.

რა გამოწვევების წინაშე დგას დღეს მედია აღმოსავლეთ ევროპასა და ყოფილ საბჭოთა ქვეყნებში?

ჯეისონ ლამბერტი: შეგვიძლია დავიწყოთ იმ პრობლემებით, რომლებიც საინფორმაციო მედიაზე გავლენას მთელ მსოფლიოში ახდენს. რა თქმა უნდა, არის ფინანსური პრობლემები, ბევრ მედიასაშუალებას გაუჭირდა ტრადიციული ბიზნეს მოდელებიდან ციფრულ ბიზნეს მოდელებზე გადასვლა. გაიზარდა ციფრული პლატფორმების ეფექტურობა, შესაბამისად, შემოსავლები, რომლებსაც საინფორმაციო მედიასაშუალებები იღებდნენ ახლა სხვაგვარად ნაწილდება. ამასთან ერთად წინ წამოიწია ტექნოლოგიურმა პლატფორმებმა, რაც აუდიტორიის, ჩართულობისა და შემოსავლების დიდ ნაწილს იღებს და ბევრ სივრცეს არ ტოვებს საინფორმაციო მედიისთვის. ამ ყველაფერთან ერთად არის გამოწვევები ამ კონკრეტულ რეგიონშიც.

მიშელ ფოსტერი: რუსეთი ავრცელებს დეზინფორმაციას და ცდილობს რუსულენოვან მოსახლეობაში ნაციონალისტური განწყობების შექმნას, რათა ხალხს ჰქონდეს ერთგავრი ბრაზი და ისტორიული წყენა რუსეთის “სიდიადის” დაკარგვის მიმართ. უკრაინის წინააღმდეგ ომის პირობებში ვხედავთ, რომ ამ დიდხნიანმა დეზინფორმაციამ არამარტო პრესის, არამედ, ზოგადად, რეგიონის დესტაბილიზაცია გამოიწვია. ამან შეაფერხა ბიზნეს მოდელებიც, არამხოლოდ უკრაინისთვის. ამას გავლენა აქვს მოლდოვაში, საქართველოში და ყველგან, რადგან რუსული ინტერვენციის შიში იზრდება.

ასე, რომ ბევრი პრობლემა, რომლის წინაშეც აქ დგას მედია, გლობალურადაც ვხედავთ და ეს ძლიერდება გადაჭარბებული დეზინფორმაციით, კონფლიქტის საფრთხის წინაშე.

როგორ უნდა გამოიმუშავონ ადგილობრივმა მედიასაშუალებებმა შემოსავალი, რეკლამის გაყიდვის ტრადიციული გზების მიღმა?

ჯეისონ ლამბერტი: დივერსიფიცირებით. ხშირად, ისინი ვერ გამოიმუშავებენ ჟურნალისტური საქმიანობის შესანარჩუნებელ საკმარის თანხას პატარა აუდიტორიიდან, ამიტომ ხშირად ვხედავთ, რომ შემოსავლის დივერსიფიკაციას მიმართავენ. ამჟამად 25 განსხვავებულ გზას ვაკვირდებით, რომლითაც მედია კომპანიებს შემოსავლის მიღება შეუძლიათ. მათ შორის, სპონსორობა, შემოწირულობები, გამოწერები და ა.შ.

არსებობს მომხმარებლიდან მიღებული შემოსავლის მოდელები, თუმცა ამას ადგილობრივი მედიის შესაფერის მოდელად ვერ ვხედავთ, ეს უფრო ნაციონალურ დონეზე მომუშავე მედიის მოდელია, ვიდრე პატარა ადგილობრივი მედიასაშუალების.

რა შეიძლება გააკეთონ მცირე ბიუჯეტისა და ადამიანური რესურსების მქონე მედიასაშუალებებმა შემოსავლების გასაზრდელად?

მიშელ ფოსტერი: ვფიქრობ, მთავარია შეზღუდული რაოდენობის მრავალფეროვანი შემოსავლის წყაროების განვითარება. ეს განსხვავდება ბაზრის მიხედვით და ნამდვილად მოითხოვს ადგილობრივი ბაზრის ცოდნას.

ახლა, როდესაც პანდემიიდან გამოვდივართ, ეს შეიძლება იყოს პოდკასტი, თუმცა მედიის კარგი მენეჯერები ნამდვილად იცნობენ თავიანთ ბაზარს და იციან რა მოერგება მათ ორგანიზაციას. ასე რომ, არის შესაძლებლობები, თუმცა იმის, რომ მხოლოდ სარეკლამო შემოსავლებით შეიძლება შენარჩუნდეს პატარა მედია ორგანიზაცია, ალბათ, 20 წლის წინ სჯეროდათ.

ჯეისონ ლამბერტი: ასევე ერთ-ერთი მთავარი და განმასხვავებელი ფაქტორია ნდობა. მაგალითად, [უკრაინული გამოცემის] “უკრაინსკა პრავდას” აუდიტორია სწრაფად გაიზარდა, რადგან ის რუსეთის უკრაინაში შეჭრისას ინფორმაციის მთავარი წყარო იყო ბევრისთვის, ეს იმიტომ, რომ სანდო მედიასაშუალებაა.

“სიმართლე გეხმარება გამარჯვებაში” - ინტერვიუ უკრაინელ ჟურნალისტ სევგილ მუსაიევასთან - გაიგეთ მეტი “უკრაინსკა პრავდას” შესახებ

რამდენად სწრაფად მიმდინარეობს ციფრული ტრანსფორმაცია და როგორი შეიძლება იყოს ციფრული მედია მომდევნო 10 წელიწადში?

მიშელ ფოსტერი: საკმაოდ დიდ განსხვავებას ვხედავთ ბაზარზე დიდ და პატარა მოთამაშეებს შორის. დიდი დაშორებაა წარმატებულ საინფორმაციო მედიასაშუალებებს შორის უფრო განვითარებულ დასავლურ, დემოკრატიულ ქვეყნებსა და ზოგიერთ განვითარებად ან იმ ქვეყნებში, სადაც მედიას შეზღუდვებში უწევს მუშაობა.

ჩვენ აღარ ვართ საწყის ციფრულ ფაზაში. გაციფრულება 28 წელია მიმდინარეობს. ეს ადამიანების მთელი თაობაა, თუმცა ზოგიერთი მედიასაშუალების ადაპტირება შენელებულია.

ჯეისონ ლამბერტი: “ფეისბუქი” და “გუგლი” უკვე 18 და 24 წელია არსებობენ.

არაპოპულარულია ამის თქმა, მაგრამ დიდმა პლატფორმებმა ახალი ამბების მედიასაშუალებებს აჯობეს აუდიტორიის მიზიდვაში. ახლა, ცხადია, რომ ადამიანებს მეტი გასართობი სჭირდებათ. ჩვენ დიდი პრობლემა გვაქვს მსოფლიოს ზოგიერთ ნაწილში ახალი ამბებისთვის თავის არიდებასთან დაკავშირებით, როდესაც ადამიანები მზად არიან გადაიხადონ თანხა კონტენტისთვის, თუმცა არა სერიოზული, საინფორმაციო მასალისთვის. ასე, რომ ეს სივრცე ბევრად უფრო კონკურენტუნარიანი გახდა.

საქართველოში დამოუკიდებელი მედიასაშუალებების დიდი ნაწილი გრანტებსა და არასამთავრობო ორგანიზაციების დაფინანსებაზეა დამოკიდებული. რა შეიძლება გააკეთონ იმისთვის, რომ შემოსავლის მიღება თავადაც მოახერხონ? რადგან გარატირებული არაა, რომ გრანტები და დაფინანსება მომდევნო წლებშიც ექნებათ.

ჯეისონ ლამბერტი: გარანტირებულია, რომ ადრე თუ გვიან, მედიასაშუალებების გრანტები დასრულდება, ყველაზე კარგი, რაც გრანტით მხარდაჭერილ გამოცემებს შეგვიძლია უთხრათ არის: ახლა არის დრო ექსპერიმენტებისთვის, შექმნან ფინანსური გეგმები, სცადონ სიახლეები.

ვფიქრობ, დამფინანსებლებსა და დონორებს, რომლებთანაც კომუნიკაცია გვაქვს, რაღაც მომენტში სურთ შეწყვიტონ თანხის გაცემა, მათ ცვალებადი დღის წესრიგი აქვთ და უნდათ დაინახონ, რომ ოდესმე ეს სამუშაო დასრულებულია ან უკვე შეასრულეს მისია.

ასე რომ, ფინანსური გეგმის შექმნა, ექსპერიმენტების შესაძლებლობა, ზოგ შემთხვევაში წარუმატებლობა ნორმალურია. არცერთ ჩვენგანს არ აქვს სრული სურათი იმისა, თუ რა ხდის მედია კომპანიას მდგრადსა და წარმატებულს განსხვავებული ბაზრების კონტექსტში. ამაზე ვმუშაობთ.

ასე, რომ საუკეთესო რჩევაა: გაითვალისწინეთ, რომ დაფინანსება დასრულდება, სცადეთ სიახლეები, არა მხოლოდ რისკის დივერსიფიკაციისთვის, არამედ შესაძლებლობების აღმოსაჩენად.

მიშელ ფოსტერი: ასევე, ვხედავთ, რომ ჩვენმა პარტნიორებმა ასეთ გარდამავალ პერიოდში სცადეს სიახლეები: სცადეს ეპოვათ სამიზნე აუდიტორიის ახალი სეგმენტები, რათა კონტენტი მათზე მოერგოთ; სცადეს ახალი ბიზნეს სტრატეგიები. შედეგად, მათმა უმრავლესობამ მნიშვნელოვნად გააფართოვა კონტენტი და აუდიტორია.

ვფიქრობ, ამ დაფინანსებული პერიოდის ერთ-ერთი რეალური სარგებელი არის ის, რომ ადამიანებს აქვთ შანსი სცადონ სიახლეები და ისწავლონ როგორ იყვნენ წარმატებულები.

ჯეისონ ლამბერტი: კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მონაცემებზე დაყრდნობით გადაწყვეტილების მიღება. გამოიყენეთ ხელმისაწვდომი ინფორმაცია, შექმენით წარმატების ისტორია. ასე რომ, დაფინანსებული პერიოდი შეიძლება იყოს ინვესტიციისკენ მიმავალი გზა, რადგან როდესაც თანხას იღებ დაინტერესებული მხარისგან უნდა აჩვენო, რომ გააკეთებ იმას, რასაც ამბობ, რომ შეგიძლია სწორად განკარგო თანხა და მიაღწიო მოსალოდნელ შედეგს.

ბევრ ინოვაციას ვხედავთ ქართული მედიიდან. მჭიდროდ ვმუშაობთ ამ სფეროს ექსპერტებთან და ნამდვილად აღფრთოვანებული ვართ იმ ენერგით, რომელიც ამ სექტორში იხარჯება.

მიშელ ფოსტერი: მაგალითად, ერთ-ერთ პატარა მედია ორგანიზაციაში, დაფინანსების ნაწილი დრონის საყიდლად გამოიყენეს. სასოფლო-სამეურნეო რეგიონში მუშაობენ და დრონით გადაღებულ ამ ვიდეოს გაშუქებისთვის იყენებენ, თუმცა ასევე გამოიყენეს ადგილობრივი ბიზნესისთვის ინოვაციური რეკლამის შესაქმნელად. ეს მცირე დეტალია, მაგრამ მათთვის ახალ შემოსავალს ნიშნავდა. ამასთანავე გააუმჯობესეს გაშუქებაც.

როგორ შეიძლება ფინანსური მდგრადობა შეინარჩუნონ დამოუკიდებელმა მედიასაშუალებებმა ისეთ ქვეყნებში, სადაც ცენზურა და ხელისუფლებისგან ზეწოლაა?

მიშელ ფოსტერი: ვფიქრობ, დონორების ერთ-ერთი მოტივატორი დამოუკიდებელი მედიის მხარდაჭერისას არის, რომ ადამიანებს ჰქონდეთ წვდომა სანდო ადგილობრივ ჟურნალისტიკაზე და ეს როლი სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, მაგრამ დონორების დაფინასება მთავრდება. ამიტომ ვხედავთ, რომ ჟურნალისტები თავიანთ აუდიტორიას ავითარებენ, იყენებენ ისეთ პლატფორმებს, როგორიცაა, მაგლაითად, Substack. ჰყავთ გამომწერები და ეს შესაძლოა მცირე ბიზნესმოდელად იქცეს. რა თქმა უნდა, მათ მოუწევთ განავითარონ თავიანთი ბრენდი, მოიპოვონ ნდობა, თუმცა ეს შეიძლება წინსვლის ერთ-ერთი გზა იყოს.

მცირე ზომის დამოუკიდებელ მედიასაშუალებებში გვინახავს ისეთი მრავალფეროვანი შემოსავლის წყაროები, როგორებიცაა ბარის მსგავსი შეკრების ადგილის გახსნა, ტექნოლოგიურ საკითხებზე კონსულტაციებისა და ტრენინგების ჩატარება.

ინტერნეტის სამყაროში ყველა უნდა იყოს კონტენტის შექმნელი. ბიზნესკომპანიებს უნდა ჰქონდეთ ვებგვერდები. ყველას უნდა შეეძლოს დაწერილი კონტენტის შექმნა, ამიტომ ჩვენმა ზოგიერთმა პარტნიორმა თავიანთი კლიენტებისთვის წერითი უნარებისა და ამბის თხრობის სასწავლო პროგრამები შეიმუშავა. ასე რომ, ეს შეიძლება იყოს სხვადასხვა შემოსავლის წყაროს ნაზავი, რომლითაც სუბსიდირდება ახალი ამბების კონტენტის შექმნა.

ზოგიერთ ქვეყანაში, მათ შორის აშშ-ში ვხედავთ, რომ ჟურნალისტები დამოუკიდებლად იწყებენ მუშაობას, იყენებენ ისეთ პლატფორმებს, როგორიცაა Youtube. ასეთ დროს, როგორ შეიძლება შეინარჩუნონ ფინანსური სტაბილურობა დამოუკიდებელმა ჟურნალისტებმა?

მიშელ ფოსტერი: პირველ რიგში აუდიტორია და ნდობა უნდა განავითარონ. შექმნან აუდიტორია, რომელიც ენდობა და რომელსაც მოეწონება მათი კონტენტი. ამიტომ უნდა დაიწყონ საბაზისო საფეხურებით: როგორ იპოვონ აუდიტორია, როგორ გაანალიზონ მონაცემები, როგორ გაარკვიონ აუდიტორიის ინტერესები და ა.შ

ამის შემდეგ შესაძლოა შექმნან საინფორმაციო ბიულეტენი, რომელიც თავის მხრივ შექმნის გამომწერებს ან შემოწირულობებს. ნახონ სპონსორები, დაიწყონ სხვა კომპანიებთან თანამშრომლობა. ხშირად ეს იმ უნარებს მოითხოვს, რომლებიც ბევრი ჟურნალისტის ძირითად უნარებს სცილდება, ამიტომ, თუ ამ მიმართულებით აპირებენ წასვლას, მზად უნდა იყვნენ გაზარდონ მონაცემების გამოყენება.

ბევრ მედიასაშუალებას არ ჰყავს ცალკე კადრები, რომლებიც სოციალური მედიის მიმართულებით მონაცემებს სრულყოფილად გაანალიზებენ, ამის მიზეზი ხშირად მცირე ბიუჯეტია. მედია მენეჯერებსა და ჟურნალისტებს კი შესაძლოა არ ჰქონდეთ ის ცოდნა, რაც საჭიროა აუდიტორიის გასაზრდელად. რას ფიქრობთ ამაზე?

მიშელ ფოსტერი: იმისთვის, რომ ციფრულ გარემოში კონკურენტუნარიანი იყო მონაცემთა ანალიზის უნარები უნდა გქონდეს. ის ორგანიზაციები, რომლებსაც ეს არ აქვთ, ვერ იქნებიან წარმატებულები.

ჩვენ ძალიან კონკურენტულ სივრცეში ვართ. აუდიტორია გართობის, მედიის, დეზინფორმაციის, სოციალური მედიის პლატფორმებს შორის არის გახლეჩილი. თუ არ იცი ვინ არის შენი აუდიტორია და რა არის შენი უპირატესობა კონკურენტულ ბაზარზე, განადგურდები.

რომელ ციფრულ ხელსაწყოებს ურჩევდით მედიასაშუალებებს აუდიტორიის საჭიროებების უკეთესად შესასწავლად?

მიშელ ფოსტერი: დასაწყისისთვის კარგია Google Analytics, შემდეგ უნდა გადავიდნენ სოციალურ ქსელებში და გაანალიზონ მონაცემები.

ჯესიონ ლამბერტი: ასევე CrowdTangle და Social Blade, რომელიც ძირითადად “იუთუბის”, “ინსტაგრამისა” და “ტვიტერისთვის” გამოიყენება.

მიშელ ფოსტერი: Social Blade კარგი ხელსაწყოა, რადგან შეგიძლია კონკურენტებსაც შეხედო. ასევე სასრგებლო ხელსაწყოა SemRush საძიებო სისტემის ოპტიმიზაციისთვის.

ჯეისონ ლამბერტი: ნიუსრუმისთვის გამოსადეგია Chartbeat, IO technologies, Smartocto და Parse.ly.

მიშელ ფოსტერი: თუმცა, თუკი პატარა ორგანიზაციას წარმოადგენ, შესაძლოა ზოგიერთ ამ ხელსაწყოზე წვდომა არ გქონდეს, მაგრამ ყველას შეუძლია Google-ის News Consumer Insights-ის გამოყენება, რაც დაგეხმარება აუდიოტორიის სეგმენტებად გადანაწილებაში: რიგითი ვიზიტორები, ერთგული ვიზიტორები და გულშემატკივრები. ეს ცოდნა კი შეუფასებელია.

ერთგულება ახალი ამბების მოხმარების ერთ-ერთი მთავარი საზომია. ასე რომ, ნიუსრუმებს აქვთ ეს შესანიშნავი ინსტრუმენტი, რომელიც მარტივი გამოსაყენებელია და გეხმარება გაიცნო აუდიტორია საკუთარ პლატფორმებზე.

რამდენად აქვთ პოტენციალი ადგილობრივ მედიასაშუალებებს მუშაობა დაიწყონ საერთასორისო აუდიტორიისთვის?

მიშელ ფოსტერი: ეს უკვე ხდება ბევრ ქვეყანაში, განსაკუთრებით იქ სადაც დიდი დიასპორებია. ეს, რა თქმა უნდა, ეხება ჩვენს ზოგიერთ პარტნიორს სომალიში და აფრიკის ნაწილებში, ასევე მიანმარში, რადგან მათი კონტენტით დაინტერესებული აუდიტორია მათი ქვეყნების ფარგლებს გარეთ ცხოვრობს და, ფაქტობრივად, ამ აუდიტორიას უფრო მეტი სარეკლამო ღირებულება აქვს, ვიდრე აუდიტორიას თავიანთ ქვეყანაში.

ჩვენ გვინახავს როგორ მისწვდა ადგილობრივი კონტენტი საერთაშორისო აუდიტორიას. ზოგიერთ ქვეყანაში ამისთვის რეგიონული კონტენტის პროდიუსერის საჭიროებაა, ორგანიზაციის ან ნაციონალური დონის პლატფორმის, რომელიც ამ კონტენტს საერთაშორისო ახალი ამბების ბაზარზე გაიტანს. მაგალითად, ერთ-ერთ ქვეყანაში, სადაც ვმუშაობთ, დონორებისგან დაფინანსებული ეთნიკური უმცირესობები ქვეყნის კონკრეტულ ნაწილებში ქმნიან საინფორმაციო კონტენტს, რომელიც გადადის ეროვნულ დონეზე კარგად ბრენდირებულ, სანდო საინფორმაციო ორგანიზაციებში და შემდეგ BBC-ზე, Al Jazeera-სა და სხვა მედიასაშუალებებში, რითაც საბოლოოდ აღწევს უფრო დიდ აუდიტორიას.
კატეგორია: ინტერვიუ
7 თვეზე მეტია, ჟურნალისტები უკრაინაში განგაშის სიგნალების ფონზე, მუდმივი საფრთხის დროს მუშაობენ. მედიის როლი უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის ომში დიდია. მაგალითად, სწორედ ჟურნალისტების დახმარებით გაიგო სიმართლე მსოფლიომ ბუჩის ტრაგედიის შესახებ, რომელსაც რუსეთი დადგმულს და ყალბს უწოდებს.

განსაკუთრებით ემოციურია საკუთარ ქვეყანაში ომის გაშუქება უკრაინელი ჟურნალისტებისთვის. მათ შორისაა სევგილ მუსაიევა, უკრაინაში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ონლაინ გამოცემის “უკრაინსკა პრავდას” მთავარი რედაქტორი. სევგილს თბილისში “ინტერნიუსის” საერთაშორისო მედია კონფერენციაზე შევხვდით.

“უკრაინსკა პრავდა” 2000 წელს ქართველ-უკრაინელი ჟურნალისტის გიორგი ღონღაძის დაარსებული ონლაინ გამოცემაა. ეს დამოუკიდებელი მედიასაშუალება ყოველდღიურად მილიონობით ადამიანს აწვდის გადამოწმებულ ინფორმაციას ომის შესახებ.

სევგილი ჟურნალმა “თაიმმა” 2022 წელს მსოფლიოში ყველაზე გავლენიან 100 ადამიანს შორის “ინოვატორების” კატეგორიაში დაასახელა. მუსაიევა ამ ინტერვიუში გვიზიარებს ბოლო 7 თვეში მიიღებულ გამოცდილებას.

როგორია ჟურნალისტიკის როლი ომში?

2022 წლის 24 თებერვალს, როდესაც ომი დაიწყო დილით ადრე, დაახლოებით 4:30 საათზე გამეღვიძა, 40 წუთით ადრე რუსეთის უკრაინაში შეჭრამდე და 20 წუთით ადრე პუტინის განცხადებამდე. ჩემს თავს ვეკითხებოდი “რა შემიძლია გავაკეთო?” რადგან გასაგები იყო, რომ ეს ეგზისტენციალური ომი იქნებოდა, ეს იქნებოდა ომი ჩვენი ქვეყნის არსებობის უფლებისთვის. მივხვდი, რომ ამ შეკითხვაზე სწორი პასუხი ჩემი პროფესია იყო, რადგან ჟურნალისტიკას ძალიან მნიშვნელოვანი როლი აქვს ომისა და კრიზისის დროს.

მახსოვს პანიკით მოცული პირველი დღეები. ხალხს ეშინოდა ახალი ამბების გარეშე დაძინების, იმის ცოდნის გარეშე, თუ “რა იქნება ხვალ დილით”, შიში და პანიკა სუფევდა.

ვიცი, როგორ მარტივად არის შესაძლებელი ადამიანებზე მანიპულაცია, რადგან მახსოვს 28 თებერვალი იყო, იმ დროს, რუსებს, სამწუხაროდ, უკვე დაკავებული ჰქონდათ ჩემი ქვეყნის სამხრეთ ნაწილი, მარიუპოლელმა მეგობარმა ტირილით დამირეკა. მეკითხებოდა, კიევი უკვე დანებდაო? მე კი ვცდილობდი ამეხსნა, რომ არა, მაგრამ, სამწუხაროდ, მარიუპოლში ოკუპანტები ავრცელებდნენ ხმას, რომ კიევი უკვე დანებდა და რუსეთს სხვა რეგიონებიც დაკავებული ჰქონდათ.

ასე, რომ ამ კონფერენციის სახელიც “ინფორმაციას შეუძლია სიცოცხლის გადარჩენა” [საუბარია, „ინტერნიუსის“ მიერ თბილისში ორგანიზებულ მედია კონფერენციაზე] სწორედ ამაზეა.

როგორც ჟურნალისტს მხოლოდ ინფორმაციის გავრცელება შეგიძლია და ეს ინფორმაცია ბევრს ნიშნავს. მე ათასობით ადამიანის ამბავი ვიცი, რომლებიც ინტერნეტისა და სატელეკომუნიკაციო კავშირის გარეშე იყვნენ დარჩენილები და, როცა კავშირი აღდგა, თავიანთ ნათესავებს, დედებსა და მამებს ერთ მარტივ ტექსტს სწერდნენ: “ცოცხალი ვარ, ყველაფერი კარგადაა, ოკუპაციას თავი დავაღწიეთ”. მათ არ აინტერესებდათ პოლიტიკური ვითარება, მხოლოდ ამ სიტყვებს უგზავნიდნენ შეტყობინებად.

თუმცა, მინდა ვთქვა, რომ ჟურნალისტებსაც შეუძლიათ ადამიანების დახმარება და ამ ომის დროს ეს მუდამ თან მდევს.

ჟურნალისტიკა მხოლოდ ინფორმაციის მიწოდება არ იყო, ეს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან ადამიანების ევაკუაციას და საკვების მიწოდებასაც კი გულისხმობდა. მაგალითად, მახსოვს ომის პირველ დღეებში კიევის ერთმა პრენატალურმა ცენტრმა მთხოვა მერისთვის მეთქვა, რომ ცენტრში ქალებს საკვები არ ჰქონდათ და მასთან დაკავშირებას ვერ ახერხებდნენ. ერთი საათის შემდეგ მათ საკვები მივაწოდეთ. ეს პირდაპირი მნიშვნელობით დაეხმარა სიცოცხლის გადარჩენას. ზოგჯერ, სამწუხაროდ, ასე არ ხდება, ზოგჯერ არ შეგიძლია დახმარება და შემდეგ დანაშაულის გრძნობა გაწუხებს, მაგრამ როცა დახმარება შეგიძლია, ეხმარები.

თუ შეგიძლიათ, გაიხსენოთ, უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრის მომენტი. რა იყო პირველი სარედაქციო გადაწყვეტილება?

ჩემს გუნდს ვთხოვე პანიკას არ აჰყოლოდნენ, რა თქმა უნდა, ეს რთული იყო, რადგან ადამიანები თავიანთ ნათესავებზე, ბავშვებსა და თავიანთ უსაფრთხოებაზე ფიქრობდნენ. დაგვეხმარა ჩვენი გადანაწილების გეგმაც, რადგან გუნდის ნაწილი ქვეყნის სხვა რეგიონებში უკვე გადანაწილებული იყო, ამან ხელი შეგვიწყო კიევში მყოფი გუნდის წევრების გადანაწილებაშიც.

მახსოვს, პირველ სარედაქციო შეხვედრაზე, რომელიც დილის 11:00 საათზე დავგეგმე, მხოლოდ ერთი მარტივი წინადადება ვთქვი: “ჩვენი მაქსიმუმი უნდა გავაკეთოთ, რადგან თუ უკრაინა დამარცხდება, აღარ იარსებებს “უკრაინსკა პრავდა”, აღარ იარსებებს სახელმწიფო, აღარაფერი, ჩვენს ქვეყანას დავკარგავთ.”

როდესაც ასეთი გამოწვევის წინაშე ხარ, არც კი მინდა ამას გამოწვევა ვუწოდო, მაგრამ შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ, რასაც ვგულისხმობ… ამიტომაც გავაკეთეთ ჩვენი მაქსიმუმი, 24/7-ზე ვმუშაობთ, ინფორმაციას ვაწვდით, ჰუმანიტარულ დახმარებასაც ვუწევთ, რადგან ომის პირველ დღეებში კიევში ეს დიდი პრობლემა იყო.

მახსოვს, როგორ მითხრა ხელისუფლების ერთ-ერთმა წარმომადგენელმა, შიმშილი ოკუპანტებს დაეხმარებაო, რის შემდეგაც კიევსა და სხვა რეგიონებში ათასობით ბიზნესმენს მივწერე, და მათ მოსახლეობას ტონობით პური, მაკარონი და სხვა პროდუქტი მიაწოდეს.

ომის დროს ბევრი ადამიანი ქვეყანას ტოვებს, ეს შანსი, ალბათ, შენც გქონდა, მაგრამ კიევში დარჩი. თავიდან ბევრი ფიქრობდა, რომ კიევს დაიკავებდნენ. რატომ გადაწყვიტე დარჩენა?

ომის დაწყებიდან 7 თვის შემდეგ ჩვენი გუნდის მხოლოდ ორმა წევრმა დატოვა უკრაინა. ერთი სტუდენტი გახდა, უნივერსიტეტში წავიდა, ხოლო ჩვენმა რედაქტორმა იმიტომ დაგვტოვა, რომ პატარა ბავშვები ჰყავს და მათ უნდა მოუაროს. ეს მისი, როგორც დედის გადაწყვეტილება იყო, რადგან უნდა გადაწყვიტო რა არის შენი როლი ამ დროს. ჯარისკაცი ხარ, ჟურნალისტი, მოქალაქე თუ დედა? და ეს ძალიან რთული გადაწყვეტილებაა თითოეული უკრაინელისთვის.

ჩვენი გუნდის ნაწილი უკრაინის დასავლეთით რჩებოდა და, როდესაც კიევში ვითარება შედარებით უსაფრთხო გახდა, ყველამ დაბრუნება გადაწყვიტა. გუნდის გადანაწილება ჩემი გადაწყვეტილება იყო, ვფიქრობდი, რომ კომუნიკაციის გათიშვის შემთხვევაში, ინტერნეტზე წვდომა არ გვექნებოდა, ელექტროენერგიის გარეშე მუშაობას ვერ შევძლებდით და ამიტომაც გადავწყვიტე გუნდის სხვა რეგიონებში გადანაწილება. როგორც კი დაბრუნების შანსი გაჩნდა, მთელი გუნდი კიევში დაბრუნდა.

რა თქმა უნდა, ამ ზამთრისთვის უსაფრთხოების გეგმაზე ვფიქრობთ, რადგან ეს ზამთარი უკრაინისთვის ძალიან რთული იქნება. რუსეთი თავს დაესხმება ჩვენს ელექტროსადგურებს, ენერგო სექტორს და კრიტიკულ ინფრასტრუქტურას. ასე, რომ გვაქვს უსაფრთხოების გეგმა, არ მინდა ბევრი დეტალი ვახსენო, მაგრამ მზად უნდა ვიყოთ, გავავრცელოთ ახალი ამბები, რაც არ უნდა რთული იყოს ეს.

რა გასწავლა ამ რთულმა პერიოდმა, როგორც ჟურნალისტს?

სამი მნიშვნელოვანი რამ ვისწავლე ამ ომიდან. პირველი: იყავი ხალხთან, მეორე - არ ავნო და მესამე - სიმართლე გეხმარება გამარჯვებაში. თითოეულს ავხსნი.

იყავით ხალხთან - ომის დასაწყისში ყოველ დღეს ჩემი მკითხველისა და აუდიტორიისთვის მოკლე შეტყობინებით ვიწყებდი: “როგორ ხართ?” - ათასობით ადამიანი პასუხობდა ამ შეკითხვას და ეს არამარტო მათ ეხმარებოდა, არამედ ჩვენც გვაძლევდა ინფორმაციას სხვადასხვა რეგიონში კრიტიკული ვითარების შესახებ.

ფრონტის ხაზი ორიათას კილომეტრზეა გადაჭიმული, შეუძლებელია მისი სრულად დაფარვა და ყველაფრის გაშუქება. მაგალითად, ჩვენი მკითხველებისგან შევიტყვე, რომ ხერსონი რუსეთის არმიას უკვე დაკავებული ჰქონდა, რადგან მათ გამოგვიგზავნეს რუსული ტანკების ამსახველი ვიდეო, რომლებსაც ქალაქის მნიშვნელოვანი შენობები უკვე დაკავებული ჰქონდათ. რაც მთავარია, ჩვენ ისევ კონტაქტზე ვართ ამ ხალხთან და ისინი ყოველდღე მწერენ ოკუპირებული ტერიტორიებიდან. ისინი ინფორმაციის ერთადერთი წყარო არიან, გვაწვდიან ინფორმაციას ოკუპირებულ ტერიტორიებზე რეპრესიების, რეფერენდუმებისა და რუსების შექმნილი ე.წ ციხეების შესახებ.

მეორე, არ ავნო - ომის დროს შეცდომა ადამიანის სიცოცხლის საზომია, ამაზე უნდა დაფიქრდე, არც კი მინდა აღვწერო ყველა ის რთული გადაწყვეტილება, რომლებიც ომის დროს მივიღეთ, მაგრამ ზოგჯერ ეს მართლაც ადამიანის სიცოცხლის საზომია.

მესამე, სიმართლე გეხმარება გამარჯვებაში - ვფიქრობ, ამ ომის ბირთვი, მთავარი ელემენტი არ არის მხოლოდ ის, რომ ეს არის ომი ჩვენი ქვეყნის არსებობის უფლებაზე, ეს არ არის ომი მხოლოდ მომავალსა და წარსულს შორის, ეს არ არის ომი მხოლოდ დემოკრატიის მომავლისთვის, არამედ ეს ასევე არის ომი სიმართლესა და სიცრუეს შორის.

ვხედავთ, როგორ იყენებს რუსეთი პროპაგანდის იარაღებს ყოველდღიურად. ამავე დროს კი, როგორც დამოუკიდებელ ჟურნალისტს გაქვს პრინციპები, წესები და მისდევ მათ. მეორე მხრივ, რუსეთი აბსოლუტურად საშინელებებს სჩადის. ისინი ყოველდღიურად იტყუებიან, თავიანთი თავდასხმების მსხვერპლებზეც კი. მაგალითად, ბუჩაში, ბოროდიანკასა და სხვა ადგილებში მათ ათასზე მეტი მშვიდობიანი მოქალაქე დახოცეს და ცრუობენ, რომ ბუჩას ამბები დადგმული იყო, რომ ეს თითქოს „დასავლური პროპაგანდაა“ და ა.შ.

მტკივნეულია როცა იცი სიმართლე, რადგან ბუჩაში მათ შენი კოლეგის 70 წლის შეუიარაღებელი მამა მოკლეს, ხოლო ირპინში ჯგუფელი დაკარგე. ჩემი მეგობარი დოკუმენტალისტი ბრენტ რენო რუსებმა ირპინში მარტის დასაწყისში მოკლეს, ის იყო აშშ-ის პირველი მოქალაქე, რომელიც ამ ომის დროს დაიღუპა. ეს ძალიან სამწუხაროა, მაგრამ მხოლოდ სიმართლე გვეხმარება და გვაძლევს მნიშვნელოვან მხარდაჭერას დასავლელი პარტნიორებისგან, რადგან ისინი ხედავენ, რომ ჩვენ რუსულ პრაქტიკას არ ვიყენებთ. ჩვენ ვიცავთ წესებს, პრინციპებს, ვიბრძვით სიტყვის თავისუფლებისა და დემოკრატიისთვის და ეს განგვასხვავებს რუსებისგან.

საკუთარ ქვეყანაში ომის გაშუქება და ყოველდღიურად მწუხარების წინაშე ყოფნა შესაძლოა რთული იყოს ადამიანისთვის, როგორ უმკლავდებით ამ ემოციებს, როგორც ჟურნალისტი?

ვფიქრობ, ვერ დამალავ ემოციებს. რა თქმა უნდა, ჩემს თავთან ერთგვარი შეთანხმება მაქვს, რომ თითოეულ ტრავმაზე ვიფიქრებ, რომლებიც ამ ომის დროს მივიღე. მაგრამ რთულია, რადგან ამ ომში ოთხი მეგობარი უკვე დავკარგე - მათ შორის, კოლეგები. ასეთ რამეს ვერასდროს შეეგუები. ეს სტატისტიკა არ არის, ვფიქრობ, თითოეული ისტორია, თითოეული ბედისწერა მნიშვნელოვანია.

მაგრამ, რაც დამეხმარა, ემპათიაა. ემპათიის გარეშე რთული იქნება, უნდა იგრძნო ტკივილი, უნდა იყო ხალხთან ერთად და ვიცი, რომ თუკი ომის თითოეული მსხვერპლის ისტორიას მოვყვები, ის არასდროს იქნება მხოლოდ სტატისტიკა.

რა არის მთავარი გამოწვევა უკრაინული მედიისთვის ახლა?

უბრალოდ უნდა გადავრჩეთ. ეს არის მთავარი გამოწვევა ჩვენი ქვეყნისთვის და მედიისთვისაც, რა თქმა უნდა, გვიჭირს ფინანსურად, ჩვენთვის რთული დროა. მკითხველებისა და დონორების წყალობით შეგვიძლია ჩვენი საქმის გაგრძელება.

მეორე გამოწვევაა ის, რომ ყოველდღიურად რთული გადაწყვეტილების წინაშე ხარ: მოქალაქე ხარ თუ ჟურნალისტი? მე მესმის ჩემი ბევრი კოლეგის, რომლებმაც სამსახურები დატოვეს, ფრონტის ხაზზე წავიდნენ და არმიას შეუერთდნენ. “უკრაინსკა პრავდადან” კოლეგებიც შეუერთდნენ ჯარს. ისინი არაჩვეულებრივი ჟურნალისტები იყვნენ, მაგრამ გადაწყვიტეს, რომ მათი ბრძოლის ველზე ყოფნა უფრო ეფექტიანი და გამოსადეგი იქნებოდა.

ეს ამ ომის ტრაგედიაა, რადგან უკრაინა კარგავს არაჩვეულებრივ ხალხს, კარგავს ხელოვანებს, ჟურნალისტებს. ერის სულს, არაჩვეულებრივ ხალხს, რომელსაც შეუძლია განაგრძოს შემოქმედება, თუმცა ქვეყნის დაცვას ბრძოლის ხაზზე აგრძელებენ.

ვერასდროს ვაპატიებ ამას რუსებს და რუსეთს, რადგან მათ მომავალი წაგვართვეს.

როგორი ურთიერთობა გაქვს რუს ჟურნალისტებთან? რამე შეიცვალა?

არა, რა თქმა უნდა, მყავს კოლეგები და მაშინაც კი, როდესაც ისინი რამეს მეკითხებიან ვპასუხობ, მაგრამ ძალიან მტკივა და არაკომფორტულად ვგრძნობ თავს.

მათ დაკარგეს თავიანთი პროფესია საკუთარ ქვეყანაში, რადგან ყველა დამოუკიდებელი მედიასაშუალება რუსეთში ან დახურულია ან ქვეყნიდან გაიქცნენ და ახლა ევროპულ ქალაქებში არიან. მათ არ შეუძლიათ თავიანთი საქმიანობის გაგრძელება საკუთარ ქვეყანაში.

არის რამე, რისთვისაც, ფიქრობ, სჯობდა ჟურნალისტები მზად ყოფილიყვნენ რუსეთის სრულმასშტაბიან შეჭრამდე?

არავის შეეძლო წარმოედგინა რა მოხდებოდა, ამ ომის სისასტიკე და ზომა. ამას ვერასდროს წარმოვიდგენდი, მაგრამ, ვფიქრობ, ომის დასაწყისში თავდაცვის მეტი აღჭურვილობა რომ გვქონოდა უკეთესი იქნებოდა. ბევრ უკრაინელ ჟურნალისტს არ ჰქონდა თავდაცვის საშუალებები, ჩაფხუტები, არაფერი. ბევრმა ევროპულმა კომპანიამ, დონორმა, ორგანიზაციამ გამოგვიგზავნა ეს ყველაფერი და შევძელით მუშაობის გაგრძელება. ასე, რომ ეს დიდი პრობლემა იყო და უცნაურია, რომ წინა ომიდან 8 წლის შემდეგ ამისთვის მზად არ ვიყავით და საკმარისი აღჭურვილობა არ გვქონდა.

ცდილობს “უკრაინსკა პრავდა” რუსულ აუდიტორიამდე მისვლას და დეზინფორმაციის კედლის გარღვევას?

ჩვენ განვაგრძობთ ვებგვერდის რუსულ ვერსიას. რუსეთის შემოჭრის დასაწყისში ბევრმა უკრაინულმა მედიამ დახურა რუსულენოვანი ნაწილი, ჩვენ მივიჩნევთ, რომ ეს არასწორი გადაწყვეტილება იქნება, რადგან ბევრი რუსი კითხულობს ჩვენს მასალას სხვადასხვა ტერიტორიიდან. ასე რომ, გვაქვს რუსული ვერსია და ადამიანებს შეუძლიათ ინფორმაციის მიღება. არ ვგეგმავთ სხვა კოლაბორაციულ პროექტებს რუს ჟურნალისტებთან ან სხვა მედია პროექტის დაწყებას.

როდესაც ომს აშუქებ ბევრ დეზინფორმაციას აწყდები, ამავე დროს მნიშვნელოვანია სისწრაფე და სიზუსტე. როგორ ახერხებთ ამას?

ჩვენი წესები და პრინციპები გვაქვს, ეს საჯაროდ გამოქვეყნებული დოკუმენტია და ამ წესებს რეგულარულად ვიცავთ. რა თქმა უნდა, დეზინფორმაციას მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია და ამის გამოცდილება 8 წელია გვაქვს. ჩვენ უკვე საინფორმაციო ომის პირობებში ვცხოვრობთ და ეს გამოცდილება დაგვეხმარა. ბევრი ვისწავლეთ ბოლო 8 წელიწადში.

“უკრაინსკა პრავდას” ასევე ეხმარება ის, რომ ინფორმაციის ბევრი წყარო გვყავს. არიან ხელისუფლების წარმომადგენლები, რომლებსაც არაოფიციალურად შეუძლიათ აგვიხსნან რაღაცები და გვყავს სამხედროები ფრონტის ხაზიდან, ისინი გვაწვდიან ინფორმაციას ადგილიდან.

თუკი მივიღებთ ინფორმაციას სხავადასხვა წყაროდან, დამატებით ვამოწმებთ სხვა წყაროებთან, ასე, რომ რაც მეტი წყარო გვყავს, მით უკეთესი.

ჟურნალმა “თაიმმა” წლის ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან ადამიანად დაგასახელა, რა შეცვალა ამან შენთვის?

არაფერი. ვხუმრობ ხოლმე, რომ ახლა ჰოლივუდის ვარსკვლავებთან ერთად მაქვს ფოტოები. თუმცა, მადლიერი ვარ ამ შესაძლებლობის, რადგან ეს მაძლევს საშუალებას უკრაინაზე ვისაუბრო და რეალური ვითარება ავხსნა. ასე, რომ ეს მეხმარება და ვცდილობ მაქსიმალური გავაკეთო, რადგან დიდი პასუხისმგებლობაა, როდესაც შენი ქვეყნისა და უკრაინელი ჟურნალისტების სახელით საუბრის შესაძლებლობა გაქვს.

პრეზიდენტი ზელენსკი თავის გამოსვლებში მუდმივად ცდილობს ყურადღება ამ ომზე შენარჩუნდეს. როგორ შეაფასებ უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის ომის გაშუქებას საერთაშორისო მედიაში?

ომის დასაწყისში ათასზე მეტი ჟურნალისტი იყო უკრაინაში, ისინი სხვადასხვა რეგიონიდან მუშაობდნენ. ბევრი მათგანი ლვოვში იყო, უსაფრთხო ადგილას. მესმის, რომ ინფორმაციის მთავარი წყარო მაგალითად, აშშ-ის ხელისუფლების წარმომადგენლებისთვის, თუნდაც პრეზიდენტ ბაიდენისთვის “უკრაინსკა პრავდა” არ იყო, თუმცა ვიცი, რომ სახელმწიფო დეპარტამენტში კითხულობდნენ ჩვენს მასალებს და გვენდობიან. მაგრამ პრეზიდენტი ბაიდენი უკრაინის შესახებ ახალ ამბებს შესაძლოა “ნიუ იორკ თაიმისდან”, ვაშინგტონ პოსტიდან” და “ვოლ სთრით ჯურნალიდან” ეცნობოდეს, ძალიან მნიშვნელოვანია უკრაინაზე ყურადღების შენარჩუნება და უკრაინის გამოცემების პირველ გვერდებზე ყოფნა.

მიხარია, რომ წელს ბევრმა საერთაშორისო მედია ორგანიზაციამ გახსნა ოფისები უკრაინაში, მაგალითად, “ვაშინგტონ პოსტმა“. “ვოლს სთრით ჯურნალი” და “ნიუ იორკ თაიმსი” აპირებენ, თავიანთი ბიუროები გახსნან. მიხარია ისიც, რომ, სამწუხაროდ, ამ სასტიკი ომის შედეგად საერთაშორისო მედიამ შეცვალა ფოკუსი რომლითაც აქამდე უკრაინას უყურებდა, რადგან ისინი უკრაინას რუსული ფოკუსით ხედავდნენ და როგორც წესი ბიუროებსაც მოსკოვში ხსნიდნენ.

ბევრ საერთაშორისო ჟურნალისტს ვიცნობ, როდესაც შესაძლებლობა მაქვს ვცდილობ სწორი ფრაზეოლოგია ავუხსნა, მაგალითად, ვეუბნები, რომ არასწორია სიტყვა “სეპარატისტის”, “სეპარატისტული ტერიტორიების” გამოყენება და რაც მთავარია, ისინი მისმენენ.

ქართველებს გარკვეულწილად ესმით რა ხდება ახლა უკრაინაში, რადგან მსგავსი გამოცდილება გვაქვს რუსეთთან. რას ეტყოდი ქართველ ჟურნალისტებს?

პირველ რიგში, არ შეგეშინდეთ. ეს ამ პერიოდის მთავარი ლოზუნგია და ყოველდღიურად პერსონალურად მეხმარება. მეორე - უნდა იყოთ მზად კრიტიკულ სიტუაციებში სამუშაოდ, უნდა გქონდეთ უსაფრთხოების გეგმა, აღჭურვილობა, გეგმა გუნდის გასანაწილებლად. ეს პირდაპირი მნიშვნელობით, გადარჩენაში დაგეხმარებათ.

როგორ შეუძლიათ ამ მომენტში სხვა ჟურნალისტებს უკრაინული მედიის დახმარება?

გააშუქეთ სიმართლე უკრაინაში ომის შესახებ. შეიძლება სოლიდარობის გამოჩენა უკრაინელი ჟურნალისტების მიმართ და უკრაინელი ლტოლვილების შესახებ ამბების დაწერა. ვიცი, საქართველოში ბევრი უკრაინელი ლტოლვილია. ასევე ვიცი, რომ ზოგიერთი ქართველი კოლეგა თანხის შემოწირულობის კამპანიებითაც დაგვეხმარა, ამისთვის ძალიან მადლობელი ვარ.

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
2021 წლის აპრილის ბოლოს “ფეისბუქის” აპლიკაციის ხელმძღვანელმა ტომ ელისონმა თანამშრომლებს “ფეისბუქის” განვითარების გეგმის შესახებ წერილი გაუგზავნა. ამ წერილის თანახმად, კომპანიის ხელმძღვანელობა გეგმავს “ფეისბუქის” მთავარი გვერდი ე.წ ფიდი უფრო მეტად დაემსგავსოს “ტიკ-ტოკის” მთავარ გვერდს.

ტომ ელისონის მიერ თანამშრომლებისთვის გაგზავნილი დოკუმენტი გამოცემა The Verge-მა მოიპოვა და იმ ცვლილებების შესახებ გამოაქვეყნა ინფორმაცია, რასაც შესაძლოა “ფეისბუქზე” ველოდოთ.

რა შეცვლება “ფეისბუქზე”?

მოკლედ: “ფეისბუქზე” შესვლისას “ფიდზე” გამოჩნდება ისეთი პოსტებიც, რომელთა ავტორები შესაძლებელია გამოწერილი არ გვყავდეს, აპლიკაცია რეკომენდაციას გაუწევს ჩვენთვის უცხო ანგარიშების გამოქვეყნებულ კონტენტს.

მესენჯერი კი როგორც წლების წინ, ისევ “ფეისბუქის” აპლიკაციაში დაბრუნდება.

ამ ეტაპზე უცნობია, როდის გეგმავს “ფეისბუქი” დოკუმენტში აღწერილი ცვლილებების გატარებას.

რა არის “ფეისბუქის” ახალი ამოცანა?

“ფეისბუქის” აპლიკაციის ხელმძღვანელი ტომ ელისონი ამბობს, რომ პლატფორმის ახალი ამოცანაა შექმნას ისეთი ტექნოლოგია, რომლითაც მომხმარებლები ახალი კონტენტის ნახვასა და აღმოჩენას შეძლებენ. ამ მიზანს კი “ფეისბუქში” ფრაზით discovery engine (აღმოჩენის ძრავი) მოიხსენიებენ.

აპლიკაციას სამი ახალი პრიორიტეტი აქვს:

  • Reels-ების (მოკლე ფორმატის, ვერტიკალური ვიდეოები) წინ წამოწევა- ისინი მომხარებლებს შეხვდება “ფიდზე”, “ჯგუფებში” და აპლიკაციის სხვა განყოფილებებშიც.
  • რეკომენდაციის მაღალი დონის სისტემის შექმნა - რომელიც, კომპანიის გეგმით, უპასუხებს მომხმარებლის ინტერესებს, ამოიცნობს ტრენდულ და ორიგინალურ კონტენტს, შეაფასებს მილიარდობით პოსტს და პასუხისმგებლიან რეკომენდაციას გაუწევს მომხმარებლებს.
  • კონტენტის მესიჯებით გაზიარების გაძლიერება.

როგორი იქნება “ფეისბუქი” ვიზუალურად?

აპლიკაციის მთავარ გვერდზე ანუ “ფიდზე” შეგვხვდება “სთორები” და მოკლე ფორმატის ვერტიკალური ვიდეოები -“რილსები”, მას მოჰყვება ის პოსტები, რომლებსაც აპლიკაციის სისტემა რეკომენდაციას გაუწევს, როგორც “ფეისბუქიდან”, ისე “ინსტაგრამიდან”.

  •  “ფიდი” ვიზუალურად უფრო დატვირთული გახდება.
  •  შეგვხვდება მეტი ვიდეო.
  •  უფრო თვალსაჩინო და გამარტივებული იქნება ამ კონტენტის მეგობრებისთვის “მესენჯერით” გაზიარება.
  •  “ინბოქსი” ისევ აპლიკაციაში დაბრუნდება და მარჯვენა, ზედა მხარეს განთავსდება.

“ფეისბუქის” აპლიკაციის ხელმძღვანელს სურს, რომ პლატფორმა “უფრო სუფთა და მარტივად გამოსაყენებელი” გახდეს.

ტომ ელისონი ამბობს, რომ discovery engine-ის იდეა “ფეისბუქისთვის” არც ისეთი რადიკალური ცვლილებაა, როგორც ეს შეიძლება ჟღერდეს.

  • ”ჩვენ ყოველთვის ვაპირებთ პრიორიტეტი მივანიჭოთ იმას, რის გაზიარებაც გსურთ თქვენს მეგობრებთან. მთავარი, რაც შეიცვლება, არის ის, რომ ჩვენ არ ვაპირებთ ძალიან ბევრი შეზღუდვის დაწესებას იმაზე, თუ როდის და სად ვაჩვენოთ რეკომენდებული კონტენტი ფიდში, რასაც წარსულში ვაკეთებდით.”
  • დღეს, “ფეისბუქის” “ფიდზე” კონტენტის მხოლოდ 11%-ია ისეთი გვერდებისა თუ პროფილებისგან, რომელთა მიმდევრებიც არ ვართ.
  •  ამ კონტენტის უმეტესობა კი ჩვენს მთავარ გვერდზე არა ხელოვნური ინტელექტის, არამედ ხალხის გაზიარებების მიხედვით ხვდება.

არ შეიცვლება - ჯგუფები, რომლებსაც “ფეისბუქი” დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს. ერთადერთი ცვლილება აქ ის იქნება, რომ “რილსები” ჯგუფებშიც გამოჩნდება.

სად ვნახავთ მეგობრების პოსტებს?

“ფიდზე” მეგობრებისა პოსტებს ისევ შევხვდებით, თუმცა ის შერეული იქნება “დაუკავშირებელ” კონტენტთან ანუ “სთორებთან”, “რილსებთან” და იმ გვერდების პოსტებთან, რომლებიც გამოწერილი არ გვაქვს.

თუმცა, “ფეისბუქში” მუშაობენ პროექტზე, რომელითაც მომხარებლებს წვდომა ექნებათ თავიანთი გამოწერილი გვერდების, ჯგუფებისა და მეგობრების კონტენტის ქრონოლოგიურ “ფიდზეც”.

რა ხდება “ინსტაგრამზე”?

“მეტას” კიდევ ერთი პლატფორმა “ინსტაგრამზე” ამ სიახლეების ნაწილი უკვე დაიგეგმა.

  • “ინსტაგრამი” უკვე აქტიურად უჩვენებს თავის მომხმარებლებს “რილსებს” იმ გვერდებიდან, რომლებსაც არ იწერენ.
  •  აქ უკვე ხელმისაწვდომია ორი ქრონოლოგიური “ფიდის” - გამოწერილი და ფავორიტი გვერდების ფუნქცია.
  •  “ინსტაგრამი” უპირატესობას ანიჭებს ორიგინალურ და არა პლატფორმებიდან გადაზიარებულ ან თავიდან გამოქვეყნებულ კონტენტს.
  •  უკვე დაიწყო მობილურის ეკრანზე კონტენტის უფრო დიდ ზომებში ჩვენების ტესტირება.
  • პლატფორმაზე“რილსების” ხანგრძლივობა 60-დან 90 წამამდე გაიზარდა და დაემატა ინტერაქტიული სტიკერები.
  •  “ფიდზე” კი პოსტების „აპინვის“, ანუ მაღლა ამოწევის ფუნქცია გაჩნდა.

“ტიკ ტოკთან” კონკურენცია

“აშკარაა, “მეტა” აცნობიერებს, იმისთვის, რომ TikTok-ს კონკურენცია ნამდვილად გაუწიოს, მან უნდა გაიმეოროს TikTok-ის მთავარი გვერდის For You-ს მაგიური გამოცდილება.”, - წერს The Verge-ის რედაქტორის მოადგილე ალექს ჰიტი “ფეისბუქის” აპლიკაციის ხელმძღვანელთან საუბრისა და მისი წერილის გაცნობის შემდეგ.

  •  ჩინური კომპანია ByteDance-ის კუთვნილი ქსელს “ტიკ ტოკს” 3.6 მილიარდზე მეტი გადმოწერა აქვს.
  • გასულ წელს, TikTok-ის გადმოწერები/ჩამოტვირთვები 20%-ით უსწრებდა “ფეისბუქის”,“ინსტაგრამს“ კი 21%-ით.
  •  2022 წლის პირველ სამი თვეში კი iPhone-ის მომხმარებლები საშუალოდ 78%-ით მეტ დროს ატარებდნენ “ტიკ ტოკზე”, ვიდრე “ფეისბუქზე.

მართალია “ფეისბუქს” ყოველთვიურად 2.94 მილიარდი მომხმარებელი ჰყავს, თუმცა The Verge-ის ინფორმაციით, სოციალურ ქსელს გასულ წელს პირველად შეუმცირდა ყოვედღიური მომხმარებლები. კომპანიიდან გამოჟონილი დოკუმენტებით ჩანს, რომ მისი მომხმარებლების ასაკი მატულობს და მცირდება თინეიჯერი ფეისბუქმომხმარებლების რიცხვი.

“ფეისბუქის” ზოგიერთი თანამშრომელი აპლიკაციის სამომავლო გეგმისადმი სკეპტიკურადაა განწყობილი და ფიქრობს, რომ “ფეისბუქი” თავის მთავარ მიზანს - მეგობრებთან და ოჯახის წევრებთან კავშირს შორდება.

თუმცა, “მეტას” ხელმძღვანელობის თქმით, “ფეისბუქზე” გატარებული დროის ნახევარს ადამიანები ვიდეოების ნახვაში ატარებენ და ხშირად კონკრეტული განზრახვის გარეშე ხსნიან აპლიკაციას, და „ახალი გეგმის კარგად განხორციელების შემთხვევაში კი ადამიანების დაკავშირების შესაძლელობები გაძლიერდება“.
კატეგორია: პოდკასტი


"პირველი ნაბიჯების" ამ ეპიზოდის სტუმარია ჟურნალისტი, კავკასიის ინივერსიტეტის პროფესორი და "ევრონიუსის" ევროპული საბჭოს წევრი მარინა ვაშაყმაძე. მას მედიაში ხელმძღვანელ პოზიციებზე მუშაობის მრავალწლიანი გამოცდილება აქვს, მათ შორის, 12 წლის განმავლობაში “რადიო თავისუფლების” თბილისის ბიუროს ხელმძღვანელობდა. 



ამ ეპიზოდში მარინა გვიყვება მედიაში თავისი პირველი ნაბიჯების, გამოცდილებისა და პროფესიული გაკვეთილების შესახებ. საუბრობს სტუდენტებზე, ევროპულ, ჟურნალისტურ ღირებულებებსა და რთული გადაწყვეტილებების მიღების პროცესზე. მარინა გვიზიარებს ხედვებს იმაზე, თუ რა არის მთავარი მედიის სფეროში დასახული მიზნის მისაღწევად, რა ღირებულებები უნდა ჰქონდეს ჟურნალისტს და როგორი უნდა იყოს ნიუსრუმის ხელმძღვანელი.



პოდკასტში მოისმენთ, რატომ არასდროს ჩქარობს დასკვნის გაკეთებას “ვისგან რა დადგება” და რატომ ფიქრობს, რომ ჟურნალისტური განათლება აუცილებელია. 

მოგვისმინეთ ამ პლატფორმებზე


altaltalt



"პირველი ნაბიჯები" - პროექტ "64"-ისა და "მედიაჩეკერის" ერთობლივი პოდკასტია, რომელშიც ჟურნალისტები და მედიის სფეროს პროფესიონალები თავიანთი შეცდომების, მიღებული გამოცდილების, წარმატებების, ზოგჯერ წარუმატებლობისა და მედიაში თავიანთი პირველი ნაბიჯების შესახებ გვიყვებიან.

ისინი კარიერის განმავლობაში ნასწავლ ყველაზე მნიშვნელოვან გაკვეთილებსა და რჩევებს გაგვიზიარებენ. რა ხდება რეალურად მედიის ინდუსტრიაში, როგორ უნდა მოხვდე სასურველ მედიასაშუალებაში, თუ ყველაფერს ნულიდან იწყებ და ამ სფეროში არავის იცნობ? ან გინდა უფრო მეტად განვითარდე და წინ წახვიდე?

ტელევიზია, ონლაინ მედია, რადიო, პრესა, ფოტო ჟურნალისტიკა, საერთაშორისო, სპორტული, ომის ჟურნალისტიკა, სოციალური მედია, განათლება ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. ამ და ბევრს სხვა თემაზე "პირველი ნაბიჯების" ეპიზოდებში გამოცდილი ადამიანები საუბრებენ.

კატეგორია: საქართველო
17 ივნისს ევროკომისიამ უკრაინასა და მოლდოვასთვის ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მინიჭების რეკომენდაცია გასცა.

საქართველოსთვის ევროკომისიამ მხარი არ დაუჭირა კანდიდატის სტატუსის მინიჭებას და გასცა რეკომენდაცია ქვეყანას მიეცეს პერსპექტივა გახდეს ევროკავშირის წევრი. კანდიდატის სტატუსი კი მიენიჭოს, როდესაც რამდენიმე პრიორიტეტს დააკმაყოფილებს.


რა არის ჩვენთვის მნიშვნელოვანი? ევროკომისიის წამოყენებული ერთ-ერთი პირობაა თავისუფალი, პროფესიონალური, პლურალისტური და დამოუკიდებელი მედია გარემოს უზრუნველყოფა ჟურნალისტებისთვის.

პრიორიტეტების სია საქართველოსთვის

ევროკომისარი ოლივერ ვარჰეი ამბობს, რომ საქართველოს შემუშავებულია პრიორიტეტების სია, რომლის საფუძველზეც საქართველოთვის შესაძლოა კანდიდატის სტატუსის მინიჭებაზე რეკომენდაცია გასცენ.

  • პოლიტიკური პოლარიზაციის დასრულება
  • ყველა პოლიტიკური პარტიის თანამშრომლობა
  • ევროკავშირის შუამავლობით მიღწეული შეთანხმების შესრულება, ეს ეხება სასამართლო რეფორმასაც
  • პროგრესი კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლაში
  • ორგანიზებული დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლის გაძლიერება
  • თავისუფალი, პროფესიონალური, პლურალისტური და დამოუკიდებელი მედია გარემოს უზრუნველყოფა ჟურნალისტებისთვის

როდის გახდება საქართველო ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი ქვეყანა?

ევროკომისიის პრეზიდენტი ურსულა ფონ დერ ლაიენი ამბობს, რომ:

  • ევროპული პერსპექტივის მიღება საქართველოსთვის დიდი მიღწევაა, ევროკავშირის კარი ფართოდ ღიაა და ახლა საქართველოზეა დამოკიდებული, გადადგას ყველა საჭირო ნაბიჯი წინსვლისთვის.
  • საქართველოზეა დამოკიდებული რა დრო დასჭირდება ამას. რაც უფრო მალე გადადგამს ქვეყანა საჭირო ნაბიჯებს, მით უფრო მალე იქნება პროგრესიც.

ევროკომისიის შეფასების საფუძველზე, ევროპულმა საბჭო გადაწყვეტს მიენიჭება თუ არა ქვეყნებს ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსი.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
რუსეთმა ამერიკული მედიასაშუალებები გააფრთხილა, რომ აკრედიტაციას დაკარგავენ, თუკი აშშ-ში რუსი ჟურნალისტებისადმი მოპყრობა არ გაუმჯობესდება.

ინფორმაციას სააგენტო Reuters და “ამერიკის ხმა” რამდენიმე წყაროზე დაყრდნობით ავრცელებს.

რა ხდება? უკრაინაში რუსეთის შეჭრის შემდეგ, აშშ-ის სანქციების სიაში სამი რუსული სახელმწიფოს კონტროლირებადი მედიასაშუალებაც მოხვდა. შეზღუდვებს მოსკოვი მედიის თავისუფლებისადმი უპატივცემულობად მიიჩნევს და საპასუხო ზომებზე საუბრობს.

  • რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის პრესსპიკერი მარია ზახაროვა 6 ივნისს ამერიკული მედია ორგანიზაციების წარმომადგენლებს შეხვდა.
  • შეხვედრას The Wall Street Journal-ის, CNN-ის, Associated Press-ის, NPR-ისა და Alhurra TV-ის წარმომადგენლები დაესწრენ.
ზახაროვამ თქვა, რომ აშშ-ში მყოფი რუსი ჟურნალისტების პრობლემები ვიზების განახლებას, დაბლოკილ საბანკო ანგარიშებს და ამერიკული სადაზვერვო სააგენტოებიდან შევიწროებას მოიცავს. მისი თქმით, სანქციების გამო ბევრი რუსული კომპანია ამერიკაში მომუშავე ჟურნალისტების ანაზღაურებას ვერ ახერხებს.

ზახაროვას გაფრთხილება

გავრცელებული ინფორმაციით, რუსეთის საგარეო უწყების პრესსპიკერმა ამერიკელ ჟურნალისტებს უთხრა, რომ:

  • თუკი რუსი ჟურნალისტები შეერთებულ შტატებში თავისუფლად მუშაობას ვერ შეძლებენ, მაშინ ამერიკელი რეპორტიორები რუსეთში იმავე სირთულეებს გადააწყდებიან. შესაძლოა გაუუქმედეთ აკრედიტაცია, შეექმნათ სავიზო და საბანკო პრობლემები.
  • თუ აშშ-ში რუსი ჟურნალისტების მიმართ დამოკიდებულება არ შეიცვლება, ამერიკელ ჟურნალისტებს რუსეთის დატოვება მოუწევთ. ზახაროვას განმარტებით, რუსეთს ამის გაკეთება არ სურს, მაგრამ იძულებული იქნება.
  • ამერიკეულ ჟურნალისტებს რუსეთში აკრედიტაცია და ვიზები მხოლოდ სამი თვით გაუხანგრძლივდებათ და თუ ამერიკული მხარე არ გააუმჯობესებს რუსი ჟურნალისტებისადმი მოპყრობას, ამერიკელ ჟურნალისტებს რუსეთში მუშაობა აეკრძალებათ.

ვაშინგტონის პასუხი

რუსეთის ამ გაფართხილების ფონზე ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტში რუსეთის მედია პოლიტიკაზე საუბრობენ.

  • ომის დაწყების შემდეგ კრემლმა დაბლოკა არაერთი დამოუკიდებელი მედიასაშუალება და ქვეყნის შიგნით ინფორმაციაზე წვდომა შეზღუდა.
  • რუსეთში შემოიღეს ე.წ ფეიკების კანონი, რომლითაც იკრძალება უკრაინის ომის შესახებ ნებისმიერ ინფორმაციის გავრცელება, რომელიც მთავრობის ოფიციალურ ინფორმაციას ეწინააღმდეგება.
  • კანონდარღვევის შემთხვევაში კი რუსეთის მოქალაქე დაისჯება ჯარიმით ან 15 წლამდე პატიმრობით.
  • რუსეთის ოფიციალური უწყებები არ იყენებენ სიტყვებს “შეჭრა” და “ომი”, უკრაინაში დაწყებულ ომს “სპეციალურ სამხედრო ოპერაციად” მოიხსენიებენ.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერი ნედ პრაისი ამბობს, რომ შტატები განაგრძობს ვიზების გაცემას კვალიფიციური რუსი ჟურნალისტებისთვის და აშშ-ში მომუშავე არცერთი რუსი ჟურნალისტისთვის საგარეო პრესცენტრის აკრედიტაციები არ გაუუქმებიათ.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

ნობელის პრემიის ლაურეატი რუსი ჟურნალისტის, დმიტრი მურატოვის ნობელის მედალი ნიუ-იორკში Heritage Auctions-ზე 20 ივნისს გაიყიდება. “ნოვაია გაზეტას” მთავარი რედაქტორის მიზანი უკრაინელი ლტოლვილების დახმარებაა.  


აქუციონის დეტალები

მურატოვის ნობელის მედალი აქუციონზე 20 ივნისს, ლტოლივლთა საერთაშორისო დღეს გაიყიდება.

აუქციონის სახლი უარს ამბობს საკომისიოს მიღებაზე და მედლის გაყიდვით მიღებული შემოსავალი მთლიანად გაეროს ბავშვთა ფონდში UNICEF-ში, უკრაინელი ლტოლვილი ბავშვების დასახმარებლად გადაირიცხება. 

Heritage Auctions-ს აქამდე ნობელის რამდენიმე მედალი აქვს გაყიდული, მათ შორის დნმ-ის ერთ-ერთი აღმომჩენის ფრენსის კრიკის მედალი, რომელიც 2013 წელს 2.3 მილიონ აშშ დოლარად გაიყიდა. 

მურატოვის ამ გადაწყვეტილების შთაგონება ნობელის პრემიის ლაურეატი დანიელი ფიზიკოსი ნილს ბორია, რომელმაც 1939 წელს ფინეთში საბჭოთა კავშირის შეჭრის შემდეგ, ფინელების დასახმარებლად თავისი მედალი აუქციონზე გაიტანა.

მურატოვის გეგმები

დმიტრი მურატოვი ამბობს, რომ YouTube არხის შექმნას გეგმავს და იმედოვნებს, რომ "ნოვაია გაზეტას" გამოცემას ომის დასრულების შემდეგ განაგრძობს. 

"ნოვაია გაზეტა" კრემლისადმი კრიტიკულად განწყობილი მედიაა და მუქარის, ძალადობისა და მკვლელობების მიუხედავად გამოცემას და დამოუკიდებელ სარედაქციო პოლიტიკას მაინც აგრძელებს.

თუმცა, რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ რუსეთში მიღებული კანონმდებლობის გამო “ნოვაია გაზეტამ” გადარჩენის მიზნით ჯერ ომის გაშუქება, შემდეგ კი მთლიანად მუშაობა შეაჩერა.

კონტექსტი

  • “ნოვაია გაზეტას” მთავარი რედაქტორი მარტში აუქციონის სახლებს მოუწოდებდა მისი ცნობილი ჯილდო გასაყიდად გაეტანათ.
  • დმიტრი მურატოვს გამოხატვის თავისუფლებისათვის გაბედული ბრძოლისათვის, მშვიდობის დარგში ნობელის პრემია გასულ წელს ფილიპინელ ჟურნალისტ მარია რესასთან ერთად გადასცეს.
  • დმიტრი მურატოვი სიტყვის თავისუფლებას თავისი საქმიანობით რუსეთში ათწლეულებია იცავს. ის დამოუკიდებელი გაზეთის "ნოვაია გაზეტას" ერთ-ერთი დამფუძნებელია და მის რედაქტორად 1995 წლიდან მუშაობს.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
YouTube-მა პლატფორმიდან უკრაინის შესახებ წესების დარღვევით განთავსებული 70 000-ზე მეტი ვიდეო და 9 000 არხი წაშალა. მათ შორის ვიდეოები, რომლებიც უკრაინაში რუსეთის შეჭრას “გათავისუფლების მისიად” მოიხსენიებდნენ. ინფორმაციას ბრიტანული გამოცემა The Guardian ავრცელებს.

რა ხდება?

24 თებერვალს რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ YouTube-მა კრემლის მხარდამჭერი არხები, მათ შორის რუსი პროპაგანდისტი ჟურნალისტის, ვლადიმერ სოლოვიოვის, არხი წაშალა. რუსეთის თავდაცვისა და საგარეო საქმეთა სამინისტროებთან დაკავშირებულ არხებს კი დროებით ვიდეოების ატვირთვა შეუზღუდა.

კომპანიაში განმარტავენ, რომ წაშლილი კონტენტისა და არხების უმრავლესობა კრემლის ნარატივს ატარებდა.

YouTube-ის წარმომადგენელი ნილ მოჰანი The Guardian-თან ინტერვიუში ამბობს, რომ :

  • პლატფორმაზე ავტორიტარული არხების მოხმარება მნიშვნელოვნად გაიზარდა უკრაინაში, რუსეთში, ასევე პოლონეთსა და უკრაინის მიმდებარე ქვეყნებში.
  • მხოლოდ უკრაინაში ომის შესახებ ახალი ამბების კონტეტს 40 მილიონზე მეტი ნახვა აქვს.
  • კომპანიას აქვს შესაბამისი პოლიტიკა ძალადობრივ მოვლენებთან დაკავშირებით და ეს მოიცავს მნიშვნელოვანი ძალადობრივი მოვლენების უარყოფასაც: იქნება ეს ჰოლოკოსტი თუ უკრაინაში მიმდინარე ომი.
  • ამ შემთხვევაში ეს პოლიტიკა გამოიყენეს და უკრაინაში ომის შესახებ კონტენტის წესების დარღვევას “უპრეცედენტო მოქმედებით” უპასუხეს.

Youtube რუსეთში

Youtube იმ რამდენიმე უცხოური სოციალური მედიის პლატფორმას შორისაა, რომელიც რუსეთს არ დაუბლოკავს.

მას რუსეთში 90 მილიონი მომხმარებელი ჰყავს და ქვეყანაში ვიდეოს გაზიარების ყველაზე დიდ ვებგვერდად რჩება.

  • „YouTube არის ადგილი, სადაც რუსეთის მოქალაქეებს შეუძლიათ ინფორმაცია ომის შესახებ ცენზურის გარეშე მიიღონ”, - ამბობს ნილ მოჰანი.
უკრაინის წინააღმდეგ ომის დაწყების შემდეგ პლატფორმაზე რუსეთის მასშტაბით რეკლამების განთავსება აიკრძალა. Youtube-მა დაბლოკა რუსული სახელმწიფო მედია და მასთან დაკავშირებული არხებიც, მათ შორის Russia Today და Sputnik.

რუსეთის მთავრობამ კი ტექ კომპანიების აკრძალვების საპასუხოდ სოციალური ქსელები: Facebook და Instagram დაბლოკა, Twitter-ზე კი წვდომა შეზღუდა.

კრემლის მხრიდან YouTube-ის მიმართ “უკანონო” კონტენტის არ წაშლის გამო გართხილებებისა და ჯარიმების მიუხედავად, რუსეთის მთავრობაში აცხადებენ, რომ პლატფორმის დაბლოკვას არ აპირებენ, რადგან ამით “რუსი მომხმარებელი დაზარალდება”.
კატეგორია: პოდკასტი
 
"პირველი ნაბიჯების"  ამ ეპიზოდის სტუმარია POLITICO Europe-ის შტატგარეშე კორესპონდენტი დათო ფარულავა.

ის გამოცემისთვის ვიდეო რეპორტაჟებსა და ილუსტრაციებზე მუშაობს. ამავე დროს დათო შვედეთში ლუნდის უნივერსიტეტის სტუდენტია.

დათო გვიყვება ჟურნალისტიკაში სპეციალიზების მნიშვნელობაზე, საქართველოში მედია ბაზარსა და დასავლური მედიის სპეციფიკაზე. ის გვიზიარებს რჩევებს ევროპულ უნივერსიტეტებსა და მედია გამოცემებში მოსახვედრად.

ეპიზოდი ჩაწერილია მაშინ, როდესაც დათო POLITICO Europe-ში ჯერ კიდევ სტაჟიორი იყო.

მოგვისმინეთ ამ პლატფორმებზე


altaltalt



"პირველი ნაბიჯები" - პროექტ "64"-ისა და "მედიაჩეკერის" ერთობლივი პოდკასტია, რომელშიც ჟურნალისტები და მედიის სფეროს პროფესიონალები თავიანთი შეცდომების, მიღებული გამოცდილების, წარმატებების, ზოგჯერ წარუმატებლობისა და მედიაში თავიანთი პირველი ნაბიჯების შესახებ გვიყვებიან.

ისინი კარიერის განმავლობაში ნასწავლ ყველაზე მნიშვნელოვან გაკვეთილებსა და რჩევებს გაგვიზიარებენ. რა ხდება რეალურად მედიის ინდუსტრიაში, როგორ უნდა მოხვდე სასურველ მედიასაშუალებაში, თუ ყველაფერს ნულიდან იწყებ და ამ სფეროში არავის იცნობ? ან გინდა უფრო მეტად განვითარდე და წინ წახვიდე?

ტელევიზია, ონლაინ მედია, რადიო, პრესა, ფოტო ჟურნალისტიკა, საერთაშორისო, სპორტული, ომის ჟურნალისტიკა, სოციალური მედია, განათლება ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. ამ და ბევრს სხვა თემაზე "პირველი ნაბიჯების" ეპიზოდებში გამოცდილი ადამიანები საუბრებენ.

კატეგორია: პოდკასტი


"პირველი ნაბიჯების" ამ ეპიზოდში გაიცნობთ Demnagram-ის შემქმნელს და მოდის სახლ “ბალენსიაგას” გუნდის წევრს საბა ბახიას.

“დემნაგრამი” 4 წელიწადზე მეტია “ბალენსიაგას” კრეატიული დირექტორის, ქართველი დიზაინერის დემნას შემოქმედების შესახებ სიახლეებს ავრცელებს.

საბა გვიყვება “დემნაგრამის” ისტორიასა და მის განვითარებაზე, როგორ მოხვდა “ბალენსიაგას” გუნდში, მოდის ჟურნალისტიკასა და ამ ინდუსტრიის გავლენაზე. საბა თავისი გამოცდილებით გვიზიარებს რჩევებს, რომლებიც სოციალურ ქსელში კონტენტის შემქნელებმა უნდა გაითვალისწინონ.

მოგვისმინეთ ამ პლატფორმებზე


altaltalt



"პირველი ნაბიჯები" - პროექტ "64"-ისა და "მედიაჩეკერის" ერთობლივი პოდკასტია, რომელშიც ჟურნალისტები და მედიის სფეროს პროფესიონალები თავიანთი შეცდომების, მიღებული გამოცდილების, წარმატებების, ზოგჯერ წარუმატებლობისა და მედიაში თავიანთი პირველი ნაბიჯების შესახებ გვიყვებიან.

ისინი კარიერის განმავლობაში ნასწავლ ყველაზე მნიშვნელოვან გაკვეთილებსა და რჩევებს გაგვიზიარებენ. რა ხდება რეალურად მედიის ინდუსტრიაში, როგორ უნდა მოხვდე სასურველ მედიასაშუალებაში, თუ ყველაფერს ნულიდან იწყებ და ამ სფეროში არავის იცნობ? ან გინდა უფრო მეტად განვითარდე და წინ წახვიდე?

ტელევიზია, ონლაინ მედია, რადიო, პრესა, ფოტო ჟურნალისტიკა, საერთაშორისო, სპორტული, ომის ჟურნალისტიკა, სოციალური მედია, განათლება ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. ამ და ბევრს სხვა თემაზე "პირველი ნაბიჯების" ეპიზოდებში გამოცდილი ადამიანები საუბრებენ.

კატეგორია: პოდკასტი


"პირველი ნაბიჯების" ამ ეპიზოდის სტუმარია რეჟისორი თამთა გაბრიჩიძე. მისი ფილმი “სოვდაგარი” Netflix-ზე პირველი და ჯერ ერთადერთი ქართული დოკუმენტური ფილმია.

“სოვდაგარმა” გაიმარჯვა კანადის Hot Docs-ისა და Sundance-ის კინოფესტივალებზე.

ამ ეპიზოდში თამთა გვიყვება კინოდოკუმენტალისტიკაზე, 1500-ლარიანი ბიუჯეტის ფილმის “ნეტფლიქსამდე” გავლილ გზასა და რჩევებზე, როგორ უნდა მოხვდე კინოფესტივალებზე და რა უნდა გაითვალისწინო თუ დოკუმენტური ფილმის გადაღება გინდა.
 

მოგვისმინეთ ამ პლატფორმებზე


altaltalt



"პირველი ნაბიჯები" - პროექტ "64"-ისა და "მედიაჩეკერის" ერთობლივი პოდკასტია, რომელშიც ჟურნალისტები და მედიის სფეროს პროფესიონალები თავიანთი შეცდომების, მიღებული გამოცდილების, წარმატებების, ზოგჯერ წარუმატებლობისა და მედიაში თავიანთი პირველი ნაბიჯების შესახებ გვიყვებიან.

ისინი კარიერის განმავლობაში ნასწავლ ყველაზე მნიშვნელოვან გაკვეთილებსა და რჩევებს გაგვიზიარებენ. რა ხდება რეალურად მედიის ინდუსტრიაში, როგორ უნდა მოხვდე სასურველ მედიასაშუალებაში, თუ ყველაფერს ნულიდან იწყებ და ამ სფეროში არავის იცნობ? ან გინდა უფრო მეტად განვითარდე და წინ წახვიდე?

ტელევიზია, ონლაინ მედია, რადიო, პრესა, ფოტო ჟურნალისტიკა, საერთაშორისო, სპორტული, ომის ჟურნალისტიკა, სოციალური მედია, განათლება ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. ამ და ბევრს სხვა თემაზე "პირველი ნაბიჯების" ეპიზოდებში გამოცდილი ადამიანები საუბრებენ.

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
9 მაისს ჟურნალისტიკაში ყველაზე პრესტიჟული პრემიის - პულიცერის 2022 წლის გამარჯვებულები გამოცხადდნენ.

წელს პულიცერის სპეციალური ჯილდო უკრაინელ ჟურნალისტებს მიენიჭათ.

პულიცერის საბჭოს განმარტებით, სპეციალური ჯილდო უკრაინელ ჟურნალისტებს ვლადიმერ პუტინის მიერ უკრაინაში შეჭრისა და რუსეთში მისი პროპაგანდისტული ომის დროს, სიმამაცის, გამძლეობისა და ჭეშმარიტი გაშუქებისადმი ერთგულებისთვის მიენიჭათ.

„დაბომბვების, გატაცების, ოკუპაციისა და მათ შორის ჟურნალისტების სიკვდილის მიუხედავადაც კი, აგრძელებენ ამ საშინელი რეალობის ზუსტი სურათის ჩვენებას ურაინისა და მსოფლიოში ჟურნალისტების პატივისაცემად“ - ვკითხულობთ ოფიციალურ გვერდზე.




პულიცერის პრემიის 2022 წლის გამარჯვებულები:


  1. საზოგადოებრივი სამსახური (Public Service) - ვაშინგტონ პოსტი
  2. Breaking News Reporting – Miami Herald-ის თანამრომლები
  3. საგამოძიებო რეპორტინგი - Tampa Bay Times-ის თანამშრომლები - კორი ჯონსონი, რებეკა ვულინგტონი და ელი მიურეი
  4. Explanatory Reporting - Quanta Magazine-ის თანამშრომლები, განსაკუთრებით ნატალი ვოლჩოვერი
  5. ადგილობრივი რეპორტინგი (Local Reporting) - მედისონ ჰოპკინსი Better Government Association-დან და სესილია რეიესი Chicago Tribune-დან
  6. ნაციონალური რეპორტინგი (National Reporting) - The New York Times-ის თანამშრომლები
  7. საერთაშორისო რეპორტინგი - The New York Times-ის თანამშრომლები
  8. ფიჩერსი - ჯენიფერ სენიორი The Atlantic-დან
  9. კომენტარი - მელინდა ჰენებერგერი The Kansas City Star-დან
  10. კრიტიკა - სალამიშა ტილე, კრიტიკოსის მონაწილე, The New York Times
  11. სარედაქციო სვეტი - ლიზა ფალკენბერგი, მაიკლ ლინდენბერგერი, ჯო ჰოლი და ლუის კარასკო Houston Chronicle-დან
  12. სარედაქციო კარიკატურა - ფაჰმიდა აზიმი, ენტონი დელ კოლ, ჯოშ ადამსი და უოლტ ჰიკი ინსაიდერის, ნიუ-იორკში
  13. ახალი ამბების ფოტო - მარკუს იამი Los Angeles Times-დან
  14. ფოტოისტორია - ადნან აბიდი, სანა ირშად მატუ, ამიტ დეივი და გარდაცვლილი დანიელი სიდიკი „როიტერიდან“
  15. აუდიო რეპორტინგი - Futuro Media-ს თანამშრომლები, ნიუ-იორკი, ნიუ-იორკი და PRX, ბოსტონი, მას.

გამარჯვებულების შესახებ მეტი ინფორმაცია ნახეთ ბმულზე
კატეგორია: პოდკასტი


"პირველი ნაბიჯების"  ამ ეპიზოდის სტუმარია მსოფლიო სპორტში ცნობილი ხმა, სპორტის ჟურნალისტი და ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაციის ინგლისურენოვანი დიქტორი გიორგი ჭანიშვილი.

გიორგი პირველი ქართველი დიქტორია ოლიმპიურ თამაშებზე.
ის სხვადასხვა როლით პეკინის, ლონდონის, რიო დე ჟანეიროსა და ტოკიოს ოლიმპიადებზე მუშაობდა.  ამ ეპიზოდში გიორგი ჭანიშვილი საუბრობს სპორტული ჟურნალისტიკისა და დიქტორობის თავისებურებებზე, სპორტის ჟურნალისტიკაში ქალების როლზე, სპორტულ ღონისძიებებზე მუშაობის გამოცდილებასა და შეცდომებით ნასწავლ პროფესიულ გაკვეთილებზე. 

გიორგი გვიყვება, ჟურნალისტიკიდან  პიარის სფეროში გადასვლაზე, როგორ მოხვდა ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაციაში და რა არის საჭირო საერთაშორისო დონეზე დიქტორობისთვის.  ეპიზოდი ჩაწერილია 2021 წლის ზაფხულში, გიორგის ტოკიოს ოლიმპიადიდან დაბრუნების შემდეგ.

მოგვისმინეთ ამ პლატფორმებზე


altaltalt



"პირველი ნაბიჯები" - პროექტ "64"-ისა და "მედიაჩეკერის" ერთობლივი პოდკასტია, რომელშიც ჟურნალისტები და მედიის სფეროს პროფესიონალები თავიანთი შეცდომების, მიღებული გამოცდილების, წარმატებების, ზოგჯერ წარუმატებლობისა და მედიაში თავიანთი პირველი ნაბიჯების შესახებ გვიყვებიან.

ისინი კარიერის განმავლობაში ნასწავლ ყველაზე მნიშვნელოვან გაკვეთილებსა და რჩევებს გაგვიზიარებენ. რა ხდება რეალურად მედიის ინდუსტრიაში, როგორ უნდა მოხვდე სასურველ მედიასაშუალებაში, თუ ყველაფერს ნულიდან იწყებ და ამ სფეროში არავის იცნობ? ან გინდა უფრო მეტად განვითარდე და წინ წახვიდე?

ტელევიზია, ონლაინ მედია, რადიო, პრესა, ფოტო ჟურნალისტიკა, საერთაშორისო, სპორტული, ომის ჟურნალისტიკა, სოციალური მედია, განათლება ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. ამ და ბევრს სხვა თემაზე "პირველი ნაბიჯების" ეპიზოდებში გამოცდილი ადამიანები საუბრებენ.

კატეგორია: პოდკასტი

"პირველი ნაბიჯების" ამ ეპიზოდის სტუმარია ჟურნალისტი მაკა (მარგარიტა) ანთიძე, რომელიც 24 წლის განმავლობაში ახალი ამბების ცნობილ საერთაშორისო სააგენტო Reuters-ში მუშაობდა და კავკასიის ბიურო ხელმძღვანელი იყო. 

მაკა გვიყვება ფიქსერობით დაწყებულ კარიერაზე, როგორ მოხვდა Reuters-ში და რატომ უთხრა თავდაპირველად უარი მათ შემოთავაზებას.
საუბრობს ჟურნალისტიკაში ზოგადი განათლების პრობლემაზე, ემოციურობაზე, ბიძინა ივანიშვილთან ჩაწერილ პირველ სატელევიზიო ინტერვიუზე, ირაკლი ღარიბაშვილთან კამათსა და საქართველოს ერთ-ერთი პრეზიდენტის შეთავაზებაზე. 

მაკა ანთიძე გვიზიარებს რჩევებს, როგორ უნდა მიუდგეთ რთულ რესპონდენტებს და რა უნდა გაითვალისწინოთ ჟურნალისტიკაში მიზნის მისაღწევად და როგორი უნდა იყოს ხელმძღვანელი. 


მოგვისმინეთ ამ პლატფორმებზე


altaltaltalt



"პირველი ნაბიჯები" - პროექტ "64"-ისა და "მედიაჩეკერის" ერთობლივი პოდკასტია, რომელშიც ჟურნალისტები და მედიის სფეროს პროფესიონალები თავიანთი შეცდომების, მიღებული გამოცდილების, წარმატებების, ზოგჯერ წარუმატებლობისა და მედიაში თავიანთი პირველი ნაბიჯების შესახებ გვიყვებიან.

ისინი კარიერის განმავლობაში ნასწავლ ყველაზე მნიშვნელოვან გაკვეთილებსა და რჩევებს გაგვიზიარებენ. რა ხდება რეალურად მედიის ინდუსტრიაში, როგორ უნდა მოხვდე სასურველ მედიასაშუალებაში, თუ ყველაფერს ნულიდან იწყებ და ამ სფეროში არავის იცნობ? ან გინდა უფრო მეტად განვითარდე და წინ წახვიდე?

ტელევიზია, ონლაინ მედია, რადიო, პრესა, ფოტო ჟურნალისტიკა, საერთაშორისო, სპორტული, ომის ჟურნალისტიკა, სოციალური მედია, განათლება ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. ამ და ბევრს სხვა თემაზე "პირველი ნაბიჯების" ეპიზოდებში გამოცდილი ადამიანები საუბრებენ.

კატეგორია: პოდკასტი

"პირველი ნაბიჯების" ამ ეპიზოდში, ჟურნალისტი თემო კიღურაძე კონფლიქტებისა და ომების გაშუქების დროს დაშვებულ შეცდომებსა და გამოცდილებაზე გვიყვება. 

თემოს, კარიერის განმავლობაში, საერთაშორისო მედიისთვის ავღანეთში, ჩრდილოეთ აფრიკაში, აღმოსავლეთ უკრაინაში, სირიის საზღვარსა და სხვა ცხელ წერტილებში უმუშავია. 

ის გვიყვება, როგორ მოხვდა შემთხვევით კონფლიქტების გაშუქების სფეროში, თავის პირველ გამოცდილებაზე 2008 წელს აგვისტოს ომში. იმაზეც, რა შეიძლება შეცვალოს არასწორ დროს ნათქვამმა "გამარჯობამ" ან "ოქეიმ". 

თემო გვიზიარებს რჩევებს, როგორ უნდა მოემზადოს ჟურნალისტი ომის გასაშუქებლად, რას უნდა მიაქციოს ყურადღება და როგორ უნდა დაიწყოს თანამშრომლობა საერთაშორისო მედიასთან.  მოგვისმინეთ ამ პლატფორმებზე


მოგვისმინეთ ამ პლატფორმებზე


altaltaltalt



"პირველი ნაბიჯები" - პროექტ "64"-ისა და "მედიაჩეკერის" ერთობლივი პოდკასტია, რომელშიც ჟურნალისტები და მედიის სფეროს პროფესიონალები თავიანთი შეცდომების, მიღებული გამოცდილების, წარმატებების, ზოგჯერ წარუმატებლობისა და მედიაში თავიანთი პირველი ნაბიჯების შესახებ გვიყვებიან.

ისინი კარიერის განმავლობაში ნასწავლ ყველაზე მნიშვნელოვან გაკვეთილებსა და რჩევებს გაგვიზიარებენ. რა ხდება რეალურად მედიის ინდუსტრიაში, როგორ უნდა მოხვდე სასურველ მედიასაშუალებაში, თუ ყველაფერს ნულიდან იწყებ და ამ სფეროში არავის იცნობ? ან გინდა უფრო მეტად განვითარდე და წინ წახვიდე?

ტელევიზია, ონლაინ მედია, რადიო, პრესა, ფოტო ჟურნალისტიკა, საერთაშორისო, სპორტული, ომის ჟურნალისტიკა, სოციალური მედია, განათლება ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. ამ და ბევრს სხვა თემაზე "პირველი ნაბიჯების" ეპიზოდებში გამოცდილი ადამიანები საუბრებენ.

კატეგორია: პოდკასტი


ამ ეპიზოდში ხელოვნებათმცოდნე და ჟურნალისტი ნათია ხულუზაური საუბრობს ლონდონში ოფიციანტობიდან — "National Geographic საქართველოს" მთავარ რედაქტორობამდე განვლილ გზაზე, პერფექციონიზმზე, ქართველი და უცხოელი ჟურნალისტების მუშაობის განსხვავებულ მიდგომებზე და იმაზე, თუ რა უნდა გააკეთოთ, თუ "National Geographic"-ისთვის მუშაობა გსურთ.

ნათია გვიყვება, რომელი შეცდომებიდან ისწავლა და რის მიხედვით არჩევს ადამიანებს, რომლებთანაც ითანამშრომლებს.


მოგვისმინეთ ამ პლატფორმებზე



altaltaltalt





"პირველი ნაბიჯები" - პროექტ 64-ისა და "მედიაჩეკერის" ერთობლივი პოდკასტია, რომელშიც ჟურნალისტები და მედიის სფეროს პროფესიონალები თავიანთი შეცდომების, მიღებული გამოცდილების, წარმატებების, ზოგჯერ წარუმატებლობისა და მედიაში თავიანთი პირველი ნაბიჯების შესახებ გვიყვებიან.

ისინი კარიერის განმავლობაში ნასწავლ ყველაზე მნიშვნელოვან გაკვეთილებსა და რჩევებს გაგვიზიარებენ. რა ხდება რეალურად მედიის ინდუსტრიაში, როგორ უნდა მოხვდე სასურველ მედიასაშუალებაში, თუ ყველაფერს ნულიდან იწყებ და ამ სფეროში არავის იცნობ? ან გინდა უფრო მეტად განვითარდე და წინ წახვიდე?

ტელევიზია, ონლაინ მედია, რადიო, პრესა, ფოტო ჟურნალისტიკა, საერთაშორისო, სპორტული, ომის ჟურნალისტიკა, სოციალური მედია, განათლება ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. ამ და ბევრს სხვა თემაზე "პირველი ნაბიჯების" ეპიზოდებში გამოცდილი ადამიანები ისაუბრებენ.
კატეგორია: პოდკასტი
მესამე ეპიზოდის სტუმარია ნიკო ნერგაძე, "რადიო თავისუფლების" ჟურნალისტი.





ამ ეპიზოდში "რადიო თავისუფლების" ჟურნალისტი და "ნიკოს პოდკასტის" ავტორი ნიკო ნერგაძე გვიყვება პროფესიულ შეცდომებზე, უხერხულ მომენტებზე, რატომ არ უყვარს ვოქსპოპების ჩაწერა და რას ითვალისწინებს სხვების კრიტიკის დროს.

ნიკო საუბრობს ჟურნალისტიკაში ცნობისმოყვარეობის და ცნობადობის მნიშვნელობაზე, ჟურნალისტიკის რუტინულ მხარეზე, კომპრომისებზე და იმაზე, თუ რა არის ყველაზე კარგი გზა მედიაში (ნაცნობების გარეშე) დასაქმებისთვის.


"პირველი ნაბიჯები" - პროექტ 64-ისა და "მედიაჩეკერის" ერთობლივი პოდკასტია, რომელშიც ჟურნალისტები და მედიის სფეროს პროფესიონალები თავიანთი შეცდომების, მიღებული გამოცდილების, წარმატებების, ზოგჯერ წარუმატებლობისა და მედიაში თავიანთი პირველი ნაბიჯების შესახებ გვიყვებიან.

ისინი კარიერის განმავლობაში ნასწავლ ყველაზე მნიშვნელოვან გაკვეთილებსა და რჩევებს გაგვიზიარებენ. რა ხდება რეალურად მედიის ინდუსტრიაში, როგორ უნდა მოხვდე სასურველ მედიასაშუალებაში, თუ ყველაფერს ნულიდან იწყებ და ამ სფეროში არავის იცნობ? ან გინდა უფრო მეტად განვითარდე და წინ წახვიდე?

ტელევიზია, ონლაინ მედია, რადიო, პრესა, ფოტო ჟურნალისტიკა, საერთაშორისო, სპორტული, ომის ჟურნალისტიკა, სოციალური მედია, განათლება ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. ამ და ბევრს სხვა თემაზე "პირველი ნაბიჯების" ეპიზოდებში გამოცდილი ადამიანები ისაუბრებენ.

მოგვისმინეთ ამ პლატფორმებზე



altaltaltalt


კატეგორია: პოდკასტი
მეორე ეპიზოდის სტუმარია Fox News-ის პროდიუსერი ნანა საჯაია.






ამ ეპიზოდში ნანა გვიყვება ზუგდიდის კორესპონდენტობიდან ამერიკის შეერთებული შტატების ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ტელევიზიის პროდიუსერობამდე გავლილ გზაზე.

“ჟურნალისტიკასთან თავის პირველ შეჯახებაზე”, მიზნის მისაღწევად 290 მცდელობაზე, ბევრ უარზე და თავდაჯერებულობის მნიშვნელობაზე.



„პირველი ნაბიჯები“ - პროექტ 64-ისა და „მედიაჩეკერის“ ერთობლივი პოდკასტია, რომელშიც ჟურნალისტები და მედიის სფეროს პროფესიონალები თავიანთი შეცდომების, მიღებული გამოცდილების, წარმატებების, ზოგჯერ წარუმატებლობისა და მედიაში თავიანთი პირველი ნაბიჯების შესახებ გვიყვებიან.

ისინი კარიერის განმავლობაში ნასწავლ ყველაზე მნიშვნელოვან გაკვეთილებსა და რჩევებს გაგვიზიარებენ. რა ხდება რეალურად მედიის ინდუსტრიაში, როგორ უნდა მოხვდე სასურველ მედიასაშუალებაში, თუ ყველაფერს ნულიდან იწყებ და ამ სფეროში არავის იცნობ? ან გინდა უფრო მეტად განვითარდე და წინ წახვიდე?

ტელევიზია, ონლაინ მედია, რადიო, პრესა, ფოტო ჟურნალისტიკა, საერთაშორისო, სპორტული, ომის ჟურნალისტიკა, სოციალური მედია, განათლება ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. ამ და ბევრს სხვა თემაზე „პირველი ნაბიჯების“ ეპიზოდებში გამოცდილი ადამიანები ისაუბრებენ.


მოგვისმინეთ ამ პლატფორმებზე



altaltaltalt
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
მიუხედავად იმისა, რომ TikTok-მა მარტში რუსეთიდან ახალი კონტენტის ატვირთვა აკრძალა, რუსმა პროპაგანდისტებმა შეზღუდვის გვერდის ავლით ომის მხარდამჭერი ვიდეოების გავრცელება მაინც შეძლეს.

დღეს კი TikToK-ზე შესულ რუსეთში მცხოვრებ ადამიანს ძირითადად რუსეთის ომის პროპაგანდისტული ვიდეოები ხვდება.

რატომ არის მნიშვნელოვანი? რუსეთის მთავრობის მიერ “ფეისბუქის”, “ტვიტერისა” და “ინსტაგრამის” დაბლოკვის შემდეგ “ტიკტოკი”, ფაქტობრივად, ერთადერთი გლობალური სოციალური მედიის პლატფორმაა, რომელიც რუსეთში ჯერ კიდევ ხელმისაწვდომია. არასამთავრობო სექტორის შეფასებით, “ტიკტოკს” მნიშვნელოვანი როლი აქვს რუსეთში ომის შესახებ საზოგადოებრივი აზრის ჩამოყალიბებაში.

რა მოხდა?

ევროპულმა არასამთავრობო ორგანიზაცია, ციფრული უფლებების ჯგუფმა Tracking Exposed-მა “ტიკტოკის” ალგორითმისა და პოლიტიკის შესახებ კვლევა ჩაატარა და დაადგინა, რომ კომპანია თავის ქმედებების შესახებ გამჭვირვალე არ ყოფილა.

  • 6 მარტს “ტიკტოკმა” რუსეთში “ფეიკების” შესახებ მიღებული კანონის გამო “თავისი თანამშრომლებისა და მომხმარებლების დასაცავად” რუსეთიდან ახალი ვიდეოების ატვირთვების აკრძალვის შესახებ გამოაცხადა.
თუმცა, გაირკვა, რომ ეს შეზღუდვა 6 მარტის შემდეგ სრულად არ მოქმედებდა. მეტიც, 23-25 მარტს რუსეთიდან ვიდეოების ატვირთვა “ტიკტოკის” დესკტოპ აპლიკაციიდან შეუზღუდავად იყო შესაძლებელი.

  • 6 მარტამდე, სანამ “ტიკტოკი” აკრძალვაზე განაცხადებდა, პლატფორმაზე ომის საწინააღმდეგო და ომის მხარდამჭერი ვიდეოების თანაფარდობა თითქმის ერთნაირი იყო, აკრძალვის შემდეგ ომის თემაზე კონტენტიდან ვიდეოების 93.5% ომის მხარდამჭერი, 6.5% ომის საწინააღმდეგო იყო.
  • მკვლევარმა ორგანიზაციამ ისიც შეამჩნია, რომ აკრძალვადე ერთი დღით ადრე, უკრაინაში შეჭრის საწინააღმდეგო აქციების ამსახველი ვიდეოები პლატფორმიდან, ფაქტობრივად, გაქრა.

დღეს, რუსეთიდან პლატფორმაზე ვიდეოების ატვირთვა უკვე შეუძლებელია. რუსეთში მცხოვრებ მომხმარებლებს არ აქვთ “ტიკ ტოკზე” რუსეთის გარეთ ატვირთულ კონტენტზე წვდომაც.

  • კვლევის მიხედვით, აკრძალვა, რომელიც “ტიკ ტოკმა” ჯერ კიდევ მარტის დასაწყისში შემოიღო, საბოლოოდ სრულად 25 მარტიდან შეიყვანა ძალაში.
  • შესაბამისად, დღეს რუსეთში “ტიკტოკზე” უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის ომის შესახებ კონტენტიდან ის ვიდეოებია ხელმისაწვდომი, რომელიც 25 მარტამდე პლატფორმაზე გამოჩნდა - მათი უმრავლესობა კი ომის მხარდამჭერი შინაარსისაა.

“ტიკტოკის” პოლიტიკა?

“სტენფორდის ინტერნეტ ობესრვატორიის” დირექტორი ალექს სტამოსი ამბობს, რომ გლობალური სოციალური მედია პლატფორმები ავტორიტარულ ქვეყნებში დიდი ხანია დილემის წინაშე დგანან:

  • დაემორჩილონ ადგილობრივ რეპრესიულ კანონებს თუ სიტყვის თავისუფლებისა და ადამიანის უფლებების დაცვის პრინციპები დაიცვან?
  • მისი აზრით, რუსეთში “ტიკტოკმა” პირველი ვარიანტი აირჩია.

მეცნიერი კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს “ტიკტოკის” გადაწყვეტილებას - ეს პოლიტიკური თუ ბიზნეს მიზნებითაა ნაკარნახები?

  • “ტიკტოკის” მფლობელი ჩინური კომპანია ByteDance-ია. ჩინეთისა და რუსეთის მთავრობებს კი ახლო ურთიერთობები აქვთ.

Tiktok-ის პოზიცია

„ტიკტოკის“ წარმომადგენლობა უარყოფს, რომ პლატფორმაზე კონტენტის პოლიტიკას ჩინური კომპანია ადგენს ან მასზე გავლენას ახდენს.

კომპანიის წარმომადგენლის, ჯეიმი ფავაცას განმარტებით, ოპერაციების შესახებ ყველა გადაწყვეტილებაზე სრული ავტონომია სინგაპურში მყოფ აღმასრულებელ დირექტორს აქვს, “ტიკტოკის” ნდობისა და უსაფრთხოების ხელმძღვანელი კი დუბლინიდან მუშაობს.

24 თებერვლიდან 31 მარტის ჩათვლით “ტიკტოკმა”:

  • ომის შესახებ 41,191 ვიდეო წაშალა, თითქმის 90% არღვევდა პლატფორმის პოლიტიკას საზიანო დეზინფორმაციის შესახებ.
  • 5,600 ვიდეოს დაამატა მითითება, რომ კონტენტი გადამოწმებული არ იყო.
  • რუსეთის სახელმწიფოს კონტროლირებადი მედიის 49 გვერდს შესაბამისი აღნიშვნა გაუკეთა.
  • წაშალა საზოგადოებრივ აზრზე გავლენის მოხდენის მიზნით მოქმედი და შეცდომაში შემყვანი 6 ქსელი და 204 პროფილი.
  • წაშალა 400 000-მდე ყალბი პროფილი რუსეთში და 50 000-მდე ყალბი პროფილი უკრაინაში, შედეგად წაიშალა 400 000-მდე ვიდეო.

“ვაშინგტონ პოსტის” ჟურნალისტი უილ ორემუსი კვლევაზე დაყრდნობით წერს, რომ “ტიკტოკმა” მხოლოდ რუსეთისთვის ალტერნატიული სამყარო შექმნა.

გასათვალისწინებელია, რომ „ტიკ ტოკის“ ნაცვლად მის მშობლიურ ჩინეთში “ტიკტოკის” ანალოგი აპლიკაცია Douyin-ია ხელმისაწვდომი, რომელშიც მხოლოდ ჩინური კონტენტი ქვეყნდება და ხელისუფლებისგან კონტროლდება.

კრიტიკოსები ვარაუდობენ, რომ შესაძლოა რუსეთში სწორედ მსგავს ახალ აპლიკაციას ეყრება საფუძველი, თუმცა კომპანია ამას უარყოფს.
კატეგორია: საქართველო
აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ყოველწლიურ ანგარიშში საუბარია საქართველოში მედიაგარემოს გაუარესებაზე, მედიის წარმომადგენლობის მიმართ დევნასა და ძალადობაზე და არასრულყოფილ მართლმსაჯულებაზე.

რატომ არის მნიშვნელოვანი ეს ამბავი? 2021 წლის ანგარიშში მედიასთან მიმართებით დაახლოებით იმავე პრობლემებზეა საუბარი, რაზეც სახელმწიფო დეპარტამენტი ყურადღებას 2020 წელსაც ამახვილებდა. თუმცა ამ ანგარიშს ემატება მედიის წარმომადგენლებზე ფარული მიყურადება ფიზიკური თავდასხმები, მათ შორის 5-6 ივლისის მოვლენები და მისი ორგანიზატორების დაუსჯელობა.

რა უნდა ვიცოდეთ? აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი ამ ანგარიშში ეყრდნობა საქართველოში სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციის კვლევებსა და სხვა ინფორმაციას, მათ შორის, ადამიანის უფლებებისა და მედიის მიმართულებით მომუშავე არასამთავრობოებს.

უფრო დეტალურად: საქართველოში, სხვადასხვა ორგანიზაცია თვეების განმავლობაში ითხოვს ჟურნალისტებზე 5-6 ივლისის თავდასხმების ორგანიზატორების დასჯას და პასუხისმგებლობას ხელისუფლებას აკისრებს. ამავეს იმეორებს სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშიც:
  • სამართალდამცველებმა 5 ივლისს ვერ დაიცვეს მშვიდობიანი აქცია და ჟურნალისტები.
  • პრემიერის განცხადება „ღირსების მარშის მიზანშეუწონლობის“ შესახებ და რომ ის თითქოს სააკაშვილისა და რადიკალური ოპოზიციის გეგმა იყო - ძალადობის პროვოცირებაში ბრალს თბილისი პრაიდს სდებდა.
  • ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალების შემდეგ სამართალდამცავი ორგანოების განცხადებები ჩანდა, რომ მიმართული იყო ჟურნალისტის დისკრედიტაციისკენ, მისი გარდაცვალების მიზეზის დადგენის ნაცვლად.
  • საქმე არ აღძრულა ძალადობრივი აქციის უშუალო ორგანიზატორების, მათ შორის „ალტ-ინფოს“ ხელმძღვანელების მიმართ.

სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშში ასახულია ჟურნალისტზე თავდამსხმელების არასათანადო დასჯის სხვა შემთხვევებიც, მაგალითად:
  • 25 თებერვალს, “ფორმულას” ტელეწამყვან ვახო სანაიაზე
  • აპრილში „ფორმულას“ ორ თანამშრომელზე.
  • გავრცელებული ინფორმაცია „მთავარი არხის” ჟურნალისტის, ემა გოგოხიასადმი მესტიის მერის მხრიდან მოკვლის მუქარების შესახებ.

არასათანადო ანგარიშვალდებულება ძველი საქმეების მიმართ:

  • საქართველომ 4 წლის შემდეგაც სათანადოდ არ გამოიძია 2017 წელს აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის, აფგან მუხთარლის გატაცების საქმე - Maydan TV-სთან ინტერვიუში ჟურნალისტი გამტაცებლებთან თანამშრომლობაში საქართველოს სამთავრობო ორგანოებს ადანაშაულებს.
  • აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი მიუთითებს 2019 წლის 19-20 ივნისის აქციაზე დემონსტრანტებისა და ჟურნალისტების მიმართ პოლიციის მხრიდან გადამეტებული ძალის გამოყენების არასათანადო გამოძიებაზეც.

მედიის მრავალფეროვნება (პლურალიზმი) შემცირდა

2020 წლის ანგარიშის მსგავსად, სახელმწიფო დეპარტამენტი გასული წელსაც მედიას აფასებს, როგორც „აქტიურს და მრავალფეროვანი ხედვების გამომხატველს“, და, რომ საქართველოს კონსტიტუცია და კანონი უზრუნველყოფს გამოხატვის თავისუფლებას, მათ შორის პრესისა და სხვა მედიის წარმომადგენლების მიმართ

თუმცა მედიის პლურალიზმი შემცირებულია, რის მიზეზადაც, ანგარიშში რამდენიმე ფაქტორია მოყვანილი:
  • მმართველი პარტიის წარმომადგენლების განცხადებები ოპოზიციური მედიის მიმართ.
  • ბევრი ჟურნალისტი აცხადებს, რომ არ დაუშვეს მნიშვნელოვან საჯარო ღონისძიებებზე და ვერ მიიღეს საჯარო ინფორმაცია საჯარო უწყებებისგან.
  • მთავრობას გავლენა აქვს მედიის ნაწილზე, მათ შორის, საზოგადოებრივ მაუწყებელზე.
ასევე საუბარია „საქართველოს საზოგადოებრივ მაუწყებელს, საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიასა და მმართველ პარტიას შორის მჭიდრო ურთიერთობაზე“ - რაზეც, სახდეპის ანგარიშის მიხედვით, [საქართველოს] არასამთავრობო ორგანიზაციები ისევ შეშფოთებულები არიან.

2020 წლის მსგავსად ამ ანგარიშშიც საუბარია ოპოზიციურად განწყობილი მედიასაშუალების მფლობელებისა და დირექტორების წინააღმდეგ სისხლის სამართლებრივ დევნაზე, რომლებიც „პოლიტიკურად მოტივირებული ჩანდა“.
კატეგორია: პოდკასტი
პირველი, საპილოტე ეპიზოდი 2021 წლის ზაფხულში ჩაიწერა. მისი სტუმარია „მედიაჩეკერის“ მთავარი რედაქტორი და პროექტ 64-ის თანადამფუძნებელი, გიორგი გოგუა.






„პირველი ნაბიჯები“ - პროექტ 64-ისა და „მედიაჩეკერის“ ერთობლივი პოდკასტია, რომელშიც ჟურნალისტები და მედიის სფეროს პროფესიონალები თავიანთი შეცდომების, მიღებული გამოცდილების, წარმატებების, ზოგჯერ წარუმატებლობისა და მედიაში თავიანთი პირველი ნაბიჯების შესახებ გვიყვებიან.

ისინი კარიერის განმავლობაში ნასწავლ ყველაზე მნიშვნელოვან გაკვეთილებსა და რჩევებს გაგვიზიარებენ. რა ხდება რეალურად მედიის ინდუსტრიაში, როგორ უნდა მოხვდე სასურველ მედიასაშუალებაში, თუ ყველაფერს ნულიდან იწყებ და ამ სფეროში არავის იცნობ? ან გინდა უფრო მეტად განვითარდე და წინ წახვიდე?

ტელევიზია, ონლაინ მედია, რადიო, პრესა, ფოტო ჟურნალისტიკა, საერთაშორისო, სპორტული, ომის ჟურნალისტიკა, სოციალური მედია, განათლება ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. ამ და ბევრს სხვა თემაზე „პირველი ნაბიჯების“ ეპიზოდებში გამოცდილი ადამიანები ისაუბრებენ.



პირველი, საპილოტე ეპიზოდი 2021 წლის ზაფხულში ჩაიწერა. მისი სტუმარია „მედიაჩეკერის“ მთავარი რედაქტორი და პროექტ 64-ის თანადამფუძნებელი, გიორგი გოგუა.

ის 12 წელიწადია ჟურნალისტია და არაერთ ადგილობრივ და საერთაშორისო გამოცემასთან უთანამშრომლია. National Geographic-ისთვის მისმა სტატიამ „გზაზე“ ევროკავშირის პრიზი მიიღო.

ამ ეპიზოდში გიორგი გვიყვება, რატომ აირჩია ჟურნალისტიკა, როგორ „მოკლა ახალი ამბების დღევანდელმა ფორმამ ეს პროფესია“, გამოცდილებას გვიზიარებს ფრილანსერობაზე, ფოტორეპორტიორობაზე, ყველაზე მნიშვნელოვან პროფესიულ რჩევებზე, „ორი თემურის შემთხვევასა“ და იმაზე, თუ რით უნდა დაიწყოთ, თუ ჟურნალისტობა გინდათ.

მოგვისმინეთ ამ პლატფორმებზე



altaltaltalt
კატეგორია: რესურსები
დიდი ხანია მსოფლიოში მიმდინარე ომები შეიარაღებასა და ჯავშანტექნიკის გამოყენებას გასცდა. მხარეები მოწინააღმდეგის დასასუსტებლად და გამარჯვების მოსაპოვებლად ინფორმაციას, ინტერნეტს, ტექნოლოგიებს, ასევე ფსიქოლოგიურ და ბევრ სხვა ტაქტიკას იყენებენ. ასეა რუსეთისა და უკრაინის შემთხვევაშიც. ორივე მხარეს თავისი სტრატეგია აქვს.


რუსეთის უკრაინაში შეჭრიდან ერთი თვის შემდეგ:

  • უკრაინის ქალაქები ისევ იბომბება, სამხედრო ბრძოლა მიმდინარეობს ფრონტის ხაზებზე, უკრაინის პრეზიდენტი ყოველდღიურად ზოგჯერ თავსი სმარტფონის წინა კამერით გადაღებული ვიდეოებით მოუწოდებს თანამოქალაქეებს, რუსებსა და დასავლელ მოკავშირეებს.
  • რუსეთში დაბლოკილია სოციალური ქსელების დიდი ნაწილი, თითქმის აღარ მუშაობენ დამოუკიდებელი მედიასაშუალებები, სიტყვა “ომის” ხსენებისთვის ჟურნალისტებს 15 წლამდე პატიმრობა ემუქრებათ, რუსეთის ბაზარს ერთმანეთის მიყოლებით ტოვებენ საერთაშორისო კომპანიები, ქვეყანა იზოლირებულია.
  • ეკონომიკური სანქციების პაკეტს კი დასავლეთის ქვეყნები უფრო და უფრო აფართოებენ.

2022 წლის 24 თებერვალს დაწყებული ომი ტრადიციულ ფორმებს ცდება და სხვა სფეროებსაც მოიცავს. ბევრი მას “ჰიბრიდულ ომად” მოიხსენიებს. მაგრამ რას ნიშნავს და ვინ იგებს ამ ომს?

რა არის ჰიბრიდული ომი?

ჰიბრიდული ომის უნივერსალური განმარტება არ არსებობს. თავდაპირველად ის ძირითადად სამხედრო შესაძლებლობების მქონე არასახელმწიფო აქტორებს მიემართებოდა.

ასეთ ომში სახელმწიფო პასუხისმგებლობის თავიდან ასაცილებლად არაოფიციალურ პირებს იყენებს. თუმცა 2000-იანი წლებიდან ეს ტერმინი გაფართოვდა.

ჰიბრიდულ საფრთხეებსა და ჰიბრიდულ ომში ხშირად მოიაზრებენ:

  • ოპონენტის წინააღმდეგ ერთდროულად განსხვავებული ტაქტიკების გამოყენებას.
  • თანამდეროვე ომში ტრადიციული და არატრადიციული მეთოდების, სტრატეგიების, ასევე თანამედროვე კონფლიქტების ფსიქოლოგიური და ინფორმაციული ასპექტების ერთობლიობას.
  •  ჰიბრიდული ომი აერთიანებს სამხედრო და არასამხედრო, ასევე ღია და დაფარულ საშუალებებს, როგორებიცაა დეზინფორმაცია, კიბერთავდასხმები, ეკონომიკური ზეწოლა, სამართლებრივი სისტემების ბოროტად გამოყენება, კორუფცია, რეგულარული და არარეგულარული ძალები.
  • ჰიბრიდული ომის დროს ზოგჯერ ომსა და მშვიდობას შორის ზღვარი ბუნდოვანია, ასეთი ომის მიზანია ფსიქოლოგიური და ფიზიკური უპირატესობების მოპოვება. ელექტრონული და კიბერ ოპერაციების, ფარული და ზოგჯერ ღია სამხედრო და სადაზვერვო ქმედებითა და ეკონომიკური ზეწოლით.
  • ჰიბრიდული ომის მოთამაშე ცდილობს დაასუსტოს ნდობა ხალხსა და სახელმწიფო ინსტიტუტებს შორის, შედეგად მთავრობა კარგავს ლეგიტიმურობას.
  •  ჰიბრიდული საფრთხეები ხშირად სამიზნე ან შიდა სახელმწიფოს პოლიტიკური საზოგადოების სისუსტეებზეა მორგებული.
  • მისი მიზანია ამ სისუსტეების გაღრმავება პოლარიზაციის შესაქმნელად და კიდევ უფრო გასამწვავებლად როგორც ეროვნულ, ისე საერთაშორისო დონეზე.

ჰიბრიდული ომის კონცეფცია არც ისე ახალი ფენომენია, მეტიც ზოგიერთი აკადემიკოსი ფიქრობს, რომ ჰიბრიდული ომი იმდენი ხანია არსებობს, რამდენ ხანსაც ზოგადად ომები, თუმცა ტექნოლოგიურმა განვითარებამ ჰიბრიდული ომის საფრთხეები ააჩქარა და გაზარდა მისი მასშტაბები.

ჰიბრიდული ომის განმარტებისას ამერიკელი ექსპერტი (American Enterprise Institute) ელიზაბეთ ბროუ გამოყოფს:

  • აგრესიის რუხ ზონას - “მტრული ქმედებების გამოყენება შეიარაღებული კონფლიქტის სფეროს მიღმა კონკურენტი ქვეყნის, პირის ან ალიანსის დასასუსტებლად“
  • თუკი ამას ემატება შეიარაღებული ბრძოლა ეს უკვე ჰიბრიდული ომია.
  • “სინამდვილეში ყველა ომი ახლა ჰიბრიდულია, რადგან მათ აქვთ ორივე სამხედრო და არასამხედრო განზომილებები, როგორებიცაა პროპაგანდა და ციფრული ომი.“ - ამბობს ის.

რუსული ჰიბრიდული ტაქტიკა უკრაინის ომში

რუსეთის უკრაინაში ჰიბრიდული ომი 2022 წელს არ დაწყებულა, “მარშალის ცენტრის” პროფესორი ჯემის კენეტ უიზერი წერს, რომ კრემლმა ყირიმის ანექსიისას ჰიბრიდული მეთოდები გამოიყენა. ეს ტექნიკები არამხოლოდ საბრძოლო ოპერაციებს, არამედ პოლიტიკური პროტესტის დაფინანსებას, ეკონომიკურ ზეწოლასა და კიბერ ოპერაციებს, განსაკუთრებით დეზინფორმაციის ინტენსიურ კამპანიას მოიცავდა.

დღეს დასავლეთში ჰიბრიდულ საფრთხეებად განიხილავენ რუსეთის ყველა მტრულ ქმედებას, მათ შორის არჩევნებში ჩარევის მცდელობებს.

რუსეთის მიდგომა ინფორმაციულ ომში, ჰიბრიდული ომის ნაწილია და ეს არის ფსიქოლოგიური და კიბერ ოპერაციების ერთობლიობა.

პროფესორი უიზერი ამბობს, რომ რუსული ინფორმაციული ომი ცდილობს კვალის წაშლას სიმართლესა და სიცრუეს შორის და ალტერნატიული რეალობა შექმნას. ის ცდილობს დაასუსტოს სახელმწიფო ინსტიტუტები და ძირი გამოუთხაროს მთავრობების ლეგიტიმურობას.

  • მთავარი საბრძოლო სივრცე გონებაშია და შედეგად ახალი თაობის ომები დომინირებული იქნება ინფორმაციული და ფსიქოლოგიური ბრძოლებით. მთავარი მიზანია მძიმე სამხედრო ძალის განლაგების საჭიროება მინიმუმამდე შემცირდეს”, - ასე აფასებს თანამედროვე ომისადმი რუსეთის მიდგომას ლატვიელი ანალიტიკოსი იანის ბერზინში.

რუსეთის კიდევ ერთი ცნობილი ტაქტიკა - სპეციალურად მომზადებული ინფორმაციის გამოყენებაა, რომელიც მოწინააღმდეგეს იმ გადაწყვეტილებებისკენ უბიძგებს, რომლებიც ინფორმაციის ინიციატორს წინასწარ აქვს განსაზღვრული - ეს რუსული სამხედრო დოქტრინის “მასკიროვკის” (შენიღბვის) მთავარი ელემენტი “რეფლექსიური კონტროლია”.

“რეფლექსიური კონტროლის” მეთოდები მოიცავს:

  • შანტაჟს
  • შენიღბვას
  • თაღლითობას
  • დეზინფორმაციას, რაც მიზნად ისახავს ოპონენტის გადაწყვეტილების მიღების პროცესში ჩარევას რუსული პოლიტიკის სასარგებლოდ.

პროფესორი უიზერი განმარტავს, რომ რუსული გადმოსახედიდან, “პერესტროიკა” და “ფერადი რევოლუციები”, ასევე ისეთი მრავალწევრიანი ორგანიზეციები, როგორებიც “საერთაშორისო სავალუტო ფონდი” და “მსოფლიო ბანკია” რუსეთის დესტაბილიზაციისთვის ჰიბრიდული ომის ელემენტებია.

დღეს, რუსეთის ჯარს უკრაინის სხვადასხვა ქალაქზე საჰაერო იერიშები მიაქვს, მხარეები იყენებენ მძიმე არტილერიასა და შეიარაღებას, თუმცა ეს ომი მხოლოდ ფიზიკური არაა.

ომის დაწყებამდე რამდენიმე საათით ადრე:

  • უკრაინის თავდაცვის უწყებასა და ორ დიდ უკრაინულ ბანკზე რუსეთთან ან ბელარუსთან დაკავშირებული ჯგუფის მხრიდან კიბერშეტევები განხორციელდა.
  • იმავე დროს აღმოსავლეთ უკრაინის ფრონტზე გამწვავდა დაპირისპირება რუსეთის მხარდაჭერილ სეპარატისტებსა და უკრაინის ძალებს შორის.

ევროპის 27 ქვეყანაში კრემლის მხარდაჭერილი მედიასაშუალებებისთვის შეზღუდვის მიუხედავად, ონლაინ სივრცეში კვლავ ვრცელდებოდა და ვრცელდება:

  • პრორუსული კონტენტი: მათ შორის “ტიკტოკზე” ნახავთ ვიდეოებს, რომლებიც რუსეთის პრეზიდენტს ვლადიმერ პუტინს უკრაინის მხსნელად, უკრაინის პრეზიდენტს ვოლოდიმირ ზელენსკის კი ნაცისტად წარმოაჩენს.
  • პრორუსული პროპაგანდისტული მასალები მასობრივად ვრცელდება „ტელეგრამით“.
  • სხვა სოციალურ ქსელებში, მათ შორის “ფეისბუქზე”, “ტვიტერზე”, “ინსტაგრამზე”, “ვკონტაქტესა” და “ადნაკლასნიკში” უცნობმა ჯგუფმა ხელოვნური ინტელექტის დახმარებით ყალბი პროფილებისთვის ფოტოები შექმნეს. თავს დამოუკიდებელ საინფორმაციო საშუალებებად აჩვენებდნენ და ყალბ ამბებს ავრცელებდნენ იმაზე, რომ დასავლეთი უკრაინას უღალატებს.
  • “მეტას” ინფორმაციით, ჯგუფს რუსეთსა და უკრაინის სეპარატისტულ რეგიონში დონბასში ჰქონდა კავშირები.

რუსეთთან უპრეცენდენტო კიბერ კონფლიქტის შესახებ უკრაინის სპეციალური კომუნიკაციების სახელმწიფო სამსახურის თავმჯდომარის მოადგილე ვიქტორ ზორამ მარტის დასაწყისში განაცხადა. მან ამ ყველაფერს ჰიბრიდული ომი უწოდა.

  • “ეს ისტორიაში პირველად ხდება და მჯერა, რომ კიბერ ომი მხოლოდ ჩვეულებრივი ომის დასრულებით შეიძლება დასრულდეს და ჩვენ ყველაფერს გავაკეთებთ ამ მომენტის მოახლოებისთვის”.
  • უკრაინელებს შეუერთდა ჰაკერთა ცნობილი დაჯგუფება “ანონიმუსი” და რუსეთს კიბერ ომი გამოუცხადა.

კრემლს საინფორმაციო ომის კიდევ ერთი ფრონტი ქვეყნის შიგნით აქვს.

  •  ომის დაწყებიდან დღემდე ქვეყანაში ათობით მედიასაშუალება დაიბლოკა ან დაიხურა.
  •  რუსეთში აღარ დარჩა კრიტიკული გამოცემები, რომლებიც უკრაინაში ომის თემას აშუქებენ, რადგან „სამხედრო სპეცოპერაციის” შესახებ ყველა ინფორმაცია, რომელიც რუსეთის ოფიციალურ წყაროებს არ ეყდნობა, “ყალბ ამბად” მიიჩნევა და მისი გავრცელება თავისუფლების 15 წლამდე აღკვეთას ითვალისწინებს.

ვინ იგებს ინფორმაციულ ომს?

ამ მომენტისთვის რუსეთი მსოფლიოში ყველაზე სანქცირებული ქვეყანაა. ომის დაწყებიდან ერთ თვეში მოსკოვს 5,223 ახალი სანქცია დაუწესეს. საერთო ჯამში რუსეთისთვის დაწესებული შეზღუდვების რიცხვი 7 ათასს აჭარბებს.

უკრაინაში არაპროვოცირებული ომის დაწყების გამო უპრეცედენტო სანქციებს ისტორიულად ნეიტრალური შვეიცარიაც შეუერთდა.

მაგრამ რუსეთის აგრესიაზე დასავლეთის პასუხი მხოლოდ ამით არ შემოიფარგლა.

  • ქვეყანა დატოვეს ცნობილმა საერთაშორისო ბრენდებმა.
  • რუსეთი მოხსნეს საერთაშორისო სპორტული ღინისძიებებიდან, რითაც დანარჩენი მსოფლიოსგან კიდევ უფრო იზოლირებული რჩება.

“განსხვავებულ ომში საბრძოლველად დასავლეთის ძალისხმევა რუსეთის შეჭრამდე, მოსკოვის გეგმების შესახებ დაზვერვის ბრიფინგებით დაიწყო, რამაც პუტინს გაურთულა თავდასხმის ახსნა და მისი გამართლეობაო”, - ამბობს კვლევითი ორგანიზაცია “საგარეო ურთიერთობათა ევროპული საბჭოს” დირექტორი მარკ ლეონარდი.

სანქციების მიზანი პუტინზე უფრო და უფრო მეტი ზეწოლაა. თუკი რუსები ეკონომიკური საქნციების შედეგად სამშობლოში გაუარესებულ ვითარებას დაინახავენ, თავიანთ ბრაზს პრეზიდენტისკენ მიმართავენ.

როგორც გამოცემა, “ფაინენშალ თაიმსი” წერს, ზოგიერთი დამკვირვებელი ფიქრობს, რომ სადამსჯელო ზომების ყველა რუსისთვის დაწესებამ, განურჩევლად მათი შეხედულებებისა, შესაძლოა დასავლეთის ქვეყნების მიმართ ბრაზი და ნაციონალიზმის გაღვივება გამოიწვიოს.
  •  ეს სანქციები ქცევას შეცვლის თუ ქცევას დასჯის? - ამ რიტორიკულ კითხვას სვამს აშშ-ის ეროვნული უშიშროების საბჭოს ყოფილი მოადგილე რობერტ ბლექვილი დასავლეთის მიღებული ზომების შეფასებისას.

ინფორმაციულ ომში აქტიურადაა ჩართული შეერთებული შტატები, სახელმწიფო დეპარტამენტი მუდმივად აქვეყნებს რუსული პროპაგანდისტული გზავნილების შესახებ ინფორმაციას და აბათილებს კრემლის მითებს.

დეზინფორმაციასთან ბრძოლისთვის თეთრმა სახლმა ე.წ თაობა Z-თან (დაახლოებით, 1997-2012 წლებში დაბადებულები) თანამშრომლობა დაიწყო.
  • 10 მარტს ბაიდენის ადმინისტრაციის პრესსპიკერმა 30 პოპულარულ “ტიკტოკერს” უკრაინაში მიმდინარე მოვლენების შესახებ
ბრიფინგი ჩაუტარა და მათს შეკითხვებს უპასუხა.

როგორ მოქმედებს უკრაინა?

ომის დაწყებიდან კიდევ უფრო გააქტიურდა უკრაინის საინფორმაციო და კომუნიკაციების სტრატეგია. რუსეთის შეჭრიდან მესამე დღეს უკრაინის პრემიერმინისტრის მოადგილემ “ტვიტერზე” დაწერა, რომ “აიტი არმიას” ქმნიდა და კიბერ ფრონტზე საბრძოლველად ადამიანებს ეძებდა.

მიხაილო ფედოროვმა დასავლურ ტექნოლოგიურ კომპანიებს სოციალური ქსელით მოუწოდა რუსეთის წინააღმდეგ მოქმედებისკენ.

მათ შორის:

  • “ეფლის” აღმასრულებელ დირექტორს ტიმ ქუქს მოუწოდა დაებლოკა App Store რუსეთში.
  • მიმართა SpaceX-ის დამფუძნებელს ილონ მასკს სატელიტური კომუნიკაციის მოწყობილობების უკრაინისთვის გაგზავნის შესახებ, რამაც გაამართლა.
  • ფედოროვმა ღია წერილით მიმართა “გუგლსა” და “ნეტფლიქსს” მოსკოვის წინააღმდეგ მოქმედებისთვისაც.

ომამდე უკრაინის 31 წლის ვიცეპრემიერსა და ციფრული ტრანსფორმაციის მინისტრს “ტვიტერზე” 100-ზე ნაკლები გამომწერი ჰყავდა, დღეს კი მისი მიდევრების რიცხვი 200 000-ს აჭარბებს.

რატომ აგებს პუტინი ინფორმაციულ ომს?

შვედი ეკონომისტი ანდრეს ასლუნდს “ატლანტიკური საბჭოს” ვებგვერდზე გამოქვეყნებულ ბლოგში ეს არგუმენტები მოჰყავს:

  •  რუსულ ყალბ რიტორიკას აღარ აქვს თანაბარი სივრცე საერთაშორისო მედიაში.
  •  წარუმატებელია პუტინის მიერ ომის გამართლების მცდელობები.
  •  ინფორმაციულ ფრონტზე დამარცხების რეალობის წინაშე მყოფმა პუტინმა უკან დაიხია და ახლა შიდა რუსულ აუდიტორიაზე ძალაუფლების შენარჩუნებისთვის იბრძვის.
  • დღევანდელობასა და 2014 წელს რუსეთის შეჭრას შორის განსხვავებაა: ბევრი საერთაშორისო კორესპონდენტის ყოფნა უკრაინაში. ბაიდენის ადმინისტრაციის მიერ პუტინის შეჭრის გეგმების შესახებ ბრიფინგების დამსახურებით საერთაშორისო კორესპონდენტებმა უკრაინაში ჩასვლა ჯერ კიდევ 2021 წლის ბოლოს დაიწყეს.
  • თებერვალში კიევის მთავარი სასტუმროები სავსე იყო ჟურნალისტებითა და გადამღები ჯგუფებით. რეპორტიორები გავიდნენ რეგიონის ქალაქებშიც: ხარკოვში, ლვოვში, მარიუპოლსა და ოდესაში.
  • უკრაინაში საერთაშორისო მედიის უპრეცედენტო წარმომადგენლობამ ასობით ჟურნალისტს საშუალება მისცა თავად ენახა რეალობა. მანამდე უკრაინის ამბებს ძირითადად მოსკოვის ბიუროები აშუქებდნენ.
  • დასავლეთიდან ჩასული ჟურნალისტები თავისუფლები იყვნენ რუსული მიკერძოებისგან და რაც მთავარია არ იყვნენ დამოკიდებულები კრემლზე, განსხვავებით მოსკოვში მომუშავე კორესპონდენტებისაგან, რომლებმაც თავიანთი მოვალეობის შესრულებისთვის უნდა შეინარჩუნონ რუსეთის სახელმწიფო აკრედიტაცია.
  •  მოსკოვის ბიუროებში დასაქმებულები ამის გამო ხშირად თვითცენზურითა და ტაბუდადებულ თემებზე თავის არიდებით მუშაობენ.
  • მართალია უკრაინულ მედიაში ოლიგარქების ინტერესები დომინირებს, თუმცა უკრაინის მედია ბაზარი პლურალისტულია, რამაც საერთაშორისო ჟურნალისტებს საშუალება მისცა ადგილობრივი კოლეგების ფართო სპექტრთან ეთანამშრომლათ, ქვეყანაში არსებული ვითარების სრული სურათის აღსაქმელად.
  • პუტინის განცხადება “ნაციზმის” აღმოფხვრაზე იმ ქვეყანაში, რომლის პრეზიდენტი ებრაელია, ხოლო ულტრა მემარჯვენე პარტიებს დაბალი რეიტინგი აქვთ, აბსურდია.
  • ამას ემატება უკრაინაში რუსი ჯარისკაცების მიერ ჩადენილი სამხედრო დანაშაულები, რომლებსაც მსოფლიო უყურებს.
  • მაშინ, როცა პუტინი გარიყულად იქცა, ზელენსკი გლობალურ გმირად გამოჩნდა. ზელენსკი არ არის იზოლირებული და არ აიძულებს კოლეგებსა და მედიის წარმომადგენლებს 10-მეტრიანი მაგიდის მოპირდაპირე მხარეს დასხნენ.
  • უკრაინის ინფორმაციულ ომში კარგად მუშაობენ მინისტრთა კაბინეტის წევრები, რომლებიც სოციალურ ქსელებში აქტიურობენ.
  •  უკრაინის არმია ინფორმაციას რეგულარულად და თანმიმდევრული გზავნილებით აახლებს. მათ მხარს უჭერს უკრაინის სამოქალაქო საზოგადოებაც, რომლებიც ჯარის შესახებ განახლებებს აქვეყნებს „მიმებითა“ და პატრიოტული მესიჯებით.
კატეგორია: რესურსები
24 თებერვალს რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ ომის ზონაში საერთაშორისო ჟურნალისტების რიცხვი კიდევ უფრო გაიზარდა. ასეთ დროს კი დიდ როლს ასრულებენ ადგილობრივი "ფიქსერები", რომლებიც უცხოელ ჟურნალისტებს მრავალმხრივ ეხმარებიან. თუმცა ხშირად ამ ადამიანებს, რომლებიც უცხოელ ჟურნალისტებს თავდაუზოგავად ეხმარებიან, მასალაში თანაავტორებადაც არ მოიხსენიებენ.

უკრაინაში რუსეთის ომის მე-20 დღეს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ “ფოქს ნიუსის” გადამღებ ჯგუფთან ერთად მყოფი 24 წლის უკრაინელი პროდიუსერი ალექსანდრა (საშა) კუვშინოვა დაიღუპა.

  • კუვშინოვა "ფოქს ნიუსის" რეპორტიორთან ბენჯამინ ჰოლთან და ოპერატორთან პიერ შაშევსკისთან ერთად იმ ავტომობილში იმყოფებოდა, რომელსაც 14 მარტს კიევთან ახლოს, ჰორენკაში ცეცხლი გაუხსნეს. შემთხვევას ემსხვერპლა პიერ შაშევსკიც.

საშა კუვშინოვა ამერიკული მედიასაშუალებისთვის ე.წ ფიქსერი იყო.

უცხო ქვეყნებიდან საერთაშორისო მედიის გაშუქებაში ერთ-ერთი გადამწყვეტი როლი სწორედ “ფიქსერებს” აქვთ.

ვინ არიან “ფიქსერები”?


შეიძლება ითქვას, რომ “ფიქსერი” შუამავალს ნიშნავს, რომელიც გარკვეულ საკითხებს აგვარებს. თუმცა ჟურნალისტიკაში ეს ტერმინი გულისხმობს:

  • ადგილობრივ მცხოვრებს ამა თუ იმ ქვეყანაში, რომელსაც საერთაშორისო ჟურნალისტები ქირაობენ, ამ ქვეყანაში მუშაობის გასაადვილებლად.
  • “ფიქსერები” კარგად იცნობენ ადგილობრივ გარემოს, ერკვევიან მოვლენების კონტექსტში, ითავსებენ თარჯიმნის როლს.
  • ხშირად, “ფიქსერები” თავადაც ჟურნალისტები არიან და დამატებით ჟურნალისტურ სამუშაოსაც ასრულებენ.
  • “ფიქსერები” უცხოელ რეპორტიორებს ეხმარებიან თავიანთი პროფესიული სამუშაოს შესრულებაში. ზოგჯერ ევალებათ სასტუმროს და მძღოლების დაჯავშნა, ინტერვიუების შეთანხმება, კონკრეტულ ადგილებზე წვდომის მოპოვება, მარშრუტების დაგეგმვა.
თუმცა, ეს ადამიანები კადრს მიღმა მუშაობენ. მათ სახელებსაც მომზადებულ ჟურნალისტურ მასალებში იშვიათად შეხვდებით.

“საგამოძიებო ჟურნალისტიკის გლობალური ქსელი” წერს, რომ ის იშვიათი შემთხვევები, როდესაც “ფიქსერები” ჩრდილიდან გამოდიან არის, როდესაც მათ აკავებენ, იტაცებენ ან კლავენ.

პოტენციურად სახიფათო გაშუქებების დროს შესაძლოა “ფიქსერს” დაევალოს გუნდის უსაფრთხოების უზრუნველყოფაც. ამბის გამოქვეყნების შემდეგ კი შესაძლოა მათაც საფრთხე შეექმნათ, რადგან, როგორც ფრანგი ჟურნალისტი და “ფიქსერი” მარი ნუდაშერი ამბობს: “შენ ადგილობრივი ხარ. რესპონდენტებს შენი მობილურის ნომერი აქვთ.”

  • “ფიქსერებს” არ აქვთ დაზღვევა და ფიქსირებული ხელფასი. მათ სამუშაოს ძირითადად ნაღდი ფულით ანაზღაურებენ.
  • “გლობალური რეპორტინგის ცენტრის” 2017 წლის კვლევის მიხედვით, “ფიქსერების” დღიური ანაზღაურება $50-დან $400-მდე მერყეობს.

ავტორად მოხსენიება
“ფიქსერების” ნაწილისთვის ერთ-ერთი პრობლემური საკითხია, რადგან უმეტეს შემთხვევებში მათი შრომა მასალის მიღმა რჩება და თანაავტორებად მითითებულები არ არიან.

  • ზოგიერთი მათგანისთვის ნაკლებად მისაღებია ტერმინი “ფიქსერი” და მის ნაცვლად “პროდიუსერს” იყენებს, რაც მათი აზრით, უფრო მეტ უფლებას ანიჭებთ კორესპონდენტთან ერთობლივად იმუშავონ ამბის შექმნაში.
  • “ფიქსერი” არასწორი ტერმინია, ისინი რეალურად ჟურნალისტები არიან და მათი საქმე გაშუქების იმავე ეთიკურ სტანდარტებს მოითხოვს”, - ამბობს The Philadelphia Inquirer კორესპონდენტი ენდრიუ მეიკუთი.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
მედია კომპანია "კონდე ნასტი" რუსეთში თავის ყველა გამოცემას აჩერებს.
ამერიკული მედია კომპანია "კონდე ნასტი" 20-ზე მეტ მედისასაშუალებას აერთიანებს, მათ შორის:
  • Vogue Russia
  • GQ
  • GQ Style
  • Tatler
  • Glamour
  • Architectural Digest
ყველა ეს გამოცემა რუსეთში მუშაობას შეწყვეტს.

მიზეზი: რუსეთის მთავრობის მიერ მიღებული ახალი კანონპროექტი, რომელიც მედიას აცენზურებს.

ვრცლად ამ თემაზე: საინფორმაციო ომი რუსეთში - დაბლოკილი მედია და პროპაგანდა

კომპანიის ხელმძღვანელი როჯერ ლინჩი ამბობს, რომ კანონი შეუძლებელს ხდის "კონდე ნასტის" თანამშრომლებმა კონტენტი ისე მოამზადონ, რომ საფრთხის რისკის წინაშე არ აღმოჩნდნენ.

რუსეთში “ვოგის გამოცემა” 1998 წლიდან დაიწყო.

სხვა მედიასაშუალებები, რომლებიც რუსეთში მუშაობას წყვეტენ:

რუსეთის უკრაინაში შეჭრისთანავე, ჟურნალისტებზე ზეწოლის გაზრდისა და “ყალბი ახალი ამბების” შესახებ კანონპროექტის მიღების შემდეგ, რუსეთში მუშაობა შეაჩერეს Bloomberg-მა, The New York Times-მა და “რადიო თავისუფლებამ”, ასევე რუსეთიდან გაშუქება შეწყვიტა CNN-მა, თუმცა არ დაუხურავს მოსკოვის ბიურო. ქვეყანაში მაუწყებლობა შეაჩერეს ABC-მ და CBS-მაც.

გასულ კვირას რუსეთში მუშაობა შეწყვიტეს BBC-ის თანამშრომლებმაც, თუმცა მოგვიანებით მედიასაშუალებამ განაცხადა, რომ რუსეთიდან ინგლისურ ენაზე ამბების გაშუქებას განაგრძობს.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ, დღითიდღე რთულდება რუსული დამოუკიდებელი მედიის მუშაობა, რუსეთის მოსახლეობისთვის კი ომის შესახებ რეალური ინფორმაციის მიღება.
უკრაინაში ომის დაწყებიდან 9 დღე გავიდა. ამ პერიოდში რუსეთის მთავრობამ ქვეყანაში 20-მდე მედიასაშუალება დაბლოკა ან მასზე წვდომა შეზღუდა. მიზეზი უმეტეს შემთხვევაში ომის „ომად“ და შეჭრის „შეჭრად“ მოხსენიებაა.

ინფორმაციას ჩახშობა რუსეთში

4 მარტს რუსეთის პარლამენტმა მესამე და საბოლოო მოსმენით მიიღო კანონპროექტი, რომლის მიხედვითაც:
  • სამხედრო მოქმედებების შესახებ „ყალბი“ ინფორმაციის განზრახ გავრცელება ითვალისწინებს თავისუფლების აღკვეთას სამ წლამდე, ან 15 წლამდე, თუკი მიიჩნევა, რომ მას „მძიმე შედეგები მოჰყვება “.
  • „ყალბ ინფორმაციად“ რუსეთის ხელისუფლება მიიჩნევს ყველაფერს, ომის შესახებ, რაც რუსეთის ოფიციალური წყაროებიდან არ მოდის.
  • კანონპროექტს ხელი რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა უნდა მოაწეროს. კანონი შესაძლოა ხვალ ამოქმედდეს.

ვრცლად ამ თემაზე: როგორ აკონტროლებს რუსეთის ხელისუფლება მედიის გზავნილებს ომის შესახებ

კანონპროექტის მიღებიდან დაახლოებით 2 საათში: საინფორმაციო ვებგვერდმა Znak-მა მუშაობა შეწყვიტა.

მიზეზი: მედიის მუშაობასთან დაკავშირებით ბოლო პერიოდში გამკაცრებული შეზღუდვები.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ინფორმაციით, რუსეთში ახშობენ „ტვიტერს“, „ფეისბუქსა“ და „ინსტაგრამსაც“, საიდანაც ათობით მილიონი რუსი ობიექტურ ინფორმაციას იღებს.
  •  „ინტენსიური ხდება მოსკოვის ძალისხმევა შეცდომაში შეიყვანოს და ჩაახშოს სასტიკი შეჭრის შესახებ სიმართლე. ეს ნაწილობრივი ბლოკირება რუსეთის მოქალაქეებს ზღუდავს როგორ და სად ნახონ და გააზიარონ რუსეთის მიერ უკრაინაში შეჭრის ჭეშმარიტების მტკიცებულება.“, - წერია სახელმწიფო დეპარტამენტის განცხადებაში.

უკრაინაში ომის 9 დღის განმავლობაში, რუსეთში დაიბლოკა ან დაიხურა ოცამდე მედიასაშუალება

დაბლოკეს ტელეკომპანია „დოჟდის“ ვებგვერდი. მოგვიანებით არხმა სახელმწიფოსგან ზეწოლის გამო მაუწყებლობა დროებით შეაჩერა. ქვეყანა დატოვეს „დოჟდის“ რედაქციის თანამშრომლებმა.

„დოჟდის“ ბოლო ეთერი 3 მარტს გავიდა და სიმბოლურად პეტრე ჩაიკოსვკის ბალეტის „გედების ტბის“ ნაწყვეტით დასრულდა. ამბების გაშუქების ნაცვლად, სწორედ ამ ოპერას გადასცემდა უწყვეტად საბჭოთა ტელევიზია 1991 წლის აგვისტოს პუჩტის დროს სსრკ-ის პრეზიდენტის მიხაილ გორბაჩოვის ჩამოგდების მცდელობისას.

დახურული ან დაბლოკილი მედიის ჩამონათვალი:

  • რადიო „ეხო მოსკვის“ ვებგვერდი. დაიხურა უშუალოდ რადიოსადგურიც.
  • მედუზას“ ვებგვერდი.
  • „ბი-ბი-სის“ რუსული სამსახურის ვებგვერდი. 
  • „რადიო თავისუფლების“ რუსული სამსახურის ვებგვერდი.
  • „დოიჩე ველეს“ ვებგვერდი.
  • პრაღიდან მომუშავე რუსულენოვანი არხის, Настоящее время-ს ვებგვერდი
  • „რადიო თავისუფლების“ უკრაინული სამსახურის რეგიონული ახალი ამბების პორტალი Крым. Реалии
  • უკრაინული მედიასაშუალების “ინტერფაქს უკრაინის“ რუსულენოვანი ვებგვერდი.
  • რუსულენოვანი ჟურნალის The New Times-ის ვებგვერდი.
  • სტუდენტური ჟურნალის Doxa-ს ვებგვერდი. გამოცემა ახალი დომეინით იმუშავებს. 
  • უკრაინული საინფორმაციო სააგენტო UNIAN-ის ვებგვერდი.
  • უკრაინელი ჟურნალისტის დმიტრი გორდონის ვებგვერდი.
  • უკრაინული საინფორმაციოს ვებგვერდი Korrespondent.net.
  • უკრაინული გამოცემის „უკრაინსკაია პრავდას“ ვებგვერდი.
  • ციმბირის ახალი ამბების ვებგვერდი tayga.info
  • რუსული მედიასაშუალება the-village.ru.
  • ქალაქ ტომსკის ტელევიზიის ТВ-2-ის ვებგვერდი tv2.today.
  • რუსეთის მთავრობა დაბლოკვით დაემუქრა „ამერიკის ხმის“ რუსულ ვებგვერდსაც, თუკი უკრაინაში შეჭრის შესახებ მასალას არ წაშლიდა, რაზეც რედაქციამ უარი თქვა. Globalcheck-ის მიხედვით, golosameriki.com რუსეთში მიუწვდომელია.
“რუს ხალხს უფლება აქვს იცოდეს სიკვდილის, ტანჯვისა და დესტრუქციის შესახებ, რომელიც მათმა მთავრობამ უკრაინელ ხალხს მიაყენა. მათ ასევე უფლება აქვთ იცოდნენ ამ უაზრო ომის თავიანთი ჯარისკაცების ადამიანური დანაკარგების შესახებ“ - წერია აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის განცხადებაში.

კრემლის დეზინფორმაციასთან ბრძოლის ერთ-ერთ გზად ვაშინგტონს რუსულენოვან მედიასაშუალებებთან და რუს აუდიტორიასთან პირდაპირი კომუნიკაცია აქვს არჩეული.

CNN-ის ცნობით, ბოლო დღეებში ჯო ბაიდენის ადმინისტრაციის წარმომადგენლებმა სულ მცირე 7 ინტერვიუ მისცეს რუსულენოვან საინფორმაციო საშუალებებს.

დასავლეთის შეზღუდვები რუსეთის პროპაგანდისტული მედიაზე

რუსეთის მიერ უკრაინაში ომის დაწყების გამო სანქციები შეეხო რუსულ სამთავრობო მედიასაშუალებებს, რომლებიც საერთაშორისო აუდიტორიაზე მუშაობენ. შეზღუდვებს შეუერთდნენ დიდი ტექნოლოგიური კომპანიებიც.
  • ევროკავშირმა აკრძალა Russia Today (RT), Sputink და მათი შვილობილი კომპანიები
  • ევროკავშირსა და გაერთიანებულ სამეფოში RT-სა და Sputink-ის, ასევე მათთან დაკავშირებული არხები დაბლოკა "იუთუბმა“.
  • „გუგლი“ აჩერებს ონლაინ რეკლამების რუსეთში გაყიდვას.
  • "მეტამ", "ტიკ ტოკმა" და "მაიკროსოფტმა" RT-ისა და სპუტნიკის ანგარიშების ევროკავშირის ტერიტორიაზე დაბლოკვის გადაწყვეტილება მიიღო.
  • “მეტამ” რუსულ სამთავრობო მედიებს საკუთარ პლატფორმებზე (ფეისბუქი, ინსტაგრამი, ვოთსაპი) რეკლამების განთავსების ფუნქცია და მონეტიზაცია შეუზღუდა
  • რუსეთის ხელისუფლების კონტროლირებადი მედიის მასალების შემცველ პოსტების ხილვადობას ამცირებს "ტვიტერი".

ამ თემაზე:
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
„რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ უკრაინაში დანიელი ჟურნალისტების დაჭრას ეხმაურება და ველზე მომუშავე რეპორტიორების უსაფრთხოების დაცვის მოწოდებით გამოდის.

რა მოხდა?

26 თებერვალს, უკრაინის ქალაქ ოხტირკაში დანიური ტაბლოიდის, Ekstra-Bladet-ის რეპორტიორი სტეფან ვაიკერტი და ფოტოგრაფი ემილ ფილტენბორგ მიკკელსენი დაბომბილი საბავშვო ბაღის გადასაღებად ავტომობილით გადაადგილდებოდნენ.
  • ჟურნალისტების ავტომობილს ცეცხლი გაუხსნეს, მიუხედავად იმისა, რომ ტყვიაგაუმტარი ჟილეტები ეცვათ, ორივე მათგანმა სერიოზული ჭრილობები მიიღო.
  • ფოტოგრაფს სამი ტყვია ფეხებში, ჟურნალისტს კი ერთი ტყვია მხარში მოხვდა.
ორივე მათგანი ქალაქ პოლტავას საავადმყოფოში გადაიყვანეს, მათი მდგომარეობა სტაბილური იყო, ამ დროისთვის კი უკრაინის ტერიტორიიდან ევაკუაცია მოახერხეს და დანიისკენ მიემგზავრებიან.

„რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ ( RSF) აცხადებს:

  • ვაიკერტი და მიკკელსონი პირველი ჟურნალისტები არიან, რომლებიც სერიოზულად დაშავდნენ რუსეთის არმიის უკრაინაში შეჭრის გაშუქების დროს. მათი ჭრილობები შესაძლოა ფატალური ყოფილიყო.
  • მოვუწოდებთ ყველა მეომარ მხარეს აიღონ ვალდებულება პატივი სცენ ჟურნალისტების უსაფრთხოებას. ისინი სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ადგილიდან ვითარების გაშუქებაში.
  • ჟურნალისტების გაშუქების გარეშე ამ ომის დანაშაულებები და მისი მსხვერპლი არ იარესებებდა. 
  • რაც უფრო იზრდება უკრაინაში ბრძოლის მასშტაბი, ჟურნალისტებისთვის ომის გაშუქება უფრო და უფრო სახიფათო ხდება.
  • რთულდება უკრაინის დასაცავად შემნილ ჯგუფებთან მიახლოება. ქუჩებში რუსი დივერსანტების ყოფნის შესახებ გავრცელებული ცნობების გამო იზრდება უცხო ადამიანების, მათ შორის ჟურნალისტების მიმართ უნდობლობა.
ორგანიზაციის ცნობით, 2014-2016 წლებში დონბასის რეგიონში საბრძოლო მოქმედებების დროს ათი ჟურნალისტი დაიღუპა.

მეტი რჩევა ომში მყოფი ჟურნალისტებისთვის:
RSF-ის სახელმძღვანელო ჟურნალისტთა უსაფრთხოების შესახებ.
„უკრაინის მასობრივი ინფორმაციიის ინსტიტუტის“ რჩევები საბრძოლო ზონებში მომუშავე ჟურნალისტებისთვის.

RSF-ის 2021 წლის მსოფლიო პრესის თავისუფლების ინდექსში უკრაინა 180-ც ქვეყანას შორის 97-ე, რუსეთი კი 150-ე ადგილს იკავებს.
კატეგორია: რესურსები
 „ჟურნალისტთა საერთაშორისო ქსელმა“ (IJNET) გამოაქვეყნა რჩევები ჟურნალისტებისთვის, „ამერიკის ხმის“ უკრაინული სამსახურის საერთაშორისო რეპორტიორთან ოსტაპ იარიშთან და კიევში მყოფ ფრილანსერ ჟურნალისტთან ტომ მუჩთან ერთად ჩატარებულ ვებინარზე დაყრდნობით.

დაინახეთ გლობალური გავლენა

შესაძლოა რუსეთის უკრაინაში შეჭრა შორეულ ამბად ჩანდეს, განსაკუთრებით, თუ ევროპაში არ იმყოფებით, მაგრამ მიმდინარე მოვლენებს პოტენციური ზეგავლენა ექნება გრძელვადიან გლობალურ შედეგებზე.

კონტექსტისა და ენის გაგება

ჟურნალისტები ყურადღებას ამახვილებენ სწორად თარგმნის მნიშვნელობაზე.
  • არასწორი, გადაუმოწმებელი თარგმანი დეზინფორმაციის უნებურად გავრცელების რისკს ზრდის. განსაკუთრებით, მაშინ როდესაც მოვლენები სწრაფად ვითარდება და ნიუსრუმში კონფლიქტის მხარეების მშობლიური ენების მცოდნე ადამიანი არ მუშაობს.
ეს ომი ფიზიკურთან ერთად საინფორმაციოცაა, ამიტომ მნიშვნელოვანია ჟურნალისტებმა კონფლიქტის კონტექსტი გადმოსცენ.
  • შესაძლოა წარმოაჩინონ აგრესიული მხარის ხედვა, მაგრამ ისე, რომ მიუთითონ ვინ არის ვითარებაში აგრესორი. 
  • მკითხველისთვის ფაქტების მიწოდება ხელს უწყობს ბრძოლას დეზინფორმაციასთან, რომლის მიზანიც რუსეთის ქმედებების ჭეშმარიტი ბუნების დაფარვაა.

კონფლიქტის ჰუმანიზება/გაადამიანურება

ჟურნალისტებმა ომის გაშუქება მაქსიმალურად უნდა გაადამიანურონ.

ფაქტები და რიცხვები ამბავს ჰყვება, მაგრამ კონფლიქტის შედეგად დაზარალებულებთან ინტერვიუები მკითხველს საშუალებას აძლევს უფრო გაიაზრონ ომი და მისი შედეგები.

ტომ მუჩი განმარტავს:

  • ამბავი არ არის: „მე უცხოეთის კორესპონდენტი ვარ და მოქმედებების შუაგულში ვარ“, მაშინაც კი თუ ეს ზოგჯერ რედაქტორებს სურთ.
  • ამბავს უნდა ჰქონდეს მნიშვნელოვანი ადამიანური ელემენტი, მაგალითად, როცა განგაშის სიგნალები ირთვება და დაბომბვის დროს ადამიანები მეტროში შეჯგუფდებიან, ან ავტობუსებითა და მატარებლებით კიევიდან გასვლას და დასავლეთში გაქცევას ცდილობენ. ან ამბები ადამიანების შესახებ, რომლებიც აღმოსავლეთში ქალაქებში არიან ჩარჩენილები.
  • ეს ნიშნავს, რომ ჟურნალისტებმა თავი უნდა აარიდონ მხოლოდ სენსაციური ან ძალადობრივი შემთხვევების გაშუქების მცდელობას.
„გირჩევთ, ხალხს მოეპყრათ, როგორც ადამიანებს და არა როგორც მხოლოდ ამბის მასალას“, - ამბობს ოსტაპ იარიში.

უსაფრთხოება გაშუქებისას

არცერთი ამბავი და კადრი არ ღირს სიცოცხლის ფასად.

ომის გაშუქებისას უსაფრთხოება უკრაინაში მომუშავე ჟურნალისტებისთვის მთავარი პრიორიტეტი უნდა იყოს.
  • ჟურნალისტებმა, რომლებსაც უკრაინაში ომის ან სამომავლოდ კონფლიქტების გაშუქება უნდათ, მტრულ გარემოში მუშაობის ტრენინგი უნდა გაიარონ.
„სულიერად და ფიზიკურად მზად უნდა იყო მომენტისთვის, როდესაც შენთან ახლოს პირველად რაკეტა დაეცემა ან აფეთქება მოხდება. ისეთი ემოციური რეაქცია გექნება, რომელსაც ვერ იწინასწარმეტყველებ“, - ამბობს მუჩი.

მნიშვნელოვანია პირველადი დახმარების და უსაფრთოხების სხვა წესების საბაზისო ცოდნა.

„რაც უფრო ბევრჯერ გააშუქებ კონფლიქტს, მით უფრო მეტად გაიცნობ საკუთრ თავს და გაიგებ, სად არის შენი კომფორტის ზონები, გაიგებ როგორი ემოციური გამძლეობა და სტრესსა და ტრავმასთან გამკლავებს უნარი გაქვს“, - ამბობს ტომ მუჩი.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ ჰაკერთა ჯგუფებმა უკრაინის მხარდასაჭერად რუსულ სამთავრობო ვებგვერდებზე კიბერშეტევები დაიწყეს.

რუსეთის ფედერაციის წინააღმდეგ „კიბეროპერაციაში“ საერთაშორისო ჰაკერთა მოძრაობა „ანონიმუსი“ მონაწილეობს. ჯგუფი მსოფლიოს სხვა ჰაკერებს რუსულ ვებგვერდებზე კიბერთავდასხმებისკენ მოუწოდებს.
  • „ანონიმუსს“სოციალურ ქსელში ოფიციალური ანგარიში არ აქვს. ჯგუფის აქტივობების შესახებ ინფორმაცია სხვადასხვა ანგარიშით ვრცელდება. მათ შორისაა @YourAnonNews, რომელსაც „ტვიტერზე“ ამ დროისთვის 7 მილიონზე მეტი გამომწერი ჰყავს.

ვებგვერდები, რომლებიც უკრაინის მხარდასაჭერად გათიშეს:

„ანონიმუსის“ სახელით:

24 თებერვალი

  • რუსეთის სამთავრობო ვებგვერდები: kremlin.ru - ახლანდელი სტატუსი: მუშაობს
  • governement.ru - ახლანდელი სტატუსი: გათიშულია
  • რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ვებგვერდი mil.ru - ახლანდელი სტატუსი: გათიშულია
25 თებერვალი
  • რუსეთის ანტიმონოპოლიური სამსახურის ვებგვერდი fas.gov.ru ახლანდელი სტატუსი: გათიშულია
  • რუსული სახელმწიფო მედიასაშუალება RT.com - ახლანდელი სტატუსი: მუშაობს
  • რუსული ინტერნეტ პროვაიდერების ვებგვერდები: com2com.ru, ptt.ru , sovam.com - ახლანდელი სტატუსი: გათიშულია; relcom.ru - მუშაობს
  • რუსული კომპანია „გაზპრომის“ ვებგვერდი gazprom.com - ახლანდელი სტატუსი: გათიშულია
  • გამოქვეყნეს რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს მონაცემთა ბაზა 
26 თებერვალი 
  • გამოაქვეყნეს ბელარუსული იარაღის მწარმოებლის Tetraedr-ის 200გბ მოცულობის ელექტრონული ფოსტის მისამართები
27 თებერვალი
  • ჩეჩნეთის სამთავრობო ვებგვერდი chechnya.gov.ru ახლანდელი სტატუსი: გათიშულია
  • გამორთეს ციფრული სერვისების Tvingo Telecom-ის სისტემიდან გაზის მიწოდება.
28 თებერვალი
  • მედიასაშუალება mos.ru - ახლანდელი სტატუსი: გათიშულია
  • რუსეთი საბაჟო სამსახურის ვებგვერდი customs.gov.ru ახლანდელი სტატუსი: გათიშულია
  • რუსეთის ფედერაციის საჯარო სერვისების პორტალი gosuslugi.ru - ახლანდელი სტატუსი: მუშაობს
  • რუსეთის საპენსიო ფონდის ვებგვერდი pfr.gov.ru - ახლანდელი სტატუსი: გათიშულია
  • ბელარუსის თავდაცვის სამინისტროს ვებგვერდი Mil.by - ახლანდელი სტატუსი: გათიშულია
  • ბელარუსის სამხედრო სამრეწველო კომიტეტის ვებგევრდი Vpk.gov.by - ახლანდელი სტატუსი: გათიშულია
  • ბელარუსის კომუნიკაციისა და ინფორმატიზაციის სამინისტროს ვებგვერდი Mpt.gov.by - ახლანდელი სტატუსი: გათიშულია
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
რუსეთის კომუნიკაციების სახელმწიფო მარეგულირებელმა „როსკომნადზორმა” რამდენიმე დამოუკიდებელი მედიასაშუალება დაბლოკა.

რა მოხდა?

მას შემდეგ, რაც „როსკომნადზორმა” უკრაინის ომის გაშუქება მედიას მხოლოდ ოფიციალური რუსული წყაროების მიხედვით მოსთხოვა, უწყებამ რამდენიმე მედიასაშუალება დაბლოკა.

რუსული დამოუკიდებელი მედიის „დოჟდის“ ინფორმაციით რუსეთში დაბლოკილია:

1. პრაღიდან მომუშავე რუსულენოვანი არხის, Настоящее время-ს ვებგვერდი. არხი „რადიო თავისუფლებისა“ და „ამერიკის ხმის“ მონაწილეობითაა შექმნილი.

2. „რადიო თავისუფლების“ უკრაინული სამსახურის რეგიონული ახალი ამბების პორტალი Крым. Реалии - დაბლოკვის მიზეზი მასალა სათაურით „პუტინმა უკრაინას ომი გამოუცხადა“

3. უკრაინული მედიასაშუალების Интерфакс-Украина-ის რუსულენოვანი ვებგვერდი - დაბლოკვის მიზეზი: მასალა უკრაინაში რუსი სამხედროების ნათესავებისა და მეგობრებისთვის ცხელი ხაზის ამოქმედების შესახებ. სააგენტოს უკრაინულენოვანი ვერსია ჩვეულებრივ ხელმისაწვდომია.

4. უკრაინული საინფორმაციო Гордон-ის ვებგვერდი

5. რუსულენოვანი ჟურნალის The New Times-ის ვებგვერდი

რუსეთის კომუნიკაციების მარეგულირებელმა მედიას უკრაინაში ომის შესახებ გაშუქებისას მოთხოვნა 24 თებერვალს წაუყენა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, „ცრუ ინფორმაციის“ გავრცელებისთვის მედიასაშუალებებს 5 მილიონ რუბლამდე ოდენობის ჯარიმა და მასალების დაბლოკვა ემუქრებათ.

წაიკითხეთ მეტი: როგორ აკონტროლებს რუსეთის ხელისუფლება მედიის გზავნილებს ომის შესახებ
კატეგორია: საქართველო
საქართველოს რეგიონებში რამდენიმე ათას აბონენტს საკაბელო ტელევიზიაზე რუსული პროპაგანდისტული არხების ნაწილზე წვდომა შეუწყდება.

რა მოხდა?

მცირე და საშუალო ინტერნეტ პროვაიდერების გაერთიანებამ „შპს ტივიჯიმ“ რუსეთის უკრაინაში ომის დაწყებისა და ევროკავშირში რუსული სამთავრობო მედიების დაბლოკვის შემდეგ, 5 პროპაგანდისტული არხის გათიშვა გადაწყვიტა:
  • RTR
  • RUSSIA24
  • რუსეთის პირველი არხი 
  • Russia Today
  • ალტ-ინფო „ტივიჯი“
საქართველოს მცირე და საშუალო სატელეკომუნიკაციო ოპერატორების ასოციაციის 10 წევრი კომპანიისთვის მაუწყებლობის ტრანზიტს უზრუნველყოფს.

შესაბამისად, ეს 5 არხი 10 პროვაიდერს აღარ მიეწოდება.

შპს "ტივიჯის“ დირექტორის ბესიკ წაქაძის თქმით, არხები დაახლოებით 4 ათასამდე აბონენტს რამდენიმე რეგიონში გაეთიშება:
  • იმერეთში: ზესტაფონი, ბაღდათი, თერჯოლა, ვანი, სამტრედია
  • გურიაში: ლანჩხუთი
  • სამეგრელოში: ზუგდიდი, სენაკი
  • ქვემო ქართლში: მარნეული
  • შიდა ქართლში: ხაშური, ქარელი
ბესიკ წაქაძის განმარტებით, არხების მიწოდებას დროებით იქამდე შეაჩერებენ, სანამ „რუსეთი არ შეწყვეტს აგრესიას, ქართული არხები რუსულ პროპაგანდას“.

ასევე, ევროკავშირის მიერ რუსეთისთვის დაწესებული სანქციით, Russia Today-სა და Sputnik-ის გათიშვის დაანონსების შემდეგ, სატელეკომუნიკაციო მომსახურების მიმწოდებელ ქსელ „სილქნეტზე“ რუსული არხები RTR და ORT გაითიშა. მოგვიანებით, კომპანიაში განმარტეს, რომ გათიშვის მიზეზი ტექნიკური ხარვეზი იყო.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
დამოუკიდებელი რუსი ჟურნალისტები რუსეთის მიერ უკრაინაში დაწყებულ ომს გმობენ და ღია წერილებს ავრცელებენ.

რუსულ დამოუკიდებელ მედიაში საგარეო პოლიტიკაზე მომუშავე კორესპონდენტებმა და ექსპერტებმა რუსული ჯარების უკრაინაში შეჭრა დაგმეს. ღია წერილში, რომელსაც ამჟამად 100 ხელმომწერი ჰყავს, ჟურნალისტები წერენ:
  • „ომი არასდროს ყოფილა კონფლიქტის გადაწყვეტის მეთოდი და მას გამართლება არ აქვს“.
  • „კარიბის კრიზისის შემდეგ მსოფლიო არასდროს ყოფილა ასე ახლოს გლობალურ კატასტროფასთან“.
  • „ჩვენ ვეწინააღმდეგებით რუსეთის ხელმძღვანელობის მიერ დაწყებულ ხოცვა-ჟლეტას“ 
  • „პირობას ვდებთ, რომ სანამ შესაძლებლობა გვაქვს ვიქნებით გულწრფელები იმის შესახებ, რაც ხდება.“

ომი დაგმეს სამეცნიერო მიმართულების ჟურნალისტებმაც

150-ზე მეტი რუსი მეცნიერი და ამ სფეროში მომუშავე ჟურნალისტი ხელს აწერს ღია წერილს, სადაც წერია:
  • „ევროპაში ახალი ომის გაჩაღებაზე პასუხისმგებელი მთლიანად რუსეთია. ამ ომს რაციონალური გამართლება არ აქვს. უკრაინის წინააღმდეგ ომი უსამართლოა.“
  • „ჩვენი მამები, ბაბუები და დიდი ბაბუები ერთად იბრძოდნენ ნაციზმის წინააღმდეგ. ბუნდოვანი ისტორიულ-ფილოსოფიური ფანტაზიებით ამოძრავებული რუსეთის ფედერაციის ხელმძღვანელობის გეოპოლიტიკური ამბიციებისთვის ომის გაჩაღება, მათი მეხსიერების ცინიკური ღალატია“.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
24 თებერვალს რუსეთის უკრაინაში შეჭრისთანავე სხვადასხვა რუსულ მედიაში აქტიურად ვრცელდება დეზინფორმაცია. რთულ პირობებში მუშაობენ დამოკიდებელი რუსული მედიასაშუალებები.

კრემლის კონტროლი ინფორმაციაზე

რუსული დამოუკიდებელი მედიის „დოჟდის“ ინფორმაციით, კომუნიკაციების სახელმწიფო მარეგულირებელი ე.წ როსკომნადზორი ითხოვს:

  •  უკრაინის ომის გაშუქებისას მედია მხოლოდ ოფიციალურ რუსულ წყაროებს დააყრდნოს,
  • რადგან უწყების განცხადებით, ბოლო საათებში განსაკუთრებით იმატა „გადაუმოწმებელმა და არაზუსტმა ინფორმაციამ“.
  • „ცრუ ინფორმაციის“ გავრცელებისთვის მედიასაშუალებებს 5 მილიონ რუბლამდე ოდენობის ჯარიმა და მასალების დაბლოკვა ემუქრებათ.

რუსული კრიტიკული მედია ომის წინააღმდეგ

"ნოვაია გაზეტა" კრემლისადმი კრიტიკულად განწყობილი მედიაა, ის წლებია მუქარის, ძალადობისა და მკვლელობების მიუხედავად დამოუკიდებელ სარედაქციო პოლიტიკას ინარჩუნებს.

  • გაზეთის ერთ-ერთმა დამფუძნებელმა, რედაქტორმა და ნობელის პრემიის მფლობელმა მშვიდობის დარგში, დმიტრი მურატოვმა დღეს მიმართვა გაავრცელა:

მურატოვი ამბობს:
  • „ომი უკრაინასთან პრეზიდენტ პუტინის ბრძანებით დაიწყო და არავინ არის, ვინც ამ ომს შეაჩერებს.“
  • „მთავარსარდალი ხელში ატრიალებს "ბირთვულ ღილაკს”, როგორც ძვირადღირებული მანქანის “ბრელოკს”
  • "ნოვაია გაზეტას" შემდეგ ნომერს ორ ენაზე - უკრაინულ და რუსულ ენაზე გამოვცემთ. იმიტომ რომ, ჩვენ არ ვაღიარებთ უკრაინას მტრად და უკრაინულ ენას მტრის ენად.“
  • „მხოლოდ გლობალურ ანტი-საომარ მოძრაობას შეუძლია სიცოცხლის გადარჩენა ამ პლანეტაზე."

„ნოვაია გაზეტას“ დაფუძნებიდან დღემდე მისი 6 ჟურნალისტია მოკლული, მათ შორისაა ანნა პოლიტკოვსკაია.


მეტი ამ თემაზე: რუსი ჟურნალისტების ნაწილი გმობს ომს უკრაინასთან


რუსული სამთავრობო მედია, როგორც დეზინფორმაციის იარაღი

დეზინფრომაციასთან ბრძოლის პლატფორმა, NewsGuard გამოყოფს კრემლის კონტროლირებად სამ ყველაზე გავლენიან მედიასაშუალებას რომლებიც საერთაშორისო აუდიტორიაზე მუშაობენ.
  • NewsGuard-ის ანალიტიკოსები წლებია თვალყურს ადევნებენ კრემლისტურ ვებგვერდებს და მათ მიერ გავრცელებულ ცრუ ნარატივებს.
მათი ინფორმაციით, კრემლის სამი ძირითადი პროპაგანდისტული მედიასაშუალებაა:
  • RT.com
  • SputnikNews.com
  • TASS.com                
ვრცლად ამ ვებგვერდების მუშაობის მეთოდებზე წაიკითხეთ აქ.

უკრაინაში ვითარების ესკალაციის დაწყებისთანავე რუსული პროპაგანდისტული მედიასაშუალებები უფრო მეტად ავრცელებენ ყალბ ინფორმაციას, რომელიც ქმნიდა ომის დაწყების საბაბს ან ცდილობდა მის გამართლებას.

უკრაინასთან კონფლიქტის შესახებ ამ სააგენტოების მიერ გავრცელებული სამი ძირითადი პროპაგანდისტული გზავნილია:
  • მითი: დასავლეთმა მოაწყო გადატრიალება უკრაინის ხელისუფლების დასამხობად
  • მითი: უკრაინის პოლიტიკასა და საზოგადოებაში დომინირებს ნაცისტური იდეოლოგია
  • მითი: დონბასში ეთნიკურ რუსებს გენოციდს უწყობენ
ანალიტიკოსის, მადელინ როუჩის, განმარტებით:
  • რუსეთი უკრაინაში შეჭრამდეც აწარმოებდა ციფრულ ომს.
  • იყენებდა პროპაგანდისტულ მედიასაშუალებებს დეზინფორმაციის გასავრცელებლად,
  • რათა დაბნეულობა გამოწევია მოწინააღმდეგეებში და საჯაროდ გაემართლებინა შესაძლო სამხედრო კონფლიქტი.
NewsGuard კონფლიქტის განვითარებასთან ერთად, თვალს ადევნებს ახალ გზავნილებს და მეტი ინფორმაციის გავრცელებას გეგმავს იმის შესახებ, თუ როგორ მუშაობს რუსეთის პროპაგანდისტული მანქანა კრემლის ინტერესების წინ წამოსაწევად.
კატეგორია: საქართველო
20 თებერვალს ღამით სოციალურ ქსელში, სავარაუდოდ, ერთი სასულიერო პირის მიერ მეორეზე ძალადობის კადრები გავრცელდა. მედიის ნაწილმა ამბავი ზედაპირულად, უკონტექსტოდ და ძალადობის მსხვერპლის იდენტიფიცირებით გაავრცელა. 

რა პრობლემაა? ზოგიერთმა მედიასაშუალებამ ძალადობის ამსახველი კადრები, ყოველგვარი დამატებითი ინფორმაციის გარეშე გაავრცელა.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია ამბობს:
  • ვიდეოში ღიად იდენტიფიცირებული არიან ძალადობის სავარაუდო მსხვერპლი და სავარაუდო მოძალადე: სახეების დაფარვის მიუხედავად, დასახელებულია სახელები და გვარები.
  • კადრებში ისმის ჰომოფობიური ფრაზები და ბრალდებები.
  • მედიის მიერ ვიდეოს გავრცელებისას, არ ჩანს ჟურნალისტის მიერ ამბის გადამოწმების მცდელობა.


„მოძალადეების წისქვილზე წყლის დასხმა“


ხშირად, მედია ამბის სწრაფად გავრცელებას ანიჭებს უპირატესობას, ავრცელებს მას ფრაგმენტულად და ყურადღების მიღმა ტოვებს კონტექსტს და სრულ სურათს.

ამ სიჩქარეს კი ეწირება მაყურებლისთვის კონტექსტის მიწოდების ვალდებულება.
  • „თუკი მედია მაყურებელს კონტექსტს არ მიაწვდის და არ აუხსნის რატომ არის ეს ვიდეო რაიმე გაგებით მნიშვნელოვანი, ერთადერთი რასაც მისი გავრცელებით მოახერხებს ეს არის მოძალადეთა წისქვილზე წყლის დასხმა,“ - ამბობს მედია მკვლევარი ლაშა ქავთარაძე.
ეთიკის ქარტიის საბჭო წერს, რომ კრიმინალური ფაქტის გაშუქებისას, ეთიკის სტანდარტების დარღვევის უფრო დიდი რისკი სწორედ ახალი ამბების მომზადების პროცესშია.
  • როდესაც ფაქტი ახალი მომხდარია, ემოციური ფონი გამძაფრებულია და ხშირად ჟურნალისტები მისი ზეგავლენის ქვეშ ექცევიან.
  • ჟურნალისტი უნდა შეეცადოს, შეინარჩუნოს ნეიტრალური ტონი და არ მოექცეს ამბის მონაწილეთა ემოციური გავლენის ქვეშ.
ქარტიის განცხადება.

ჰომოფობიური ნარატივი

როგორც გავრცელებულ თავდაპირველ ვიდეოში, ასევე მოგვიანებით, სასულიერო პირების განმარტებებში ჩანს ჰომოფობიური ნარატივი. “ვიდეოს პათოსია, რომ თითქოს ეკლესიის ნაწილი ცდილობს ამ ინსტიტუციის „განწმენდას“ „და ამ "განწმენდის" პროცესში პედოფილიას და ჰომოსექსუალობას ერთ განუყოფელ ცნებად წარმოაჩენს“ - ამბობს ლაშა ქავთარაძე.

ქავთარაძის შეფასება:


  • „ამ ვიდეოს ასეთი ფორმით გავრცელება, ისევე როგორც მაგალითად, სასულიერო პირის, შალვა კეკელიას, კომენტარების ასეთი ფორმით გადმოცემა სხვა არაფერია თუ არა ამ ჰომოფობიური იდეის გავრცელებაში სასულიერო პირებისათვის დახმარების გაწევა მედიის მხრიდან.“
  • „მთელი ეს ჰომოფობიური ნარატივი, რომელსაც უკვე წლებია ინსტიტუციურად ეყრდნობა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია, როგორც წესი, მედიის მხრიდან დიდად არის ხოლმე მხარდაჭერილი.“


ცნობისმოყვარეობა თუ საზოგადოებრივი ინტერესი?

„ეს კონფლიქტი თავისი არსით საზოგადოებრივი ინტერესის საგანი არ არის და ვერც იქნება მანამ, სანამ ამ ინტერესს მედია არ შესძენს“, - ამბობს ლაშა ქავთარაძე.

ლაშა ქავთარაძის განმარტება:
  • სასულიერო პირები ისეთივე კერძო პირები არიან როგორც საერო პირები, მანამ სანამ ისინი საჯარო სივრცეში გარკვეულ მნიშვნელობას არ შეიძენენ.
  • შესაბამისად, მედიის ხელში იყო ის თუ როგორ გავრცელდებოდა ეს ამბავი საზოგადოებაში: ისე როგორც ეს მოძალადეს სურდა თუ ისე როგორც ეს საზოგადოების ინფორმირებას წაადგებოდა.
  • მედიამ თავის თავს უნდა დაუსვას კითხვა, სურს თუ არა რომ მოძალადეს დაეხმაროს თავისი მიზნების მიღწევაში?
ფაქტია, მოძალადე გააზრებულად იქცევა, როდესაც იღებს ვიდეოს და შემდეგ მის რაც შეიძლება ფართოდ გავრცელებას ცდილობსო, ამბობს ქავთარაძე:
  • „მედიის გარკვეული ნაწილი ცდილობს ამ ვიდეოს ტირაჟირებით თითქოს აჩვენოს ეკლესიაში არსებული სისტემური ძალადობა, თუმცა, სინამდვილეში ამ ყველაფერს საპირისპირო ეფექტი აქვს“.
ამ თემაზე ვრცლად: სად გადის ზღვარი საზოგადოებრივ ინტერესსა და ცნობისმოყვარეობას შორის?

როგორ მოიქცეს მედია ასეთ დროს?


  • მედია სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს ისეთი ვიზუალური მასალის ჩვენებას, რომელზეც ასახულია ადამიანთა ტრაგედია და ტანჯვა.
  • მედიამ არ უნდა დაუთმოს ეთერი ძალადობისკენ მოწოდებებსა და სიძულვილის ენას.
  • მედიას მხოლოდ მაშინ აქვს კრიმინალისა და ანტისოციალური ქმედების მონაწილე პირების იდენტიფიცირების უფლება, როდესაც საზოგადოებრივი ინტერესი გადაწონის პირის ინტერესებს.

ასეთ დროს გასათვალისწინებელი ფაქტორები:


  • დანაშაულის სიმძიმე
  • არიან თუ არა მონაწილეები ცნობილი პირები
  • რამდენად მაღალია საჯარო ინტერესი, საზოგადოებამ იცოდეს პირთა ვინაობა
„მსგავსი მასალების ტირაჟირებას თან ახლავს უარყოფითი შედეგები. შესაბამისად, აუცილებელია მედიამ გამოიჩინოს წინდახედულება და ეთიკურად გააშუქოს მსგავსი საკითხები.“, - წერია ქარტიის განცხადებაში.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
პეკინის 2022 წლის ოლიმპიადაზე ჟურნალისტების მუშაობა გამოწვევებთან არის დაკავშირებული. ჩინეთში მედიას და სოციალურ ქსელებს ხელისუფლება აკონტროლებს.

თამაშების გახსნის დღეს, როდესაც ნიდერლანდელი რეპორტიორი შორდ დენ დააში სტადიონის გარეთ პირდაპირ ეთერში ჩაერთო, სავარაუდოდ, ჩინელმა დაცვის თანამშრომლებმა ხელი შეუშალეს და კადრიდან გაიყვანეს. ვიდეო ინტერნეტში იმავე დღეს გავირუსდა.



  • მოგვიანებით, დააშმა „ტვიტერზე“ დაწერა, რომ ეს პირველი შემთხვევა არ ყოფილა და მის უცხოელ კოლეგებს ჩინეთის პოლიციამ მუშაობაში ხელი რამდენჯერმე შეუშალა.
  • “სამწუხაროდ, ეს სულ უფრო და უფრო ყოველდღიური რეალობა ხდება ჩინეთში ჟურნალისტებისთვის“ - წერს ნიდერლადური ტელეკომპანია NOS სოციალურ ქსელში.

პოლიტიკური კონტექსტი

  • პეკინის ოლიმპიადას რამდენიმე ქვეყანამ, მათ შორის ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა, გაერთიანებულმა სამეფომ და კანადამ დიპლომატიური ბოიკოტი გამოუცხადა. მიზეზი ჩინეთში ადამიანის უფლებების დარღვევაა, რასაც ოფიციალური პეკინი უარყოფს.
  • ადამიანის უფლებადამცველმა აქტივისტებმა და ორგანიზაციებმა ოლიმპიური თამაშების დაწყებამდე სპორტსმენებს ჩინეთში არსებული ვითარების შესახებ განცხადებებისკენ მოუწოდეს, მედიასაშუალებებს კი მიმართეს, არ გაეშუქებინათ ოლიმპიური თამაშები.
  • ჩინეთის ხელისუფლება აქტივისტებს მიკერძოებულობასა და სიცრუეში ადანაშაულებს.

პოლიტიკოსები, აქტივისტები და მედია


კომპანია NBC-ს, რომელსაც 2032 წლამდე ოლიმპიური თამაშების ექსკლუზიურად ტრანსლირების უფლება 7.75 აშშ მილიონ დოლარად აქვს შეძენილი, 30 ამერიკელი კანონმდებელი მოუწოდებდა, ზამთრის ოლიმპიური თამაშების გაშუქებისას ყურადღება ჩინეთში ადამიანის უფლებების მდგომარეობაზე გაემახვილებინა.

შედეგად 4 თებერვალს, პეკინის ზამთრის ოლიმპიური თამაშების გახსნის ცერემონიის გაშუქების დროს, “ენ ბი სის“ ეთერში ჩინეთის საკითხებზე ექსპერტი იყო მიწვეული.

• არხზე ცერემონიის მიმდინარეობისას „უიღურები“ 16-ჯერ, „გენოციდი“ კი 8-ჯერ ახსენეს.

• ოლიმპიური თამაშების გახსნის ცერემონიას „ენ ბის სიზე“ 14-მა მილიონმა ამერიკელმა უყურა.

ეჭვები - კოვიდ ტესტებს ჟურნალისტების „გასანეიტრალებლად“ იყენებენ


ოლიმპიური თამაშების დროს, საერთაშორისო რეპორტიორებს მკაცრი პროტოკოლის დაცვა მოეთხოვებათ. მათ შორის კოვიდ-19-ზე ყოველდღიური ტესტირება, პირბადის ტარება, სპორტსმენების სპეციალურ ზონებში მეტალის გამყოფი ბარიერიდან ჩაწერა და ჯანდაცვის აპლიკაციის გამოყენება.

  • „ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტის“ აზიის პროგრამის კოორდინატორი სტივენ ბატლერი ჯერ კიდევ ოლიმპიადის დაწყებამდე ეჭვქვეშ აყენებდა კოვიდპროტოკოლის გამჭვირვალობას.
  • ის ტესტის „დადებითი“ პასუხის ან „ინფიცირებულთან კონტაქტის“ საბაბით ჩინეთის ხელისუფლებისთვის არასასურველი ჟურნალისტის სავალდებულო კარანტინში გადაყვანის სცენარს განიხილავდა.

ჩინეთის უცხოელი კორესპონდენტების კლუბის (FCCC) ინფორმაციით, ოლიმპიური თამაშებისთვის მზადების პერიოდში საერთაშორისო მედიას პრესკონფერენციებზე დასწრება და გაშუქება ეზღუდებოდა. მათ შორის, შეუძლებელ ვადაში უარყოფითი კოვიდ-ტესტის წარდგენის მოთხოვნის გამო.

კონტექსტი

  • კლუბის ინფორმაციით, 2021 წელს ჩინეთის ხელისუფლებამ ქვეყნიდან 20 საერთაშორისო ჟურნალისტი გააძევა.
  • CPJ-ის მონაცემებით კი გასულ წელს ჩინეთში 50 ჟურნალისტი დააპატიმრეს. ზედიზედ მესამე წელიწადია ამ მონაცემით მსოფლიოში ჩინეთი ლიდერობს.
  • „ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტის“ ცნობით, ჩინეთში ადგილობრივ ჟურნალისტებს ცენზურასა და კონტროლში, საერთაშორისო რეპორტიორებს კი მტრულ გარემოში უწევთ მუშაობა.

თეორიულად, საერთაშორისო მედიისთვის თავისუფლება ოლიმპიურ სოფელში გარანტირებულია.

  • სტივენ ბატლერი ამბობს, რომ პეკინთან „საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტის“ კონტრაქტის მიხედვით, ოლიმპიური თამაშების და მასთან დაკავშირებული მოვლენების დამოუკიდებლად გაშუქებისას მედიისთვის აკრძალვები და შეზუდვები არ უნდა არსებობდეს.

მაგრამ პეკინის ოლიმპიადის საორგანიზაციო კომიტეტის წარმომადგენელმა ჯერ კიდევ 18 იანვარს თქვა, რომ „ნებისმიერი ქცევა ან სიტყვით გამოსვლა, რომელიც ეწინააღმდეგება ოლიმპიურ სულს, განსაკუთრებით, ჩინეთის კანონებსა და რეგულაციებს, გარკვეულ სასჯელს ექვემდებარება“

„ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტის“ აზიის პროგრამის კოორდინატორი სტივენ ბატლერი ამბობს, რომ პეკინში ჩასული ჟურნალისტები დილემის წინაშე დგანან:

როგორ მოიქცევიან რეპორტიორები თუ სპორტსმენები უკმაყოფილებას გამოთქვამენ მენეჯმენტზე ან ნებისმიერ სხვა საკითხზე?
  • მიჰყვებიან თავიანთ ინსტიქტებს, გააშუქებენ ამბებს ჩინეთის ხელისუფლებისგან შესაძლო დასჯის, თუნდაც გაძევების რისკად თუ
  • დადებით ტონს შეინარჩუნებენ, კომპრომისზე წავლენ და აუდიტორიაში პოტენციურად ნდობას დაკარგავენ?


„ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტმა“ პეკინში მომუშავე რეპორტიორებს ურჩია:

  • ჩათვალონ, რომ მათი სასტუმროს ოთახი მეთვალყურეობის ქვეშაა.
  • იპოვონ სანდო VPN და ოლიმპიური თამაშების გაშუქებისას სპეციალურად დროებითი ციფრული მოწყობილობები გამოიყენონ.
  • ჩათვალონ, რომ მათს ონლაინ აქტივობებს უთვალთვალებენ.
  • სასტუმროს ოთახში მათი ნებისმიერი საუბარი შეიძლება ისმინებოდეს.

მეტი ამ თემაზე, ნახეთ აქ


რატომ პეკინი?

2015 წელს, მალაიზიაში „საერთაშორისო ოლიმპიურ კომიტეტს“ 2022 წლის ოლიმპიური თამაშების ჩატარების ადგილისთვის ხმის მისაცემად ორი ვარიანტი ჰქონდა დარჩენილი: ჩინეთი და ყაზახეთი.

  • მანამდე პროცესს პოლიტიკური და ფინანსური მიზეზების გამო 6 ევროპული ქალაქი გამოეთიშა, მათ შორის უარი თქვეს ოსლომ და სტოკჰოლმა.
  • კომიტეტის წევრების უმრავლესობამ ( 44 -40) პეკინი აირჩია.
პეკინი ისტორიაში პირველი ქალაქია, რომელმაც ზაფხულისა და ზამთრის ოლიმპიურ თამაშებს უმასპინძლა. ჩინეთის დედაქალაქში ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2008 წელსაც ჩატარდა.


ფოტო: Landon Speers for The New York Times
კატეგორია: საქართველო
თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილებით, ცილისწამების დავაზე, ინტერნეტ მომხმარებელმა ფეისბუქზე გამოქვეყნებული პოსტისა და იუთუბ ვიდეოს საჯაროობა უნდა შეზღუდოს. როგორ აისახება ეს პრეცედენტი სამომავლო საქმეებზე და შეუქმნის თუ არა საფრთხეს გამოხატვის თავისუფლებას? 
თებერვლის დასაწყისში თბილისის საქალაქო სასამართლომ ცილისწამების შესახებ დავაზე პრეცედენტული გადაწყვეტილება მიიღო. მოსამართლემ მოსარჩელის შუამდგომლობა გაითვალისწინა და საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე, სარჩელის უზრუნველყოფის სახით მოპასუხეს დაავალა:

  • ფეისბუქზე გავრცელებული საჯარო (Public) პოსტის Only Me-ზე (მხოლოდ ავტორისთვის გამოსაჩენად) გადაყვანა. • YouTube-ზე განთავსებული ვიდეოს საჯაროობის შეზღუდვა.
  • ფეისბუქის ანგარიშის წაშლის აკრძალვა.

რატომ არის ეს საქმე პრეცედენტული?

  • ეს პირველი შემთხვევაა, როდესაც საქართველოს სასამართლომ ცილისწამების საქმეზე, საბოლოო გადაწყვეტილებამდე საჩივრის უზრუნველყოფის ღონისძიების სახით მოპასუხეს სოციალურ ქსელში გამოქვეყნებული კონტენტის საჯაროობის შეზღუდვა დაავალა.

ცილისწამება - არსებითად მცდარი ფაქტის შემცველი და პირისთვის ზიანის მიმყენებელი, მისი სახელის გამტეხი განცხადებაა.

საქმის დეტალები

ცილისწამების პრეცედენტულ დავაში მოსარჩელის უფლებებს JG Counselors-ის მმართველი პარტნიორი, ადვოკატი სერგი ჯორბენაძე იცავს.

ადვოკატი მოსარჩელის ვინაობას არ ასახელებს, თუმცა ამბობს:

  • მოსარჩელე მუშაობს საჯარო სამსახურში, მაგრამ არ არის თანამდებობის პირი და საკითხი არ ეხება მის თანამდებობრივ საქმიანობას.
  • საქმე პოლიტიკური შინაარსის არ არის და შესაძლო ცილისწამების შემცველი განცხადებები მომჩივნის პირად არაქონებრივ უფლებებს ეხება.

პირადი არაქონებრივი უფლებები გულისხმობს სახელს, უფლებას პატივისა და ღირსების დაცვაზე, პირადი ცხოვრების საიდუმლოებას, პირად ხელშეუხებლობასა და საქმიან რეპუტაციას.

მოსარჩელე მხარე ითხოვს:
  • პოსტსა და ვიდეოში გამოთქმული აზრების სოციალურ ქსელშივე უარყოფას.
  • სასამართლოს გადაწყვეტილების შეუსრულებლობის შემთხვევაში მოპასუხეს პასუხისმგებლობა დაეკისრება.

რა შეკითხვებს აჩენს ეს გადაწყვეტილება?

  • შეუქმნის თუ არა ეს პრაქტიკა საფრთხეს სოციალურ ქსელში გამოხატვის თავისუფლებას, განსაკუთრებით მედიასაშუალებების მხრიდან?
  • ქმნის თუ არა საფრთხეს ეს პრეცედენტი?

შეკითხვაზე პასუხი დამოკიდებულია იმაზე, თუ რა წერია მოსამართლის განჩინებაში. შესაბამისად, დასაბუთების გაცნობის გარეშე საფრთხეებზე საუბარი რთულია. განჩინება საჯარო არ არის.

 

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის იურისტის, გიორგი გოცირიძის განმარტება:

  • თუ განჩინების მიხედვით აღმოჩნდება, რომ სარჩელის ასეთი უზრუნველყოფის ღონისძიების (მაგალითად, პოსტის Only Me-ზე გადაყვანის) გამოყენება შესაძლებელი გახდება ცილისწამების ნებისმიერ საქმეში, „ეს სერიოზული საფრთხე იქნება გამოხატვის თავისუფლებისთვის“.
  • თუ სადავო განცხადება საზოგადოებრივი ინტერესის საკითხზეა, მაშინ ეს პრეცედენტი სახიფათო იქნება ზოგადად გამოხატვის თავისუფლებისთვის, მედიისა და ნებისმიერი ინტერნეტ მომხმარებლის გამოხატვის თავისუფლებისთვის.“
  • „დავის გადაწყვეტამდე, სასამართლომ მსგავსი გადაწყვეტილებები მხოლოდ გამონაკლის შემთხვევებში უნდა მიიღოს და სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები არ შეიძლება გამოყენებული იყოს ცილისწამების ისეთ საკითხებთან დაკავშირებულ დავებზე, რომელთა მიმართაც საზოგადოებრივი ინტერესი არსებობს.“
  • მნიშვნელოვანია, სასამართლოს დასაბუთებაში ნათქვამი იყოს, რომ ასეთი ტიპის სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენება გამონაკლის შემთხვევაშია აუცილებელი.“
  • წინააღმდეგ შემთხვევაში ნებისმიერ პოლიტიკოსს ექნება შესაძლებლობა, მის მიმართ კრიტიკულად განწყობილი ფეისბუქს პოსტი ან მედიაში გამოქვეყნებული კონტენტის საჯაროობა, სასამართლოს ძალით შეუზღუდოს ავტორს იმ პერიოდში, როდესაც ამ კრიტიკული მოსაზრების გამოხატვა აუცილებელი და რელევანტურია.“


მეორე მხრივ:

„ეს შეზღუდვა დადებითი პრეცენდენტია [იმ კუთხით], რომ მოსარჩელისთვის შესაძლებელი იქნება დაიცვას თავი და თავისი არაქონებრივი უფლებები, რომლებიც არის ერთერთი იმ უპირატესთაგანი, რომელიც საქართველოს კონსტიტუციითაა დაცული და აღიარებული“, - ამბობს სერგი ჯორბენაძე.

კანონი სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ

სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ კანონის მიხედვით, მტკიცების ტვირთი მოსარჩელეზეა.

ეს ნიშნავს:

  • მოსარჩელემ უნდა ამტკიცოს, რომ მისი მისამართით გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია, ამ ინფორმაციამ მას ზიანი მიაყენა.
  • ასევე, უნდა დაადასტუროს ის, რომ მოპასუხემ იცოდა, რომ ეს ინფორმაცია არაზუსტი იყო, მაგრამ განზრახ გაავრცელა, რათა მისთვის ზიანი მიეყენებინა.
  • მტკიცების ტვირთის შესახებ მეტი დეტალი ნახეთ აქ.

კანონით, ცილისწამებისთვის პასუხისმგებლობას არ იწვევს განცხადება, თუ:

  • ის გაკეთებულია პოლიტიკური დებატების ფარგლებში.
  • პარლამენტის, ავტონომიური რესპუბლიკის ავტონომიური საბჭოს ან საკრებულოს წევრის მიმართ.
  • წინასასამართლო ან სასამართლო პროცესზე.
  • უფლებამოსილი ორგანოს მოთხოვნით.

მეტი დეტალი ნახეთ აქ: კანონი სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ

სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების უკანონო შეზღუდვის მიზნით ცილისწამების შესახებ აშკარად უსაფუძვლო სარჩელის წარდგენის შემთხვევაში მოპასუხეს უფლება აქვს მოითხოვოს მოსარჩელისაგან გონივრულ ფარგლებში ფულადი ანაზღაურების მიღება.
კატეგორია: რესურსები
BBC News „ინსტაგრამზე“ ყველაზე მეტგამომწერიანი ახალი ამბების გვერდია. 2021 წლის ბოლოს მისმა გამომწერების რიცხვმა 20 მილიონს გადააჭარბა. მეორე ადგილზეა Enews 19 მილიონი მიმდევრით.

„ინსტაგრამზე“ ახალი ამბების გვერდების გამომწერების მატებაზე მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია კოვიდ-19-ის პანდემიის პერიოდში სანდო ინფორმაციაზე მოთხოვნის ზრდამ.

გამოცემა Press Gazette-თან ინტერვიუში BBC News-ის სოციალური მედიის ხელმძღვანელმა ჯერემი სკიტმა აუდიტორიის გაზრდის მარტივი ფორმულა დაასახელა:

• „ლაზერივით ფოკუსი“ აუდიტორიაზე

• რეგულარულად პოსტვა

• მეტი „ამხსნელი“ მასალის შექმნა, განსაკუთრებით კოვიდ-19-ზე

• ფოტოებზე ტექსტის გამოყენება

BBC News-ის ანგარიშს სოციალური მედიის 10-თანამშრომლიანი გუნდი მართავს. ინსტაგრამ გვერდის გამომწერთა რიცხვი 2018 წლიდან დღემდე, 4.4 მილიონიდან 20 მილიონამდეა გაზრდილი. სწორედ 4 წლის წინ შეცვალა სოციალური მედიის გუნდმა სტრატეგია და მხოლოდ ვიდეოების გამოქვეყნებიდან ფოტოების, „სთორებისა“ და ტექსტიანი ფოტოების გამოქვეყნებაზე გადავიდა.

გვერდის წარმატებაში თავისი როლი შეასრულა BBC-ის, როგორც მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე სანდო ახალი ამბების ბრენდმაც.

„ინსტაგრამზე“ BBC News-ის ყველაზე დიდი აუდიტორია 20-დან 30 წლამდე ასაკისაა. გვერდის გამომწერების უმრავლესობა ინდოეთიდან, აშშ-დან, დიდი ბრიტანეთიდან, ნიგერიიდან და ბრაზილიიდანაა.

თუმცა, გვერდზე თითქმის ვერ შევხვდებით Reels და Live ვიდეოებს. ამის ერთ-ერთი მიზეზი ისაა, რომ გამოცემის სოციალური მედიის გუნდს სურს აუდიტორია ვებგვერდზეც გადაიყვანოს.

BBC News-ის წარმომადგენელი ამბობს, რომ „ინსტაგრამიდან“ ვებგვერდზე ყოველკვირეულად, რეგულარულად 700 000-ზე მეტი გადასვლა ფიქსირდება.

ჯერემი სკიტი განმარტავს, რომ გლობალურ აუდიტორიას ყველაზე კარგად კოვიდ-19-ის საწინააღმდეგო ვაქცინების, ანტივაქსერების, ასევე Black Lives Matter მოძრაობის შესახებ ამბები იზიდავდა:

„რაც ინსტაგრამზე კარგად ვერ გაამართლებს არის მაგალითად, კარანტინის წესებში მცირე ცვლილებები, მაგრამ მსოფლიოში ყველას აინტერესებს ზოგადად როგორ რეაგირებს საფრანგეთი, ევროპა ან დანარჩენი მსოფლიო კოვიდის გავრცელებაზე, ასევეა სხვა არა კოვიდ თემებზეც.“

კონტენტის განთავსებისას ორი ძირითადი კითხვა ისმის: აქვს თუ არა ამბავს კარგი ფოტოები და როგორ დავწეროთ ამბავი ისე, რომ აუდიტორია მაქსიმალურად ჩაერთოს.

BBC News-ს ამ ეტაპზე რესურსის არ ქონისა და სხვა მიზეზების გამო არ აქვს „ტიკ ტოკის“ გვერდი, 2016 წელს ექსპერიმენტის მიუხედავად, აღარ მართავს „სნეპჩატის“ გვერდსაც. თუმცა „ტიკ ტოკზე“ გვერდი აქვს BBC-ს, სადაც გასართობი შოუებიდან ვიდეოებს აქვეყნებს. არხს პლატფორმაზე მილიონზე მეტი გამომწერი ჰყავს.
კატეგორია: რესურსები
სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების (ISFED) კვლევის მიხედვით, “ფეისბუქის” მიერ გაუქმებული კოორდინირებული, ანონიმური თუ პროპაგანდისტული გვერდები “ტიკ ტოკს“ წარმატებით ითვისებენ. პროპაგანდისტული არხების დისკრედიტაციის სამიზნე კი ხშირად ოპოზიციური მედიაა.

რატომ არის მნიშვნელოვანი? ორგანიზაცია მიიჩნევს, რომ საგანგაშოა ამომრჩევლის აზრზე მანიპულირებისკენ მიმართული არხების და მათ მიერ გამოქვეყნებულ ვიდეოებზე აუდიტორიის ჩართულობის მაღალი მაჩვენებელი.

ISFED-ის კვლევა:
  • ISFED 2021 წლის 2 აგვისტოდან 6 ნოემბრამდე პერიოდში „ტიკ ტოკზე“ აქტიურ 63 არხს დააკვირდა.
  • შერჩეული გვერდები პოლიტიკური მიზნით, ანონიმურად ან ღიად ეწეოდნენ მადისკრედიტირებელ, მხარდამჭერ ან პროპაგანდისტულ კამპანიებს.
  • ორგანიზაციის შესწავლილი არხები საზოგადოების რელიგიური და ნაციონალისტური ღირებულებებით მანიპულირებას ცდილობდნენ.
მიგნებები:
  • მათი გზავნილები მკვეთრად ანტილიბერალურ და ანტიდასავლურ ხასიათს ატარებდა.
  • ისინი ცდილობენ პანდემიის და ვაქცინაციის ირგვლივ საზოგადოების არსებული შიშების გამძაფრებას საკუთარი პოლიტიკური მიზნების სასარგებლოდ.
  • შერჩეულ ანგარიშებს შორის, ტიკტოკზე ყველაზე დიდი ინტერაქციით ის არხები სარგებლობდნენ, რომელთა ძირითადი ნაწილი “ალტ-ინფოს” მასალებს ავრცელებდა.
  • ანგარიშები თავიანთი ლოგოთი და მასალების ფორმით ქმნიდნენ შთაბეჭდილებას, თითქოს საინფორმაციო არხები იყვნენ, თუმცა გამოქვეყნებული ვიდეოები შერჩევითი იყო და, სავარაუდოდ, პოლიტიკურ მიზანს ემსახურებოდა.
რიცხვებში:
  • ქართულმა პროპაგანდისტულმა არხებმა ტიკტოკზე 3 თვის განმავლობაში 2 ათასამდე ვიდეო გამოაქვეყნეს და 19 მილიონი ნახვა დააგროვეს.
  • ჰეშთეგ #არაკოვიდფაშიზმს თითქმის 1 500 000 ნახვა აქვს.
  • ჰეშთეგებმა #ალტინფო და #altinfo 4 მილიონზე მეტი ნახვა და 102,444 ინტერაქცია (ლაიქი, კომენტარი) დააგროვა.
მოკლედ "ტიკ ტოკის" შესახებ:
  • "ტიკ-ტოკი" მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სოციალური მედიის პლატფორმაა. მას ყოველთვიურად მილიარდი აქტიური მომხმარებელი და 3 მილიარდამდე გადმომწერი ჰყავს.
  •  ჩინურმა კომპანია ByteDance-მა აპლიკაცია Musical.ly 2017 წელს 1 მილიარდ აშშ დოლარად იყიდა. 2018 წელს კი რებრენდინგის შედეგად ინტერნეტსივრცეში Tik Tok-მა დაიწყო ფუნქციონირება.
  • აპლიკაცია გასართობი პლატფორმაა, რომელზეც მოკლე ვიდეოები ხმოვანი გაფორმებით ქვეყნდება.
  • პლატფორმამ მომხმარებლები განსაკუთრებით კორონავირუსის პანდემიის პერიოდში მიიზიდა, 2021 წელს კი „გუგლს“, „ფეისბუქს“, ნეტფლიქსს“ გადაუსწრო და ყველაზე პოპულარული დომეინი ინტერნეტში სწორედ მისი ვებგვერდი გახდა.
მაგრამ „ტიკ ტოკის“ მიმართ უსაფრთხოების შესახებ ეჭვები მისი ინტერნეტსივრცეში გამოჩენისთანავე გაჩნდა. ეს აპლიკაცია ერთადერთია მსოფლიოში ყველაზე პოპულარულ სოციალური მედიის პლატფორმებს შორის, რომელსაც ჩინური კომპანია ფლობს.

მიუხედავად იმისა, რომ „ტიკ ტოკი“ აშშ-დან ოპერირებს, ჩინეთში ინტერნეტს მთლიანად ხელისუფლება აკონტროლებს, რაც სხვა ქვეყნების მოქალაქეების შესახებ შეგროვებული მონაცემების ჩინეთის ხელისუფლების ხელში აღმოჩენის რისკებს აჩენს.

„ტიკ ტოკის“ ნაცვლად ჩინეთში მისი ანალოგი აპლიკაცია Douyin-ია ხელმისაწვდომი. ეს პლატფორმაც ByteDance-ის საკუთრებაა, მასზე მხოლოდ ჩინური კონტენტი ქვეყნდება და ხელისუფლებისგან კონტროლდება.

“ტიკ ტოკის” აკრძალვის მცდელობები

უსაფრთხოების მიზეზით „ტიკ ტოკის“ აკრძალვა წლების განმავლობაში არაერთმა ქვეყანამ განიხილა, მათ შორის ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა. პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა ამის ბრძანებაც გასცა, თუმცა განკარგულება მისმა შემდგომმა და ამჟამინდელმა პრეზიდენტმა ჯო ბაიდენმა გააუქმა. მან ახალი ბრძანებით, აპლიკაციის აკრძალვის ნაცვლად, ამერიკელების პირადი მონაცემებისთვის საფრთხის შემცველი, უცხოეთიდან კონტროლირებადი აპლიკაციების ანალიზის განკარგულება გასცა.

მართალია, „ტიკ ტოკის“ ხელმძღვანელობა წლებია ირწმუნება, რომ ხელისუფლებას თავისი მომხმარებლების მონაცემებს არ უზიარებს და ჩინელი მფლობელებისგან დამოუკიდებლად მოქმედებს, თუმცა დროთა განმავლობაში „ტიკტოკი“ სხვადასხვა დიდ თუ პატარა სკანდალში ეხვევა.
  • 2019 წელს აპლიკაციის 17 წლის მომხმარებელმა, ფორეზა აზიზმა 40-წამიანი ვიდეო გამოაქვეყნა, რომელიც ერთი შეხედვით, წამწამების დაგრძელებას ეხებოდა, მაგრამ მასში ჩინეთის ხელისუფლების მხრიდან მუსლიმი უიღურებისადმი მიმართ მოპყრობა გააკრიტიკა. ვიდეო „ტიკ ტოკმა“ წაშალა. მოგვიანებით, მას შემდეგ რაც აზიზი პლატფორმაზე ცენზურის შესახებ ალაპარაკდა, კომპანიამ ვიდეო აღადგინა, თქვა, რომ კონტენტს პოლიტიკური ნიშნით არ აკონტროლებენ, შეცდომა მოუვიდათ და აზიზს ბოდიში მოუხადა.
  • 2019 წელსვე გამოცემა Guardian-მა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ პლატფორმის მოდერატორები აცენზურებდნენ ვიდეოებს, რომლებშიც „ტიანანმენის მოედანი“, „ტიბეტის დამოუკიდებლობა“ და ჩინეთში აკრძალული რელიგიური ჯგუფი იყო ნახსენები.
  • სხვადასხვა კვლევის მიხედვით, სხვა პლატფორმებთან ერთად „ტიკ ტოკიც“ შეიძლება, სახიფათო იყოს მცირეწლოვნებისთვის მათთვის არასასურველი კომუნიკაციის, ბულინგისა და სხვა მსგავსი კონტენტის გამო.
  • „ტიკ ტოკი“ ერთ-ერთ აქტიურ პლატფორმათაგანია, რომელზეც დეზინფორმაცია და ზოგჯერ სახიფათო „გამოწვევები“ ვირუსულად ვრცელდება, განსაკუთრებით კოვიდ-19-ის პანდემიის პერიოდში.
თუმცა, „ტიკ ტოკს“ აქტიურად იყენებენ ჟურნალისტები და ექიმები, რომლებიც გავრცელებულ დეზინფორმაციასა და მითებს ებრძვიან.

რას ამბობს „ტიკ ტოკი“? კომპანიამ 2020 წელს ფაქტების გადამოწმებაზე მომუშავე დამოუკიდებელ ორგანიზაციებთან პარტნიორობით დეზინფორმაციასთან ბრძოლისთვის სპეციალური პროგრამა აამოქმედა. „ტიკ ტოკი“ ირწმუნება, რომ ხელს უწყობს მედია წიგნიერებასაც.

• კომპანიამ 2020 წლის აშშ-ის არჩევნების პერიოდში 340,000-ზე მეტი დეზინფორმაციული და მანიპულაციური ვიდეო წაშალა. პლატფორმამ ახალი ზომები მიიღო ჰოლოკოსტის უარყოფასთან საბრძოლველად.
• 2021 წელს „ტიკტოკმა“ დააანონსა, რომ მომხმარებლებს კონტენტის გაზიარებამდე საეჭვო ინფორმაციის შემცველი ვიდეოების შესახებ გააფრთხილებენ.

მნიშვნელოვანია, რომ „ტიკ ტოკმა“ 2021 წლის ივნისში აშშ-ის მასშტაბით უსაფრთხოების წესები და პირობები განაახლა და თქვა, რომ სამომავლოდ შესაძლოა მომხმარებლების ბიომეტრიული ინფორმაცია „სახისა და ხმის ანაბეჭდები“ შეაგროვონ. როცა გამოცემა The Verge „ტიკ ტოკს“ დაუკავშირდა, კომპანიამ ვერ განმარტა რა ტიპის მონაცემებს გულისხმობდა ეს ტერიმები ან საერთოდ რატომ სჭირდებოდა ეს ინფორმაცია.
კატეგორია: საქართველო
22 იანვარს მედიით გასაჯაროვდა ჩოგბურთელ ნიკოლოზ ბასილაშვილისა და მისი ყოფილი ცოლის, ნელი დოროყაშვილის საუბრის ჩანაწერი. აუდიოჩანაწერი მხარეებს შორის სასამართლო დავის მტკიცებულებაა და ჩოგბურთელის მხრიდან ფსიქოლოგიური ძალადობის ნიშნებს შეიცავს.


რატომ არის მნიშვნელოვანი: აუდიოჩანაწერის გასაჯაროება ერთ მხრივ მაღალ საჯარო ინტერესს შეიცავს, თუმცა მასში ნახსენებია ბასილაშვილისა და დოროყაშვილის მცირეწლოვანი შვილიც. უფლებადამცველების შეფასებით, კომუნიკაციის გასაჯაროება ბავშვის ინტერესებს აზიანებს.

როგორ უნდა მოიქცეს მედია, როდესაც საქმე მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესის მქონე საქმესა და საჯარო პირს ეხება, მეორე მხრივ კი საფრთხეში ბავშვის ინტერესებია?

დეტალები: ნიკოლოზ ბასილაშვილს პროკურატურა ოჯახში ძალადობაში ედავება.

  • სპორტსმენი 2020 წლის 22 მაისს დააკავეს. ჩოგბურთელს ბრალი არასრულწლოვნის თანდასწრებით მისივე ოჯახის წევრის მიმართ ძალადობის მუხლით წარუდგინეს. ნოკოლოზ ბასილაშვილი ბრალდებას უარყოფს. ის სასამართლომ წინასწარი პატიმრობიდან 100 000-ლარიანი გირაოს სანაცვლოდ 2020 წლის 24 მაისს გაათავისუფლა. საქმის განხილვა გრძელდება.
  • სისხლის სამართლის საქმის გარდა, ბასილაშვილსა და დოროყაშვილს შორის სასამართლოში სამოქალაქო დავაც მიმდინარეობს, რომელიც ალიმენტს უკავშირდება. "ტვ პირველის" ინფორმაციით, ჩოგბურთელმა 13 იანვარს სწორედ ალიმენტის გადახდის შესახებ თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება გაასაჩივრა.

აუდიოჩანაწერის გასაჯაროებას განსხვავებული რეაქციები მოჰყვა.

სისხლის სამართლის საქმეში ნელი დოროყაშვილისა და მისი შვილის ინტერესების დამცველმა ორგანიზაციამ „პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის“, თქვა, რომ ჩანაწერის გასაჯაროება აზიანებს დაზარალებულების, განსაკუთრებით ბავშვის ინტერესებს და მედიას საჯარო სივრციდან ჩანაწერების აღებისკენ მოუწოდა.

„ჩანაწერში ისმის ინფორმაცია ბავშვის შესახებ, ნელი დოროყაშვილი დამამცირებელი და შეურაცხმყოფელი ფრაზებითაა მოხსენიებული. დაზარალებულებისთვის ტრავმის მიმყენებელი და დამთრგუნველია, ყოველდღიურად უსმინონ მათთვის დამამცირებელ ინფორმაციას“, - ამბობს დაზარალებულების ადვოკატი ანა თავხელიძე.

მისი განმარტებით, ამ ინფორმაციაზე მცირეწლოვანს ხელი არ მიუწვდება, თუმცა მისთვის მომავალში სხვა რისკებს შეიძლება შეიცავდეს. ასევე დაზარალებული მხარის ინტერესში არ შედის, რომ მოსამართლეზე მტკიცებულების გამოკვლევის „პირველი ეფექტი დაიკარგოს“.

ბასილაშვილის ადვოკატები კი ამბობენ, რომ ჩანაწერი სპორტსმენის დისკრედიტაციის მიზნით გავრცელდა და არასრულწლოვნის შესახებ შემცველი ინფორმაციის გავრცელებით მცირეწლოვნის კანონიერი ინტერესები შეილახა.

ადვოკატებმა "ტვ პირველი" მასალის სოციალურ ქსელში დასპონსორებაშიც დაადანაშაულეს. რასაც სიცრუეს უწოდებს ტელეკომპანიის საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე.

"ეს ერთი ორად ზრდის საფრთხეს, რომ არასრულწლოვანი ლუკას ბასილაშვილი გახდეს შესაძლო ბულინგის, ან სხვაგვარი ვიქტიმიზაციის მსხვერპლი, დაზიანდეს მისი ფსიქოლოგიური მდგომარეობა და არასრულწლოვნის ჯანმრთელობას შეექმნას საფრთხე." - წერენ ბასილაშვილის ადვოკატები.

ჩოგბურთელის უფლებადამცველებმა აუდიო ჩანაწერის გავრცელებაზე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიასა და კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას დაუყოვნებლივ მოკვლევისა და" კანონით გათვალისწინებული ყველა საჭირო ღონისძიების" გატარებისკენ მოუწოდეს.

მაგრამ ნელი დოროყაშვილის ინტერესების დაამცველი ანა თავხელიძე ამბობს, რომ „ტვ პირველზე“ აუდიო ჩანაწერის გასვლამდე რამდენიმე საათით ადრე სხვა ფარული ჩანაწერი გაავრცელა ინტერნეტ გამოცემა „პრაიმტაიმმა“.

მისი აზრით, თუ ქარტია საქმეს განიხილავს, მაშინ თვითრეგულირების ორგანომ ეს ნაწილიც უნდა შეისწავლოს. მცირეწლოვნისა და დოროყაშვილის ნაწილში კი პროცესში „პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვისაც“ ჩაერთვება.

„ტვ პირველის“ სარედაქციო დასაბუთება

საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე ამბობს, რომ როდესაც მედია სავარაუდო სისხლის დანაშაულის შესახებ ინფორმაციას და მტკიცებულებებს მოიპოვებს, მისი ვალდებულებაა ამაზე საჯაროდ საუბარი. მით უმეტეს მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესის საქმესთან დაკავშირებით:

„საზოგადოებას მხოლოდ მესამე პირების და თავად ფიგურანტების მიერ მოყოლილი ინფორმაცია ჰქონდა მტკიცებულებების გარეშე, როცა ჩვენთვის ხელმისაწვდომი აღმოჩნდა ასეთი მასალა და შეგვეძლო საზოგადოებისათვის უტყუარი ინფორმაცია მიგვეწოდებინა, ამ მასალის ეთერში გაშვება საჭიროდ ჩავთვალეთ.“

  • „ტვ პირველის“ საინფორმაციო სამსახურის უფროსის აზრით, ჩანაწერის გასაჯაროებამ საზოგადოებას კიდევ ერთხელ დაანახა „პრობლემა, რომლის შესახებაც, სამწუხაროდ, ბევრი ადამიანი საჯაროდ არ საუბრობს. ან უჭირს თვალი გაუსწოროს იმ რეალობას, რომელშიც ვართ“ - „როდესაც არსებობს, პრობლემები ამ თემებზე საჯაროდ უნდა ვილაპარაკოთ და პრობლემა თვალის დახუჭვით, გაჩუმებით და არ შემჩნევით არ მოგვარდებაო.“ - ამბობს ნოდარ მელაძე.
  • მელაძე არ ეთანხმება აზრს, რომ გასაჯაროებული ჩანაწერი არასრულწლოვნის შესახებ მისთვის დამაზიანებელ ინფორმაციას შეიცავდა: „რომელმა ინფორმაციამ მიაყენა არასრულწლოვანს ზიანი? როდესაც ღია სასამართლო პროცესი მიმდინარეობს, საქმე სასამართლოს დავის საგანია, ნიკოლოზ ბასილაშვილმა თავად უჩივლა, [სარჩელში] წერია, რომ მოპასუხე არის ლუკას ბასილაშვილი. ანუ მამამ უჩივლა შვილს.“
ფართოდ თუ შევხედავთ: ჟურნალისტიკაში არსებობს ბავშვთა საკითხების, კრიმინალის, პირადი ცხოვრების გაშუქების ეთიკური წესები.
  • საჯარო პირის მიმართ ინტერესი ავტომატურად არ ნიშნავს იმას, რომ მისი ოჯახის წევრები, განსაკუთრებით მცირეწლოვანი შვილები იმავე ხარისხით უნდა გაშუქდნენ. მათი პირადი ცხოვრება უფრო მეტად უნდა იყოს დაცული, ვიდრე მათი მშობლების.
  • მეორე მხრივ, ჟურნალისტის მიერ პირის პირად ცხოვრებაში შეჭრა გამართლებულია მხოლოდ მაშინ, როდესაც მოპოვებული ინფორმაციის მიმართ არსებობს საჯარო ინტერესი, როდესაც გამჟღავნებულ ფაქტებს საზოგადოებისთვის უფრო მეტი სიკეთის მოტანა შეუძლია, ვიდრე ერთი კონკრეტული პირისთვის ზიანის მიყენებაა.
  • რაც უფრო მაღალია საზოგადოებისათვის ინფორმაციის ღირებულება, მით უფრო ნაკლები მნიშვნელობა შეიძლება მიენიჭოს პირის პირად ინტერსს და პირიქით.

ასევე მნიშვნელოვანია: მედიამ ყურადღების მიღმა არ დატოვოს ქალთა მიმართ ძალადობის შემთხვევები და სათანადო აქცენტის დასმით წარმოაჩინოს არსებული პრობლემები. ამასთან, ისე უნდა გააშუქოს ეს თემა, რომ არ მიაყენოს ზიანი მსხვერპლს, მის შვილებს, ახლობლებს. მედიამ არც მსხვერპლის რეტრავმირებას უნდა შეუწყოს ხელი.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

თურქი ჟურნალისტი პრეზიდენტ რეჯეფ ტაიპ ერდოღანის "შეურაცხყოფისთვის" დააკავეს. სედეფ კაბაშს ჩერქეზული ანდაზის თქმის გამო შესაძლოა რამდენიმე წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯოს.

რა მოხდა?


ჟურნალისტმა სედეფ კაბაშმა 21 იანვარს, ოპოზიციური თურქული არხის Tele1-ის ეთერში თქვა: "ცნობილი ანდაზაა, რომ გვირგვინის დადგმის შემდეგ, თავი უფრო ჭკვიანი ხდება, მაგრამ ვხედავთ, რომ ასე არ არის. როცა ხარი სასახლეში მიდის ის მეფე არ ხდება - არამედ სასახლე ხდება ბოსელი“.

ჟურნალისტმა ეს კომენტარი თურქეთის პრეზიდენტის მიმართებით თქვა, თუმცა მისი სახელი არ უხსენებია. იგივე ანდაზა კაბაშმა "ტვიტერზეც" დაწერა.



ჟურნალისტი სამართალდამცველებმა რამდენიმე საათში, 22 იანვრის გამთენიისას 2:00 საათზე დააკავეს, შემდეგ კი სტამბოლის სასამართლოში გადაიყვანეს, რომელმაც მას წინასწარი პატიმრობა მიუსაჯა.

სასამართლოში კაბაშმა უარყო, რომ მას პრეზიდენტის შეურაცხყოფა ჰქონდა განზრახული.


რეაქციები დაკავებაზე

ჟურნალისტის სიტყვები დაგმო თურქეთის პრეზიდენტის კომუნიკაციების დეპარტამენტის ხელმძღვანელმა ფაჰრეთთინ ალტუნმა.

“პრეზიდენტის ღირსება ჩვენი ერის ღირსებაა. პრეზიდენტის ოფისი ამ ერის ნებას წარმოადგენს. ეროვნულ ნებაზე თავდასხმა მხოლოდ ურწმუნოებს შეუძლიათ. კატეგორიულად ვგმობ შეურაცხყოფას ჩვენი პრეზიდენტისა და მისი ოფისის მიმართ." - დაწერა მან „ტვიტერზე“.

ანდაზის გამო ჟურნალისტის დაკავება მედიისა და საზოგადოების დაშინების მცდელობად შეაფასა TELE 1-ის დირექტორმა მერდან იანარდაღმა.

მომხდარს გამოეხმაურა უფლებადამცველი ორგანიზაცია "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშეც". ორგანიცაზიის ცნობით, 2014 წლიდან, ერდოღანის გაპრეზიდენტებიდან, დღემდე მსგავსი ბრალდებით 200-მდე ჟურნალისტის მიმართ საქმე აღძრეს და 70 გაასამართლეს.


კონტექსტი

თურქეთში პრეზიდენტის შეურაცხყოფის შესახებ კანონი ერთიდან ოთხ წლამდე თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს.

2021 წლის ოქტომბერს ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ გამოხატვის თავისუფლების დარღვევის გამო თურქეთს კანონის შეცვლისკენ მოუწოდა.
კატეგორია: ინტერვიუ
ინტერნეტ გამოცემა OC Media (Open Caucasus Media) ზუსტად 5 წლის წინ დაარსდა და კავკასიაში მიმდინარე მოვლენებს, კონფლიქტების სიღრმისეული ანალიზით, ძირითადად ინგლისურ და რუსულ ენებზე აშუქებს. თუმცა, 5-წლიანი გამოცდილების შემდეგ მედიასაშუალება რუსულენოვან ნაწილს ხურავს და რესურსების სხვა მიმართულებებით გამოყენებას გეგმავს. OC Media საქართველოში იმ დამოუკიდებელი მედიასაშუალებების რიცხვს მიეკუთვნება, რომლებიც შემოსავლებს არა კომერციული რეკლამებით, არამედ დონორებისა და შემომწირველებისგან იღებს. ორგანიზაციის განვლილ 5 წელიწადზე, განვითარების ისტორიასა და სიახლეებზე მის თანადამფუძნებელს მარიამ ნიკურაძეს ვესაუბრეთ.

რა რესურსით დაიწყეთ მუშაობა 5 წლის წინ და რა შეიცვალა დღემდე?

დღემდე, მედიაში დაახლოებით 15 ადამიანი ვმუშაობთ. თავიდან მაგალითად, ჩრდილოეთ კავკასიაში გვყავდა რამდენიმე ჟურნალისტი ნახევარ განაკვეთზე, თუმცა ეს იმდენად რთული აღმოჩნდა კარგი ჟურნალისტების პოვნის და უსაფრთხოების კუთხითაც, რამდენჯერმე მოგვიწია ჟურნალისტების ევაკუირება საფრთხის გამო. ახლა ჩრდილოეთ კავკასიიდან სამის ნაცვლად ერთი ჟურნალისტი გვყავს ნახევარ განაკვეთზე. ასევე, დასაწყისში არ გვყავდა სომხეთისა და აზერბაიჯანის კორესპონდენტები და აქედან ვცდილობდით მუშაობას. ახლაც ბევრ ფრილანსერთან ვმუშაობთ და ჩვენი კონტენტის საკმაოდ დიდი ნაწილი მათი შექმნილია, თუმცა თავიდანვე ასე არ იყო.

ახლა ერთი ჟურნალისტი აზერბაიჯანს ფარავს, ერთი სომხეთს, ორი საქართველოს. სულ ცოტა ხნის წინ, ნახევარ განაკვეთზე დაგვემატა აფხაზეთში მყოფი ჟურნალისტიც. გვინდოდა კორესპონდენტი სამხრეთ ოსეთიდანაც გვყოლოდა, თუმცა, რამდენიმე მცდელობის შემდეგ ძებნა შევწყვიტეთ. ძალიან რთულია ჟურნალისტების მოძიება სამხრეთ ოსეთში, მაგრამ ვგეგმავთ, რომ დავიმატოთ.

ასევე, რთულია, სოციალურ მედიაზე მუშაობაც. ამ მხრივ არავინ გვყავს და ჩვენ ვინაწილებთ ამ პასუხისმგებლობას. ძნელია და ძვირია კადრის პოვნა.

როგორ გაიზარდა აუდიტორია ამ პერიოდში?

თავიდან, რა თქმა უნდა, რთული იყო, თუმცა აუდიტორიას პირველივე წელს ძალიანაც არ ვუჩიოდით. თან ჩვენი აუდიტორია ცოტა განსხვავებულია - კონკრეტული მკითხველი ჰყავს ინგლისურენოვან მასალას: საელჩოები, არასამთავრობო, საერთაშორისო ორგანიზაციები, უფლებადამცველები, რომლებიც თავმოყრილი არიან საქართველოში, რეგიონში ან მის ფარგლებს გარეთ ისინი, ვინც ამ რეგიონზე მუშაობს.

ჩვენი რუსულენოვანი კონტენტის აუდიტორია ადგილობრივი მოსახლეობა უნდა ყოფილიყო, რომელიც რუსულ ენაზე მოიხმარს ახალ ამბებს, თუმცა აღმოჩნდა, რომ ასეთი აუდიტორია იმხელა არ იყო, რამხელაც წარმოგვედგინა. საერთოდ სხვა მიდგომა სჭირდება, ის უნარები და ინსტრუმენტები, რაც ინგლისური აუდიტორიის მოსაზიდად გვაქვს საერთოდ არ მუშაობს რუსულზე და ამიტომ ეს ჩვენთვის ყოველთვის პრობლემა იყო.

რა იყო ამის მიზეზი?

ვფიქრობ, პრობლემა იყო კვალიფიციური ადამიანის ნახვა, რომელსაც ეცოდინებოდა როგორ მიეწოდებინა ეს კონტენტი და მეორე მხრივ, ჩვენ გვქონდა არასწორი წარმოდგენა ვინ არის რუსულენოვანი ახალი ამბების მომხმარებელი. ასე ვთქვათ, ისინი არ არიან ჩვენი მასალის მომხმარებლები, ამიტომ, გადავწყვიტეთ, არ გვიღირდა ჩვენი რესურსის დიდი ნაწილის ამაში დახარჯვა და რამდენიმე თვის წინ შევცვალეთ სტრატეგია, თუ როგორ მივწვდეთ ადგილობრივ მოსახლეობას. რუსულენოვანი კონტენტის ნაცვლად, გვყავს 5 მედია პარტნიორი (On.ge, „რადიო მარნეული“, JNews, Mikroskop Media აზერბაიჯანში და CivilNet სომხეთში) რომლებიც ჩვენს, მათვის საინტერესო მასალას თარგმნიან და თავიანთ მკითხველს სთავაზობენ. თარგმნას ჩვენ სიმბოლურად ვაფინანსებთ.

აქ ორმაგი ინტერესია: ჩვენ გვაძლევს მეტ ადგილობრივ აუდიტორიას და მათთვის ეს არის კონტენტი, რომლის შექმნის რესურსიც არ აქვთ. მით უმეტეს, მაგალითად, სომხეთის მედიას, ბუნებრივია, უჭირს აზერბაიჯანიდან ჰქონდეს მასალები და ადგილობრივად მოიპოვოს ინფორმაცია. ეს პროცესი ახლახან დავიწყეთ, მაგრამ მგონია, რომ პარტნიორებთან თანამშრომლობა წარმატებით მიდის.

რუსულად მასალები ძალიან მალე აღარ გვექნება, რადგან თარგმნაც ძვირია. რედაქტორები ვფიქრობთ, რომ არ გვიღირს და გვირჩევნია, ინვესტიცია პარტნიორობაში ჩავდოთ დროისა და ფინანსების სახით.

გამოიწვევს თუ არა ეს თქვენი თანამშრომლების შემცირებას?

თანამშრომლების რიცხვი არ შემცირდება, რუსულ სექტორში დასაქმებულები სხვა ამბებში დაგვეხმარებიან, ამიტომ, საბედნიეროდ, არავის ვუშვებთ. რუსული ნაწილი დაიხურება იანვრის ბოლოს, ეს ჯერ, ფაქტობრივად, არსად გვითვქამს.

რამდენად სტაბილური იყო ეს 5 წელი ფინანსურად, კომერციული რეკლამების გარეშე?

ძალიან რთულია, ეს ყველამ იცის ვინც დონორებზეა დამოკიდებული. განსაკუთრებით ბოლო პერიოდში ასეთი ტენდენციაა, რომ დონორებისთვის აღარ არის მიმზიდველი მედიების საბაზისო დაფინანსება (Core Funding) და მათთვის უფრო მიმზიდველია ფული პროექტებში ჩადონ: ვთქვათ, 20 სტატია ლგბტქ+ თემაზე და ასეთი ტიპის პროექტები, რაც ჩვენ არ მოგვწონს იმიტომ, რომ ეს დაძალებითია და არ არის კარგი.

თან ასეთი მიდგომით კონკრეტული თემის პოპულარიზება არც გამოდის. როდეასც გაქვს ვალდებულება, რომ, მაგალითად, 20 სტატია ლგბტქ+ თემაზე დაწერო, ვერ დაწერ 20 საინტერესო სტატიას 6 თვის განმავლობაში და მათ არავინ არ წაიკითხავს. ამის გამო, ხშირად გვითქვამს უარი დაფინასებაზე, დაგვიკარგავს საბაზისო დაფინანსებაც. მათ შორის უმძიმეს პერიოდში, პანდემიის დასაწყისში, ერთ-ერთმა მთავარმა დონორმა უარი გვითხრა დაფინანსებაზე და ჩვენთვის ეს ფინანსურად ყველაზე რთული პერიოდი იყო. ფაქტობრივად, გადანახულიც არ გვქონდა არაფერი და გვეგონა, რომ დავიხურებოდით.

ძალიან ბევრი ვიმუშავეთ სხვა დონორების მოძიებაზე და ახლა ჩვენი მოდელი ასეთია: რამდენიმე დონორს ვათანამშრომლებთ, რომ ერთიანი პროექტი დაფინანსდეს. 5 წლის განმავლობაში საკმაოდ ბევრ დონორთან მოვახერხეთ კარგი ურთიერთობის დამყარება და ახლა დასაწყისთან შედარებით, მეტ-ნაკლებად სტაბილურად ვართ.

რეკლამა და დასპონსორებული კონტენტი არ გვაქვს, მეორე წელი გახდება, რაც შემომწირველების მოდელი გავუშვით, რომელზეც დიდი იმედები არ გვქონდა. მართალია აქედან შემოსავალი ძალიან ცოტაა (ბიუჯეტის 2-3%), მაგრამ მაინც გვყავს მხარდამჭერები, რომლებიც ყოველთვიურად 5-10 დოლარს გვწირავენ, რაც ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. სხვათა შორის, ეს რიცხვი ნელ-ნელა მატულობს.

პანდემიის დაწყებამდე გვქონდა იდეები, როგორ გვეშოვა ფული - მაგალითად, გვინდოდა ოფისის ნაწილის გაქირავება, ფასიანი ტრენინგების შეთავაზება და ა.შ თუმცა ამ გეგმების განხორციელებაში პანდემიამ ძალიან შეგვიშალა ხელი.

რატომ ამბობთ უარს კომერციულ რეკლამასა და დასპონსორებაზე?

გუნდში ერთობლივად შევთანხმდით ამაზე, რომ ეს არ მოგვწონს. არ გვყავს იმხელა აუდიტორია, რომ გვიღირდეს დიდი ორგანიზაციების რეკლამა განვათავსოთ. მე პირადად არ მომწონს ხოლმე დასპონსორებული სტატიები, მიუხედავად იმისა, რომ აწერია რეკლამაა. სხვა მედიას არ ვაკრიტიკებ, მე არ მომწონს და თუ მართლა ძალიან არ გაჭირდა, მირჩევნია სხვა გზებით ვცადო ფინანსური სტაბილურობის შენარჩუნება.

თუმცა, ბევრი მედია ასე შოულობს შემოსავლის ნაწილს. ამას რესურსიც სჭირდება, ადამიანი, რომელიც ამ კომპანიებს შეხვდება, შეათანხმებს, სტატიებს დაწერს, რაც ძალიან პატარა გუნდში ჭირს ხოლმე, ამიტომ ჯერჯერობით ამისგან თავს ვიკავებთ, თუმცა არ არის გამორიცხული, რომ მომავალში ჩვენთანაც გაჩნდეს ასეთი კონტენტი.

შარშან, ჩვენთან ინტერვიუში ამბობდით, რომ OC Media-ში გამომწერებისთვის ექსკლუზიური მასალის შეთავაზების იდეა გქონდათ.

ახლა როცა უკვე ვაპირებთ, რომ რუსული ნაწილი საერთოდ დავხუროთ, ამ კუთხით სერიოზულად უნდა დავფიქრდეთ. ვფიქრობდით ხომ არ გავაკეთოთ პოდკასტი, „ნიუსლეთერი“ და ა.შ ჯერ კიდევ განხილვის ეტაპზე ვართ.

5 წლის განმავლობაში ბევრი რამ მოხდა, 2018 წელს სომხეთის რევოლუცია, 2020 წელს ყარაბაღის ომი... რა გამოცდილება მისცა ამ ამბების გაშუქებამ თქვენს მედიასაშუალებას?

ამ 5 წლის განმავლობაში ყარაბაღის ომი ჩვენთვის ურთულესი პერიოდი იყო. საერთოდ 2020 წელი იყო ძალიან რთული. დასაწყისი იმ მხრივ, რომ პანდემია დაიწყო და პირველად იყო შემთხვევა, რომ მთელი ჩვენი გუნდი კონკრეტულ თემაზე მუშაობდა „ლაივ განახლებებეზე“ 24/7-ზე, მოთხოვნა იყო ძალიან დიდი - მკითხველს აინტერესებდა.

პანდემიის პირველი სამი-ოთხი თვე ძალიან შრომატევადი და რთული აღმოჩნდა, მაგრამ ეს გამოცდილება დაგვეხმარა ყარაბაღის ომის გაშუქებაში, როდესაც ასევე 50 დღის განმავლობაში გვქონდა ყოველდღიური „ლაივ განახლებები“. რთული იყო ემოციურადაც, მით უმეტეს, სომეხი და აზერბაიჯანელი ჟურნალისტები გვყავს, მათი ოჯახის წევრები, მეგობრები ფრონტის ხაზზე იბრძოდნენ და ისინი აქ წერდნენ და მუშაობდნენ. თუმცა ეს ჩვენთვის ძალიან ღირებული იყო და ვამაყობ, რომ არასდროს ყოფილა დაპირისპირება ან უსიამოვნება, ჩვენს სომეხ და აზერბაიჯანელ ჟურნალისტებს შორის - ყოველთვის ძალიან ახლოს თანამშრომლობდნენ ერთმანეთთან, მეგობრობენ და ერთად მუშაობდნენ მასალებზე.

ასევე ვამაყობ იმით, რომ ომის პერიოდში მოვაგროვეთ წერილები სომეხი და აზერბაიჯანელი აქტივისტებისგან, რომლებიც მშვიდობაზე წერდნენ. ეს ძალიან რთული იყო იმიტომ, რომ ხშირად, განსაკუთრებით აზერბაიჯანში, ეს ადამიანები მუქარების სამიზნე ხდებოდნენ. ამ პროექტს დავარქვით „ხმები მშვიდობისთვის“ და ის 20-მდე სტატიას აერთიანებს ორივე ქვეყნიდან.

რა გამოწვევებსა და სირთულეებს აწყდებით მუშაობის დროს?

ფინანსური დამოუკიდებლობა ყოველთვის გამოწვევაა, რადგან არასდროს გვაქვს შეგრძნება, რომ მომდევნო ხუთი წელი კარგად ვიქნებით. სულ ვნერვიულობთ იმაზე, რომ რამე პრობლემა შეიქმნება. ასევე სულ გვაქვს პრობლემა, რომ არ არის საკმარისი კადრი, რადგან ყოველთვის ბევრი საქმეა, „გადაწვის“ ზღვარზე ვართ. ძალიან ბევრი სამუშაოა. კარგი იქნებოდა, რომ მეტი კადრი გვყავდეს, მაგრამ ფინანსურად რთულია. ეს ყველაზე მეტად ონლაინ მედიების გამოწვევაა.

რამდენად გქონდათ გამოწვევები უსაფრთხოების კუთხით?

უსაფრთხოების კუთხით ყველაზე დიდი გამოწვევა ჩრდილოეთ კავკასია იყო. იქ არაერთი უსიამოვნო შემთხვევა გვქონდა და ამიტომაც 2 ჟურნალისტთან შევწყვიტეთ ურთიერთობა. ისინი ევროპაში გაიხიზნენ თავიანთი საქმიანობის გამო. ასევე აზერბაიჯანში გვქონდა რამდენიმე ფრილანსერთან შემთხვევა, როდესაც სტატიების გამო ემუქრებოდნენ.

უსაფრთხოებას ძალიან სერიოზულად ვუყურებთ - გვაქვს ტრენინგები, შეფასება-აუდიტი რეგიონში ჟურნალისტების უსაფრთხოების კუთხით. სულ ვამბობდით, რა უნდა მომხდარიყო საქართველოში ისეთი, რომ საქართველოშიც მსგავსი გამოწვევა დაგვდგომოდა. თუმცა პირველი ცუდი ნიშანი იყო 2019 წლის 20 ივნისი, რის შემდეგაც შევიძინეთ ჩაფხუტები, აირწინაღები, ჟილეტები, თუმცა მაშინ ჟურნალისტებზე მიზანმიმართულად თავდასხმა არ იყო. 5 ივლისს, ჟურნალისტებზე თავდასხმის შემდეგ კი სრულიად შევცვალეთ უსაფრთხოების პროტოკოლი და ყოველ ჯერზე, წინასწარ განვიხილავთ უსაფრთხოების რა ზომებს უნდა მივმართოთ კონკრეტულ აქციაზე. მე, პირადად, არაერთხელ მომხვედრია ხან რეზინის ტყვია, ხან ქვა - ერთხელ კამერა დამემტვრა.

საქართველოში, ივლისამდე კიბერუსაფრთხოებას დიდი ყურადღება არ ექცეოდა და ძალიან მიკვირს, რომ დღემდე, დიდი ნიუსრუმები „ფეისბუქში“ მუშაობენ ხოლმე, სჯობს უფრო უსაფრთხო სივრცეები ავარჩიოთ. ჩვენ თავიდანვე „სიგნალს“, „სლექს“ და ასეთ დაცულ პლატფორმებს ვანიჭებდით უპირატესობას.

რომელ მნიშვნელოვან ექსკლუზიურ მასალებს გამოყოფდით, რომელზეც OC Media-მ ამ წლების განმავლობაში იმუშავა?

პირველი, გამოძიება მახსენდება. ჩვენი ჟურნალისტი შეფარულად წავიდა ტექსტილის ქარხნებში სამუშაოდ, რათა თვითონ განეცადა რა პირობებში უწევთ მუშაობა დასაქმებულებს. მგონია, რომ ეს ტექსტი ბევრს სწორედ ამ მიდგომამ წააკითხა. შრომის უფლებებზე მთელი ცხოვრებაა ვწერთ და არასდროს კითხულობენ, ალბათ, იმიტომ, რომ ბევრი დაწერილა ამაზე.

მეორე, ჩემი მასალა კი იყო, მაგრამ მგონია ერთ-ერთი გამორჩეული აღმოჩნდა. შუქურთის შიმშილობას რომ ვაშუქებდი რამდენიმე ისეთი დეტალი აღმოვაჩინეთ, რაც მედიაში ფართოდ გაშუქებული ჯერ კიდევ არ იყო. ვფიქრობ, ჩვენ შევიტანეთ წვლილი ამ გაფიცვის მეტ-ნაკლებად წარმატებულად დასრულებაში.

როგორია OC Media-ს სიახლეები და სამომავლო გეგმები?

2021 წლის ბოლოს პირველად ჩავატარეთ OC Lab-ის ტრენინგი ჟურნალისტებისთვის. ჩვენ, ვინც OC Media-ში ვმუშაობთ არ მოგვწონს, რომ ხშირად ტრენინგები „ტრენინგ ტურიზმად“ არის გადაქცეული - ერთსა და იმავე ხალხს ირჩევენ, ერთი და იგივე ხალხი მიდის საზღვარგარეთ, არავინ არაფერს არ სწავლობს.

ჩვენი იდეა იყო, ექსკლუზიურად მხოლოდ ახალბედა, ჟურნალისტიკით დაინტერესებული ადამიანები შეგვეკრიბა მთელი კავკასიიდან, მათ შორის აფხაზეთიდან და სამხრეთ ოსეთიდან. ორი სხვადასხვა ჯგუფი გვყავდა, ერთი ტრენინგი ჩატარდა თბილისში, მეორე სტამბოლში. მონაწილეები ახლა ამ ტრენინგებზე მიღებულ დავალებებზე მუშაობენ.

ეს ინვესტიციაც არის ჩვენი მხრიდან: ამ ადამიანებისგან, შეიძლება, კარგი ფრილანსერები დადგნენ, რადგან საქართველოში ყველაზე მეტად სწორედ ფრილანსერების პოვნა გვიჭირს. მათი პოვნა სხვა რეგიონებში უფრო ადვილია, ვიდრე აქ. თუკი ვინმე ჟურნალისტია სრულ განაკვეთზეა და დრო არ აქვს, რომ ფრილანსერად იმუშაოს, ან მისი ორგანიზაცია არ აძლევს სხვა გამოცემასთან თანამშრომლობის უფლებას, რაც სხვა რეგიონებში იშვიათია. ან კიდევ, უბრალოდ, რატომღაც, არ აქვთ ინტერესი. ამიტომ გაგვიჩნდა ახალგაზრდების გადამზადების იდეა. ორივე ტრენინგზე ძალიან კარგი მონაწილეები გვყავდა, კარგ თემებზე მუშაობენ და ველოდები მათგან სტატიების მიღებას. გვინდა, რომ ეს ტრადიციად ვაქციოთ - იქნებ წელიწადში ერთხელ მაინც გვყავდეს ერთი გამოშვება.
კატეგორია: რესურსები
სატელევიზიო რეკლამაში დღემდე ჯერ კიდევ დიდი რესურსი იდება, თუმცა მას ნელ-ნელა ანაცვლებს ციფრული პლატფორმები.

1984 წლის 22 ნოემბერს ამერიკის ნაციონალური საფეხბურთო ლიგის ფინალური მატჩის (Super Bowl) ას მილიონზე მეტმა მაყურებელმა კომპანია „ეპლის“ პირველი პერსონალური კომპიუტერის, „მაკინტოშის“ სატელევიზიო რეკლამა ნახა.

რეჟისორ რიდლი სკოტის მიერ, ჯორჯ ორუელის რომან, „1984-ის“ შთაგონებით გადაღებული ეს 60 წამიანი რეკლამა „სუპერ ბოულის“ ისტორიაში ერთ-ერთ საუკეთესო სარეკლამო ვიდეოდ მიიჩნევა. სწორედ „1984-ის“ ჩვენების შემდეგ იქცა „ამერიკის ნაციონალური საფეხბურთო ლიგის“ ფინალური მატჩი კიდევ უფრო საინტერესო ღონისძიებად რეკლამის დამკვეთებისთვის და მედიამაც სწორედ მას შემდეგ მიაპყრო განსაკუთრებული ყურადღება „სუპერ ბოულის“ ჩვენების დროს გასულ რეკლამებს.




„ეპლს“ ამ სარეკლამო რგოლის შექმნა ნახევარი მილიონი ამერიკული დოლარი დაუჯდა, თუმცა იმხელა ყურადღება მიიპყრო, რომ ტელევიზიების მიერ სხვადასხვა გადაცემაში გაშუქებით კომპანიამ 45 მილიონი აშშ დოლარის ღირებულების უფასო რეკლამა მიიღო.

„სუპერ ბოულზე“ ამ რეკლამის განთავსება დაახლეობით, 600 000 დოლარი დაჯდა (მაშინ ლიგის ფინალში 30-წამიანი რეკლამის განთავსება 300,000 აშშ დოლარზე მეტი ღირდა, წელს ამ დროის ფასი 5 მილიონ აშშ დოლარზე მეტს აღემატება.)

ამ ამბიდან თითქმის 40 წლის შემდეგ გლობალური სარეკლამო ბაზარი რადიკალურადაა შეცვლილი.

რა იცვლება სარეკლამო ბაზარზე?

დღეს, ტრადიციულ მედიაში განთავსებულ რეკლამებს კონკურენციას ციფრული სივრცისთვის შექმნილი რეკლამებიც უწევენ. კომპანიები რეკლამებისთვის გამოყოფილ ბიუჯეტში წლიდან წლამდე უფრო მეტ წილს უთმობენ ციფრულ პლატფორმებს.

დროთა განმავლობაში იკლებს ტრადიციული ტელევიზიის მაყურებელთა რიცხვი. საქართველოშიც, „ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის“ (NDI-ის) 2021 წლის კვლევის მიხედვით, სოციალური მედია, როგორც ინფორმაციის ძირითადი წყარო 7 წლის განმავლობაში მნიშვნელოვნად გაიზარდა.

მაგრამ, ემუქრებათ თუ არა ტელევიზიებს რეკლამის დამკვეთების დაკარგვა და გადადიან თუ არა კომპანიები ტრადიციული სატელევიზიო რეკლამიდან ციფრულ პლატფორმებზე?

გლობალური სარეკლამო სააგენტოების მონაცემებით, 2021 წელს საერთო ჯამში რეკლამებზე დახარჯული თანხა მსოფლიოში 710 მილიარდ აშშ დოლარს აღწევს და აქ ციფრული მედიის წილი 441.7 მილიარდი აშშ დოლარამდეა (62.2%). ეს რიცხვი 2020 წლის მონაცემებთან შედარებით მესამედითაა გაზრდილი. 2020 წელთან შედარებით მოიმატა ტრადიციულ მედიაში (ტელევიზია, რადიო, ბეჭდური, კინოთეატრი, გარე ) რეკლამებით მიღებულმა შემოსავალმაც, თუმცა მხოლოდ მეათედით.

alt

მსოფლიოს მასშტაბით რეკლამებისთვის ყველაზე მეტი თანხა საერთო ჯამში ციფრულ სივრცეზე იხარჯება და უსწრებს სხვა ტრადიციულ საინფორმაციო საშუალებებს, მაგალითად ტელევიზიას.

ციფრული რეკლამების პოპულარობას ხელს უწყობს პანდემიის პერიოდში „ტიკ-ტოკისა“ და „ინსტაგრამის“ აუდიტორიის ზრდაც.

რა ხდება საქართველოში?

საქართველოში ერთ-ერთ წამყვანი კრეატიული სააგენტო, „ლივინგსტონი“ უკვე ოთხი წელია, ციფრული ტექნიკის მაღაზია „ზუმერთან“ თანამშრომლობს. კომპანიის რეკლამები ტელევიზიით არ გადის. „ლივნიგსტონი“, „ზუმერის“ ციფრულ სარეკლამო კამპანიაზე მუშაობს.

“ამ ბრენდს ფაქტობრივად, არაფერი აკლდება, როცა ტელევიზიაში არ გადის“, - ამბობს „ლივინგსტონის“ თანადამფუძნებელი ლევან ლეფსვერიძე - „ეს იყო ერთ-ერთი მორიგი, ძალიან პატარა ბრენდი და ოთხი წლის განმავლობაში ჭკვიანურმა, სწორმა და ხალხისთვის მორგებულმა ინტერნეტ რეკლამამ და კამპანიებმა „ზუმერი“ ერთ-ერთ წამყვან ბრენდად აქცია“.

მთავარი მიზეზი, რის გამოც ბრენდები ციფრულ რეკლამას ანიჭებენ უპირატესობას, მათი სამიზნე აუდიტორიაა. მაგალითად, „ზუმერი“ ისეთ პროდუქციას ყიდის, რომელსაც ძირითადად ახალგაზრდები მოიხმარენ და რომლისთვისაც ინტერნეტია საჭირო, შესაბამისად მისი სამიზნე სეგმენტი ინტერნეტ მომხმარებლები არიან. 
alt

„ლივინგსტონის“ თანადამფუძნებელი გვეუბნება, რომ ახალგაზრდა სეგმენტზე მორგებული ბრენდები რეკლამისთვის, ძირითადად, ინტერნეტ არხებს იყენებენ, მათ შორის „ფეისბუქს“. ასევე აქტიურდება „ტიკ-ტოკისა“ და „ინსტაგრამის“ პლატფორმები.

მეორე მხრივ, ქართულ სარეკლამო ბაზარზე კვლავ დიდი როლი აქვს კლასიკურ სატელევიზიო რეკლამებს, განსაკუთებით ისეთი ინდუსტრიებისთვის, როგორებიცაა ბანკები, სწრაფი სამომხმარებლო საქონელი (FCMG), ლუდის, წყლის, სასმელების ინდუსტრია და სხვები. მაგალითად, თუ დიდ კომპანიას უნდა რეგიონში მცხოვრებ შუახნის და უფრო დიდი ასაკის ადამიანებსაც მიწვდეს, მისთვის, ფაქტობრივად, ერთადერთი სარეკლამო არხი ტელევიზიაა.

ტელევიზიაში რეკლამებს ტექნიკის ბევრი მაღაზიაც ათავსებს. ეს იმით აიხსნება, რომ ასეთი კომპანიების შეთავაზებული პროდუქცია, სარეცხი მანქანა თუ მაცივარი, ინტერნეტ მომხმარებლებს ცდება და სხვა სეგმენტზე: რეგიონებში მცხოვრებ, იმ განსხვავებულ ასაკობრივ ჯგუფებზეცაა გათვლილი, რომლებსაც შესაძლოა ინტერნეტთან წვდომა არ ჰქონდეთ.

„ყველაზე შედეგიანია, როდესაც ამ პლატფორმებს ვაერთიანებთ, გვაქვს ტელერეკლამა, ინტერნეტ რეკლამა და გარე, ქუჩის რეკლამა, ერთობლივად მარკეტინგული კამპანია უფრო ძლევამოსილი გამოდის და შედეგიც უკეთესია“, - განმარტავს ლევან ლეფსვერიძე.

ვინ სად უყურებს რეკლამებს?

აღმოსავლეთ ევროპაში, კავკასიასა და ცენტრალურ აზიაში მოქმედი მარკეტინგისა და მედია კონსულტაციის კომპანია „კვენდი მედია აუდიტის“ მონაცემებით, თუ დიდი მულტინაციონალური ბრენდის სამიზნე აუდიტორია 45 წელს გადაცილებული მოსახლეობაა და პროდუქტს მთელი ქვეყნის მასშტაბით ყიდის, როგორც წესი, რეკლამის ყველაზე ეფექტური საშუალება ტელევიზიაა.

25 წლამდე აუდიტორიისთვის ციფრული რეკლამა, განსაკუთრებით ონლაინ ვიდეოა მომგებიანი, 25-დან 44 წლამდე კი ამ ორის ერთობლიობა.

„25 წელს ქვემოთ, ონლაინ ვიდეოს ყურებადობა უსწრებს ტელევიზიას, რადგან ახალგაზრდები უფრო და უფრო ნაკლებად უყურებენ ტელევიზორს“, - გვითხრა „კვენდი მედია აუდიტის“ წარმომადგენელმა.

"კვენდი მედია აუდიტის“ ინფორმაციით, საქართველოში დიდი მულტი ნაციონალური კომპანიების სარეკლამო ბიუჯეტის საშუალოდ 80% ტელევიზიაზე, 20% კი - ინტერნეტ რეკლამაზე მოდის.

ამ თანაფარდობაში ინტერნეტის წილი უფრო და უფრო იზრდება, მაგრამ ეს სწორხაზოვანი პროცესი არაა და დამოკიდებულია კომპანიების ბიუჯეტის ცვლილებასა და სხვა ფაქტორებზე.

კომპანიები ცდილობენ, სატელევიზიო რეკლამებში იმდენივე ინვესტიცია ჩადონ, რაც წინა წელს, თუმცა ბიუჯეტის დანამატს უკვე ციფრულ არხებზე ხარჯავენ.

მართალია, სარეკლამო პლატფორმის არჩევისას სამიზნე აუდიტორია მთავარ როლს ასრულებს, თუმცა სატელევიზიო და ციფრულ რეკლამას თავისი დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს - ისინი ერთმანეთისგან შინაარსით, შესაძლებლობებითა და უპირატესობებით განსხვავდებიან. მაინც, რომელი სჯობს?

ტელერეკლამა VS ციფრული რეკლამა

ზოგიერთი კომპანიისთვის სატელევიზიო რეკლამაა ეფექტური, ზოგისთვის - ციფრული. შედეგი ბრენდის სპეციფიკაზეა დამოკიდებული, ამიტომ ცალსახად ვერ ვიტყვით, რომ რეკლამის განთავსებისთვის ერთი პლატფორმა მეორეს სჯობს.

„ტენდენციაა, რომ რეკლამების განთავსების მიხედვით ტელევიზია იკლებს და ინტერნეტი იმატებს, მთელ მსოფლიოში ასეა, თუმცა დღეს ვერ ვიტყვით, რომ ტელერეკლამა საჭირო აღარ არის, რადგან ბევრი ინდუსტრია, ფაქტობრივად, ტელერეკლამებით ცოცხლობსო“, - განმარტავს „ლივინგსტონის“ თანადამფუძნებელი, ლევან ლეფსვერაძე.

სატელევიზიო რეკლამა პროდუქტის შესახებ უფრო ინფორმაციული და ცალმხრივია. მას ხალხი ეთერში ნახულობს, მაგრამ პირდაპირ უკუკავშირს ვერ ამყარებს.

ციფრული რეკლამა კი აუდიტორიის ჩართულობაზეა ორიენტირებული. მომხმარებელი სოციალური მედიის პლატფორმებზე უყურებს რეკლამებს, წერს კომენტარებს, იღებს პასუხებს და ა.შ.

„რა თქმა უნდა, ხალხისთვის გულთან უფრო ახლოსაა და მისაღებია ციფრული რეკლამის ფორმა, როცა ჩართულობაზე ორიენტირებული ორმხრივი კომუნიკაცია გვაქვს.“, - ამბობს ლეფსვერიძე.

„ლივინგსტონის“ თანადამფუძნებელის შეფასებით, ფუნდამენტური განსხვავება ამ ორ პლატფორმას შორის ისაა, რომ ადრე ტელევიზიაზე მორგებული სარეკლამო კამპანიები არ ფიქრობდნენ მოეწონებოდა თუ არა რეკლამა მაყურებელს: ისინი მოქმედებდნენ „გაუშვი და უყურებს, სხვა რა გზა აქვს“ პრინციპით.

თუმცა დღეს ინტერნეტში მომხმარებელს შეუძლია არ უყუროს რეკლამას, გათიშოს, და გააგრძელოს სხვა პოსტების თვალიერება. მომხმარებლის არჩევანია, რომელ კონტენტს მოიხმარს, ამიტომ, როგორც ლეფსვერიძე ამბობს, ინტერნეტ რეკლამა უფრო მეტად არის გამიზნული ადამიანის ყურადღების მიპყრობაზე.

ციფრულ სივრცეში რეკლამის კიდევ ერთი უპირატესობაა, სამიზნე აუდიტორიის ინტერესების მიხედვით ზუსტად განსაზღვრა, ასევე რეალურ დროში შესაძლებელი ანალიტიკური მონაცემების მიღება.

როგორც „ლივნიგსტონის“ კრეატიული დირექტორი ანჟე იერიბი ამბობს, ინტერნეტში რეკლამის განთავსება გაცილებით ხელმისაწვდომიც არის.

ანჟე იერიბს სარეკლამო სფეროში სხვადასხვა ადგილობრივ და საერთაშორისო კრეატიულ სააგენტოებთან უნგრეთში, იტალიაში, ხორვატიაში, უკრაინასა და სერბეთში მუშაობის 25-წლიანი გამოცდილება აქვს. მისი თქმით, ციფრულმა საშუალებებმა მცირე და საშუალო ბიზნესს შესაძლებლობა მისცა, რეკლამა მცირე ბიუჯეტითაც გაავრცელონ.

altტელევიზიაში წარმატებული კამპანია დღემდე დიდ ხარჯებს უკავშირდება, ამის საშუალება კი     მცირე და საშუალო ბინზესს არ აქვს.

 დღეს სატელევიზიო არხების რეიტინგი ხშირად გასართობი შოუებით განისაზღვრება.   ტელევიზიებში რეკლამების განთავსება მატულობს ზოგიერთ პერიოდშიც, მაგალითად საარჩევნო   წელს ან ოლიმპიური თამაშების დროს.

მართალია, ტელევიზია ისევ მოთხოვნად პლატფორმად რჩება, მაგრამ აქ ერთ-ერთი მთავარი   ფაქტორი დიდი ეკრანია - ანუ მოწყობილობა, საიდანაც ინფორმაციას ვიღებთ.

რის შეცვლა მოუწევს ტელევიზიას?

ლეპტოპების, ტაბლეტებისა და სმარტფონების ეკრანები ადამიანებს ბევრად უფრო პერსონალურ გარემოს უქმნის. ტელევიზიისგან განსხვავებით, პატარა ეკრანებს ძირითადად, მხოლოდ ერთი ადამიანი უყურებს - ტელევიზორის ეკრანის გარშემო კი ხშირად რამდენიმე ადამიანი იკრიბება და სოციალური გარემო იქმნება. მეორე მხრივ, ადამიანები ზოგიერთი კონტენტის, მაგალითად სპორტული მატჩების ტრანსლირების და ფილმების ყურებას ხშირად სწორედ დიდ ეკრანზე არჩევენ.

„ტელევიზორი კვლავ ყველა ოჯახშია და მას დროდადრო რთავენ. რა თქმა უნდა, ვცხოვრობთ „ბაბლშიც“, ვიწრო წრეში, სადაც ადამიანები ტელევიზორს აღარ ყიდულობენ და არც დრო აქვთ მის საყურებლად, მაგრამ ეს მაინც „ბაბლია“. ქართველების, უკრაინელების, ყაზახების დიდ ნაწილს კვლავ აქვს სახლში ტელევიზორი“, - ამბობს ანჟე იერიბი.

თუმცა, იმის გათვალისწინებით, რომ ე.წ პოსტ-მილენიალები უკვე არა ტელევიზორის, არამედ „იუთუბის“ თაობაა, სავარაუდოდ, მომავალში ტელევიზორის მაყურებელთა რიცხვი კიდევ უფრო შემცირდება.

იცვლება ციფრული მარკეტინგის ფორმებიც - მოსალოდნელია მეტავერსის განვითარება. დიდ ციფრულ კორპორაციებს, როგორებიცაა „მეტა“ (ყოფილი „ფეისბუქი“), „გუგლი“ და სხვები, მუდმივად შემოაქვთ ახალი შესაძლებლობები ამ მიმართულებით: „ყველაფერი ძალიან ცვალებადია. სატელევიზიო არხებსაც სწრაფად ცვლილება მოუწევთ“, - ამბობს ანჟე იერები.

დღეს ტელევიზიას კონკურენციას არამხოლოდ სოციალური ქსელები, არამედ სტრიმინგ სერვისებიც უწევენ, როგორიცაა „ნეტფლიქსი“, HBO, „ამაზონი“, „ჰულუ“, „დისნეი პლუსი“ და სხვები. თუმცა ეს უფრო ტელევიზიის ევოლუციაა, ვიდრე მისი გაქრობა.

„კვენდი მედია აუდიტში“ ამბობენ, რომ სატელევიზიო არხები და კონტენტის შემქმნელები უკვე ცდილობენ თავიანთი ციფრული სტრიმინგ პლატფორმების შექმნას, სადაც მაყურებლები მათი კონტენტის ინტერნეტით ნახვას შეძლებენ, ინფორმაციას ისევ დიდი ეკრანიდან მიიღებენ, თუმცა ახალი ფუნქციებით - დაპაუზებით, კონტენტის არჩევით და ა.შ., ისევე, როგორც, მაგალითად, „ნეტფლიქსზეა“.

დღეს, როგორც მსოფლიოს მასშტაბით, ისე აღმოსავლეთ ევროპის ბაზარზე, ჯამში, რეკლამების ბიუჯეტის დანახარჯი ციფრულ სივრცეზე უფრო მეტია, ვიდრე ტელევიზიაში. თუმცა, თუ ცალკე ავიღებთ დიდ კომპანიებს, მათი ბიუჯეტების თანაფარდობაში მაინც ტელევიზიის რეკლამები ჭარბობს.

მეორე მხრივ, ამ ტენდენციებს ემატება მეტავერსის იდეა და ონლაინ თამაშები, რომლებიც რეკლამის განთავსებისთვის ახალ შესაძლებლობებს ქმნის.

„აუცილებლად გაგრძელდება ციფრული რეკლამების ზრდის ტენდენცია, „მეტას“ ვირტუალური რეალობის პლატფორმებზე რეკლამის განთავსება მომხმარებლისთვის უფრო საინტერესო გამოცდილება იქნება. ფაქტობრივად, ტელერეკლამა გადაიქცევა უბრალოდ კლასიკური ჟანრის მედიუმად.

შეუძლებელია იმის თქმა, სრულიად გაქრება თუ არა სატელევიზიო რეკლამა იმის გათვალისწინებით, რომ მაგალითად, არ გამქრალა კედლებზე პოსტერების გაკვრა, რეკლამების გაზეთში ან ბილბორდებზე განთავსება, მაგრამ ისინი დღეს წამყვანი სარეკლამო არხები აღარ არის. „გამოჩნდა ტელევიზია და „შეჭამა“ მათი წილი, ახლა ციფრული რეკლამა მოდის და ტელევიზიის წილი იკლებს.“, - გვეუბნება ლევან ლეფსვერიძე.

„ლივინგსტონის“ თანადამფუძნებელი ამბობს, რომ დღეს სარეკლამო და კონტენტის შექმნის სფეროში მთავარი ტენდენცია ერთია: ბრენდები ქმნიან საკუთარ სოციალურ მედია არხებს, შეიძლება სტრიმინგ სერვისებიც შექმნან, რაც მომავალში კიდევ უფრო აქტუალური გახდება.

ასეა „ეპლის“ შემთხვევაშიც. ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი სატელევიზიო რეკლამის „1984-ის“ შემოქმედი დღეს უკვე ციფრულ რეალობაშია. მათ 2019 წელს შექმნეს სტრიმინგ სერვისი, „ეპლ ტვ პლუსი“ და ახლა საკუთარი პროდუქტების რეკლამებისთვის თავისივე წარმოებულ პოპულარულ შოუებს იყენებენ.



მაგალითად, სერიალ „ტედ ლასოს“ მხოლოდ ერთ, 29-წუთიან ეპიზოდში „ეპლის“ პროდუქტი 36-ჯერ ჩანს, მათ შორისაა „აიფონები“, „მაკბუქები“ და „ეარპოდები“. სერიალ „დილის შოუში“ კი მთავარი პერსონაჟები ბრედლი და ალექსი 10 ეპიზოდში „აიფონით“ 30-ჯერ ჩანან. „ეფლი“ თავისი პროდუქტის რეკლამირებისთვის მეტსაც აკეთებს, მაგალითად, მის პროდუქციას სერიალებში მხოლოდ დადებით პერსონაჟები იყენებენ, უარყოფი გმირები კი არაბრენდული სმარტფონებით ჩანან.

ახალი ტექნოლოგიური შესაძლებლობები სარეკლამო ბაზარს მუდმივად ცვლის. მართალია ტრადიციული რეკლამა ბევრი დამკვეთისთვის და აუდიტორიისთვის ისევ ეფექტურია, მაგრამ სიახლეები და ინოვაციები ტრადიციულ მედიუმებსაც გარდაუვალი ცვლილებებისკენ უბიძგებს.
კატეგორია: რესურსები
“ვიხეტიალოთ ძველი ქალაქის გაღმა-გამოღმა ნაწილებში, მის აზიურ, ევროპულ და საბჭოთა ნაწილებში, მის ვიწრო ქუჩებსა და ხმაურიან მოედნებზე და მერე, სულის მოსათქმელად და ცოდნის გასაცვლელად, აქ შევიკრიბოთ და ერთმანეთს გავუზიაროთ ძველ წიგნებში ამოკითხული ამბები, ძველ ალბომებში შემორჩენილი ხედები და პორტრეტები, აქ, ამ ვირტუალურ სივრცეშიც ვაცოცხლოთ ჩვენი თბილისი” - ასეთია „რადიო თავისუფლების“ ფეისბუქ ჯგუფის „თბილისური ფოლორცის“ აღწერა. ეს საქართველოში მომუშავე მედიასაშუალების მიერ შექმნილი ერთ-ერთი ყველაზე აქტიური ჯგუფია და 30 ათასზე მეტ ადამიანს აერთიანებს.

„თბილისური ფოლორცი“ ჟურნალისტმა ჯიმშერ რეხვიაშვილმა, ციფრულმა რედაქტორმა საბა ჩიხლაძემ და ილუსტრატორმა ბექა ბერიძემ ახალი აუდიტორიის მოსაზიდად და მათთან უკეთესი კომუნიკაციისთვის შექმნეს. მიზანმა გაამართლა.

ფოლორცი და მედია

ბოლო 5 წელია „მეტას“ („ფეისბუქის“ მფლობელი კომპანიის) ერთ-ერთი ძირითადი გაცხადებული მისია ქსელში მომხმარებლებისთვის საერთო ინტერესების მქონე საზოგადოების შეკრება და განვითარებაა. „ფეისბუქის“ აპლიკაციაში კი ამის მთავარი საშუალება ჯგუფებია. დღეს ქართველი ინტერნეტ მომხმარებლებისთვის არაერთი თემატური ჯგუფი არსებობს, მათ შორის მოგზაურობის, ჯანდაცვის, ქველმოქმედების, ვაჭრობის, კულინარიის, ტექნოლოგიების და სხვა. თუმცა, როგორ შეიძლება ეს სივრცე მედიასაშუალებებმა ეფექტურად აითვისონ და საერთოდ რა სარგებელს მოუტანთ მათ?

ჟურნალისტი ჯიმშერ რეხვიაშვილი წლებია თბილისის ისტორიასა და განვითარებაზე წერს. დედაქალაქის წარსულსა და თანამედროვეობაზე თითქმის ყოველკვირეულად აუდიტორიას ჯერ კიდევ მაშინ ესაუბრებოდა, როდესაც „რადიო თავისუფლება“ მხოლოდ რადიოს ფორმატით მუშაობდა. 2019 წელს სანამ თბილისის შესახებ ჯგუფს შექმნიდნენ, „თავისუფლებას“ უკვე ჰქონდა ჟურნალისტურ პროდუქტზე დაფუძნებული წარმატებული ჯგუფის შექმნის გამოცდილება.

დღეს სოციალურ ქსელში „რადიო თავისუფლების“ მიერ დედაქალაქის შესახებ შექმნილი ჯგუფი არამხოლოდ თბილისის ისტორიული ცხოვრებით დაინტერესებულ ადამიანებს, არამედ საგანმანათლებლო, სანდო წყაროებზე დაყრდნობილ, ზოგჯერ კი ისეთ უნიკალურ ვიზუალურ მასალას აერთიანებს, რასაც ინტერნეტსივრცეში სხვაგან ვერ ნახავთ.

ფოლორცი არის ქუჩა, შუკა, ხალხმრავალი გამოცოცხლებული ადგილი. ეს თბილისური სიტყვაა. გვინდოდა ერთგვარი მოედანი გვქონოდა, სადაც ჩვენს მკითხველს ექნებოდა იმედი, რომ აქ დახვდებოდა თბილისის შესახებ მასალები, ექნებოდათ წინასწარ დათქმული ადგილი, სადაც შეძლებდნენ შემოსვლას და არ მოუწევდათ ლოდინი ვიდრე ჩვენ პერიოდულად მასალებს მოვამზადებდით“, - გვიყვება ჯიმშერ რეხვიაშვილი.

ჯგუფი საშუალებას იძლევა აუდიტორიას უფრო ახლო კომუნიკაცია ჰქონდეს სტატიების ავტორთან, ჩაებას დისკუსიებში და ჟურნალისტური მასალის მიღმა უფრო მეტი დეტალი შეიტყოს მისთვის საინტერესო თემაზე. მეორე მხრივ ჟურნალისტისთვის ეს ახალი იდეებისა და თემების მოძიების, აუდიტორიის შესწავლისა და უკუკავშირის მიღების საშუალებაა.

ჯგუფში ბევრი ისეთი წევრია, რომელიც ჩემთვის რესპონდენტი გამხდარა და მათ გარეშე მასალას ვერ მოვამზადებდიო“, - ამბობს ჯიმშერ რეხვიაშვილი: „შეიძლება აუდიტორიამ ისეთი მნიშვნელოვანი თარიღი ან მოვლენა შეგახსენოს, რომ მერე ამ საკითხზე ცალკე მასალა გააკეთო, რაზეც ღირს მოკვლევა, ბიბლიოთეკაში წასვლა, რესპონდენტების ჩაწერა. ეს შთაგონების წყარო არის ხოლმე“.

მაგალითად „თბილისურ ფოლორცში“ ნანახი ფოტოდან გაჩნდა ილია ჭავჭავაძისა და ნიკოლოზ ბარათაშვილის დების: ლიზასა და სოფიოს შესახებ მასალის მომზადების იდეაც. შესაბამისად, სტატიისგან მიღებული უკუკავშირი და ჩართულობაც ჯგუფში ბევრად მაღალი იყო, ვიდრე მედიასაშუალების მთავარ გვერდზე, სადაც ყოველდღიურად სხვადასხვა თემაზე მრავალფეროვანი კონტენტი ქვეყნდება.

alt

ვიცოდი, რომ ეს შრომა უკვალოდ არ ჩაივლიდა, მაგრამ ასეთ რეაქციას არ ველოდით. იმდენად მეცნიერული ცოდნით, ტიტულებით დახუნძლული ხალხი შემოვიდა ჯგუფში და მათთვისაც საინტერესო იყო, რომ მოლოდინს გადააჭარბაო“, - ამბობს ჯიმშერ რეხვიაშვილი.

რატომ ჯგუფი, როცა გვერდი ისედაც გვაქვს?

ამერიკული გამოცემის „Vox-ის“ სარედაქციო სტრატეგიის ხელმძღვანელი ელისონ როკი ამბობს, რომ არც ისე მარტივია ადამიანებს გამოცემის მიმართ ნდობა ჩამოუყალიბო. ფეისბუქ ჯგუფებში კი აუდიტორიასთან ბევრად უშუალო კავშირის დამყარებაა შესაძლებელი, რაც ხანგრძლივ პერსპექტივაში მეტ ნდობას უჩენს მკითხველს.

თუ ხალხის ინტერესს დავაკმაყოფილებთ შეთანხმებული წესების ფარგლებში და მივცემთ იმას, რაც უნდათ, ჩვენი ბრენდისთვის გრძელვადიან პერსექტივაში კარგი იქნება. ისინი "ვოქსის" უფრო მეტ ბმულზე გადავლენ, რადგან მათ რეალურად ჩვენთან უშუალო ურთიერთობა ექნებათ ჩამოყალიბებული“ , - ამბობს როკი „მეტას ჟურნალისტიკის პროექტთან“.

"ფეისბუქის" გვერდისგან განსხვავებით, თუ ჯგუფი სწორად იმართება, მასში ვერ ხვდებიან ყალბი ანგარიშები და ტროლები, რაც მომხმარებლებს შორის შეურაცხმყოფელ, პროვოკაციულ და დეზინფორმაციულ ურთიერთობას მაქსიმალურად გამორიცხავს. როგორც ჯიმშერ რეხვიაშვილი ამბობს, „თბილისური ფოლორცი“ ამის კარგი მაგალითია.

ფეისბუქის ჯგუფების კიდევ ერთი უპირატესობა ისაა, მომხმარებელს საშუალება აქვს ჯგუფებში დადებული კონტენტი სიახლეების გვერდისგან გამოცალკევებულად ნახოს.

გვერდიც საჭირო, მნიშვნელოვანი და აუცილებელია, მაგრამ ჯგუფები აუდიტორიამდე მიღწევის დამატებითი საშუალებაა, რადგან აპლიკაციაში შეგიძლია მხოლოდ ჯგუფების გვერდიც დაათვალიერო.“, - ამბობს რადიო თავისუფლების ციფრული რედაქტორი, საბა ჩიხლაძე.

ჩართულობა რაოდენობაზე მნიშვნელოვანია

რამდენად სტაბილური იქნება ჯგუფი და რამდენად კარგადაა მასში აუდიტორია ჩართული, მის სწორად მართვაზეა დამოკიდებული. ფეისბუქ ჯგუფების ეფექტურად ფუნქციონირებისთვის მნიშვნელოვანია არა მასში დამატებული ადამიანების რაოდენობა, არამედ გამოქვეყნებულ პოსტებზე აქტიურობა, უკუკავშირი, საუბარი, რეაქცია და ა.შ

არ გვქონია იმის მისწრაფება, რომ „თბილისურ ფოლორცში“ ძალიან ბევრი ხალხი გვყოლოდა, პირიქით, ვამბობდით ცოტა იყოსო. უბრალოდ ვაკვირდებოდით აუდიტორიის რამდენი პროცენტი იყო ჩართული. არის ჯგუფები, სადაც ძალიან ბევრი ადამიანია დამატებული და არავინ არაფერს წერს. ჩენ გვერჩივნა, ხალხი ცოტა ყოფილიყო, ოღონდ ყველას დაეწერა პოსტები“, - განმარტავს საბა ჩიხლაძე.

ჯგუფის ხარისხის კონტროლისთვის გარკვეული პერიოდის განმავლობაში „რადიო თავისუფლების“ გუნდმა ახალი წევრების დამატება შეწყვიტა. მოგვიანებით მათ საწევრო მოთხოვნები გაფილტრეს და მხოლოდ ისინი დაუშვეს, ვინც ჯგუფის წესებს რეალურად ეცნობოდა და წერილობით ეთანხმებოდა.

თუკი ვსაუბრობთ იმაზე, რომ ეს ჯგუფები არის სივრცე, სადაც მეგობარს თუ თანამოაზრეს ესაუბრები, ისეთ ჯგუფს სადაც შემქმნელები მხოლოდ ბმულებს აზიარებენ, ან დატოვებ ან გამოწერას გააქმებ. ჯგუფებში იმიტომ ვწევრიანდებით, რომ იქ ჩვენი თანამოაზრეები არიან და თავისუფლად ვილაპარაკებთ სხვადასხვა თემაზე“, - ამბობს საბა ჩიხლაძე.


ჯგუფებში „ფეისბუქ ლაივების“ (პირდაპირი ეთერის) ჩართვა, დისკუსიის წამოწყება, წევრებისთვის „ბეიჯების“ (ფეისბუქ ჯგუფის წევრის აქტიურობის ხარისხის ერთგვარი განმსაზღვრელი) მინიჭება, თემების შექმნა და სხვა ფუნქციების მაქსიმალურად გამოყენება ჯგუფებს უფრო მეტად აცოცხლებს.

თუ ჯგუფს გადახედავ და ნახავ, რომ ყველაზე ხშირად პოსტებს შენ წერ, მაშინ საქმე კარგად არ ყოფილაო“, - გვეუბნება „რადიო თავისუფლების“ ციფრული რედაქტორი.

როგორ გავზარდოთ ჯგუფებში ჩართულობა?

ყველა მედიას შეუძლია იპოვოს ისეთი ნიშური თემა, რომელზეც თვითონაც ქმნის მასალას და მის ირგვლივ დაინტერესებულ ადამიანებსაც შემოიკრებს.

შეიძლება გაამართლოს რომელიმე საავტორო გადაცემის ან სვეტის შესახებ შექმნილმა ჯგუფმაც და აუდიტორია ავტორის პოპულარულობამ, მასთან საუბრისა და შეკითხვების დასმის სურვილმა გააერთიანოს.

ჯგუფებს დიდი პოტენციალი აქვს რეგიონული მედიისთვისაც. ორგანიზაცია „ინტერნიუსის“ კვლევის მიხედვით, „ფეისბუქზე“ გეოგრაფიული დასახელების ჯგუფები საქართველოს თითქმის ყველა ქალაქისთვისაა შექმნილი. ხშირად ასეთ ჯგუფებს სწორედ ადგილობრივი, რეგიონული მედიასაშუალებები მართავენ.

მეტი შანსია ბევრი ადამიანი გააერთიანო იქ, სადაც ცოტა ხალხი ცხოვრობს. რეგიონულ მედიასაც მეტი ინფორმაცია და მეტი საშუალება აქვს, რომ ამ კუთხით საინტერესო ჯგუფები გააკეთოს.“ - განმარტავს საბა ჩიხლაძე და მედიასაშუალებებს ჯგუფებში ჩართულობის გასაზრდელად ძირითად რჩევებს უზიარებს:

1. ჯერ კარგად მოვიფიქროთ ჯგუფის თემა და მერე შევქმნათ - უნდა შეირჩეს თემა, რომელიც შენც კარგად იცი და გაქვს იმის რესურსიც, რომ მის ირგვლივ ხალხი გააერთიანო. კარგად განსაზღვრე მიმართულება და მოიფიქრე რატომ აკეთებ ჯგუფს.

2. იქატიურე, შესთავაზე თემები და იყავი დისკუსიის დამწყები პირადი (არა ორგანიზაციის) ანგარიშით - მთავარია ჯგუფი დასაწყისშივე ისეთი იყოს, სადაც ხალხი იაქტიურებს. თუ ხედავ, რომ ჯგუფი პასიური გახდა და არავინ აღარაფერს წერს, უნდა მოიფიქრო სასაუბრო თემები, წევრებს შეკითხვები დაუსვა. შენზეა დამოკიდებული როგორ შეუწყობ ხელს ჯგუფის წევრებს შორის დისკუსიას.

3. მუდმივი მოდერაცია/კონტროლი - გაფილტრე კონტენტი, კომენტარები და წევრები. არ დაამატო ყალბი პროფილები.

4. მეტი აქცენტი გააკეთე ხარისხსა და ჩართულობაზე და არა რაოდენობაზე.

2021 წლის ნოემბერში „მეტამ“ „ფეისბუქის“ ჯგუფებისთვის ახალი ფუნქციები დააანონსა, მათ შორის დონაციის, ფასიანი და უფასო უფრო ვიწრო ინტერესის ქვეჯგუფების შექმნის შესაძლებლობები. საბა ჩიხლაძის აზრით, შესაძლოა, ამ სიახლეებმა, მედიას მეტი სარგებელი მოუტანოს და ტექნიკურად გაუმარტივოს მომხმარებლებისთვის ექსკლუზიური ფასიანი კონტენტის შეთავაზება.
კატეგორია: საქართველო
ტელეკომპანია „პირველის“ გადამღები ჯგუფი 8 დეკემბერს კულტურის მინისტრის, თეა წეულკიანის, ბრიფინგზე უკვე მეორედ არ შეუშვეს. „პირველისა“ და „მთავარი არხის“ ჟურნალისტები კულტურის სამინისტროში დაგეგმილ ბრიფინგზე არ შეუშვეს 22 ნოემბერსაც.

განახლება: კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისთვის“ ბრიფინგებზე ჟურნალისტების დისკრიმინაციის ფაქტების შესასწავლად სახალხო დამცველს მიმართავს.

"კულტურის სამინისტროში თეატრების ხელმძღვანელების დანიშვნასთან დაკავშირებით ბრიფინგზე დასასწრებად მისული ტელეკომპანია “TV პირველის” წარმომადგენლები არ შეუშვეს. კულტურის მინისტრმა და ვიცე პრემიერმა თეა წულუკიანმა ჟურნალისტის შეკითხვას შეზღუდვის მიზეზის შესახებ, უპასუხა, რომ ის არის არა კრიტიკული, არამედ “აღვირახსნილი” მედიის წარმომადგენელი.

მსგავსი დისკრიმინაციული მიდგომა ლახავს მედიის წარმომადგენლების უფლებას შეასრულონ პროფესიული მოვალეობა, მიიღონ და გაავრცელონ ინფორმაცია მნიშვნელოვან საკითხებზე.", - წერს კოალიცია და კულტურის სამინისტროს მოუწოდებს შეწყვიტოს მედიის მიმართ დისკრიმინაციული მიდგომა.

მედიაკოალიცია საქართველოს სახალხო დამცველს მიმართავს:

  • შეისწავლოს ბრიფინგებზე ჟურნალისტების დისკრიმინაციის ფაქტები და გამოსცეს შესაბამისი რეკომენდაცია;
  • მოამზადოს და შესაბამის დაწესებულებებს / პირებს გაუგზავნოს ზოგადი წინადადებები დისკრიმინაციის თავიდან აცილების და მის წინააღმდეგ ბრძოლის საკითხებზე.
რა მოხდა

ტელეკომპანია „პირველის“ საინფორმაციო სამსახურის უფროსი, ნოდარ მელაძე, ამბობს, რომ 8 დეკემბერს კულტურის სამინისტროში დაგეგმილი ბრიფინგის შესახებ უწყებისგან ანონსი არ მიუღიათ და ამბავი თავიანთი წყაროებისგან შეიტყვეს. არხის გადამღები ჯგუფი სამინისტროში ბრიფინგის გასაშუქებლად ადრე მივიდა, თუმცა ჟურნალისტი დაცვამ არ შეუშვა.

„ეს არის კულტურის მინისტრის მიზანმიმართულად, სავარაუდოდ, უკანონო არაფორმალური ბრძანება. თეა წულუკიანს, სავარაუდოდ, დისკომფორტს უქმნის ის კითხვები, რომლებიც შეიძლება კრიტიკული მედიის ჟურნალისტმა დასვას. აქვთ კონკრეტული მიდგომა, არ უშვებენ მხოლოდ კრიტიკული მედიის წარმომადგენლებს“, - ამბობს ნოდარ მელაძე.



„პირველის“ საინფორმაციო სამსახურის უფროსი განმარტავს, რომ არხის წარმომადგენლები რამდენიმე კვირაა ცდილობენ კულტურის მინისტრის საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის ხელმძღვანელთან დაკავშირებას, თუმცა რუსუდან უშიკიშვილი მათ სატელეფონო ზარებს არ პასუხობს.

„გვინდა მისგან მოვისმინოთ კითხვებზე პასუხი და, ალბათ, პრაქტიკას მივმართავთ, დავხვდებით სახლთან კამერით და ვკითხავთ ვისი განკარგულებაა, რადგან საშვების დაშვება მის კომპეტენციაში შედის. ის აფრთხილებს დაცვის სამსახურს რომელი მედიასაშუალებები უნდა შეუშვას ბრიფინგზე“, - განმარტავს მელაძე.

ამბის დასაზუსტებლად კულტურის სამინისტროს პრესსამსახურის ხელმძღვანელთან დაკავშირება ვცადეთ, თუმცა ის ზარებს არ პასუხობს.

კონტექსტი

ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როდესაც ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიასაშუალებები სამთავრობო უწყებაში ბრიფინგზე არ შეუშვეს.

ამავე თემაზე:  “ტვ პირველი” და “მთავარი” წულუკიანის ბრიფინგზე არ შეუშვეს

22 ნოემბერს “ტვ პირველის” და “მთავარი არხის” ჟურნალისტები კულტურის სამინისტროში, თეა წულუკიანის ბრიფინგზე, 11 ნოემბერს კი “ტვ პირველის”, “მთავარი არხისა” და “ფორმულას” ჟურნალისტები იუსტიციის სამინისტროში გამართულ ბრიფინგზე ვერ მოხვდნენ.

არასამთავრობო ორგანიზაციები მუდმივად მოუწოდებენ ხელისუფლებას, შეწყვიტონ მედიის მიმართ დისკრიმინაციული მიდგომა და ყველა ჟურნალისტს მისცეს ინფორმაციაზე წვდომის თანაბარი შესაძლებლობა.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
CNN-ის ცნობილი წამყვანი კრის კუომო არხმა ჯერ საქმიანობას განსუსაზღვრელი დროით ჩამოაშორა, 4 დეკემბერს კი სამსახურიდან გაათავისუფლა. ნიუ-იორკის გენერალური პროკურატურის მიერ გამოქვეყნებული მასალებით გაირკვა, რომ წამყვანი სკანდალში გახვეული პოლიტიკოსი ძმის დასახმარებლად თავის ჟურნალისტურ სტატუსსა და გავლენას იყენებდა.
___________________________________________________________________________________________________________

ნიუ-იორკის გენერალური პროკურორის მიერ 29 ნოემბერს გასაჯაროვებულ მასალებში ჩანს, რომ CNN-ის ერთ-ერთი მთავარი გადაცემის, Cuomo Prime Time-ის წამყვანი, ჟურნალისტი კრის კუომო ძმას, პოლიტიკოს ენდრიუ კუომოს, სექსუალური შევიწროვების შესახებ ბრალდებებისგან დაცვაში ეხმარებოდა.

ჟურნალისტი პოლიტიკოსების ოჯახიდანაა. მის ძმას, ნიუ იორკის ყოფილ გუბერნატორს, ენდრიუ კუომოს, 11 ქალის სექსუალურ შევიწროვებაში ადანაშაულებენ. დემოკრატიული პარტიის წევრი იყო მათი მამა, მარიო მეთიუ კუომოც - ნიუ იორკის შტატის გუბერნატორი 1983-94 წლებში.

ჟურნალისტისა და გუბერნატორი ძმის თანაშემწეს შორის მიმოწერებითა და მიცემული ჩვენებებით ირკვევა, რომ კრის კუომო გუბერნატორს საჯარო განცხადებებისა და პრესკონფერენციებისთვის მზადებაში ეხმარებოდა, იყენებდა თავის კავშირებს პრესაში, რათა მეტი ინფორმაცია მიეღო ბრალმდებელი ქალების შესახებ, არკვევდა კიდევ ვინ აპირებდა ძმის დადანაშაულებას, მუშაობდნენ თუ არა სხვა გამოცემები ახალი ბრალდებების შესახებ სტატიებზე და გუბერნატორის გუნდს სთხოვდა უფრო მეტად ჩართულიყო თავისი ძმის დაცვისთვის მზადებაში.

ძმები CNN-ის ეთერში - გამონაკლისი კრის კუომოსთვის

ენდრიუ კუომო განსაკუთრებით პოპულარულ პოლიტიკურ ფიგურად კოვიდ-19-ის პანდემიის დასაწყისში იქცა, როდესაც, ნიუ-იორკის გუბერნატორის რანგში, ბრიფინგებს ყოველდღიურად ატარებდა.

2020 წელს კოვიდ პანდემიის დასაწყისში კრიტიკა გამოიწვია კრის კუომოს ინტერვიუმ ძმასთან, რომლის დროსაც ძმები კორონავირუსზე საუბრობდნენ და ერთმანეთს ეხუმრებოდნენ. მას შემდეგ ძმები ერთად ეთერში კიდევ რამდენჯერმე გამოჩნდნენ.

ეს იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც CNN-მა გამონაკლისი დაუშვა და ჟურნალისტს უფლება მისცა ინტერვიუ აეღო გუბერნატორი ძმისგან. ტელეკომპანიის გადაწყვეტილებით, მას ეს 2003 წლიდან [დასაქმების პერიოდიდან] აკრძალული ჰქონდა. ამ გადაწყვეტილებას „სი ენ ენი“ პანდემიის გამო შექმნილი კრიზისული ვითარებით ხსნიდა.



 “კრისის საუბარი თავის ძმასთან იმ გამოწვევებზე, რომლის წინაშეც მილიონობით ამერიკული ოჯახი იყო, მნიშვნელოვან ადამიანურ ინტერესს წარმოადგენდა”,- განმარტავდა CNN-ის წარმომადგენელი.

ამ გამონაკლისმა პირდაპირ იმოქმედა გადაცემის რეიტინგებზე, ძმების საერთო ეთერის დროს Cuomo Prime Time-ის მაყურებლების რაოდენობა იზრდებოდა.

ძმები CNN-ის ეთერში ერთად ბოლოს 2020 წლის მაისში გამოჩნდნენ. 2021 წლის თებერვალში კი, მას შემდეგ, რაც კრის კუომომ გუბერნატორის მიმართ პანდემიის მართვასთან დაკავშირებული ბრალდებები არ გააშუქა, არხმა განმარტა, რომ ჟურნალისტს კვლავაც არ მისცემდა პოლიტიკოს ძმასთან ინტერვიუს ჩატარების უფლებას.

ბოდიში

2021 წლის მაისში გავრცელდა ცნობები, რომ ჟურნალისტი კუომო, გუბერნატორი ძმის პიარ კამპანიაში იყო ჩართული. ამის გამო კუომო კიდევ ერთხელ გახდა კრიტიკის ობიექტი, მათ შორის თანამშრომლების მხრიდან. წამყვანს ჟურნალისტური პრინციპების დარღვევაში ადანაშაულებდნენ.

საპასუხოდ კუომომ მაყურებელს პირდაპირ ეთერში მოუხადა ბოდიში: „შემიძლია ობიექტური ვიყო ნებისმიერი თემის მიმართ, გარდა ჩემი ოჯახისა. მე მიყვარს ჩემი ძმა, ჩემი ოჯახი, ჩემი სამსახური და მე მიყვარს და პატივს ვცემ ჩემს კოლეგებს CNN-ში“.

კუომოს მხრიდან ძმის პიარ კამპანიაში მონაწილეობა CNN-მა „შეუფერებლად“ შეაფასა, თუმცა მაშინ დისციპლინური პასუხისმგებლობა არ დაუკისრებია.

ჟურნალისტმა ძმის შესახებ დუმილი კიდევ ერთხელ აგვისტოში, ენდრიუ კუომოს, ნიუ-იორკის გუბერნატორის მიერ თანამდებობის დატოვების შემდეგ დაარღვია. სატელევიზიო მიმართვის დროს მან გაიმეორა, რომ ის პოლიტიკოსი ოჯახის წევრისთვის არა „მრჩეველი“, არამედ „ძმა“ იყო. აღიარა, რომ ძმის თანაშემწეებს ესაუბრა და თავისი აზრი გაუზიარა, მაგრამ ეს ყველაფერი მაისში შეწყვიტა, როდესაც ამისკენ CNN-მა მოუწოდა.



„თავს არასდროს დავსხმივარ და არც არავინ წამიხალისებია თავს დასხმოდნენ იმ ქალებს, რომლებმაც ჩვენებები მისცეს. არასდროს დავკავშირებულვარ პრესის წარმომადგენლებს ჩემი ძმის ვითარებასთან დაკავშირებით“,- ამბობდა კუომო აგვისტოში.

თუმცა მის ამ განცხადებას ეჭვქვეშ აყენებს რამდენიმე დღის წინ გამოქვეყნებული მასალები.

კუომოს გათავისუფლება

„კრისმა ჩვენთან აღიარა, რომ თავისი ძმის გუნდს რჩევები მისცა, გაირკვა, რომ მან ჩვენი წესები დაარღვია და ეს საჯაროდ ვაღიარეთ. მაგრამ ასევე ვაფასებდით მის უჩვეულო პოზიციას, გვესმოდა, რომ ის პირველ ადგილზე ოჯახს აყენებდა, მეორეზე კი სამსახურს.“ - წერია CNN-ის მიერ 30 ნოემბერს გავრცელებულ განცხადებაში - „თუმცა ეს დოკუმენტები, რომელთა გასაჯაროვებამდე ინფორმაცია არ გვქონდა, სერიოზულ კითხვებს აჩენს და თავისი ძმის საქმეში იმაზე დიდ ჩართულობაზე მიუთითებს, ვიდრე აქამდე ვიცოდით.“

ამ განცხადების პარალელურად, CNN-მა კრის კუომო საქმიანობას განუსაზღვრელი ვადით, საქმის შემდგომ შეფასებამდე ჩამოაშორა.

ჟურნალისტი ამ გადაწყვეტილებას არხის განცხადებიდან მეორე დღეს, პირველ დეკემბერს, რადიო SiriusXM-ის ეთერში გამოეხმაურა და თქვა, რომ არხის გადაწყვეტილების ესმის, პატივს სცემს მისი ქცევის შეფასების პროცესს და ამ თემაზე აღარ ისაუბრებს.

მას შემდეგ კი, რაც არხის მიერ დაქირავებულმა ადვოკატებმა კუომოს შესახებ გავრცელებულილ დოკუმენტები შეაფასეს, CNN Worldwide-ის პრეზიდენტმა ჯეფ ზაკერმა ტელეწამყვანი სამსახურიდან გაათავისუფლა. არხის განცხადების მიხედვით, გამოძიება დღემდე გრძელდება.

კუომოს სექსუალურ შევიწროვებაშიც სდებენ ბრალს

CNN-დან კრის კუომოს დათხოვნის შემდეგ რამდენიმე საათში, New York Times-მა გამოაქვეყნა მასალა, რომლის მიხედვითაც ჟურნალისტს მისი ყოფილი თანამშრომელი ქალი სექსუალურ შევიწროვებაში ადანაშაულებს. ქალი ანონიმურობას იცავს და მხოლოდ ისაა ცნობილი, რომ მასთან ერთად ტელეარხ ABC-ზე წლების წინ მუშაობდა. შევიწროვების ბრალდების შესახებ ქალის ადვოკატმა CNN-ს პირველ დეკემბერს შეატყობინა.

ჟურნალისტის წარმომადგენლები პრესასთან აცხადებენ, რომ ეს ბრალდება ტყუილია.

„არ მინდოდა ჩემი მუშაობა CNN-თან ასე დასრულებულიყო, მაგრამ მე უკვე გითხარით რატომ და როგორ დავეხმარე ჩემს ძმას“, - დაწერა კუომომ და მადლიერება გამოხატა თავისი გადაცემის გუნდის მიმართ „ტვიტერზე“, თუმცა სექსუალური შევიწროვების შესახებ გავრცელებულ ინფორმაციაზე არაფერი უთქვამს.

კრის კუომოს ეს შემთხვევა ამერიკული მედიისთვის შესაძლოა პრეცდენტულიც იყოს. ეს აჩენს ახალ შეკითხვებსაც, დაკარგა თუ არა ნდობა არხმა და შეილახა თუ არა მისი იმიჯი ან რამდენად დროული იყო CNN-ის გადაწყვეტილება? რა შეიცვლება მედიასაშუალებების პოლიტიკაში, თუკი იმას გავითვალისწინებთ, რომ ჟურნალისტების ნაწილს პირადი კავშირები აქვს პოლიტიკოსებთან.

კატეგორია: ინტერვიუ

საქართველოში კოვიდ-19-ით გარდაცვლილთა ყოველდღიური მაჩვენებელი ბოლო დღეებია 60-ს აჭარბებს. ვაქცინაციის მაჩვენებელი კი ქვეყანაში დაბალია. რა როლი აქვს მედიას პანდემიასთან ბრძოლაში და რა უნდა გაითვალისწინონ ქართულმა მედიასაშუალებებმა, როცა კოვიდ-19-ს აშუქებენ? - ამ თემებზე საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სპეციალისტს, ზურაბ ალხანიშვილს ვესაუბრეთ. 


წაიკითხეთ ამავე თემაზე: პანდემიის გაშუქება - ექიმის რჩევები მედიას


პანდემიის გამოცხადებიდან თითქმის 2 წელი გავიდა, როგორ შეიცვალა ამ პერიოდში მედიის გაშუქების ხარისხი კოვიდ-19-თან დაკავშირებით?

პანდემიის დაწყებისთანავე საქართველოში მედია ამ საკითხს, მეტწილად, კარგად აშუქებდა: აქცენტებს სწორად სვამდნენ და სპეციალისტების აზრს ითვალისწინებდნენ. მარტივი მაგალითი, რომ გავიხსენოთ, პირველსავე დღეებში, როცა საქართველოში კოვიდ ინფექციასთან დაკავშირებით აჟიოტაჟი ატყდა, კორონავირუსი შუქდებოდა, როგორც „ახალი მომაკვდინებელი კორონავირუსი“, შემდეგ დაავადებათა კონტროლის ცენტრმა გასცა რეკომენდაცია, რომ ასეთი ფორმით ვირუსი არ გაეშუქებინათ.

ქართულმა მედიასაშუალებებმა მართლა ერთ დღეში შეწყვიტეს კორონავირუსის ამ ფორმით წარდგენა და გაშუქება.

პრობლემები, რა თქმა უნდა, არსებობდა, ძირითადი პრობლემა ამ გადმოსახედიდან ისაა, რომ პერსონალური თუ სხვა ინტერესების გამო ხშირად ზარალდება ინსტიტუციების ავტორიტეტი. ამან შეიძლება ძალიან ცუდი შედეგი მოიტანოს რადგან საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ნებისმიერ კრიზისში მნიშვნელოვანია ინსტიტუციების მიმართ ნდობა.

კოვიდპანდემიის საწინააღმდეგოდ ჩვენი იარაღი კომუნიკაციაა: ინსტიტუტებმა და ავტორიტეტულმა ადამიანებმა გასცენ რეკომენდაციები და ეს რეკომენდაციები მთელმა საქართველომ შეასრულოს. ეს რეკომენდაციებია ნიღბის ტარება, დისტანციის დაცვა, ვაქცინაცია. ხალხი ამ რეკომენდაციებს მაშინ ითვალისწინებს, თუ ენდობა ინსტიტუტებსა და სახელმწიფოს. ამის ნათელი მაგალითი 2 წლის თავზე ჩვენ უკვე ვნახეთ იმ ქვეყნებში, სადაც ჯანდაცვის ინსტიტუტები და ზოგადად სახელმწიფო ინსტიტუტები მაღალი ნდობით სარგებლობს. იქ ახლა უკეთესი ვითარებაა, მოსახლეობის დიდი ნაწილიც აცრილია და რეკომენდაციებიც მეტადაა დაცული. ამიტომ ეს უნდა ყოფილიყო მთელი საზოგადოების ერთიანი ინტერესი, რომ შენარჩუნებულიყო ჯანდაცვის ინსტიტუტების მიმართ ნდობა.

სხვა მხრივ შეგვიძლია შევაქოთ ჩვენი მედიასაშუალებები, რომ სწრაფად აუღეს ალღო მათ შორის მედიცინის და მეცნიერების მტკიცებულებების იერარქიას და თვითონ იწყებდნენ ხოლმე ინფორმაციის გადამოწმებას. რიგ შემთხვევებში იყო რესპონდენტების პრობლემა, შეიძლებოდა ეთერში ისეთი ადამიანი მოხვედრილიყო, რომელიც მტკიცებულებების გარეშე საუბრობდა, თუმცა ესეც ნელ-ნელა თავისით დარეგულირდა.

ახსენეთ ჯანდაცვის ინსტიტუტებისადმი ნდობა, რომელიც მნიშვნელოვანია, თუმცა ამავე დროს მედიას აქვს უფლება კრიტიკული იყოს ხელისუფლების, მათ შორის ჯანდაცვის უწყების მიმართ და ეს კრიტიკა ჯანსაღი და არგუმენტირებული იყოს. ამაში ხედავთ პრობლემას?

ეს არავითარი პრობლემა არ არის, პირიქით ეს მხოლოდ დადებითად შესაფასებელი საკითხია. თუ მოსახლეობამ იცის, რომ ფილტრში გადის გადაწყვეტილების მიმღები პირების რეგულაციები, ექვემდებარება კრიტიკას, შეუძლია განსხვავებული მოსაზრება მოისმინოს. და თუ ამ განსახვავებულ მოსაზრებას შემდგომში სახელმწიფოს მხრიდან რეაგირება მოჰყვება, ესეც, რა თქმა უნდა, ძალიან კარგია.

თუმცა მე ამას არ ვგულისხმობ. მე აქ ვგულისხმობ პერსონალურ კრიტიკას. იმიტომ, რომ პანდემიის ვითარებაში მათი პირადი ცხოვრების სხვა დეტალების გაშუქება ნეგატიურ კონტექსტში კარგს არაფერს იძლევა. ეს კარგი არავისთვის არ არის და ვერცერთი პროცენტით ადამიანებს ვერ ეხმარება.

ძირითადად რა უზუსტობები ისმოდა ქართულ მედიაში კორონავირუსთან დაკავშირებით?

საბედნიეროდ, ასეთი ერთეული შემთხვევები იყო, მაგრამ ამ ერთეულმა შემთხვევებმა ძალიან დააზარალა როგორც ვაქცინაციის კამპანია, ასევე პირდაპირ აისახა ადამიანების განწყობაზე. ვგულისხმობ, პრაიმატიმის, რეიტინგული საეთერო დროის, დათმობას იმ ადამიანებისთვის, ვისაც არავითარი კომპეტენცია არ გააჩნია და უფრო მეტიც, არიან სხვადასხვა ინტერესთა ჯგუფები, რომლებიც შეფარვით თუ ცხადად ანტივაქსერული განწყობები აქვთ.

მათ ეთერი არ უნდა დაეთმოთ, ან, თუ დაეთმობათ, ეს წინასწარ კარგად უნდა იყოს დაგეგმილი და გაანალიზებული. ვერცერთი ჟურნალისტი ანტივაქსერს ვერ გაუწევს ოპონირებას: როცა ადამიანი მეცინერებისგან აბსოლუტურად განყენებულ საკითხზე გეუბნება რაღაცას მის წინააღმდეგ შენ სამეცნიერო არგუმენტი არ გაგაჩნია, რადგან ეს არის აბსურდი. როცა აბსურდზე გელაპარაკებიან და შენ ამ აბსურდზე უბრალოდ სიტყვა არ გაქვს, ვერ შეეწინააღმდეგები. მე რომ გითხრათ, თქვენ ხართ უცხოპლანეტელი ხომ ვერ დამიმტკიცებთ, რომ არ ხართ უცხოპლანეტელი, მაგრამ ამას პირდაპირ ეთერში რომ გეუბნებიან, უბრალოდ დაიბნევით და ვერაფერს იტყვით. მაყურებლის თვალით ჩანს, „აი შეხედეთ, მას სათქმელიც არაფერი ჰქონდა“. ეს წაგებული ბრძოლაა ხოლმე, ამიტომ მედია ყოველთვის განსაკუთრებული სიფრთხილით უნდა მოეკიდოს ასეთი რადიკალური ჯგუფების მოწვევას და გაშუქებას. ხოლო თუ აშუქებს, ისინი წინასწარ უნდა მოემზადონ ამისთვის, იცოდნენ ვინ დაახვედრონ სტუდიაში ოპონირებისთვის.

ასევე, მედიაში ჩანდნენ ქართველი, ახლა უკვე ცნობადი, სახეები რომლებსაც კერძო ინტერესები ჰქონდათ. მაგალითად, თავიანთი ბალახეულის წამლები, რომლებსაც ყიდიან კოვიდპაციენტებზე და, შესაბამისად, როცა ისინი ამბობენ, „არ აიცრათო“, იმიტომ ამბობენ, რომ ეს მათი პირდაპირი ინტერესია: რაც უფრო მეტი იქნება ავად, მეტ ფულს იშოვის თავისი „წამლებით“, რომელსაც ყიდის კოვიდპაციენტებზე.

სხვა მხრივ არ მახსენდება შემთხვევა, ალბათ, ერთეულები იქნება, როცა მედიამ არასწორი, გადაუმოწმებელი ინფორმაცია, გაავრცელა და ამით დააზარალა მოსახლეობა ან კამპანია.

ვაქცინებზე და ზოგადად კორონავირუსის შესახებ საუბრისას რამდენად მნიშვნელოვანია სწორი ტერმინოლოგიის გამოყენება?

ტერმინოლოგიას შინაარსი აქვს და ის ძალიან განსაზღვრავს ხოლმე განწყობებს, როგორ აღიქვამს ამას შემდგომში მსმენელი და მაყურებელი. არის, მაგალითად, ჯგუფები, რომლებსაც არ უყვართ, რომ ანტივაქსერებს ეძახიან, მაგრამ ანტივაქსერი არის - ადამიანი, რომელიც არის ვაქცინების მოწინააღმდეგე, ამაში ახალი არაფერია.

რა იყო მედიით ყველაზე ხშირად გავრცელებული დეზინფორმაცია კოვიდ-19-ის შესახებ?

საქართველოში კორონავირუსთან დაკავშირებით მიმდინარე დეზინფორმაციული კამპანია ნაკლებად არის ხოლმე ცენტრალურ მედიაში. ძირითადად ისინი თავიანთი საინფორმაციო არხებით სარგებლობენ სოციალურ ქსელებში. შეგვიძლია გამოვყოთ ოთხი ფორმა:

1. „მიმები“, რომლებიც ვრცელდება „ფეისბუქზე“, რომელიც დატვირთულია სახალისო, ვითომ შემეცნებითი შინაარსით, რეალურად ეფუძნება ნაწილობრივ სიმართლეს და ძირითადად მიმართულია ადამიანების შეცდომაში შეყვანისკენ. ემოციური შინაარსით არის დატვირთული, შეიძლება იყოს გამოგონილი ადამიანის ისტორიები; ან იყოს ნამდვილი ადამიანის ამბავი, ოღონდ შეცვლილი, რომელიც ხალხზე ზემოქმედებს. მართალია მასში აქცენტი მოთხრობილ ემოციურ ამბავზეა, მაგრამ ის გზავნილები, რომლის გატარებაც უნდათ მაინც აუდიტორიის ქვეცნობიერში რჩება და სხვადასხვა დროს ისევ იღვიძებს.

2. შეცვლილი, გაყალბებული და კონტექსტიდან ამოგლეჯილი გამოსახულებები ან ვიდეოები. ამის ნათელი მაგალითი იყო და ქართულ მედიაშიც აქტიურად გავრცელდა, „ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის“ ერთ-ერთი სპიკერის ვიდეო, რომელშიც ის თითქოს ამბობდა და „აღიარებდა“, რომ პანდემია არ არსებობს, ეს ყველაფერი მოგონილია და შეთქმულების თეორიაა. სინამდვილეში, ეს ვიდეო არასწორი ქართული თარგმანით გამოქვეყნდა. ეს ვიდეო ძალიან ფართოდ გავრცელდა ქართულ მედიაში. თავდაპირველად არავინ სცადა მისი ორიგინალის ნახვა, თუ რას ლაპარაკობდა ის ქალი ინგლისურად სინამდვილეში.

3. ფალსიფიცირებული გვერდები, მათ შორის ცნობილი ადამიანების ყალბი ფეისბუქ გვერდები. ამის მაგალითი იყო, როცა შექმნეს ამირან გამყრელიძის ყალბი ფეისბუქ გვერდი. მასზე განთავსებული ინფორმაციის, ალბათ, 90% სწორი იყო, რაც ეყრდნობოდა „დაავადებათა კონტროლის ცენტრს“ ამიტომ ადამიანების ნაწილს გაუჩნდა განცდა, რომ ეს ოფიციალური გვერდი იყო და აქედან სწორი ინფორმაციის მიღება შეეძლოთ. თუმცა დროდადრო გამოერეოდა ხოლმე ყალბი, ძირითადად ანტივაქსერული ინფორმაცია, და ასე შეჰყავდათ ადამიანები შეცდომაში.

4. ორკესტრირებული კამპანიები, რაც საქართველოშიც აქტიურად მუშაობს, საბედნიეროდ, ისეთი წარმატებით ვერა, როგორც სხვა ქვეყნებში, მაგრამ ხშირად ამ საკითხზე საუბრისას ადამიანებს აქვთ კითხვა რა ინტერესი შეიძლება ჰქონდეთ სხვა ქვეყნებს იმისთვის, რომ ასეთი კამპანიები აწარმოონ საქართველოში. ამის ორი ძირითადი საფუძველი არსებობს. პირველი: საზოგადოებრივი ჯანდაცვის კრიზისს შეუძლია მთელი ქვეყნის კრიზისში შეყვანა, რადგან ის იწვევს ეკონომიკურ, ფინანსურ კრიზისს და ა.შ გადის უზარმაზარ დანახარჯებზე, ეპიდემიების გამო იხურება სკოლები და ბაღები, იკარგება სამუშაო ადგილები და ა.შ. და მეორე: ეს პირდაპირ ურტყამს ავტორიტეტს - ანგრევს ჯანდაცვის ინსტიტუტების, ადგილობრივი და ცენტრალური ხელისუფლების მიმართ ნდობას, ისინი კარგავენ გავლენას, ეს არის მტერი სახელმწიფოების ინტერესი და ამის გამო ამ მეთოდით იბრძვიან ხოლმე.

როგორ შეიძლება ჟურნალისტებმა თავიდან აიცილონ გაუცნობიერებლად ხელი არ შეუწყონ კოვიდ-19-ის შესახებ დეზინფორმაციის ან კონსპირაციული თეორიების გავრცელებას?

ნებისმიერმა ადამიანმა ინფორმაცია სანდო წყაროებში უნდა გადაამოწმოს. თუ შევხედავთ მტკიცებულებათა იერარქიას, ყველაზე დაბალი რანგის არის მაგალითად, ექსპერტის მოსაზრება, რადგან მას თუ ზურგს არ უმაგრებს მტკიცებულებები და კვლევები, მაშინ მის აზრს არავითარი მნიშვნელობა არ გააჩნია.

ამ იერარქიაში რაც უფრო ზემოთ მივდივართ, ნელ-ნელა ვუახლოვდებით ინსტიტუციებს, რადგან ინსტიტუციები კვლევების შეჯერების საფუძველზე იძლევიან გაიდლაინებსა და რეკომენდაციებს. ამიტომ ჩვენ თუ რაღაც ახალ ინფორმაციას ვეცნობით და გვაინტერესებს ეს ინფორმაცია ნამდვილია, ყალბი, ეს ინფორმაცია უნდა გადამოწმდეს შესაბამის ინსტიტუციებში.

ჩვენთან უკვე რამდენიმე ვებგვერდი მუშაობს, რომლის უკან „დაავადებათა კონტროლის ცენტრი“ და „ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია“ დგას და ამ ინფორმაციის გადამოწმება ძალიან იოლია, მათ შორის „დაავადებათა კონტროლის ცენტრში“ არის კომუნიკაციის ჯგუფი, საიდანაც ინფორმაციის გამოთხოვა შეიძლება.

რომელი სამედიცინო და სამეცნიერო წყაროებია ყველაზე სანდო კორონავირუსისა და ვაქცინების შესახებ ინფორმაციის მისაღებად?

ეს არის NCDC.ge – „დაავადებათა კონტროლის ცენტრის“ ვებგვერდი, ასევე მათი პორტალი vaccines.ncdc.ge და provax.ge – ეს არის ის სამი ძირითადი პორტალი, რომლებიც პარტიორ ორგანიზაციებთან ერთად არის შექმნილი, მუდმივად განახლებადია და, როგორც წესი, პირველად ინფორმაცია ქართულ ენაზე მანდ არის ხოლმე ხელმისაწვდომი. ისევე როგორც ვაქცინების შესახებ სრული ინფორმაცია რამდენიმე ენაზე, მათ შორის ეთნიკური უმცირესობებისთვის ხელმისაწვდომია.

უცხოენოვანი წყაროებიდან, თუ სამეცნიერო ჟურნალებს არ შევეხებით, რადგან აქაც თავისი იერარქიაა და უამრავი ჟურნალი არსებობს, მაშინ ისევ მარეგულირებლებს შეგვიძლია მივაკითხოთ: ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია, აშშ-ის მარეგულირებელი FDA და ევროპის მარეგულირებელი EMA. ეს სამი ძირითადი მარეგულირებელი არის ყველაზე მაღალი სანდოობის მქონე ორგანიზაცია.

როგორია ჟურნალისტების როლი პანდემიის დროს?

თითოეულ ჟურნალისტსა და მედიასაშუალებას უზარმაზარი პასუხისმგებლობა აკისრია. რაღაც პრინციპებს მუდმივად უნდა ვიცავდეთ, არასდროს ეთერში არ უნდა მოხვდეს გადაუმოწმებელი ინფორმაცია, არ გავიდეს ინფორმაცია, რომელმაც შესაძლოა ორჭოფობა გამოიწვიოს ხალხში. ინფორმაცია, რომლის მიღმაც დარჩება შეკითხვები, რომლებზეც პასუხები არ გვექნება. და, რა თქმა უნდა, უნდა გავუფრთხილდეთ იმ მონაპოვარს, რომელიც გვაქვს და იმ მოცემულობას, რომელშიც ვართ. მაგალითად, ახლა რომ გაკეთდეს სიუჟეტი, რომელი ვაქცინაა კარგი და რომელი არა, ეს არასწორი მიდგომა იქნებოდა იმიტომ, რომ რომელი ვაქცინაც გვაქვს, 3%-ით მეტად ან ნაკლებად ეფექტური არის თუ არ არის - ეს არაფერს არ ცვლის, ეს ვაქცინები გვაქვს, ეს ვაქცინები უნდა გამოვიყენოთ, მით უმეტეს ვიცით, რომ სიკვდილიანობისგან 99%-ით ყველა ავტორიზებული ვაქცინა გვიცავს.

როგორ უნდა შეუწყოს ხელი მედიამ პანდემიასთან ბრძოლას დღევანდელ მძიმე ეპიდემიოლოგიურ ვითარებაში?

დღევანდელი სურათით თუ ვიმსჯელებთ, წინა რამდენიმე თვე პოლიტიკურად ძალიან აქტიური და დატვირთული იყო, რის გამოც მედიის დღის წესრიგიდან მოიხსნა კორონავირუსთან და ვაქცინაციასთან დაკავშირებული საკითხები. რეალურად, ამის შედეგებს ახლაც ვხედავთ - აქტუალურობა დაკარგა. უბრალოდ ახლა, ბოლო დღეებში მოსახლეობაში ის აქტუალური გახდა, რადგან ვირუსის გავრცელება ისევ მაღალი გვაქვს და როცა ადამიანი თავისი გარშემომყოფების, ოჯახის წევრების ავადობას ხედავენ ხოლმე, უშინდებიან და აკითხავენ ვაქცინაციის ცენტრებს, ოჯახის ექიმებს და ა.შ

პოზიტიური მხარე ისაა, რომ მოსახლეობის დიდ ნაწილში გაიზარდა ზოგადად იმუნიზაციის შესახებ ცნობიერება, ეს მოიტანა როგორც მედიის აქტიურობამ ისე ორგანიზაციების, მათ შორის სახელმწიფო სტრუქტურების აქტიურობამ საქართველოს მასშტაბით. ეს ორივე ისევ მაღალ დონეზე უნდა მუშაობდეს ოღონდ, საჭიროა კოვიდ რეგულაციები არ აღსრულდა, რაც მოიკოჭლებს ხოლმე, ესეც თუ მედიით აქტიურად არ გაშუქდა და ერთგვარ ფორმაში არ ამყოფა მათ შორის სახელმწიფო სტრუქტურებიც, სტატისტიკა ცუდი გვაქვს მსოფლიოს მასშტაბით და ამიტომ გვჭირდება ამ მდგომარეობის შეცვლა. მედია თუ ამ საკითხებს სათანადოდ გააშუქებს ამ შემთხვევაში შეიძლება მივიღოთ საზოგადოებრივი აზრი, რომელიც ყოველთვის ცვლის ხოლმე მათ შორის მთავრობის დღის წესრიგსაც.

რა უნდა შეიცვალოს მედიაში პანდემიისა და ვაქცინაციის გაშუქების მიმართულებით?

მოდი უფრო ფართოდ შევხედოთ სურათს რომ მივხვდეთ რა მოხდა ბოლო 20-30 წელიწადში: ჩვენ გარშემო ვეღარ ვხედავთ ადამიანებს ყვავილით, პოლიომიელიტით, დიფტერიით, წითელათი და ა.შ. ეს დაავადებები ადრე მილიონობით ადამიანს, ხშირად ბავშვებს კლავდა. ეს იყო ჩვენი წარსული და ეს გამოცდილება ჩვენს ოჯახებში ასაკოვან ადამიანებს ახსოვთ.

მაგრამ როცა ეს დაავადებები ვაქცინებით იმართა, ზოგიერთი მათგანი, ფაქტობრივად, გაქრა, ზოგი კი გაქრობის პირას არის. ამ დაავადებებს ჩვენ გარშემო ვეღარ ვხვდებით და, შედეგად, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის მიმართულებით ინტერესი მოვადუნეთ - ბოლო წლების განმავლობაში ამ თემებზე თითქმის აღარ ვსაუბრობდით, იმიტომ, რომ ეს თემა აღარ გვაწუხებდა. მედიაშიც, რა თქმა უნდა, ამას ძალიან მცირე ნაწილი ეკავა ხოლმე და მოსახლეობისთვისაც ეს აღარ იყო აქტუალური თემა ანუ ვაქცინები თავისივე წარმატების მსხვერპლი გახდნენ და დღეს როცა ვამბობთ, რომ მსოფლიო მოუმზადებელი იყო პანდემიისთვის ის იგულისხმება, რომ ხალხმა დავივიწყეთ ის სარგებელი, რომელიც საზოგადოებრივი ჯანდაცვის საკითხებს მოაქვს.

როცა პრობლემა ხელახლა შემოგვიბრუნდა, ძალიან გაგვიჭირდა იმ წარსულის გახსენებაც და გადაფასებაც, რასაც უკვე მივაღწიეთ წინა საუკუნეში. ამიტომ მედიასაშუალებებმა სასურველია არ მოადუნონ ყურადღება. მხოლოდ კოვიდი ხომ არ არის? გრიპის სეზონი გვაქვს, საქართველოში მიმდინარეობს პაპილომა ვირუსის საწინააღმდეგო აცრები და მიმართვიანობა არის ძალიან დაბალი. ამ დროს ეს არის ვაქცინა, რომელიც საშვილოსნოს კიბოს განვითარებისგან იცავს, მაგრამ ამის შესახებ მედიასაშუალებებიდან ნაკლებად გვესმის ხოლმე, კარგი იქნება, რომ ეს საკითხები დღის წერსიგში მუდმივად იდგეს, რათა მომავალში ასეთ ვითარებაში აღარ აღმოვჩნდეთ. აიცერით, დაიცავით საკუთარი თავი და თქვენი გარშემომყოფები.
კატეგორია: რესურსები
ჟურნალისტები კომენტარის ან ინტერვიუს ჩაწერის დროს რესპონდენტისგან ხშირად ისმენენ ფრაზებს: „კომენტარისთვის არ გეუბნები“, ჩვენ შორის დარჩეს“, „ჩაწერა გავთიშოთ“... როდის უნდა გაითვალისწინოს რესპონდენტის ეს პირობები ჟურნალისტმა?

გამოცემა Politico-ს განყოფილება West Wing Playbook-მა 2021 წლის სექტემბერში "ვაშინგტონ პოსტის" მესვეტეს, ჯენიფერს რუბინს, სტატია მიუძღვნა და მას “ბაიდენის ადმინისტრაციის დამცველი“ უწოდა. სტატიის მომზადებისას გამოცემა ჯენიფერ რუბინს კომენტარისთვის სამჯერ დაუკავშირდა, საბოლოოდ კი რუბინისგან West Wing Playbook-ის ერთ-ერთმა ავტორმა და „პოლიტიკოს“ თეთრი სახლის რეპორტიორმა ალექს ტომპსონმა ელექტრონულ ფოსტაზე კრიტიკული შინაარსის წერილი მიიღო: ჯენიფერ რუბინის გაგზავნილი წერილის სათაურში დიდი ასოებით ეწერა OFF THE RECORD (არა გასასაჯაროებლად).

სათაურის მიუხედავად „პოლიტიკოს“ ჟურნალისტმა ჯენიფერ რუბინის წერილი გაასაჯაროვა და სტატიაში სრულად გამოიყენა.

„ვინაიდან ჩვენ არასდროს შევთანხმებულვართ „არასაჯარო“ საუბარზე, ახლა [ამ წერილს] სრულად ვაქვეყნებთო“,- დაწერა "ტვიტერზე" „პოლიტიკოს“ ჟურნალისტმა.

ამ ტვიტს კი სოციალურ ქსელში ჟურნალისტებისგან აზრთა სხვადასხვაობა მოჰყვა. ჰქონდა თუ არა „პოლიტიკოს“ ჟურნალისტს ჯენიფერ რუბინის წერილის გამოქვეყნების უფლება?

მედიის კვლევებისა და ჟურნალისტიკის ორგანიზაციის „პოინტერის“ ავტორი ტომ ჯონსი წერს, რომ ჟურნალისტიკის წესები ტომპსონის მხარესაა. ჟურნალისტს წერილის გამოქვეყნების უფლება ჰქონდა, რადგან არგასაჯაროების პირობაზე ის არ შეთანხმებულა და შესაბამისად, პირობაც არ დაურღვევია. თუმცა, ზოგიერთი ჟურნალისტი მიიჩნევს, რომ წერილის სათაური თხოვნად შეიძლება ჩაითვალოს და ტომპსონი წერილის გახსნით მას დათანხმდა. თანხმობაზე უარის შემთხვევაში კი შეეძლო წერილი წაუკითხავად წაეშალა.

Off the Record (არგასაჯაროების) დათქმას ორმხრივი თანხმობა სჭირდება

ტომ ჯონსი რესპონდენტისა და ჟურნალისტის საუბარში რაიმეს არა საჯაროდ თქმის პირობებზე შეთანხმების პროცესს ასე აღწერს:

პირველ რიგში, წყარომ რეპორტიორს უნდა ჰკითხოს შეუძლია თუ არა რაიმე არასაჯაროდ/არაგამოსაქვეყნებლად თქვას. და მხოლოდ რეპორტიორის თანხმობის შემდეგ უნდა  გაუზიაროს ეს არასაჯარო ინფორმაცია.

თუ ჟურნალისტი დათანხმდება ინფორმაციის არაგამოსაქვეყნებლად მიღებას, ეთიკა მოითხოვს, რომ ეს ინფორმაცია არ გაშუქდეს. „ჩანაწერის გარეშე“ გაკეთებული კომენტარები წყაროსა და რეპორტიორს შორის უნდა დარჩეს.

კიდევ რა წესები არსებობს რესპონდენტის ჩაწერის დროს?

ახალი ამბების სააგენტო Associated Press სარედაქციო პრინციპებში რამდენიმე ტერმინს განმარტავს:

On the record, ანუ გამოსაქვეყნებელი ინფორმაცია: ასეთი ინფორმაციის გამოყენება შესაძლებელია გაფრთხილების გარეშე, წყაროს სახელის მითითებით.

"ნიუ იორკ ტაიმსის" ჟურნალისტი მეტ ფლეგენჰაიმერი კი განმარტავს, რომ თუ რესპონდენტის ჩაწერისას სხვაგვარი დათქმა არაა, უკვე არსებობს დაშვება, რომ ყველა კომენტარი გამოსაქვეყნებლად (on the record) კეთდება.

Background (სახელის მითითების გარეშე) - ინფორმაცია შეიძლება გამოქვეყნდეს, მაგრამ მხოლოდ წყაროსთან მოლაპარაკებული პირობებით.

ასეთი დათქმის დროს, წყაროს ჩვეულებრივ, არ უნდა მისი სახელის გამოქვეყნება, მაგრამ თანხმდება მასალაში მისი თანამდებობის ან პოზიციის აღწერაზე. მაგალითად, „მთავრობის წარმომადგენელი, რომელსაც ამ ინფორმაციაზე აქვს წვდომა“.

Deep background (კონტექსტისთვის) - ინფორმაციის გამოყენება შესაძლებელია, მაგრამ წყაროს მითითების გარეშე. ინფორმაციის წყაროს ამ შემთხვევაში არ სურს იდენტიფიცირება ანონიმურობის პირობითაც კი. ხშირად ამ პირობის აღსაწერად ფრაზებს “not for attribution” და “no fingerprints-საც“ იყენებენ.

"ნიუ იორკ ტაიმსის" ჟურნალისტის თქმით, ამ ტერმინის ერთ-ერთი ინტერპრეტაციით, ასეთი ინფორმაციის გამოყენება ჟურნალისტს მხოლოდ კონტექსტისთვის შეუძლია.

AP მიუთითებს, რომ თუ ამ შემთხვევებში წყაროს მოშველიება გვინდა, უნდა ვიპოვოთ ვინმე, ვინც ასეთ ინფორმაციას on the record დაგვიდასტურებს და სტატიაში წყაროდ ის მოვიშველიოთ.

რეპორტიორებმა ინტერვიუები On the record დაშვებით უნდა დაიწყონ და რესპონდენტს თავიდანვე განუმარტონ, რომ მათი საუბარი იწერება. თუ წყაროს პირობების წამოყენება სურს, მოლაპარაკება ინტერვიუს დასაწყისში უნდა შედგეს. ინტერვუს ბოლოს კი რეპორტიორი უნდა ეცადოს დაითანხმოს რესპონდენტი, რომ ის, რაც გამოუქვეყნებლობის პირობით მოისმინა ნაწილობრივ მაინც On the record გადაიტანოს.

რადგან ყველას არ ესმის ამ ტერმინებს შორის განსხვავება, ყველა იმ ინტერვიუს წინ, სადაც გარკვეულ დონეზე ანონიმურობაა მოსალოდნელი, აუცილებელია საუბარი ძირითადი წესების მკაფიოდ დასადგენად.

შესწორებები ინტერვიუს შემდეგ

"ნიუ იორკ ტაიმსის" პოლიტიკის რეპორტიორი, მეტ ფლეგენჰაიმერი წერს, რომ ზოგადი პრინციპია და უკეთესია, რეპორტიორმა წესები დასაწყისშივე, დამკვიდრებული ტერმინების გარეშე, მარტივი ენით დაადგინოს: შეიძლება წყაროს სახელის ციტირება? შეგვიძლია ინფორმაციის გამოყენება იმ შემთხვევაში, თუ სახელს არ ვახსენებთ? შეგვიძლია მინიმუმ წყაროს სამსახურეობრივი პოზიცია აღვწეროთ?

ჟურნალისტი თავისი გამოცდილებით იმ შემთხვევებზეც წერს, როდესაც რესპონდენტები თავიანთ სიტყვებს ნანობენ და On the record ინტერვიუდან ცვლილებების შეტანას ითხოვენ.

ყოფილა შემთხვევა, როდესაც პოლიტიკოსები, დაჟინებით ამტკიცებდნენ, რომ On the record კომენტარი „ჩანაწერის გარეშე“ იყო (რაც, ჟურნალისტის თქმით, ასე არ ყოფილა). ზოგჯერ პოლიტიკოსები, არ უარყოფდნენ თავიანთ ფრაზებს ინტერვიუებში, თუმცა მედიას სთოხვდნენ ის არ გამოეყენებინათ. ამის სანაცვლოდ, ზოგიერთი მათგანი ჟურნალისტს მომავალში ექსკლუზიური ინფორმაციის მიწოდებას სთავაზობდა.

ფლეგენჰაიმერი წერს, რომ ყველა შემთხვევაში ასეთი მოთხოვნები და შემოთავაზებები The New York Times-ის ჟურნალისტისთვის მიუღებელია.
კატეგორია: ეთიკა
საზოგადოებრივი მაუწყებლის „პირველი არხის“ გადაცემა „თავისუფალ ხედვაში“ პანდემიისა და კოვიდ-19-ის შესახებ კონსპირაციული თეორიები გაჟღერდა.

გადაცემა ე.წ მწვანე პასპორტის წინააღმდეგ პროტესტს ეხებოდა, თუმცა დაახლოებით ერთსაათიანი ეთერი ძირითადად რესპონდენტების მხრიდან ვაქცინაციას საწინააღმდეგო მოსაზრებებსა და პანდემიის არსებობის ეჭვქვეშ დაყენებას დაეთმო.

კონტექსტი

„თავისუფალი ხედვის“ წამყვანმა შესავალშივე განმარტა, რომ თავდაპირველად გადაცემა მიწვეულ რესპონდენტებსა და „დაავადებათა კონტროლის ცენტრის წარმომადგენლებთან“ დებატების ფორმატში იყო ჩაფიქრებული, თუმცა „დაავადებათა კონტროლის ცენტრისგან“ უარი მიიღეს:

„დღეს ვსაუბრობთ პანდემიაზე, კორონავირუსზე, თუმცა განსხვავებული პერსპექტივიდან. მას შემდეგ, რაც ვაქცინაციის პროცესი გააქტიურდა ამას თან მოჰყვა სავალდებულო ვაქცინაციის მოწინააღმდეგეთა აქტიურობა. თუ რა პერსპექტივას, რა პროცესებს და ასე ვთქვათ რა გამოსავალს ხედავენ ისინი, რაში ხედავენ ისინი პრობლემას, ამ ყველაფერზე ვისაუბრებთ დღეს ჩვენს სტუმრებთან ერთად“

წამყვანის განმარტებით, ის ეცდებოდა ჩაენიშნა რესპონდენტების დასახელებული ყველა პრობლემური საკითხი და მომავალში „დაავადებათა კონტროლის ცენტრის“ წარმომადგენლებს აუცილებლად შესთავაზებდა ეთერს, რათა გადაცემაში რესპონდენტების მიერ გაჟღერებულ ბრალდებებისა და კითხვებისთვის ეპასუხათ.

კონსპირაციული თეორიები და ანტივაქსერული განწყობები

გადაცემა მთლიანად ორი სტუმრის: მიკრობიოლოგ ლევან ჩხიკვაძისა და სამხედრო ექიმის სტატუსით მიწვეული გიორგი ლილუაშვილის მოსაზრებებს დაეთმო.

რესპონდენტები ამბობდნენ, რომ საქართველოში პანდემიური სიტუაცია არ არის და უნდობლობას უცხადებდნენ კოვიდ-19-ის ოფიციალურ სტატისტიკას.

ერთ-ერთ რესპონდენტთან წამყვანის პირველი შეკითხვა სწორედ პანდემიის არსებობის საკითხს ეხებოდა. მაშინ, როდესაც „ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ“ კორონავირუსის პანდემია 2020 წლის 11 მარტს გამოაცხადა და მსოფლიოში კოვიდ-19-ით 5 მილიონზე მეტი ადამიანია დაღუპული.

- გიორგი გვიმრაძე: ბატონო ლევან, მოდით ამ კითხვით დავიწყოთ თქვენთანაც, პანდემია და ეპიდემია გვაქვს თუ არ გვაქვს და რას უნდა დავეყრდნოთ, ამ შემთხვევაში არის თუ არა ეს ყველაფერი მხოლოდ სამართლებრივი კატეგორია ანუ ამას დოკუმენტის გამოქვეყნება სჭირდება თუ შეფასებაც საკმარისია?

- ლევან ჩხიკვაძე: მოდით, მე როგორც მიკრობიოლოგი ისე დაგელაპარაკებით, როგორც ბიოლოგიის მეცნიერებათა მაგისტრი.

- გიორგი გვიმრაძე: გისმენთ, ოღონდ მე გამიჭირდება გამოგყვეთ მაგაში ჩემი კომპეტენციიდან გამომდინარე.

გადაცემის სტუმრებმა არაერთი ბრალდება გააჟღერეს დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის გენერალური დირექტორის ამირან გამყრელიძისა და მისი მოადგილის პაატა იმნაძის მიმართ.

რესპონდენტები გადაცემაში საუბრობდნენ „გაბერილ სტატისტიკაზე“, კოვიდ-19-ის დასადგენად პისიარ ტესტების „უფუნქციობაზე“ და მისი შემქმნელის პანდემიამდე გარდაცვალებაზე, რაც „კითხვის ნიშანს აჩენს“. გადაცემის სტუმრები ამბობდნენ, რომ პირბადე ადამიანს ვირუსისგან არ იცავს, კოვიდ-19 ბიოლოგიური იარაღია და რომ „იძულება მიმდინარეობს ბავშვები აცრან“, რაზეც წამყვანს ხაზგასმით არ უთქვამს, რომ საქართველოში ვაქცინაცია სავალდებულო არ არის. „თავისუფალი ხედვის“ სტუმრები ე.წ მწვანე პასპორტებს ეწინააღმდეგებოდნენ და ვაქცინაციის შეჩერებას ითხოვდნენ.

მიუხედავად იმისა, რომ გადაცემის მიმდინარეობისას წამყვანი რესპონდენტებთან ოპონირებას ცდილობდა, გადაცემის ბოლოს თავადვე აღნიშნა: „მე ვერ ვიქნები თქვენი ოპონენტი, ასე ცალმხრივად უბრალოდ შეუძლებელი ამაზე საუბარიო“.

კომენტარისთვის „თავისუფალი ხედვის“ წამყვანს გიორგი გვიმრაძეს დავუკავშირდით, თუმცა მან საუბარზე უარი გვითხრა.

ზიანი

„ეს გადაცემა, ალბათ, კონსპირაციული თეორიების მოყვარულ ძალიან ბევრ ადამიანს მოეწონებოდა იმიტომ, რომ ინფორმაცია, რომელსაც ეს ადამიანები აჟღერებდნენ იყო არაფერზე დაფუძნებული და უმეტესად ტყუილი, ჩვეულებრივი მითები, სადაც შეიძლება კონკრეტული ფაქტები იყოს მართალი, მაგრამ დანარჩენი მანიპულაციაა, რაც საზოგადოების შეცდომაში შეყვანას ისახავს მიზნადო“, - ამბობს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სპეციალისტი ზურაბ ალხანიშვილი.

მისი განმარტებით, ვაქცინის მოწინააღმდეგეების მუშაობის სქემის ნაწილია საზოგადოებას მიაწოდონ ინფორმაცია, რომელშიც არის სიმართლის ელემენტები და დანარჩენი ყველაფერი, რასაც ამბობენ მათი ფანტაზიის ნაყოფია. დეზინფორმაცია კი ხშირად პირდაპირ გავლენას ახდენს ადამიანის სიცოცხლეზე. ქვეყანაში ვაქცინაციის დაბალი ტემპის ფონზე კი მედიის როლი მნიშვნელოვანია.

„მედიასაშუალებები თითოეულ სიტყვასა და რესპონდენტს ასჯერ უნდა წონიდნენ, რომ მგრძნობიარე საზოგადოებას ეს ყველაფერი სწორად მიეწოდებოდეს. ასეთი ინფორმაციის გაშუქების დროს უნდა ვიყოთ ძალიან ფრთხილები, იქვე უნდა გვქონდეს მტკიცე გარანტიები იმის, რომ მას დავუპირისპირებთ სამეცნიერო და მტკიცებულებებზე დაფუძნებულ ინფორმაციას. თუ ეს ვერ ხდება ასეთ შემთხვევაში შეიძლება მივიღოთ ძალიან ცუდი შედეგი“, - ამბობს ზურაბ ალხანიშვილი.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის „ვაქცინაციის გაშუქების“ სახელმძღვანელო წესებში წერია, რომ ჟურნალისტებმა თავიდან უნდა აირიდონ ცრუ/ხელოვნური ბალანსი. ინფორმაციის ორივე მხარე მხოლოდ მაშინ უნდა გაშუქდეს, როცა განსხვავებული მოსაზრებები თანაბრად არგუმენტირებულია, და ეფუძნება ფაქტობრივ და სანდო ინფორმაციას.

ანტივაქსერული კამპანიის სიმძლავრიდან გამომდინარე კი მედიაში ანტივაქსერული განცხადებების რეკლამირების საფრთხეა. ამიტომ ვაქცინის მოწინააღმდეგეთა პოზიციების გაშუქებისას არსებობს ორი გზა: არ გავაშუქოთ ისინი, ან გაშუქების შემთხვევაში აღვნიშნოთ, რომ მოწოდება არის ანტივაქსერული, რასაც მედიასაშუალება არ იზიარებს.

„თავისუფალი ხედვის“ 16 ნოემბრის გადაცემა ამ მასალის გამოქვეყნების მომენტისთვის საზოგადოებრივი მაუწყებლის „პირველი არხის“ არცერთ ონლაინ პლატფორმაზე არ არის ატვირთული.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
კომპანია „მეტადან“ გაჟონილი შიდა დოკუმენტებით ირკვევა, რომ „ფეისბუქმა“ იცოდა, მისი პლატფორმის ზოგიერთ ქვეყანაში ძალადობის წასაქეზებლად გამოყენების შესახებ, მაგრამ ამის შესაკავებლად საკმარისად ეფექტურად არ იმოქმედა.

მამხილებლის დოკუმენტებზე დაყრდნობით მომზადებული ჟურნალისტური პროექტის „ფეისბუქის ქაღალდების“ მიხედვით, კომპანიას დეზინფორმაციასთან ბრძოლის სისტემა აქვს შემუშავებული, თუმცა ის უთანასწორო და ზოგიერთი ქვეყნისთვის არასაკმარისია.

მამხილებლის მოპოვებული მასალებით ირკვევა, რომ “ფეისბუქი“ დეზინფორმაციას სხვადასხვა ქვეყანაში სხვადასხვა დონეზე ებრძვის, ზოგან ამისთვის დიდ რესურსებს დებს, ზოგან კი მინიმალურს.

არასამთავრობო ორგანიზაციები და სამოქალაქო აქტივისტები ამტკიცებენ, რომ სოციალურ ქსელში გავრცელებულ დეზინფორმაციას ქვეყნებში ძალადობის წახალისება შეუძლია.

ვის უფრო მეტად იცავს „ფეისბუქი“

„ფეისბუქის“ შიდა დოკუმენტებით ჩანს, რომ კომპანიას დეზინფორმაციასთან და სიძულვილის ენასთან ბრძოლისთვის ქვეყნები პრიორიტეტების მიხედვით კატეგორიებად აქვს დაყოფილი.

გამოცემა Verge-ის რედაქტორი ქეისი ნიუტონი ამ თემაზე „ფეისბუქიდან“ გაჟონილ მასალებს გაეცნო და კომპანიის ახლანდელ და ყოფილ თანამშრომლებს ესაუბრა.

„ფეისბუქის ქაღალდების“ მიხედვით, 2019 წელს მსოფლიოს ქვეყნებში არჩევნებამდე ერთი წლით ადრე „ფეისბუქის“ ის თანამშრომლები შეიკრიბნენ, რომლებსაც ქსელში ზიანის პრევენცია ევალებათ. ამ შეხვედრაზე კომპანიის ლიდერებმა დაასახელეს ქვეყნები, სადაც „ფეისბუქზე“ დეზინფორმაციისგან გაძლიერებული დაცვისთვის ინვესტიციას ჩადებდნენ. „ფეისბუქმა“ მსოფლიო კატეგორიებად დაიყო.

0. ე.წ ნულ საფეხურზე „ფეისბუქისთვის“ ყველაზე პრიორიტეტულ ქვეყნებში ბრაზილია, ინდოეთი და აშშ მოხვდნენ. ეს იმას ნიშნავდა, რომ ამ ქვეყნებში „ფეისბუქმა“ შექმნა „ომის ოთახები“ - ექსპერტებით დაკომპლექტებული ჯგუფი, რომელიც მუდმივ რეჟიმში ამოწმებდა არჩევნებში ჩარევის საფრთხეებს, ყალბ ამბებს, დეზინფორმაციას და ქსელს განუწყვეტლივ აკვირდებოდა. პრობლემის შემთხვევაში კი ჯგუფი ქვეყანაში ადგილობრივი არჩევნების წარომადგენლებს აცნობებდა.

1. მომდევნო ანუ „პირველ საფეხურზე“ მოხვედრილ ქვეყნებს, მათ შორის გერმანიას, ინდონეზიას, ირანს, ისრაელსა და იტალიას, „ფეისბუქზე“ უმაღლესი პრიორიტეტის მქონე ქვეყნების მსგავსი რესურსები ჰქონდათ, თუმცა გარკვეული გამონაკლისებით.

2. „მეორე საფეხურზე“ „ფეისბუქმა“ 22 ქვეყანა შეიყვანა. მათ შემთხვევაში ქსელის მუდმივი მონიტორინგი არ ჩატარდებოდა.

3. მსოფლიოს დანარჩენი სახელმწიფოები კი „მესამე საფეხურზე“ გადანაწილდა. აქ „ფეისბუქი“არჩევნებთან დაკავშირებულ მასალებს იმ შემთხვევაში განიხილავდა, თუ მას კონტენტის მოდერატორები მიაწვდიდნენ. წინააღმდეგ შემთხვევაში, არ ჩაერეოდა.

კონტენტის მოდერაციის ეს სისტემა დეტალურად მამხილებლის მოპოვებულ დოკუმენტებშია აღწერილი.

უთანასწორო მიდგომა

„ფეისბუქი“ უმაღლესი პრიორიტეტის მქონე ქვეყნებს პლატფორმაზე კონტენტის გაძლიერებულ მოდრეაციას სთავაზობს. ეს მოიცავს კომპანიის სტანდარტების ოფიციალურ ენებზე თარგმნას, ხელოვნური ინტელექტის პროგრამის ისე შექმნას, რომ ამ კატეგორიაში შემავალი ქვეყნების ენებზე სიძულვილის ენა და დეზინფორმაცია ამოიცნოს. ასევე ვირუსული კონტენტის გასაანალიზებლად, საზიანო, შეცდომაში შემყვან და ძალადობის წამქეზებელ ინფორმაციაზე მუდმივი რეაგირების გუნდის დაკომპლექტებას.

მაგრამ ამ სახელმწიფოებს მიღმა რჩება ისეთი ქვეყნები, სადაც კონფლიქტებსა და არეულობებს მშვიდობიანი ადამიანების სიცოცხლე ეწირება.

მაგალითად ეთიოპიაში, მიანმარში და სხვა ქვეყნებში შესაძლოა კომპანიის სტანდარტები და წესები მათ ენებზე ნათარგმნიც არ იყოს. არც სიძულვილისა და დეზინფორმაციის ამომცნობი ალგორითმები იყოს შესაბამისად განვითარებული, არ არსებობდნენ ფაქტების გადამმოწმებლები და არასდროს იხსნებოდეს „ომის ოთახები“.

„ფეისბუქის“ მამხილებელი ფრენსის ჰაუგენი ამბობს, რომ მისთვის კომპანიის შიდა დოკუმენტების შეგროვების მთავარი მოტოვაცია იმაზე ყურადღების მიპყრობა იყო თუ, „როგორ ცუდად უმკლავდება „ფეისბუქი“ ისეთ ადგილებს, როგორიც ეთიოპიაა“. მამხილებლის შეფასებით, „ფეისბუქი“ საკუთარ პლატფორმას არაინგლისურენოვან ქვეყნებში შესაბამისად ვერ აკონტროლებდა.

არასაკმარისი რესურსი

The Guardian-ის ინფორმაციით, მიანმარის 53-მილიონიანი მოსახლეობის თითქმის ნახევარი “ფეისბუქს“ იყენებს და მათი დიდი ნაწილისთვის სოციალური ქსელი ინფორმაციის მიღების მთავარი წყაროა. ქვეყანაში 2021 წლის თებერვალში სამხედრო გადატრიალება მოხდა, რასაც მასშტაბური საპროტესტო გამოსვლები მოჰყვა. უფლებადამცველი ჯგუფის Global Witness-ის გამოძიებით დადგინდა, რომ „ფეისბუქის“ ალგორითმი ხელს უწყობდა თავისივე სტანდარტების საწინააღმდეგო, სამხედრო გადატრიალების მოწინააღმდეგეებისადმი ძალადობის წამქეზებელი პოსტების გავრცელებას.

„ფეისბუქის ქაღალდების“ მიხედვით, მიანმარში, პაკისტანსა და ეთიოპიაში „ფეისბუქს“ არ ჰქონდა დეზინფორმაციასთან ბრძოლის საკმარისი სისტემა იმის მიუხედავად, რომ ამ ქვეყნებს „მაღალი რისკის“ სტატუსი მიანიჭა.

კომპანიის თანამშრომლები შიდა მიმოწერებში იმეორებდნენ, რომ „ფეისბუქი“ „რისკის წინაშე მყოფ ქვეყნებში“, როგორიც ეთიოპიაა, ძალადობის წამახალისებელი პოსტების გავრცელებას ვერ აჩერებდა და კომპანიის იმჟამინდელი სტრატეგია საკმარისი არ იყო.

მეტიც, „ფეისბუქის ქაღალდები“ აჩვენებს, რომ კომპანიას ამერიკის შეერთებულ შტატებშიც კი, სადაც კონტენტის მოდერაციაზე ყველაზე მეტს ხარჯავს, პლატფორმაზე დეზინფორმაციის სიმრავლის პრობლემა აქვს.

2019 წლით დათარიღებული ჩანაწერების მიხედვით, მოდერატორების სამუშაო დატვირთვის შემსუბუქების იმედით, პოსტებზე მიღებული საჩივრების საქმეს კომპანია ავტომატურად ხურავდა, თუკი პოსტს ცოტა ნახვა ჰქონდა ან გასაჩივრებული საკითხი მძიმე არ იყო.

ჩანაწერების ავტორის ინფორმაციით, მოდერატორების შეფასებით, სიძულვილის ენასთან დაკავშირებული საჩივრების 75% „ფეისბუქის“ სტანდარტებს არ არღვევდა და აჯობებდა მოდერატორებს დრო უფრო მძიმე დარღვევების ძიებისთვის დაეთმოთ.

მამხილებლის მოპოვებული დოკუმენტებიდან ირკვევა ისიც, რომ კონტენტის მოდერაციისთვის გამოყოფილი ბიუჯეტი არასაკმარისი იყო, რის გამოც შესაძლებლობები მცირდებოდა. ჩანაწერის მიხედვით, მას შემდეგ, რაც ქვეყანას „პრიორიტეტი“ ენიჭება სიძულვილის ენის ამომცნობის სისტემის შექმნას ერთი წელი სჭირდება.

„ფეისბუქის“ წარმომადგენელი შიდა დოკუმენტებში წერს, რომ ამომცნობი სისტემების შექმნას პრიორიტეტი სჯობს იმ ქვეყნებში მიენიჭოს, სადაც მუდმივად ძალადობრივი ვითარებაა, ვიდრე იქ სადაც ასეთი ვითარება დროებითია და ამ შემთხვევაში სწრაფი რეაგირების ინსტრუმენტებს უნდა დაეყრდნონ.

Verge-ის ჟურნალისტი, ქეისი ნიუტონი ამბობს, რომ ასობით დოკუმენტის გაანალიზებისა და ფეისბუქის ამჟამინდელ და ძველ თანამშრომლებთან ინტერვიუების შემდეგ ნათელია, რომ კომპანიის თამაშრომლების ნაწილი ცდილობს შეამციროს პლატფორმის გამოწვევები. ზოგიერთ შემთხვევაში კი თანამშრომლებს უჭირთ მაგალითად, ისეთი შემთხვევების ახსნა, თუ რატომ უჩვენებს ალგორითმი კაცებს უფრო მეტ „სამოქალაქო კონტენტს“, ვიდრე ქალებს; ან რატომ მისცა საშუალება პროგრამულმა ხარვეზმა შრი-ლანკურ ძალადობრივ ჯგუფს ფეისბუქის ჯგუფში სამ დღეში ნახევარი მილიონი ადამიანი, მათი თანხმობის გარეშე დაემატებინა. ეს კი მისი აზრით, აჩენს განცდას, რომ „ფეისბუქში“ არავინ არის ბოლომდე დარწმუნებული რა ხდება.

“ფეისბუქის“ პასუხი

რესურსების განაწილება: Verge-ის ჟურნალისტს „ფეისბუქის“ ადამიანის უფლებათა პოლიტიკის დირექტორმა მირანდა სისსონსმა უთხრა, რომ რესურსების გადანაწილების მათი გზა გაეროს ბიზნესისა და ადამიანის უფლებათა პრინციპებთან დაკავშირებით სახელმძღვანელო წესების საუკეთესო პრაქტიკებს მიჰყვება.

სისსონსის თქმით, იდეალურ შემთხვევაში კომპანიის სტანდარტებსა და ხელოვნური ინტელექტის მიერ კონტენტის მოდერაციის საშუალებებს ყველა იმ ქვეყნის ენაზე გადათარგმნიდნენ, სადაც „ფეისბუქი“ მუშაობს. თუმცა გაეროსაც კი მხოლოდ 6 ოფიციალური ენა აქვს. „ფეისბუქზე“ დღეს 70-ზე მეტ ენაზე გამოქვეყნებულ კონტენტს მოდერაციას მშობლიურ ენაზე მოლაპარაკე ადამიანები უწევენ.

ფეისბუქის წარმომადგენლისვე განმარტებით, კომპანიის სისტემები რეგულარულად აკვირდება მსოფლიოში პოლიტიკური არასტაბილურობისა და ძალადობის ესკალაციის სხვა რისკებს, რათა კომპანიამ ვითარების შესაბამისად ადაპტირება შეძლოს.

ეთიოპია: „მეტას“ ( „ფეისბუქის“ აპლიკაციის მფლობელი კომპანია) განცხადებით, ეთიოპია კოფლიქტისა და ძალადობის კუთხით მაღალი რისკის კატეგორიის ქვეყნებში ორი წლის წინ გადაიყვანეს. ამ პერიოდში ინვესტიცია ჩადეს სიძულვილის ენის შემცველი კონტენტის ყველა იმ ენაზე ამოცნობისთვის, რომლებზეც ეთიოპიის მოსახლეობა საუბრობს. ქვეყანაში ვითარების გაუარესების შემდეგ კი ხალხის უსაფრთხოებისთვის დამატებითი ნაბიჯები გადადგეს, მათ შორის წაშალეს ოპოზიციისადმი კრიტიკული პოსტებით გამორჩეული ყალბი ანგარიშების ქსელი.

„ფეისბუქი“ მიიჩნევს, რომ თავად არ უნდა იყოს „სიმართლის არბიტრი“, ამიტომ ალგორითმის გარდა, საკუთარ პლატფორმებზე პოტენციური დეზინფორმაციის ამოცნობას, განხილვას და შეფასებას ფაქტების გადამმოწმებელ პარტნიორ ორგანიზაციებს ანდობს. კომპანია ეთიოპიაში ასეთ ორ ორგანიზაციასთან თანამშრომლობს, რომლებსაც საერთო ჯამში სრულ განაკვეთზე ფაქტების ექვსი გადამმოწმებელი ჰყავთ დასაქმებული.

„ფეისბუქის“ წარმომადგენელი ამბობს, რომ კომპანიას მსოფლიოს მასშტაბით პლატფორმაზე უსაფრთხოებისთვის ინვესტიციის სახით 13 მილიარდი აშშ დოლარი აქვს ჩადებული, 40 ათასი ადამიანი ჰყავს დასაქმებული და ფაქტების გადამოწმებელ 80 ორგანიზაციასთან პარტნიორობს. მათი „გამოცდილება კი აჩვენებს, რომ ძალადობას აშშ-ის გარეთაც ისეთივე ინტენსივობით ებრძვიან, როგორც შეერთებულ შტატებში.“

ეთიოპიაში შიდა კონფლიქტის ესკალაციასთან ერთად, ქვეყნის მთავრობა „ფეისბუქს“ მომხმარებლების დაბლოკვასა და „ეთიოპიის შესახებ ჭეშმარიტი რეალობის“ ამსახველი პოსტების წაშლაში ადანაშაულებს. ის „ფეისბუქის“, „ვოთსაფისა“ და „ტვიტერის“ ჩასანაცვლებლად საკუთარი სოციალური ქსელის შექმნაზე მუშაობს.
კატეგორია: ეთიკა
ტელეკომპანია „პირველის“ ეთერში გასულ სიუჟეტში ჩანს ციხის იმ თანამშრომლის შვილი, რომელიც, გავრცელებული ინფორმაციით, გლდანის ციხეში მიხეილ სააკაშვილს დაემუქრა.

კონტექსტი

9 ნოემბერს საქართველოს მესამე პრეზიდენტის მიხეილ სააკაშვილის მხარდამჭერ აქციაზე „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრმა, გიგი უგულავამ საჯარო გამოსვლისას თქვა: „აი ამ ნაგვის, ვინც ხელი აღმართა პრეზიდენტზე, უნდა იცოდეს მისი შვილის მეგობრებმა და კლასელებმა, რომ მამა ჰყავს ჯალათი.“

გიგი უგულავა გულისხმობდა იმ ციხის საავადმყოფოს ერთ-ერთ წარმომადგენელს, რომელშიც მიხეილ სააკაშვილი 8 ნოემბერს გადაიყვანეს. მესამე პრეზიდენტის წერილის თანახმად, მაშინ ციხის ერთ-ერთმა წარმომადგენელმა უთხრა: "აჰა, ჩიტო, ხო ჩაგიგდეთ ხელში" და სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა.

მალევე მედიამ გაარკვია, რომ პენიტენციური დაწესებულების ეს წარმომადგენელი გლდანის ციხის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი პირია, რომელიც წლების წინ სამართალდამცავ უწყებაში მუშაობდა და ქრთამის აღების გამო დააკავეს, სამი წლის შემდეგ კი ამნისტიით გათავისუფლდა.

რა მოხდა?

სიუჟეტში, რომელიც ეთერში საღამოს, პარლამენტთან მიმდინარე აქციის პარალელურად, გიგი უგულავას გამოსვლიდან დაახლოებით 20 წუთში გავიდა ტელეკომპანია „პირველის“ გადამღები ჯგუფი ციხის თანამშრომლის მიმართ ბრალდებებზე პასუხის გასაგებად მის საცხოვრებელ ბინასთან მივიდა და მისი შვილი ჩაწერა. სიუჟეტში ჩანს, გოგო, რომელიც ნახევრად გაღებულ კარში ჟურნალისტის შეკითხვებს პასუხობს, მასალაში ნახსენებია ქუჩა და ჩანს ბინის ნომერი.

რა ზიანი შესაძლოა მიადგეს ციხის თანამშრომლის შვილს?

ორგანიზაციის, "პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის" აღმასრულებელი დირექტორი ანა არგანაშვილი გვეუბნება, რომ ასეთი განცხადებისა და გაშუქების შედეგად საფრთხეები მწვავეა, რაც ფსიქოლოგიურ სტრესში გამოიხატება.

„რა თქმა უნდა, ბავშვს აქვს კითხვა: მე რა შუაში ვარ ამ ყველაფერში? და ბავშვი არაფერ შუაში არ არის. შემდგომი საფრთხეა ის, რომ მას დააკავშირებენ ისეთ მოვლენასთან, რასთანაც მას კავშირი საერთოდ არ აქვს და არც პასუხისმგებელია. ამის გამო შეიძლება სერიოზული ბულინგის მსხვერპლი გახდეს და ყველა მიკროსოციუმში, მათ შორის სკოლაში სირთულეები შეექმნას.“, - ამბობს არგანაშვილი.

უფლებადამცველი მიყენებული ზიანის ხანგრძილვ ეფექტზეც საუბრობს, რაც ადამიანის მენტალურ ჯანმრთელობაზე იქონიებს გავლენას. ამ ყველაფერში კი მედიის პასუხისმგებლობასაც ხედავს:

„მედია უნდა ყოფილიყო უფრო დაკვირვებით და ჩვენ არ უნდა გვიწევდეს რეაგირება. პასუხისმგებლობას, სამწუხაროდ, იზიარებს მედიაც და, სხვათაშორის, სასამართლო გადაწყვეტილებებიც არსებობს იმაზე, რომ ასეთ საქმეებში ბავშვები არაფერ შუაშია. ვისი შვილიც არ უნდა იყოს, ვერანაირი საჯარო ინტერესი ვერ გადაწონის ბავშვის ინტერესის დარღვევას.“

საჯარო ინტერესი და პირადი ცხოვრება

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მე-10 პრინციპის თანახმად, ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს ადამიანის პირად ცხოვრებას და არ შეიჭრას პირად ცხოვრებაში, თუ არ არსებობს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი.

ამგვარი ინტერესის გარეშე კი არა მხოლოდ კერძო პირის, არამედ საჯარო პირის პირად ცხოვრებაში შეჭრაც არაეთიკურია.

საზოგადოებრივი ინტერესისა და ცნობისმოყვარეობის გასამიჯნად უნივერსალური ფორმულა არ არსებობს, ამიტომაც თითოეულ შემთხვევაზე მსჯელობაა საჭირო.

ვრცელი სტატია ამ თემაზე შეგიძლიათ წაიკითხოთ აქ: სად გადის ზღვარი საზოგადოებრივ ინტერესსა და ცნობისმოყვარეობას შორის?

სახალხო დამცველის განცხადება და უგულავას ბოდიში

გიგი უგულავას განცხადების საპასუხოდ სახალხო დამცველმა გამოაქვეყნა განცხადება, სადაც ვკითხულობთ, რომ პოლიტიკური დაპირისპირების იარაღად ბავშვების, მათი პირადი ცხოვრებისა და ოჯახური სტატუსის გამოყენება დაუშვებელია და „ ბავშვები დაცული უნდა იყვნენ ნებისმიერი ფორმის ფსიქო-ემოციური ძალადობისგან და ამის გათვალისწინების ვალდებულება, უპირველესად, სწორედ საჯარო პირებს აკისრიათ.“

გიგი უგულავამ განცხადების გამო ბოდიში მოიხადა, თუმცა ანა არგანაშვილი ამბობს, რომ ციხის თანამშრომლის შვილის მიმართ საფრთხის რისკს მაინც ხედავს. “ბავშვს სჭირდება მხარდაჭერა და იმედი მაქვს, ოჯახის წევრები და შესაბამისი სერვისები დაეხმარებიან.“
კატეგორია: რესურსები
ცუკერბერგის „მეტავერსი“ ჯერ მხოლოდ კონცეფციაა, მაგრამ მასზე უკვე ბევრს მსჯელობენ.

2017 წელს ეგვიპტის მთავრობამ “ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი“ 21 ვებგვერდი დაბლოკა, მათ შორის დამოუკიდებელი მედია გამოცემა “მადა მასრი“ (Mada Masr).

ეგვიპტეში მედიას პირდაპირ თუ ზოგჯერ ირიბად სახელმწიფო აკონტროლებს. ქვეყნის მასშტაბით 500-ზე მეტი ვებგვერდია დაბლოკილი და სოციალურ ქსელში დაწერილი პოსტების გამო არაერთ ადამიანს აპატიმრებენ. სწორედ ამის გამო, მოსახლეობას ნაკლები წვდომა აქვს მნიშვნელოვან, ობიექტურად გაშუქებულ ახალ ამბებზე.

მაგრამ ხელისუფლებამ ვერ გაითვალისწინა ერთი რამ: ინფორმაციის მიღების კლასიკური გზების გარდა, თანამედროვე ტექნოლოგიით შესაძლებელია სხვა, ალტერნატიული გზების პოვნა.

„რეპორტიორებმა საზღვრებს გარეშე“ ამბების გასავრცელებლად მიაგნო ხერხს - და ამისთვის პოპულარული თამაში Minecraft გამოიყენა.

Minecraft არის თამაში, სადაც შეგიძლია ვირტუალურ სივრცეში ააშენო ქალაქები, შექმნა არმია, ებრძოლო მითოლოგიურ არსებებს, გააშენო პლანტაციები - მოკლედ, აქ შეგიძლია, შექმნა საკუთარი სამყარო - ლიმიტი მხოლოდ ფანტაზიაა. და თუ აქ ამ ყველფარის გაკეთება შეიძლება, შეიძლება ინფორმაციის გავრცელებაც.



„რეპორტიორებმა საზღვრებს გარეშე“ Minecraft-ში ციფრული ბიბლიოთეკა ააშენა, რომლის წიგნებშიც თამაშის 100 მილიონზე მეტ მომხმარებელს შეუძლია, სახელმწიფოებში დაცენზორებული სტატიების წაიკითხოს. მათ შორისაა ეგვიპტეში დაბლოკილი Mada Masr-ის მასალებიც, რომლებიც ხელისუფლებას კორუფციაში ამხელს.

რა შუაშია ამასთან მეტავერსი?

მეტავერსიც Minecraft-ის მსგავსად ვირტუალურ სამყაროს მოიცავს ოღონდ თუ მაინკრაფტში შექმნილ სამყაროს ეკრანზე უყურებთ, მეტავერსში შეგიძლიათ ამ სამყაროში ვირტუალურად შეხვიდეთ.

წარმოიდგინეთ ინტერნეტი, ოღონდ ისე, რომ ინფორმაციის ბრტყელი ეკრანიდან მიღების ნაცვლად, შეგეძლოთ, შიგნით, ვირტუალურ სივრცეში გადახვიდეთ - ეს „მეტავერსის“ კონცეფციის ერთადერთი ახსნა არ არის - ეს „ფეისბუქის“ დამფუძნებლის, მარკ ცუკერბერგის ვერსიაა.

ცუკერბერგმა 2021 წლის 28 ოქტომბერს კომპანიას სახელი შეუცვალა, „მეტა“ დაარქვა და დააანონსა, რომ ის ახალ ეტაპზე გადადის და მეტავერსის განვითარებაზე იწყებს მუშაობას.

რა არის მეტავერსის კონცეფცია?

„მეტა“ ბერძნულიდან ითარგმნება, როგორც „მიღმა“, „ვერსი (verse)“ კი სიტყვა Universe-დან არის მიღებული, რაც სამყაროს ნიშნავს. ამ ორი სიტყვის გაერთიანებით ვიღებთ მეტავერსს - Meta+Universe = Metaverse.

მეტავერსის აზრის გასაგებად პირველ რიგში საჭიროა ვირტუალური რეალობისა (VR) გაფართოებული რეალობის (AR) არსის გაგება.

ვირტუალური რეალობა (Virtual Reality - VR)

ვირტუალური რეალობა კომპიუტერულად შექმნილი ვიზუალური, სიმულაციური გარემოა. სპეციალური სათვალეების, ჩაფხუტისა და სხვა მოწყობილობების დახმარებით ადამიანები ხედავენ სამგანზომილებიან გამოსახულებას და ექმნებათ ისეთი შეგრძნება, რომ ისინი ამ სამყაროში არიან. მაგალითად, მოძრაობენ ვირტუალურად შექმნილ ოთახში, თხილამურებით სრიალებენ თოვლზე და ა.შ

დღეს ასეთი ვირტუალური სამყაროები ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად არსებობს და ზოგიერთი მოწყობილობა ისეა განვითარებული, რომ სპეციალური კოსტუმით ან ხელთათმანით ვირტუალური წვიმის წვეთების შეგრძნებაც კი შესაძლებელია.

გაფართოებული რეალობა (Augmented Reality - AR)

გაფართოებული რეალობა რეალურ სამყაროში ვირტუალური ობიექტების შემოტანაა მობილურის, პლანშეტის, ვირტუალური სათვალის ან სხვა შესაბამისი ხელსაწყოს საშუალებით.

მაგალითად, შეგიძლიათ შეხვიდეთ ავეჯის მაღაზიის ვებგვერდზე და გაფართოებული რეალობის აპლიკაციის საშუალებით შეამოწმოთ, როგორ გამოიყურება მათი მაგიდა თქვენს მისაღებ ოთახში. ბუნებრივია, ეს მაგიდის მხოლოდ ვირტუალური გამოსახულება იქნება, მაგრამ ის რეალურ დროში, რეალური ზომით და ფორმით თქვენს ოთახში იდგმება, როდესაც მას მობილური ტელეფონით, პლანშეტით ან ვირტუალური სათვალით შეხედავთ.



მეტავერსი ცალკე არც ვირტუალური, არც გაფართოებული რეალობაა. ის ორივეს მოიცავს. ეს არის საერთო ონლაინ სივრცეში ფიზიკური, გაფართოებული და ვირტუალური რეალობების კომბინაცია, რომელშიც ადამიანი სრულად ჩართულია.

ცუკერბერგს დაახლოებით ასეთი სივრცის შექმნა უნდა, მაგრამ ეს ჯერ მხოლოდ კონცეფციაა და ის "ფეისბუქის" დამფუძნებელს არ გამოუგონია.

მეტავერსის იდეა ახალი არ არის

ტერმინ „მეტავერსს“ პირველად ამერიკელი მწერლის, ნილ სტივენსონის 1992 წელს გამოქვეყნებულ სამეცნერო ფანტასტიკის ჟანრის წიგნში Snow Crash-ში ვხვდებით. წიგნში მოქმედება 21-ე საუკუნეში ხდება და „მეტავერსი“ ნამდვილი ადამიანების ავატარებით დასახლებული
სამგანზომილებიანი ვირტუალური სამყაროა.
alt
2018 წელს გამოსულ ფილმში, Ready Player one (რომელიც ამავე სახელწოდების 2011 წლის წიგნზეა დაფუძნებული), აღწერილია ასეთივე სამყარო, სადაც 2045 წელს კლიმატის ცვლილების შემდეგ სიღარიბით მოცულ დედამიწაზე ადამიანები ხსნას უფასო ონლაინ თამაშ „ოაზისში“ პოულობენ.

„ოაზისი“ ვირტუალური ალტერნატიული სამყაროა, რომელში მოხვედრისთვისაც სპეციალური სათვალეები და მოწყობილობაა საჭირო. მასში შესულ ადამიანებს კი შეუძლიათ გააკეთონ ის, რაც უნდათ - ითამაშონ, საყიდლებზე იარონ, ისწავლონ...

თუმცა ვირტუალური და გაფართოებული რეალობა სამეცნიერო ფანტასტიკური ჟანრის მიღმაც არსებობს.

დღეს ხელმისაწვდომი ალტერნატიული და გაფართოებული რეალობის პლატფორმები

წლების განმავლობაში ვირტუალური და გაფართოებული რეალობა წარმატებულად დამკვიდრდა თამაშების ინდუსტრიაში. მაგალითად, AR-ზე დაფუძნებულმა პოლულარულმა თამაშმა Pokémon GO-მ ბოლო 5 წელიწადში 5 მილიარდი აშშ დოლარის შემოსავალი მიიღო. ამ თამაშის პერსონაჟები თქვენს რეალურ სივრცეში ჩნდებიან და ამის დანახვა სმარტფონის ეკრანიდან შეგიძლიათ.

დღეს, მეტავერსის შექმნაზე რამდენიმე კომპანია მუშაობს, მათ შორის Epic Games, Microsoft და Roblox.

ჰოლოგრამების გამოყენებით კოლაბორაციისა და კომუნიკაციების პლატფორმა Microsoft Mesh კომპანია „მაიკროსოფტმა“ წელს წარადგინა. ერთმანეთთან ვირტუალურ სივრცეში ჰოლოგრამული გამოსახულებებით დასაკავშირებლად ადამიანებმა Microsoft-ის ვირტუალური რეალობის (VR) ან გაფართოებული რეალობის (AR) სათვალეები უნდა გამოიყენონ.



2020 წლის აპრილში, კოვიდ პანდემიის დასაწყისში, მეტავერსზე მომუშავე თამაშ Fortnite-ში რეპერ, ტრევის სკოტის ვირტუალურ კონეცერტს 10 მილიონზე მეტი ადამიანი დაესწრო. შემსრულებელმა კი 20 მილიარდი აშშ დოლარი გამოიმუშავა, რაც იმაზე მეტია, ვიდრე მის ზოგიერთ რეალურ კონცერტზე მიღებული შემოსავალი.



Fortnite-ის გავლენას გასართობი ინდუსტრიის მთავარი მოთამაშეებიც ხედავენ. მაგალითად, მსოფლიოში ერთ-ერთი უმსხვილესი ვიდეო სტრიმინგის პლატფორმა „ნეტფლიქსი“ Fortnite-ს უფრო დიდ კონკურენტად მიიჩნევს, ვიდრე თავის პირდაპირ კონკურენტებს - HBO-სა და Hulu-ს.

ვირტუალურ სივრცეში სრულფასოვნად ჩართვისთვის, შესაბამისი მოწყობილობების განვითარებაცაა საჭირო. 2021 წლის სექტემბერში „ფეისბუქმა“ „რეი-ბანთან“ თანამშრომლობით გამოუშვა Ray-Ban Stories – ჭკვიანი სათვალე. აქსესუარი 20 სხვადასხვა სტილში 299 აშშ დოლარად იყიდება და გარდა სათვალის ფუნქციისა, ფოტო-ვიდეო გადაღების, დარეკვის, ზარებზე პასუხის, მუსიკისა და პოდკასტების მოსმენის საშუალებას იძლევა.



დაუდასტურებელი ინფორმაციით, მსგავსი სათვალის შექმნაზე Apple-იც მუშაობს.

როგორ გაერთიანდება ეს ყველაფერი მეტავერსში?

ინტერნეტში „მეტავერსის“ განმარტების ძებნისას სხვადასხვაგვარ პასუხს გადააწყდებით: „ინტერნეტის მემკვიდრე“, „ალტერნატიული ციფრული რეალობა“, „ვირტუალური სივრცეების გაერთიანება“ და ა.შ. მაგრამ ჯერ არ არსებობს ერთი, საყოველთაოდ მიღებული განმარტება, რომელიც ამას ახსნიდა.

თუმცა ყველა თანხმდება, რომ ეს იქნება ინტერნეტის მსგავსად ერთი ღია სივრცე, რომელშიც თავს მოიყრის სხვადასხვა ვირტუალური სამყარო.

მაგალითად, წარმოიდგინეთ, მომავალში ადვილად ხელმისაწვდომი გახდეს ისეთი მოწყობილობები, რომლებიც საშუალებას მოგცემთ ვირტუალურ სამყაროში იმოძრაოთ, შეეხოთ ობიექტებს, შეხვდეთ და ესაუბროთ მეგობრებს და შეგრძნებების დონეზე აღიქვათ ციფრული სამყარო. ამ დროს კი რეალურად სახლში იქნებით და ამისთვის ოთახიდან გასვლაც არ დაგჭირდებათ.

მართალია, მეტავერსი რეალურად ჯერ არ არსებობს, მაგრამ არსებობს ტექნოლოგიური კომპანიების იდეა, რომლის რეალობად ქცევას ისინი არც ისე შორეულ მომავალში ხედავენ.

რას და როგორ შევძლებთ მეტავერსში?

დღეს თავისუფლად არის შესაძლებელი, ვიდეოზარის საშუალებით დაუკავშირდეთ თქვენგან შორს მყოფ ადამიანებს, მაგრამ ეს ფიზიკური შეხვედრა არ არის. თქვენ შორის ბარიერია, ეკრანი, რომელიც უბრალოდ თქვენს გამოსახულებებს აკავშირებს ერთმანეთთან.

ახლა წარმოიდგინეთ, მოხვდეთ ვირტუალურ სივრცეში, სადაც ადამიანების პირისპირ ნახვა, მათთან ერთად ოფისში მუშაობა შეგეძლებათ.

მეტიც, ტექნოლოგიის განვითარებასთან ერთად, შეძლებთ წარსულში იმოგზაუროთ, გაერთოთ, და ამისგან რეალური შეგრძნებები მიიღოთ. მოკლედ, მეტავერსის გამოყენების თეორიული შესაძლებლობები უსაზღვროა.

მეტავერსში, როგორც ალტერნატიულ ციფრულ სამყაროში, მომხმარებლები შექმნიან თავიანთ სივრცეებს, შესაძლოა განავითარონ ბიზნესი, იყიდონ და გაყიდონ მეტავერსისთვის განკუთვნილი პროდუქტი, მომსახურება ან თუნდაც გააქირავონ ვირტუალური მიწა, სადაც რომელიმე კომპანია თავის ვირტუალურ მაღაზიას გახსნის და ა.შ

მაგალითად, წარმოიდგინეთ, „დისნეილენდის“ მფლობელმა კომპანიმ მეტავერსში შექმნას თავისი გასართობი პარკი და ის ადამიანები, რომლებიც დისნეილენდში ფიზიკურად სტუმრობას ვერ ახერხებენ, მას მეტავერსში ეწვევიან და თითქმის რეალურის მსგავსი გამოცდილებას მიიღებენ.

მარკ ცუკერბერგის ხედვა

მიუხედავად იმისა, დღეს მეტავერსის კონცეფციის განვითარებაზე რამდენიმე კომპანია მუშაობს, მარკ ცუკერბერგი პირველია, ვინც ამ მიმართულებით მასშტაბური გეგმები დაისახა, დიდი ინვესტიცია ჩადო და გამოაცხადა, რომ მისი კომპანიის მთავარი მიმართულება ამ კონცეფციის ხორცშესხმა იქნება.

მარკ ცუკერბერგის ხედვით, „მეტავერსს“ მომხმარებლები რამდენიმე მიმართულებით გამოიყენებენ:

1. კომუნიკაცია: საკუთარ სივრცეში მეგობრებთან შეკრება, ფილმების ერთად ყურება, და ა.შ. 



2. გართობა: მაგალითად, რეალურ კონცერტზე ვირტუალურად დასწრება და ვირტუალურ სამყაროში წვეულებაზე წასვლა. 



3. მუშაობა: საკუთარი სახლიდან ოფისში ვირტუალურად შესვლა, გაფართოებული რეალობისა და ჰოლოგრამების საშუალებით კომუნიკაცია და ა.შ.



4. განათლება: მაგალითად, ნებისმიერ ისტორიულ დროში მოგზაურობა, ბუნების შესწავლა, მომზადება სამედიცინო ოპერაციების ჩატარებისთვის და სხვა. 



5. ფიტნესი: ვარჯიში სხვადასხვა გარემოში, იოგა ვირტუალურ სივრცეში და ა.შ. 



6. თამაშები: გეოგრაფიულად სხვაგან მყოფ ადამიანთან ჭადრაკის ან მაგიდის ჩოგბურთის ფიზიკურად, მის ჰოლოგრამასთან თამაში. 



7. კომერცია: ბიზნესისთვის შესაძლებლობა მეტავერსში გაყიდოს ვირტუალური და ფიზიკური პროდუქტები, შექმნას მაღაზიები, რომლებსაც მომხმარებლები მთელი მსოფლიოდან ესტუმრებიან. 



მარკ ცუკერბერგი ამბობს, რომ მეტავერსი ხელს შეუწყობს გარემოს დაცვასაც. მაგალითად, სამუშაო ვიზიტისთვის ერთი ადგილიდან მეორეში თვითმფრინავით მგზავრობის ნაცვლად, ადამიანები მეტავერსში ტელეპორტირდებიან, ასე დაიზოგება ავიარეისებით გარემოსთვის მიყენებული ზიანი.

„მეტას“ დამფუძნებელი ვარაუდობს, რომ შესაძლოა, მომავალში სმარტფონები ადამიანების ცხოვრების მთავარი ნაწილი აღარ იყოს. შესაბამისად, კიდევ უფრო დაჩქარდება და შეიცვლება კომუნიკაციის ფორმები. მაგალითად, ახალი ტექნოლოგიები ეკრანზე ტექსტის აკრეფის ნაცვლად ადამიანის ბრძანებებს ჟესტიკულაციით, ხმოვანი მითითებით ან თუნდაც გონებაში გაფიქრებით შეძლებენ. ამ ყველაფრისთვის კი პირველ რიგში, შესაბამისი ტექნოლოგია დაგვჭირდება, რომელიც მარტივად მოსახმარი, მსუბუქი და პატარა ზომის იქნება. ცუკერბერგის ხედვით ეს, შესაძლოა, ჭკვიანი სათვალეები იყოს.

რატომ დებს „ფეისბუქის“ დამფუძნებელი ამხელა ინვესტიციას კონცეფციაში, რომელიც დღეს, ფაქტობრივად, არ არსებობს? ამაზე ერთი პასუხი შესაძლოა ის იყოს, რომ სხვა ტექნოლოგიური კომპანიებისგან განსხვავებით, მას ყველაზე დიდი აუდიტორია ჰყავს - 3 მილიარდზე მეტი მომხმარებელი.

„მარკ ცუკერბერგს უნდა, რომ ბევრი ადამიანი აალაპარაკოს ამ თემაზე, მეტავერსის იდეის პოპულარულობა მოიმატებს, მოთხოვნა გაიზრდება და ამ ტექნოლოგიების განვითარებაც გაუადვილდებათ, რადგან მეტი ფული ჩაიდება ამაში, შესაბამისად, მეტი ინჟინერი ეყოლებათ და მეტი რესურსი ექნებათ, სწრაფად განვითარებისთვის“, - გვეუბნება ტექნოლოგიების შესახებ ონლაინ გამოცემის Next.on.ge-ს რედაქტორი დათო სამნიაშვილი.

გამოწვევები და სკეპტიკოსები

„ფეისბუქის“ რებრენდიგი და მეტავერსზე ორიენტირებულ კომპანიად გადაქცევა სოციალური ქსელის სკანდალს „ფეისბუქის ქაღალდებს“ დაემთხვა. „ფეისბუქის“ ყოფილი თანამშრომელი ფრენსის ჰაუგენი კომპანიას არაერთ ბრალდებას უყენებს და უსაფრთხოებაზე წინ ფინანსური მოგების დაყენებაში ამხელს.

„ფეისბუქის“ რებრენდინგსა და მეტავერსზე მუშაობის აქტიურად დაწყებას მალევე გამოუჩნდა კრიტიკოსები. მათ შორის, „ტვიტერის“ თანადამფუძნებელი ჯეკ დორსი, The Daily Show-ს წამყვანი ტრევორ ნოა, აშშ-ის კონგრესის წევრი, ალესანდრია ოკასიო კორტესი. “გუგლის“ ყოფილი დირექტორი ერიკ შმიდტი ფიქრობს, რომ ხელოვნური ინტელექტი, როგორიც მეტავერსია ადამიანურ ურთიერთობებს ჩაანაცვლებს.

„ყველა, ვინც მეტავერსზე საუბრობს, საუბრობს სამყაროებზე, რომლებიც ამ მსოფლიოზე უფრო სასიამოვნოა - იქ უფრო მიდიდარი, სიმპათიური, ლამაზი, ძლიერი, სწრაფი ხარ. ასე, რომ რამდენიმე წელიწადში ადამიანები აირჩევენ მეტავერსში უფრო მეტი დრო დაჰყონ. და ვინ ადგენს წესებს? მსოფლიო უფრო ციფრული გახდება, ვიდრე ფიზიკური ეს კი სულაც არაა საუკეთესო რამ საზოგადოებისთვის“, - უთხრა The New York Time-ს შმიდტმა, რომელიც „გუგლში“ 2001-2020 წლებში მუშაობდა.

რადგან მეტავერსი საერთო სივრცეს მოიცავს, საჭირო გახდება დიდი ტექნოლოგიური კომპანიების ურთიერთთანამშრომლობა, რათა მათ მიერ შექმნილი მოწყობილობები და პლატფორმები ერთმანეთს დაუკავშირდეს. ეს კი ახალი სტანდარტების დამკვიდრებასაც მოითხოვს.

დათო სამნიაშვილი მიიჩნევს, რომ ამ მიმართულებით, რეგულაციები გახდება საჭირო: „საჭირო იქნება სხვადასხვა სპეციფიკური ტექნოლოგიის გაერთიანება და დიდი ძალისხმევა სახელმწიფოების მხრიდან. საკანონმდებლო რეგულირებას ვგულისხმობ, თუმცა ეს უნდა იყოს არა ქვეყნების დონეზე, არამედ საერთო შეთანხმება მსოფლიოში, რათა დაცული იყოს მომხმარებლების უფლებები.“

მომხმარებლის პირადი მონაცემების დაცვა

მომხმარებლების უფლებებზე საუბრისას ბუნებრივად ჩნდება შეკითხვები მონაცემების უსაფრთხოების შესახებ, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც უკვე წლებია, საუბარია „ფეისბუქის“ პრობლემებზე მომხმარებლების პირადი მონაცემების დაცვასთან დაკავშირებით.

2018 წელს გაირკვა, რომ მონაცემთა ანალიზის კომპანია Cambridge Analytica-მ „ფეისბუქის“ მილიონობით მომხმარებლის მონაცემები მათი ნებართვის გარეშე შეაგროვა და საარჩევნო პოლიტიკური კამპანიებისთვის გამოიყენა. ინფორმაციის გაჟონვის შემდეგ ცუკერბერგს აშშ-ის კონგრესის წინაშე მონაცემების დაცვის შესახებ კითხვებზე პასუხების გაცემა მოუწია. თუმცა, „ფეისბუქისგან“ განსხვავებით, არ ვიცით, რა ინფორმაციას შეაგროვებს მეტავერსი მომხმარებლის შესახებ. რადგან მეტავერსში არა ეკრანის მიღმა, არამედ მის შიგნით ვიქნებით, სავარაუდოდ, მეტავერს პლატფორმებისთვის ჩვენ შესახებ უფრო მეტი ინფორმაცია შეიძლება გახდეს ხელმისაწვდომი, მათ შორის მანერები, სხეულის ენა, ჩვევები და ა.შ.

ამ გამოწვევის საპასუხოდ მარკ ცუკერბერგი ამბობს, რომ საკითხებზე უკვე მუშაობენ.

ვინ გააკონტროლებს მეტავერსს?

კიდევ უფრო ბევრს გაურკვევლობას იწვევს ის, თუ ვინ გააკონტროლებს მეტავერსს? ის რამდენიმე კომპანიის კუთვნილება იქნება თუ კრიპტოვალუტის მსგავსად დეცენტრალიზებული სისტემა შეიქმნება?

„ყველაზე მისაღები ვარიანტი იქნება მეტავერსის არა კონკრეტული ინდივიდების, კორპორაციების ან თუნდაც არჩეული პრეზიდენტების მიერ კონტროლი, არამედ ტექნოლოგიების ისე განვითარება, რომ მთლიანი ვირტუალური სივრცე სუპერ ხელოვნურმა ინტელექტმა - ე.წ სუპერკომპიუტერმა აკონტროლოს და მომხმარებლების მიმართ თანაბარი მიდგომები განსაზღვროსო“, - ამბობს დათო სამნიაშვილი.

„ამის პოტენციალი კვანტურ კომპიუტერებშია. თუ მეტავერსი კერძო კომპანიებმა აკონტროლეს, მომხმარებლების მანიპულირებას შეძლებენ. შეიძლება მიკარნახონ როგორი ტანსაცმელი, ადამიანი და სხვა რამ უნდა მომწონდეს, ეს კომპანიები ამას თუ მხოლოდ მოგებისთვის აკეთებენ, რა თქმა უნდა, საშიშია. ცოტა ფუტურისტულად თუ შევხედავთ და დავუშვებთ, რომ იარსებებს სუპერკომპიუტერი, მაშინ მისი ინტერესი სარგებლის მიღება ან ვირტუალურ რეალობაში ჩვენი დიდხანს დატოვება არ იქნება. ის უბრალოდ სწორ რეგულაციებს შექმნის.“, - გვეუბნება next.on.ge-ის რედაქტორი.

დეზინფორმაცია

მეტავერსის იდეის განხილვისას კიდევ ერთი გამოწვევა მომხმარებლების ვირტუალურ სამყაროსთან მიჯაჭვულობა და მათი დეზინფორმაციისგან დაცვაა.

ფეისბუქის მამხილებლის მიერ გავრცელებული „ფეისბუქის ქაღალდებიდან“ ირკვევა, რომ სოციალური ქსელი დეზინფორმაციას არასაკმარისად ებრძვის. მაგალითად, „ფეისბუქი“ პრიორიტეტს ანიჭებდა პოსტებს, რომლებსაც „გაბრაზების“ ბევრი რეაქცია ჰქონდა. ვიეტნამის ბაზარზე დასარჩენად კომუნისტურ პარტიას „ანტისახელმწიფოებრივი პოსტების“ ნაწილობრივ ცენზურაში დათანხმდა და დროული რეაგირება არ ჰქონია კოვიდ-19-ის შესახებ გავრცელებულ დეზინფორმაციასთან ბრძოლაზე. ამის გათვალისწინებით კი საკითხავია, როგორ გავუმკლავდებით დეზინფორმაციის საფრთხეებს მეტავერსში?

„სწორედ აქ შემოდის მეტავერსის რეგულაციის მომენტი. სოციალური ქსელები ინფორმაციის სიზუსტეზე უნდა იყოს ორიენტირებული და არა ის, რომ მე თუ ანტივაქსერული იდეები მაწუხებს, ერთი ორს მოვძებნი და შემდეგ ალგორითმი ერთსა და იმავე კონტენტს მიჩვენებს, ამით სოციალური ქსელები მანიპულირებენ ჩემზე, რომ დიდხანს დამტოვონ ქსელში“, - ამბობს დათო სამნიაშვილი.

შესაბამისად, გამოწვევაა ისიც, თუ როგორი იქნება ალტერანატიულ ციფრულ სამყაროში დეზინფორმაციასთან ბრძოლის გზები, რადგან შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ მეტავერსში დეზინფორმაციის გავრცელების ახალი, ბევრად დახვეწილი ხერხები გაჩნდება.

სხვა გამოწვევები

რადგან მეტავერსი დღეს მხოლოდ იდეაა, მის ირგვლივ სხვა ბევრი კითხვა და გამოწვევა იჩენს თავს. მათ შორის:

• მოწყობილობების განვითარება და მასობრივად ხელმისაწვდომობა.

• მეტავერსის შესაძლებლობების ბოლომდე გამოსაცდელად საჭირო იქნება ხარისხიანი და სწრაფი ინტერნეტი. ისინი, ვისაც ხარისხიან ინტერნეტზე წვდომა არ ექნებათ მეტავერსს სრულყოფილად ვერ გამოიყენებენ. ამ სივრცის მოხმარება, შესაძლოა, გამოწვევად იქცეს უსინათლო ადამიანებისთვისაც.

• ჯერ გაურკვეველია მეტავერსის ეკონომიკის განვითარება. როგორი ფორმით გადაინაცვლებს რეკლამები სოციალური მედიიდან მეტავერსში და გახდება თუ არა ეს შემოსავლის მთავარი წყარო.

მაინც, რას მოიტანს მეტავერსი?

„მთავარი იდეა არის, რომ მეტავერსი გამოვიყენოთ პროგრესისთვის და არა რეგრესისთვის. ნებისმიერ ტექნოლოგიას შეუძლია პროგრესიც და რეგრესიც მოიტანოს, მაგრამ იმ მცირეხნიანი გამოცდილებით, რაც გვაქვს - ტექნოლოგიებმა მაინც პროგრესი მოიტანა. მგონია, რომ მეტავერსსაც საბოლოო ჯამში დადებითი მხარე უფრო ექნება, ვიდრე უარყოფითი“,- ფიქრობს დათო სამნიაშვილი.

მსოფლიოში მეტავერსის შექმნის შესახებ აზრთა სხვადასხვაობის მიუხედავად, „მეტას“ დამფუძნებელს, მარკ ცუკერბერგს სჯერა, რომ მეტავერსი მობილური ინტერნეტის მემკვიდრეა, რომელიც ბევრ ახალ შესაძლებლობას გააჩენს და წლების შემდეგ მისი კონცეფცია რეალობად იქცევა.

უცნობია გამართლდება თუ არა ამ ეტაპზე მსოფლიოში მე-7 უმდიდრესი ადამიანის იდეა. მარკ ცუკერბერგმა, რომლის ამჟამინდელი ქონება 127 მილიარდ აშშ დოლარს შეადგენს, მეტავერსის განვითარებისთვის პირველ ეტაპზე 10 მილიარდი აშშ დოლარი გამოყო. ცუკერბერგის ქონება მილიარდიანი სხვაობებით ზოგჯერ რამდენიმე დღეშიც იცვლება. მაგალითად, 2021 წლის მაისში „მეტას“ დამფუძნებელი მხოლოდ ერთ კვირაში 8 მილიარდი აშშ დოლარით გამდიდრდა, 5 თვის შემდეგ, ოქტომბერში კი ერთ დღეში 6 მილიარდ აშშ დოლარამდე დაკარგა.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ფინანსური მოგება მომხმარებლების უსაფრთხოებაზე წინ, სიძულვილის ენასა და დეზინფორმაცისთან არასაკმარისად ბრძოლა, ვიეტნამში ანტისამთავრობო პოსტების ცენზურა - ეს იმ ბრალდებების არასრული ჩამონათვალია, რომლებშიც მარკ ცუკერბერგის კომპანია „მეტას“ (ძველი სახელით „ფეისბუქი“) მედია პროექტი The Facebook Papers (“ფეისბუქის ქაღალდები“) ამხელს.

რა არის „ფეისბუქის ქაღალდები“?

ეს 17 ამერიკულ მედიასაშუალებას შორის კოლაბორაციული პროექტია. სხვადასხვა ორგანიზაციის ჟურნალისტებმა ერთობლივი მუშაობით „ფეისბუქის“ შიდა ორგანიზაციულ დოკუმენტებზე წვდომა მოიპოვეს. ათასობით ფაილი მედიას “ფეისბუქის“ ყოფილმა თანამშრომელმა და მამხილებელმა ფრენსის ჰაუგენმა მიაწოდა. ამავე დოკუმენტებზე წვდომა აქვს ევროპული ახალი ამბების ორგანზაციების ცალკე ჯგუფსაც. 

ჰაუგენის იურისტი დოკუმენტებს თვეების განმავლობაში აშშ-ის ფასიანი ქაღალდების კომისიასა და კონგრესს აწვდიდა. სწორედ კონგრესისთვის გადაცემული დარედაქტირებული მასალები (ფაილებში დაფარულია დაბალ პოზიციებზე მომუშავე თანამშრომლების სახელები) შეისწავლეს 17 ორგანიზაციის ჟურნალისტებმა.

მანამდე, მამხილებელმა სექტემბერში კონფიდენციალურად დოკუმენტების ნაწილი Wall Street Journal-საც გადასცა. გამოცემამ კი მათზე დაყრდნობით მრავალნაწილიანი საგამოძიებო მასალების გამოქვეყნება - The Facebook Files-ის სახელით დაიწყო.

The Facebook Files-ის გამოქვეყნებიდან რამდენიმე კვირაში მამხილებელის ვინაობა გადაცემა „60 წუთში“ გახდა ცნობილი. ფრენსის ჰაუგენი კონგრესის ერთ-ერთი ქვეკომიტეტში „ინსტაგრამის ახალგაზრდა ქალების მენტალურ ჯანმრთელობაზე გავლენის შესახებ“ საკითხზე მოწმედაც წარსდგა.

„ფეისბუქის ქაღალდების“ გაშუქება კი მედიამ 2021 წლის 24 ოქტომბრიდან დაიწყო.

„ფეისბუქის ქაღალდები“ მოიცავს: ჰაუგენის მიერ თავისი კომპიუტერის ეკრანზე გადაღებულ ფოტოებს, რომლებზეც ასახულია:

• კომპანიის კვლევები

• შიდა მიმოწერები

• ელ.ფოსტები

• პროექტების შესახებ ინფორმაცია

• სტრატეგიული გეგმები

• პრეზენტაციები

„სი-ენ-ენი“, „პოლიტიკო“, „ვაშინგტონ პოსტი“ და კიდევ სხვა 15 მედიასაშუალება შეთანხმდა, რომ ამ მასალებს ერთდროულად, 24 ოქტომბერს გამოაქვეყნებდა, რათა ყველას ჰქონოდა დოკუმენტების შესწავლისა და ანალიზის შანსი, ასევე დრო მიეცათ „ფეისბუქის“ საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურიდან პასუხის მისაღებად. შეთანხმების მიუხედავად მასალების მცირე ნაწილი დათქმულ დროზე ადრე მაინც გავრცელდა.

დოკუმენტებზე წვდომის მქონე მედიასაშუალებების რიცხვი დროდადრო იმატებს. გამოცემები გაჟონილ დოკუმენტებზე დაყრდნობით ახალ ამბებს რეგულარულად ავრცელებენ და ეს პროცესი, სავარაუდოდ, დღეებსა და თვეებს გასტანს.

რაში ამხელს გაჟონილი დოკუმენტები „ფეისბუქს“ ?

ფაილების მიხედვით, „ფეისბუქის“ მიმართ მრავალი ბრალდება იკვეთება და ყოველი ახალი სტატია კომპანიის აქამდე უცნობ, ახალ პრობლემას ავლენს.

გაჟონილ დოკუმენტებზე დაყრდნობით ირკვევა, რომ, სავარაუდოდ:

• მარკ ცუკერბერგის საჯარო განცხადებები ეწინააღმდეგებოდა კომპანიის შიდა კვლევებს.

• „ფეისბუქი“ პრიორიტეტს ანიჭებდა პოსტებს, რომლებსაც „გაბრაზების“ ბევრი რეაქცია ჰქონდა. .

• „ფეისბუქი“ ვერ ახერხებს კონტენტის ეფექტურად მართვას.

• კომპანია მომხმარებელის უსაფრთხოებაზე მეტად მაქსიმალურ ჩართულობას (ინგეიჯმენთს) ანიჭებს უპირატესობას.

• „ფეისბუქმა“ იცის, რომ მისი კუთვნილ პლატფორმას „ინსტაგრამს“ უარყოფითი გავლენა აქვს თინეიჯერ გოგონებზე, თუმცა პრობლემის მოსაგვარებლად ბევრს არაფერს აკეთებს.

• კომპანიის თანამშრომლები ზოგიერთ ქვეყანაში „ფეისბუქის“ პლატფორმის ტრეფიკინგის, ორგანოების გაყიდვის, უმცირესობების მიმართ ძალადობის წახალისების, პორნოგრაფიის გავრცელების მიზნებით გამოყენების შესახებ მიუთითებდნენ, თუმცა კომპანიის მხრიდან პასუხი ხშირად არაადეკვატური იყო ან საერთოდ არ რეაგირებდა.

• კომპანიის მკვლევრები „ფეისბუქის“ პრობლემებზე ღიად საუბრობდნენ, თუმცა კომპანიის ხელმძღვანელობა მათ ყურადღებას არ აქცევდა.

• 2020 წლის მაისში „ფეისბუქის“ ხელოვნური ინტელექტის ალგორითმმა 90%-ით ივარაუდა, რომ აშშ-ის მაშინდელი პრეზიდენტის, დონალდ ტრამპის მიერ ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობის გამო დაწყებულ საპროტესტო გამოსვლებთან დაკავშირებით დაწერილი პოსტი ძალადობას ახალისებდა, თუმცა „ფეისბუქს“ მასზე რეაგირება მაშინვე არ ჰქონია.

• ვიეტნამის მმართველმა კომუნისტურმა პარტიამ „ფეისბუქს“ ულტიმატუმი წაუყენა: ან ეთანამშრომლა მთავრობასთან და დახმარებოდა ანტისამთავრობო პოსტების ცენზურაში ან ქვეყანაში „ფეისბუქს“ გათიშავდნენ. მარკ ცუკერბერგის პირადი გადაწყვეტილებით, კომპანია „ანტისახელმწიფოებრივი პოსტების“ ნაწილობრივ ცენზურას დათანხმდა. ცუკერბერგი მიიჩნევდა, რომ გამოხატვის თავისუფლებას ვიეტნამში სოციალური ქსელის მთლიანად გათიშვა უფრო დააზიანებდა, ვიდრე მთავრობასთან შეთანხმება. მედია ვარაუდობს, რომ მისი ეს გადაწყვეტილება ფინანსურ მოგებას უკავშირდებოდა, რადგან „ფეისბუქი“ ვიეტნამიდან ყოველწლიურად მილიარდ დოლარამდე შემოსავალს იღებს.

• „ფეისბუქს“ უჭირს იმ მომხმარებლების ამოცნობა, რომლებიც რამდენიმე ანგარიშს ქმნიან.

• „ფეისბუქი“ გადაწყვეტილებების დროს პოლიტიკურ შეხედულებებს ითვალისწინებს.

• „ფეისბუქი“ ვერ ახერხებს არაბულად დაწერილი სიძულვილის ენის შემცველი პოსტების უმრავლესობის ამოცნობას.

• კომპანია დროულად არ რეაგირებდა კოვიდ-19-ის შესახებ გავრცელებულ დეზინფორმაციასთან ბრძოლაზე.

• ახლო აღმოსავლეთში „ფეისბუქის“ პლატფორმის ადამიანებით ვაჭრობისთვის გამოყენების გამო კომპანია „ეფლი“ „ფეისბუქს“ 2019 წელს Apple Store-დან „ფეისბუქისა“ და „ინსტაგრამის“ წაშლით დაემუქრა.

• „ფეისბუქს“ ჰყავს ე.წ VIP მომხმარებლები, რომლებზეც სოციალური ქსელის ზოგიერთი წესი არ ვრცელდება.

“ფეისბუქის” შემქმნელი, მარკ ცუკერბერგი ამბობს, რომ გაჟონილი დოკუმენტები შერჩევითადაა გამოყენებული, რათა კომპანიის შესახებ ყალბი სურათი შექმნას. ცუკერბერგის თქმით, „ფეისბუქში“ წახალისებულია ღია დისკუსია და კვლევები, რათა კომპლექსური საკითხები მოგვარდეს.

ამ ბრალდებების ფონზე მარკ ცუკერბერგის კომპანიამ 28 ოქტომბერს მასშტაბური ცვლილებები დააანონსა. „ფეისბუქს“ სახელი შეეცვალა და META დაერქვა. ეს გულისმობს, რომ შეიცვალა არა აპლიკაცია „ფეისბუქის“, არამედ კომპანიის სახელი, რომელიც „ფეისბუქთან“ ერთად „მესენჯერს“, „ინსტაგრამს“, „ვოტსაპსა“ „ოკულუს VR-ს“ ფლობს.
კატეგორია: ეთიკა
23 ოქტომბერს "მთავარმა არხმა" თბილისში ახალგაზრდა ქალის, ანასტასია შატალოვას მკვლელობის სათვალთვალო კამერით გადაღებული კადრები დაუფარავად "ექსკლუზიურად" გაუშვა, წინა დღეს კი მაყურებელმა მოკლული შატალოვას ნაწილობრივ დაფარული ფოტო ასევე „ექსკლუზიურად“ ტელეკომპანია "იმედის" ეთერში იხილა.

რა ინფორმაციული ღირებულება შეიძლება ჰქონდეს მკვლელობის ამსახველი მძიმე ვიზუალური მასალის ჩვენებას მაყურებლისთვის?

რა ზიანის მომტანია და როდის არის გამართლებული მედიის მიერ ასეთი კადრების ჩვენება?

კონტექსტი

30 წლამდე ქალი, ანასტასია შატალოვა 18 ოქტომბერს, თბილისში საცხოვრებელ სახლთან მოკლეს. 19 ოქტომბერს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა, რომ მკვლელობის საქმე გახსნა და 3 პირი დააკავა.

ტელეკომპანია „მთავარმა არხმა“ მკვლელობის ამსახველი ვიდეოჩანაწერი წამყვანის გაფრთხილების შემდეგ ეთერში დაუფარავად აჩვენა, ეს მასალა სოციალურ ქსელშიც გამოქვეყნდა. ტელეკომპანია „იმედმა“ კი ცხედრის ნაწილობრივ დაფარული ფოტო, რომელიც საინფორმაციო გამოშვებაში გავიდა, „ფეისბუქზეც“ გაავრცელა.

უნდა გააშუქოს თუ არა მედიამ მკვლელობის ამსახველი კადრები?

არ არსებობს ცალსახა მიდგომა, რომელიც კრძალავს ან უშვებს მკვლელობის ამსახველი მძიმე კადრების გაშუქებას. რედაქციამ გადაწყვეტილება თითოეული შემთხვევის კონტექსტიდან გამომდინარე უნდა მიიღოს.

ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი მაღალი საჯარო ინტერესია, თუმცა მნიშვნელოვანია მედიასაშუალებებმა საჯარო ინტერესი საზოგადოების ცნობისმოყვარეობისგან გამიჯნონო, ამბობს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის დირექტორი მარიამ გოგოსაშვილი.

„ცნობისმოყვარეობით შეიძლება გვაინტერესებდეს, მაგალითად რა ტრაექტორიით მოხვდა მას ტყვია, როგორ დაეცა, რა ეცვა მსხვერპლს და ა.შ მაგრამ ეს დეტალები, რეალურად საინტერესოა უბრალოდ ცნობისმოყვარეობის დონეზე, მაგრამ საჯარო ინტერესები არ არსებობს.“, - ამბობს გოგოსაშვილი.

ქარტიის დირექტორი განმარტავს, რომ საჯარო ინტერესი არსებობს, როდესაც მაღალი თანამდებობის პირების მხრიდან რაიმე ტიპის დარღვევა ჩანს, იკვეთება დანაშაულის დაფარვის მცდელობები ან საგამოძიებო უწყებები არასწორ ინფორმაცის ავრცელებენ. ასეთ შემთხვევაში სახელმწიფო სტრუქტურების მხილებისა და დანაშაულის გახსნის ხელშეწყობის მიზნით საზოგადოებისთვის დეტალური ინფორმაციის მიწოდება შეიძლება ხელშემწყობიც იყოს.

მეორე მხრივ მედია უნდა დაფიქრდეს, რა ინფორმაციული ღირებულება აქვს მძიმე კადრებს და შეუძლია თუ არა ამბავი ამ ვიზუალური მასალის გამოყენების გარეშეც გადმოსცეს.

რა ზიანი მოაქვს მკვლელობის ამსახველი მძიმე კადრების ჩვენებას?

ნებისმიერი მძიმე ვიზუალური მასალის გავრცელების დროს მედიასაშუალებებმა დაღუპულის ოჯახის წევრების რეტრამვირების საკითხიც უნდა გაითვალისწინონ.

კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესების თანახმად, მიზანშეწონილი არ არის დაზარალებულის, გვამის ან დასახიჩრებული სხეულის, სისხლისა და სხვა მსგავსი სცენების ჩვენება მნიშვნელოვანი სარედაქციო დასაბუთების გარეშე. ასეთი მასალების გამოყენების დროს მედიასაშუალება უნდა შეეცადოს შეამციროს, ის პოტენციური ტრავმა, რომელიც შესაძლოა ამ მასალამ მასში ასახულ პირს ან მის ნათესავებს მიაყენოს.

„როდესაც საძიებო სისტემაში თავიანთი ოჯახის წევრის სახელს და გვარს ჩაწერენ ძალაინ შემზარავ კადრებს უჩვენებს, რაც, რა თქმა უნდა, გამოიწვევს მათ რეტრამვირებას“, - განმარტავს მარიამ გოგოსაშვილი.

საერთაშორისო მედიის პრაქტიკაში მკვლელობის ამსახველი კადრების გაშუქების არაერთი მაგალითი არსებობს, თუმცა თითქმის ყველა მათგანს თავისი დასაბუთება აქვს. მაგალითად, 2020 წელს ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობის ამსახველი ვიდეო ძირითადი მტკიცებულება იყო ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობაში და ბრალდებული პოლიციელის სასამართლო პროცესზე და სისტემური რასიზმის პრობლემას წარმოაჩენდა.

ამ კადრებმა მთავარი როლი შეასრულა შეერთებულ შტატებსა და სხვა ქვეყნებში სისტემური რასიზმის წინააღმდეგ მასშტაბური საპროტესტო გამოსვლების დაწყებაში და მოგვიანებით მისმა 18 წლის ავტორმა პულიცერის პრემიაც მიიღო.

მაღალი საჯარო ინტერესისა და გამოძიების მნიშვნელოვან საგანს წარმოადგენდა აშშ-ის 35-ე პრეზიდენტის, ჯონ კენედის მკვლელობის ამსახველი კადრების გავრცელებაც, საზოგადოების მაღალი ინტერესი არსებობდა 2016 წელს თურქეთში რუსეთის ელჩის მკვლელობისა და 2001 წლის 11 სექტემბრის ტერაქტის მძიმე კადრების გაშუქების დროსაც.

მკვლებობის ამსახველი კადრების დაუფარავად გაშუქებამდე მედიასაშუალებამ ორი ძირითადი კრიტერიუმი უნდა გაითვალისიწინოს: მაღალი საჯარო ინტერესი და ამ მასალის გამოყენების დასაბუთება, რომელშიც ნათლად უნდა ჩანდეს, რომ ასეთი კადრების გავრცელება გადაწონის დაღუპულის ოჯახის წევრების რეტრამვირების რისკს.

ასევე, ამ თემაზე: მკვლელობის კადრები “ექსკლუზიურად ფორმულაზე”

ამ შემთხვევებიდან ერთი თვით ადრე ტელეკომპანია "ფორმულამ" საინფორმაციო გამოშვებაში ასევე „ექსკლუზიურად" უჩვენა თბილისში, ახალგზარდა კაცის, ნიკა კვარაცხელიას სასიკვდილოდ დაჭრის დაუფარავი კადრები.
კატეგორია: საქართველო

არჩევნებამდე 2 კვირით ადრე ტელეკომპანია „იმედი“ აცხადებს, რომ „საგანგებო რეჟიმზე“ გადადის. არხმა იგივე შინაარსის განცხადება 3 წლის წინ, 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტურის წინაც გაავრცელა.

რა მოხდა?

ტელეკომპანია იმედის ვებგვერდზე გამოქვეყნებულ განცხადებაში წერია, რომ წინასაარჩევნოდ, ოპოზიციური პარტია „ნაციონალური მოძრაობა“ „ისევ რევანშისთვის ემზადება, რომ რომელიმე მუნიციპალიტეტში მაინც მოიგოს არჩევნები, სადაც რევოლუციური შტაბისა და დესტრუქციის კერის შექმნას შეეცდება“.

იგივე განცხადება ტელეკომპანიამ 18 ოქტომბრის 20:00-საათიან გამოშვებაშიც გაავრცელა.

არხის ხელმძღვანელობა ამბობს, რომ „პარტიის რევანშს და წარსულის დაბრუნებას ვერ დაუშვებს.“ და, რომ არხის „მისია სიმართლის ლაპარაკია და სიმართლისთვის, რეჟიმისა და ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლას შეეწირა არხის დამფუძნებელი.“

ტელევიზიის განცხადებით „იმედი“ როგორც ბრძოლის სიმბოლო, ბრძოლის წინა ხაზზე იქნება.

რას გულისხმობს „იმედის“ საგანგებო რეჟიმი?

ტელეკომპანია „იმედში“ აცხადებენ, რომ მათი სარედაქციო პოზიცია „სახელმწიფოებრივი ინტერესებით ნაკარნახევი და საზოგადოებისთვის გამჭვირვალე იქნება.“

• „ყოველდღე, გვიან ღამემდე, საინფორმაციო ეთერი, პოლტიკური თოქ-შოუები დაეთმობა ადამიანებს, რომლებსაც სააკაშვილის რეჟიმმა უმძიმესი მორალური ზიანი მიაყენა.

• ხალხი თავის სათქმელს ყოველდღიურად იტყვის "იმედის" სპეციალურ ეთერში.

• ადამიანები გაიხსენებენ უმძიმეს წლებს, უმძიმეს დღეებს და რეჟიმს, რომელმაც მათი ღირსება, თავისუფლება და ჯანმრთელობა, მათი ოჯახის წევრების სიცოცხლე ხელყო.

• „იმედი“ მაყურებელს შეახსენებს ქვეყნის უმძიმეს წარსულს.“

კონტექსტი

“ტელეკომპანია „იმედის“ ეს განცხადება უბრალოდ პრობლემური კი არ არის, საერთოდ სცდება მედიის სფეროს და სრულ აბსურდშია გადასული“, - ასე აფასებს არხის საგანგებო რეჟიმზე უკვე მეორედ გადასვლას მედია მკვლევარი ლაშა ქავთავარძე. ის ამბობს, რომ ეს განცხადება სინამდვილეში „ქართულ მედიარეალობაში დანერგილი უწესობის ლეგიტიმაციის მცდელობაა.“

2018 წელსაც, როდესაც საპრეზიდენტო არჩევნებში ქართული ოცნების მხარდაჭერილმა კანდიდატმა, სალომე ზურაბიშვილმა პირველსავე ტურში ვერ გაიმარჯვა, ტელეკომპანია იმედმა „საგანგებო რეჟიმი“ გამოაცხადა.

ამის მთავარი მიზეზი, მეორე ტურში ზურაბიშვილის კონკურენტი, გაერთიანებული ოპოზიციის კანდიდატი, გრიგოლ ვაშაძე იყო. და მაშინაც, ტელეკომპანია იმედი აცხადებდა, რომ იმუშავებდა, რათა „რეჟიმი არ დაბრუნებულიყო".

მაშინ „იმედმა“ საეთერო ბადე შეცვალა, ეთერში თოქ-შოუების რიცხვმა იმატა, და გადიოდა სიუჟეტები, რომელთა შინაარსიც ძირითადად ეხებოდა იმას, თუ თუ რატომ იყო ოპოზიციის კანდიდატის გაპრეზიდენტება მიუღებელი.

ტელეკომპანია „იმედის“ განცხადების იმ ნაწილს, რომ არხის მისია „სიმართლის ლაპარაკია“, მხოლოდ სიტყვებად აღიქვამს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს წევრი, გამომძიებელი ჟურნალისტი, ნანა ბიგანიშვილი. მისი თქმით, შეუძლებელია ცალმხრივი ინფორმაცია ობიექტური იყოს.

„ეს, რა თქმა უნდა, გვახსოვს [რომ ნაციონალური მოძრაობის პერიოდში ტელეკომპანია „იმედი“ დაზარალდა], რაზეც საზოგადოებას ადეკვატური რეაქცია ჰქონდა. თუმცა ამდენი წლის შემდეგ იყო საგანგებო რეჟიმში და ბრძოლას უცხადებდე კონკრეტულ პოლიტიკურ პარტიას - ეს არის საზოგადოებისთვის დამაზიანებელი“, - გვეუბნება ბიგანიშვილი.

"ამ ყველაფერს კიდევ უფრო სასაცილოს ხდის ის ფაქტი, რომ არხზე თითქმის აღარვინ დარჩა იმ ჟურნალისტებისგან, ვინც იმ „ძველ იმედში“ მუშაობდა, რომლის დარბევისა და განადგურების ხარჯზეც აგერ უკვე მერამდენე წელია „ქართული ოცნება“ და „ახალი იმედი“ ცდილობენ, ამომრჩევლების მომხრობასო",- ამბობს მედია მკვლევარი ლაშა ქავთარაძე.

არხის „პოლიტიკური განაცხადი“

ნანა ბიგანიშვილი ტელეკომპანია იმედის ამ განცხადებას, „ფაქტობრივად პოლიტიკურ განაცხადს უწოდებს“ - ტელეკომპანიამ მიკერძოება გამოხატა, რაც მედიის მთავარ დანიშნულებას ცდებაო.

მისი მთავარი არგუმენტი ისაა, რომ მედიის უმნიშვნელოვანესი ფუნქცია ხელისუფლების მქონე ძალის მიმართ კრიტიკული კითხების დასმაა:

„მათი განცხადება კონკრეტული პარტიის წინააღმდეგ არის მიმართული, თუმცა მეორე მხრივ რაც ყველაზე საგანგაშო და, ალბათ, საზოგადოებისთვის ყველაზე დამაზიანებელია ისაა, რომ მათი ეს რიტორიკა და პოზიცია მმართველი პარტისა და ხელისუფლების განწყობებს ემთხვევა“, - ამბობს ქარტიის საბჭოს წევრი.

„შეიძლება ობიექტურობის ცნება იდეალისტურია, მაგრამ თუკი ოდესმე მედიას მოეთხოვება რომ ობიექტურობასთან მიახლოებული მაინც იყოს, ზუსტად წინასაარჩევნო პერიოდია. „იმედის“ ეს განცხადება კი სწორედ ამ პრინციპისთვის ხაზის გადასმაა.“ - ამბობს ლაშა ქავთარაძე.

კიდევ უფრო გაღრმავებული პოლარიზაცია

მაუწყებელთა პოლარიზაცია 2020 წელთან შედარებით კიდევ უფრო გაღრმავდა და ტელესივრცე ორ ბანაკად გაიყო. ეს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის სატელევიზიო ახალი ამბების მონიტორინგის წინასწარ ანგარიშშია ასახული. ანგარიშის მიხედვით, წინასაარჩევნო მედია გარემო პლურალისტულია, თუმცა პოლიტიზებული.

ამავე ორგანიზაციის თოქ-შოუების მონიტორინგის ანგარიშის მიხედვით, წინასაარჩევნო პერიოდში ტელეკომპანია „იმედის“ გზავნილები „ქართული ოცნების“ პოზიციას ემთხვეოდა და წამყვანები არ ერიდებოდნენ ცინიკურ დამოკიდებულებას ზოგიერთი ოპოზიციური სუბიექტების მიმართ.

მეორე მხრივ კი „TV პირველსა“ და „მთავარ არხზე“ სუბიექტური დამოკიდებულება ოპოზიციური პარტიების მიმართ იკვეთებოდა.

„იმედის“ საინფორმაციო გამოშვება კი ყველაზე დიდ დროს მმართველი პარტიის წინასაარჩევნო კამპანიის გაშუქებას უთმობდა და ხელისუფლების მიმართ კრიტიკა, ფაქტობრივად, არ ისმოდა.

პოლარიზაციის ხარისხის კიდევ უფრო გაზრდაზე და, შესაბამისად, საზოგადოებისთვის ობიექტური ინფორმაციის ნაკლებ სივრცეზე მიუთითებს ნანა ბიგანიშვილი. "რაც მეტად გაიზრდება პოლარიზაციის ხარისხი, მით უფრო ნაკლები სივრცე დარჩება ობიექტური ინფორმაციისთვისო",- ამბობს ჟურნალისტი.


მედია მკვლევარი ლაშა ქავთარაძე კი მიიჩნევს, რომ ქართული მასმედია გარემო „იმდენად საფუძვლიანად არის განადგურებული“, „იმედის“ ეს კონკრეტული ქცევა დიდად ვერაფერს შეცვლის. მისი განმარტებით, 2018 წელს საპრეზიდენტო არჩევნების დროს „იმედის“ საგანგებო რეჟიმზე გადასვლამ მხოლოდ „იმედის“ ეთერში ანტი-ოპოზიციური რიტორიკის ინტენსიურობა, არაეთიკური თავდასხმები პოლიტიკურ ფიგურებზე და ოპოზიციურ არხებზე საპასუხო თავდასხმები შეიცვალა, მაგრამ დიდ სურათში არხის ასეთ ქცევას ბევრი არაფერი შეუცვლია: „მედია ისევ პოლიტიკურად მიკერძოებული და მიკუთვნებული დარჩება, მოსახლეობა კი ისევ მოტყუებულიო", - ამბობს ქავთარაძე.

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
„ვაშინგტონ პოსტმა“ თავისივე მფლობელის, ჯეფ ბეზოსის კომპანიის, Blue Origin-ის შესახებ ვრცელი კრიტიკული მასალა გამოაქვეყნა. გამოცემა Blue Origin-ის ხელმძღვანელობას დასაქმებულებისთვის „ტოქსიკური გარემოს“ შექმნაში ამხელს.

კონტექსტი

ჯეფ ბეზოსმა „ვაშინგტონ პოსტი“ 2013 წელს 250 მილიონ აშშ დოლარად შეიძინა. მას შემდეგ, ბევრს გაუჩნდა შეკითხვა, ისეთივე მიდგომა ექნებოდა თუ არა გამოცემას თავის მილიარდერ მფლობელთან, როგორც სხვა გავლენიანი ადამიანების მიმართ ექნებოდა?

მედიის კვლევებისა და ჟურნალისტიკის ორგანიზაციის „პოინტერის“ ავტორის ტომ ჯონსის შეფასებით, ბეზოსის კუთვნილი მედიის მიერ ბეზოსის კომპანიის შესახებ კრიტიკული მასალის მომზადება კიდევ ერთი მაგალითია, რომ „ვაშინგტონ პოსტს“ არ ეშინია მფლობელის შესახებ ამბები გააშუქოს.

რა წერია სტატიაში?

11 ოქტომბერს გამოქვეყნებული მასალის მასალით ჩანს, რედაქცია საკუთარი მფლობელის კრიტიკას არ მოერიდა. სტატიაში ბეზოსის კოსმოსური ხომალდების მწარმოებელი კომპანიის Blue Origin-ის სამუშაო გარემოა განხილული, რომელსაც თანამშრომლები ახასიათებენ „დაბალი მორალის მქონედ და ტოქსიკურად“.

მასალა ჯეფ ბეზოსის კომპანიის ამჟამინდელ და ყოფილ 20-ზე მეტ თანამშრომელთან და Blue Origin-თან დაახლოებულ პირებთან ჩაწერილ ინტერვიუებს ეყრდნობა. ინფორმაციის წყაროები გამოცემას ანონიმურობის დაცვის პირობით ესაუბრნენ.

სტატიაში წერია, რომ გამოცემის მოპოვებული დოკუმენტებიდან და ჩაწერილი ინტერვიუებიდან Blue Origin-ის ხელმძღვანელობის თანამშრომლებისთვის მიუღებელი მართვის სტილი, ბიუროკრატია, დამამცირებელი მოპყრობა, ქალი თანამშრომლების შევიწროვება, ბეზოსის ნაკლებად ჩართულობა და სხვა სისტემური პრობლემები იკვეთება.

ბეზოსის პასუხი

Blue Origin-ის შესახებ სტატიაში ძირითადად კომპანიის მიმართ თანამშრომლების კრიტიკული კომენტარებია გამოყენებული, თუმცა გამოცემას გაშუქებული აქვს იმ თანამშრომლის ხედვაც, რომელიც ხელმძღვანელობის მართვის სტილით კმაყოფილია.

მასალაში გამოყენებულია კომპანიის ადამიანური რესურსების ვიცე-პრეზიდენტის, მერი პლანკეტის კომენტარიც. ამავე სტატიაში ხაზგასმულია, რომ ბეზოსი „ვაშინგტონ პოსტის“ მფლობელიცაა.

სტატიის ავტორი დაუკავშირდა ჯეფ ბეზოს და „ვაშინგტონ პოსტის“ ერთ-ერთ ხელმძღვანელსაც, რომელიც Blue Origin-ის მრჩეველთა საბჭოს წევრიცაა, თუმცა კომენტარი ვერცერთისგან მიიღო.
alt
სტატიაში ისიც წერია, რომ მას შემდეგ, რაც Blue Origin-ს მასალის მალე გამოქვეყნების შესახებ აცნობეს, ბეზოსმა „ტვიტერზე“ ჟურნალ Barron’s-ის 1999 წლის გარეკანის ფოტო გამოაქვეყნა, რომელიც მის მიმართ კრიტიკული შინაარსისაა და დაწერა: 

"მოუსმინეთ და იყავით გახსნილები, მაგრამ არავის მისცეთ უფლება გითხრან ვინ ხართ. ეს მხოლოდ ერთ-ერთია იმ მრავალი ამბიდან, რომელიც გვეუბნებოდა, რომ დავმარცხდებოდით. დღეს, "ამაზონი" მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული კომპანიაა და რევოლუცია მოახდინა ორ სრულიად განსხვავებულ ინდუსტრიაში."
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ჟურნალისტებს მარია რესასა და დმიტრი მურატოვს მშვიდობის დარგში 2021 წლის ნობელის პრემია მიანიჭეს. ნორვეგიის ნობელის კომიტეტი ჟურნალისტებს ჯილდოს ფილიპინებსა და რუსეთში გამოხატვის თავისუფლებისათვის გაბედული ბრძოლისათვის გადასცემს.

ეს ჟურნალისტებისთვის ნობელის მშვიდობის პრემიის მინიჭების პირველი ფაქტია 1935 წლის შემდეგ, როცა გერმანელმა ჟურნალისტმა კარლ ფონ ოსიეცკიმ პრემია გერმანიის ომის შემდგომი გადაიარაღების საიდუმლო პროგრამის გამოააშკარევებისთვის მიიღო.

ნობელის კომიტეტის გადაწყვეტილება

"თავისუფალი, დამოუკიდებელი და ფაქტებზე დაფუძნებული ჟურნალისტიკა ემსახურება ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების, სიცრუისა და ომის პროპაგანდისგან დაცვას.“ - ამბობს ნორვეგიის ნობელის კომიტეტის თავმჯდომარე ბერიტ რაის-ანდერსენი.



ნობელის კომიტეტის განმარტებით, რესა და მურატოვი წარმოადგენენ ყველა ჟურნალისტს, რომლებიც მსოფლიოში ამ იდეას იცავენ.

მშვიდობის დარგში ნობელის პრემიით ჟურნალისტები 10 დეკემბერს დაჯილდოვდებიან.

ვინ არიან მარია რესა და დმიტრი მურატოვი

მარია რესა ფილიპინელი ჟურნალისტია, მან 2012 წელს საგამოძიებო მედია Rappler დააფუძნა და მას დღემდე ხელმძღვანელობს.

მედიასაშუალების რეპორტიორები ფილიპინების ხელისუფლების კორუფციასა და პრეზიდენტ როდრიგო დუტერტეს ძალადობრივ ანტინარკოტიკულ კამპანიას ამხელენ.

Rappler ფილიპინებში ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი მედიაა, რომლის ვებგვერდსაც ყოველთვიურად საშუალოდ 12 მილიონი უნიკალური მკითხველი ჰყავს.

დმიტრი მურატოვი სიტყვის თავისუფლებას თავისი საქმიანობით რუსეთში ათწლეულებია იცავს. ის დამოუკიდებელი გაზეთის "ნოვაია გაზეტას" ერთ-ერთი დამფუძნებელია და მის რედაქტორად 1995 წლიდან მუშაობს.

"ნოვაია გაზეტა" კრემლისადმი კრიტიკულად განწყობილი მედიაა და მუქარის, ძალადობისა და მკვლელობების მიუხედავად გამოცემას და დამოუკიდებელ სარედაქციო პოლიტიკას მაინც აგრძელებს. გაზეთის დაფუძნებიდან დღემდე მისი 6 ჟურნალისტია მოკლული, მათ შორისაა ანნა პოლიტკოვსკაია. დმიტრი მურატოვს ნობელის პრემიის მინიჭება კრემლშიც მიულოცეს.  

კონტექსტი

ნობელის კომიტეტმა წლევანდელი ლაურეატები 329 კანდიდატიდან აირჩია. პრემიის ლაურეატები ოქროს მედალთან ერთად მილიონ აშშ დოლარზე მეტ ფულად თანხას მიიღებენ. ნობელის კომიტეტი აცხადებს, რომ ჟურნალისტიკის დაცვას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს მშვიდობისა და სტაბილურობისთვის.
კატეგორია: ვიდეო
დღეს, Deepfake ტექნოლოგიით შესაძლებელია ნებისმიერი გამოსახულების ან ხმის ისე გაყალბება, რომ ადამიანს გააკეთებინო ან ათქმევინო ის, რაც არასდროს უთქვამს ან გაუკეთებია. მომავალში Deepfake კიდევ უფრო მეტად მარტივი და ხელმისაწვდომი გახდება. რამდენად უნდა გვეშინოდეს ამ ტექნოლოგიის?



კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ჯონ ლენონის აქამდე უცნობი ნახევარი-საუკუნის წინანდელი აუდიო ინტერვიუ და ფოტოები დანიაში აუქციონზე იყიდება.

33-წუთიანი მასალა 51 წლის წინ, „ბითლზის“ დაშლამდე რამდენიმე თვით ადრე თინეიჯერებმა სკოლის ჟურნალისთვის ჩაწერეს. ძველ კასეტაზე შემორჩენილია ჯონ ლენონის გამოუქვეყნებელი სიმღერის ჩანაწერიც.

უცნობი ინტერვიუს ისტორია

როგორც BBC წერს, დანიელი კარსტენ ჰოჯენი 16 წლის იყო, როდესაც სამ მეგობართან ერთად ჩაწერა ჯონ ლენონთან ინტერვიუ. ეს 1970 წელს მოხდა, როდესაც ჯონ ლენონი ცოლთან, იოკო ონოსთან ერთად დანიის ერთ-ერთ რეგიონში ჩავიდა.

ლენონი და ონო დანიაში ერთ თვეს დარჩნენ, მათი ჩასვლიდან ერთ კვირაში მუსიკოსის დანიაში ყოფნის შესახებ ადგილობრივმა გაზეთმა გააშუქა, ამის შემდეგ კი დანიური პრესა წყვილთან ინტერვიუს ჩაწერას აქტიურად ცდილობდა. საბოლოოდ 1970 წლის 5 იანვარს პრეკონფერენციის გამართვა გადაწყდა.

altინტერვიუს მსურველებს შორის 16 წლის ბიჭებიც იყვნენ, ოთხმა დანიელმა თინეიჯერმა მასწავლებელი დაითანხმეს სკოლის გაზეთისთვის პრესკონფერენციაზე წასულიყვნენ, მაგრამ გზაში თოვლიანი ქარბუქის გამო შეყოვნდნენ და ღონისძიებაზე დააგვიანეს. თუმცა, ლენონმა და ონომ თინეიჯერები და რამდენიმე დაგვიანებული ჟურნალისტი მაინც მიიღეს.

სკოლის 4 მოსწავლეს შორის ერთ-ერთი კარსტენ ჰოჯენი იხსენებს, რომ პერსკონფერენციისთვის ხმის ჩამწერი და კასეტა ითხოვეს. მუსიკოსთან შეხვედრის ფოტოებს მისი მეგობარი იესპერ იუნგერსენი იღებდა, ინტერვიუს კი თავად იწერდა.

„ჯონმა მკითხა „საიდან ხართ? რადიოდან?“ – „არა, სკოლის ჟურნალიდან“, - ვუპასუხე მე - ამბობს ჰოჯენი და ჰყვება, რომ შეხვედრა მყუდრო და თავისუფალი იყო.  ლენონი, ონო, იოკო ონოს შვილი კიოკო, ონოს ყოფილი ქმარი ენტონი ქოქსი და მისი იმჟამინდელი ცოლი მელინდა  სავარძელზე ისხდნენ და ფეხები მაგიდაზე ჰქონდათ შემოწყობილი.

alt

მოზარდი ჟურნალისტები ლენონისა და ონოს მშვიდობის კამპანიით იყვნენ დაინტერესებულები ვიეტნამისა და ცივი ომის პერიოდში.

ჩანაწერში ჯონ ლენონს ეკითხებიან: „როგორ ფიქრობთ, ადამიანები, მაგალითად როგორიც მე ვარ, როგორ შეიძლება დაგეხმარონ მსოფლიოში მშვიდობის დამყარებაში?“

- „მოგვბაძე იმაში, რასაც ვაკეთებთ, დაფიქრდი რისი გაკეთება შეგიძლია შენ თვითონ“, - ასე პასუხობს მუსიკოსი.
alt
ინტერვიუს ჩაწერის დროს წყვილი დანიურ ტრადიციას შეუერთდა და ნაძვის ხის გარშემო იცეკვა, შემდეგ ჯონ ლენონმა სიმღერა Give Peace A Chance შეასრულა. მან იოკო ონოსთან ერთად იმღერა ერთ-ერთი რადიო სადგურისთვის დაწერილი სიმღერაც Radio Peace. ჩანაწერის ავტორი ამბობს, რომ რადიო სადგური არასდროს გახსნილა და ეს სიმღერაც არასდროს გამოქვეყნებულა. 

დღეს, კასეტაზე ჩაწერილი 33-წუთიანი მასალა, 23 ფოტო და სკოლის ჟურნალი კოპენჰაგენში, Bruun Rasmussen-ის აუქციონზე გაიყიდება.
კატეგორია: რესურსები
მედიაში ახალი ამბების დიდი ნაწილი პრობლემების წარმოჩენასა და მხილებაზეა ორიენტირებული. ჟურნალისტები აუდიტორიას უყვებიან ქალაქში, ქვეყანაში, მსოფლიოში არსებული პრობლემების შესახებ და აუდიტორიასვე უტოვებენ საშუალებას თავად შეაფასონ ამბავი და იფიქრონ გამოსავლის გზებზე.

თუმცა, ჟურნალისტიკაში არსებობს მიმართულება, რომელიც მთავარ ყურადღებას არა მხოლოდ პრობლემაზე, არამედ ამ პრობლემის გამოსავლის გზებზე ამახვილებს. ამ მიდგომას Solutions Journalism (გამოსავლების ჟურნალისტიკა) ჰქვია. რას მოიცავს ეს მიმართულება და როგორ მუშაობს საქართველოში?

რა არის გამოსავლის ჟურნალისტიკა?

ჟურნალისტიკის ამ მიმართულებას დაახლოებით ისეთივე მიდგომები აქვს, როგორც საგამოძიებო ჟურნალისტიკას. ამბავი მტკიცებულებებზეა დაფუძნებული და ფოკუსირებულია პრობლემიდან გამოსავლის პოვნაზე.

გამოსავლის ჟურნალისტიკაში ღირებულია არა მხოლოდ იმის მოყოლა, თუ რა პრობლემები არსებობს ან „რა შეცდომები დაუშვა ვინმემ“, არამედ საპასუხო ქმედებები ამ პრობლემების გამოსასწორებლად.

ასეთ მასალებში ჟურნალისტები არ უნდა იყვნენ მიკერძოებულები. ისინი პრობლემის მოგვარების კონკრეტულ იდეებსა და გზებს კი არ გვთავაზობენ, არამედ აშუქებენ, იძიებენ და მტკიცებულებებზე დაყრდნობით ხსნიან რომელმა გადაწყვეტილებებმა გაამართლა ან ვერ გაამართლა ამა თუ იმ პრობლემის გადაჭრისას და რატომ. შესაბამისად, გამოსავლის გზების გაშუქების დროს აჩვენებენ მის დადებით მხარეებსაც და ნაკლასაც.

გამოსავალზე ორიენტირებული ჟურნალისტიკა საქართველოში

გამოსავლის ძიება ერთ-ერთი მთავარი მიზანია გადაცემა „რეალური სივრცის“, რომელიც საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხზე ყოველკვირეულად გადის.

გადაცემაში პასუხისმგებელ პირებს ხშირად უწევთ ადამიანებისგან მოისმინონ პრობლემების გადაჭრის გზების მათი ხედვები.

საკითხის წარდგენისა და დისკუსიის შემდეგ, გადაცემის ბოლო ნაწილი ეთმობა გამოსავლის გზებზე საუბარს, რაც, როგორც „რეალური სივრცის“ პროდიუსერი, თამარ მშვენიერაძე გვეუბნება, გადაცემის დაწყების პერიოდში რესპონდენტებისთვის დამაბნეველიც აღმოჩნდა.

„თავიდან ეს ძალიან უცნაური იყო. ჩანდა, რომ რესპონდენტების ერთი მხარის მიზანი ძირითადად მხოლოდ კრიტიკა იყო, მეორე მხარის მიზანი კი თავის დაცვა. მაგრამ მერე დავინახეთ, რომ ნელ-ნელა შესაძლებელი ხდებოდა აზრების დაახლოვება.“

პრობლემიდან გამოსავლის გზების ძიება ჟურნალისტის მხრიდან თემის სიღრმისეულ მოკვლევას მოითხოვს. ამას, უბრალოდ კითხვების დასმასა და პრობლემის გამოკვეთასთან შედარებით მეტი პასუხისმგებლობით მიდგომა სჭირდებაო, ამბობს თამარ მშვენიერაძე.

„ლუსტრაცია, ზოგადად მხილება არის ჟურნალისტიკის მთავარი მიზანი და ყველაზე კარგ შედეგზე ასეთი ჟურნალისტიკა გადის, მაგრამ მეორე ეტაპი უკვე გამოსავლის მოძებნაში საკუთარი წვლილის შეტანაცაა.“

თუმცა ასევე აუცილებლია, თემასთან კავშირის შენარჩუნება და სხვადასხვა ეტაპზე გადამოწმება, გადაიჭრა თუ არა ესა თუ ის პრობლემა. მშვენიერაძე ამბობს, რომ საჭიროა აუდიტორიის ჩართულობის მიღწევაც და გამოსავლის ჟურნალისტიკა მათ საშუალებას აძლევს, უკეთ დაინახონ პრობლემის გადაჭრის გზები და არ ეგონოთ, რომ პრობლემიდან გამოსავალი არ არსებობსო.

გამოსავლის ჟურნალისტიკა საერთაშორისო პრაქტიკაში

პრობლემის მოგვარებისა გზებს აუდიტორიას ხშირად ბიზნეს გამოცემები თავიანთ სფეროში აჩვენებენ, მაგალითად Bloomberg Businessweek, Entrepreneur, Fortune და სხვა, თუმცა გამოსავლის ჟურნალისტიკის მიმართულება გვხვდება ახალი ამბების ჟურნალისტიკაშიც. ეს მიდგომა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა კოვიდ-19-ის პანდემიის დროს.

გამოსავალზე ორიენტირებული ამბის ერთ-ერთი მაგალითია CNN-ის ეს სტატია იმის შესახებ, თუ როგორ დანერგა სამხრეთ კორეამ კოვიდ ტესტირება ავტომობილებში, რითაც გაზარდა ტესტირებაზე წვდომა და შეამცირა ვირუსის გავრცელების რისკები.

დღეს გამოსავლის ჟურნალისტიკის მიმართულებით არსებობს როგორც ცალკე მედიასაშუალებები, ისე ჟურნალისტიკის ამ მიდგომის ინტეგრაციის მაგალითები დიდ მედიებში. ასეთია The New York Times-ის განყოფილება Fixes, რომელიც სოციალურ პრობლემების გამოსავლის გზებს აშუქებს და ხსნის როგორ მუშაობს ის.

ცალკე განყოფილება აქვს Huffpost-საც Impact-ის სახით, BBC-ის ამ მიმართულებით პროგრამას კი People Fixing The World ჰქვია.

გამოსავალზე ორიენტირებული ჟურნალისტიკის პოპულარიზებისა და მედიისთვის რესურსების მისაწოდებლად კი „გამოსავლების ჟურნალისტიკის ქსელი“ 10 წელზე მეტია მუშაობს.
კატეგორია: საქართველო
ცენტრალური საარჩევნო კომისიის „ინფორმაციული დაცულობის ცენტრმა“ გამოაქვეყნა ანგარიში, რომლის მიხედვითაც 1-10 სექტემბრის ჩათვლით ონლაინ მედიას და ტელევიზიებს აკვირდებოდა. ეს მათი მეორე ასეთი ანგარიშია.

ამ ანგარიშის მიხედვით, 30-ზე მეტ მედიას ცესკოს შესახებ დეზინფორმაციული მასალა აქვს გავრცელებული, მაგრამ ამ ანგარიშში ვერ შეხვდებით კვლევის მეთოდოლოგიას. მედიის დიდი ნაწილის შემთხვევაში კი ვერ იპოვით ბმულებს, რომლებიც დაადასტურებდა, რომ ისინი მართლაც ავრცელებენ დეზინფორმაციულ მასალებს.

რედაქციის შენიშვნა: ამ მასალის გამოქვეყნების შემდეგ, "ინფორმაციული დაცულობის ცენტრმა" 23 სექტემბრის 18:30 საათზე განახლებული ანგარიში გამოაქვეყნა, რომელიც შეგიძლიათ ამ ბმულზე ნახოთ. 

„გაუგებრობა“


„ინფორმაციის დაცულობის ცენტრი“ 2020 წელს საპილოტე პროექტის სახით საერთაშორისო ორგანიზაცეიების IFES-სა და USAID-ის მხარდაჭერით დაიწყო. მედიამონიტორინგი კი, რომელსაც 15 ადამიანი ატარებს და 500-ზე მეტ პლატფორმას აკვირდება, სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ფინანსდება.

მათი მონიტორინგის ანგარიშის მიხედვით, 16 აგვისტოდან 10 სექტემბრამდე On.ge-მ 5, „პუბლიკამ“ და „ნეტგაზეთმა“ კი 3-3 დეზინფორმაციული მასალა გამოაქვეყნა. თუმცა ვერცერთმა მედიამ ვერ მოისმინა არგუმენტი, რაც ამ დაკვირვების შედეგებს გაამყარებდა.

alt

დოკუმენტის პირველ ვერსიაში „რადიო თავისუფლებაც“ მოხვდა, რაც მოგვიანებით „ტექნიკური შეცდომის“ მიზეზით ცხრილიდან ამოიღეს.

ამ „გაუგებრობის“ გასარკვევად და ცენტრალური საარჩევნო კომისიის ვებგვერდზე გამოქვეყნებული მედიის მონიტორინგის ანგარიშთან გაჩენილი შეკითხვების გამო on.ge-ის, „პუბლიკასა“ და „ნეტგაზეთის“ რედაქტორები „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ ხელმძღვანელს გივი ხაჭაპურიძეს ცესკოს ინიციატივით შეხვდნენ.

ცესკოს „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ განცხადება

23 სექტემბერს, მედიასთან შეხვედრის მეორე დღეს „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრმა“ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც ნათქვამია, რომ მედიის მიერ ცენტრის საქმიანობაზე დაკვირვების შედეგად გამოიკვეთა რამდენიმე საჭიროება და ასევე ტექნიკური ხარვეზი.

„რადიო თავისუფლებასა“ და „ნეტგაზეთთან“ მიმართებით რაოდენობრივი ანალიზის მომზადებისას, - ავტომატურად მოინიშნა კრიტერიუმი - „დეზინფორმაცია“, რაც აღმოჩენისთანავე გამოსწორდა. „აქცენტნიუსთან“, „პუბლიკასა“ და On.ge-სთან მიმართებით კი, გამოიკვეთა, რომ რაოდენობრივი ანალიზის მომზადებისას აღნიშნული სააგენტოების მიერ გავრცელებული ინფორმაცია მოხვდა დეზინფორმაციის ჭრილში, რაც ასევე წარმოადგენდა მონიტორინგის ხარვეზს და შესაბამისად აღმოიფხვრა.“, - წერია ცესკოს ვებგვერდზე გავრცელებულ განცხადებაში.

"ინფორმაციის დაცულობის ცენტრი" ამბობს იმასაც, რომ გუშინდელ შეხვედრაზე მედიასაშუალებებთან კონსულტაციების საფუძველზე განისაზღვრა, რომ მედიის მხრიდან ბალანსის დაცვის საკითხი, ასევე ანალიზის შედეგები უფრო დეტალურად იქნება აღწერილი რაოდენობრივი და თვისებრივი ანალიზის წარმოებისას. „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ მიერ გამოყენებული ტერმინოლოგია კი უფრო ზუსტი იქნება და კონკრეტულად ასახავს დეტალებს იმ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, რომელიც მოცემული იქნება ანგარიშებში.

„პუბლიკას“, On.ge-სა და „ნეტგაზეთის“ რედაქტორები ერთობლივ განცხადებას ავრცელებენ. ისინი ამბობენ, რომ „ინფორმაციული დაცულობის ცენტრის“ განცხადება მკითხველისთვის ბუნდოვანია და "რასაც ცესკო ხარვეზს და შეცდომას უწოდებს, მედიისთვის რეპუტაციული ზიანის მიყენება და დეზინფორმაციის გავრცელებაში დადანაშაულებაა". 

მედია „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრისგან“ შეცდომის აღიარებას ითხოვს

მედიასაშუალებების რედაქტორებმა 22 სექტემბრის შეხვედრაზე გივი ხაჭაპურიძეს მოსთხოვეს, კვლევის შედეგების ფაქტებით გამყარება, ან მიყენებული რეპუტაციული ზიანის აღიარება.

“ეს ანგარიში ინგლისურ ენაზე, სავარაუდოდ, სხვა ორგანიზაცებსაც გადაუგზავნეს. არ ვიცით, ვისთან შეგვილახეს რეპუტაცია, ამიტომ ველოდებით, რომ ცესკო ჩაასწორებს და ამოიღებს ამ ყველაფერს, და აღიარებს, რომ შეეშალა“, - გვეუბნება „ონ.ჯის“ რედაქტორი ხატია ღოღობერიძე.

On.ge-ის „ხუთი დეზინფორმაცია“, როგორც ხატია ღოღობერიძე ამბობს, ერთ მასალაში აღმოჩნდა და როდესაც რედაქციამ ცესკოსგან მისი დაზუსტება მოითხოვა, პასუხად მიიღეს, რომ ეს „ტექნიკური შეცდომაა“.

„დეზინფორმაცია არის განზრახ მოგონილი, ცრუ ინფორმაცია დეზინფორმაციის ობიექტის დისკრედიტაციის მიზნით. ისე ჩანს, თითქოს „პუბლიკაში“ ჟურნალისტი დაჯდა, მოიფიქრა რაღაც ინფორმაცია, მოიგონა, დაწერა და გამოაქვეყნა“ - ამბობს „პუბლიკას“ რედაქტორი ზურა ვარდიაშვილი.

კვლევაში ჩართულ დიაგრამაში მითითებულია, „პუბლიკამ“ 3 დეზინფორმაციული მასალა გამოაქვეყნა. დეზინფორმაციად შეფასდა არასამთავრობო ორგანიზაციის „სამართლიანი არჩევნების“ ერთ-ერთი განცხადება ცესკოს შესახებ და მოძრაობა „სირცხვილიას“ შექმნილი „სამოქალაქო საარჩევნო კომისისს“ მიერ არჩევნებთან დაკავშირებით გავრცელებული განცხადების გაშუქება. ეს მასალები ახალი ამბების სახითაა გავრცელებული და მითითებულია განცხადების წყაროები.

„დეზინფორმაცია მიზანიმართულად გაავრცელა, ან რამე მოიგონაო, ჩვენ არსად გვითქვამს. მხოლოდ ფაქტის კონსტანტაციაა აქ და არანაირი ბრალდება მედიაზე, რომ ისინი არიან დეზინფორმატორები. აქ გაუგებრობის ამბავია, ტერმინოლოგიის ამბავიც შეიძლება იყოს და ჩარტებში სხვანაირი აღქმის ამბავი.“ - ამბობს „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ ხელმძღვანელი გივი ხაჭაპურიძე.

ანგარიშში „დეზინფორმაციის მიზანმიმართულ გავრცელებაზე“ სიტყვა სიტყვით მართლაც არაფერი წერია, მაგრამ ანგარიშში ეს მედიები განმარტების გარეშე, მხოლოდ დეზინფორმაციის შემცველი მასალის გამავრცელებლად არიან მოხსენიებული.

მონიტორინგის მიხედვით, „ნეტგაზეთს“ საკვლევ პერიოდში სამი დეზინფორმაცია აქვს გამოქვეყნებული, თუმცა როგორც გამოცემის რედაქტორი, დავით ქოქოშვილი ამბობს, ცესკომ მათ ვერ აჩვენა მასალა, რითაც ამას დაადასტურებდა.

ინტერესთა კონფლიქტი

„შენს შესახებ გავრცელებულ ინფორმაციას ობიექტურად შენვე ვერ შეაფასებ. მედიამონიტორინგს უნდა ატარებდეს გარე, მიუკერძოებელი ორგანიზაცია, რომელსაც არანაირი ინტერესი არ აქვს, რომ მოიტყუოს ან ფატქები შეცვალოს, მისი ერთადერთი ინტერესი არის, რომ დააკვირდეს.“, - ამბობს ნეტგაზეთის რედაქტორი.

ინტერესთა კონფლიქტის პრობლემას ვერ ხედავს „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრის“ ხელმძღვანელი და ამბობს, რომ ცესკოს „ქება-დიდებას არ ემსახურებიან“.

„ჩვენ ვართ „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრი“, რომელიც მედიაში ეძებს იმ ინფორმაციებს, რომლებიც არის ცესკოსთან დაკავშირებით, შემდგომ ამას ახარისხებს და იმ დეზინფორმაციის შემცველ მასალებზე აკეთებს რეაგირებას. არგუმენტირებული პასუხის გაცემას ვცდილობთ და არამც და არამც არ ვართ დაკავებული ცესკოს ქება-დიდებით.“ - ამბობს ის.

რა არის დეზინფორმაცია ცესკოს კვლევის მეთოდოლოგიის მიხედვით?

დეზინფორმაცია არის იქ, სადაც არის სიცრუე და ტყუილია ცესკოს შესახებ, „მაგრამ ეს აპრიორი არ ნიშნავს იმას, რომ მედიასაშუალება იყო დეზინფორმატორი.“ - ამბობს გივი ხაჭაპურიძე.

„ინფორმაციის დაცულობის ცენტრმა“ დეზინფორმაციად მიიჩნია მედიის მიერ გამოქვეყნებული სხვადასხვა ორგანიზაციის განცხადებებიც, რომლებიც ცესკოს აკრიტიკებენენ.

„თუ მიიჩნევენ, რომ Isfed ავრცელებს მათზე არასწორ ინფორმაციას, დეზინფორმაციაა ეს ან მადისკრედიტირებელია ცესკოსთვის, მაშინ ეს ორგანიზაციების დაკვირვების ნაწილში შესატანი ინფორმაციაა. თუ მედიამ ავტორიტეტული ორგანიზაციის განცხადება გააშუქა ეს დეზინფორმაციად მედიისთვის ვერ ჩაითვლება და სერიოზულ ზიანს აყენებს ჩვენს რეპუტაციას.“ - გვეუბნება „პუბლიკას“ რედაქტორი ლიკა ზაკაშვილი.

გივი ხაჭაპურიძე მიიჩნევს, რომ აქ შესაძლოა მონიტორინგის ანგარიშში გამომოყენებული ტერმინოლოგია იყოს პრობლემა და „ვიზუალურ ნაწილშიც შესაძლებელია ეს ყველაფერი მითითებული ყოფილიყო ისე, რომ აზრთა სხვადასხვაობა არ გამოეწვია“. ის ამბობს, უფრო კონკრეტულები უნდა ვყოფილიყავით, რომ მსგავსი აღქმა არ დარჩენილიყოო.

ცესკოში გამართულ შეხვედრაზე გაირკვა ისიც, რომ თუ ცესკოს შესახებ გავრცელებულ განცხადებას მედია გააშუქებს, ცესკოსთან გადაამოწმებს და მის მხარესაც წარმოაჩენს, მაშინ მედია დეზინფორმაციული მასალების ინფოგრაფიკაში აღარ მოხვდება (იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ცესკო მათ კითხვებს არ ან ვერ უპასუხებს).

„პუბლიკას“ რედაქტორი ლიკა ზაკაშვილი მიიჩნევს, რომ ამ მონიტორინგის მეთოდოლოგია გაუგებარი და დაუხვეწავია და „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრში“ კარგად არ იფიქრეს, როცა ამას „მედიის მონიტორინგს“ არქმევდნენ.

„შეიძლება მედიას შეუფასო ბალანსის საკითხი, სიზუსტის დაცვის საკითხი და ა.შ მაგრამ დეზინფორმაცა ამ მეთოდოლოგიით არ ფასდება“ - გვეუბნება „პუბლიკას“ რედაქტორი.

დღეისთვის „ინფორმაციის დაცულობის ცენტრს“ ცესკოს ვებგვერდზე 2 ანგარიში აქვს გამოქვეყნებული. მონიტორინგი ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების მეორე ტურის დასრულების ჩათვლით გაგრძელდება, ანგარიშების პერიოდულობა კი საინფორმაციო ნაკადების ინტენსივობაზეა დამოკიდებული. ცენტრში ამბობენ, რომ მონიტორინგის ანგარიშები, სავარაუდოდ, ორკვირიანი ინტერვალებით გამოქვეყნდება.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი პოდკასტის ავტორი, ჯო როგენი კოვიდ-19-ით მკურნალობის შესახებ დეზინფორმაციას ავრცელებს.

პოდკასტის წამყვანი, რომელსაც მილიონობით მსმენელი ჰყავს ამბობს, რომ კოვიდ-19-ს იმ მედიკამენტით უმკურნალა, რომელიც ძირითადად ცხოველებში გამოიყენება.

ბოლო კვირებში ზოგიერთ ქვეყანაში იმატა ამ პრეპარატზე მოთხოვნამ, საერთაშორისო მედიამ კი აქტიურად დაიწყო მედიკამენტ „ივერმექტინის“ შესახებ გაშუქება.

რა მოხდა?

კოვიდ-19-ით ინფიცირების გამო ერთკვირიანი შესვენების შემდეგ ჯო როგენმა თავისი პოდკასტის ახალ ეპიზოდში ვაქცინებისა და მედიკამენტ „ივერმექტინის“ შესახებ დეზინფორმაცია გაავრცელა.

ამერიკელმა წამყვანმა სექტემბრის დასაწყისში თქვა, რომ კოვიდ-19 დაუდასტურდა და მკურნალობისთვის რამდენიმე მედიკამენტს, მათ შორის „ივერმექტინს“ იღებდა. როგანის ეს განცხადება მედიის კრიტიკის სამიზნედ იქცა, რადგან „ივერმექტინი“ კოვიდ-19-ის სამკურნალოდ აშშ-ის „სურსათისა და წამლის სააგენტოს“ (FDA) აღიარებული არ აქვს. აშშ-ის „დაავადებათა კონტროლის ცენტრი“ (CDC) კი აგვისტოში ცხოველებისთვის განკუთვნილი პრეპარატის კოვიდ-19-ის წინააღმდეგ გამოყენების შემთხვევებისა და რისკების შესახებ იუწყებოდა.

ჯო როგენი ამბობს, რომ მედიკამენტის გამოყენებისთვის რეკომენდაცია ექიმებისგან მიიღო და რეცეპტიც ექიმმა გამოუწერა.

დეზინფორმაცია „ივერმექტინზე“

პოდკასტერის არგუმენტები მედიკამენტზე საუბრისას:

• ჯო როგენი ამბობდა, რომ „ივერმექტინის“ მიღებამ გამოაჯანმრთელა, თუმცა ის „ივერმექტინის“ გარდა სხვა მედიკამენტებითაც მკურნალობდა, რომლებიც FDA-ს აღიარებული აქვს.

• როგენი ამბობდა, რომ იაპონიამ კოვიდ-19-ის წინააღმდეგ „ივერმექტინის“ გამოყენება დაამტკიცა, თუმცა ეს სიცრუეა. იაპონიის მთავრობას ამ მედიკამენტის კორონავირუსის მკურნალობისთვის გამოსაყენებლად მხარი არ დაუჭირია.

• როგენი ამბობდა იმასაც, რომ „ივერმექტინს“ კოვიდ-19-ის სამკურნალოდ გამოყენების ავტორიზაცია იმიტომ არ აქვს, რომ მთავრობას სურს მოსახლეობას აიძულოს ვაქცინებით აიცრან. ფარმაცევტულ კომპანიებს კი უნდათ, რომ ვაქცინების გაყიდვით შემოსავლის მიღება განაგრძონ. - „ივერმექტინის“ მაწრმოებელი კომპანია „მერკი“ კი მსოფლიოს ერთ-ერთი უმსხვილესი ფარმაცევტული კომპანიაა და თვითონვე აცხადებს, რომ მედიკამენტი კოვიდ-19-ისთვის განკუთვნილი არაა.

რა არის „ივერმექტინი“?

ეს არის ანტიპარაზიტული პრეპარატი, რომელიც ძირითადად ვეტერინარიაში გამოიყენება მსხვილფეხა პირუტყვისთვის. „ივერმექტინი“ სხვადასხვა ფორმით, მათ შორის სითხის, ტაბლეტების, პასტის სახით იყიდება და ცხოველებში პარაზიტების პრევენციისთვის გამოიყენება.

კონკრეტულ შემთხვევაში „ივერმექტინი“ შესაძლოა განსაზღვრული დოზით ადამიანებს პარაზიტული ჭიებით გამოწვეული ინფექციის სამკურნალოდ დაენიშნოთ, თუმცა კოვიდ-19-ის წინააღმდეგ პრეპარატი არც ადამიანებში და არც ცხოველებში გამოსაყენებლად არაა აღიარებული.

კვლევა კი, რომელიც „ივერმექტინის“ ეფექტიანობის დადსტურებას ცდილობდა, პლაგიატისა და მონაცემების უზუსტობის გამო გაუქმდა და წაშალეს.

FDA: „შენ არ ხარ ძროხა“

აშშ-ის „დაავადებათა კონტროლის ცენტრის“ ინფორმაციით, ცხოველებისთვის განკუთვნილი მედიკამენტის მიღებამ შესაძლოა გართულებები გამოიწვიოს. გვერდით მოვლენებს შორისაა ჰალუცინაციები, კანკალი, კუჭნაწლავის პრობლემები, ბალანსის დაკარგვა და სხვა.

აშშ-ში უკვე დაფიქსირდა „ივერმექტინის“ მიღებით გართულებული პაციენტების საავადმყოფოში გადაყვანის შემთხვევები.

აშშ-ის „სურსათისა და წამლის“ სააგენტო კი მოსახლეობას კიდევ ერთხელ ახსენებს, რომ „ივერმექტინის“ არასწორად გამოყენება სახიფათოა. „შენ არ ხარ ცხენი. შენ არ ხარ ძროხა. სერიოზულად, შეწყვიტეთ“, - წერია სააგენტოს „ტვიტში“.

alt

მედიკამენტის კოვიდ-19-ის სამკურნალოდ გამოყენების რეკომენდაციას არ იძლევა ევროპის წამლის მარეგულირებელიც. “ივერმექტინის“ მწარმოებელი კომპანია „მერკი“ კი ამბობს, რომ ამჟამინდელი მონაცემები არ ადასტურებს წამლის კოვიდ-19-ის წინააღმდეგ გამოყენების უსაფრთხოებასა და ეფექტურობას.

რას ამბობს „ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია“ ?

„ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცის“ რეკომენდაციით, „ივერმექტინის“ კოვიდპაციენტების სამკურანლოდ გამოყენების შესახებ მტკიცებულებები არადამაჯარებელია და სანამ მეტი მონაცემი არ იქნება ხელმისაწვდომი, მედიკამენტი მხოლოდ კლინიკური კვლევების ფარგლებში შეიძლება გამოიყენონ.
კატეგორია: ინტერვიუ
დიპფეიკები ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებით შექმნილი ვიდეო ან აუდიო მასალაა, რომელშიც ადამიანი აკეთებს და ამბობს იმას, რაც არასდროს გაუკეთებია და უთქვამს.

დღესდღეობით დიპფეიკებს დემოკრატიისთვის საფრთხედ და დეზინფორმაციის ერთ-ერთ ფორმად განიხილავენ, თუმცა ამ ტექნოლოგიას შექმოქმედებითი გამოყენებაც აქვს.

რამდენად რეალურია და რა საფრთხეებს ქმნის დიპფეიკები საზოგადოებაში? როგორ შეიძლება მასთან გამკლავება? ამ თემაზე ვიდეოსა და ტექნოლოგიის შესახებ ადამიანის უფლებათა ქსელის Witness-ის პროგრამის დირექტორი და დიპფეიკების ექსპერტი სემ გრეგორი გვესაუბრა.

როგორ შეიცვალა დიპფეიკები ბოლო წლებში პირველი თაობის დიპფეიკებისგან განსხვავებით?

ბოლო 4 წელია დიპფეიკები საზოგადოებისთვის შედარებით ახალი სფეროა და ის კომპიუტერულად გენერირებული გამოსახულებისა და ხელოვნური ინტელექტის Machine Learning (მექანიკური დასწავლა) ტექნოლოგიის განვითარებიდან მოდის. მარტივდება ელემენტარული დიპფეიკის შექმნა ისე, რომ გამოსახულების მანიპულაციის შესაძლებლობა ხელმისწავდომია Adobe-ის ფოტოშოპში და ზოგიერთ ონლაინ პლატფორმაზე. ისე გამარტივდა ეს მანიპულაციები, რომ მხოლოდ ერთი ფოტო გჭირდება, რომელსაც გაწვრთნილ სისტემაში მოათავსებ და მის მანიპულაციას შეძლებ.

რისი შექმნაც ჯერ ისევ რთულია, ძალიან მაღალი ხარისხის დიპფეიკებია. მაგალითისთვის შეგვიძლია ავიღოთ, სოციალურ ქსელში გავრცელებული ტომ კრუზის დიპფეიკ ვიდეოები. მსგავსი დიპფეიკების შექმნას კვლავაც სჭირდება მასში მონაწილე ადამიანის ბევრი ვიზუალური მონაცემი და დამატებით ეფექტები. საერთო ჯამში, მართალია დიპფეიკების შექმნა მარტივდება, მაგრამ ყველას არ შეუძლია სრულიად დამაჯერებელი დიპფეიკის შექმნა.

რა ძირითად საფრთხეებს ქმნის დიპფეიკები?

ამ თემაზე ჩვენს ორგანიზაციას გლობალური მასშტაბის კონსულტაციები ჰქონდა. გვინდოდა, რომ მხოლოდ შტატებში, სილიკონ ველის წარმომადგენლებთან არ გვესაუბრა, ამიტომ კონსულტაციები გვქონდა ევროპაში, აფრიკაში, ლათინო ამერიკასა და აზიაში. ძირითადად 5 საფრთხე გამოიკვეთა:

პირველი - ამბობდნენ, რომ დიპფეიკი ქალებზე თავდასხმისთვის გამოიყენება. რადგან ბევრ პოლიტიკოსს, აქტივისტსა და ჟურნალისტს თავს დაესხნენ მანიპულაციური გამოსახულებებით და ამ მომენტისთვის ეს ნომერ პირველი საფრთხეა, რაც დიპფეიკებთან დაკავშირებით გლობალურად არსებობს.

მეორე - დიპფეიკისგან გამოწვეული საფრთხე ძირს უთხრის რეალურ ვიდეომასალებს. ადამიანებს მაგალითად, პოლიტიკოსის მაკომპრომენტირებელ, პოლიციის მიერ ძალადობის ამსახველ ან მსგავს ვიდეოებზე შეუძლიათ თქვან, რომ ვიდეო დიპფეიკია, ან „ვერ დაამტკიცებ, რომ ეს რეალური მასალაა.“

მესამე - ჟურნალისტებს არ შეუძლიათ დიპფეიკების ამოცნობა და მასთან გამკლავება.

მეოთხე - დიპფეიკები უკავშირდება დეზინფორმაციის დღევანდელ პრობლემასაც. არსებობს ასეთი მოვლენა, რომელსაც შეგვიძლია ვუწოდოთ „ციფრული ხანძარი“, როდესაც კონტექსტიდან ამოვარდნილი ვიდეო სწრაფად ვრცელდება „ვოთსაფში“ და „ტელეგრამში“. ამ მხრივ დიპფეიკებიც მიიჩნევა საფრთხედ, რადგან ამ გზით ვიდეო სწრაფად ვრცელდება და რთულია მისი მხილება. ბოლო ერთი წელია გვესმის, რომ ხალხი დარდობს „ზუმის“ სივრცეზეც, რადგან არსებობს დიპფეიკ ტექნოლოგიები, რომლებსაც სახის მანიპულირება შეუძლიათ.

მეხუთე - საფრთხე კი, რომელიც მედიის მთელ ყურადღებას იპყრობს პოლიტიკური დიპფეიკებია. რა თქმა უნდა, მსოფლიოში ხალხი დარდობს ამაზე, მაგრამ როდესაც ესაუბრები ადამიანებს, რომლებსაც ემუქრებათ დღევანდელი დეზინფორმაცია, ისინი ნაკლებად ნერვიულობენ პოლიტიკურ დიპფეიკებზე, რადგან მთელი ყურადღება ისედაც ამაზეა. ეს ადამიანები რეალურად დარდობენ სხვა ადამიანებზე, რომლებიც ცდილობენ დაიცვან სიმართლე.

რა შეიძლება იყოს დიპფეიკების გამოყენების ყველაზე ცუდი სცენარი?

ერთი ასეთი სცენარი ეხება იმ მუდმივ განცხადებებს, რომ არ შეგვიძლია დავუჯეროთ იმას, რასაც ვხედავთ და რომ ყველაფერი სიცრუეა.

ჩვენ ჩავატარეთ შემთხვევის ანალიზი მიანმარში სამხედრო გადატრიალების შედეგად მოსული მთავრობის მიერ გავრცელებული ვიდეოს შესახებ, რომელშიც მაღალი რანგის პოლიტიკოსი კორუფციაში მონაწილეობას აღიარებდა და ამბობდა, რომ დანაშაულში ქვეყნის სხვა ლიდერებიც მონაწილეობდნენ. ვიდეოს გავრცელებისთანავე ხალხს ეგონა, რომ ეს დიპფეიკი იყო, პოლიტიკოსის სახე კი ხელოვნურად ჩასმული. უცნაურად ჟღერდა მისი ხმაც, მაგრამ მათ არ ჰქონდათ ინსტრუმენტები, რომლებითაც გაარკვევდნენ ვიდეო მართლაც იყო თუ არა დიპფეიკი.

ასეთი შემთხვევები დამაბნეველია.

მეორე მხრივ, ხშირად ვხედავთ, რომ ხელისუფლების წარმომადგენლები ცდილობენ ეჭვი შეგვატანინონ ავთენტური ვიდეომასალის რეალურობაშიც.

ეს ფენომენი „მატყუარას დივიდენდის“ (Liar’s Dividend) სახელითაა ცნობილი, რაც გულისხმობს “მატყუარების“ შესაძლებლობას განაცხადონ, რომ რეალური ვიდეომასალა ყალბია. რეალობის დამტკიცება უფრო რთულია, ვიდრე სიყალბედ გამოცხადება. ძალიან მარტივია იმის თქმა, რომ „ეს დიპფეიკია, დამიმტკიცე, რომ ასე არაა“. ჩვენ კი არ გვაქვს უნარები და ინსტრუმენტები, რომ ვებრძოლოთ ამ ე.წ „მატყუარას დივიდენდს“.

ეს არის ერთ-ერთი მიზეზი იმისა, თუ რატომ გვჭირდება ინვესტირება ჟურნალისტებისა და ფაქტჩეკერების მხარდაჭერაში, რათა ჰქოდეთ შესაძლებლობა და ინსტრუმენტები, რომლებითაც დიპფეიკებს ამოიცნობენ.

მეორეა ცუდი სცენარია თანხმობის გარეშე შექმნილი სექსუალური შინაარსის მასალები. ამ მომენტში ამ მასალების უმეტესობა კარგი ხარისხის არაა, მაგრამ მაინც ბოროტად გამოიყენება ქალების წინააღმდეგ. რა თქმა უნდა, არის სცენარებიც, როდესაც კონკრეტულ კრიტიკულ სიტუაციაში ვინმე შეიძლება ეცადოს ვიდეოთი ხალხი შეცდომაში შეიყვანოს, იქნება ეს პოლიტიკური სცენარი თუ სხვა, თუმცა ვფიქრობ, რომ უფრო ფართოდ გავრცელებული ეს ორია: „მატყუარას დივიდენდი“ და ქალების თანხმობის გარეშე შექმნილი სექსუალური შინაარსის ყალბი მასალები.

რა ზიანი შეიძლება მოუტანოს დიპფეიკებმა დემოკრატიასა და დიპლომატიურ ურთიერთობებს?

დიპფეიკების რისკია განსაკუთრებით იმ სივრცეში, რომელშიც დეზინფორმაცია, კონტექსტიდან ამოვარდნილი ფოტოები და პროპაგანდისტული მასალა ხშირად ვრცელდება, შესაძლოა ვნახოთ ბევრი დიპფეიკი, რომლებიც როგორც აუდიოზე, ისე ვიზუალზე იქნება დაფუძნებული და რომლებიც არსებული ეთნიკური კონფლიქტებისა თუ პოლიტიკური უთანხმოების გასამწვავებლადაა შექმნილი.

მეორე მხრივ, ყოველთვის ფრთხილად უნდა ვიყოთ არ შევქმნათ ათასობით განსხვავებული სცენარი. დიპფეიკებთან დაკავშირებული პრობლემის ნაწილია ისიც, რომ ათასობით განსხვავებულ საშიშროებას წარმოვიდგენთ.

ცხადია, არის პოტენციალი შექიმნას კარგად სტრუქტურირებული დიპფეიკი კონკრეტული სცენარისთვის, როდესაც ამას დიდ დროს დაუთმობ, თუმცა როგორც ვთქვი, კარგი ხარისხის დიპფეიკის შექმნა არც ისე მარტივია. დიპფეიკები შეიძლება შეიქმნას არჩევნების კონტექსტში ქალი პოლიტიკოსების წინააღმდეგ. ჩვენ გვინახავს ე.წ შელოუფეიკების - მარტივი, კონტექსტიდან ამოვარდნილი ან შენელებული ვიდეოების გამოყენებაც.

მუდმივად ისმის, რომ არ შეიძლება დანახულის დაჯერება, მაგრამ თუ დემოკრატიული საზოგადოება გვყავს გვჭირდება გარკვეული ნდობა ინფორმაციისადმი. შესაბამისად, დიპფეიკის შესახებ ბევრი საუბარი საზიანოცაა, რადგან ამბობს, რომ არაფერი უნდა დავიჯეროთ. როდესაც რეალურად ინფორმაციის 99% არ არის საზიანო და მავნებელი. ის უბრალოდ თავისუფლად მიმოქცევადი ინფორმაციის ეკოსისტემის ნაწილია.

არსებობს ტექნოლოგიური ინსტრუმენტი, რომლითაც შესაძლებელია დიპფეიკის ამოცნობა 100%-იანი სიზუსტით?

დიპფეიკის ამოცნობისთვის 100%-იანი სიზუსტის ინსტრუმენტი არ არსებობს. არის რამდენიმე ინსტრუმენტი, რომლებიც მუშაობს მხოლოდ კონკრეტული ტიპის დიპფეიკებზე, მაგალითად, „სახის გაცვლის“ დიპფეიკებზე და სხვა. ასევე არის ამომცნობი ტექნოლოგიები, რომლებიც შექმნილია კონკრეტული ადამიანების დიპფეიკებისთვის. მაგალითად, შეგიძლია ნახო ვიდეოში კონკრეტული პოლიტიკოსის საუბრისა და მოძრაობის მანერა რამდენად ემთხვევა მისთვის დამახასიათებელ მოძრაობებს. ასე, რომ არსებობს ამოცნობის ინსტრუმენტები, რომლებიც მუშაობს კონკრეტული ტიპის დიპფეიკებზე და ადამიანებზე, მაგრამ ისინიც არაა 100%-ით ზუსტი.

ტექნიკური გიგანტები მუშაობენ დიპფეიკის ამომცნობი პროგრამების შექმნაზე. ფიქრობთ, რომ შესაძლებელია 100%-იანი სიზუსტის მქონე ამომცნობი პროგრამის შექმნა?

არ მგონია, რომ როდესმე იარსებებს ინსტრუმენტი, რომელსაც დიპფეიკის 100%-იანი სიზუსტით ამოცნობა შეეძლება. ამის მიზეზი ნაწილობრივ ისიცაა, რომ დიპფეიკი იქმნება Machine Learning (მექანიკური დასწავლის) ტექნოლოგიით, რომელიც მუდმივად ვითარდება და როგორც კი ვინმე შექმნის კარგ ამომცნობ ინსტრუმენტს, სხვა ეცდება ისეთი დიპფეიკი შექმნას, რომ ეს ამომცნობი ინსტრუმენტი გააცუროს.

ამომცნობ ინსტრუმენტებს ყოველთვის ექნებათ ნაკლი, იმედი მაქვს ახლანდელი მონაცემებით, 65%-იანი და 80%-იანი სიზუსტე, უფრო გაიზრდება. თუმცა ყოველთვის იქნება ეს შეჯიბრება დიპფეიკებისა და ამომცნობი პროგრამების შექმნელებს შორის.

რა არის სხვა გამოსავალი იმ დეზინფორმაციულ დიპფეიკებთან საბრძოლველად?

რამდენიმე გამოსავალია: ერთია ტექნიკური, ამოცნობის პროგრამები, რომლებსაც აქვთ ნაკლი, მაგრამ მნიშვნელოვანია შეგვეძლოს ამოცნობის სისტემიდან სიგნალების გამოყენება მედიაწიგნიერებასთან ერთად. ეს სიგნალები მიგანიშნებს, რომ ეჭვი უნდა შეიტანო და დაიწყო სხვა გაშუქებისა თუ ორიგინალი ვიდეოს ძიება. ამომცნობ ინსტრუმენტზე უნდა ვიფიქროთ, როგორც სიგნალის მომცემზე, რომელსაც გავლენა ექნება მედიაწიგნიერებაზე და ფაქტების გადამოწმების უნარების გაუმჯობესებაზე.

ასევე უნდა ვიცოდეთ, რას მოველით სოციალური მედიის პლატფორმებისგან, რომლებსაც შეუძლიათ ამ ამომცნობი სისტემების გამოყენება, მაგრამ, რადგან ეს ინსტრუმენტები ზუსტ პასუხს კის ან არას არ იძლევა, ამ მიმართულებით უმეტეს შემთხვევებში არ გვინდა პლატფორმებმა ავტომატური გადაწყვეტილებები მიიღონ. მაგრამ სოციალურ მედიის პლატფორმებს შეუძლიათ მიგვანიშნონ და გვამცნონ შესაძლო მანიპულაციის ნიშნების შესახებ, რაც დაგვეხმარება გადაწყვეტილების მიღებაში.

რამდენადაა გამოსავალი დიპფეიკების რეგულირება იმ ქვეყნებში, სადაც მართლმსაჯულების სისტემას ნაკლები ნდობა აქვს, კრიტიკული მედია ცენზურასა და წნეხშია? 

რა თქმა უნდა არსებობს დიპფეიკის იდეისა და მის მიმართ შიშის ექსპლუატაცია „ფეიკ ნიუსის“ შესახებ ბოროტად გამოყენებული კანონებით. ძალიან ფრთხილად უნდა ვიყოთ დიპფეიკების შესახებ გადამეტებული კანონების მიმართ და მნიშვნელოვანია ქვეყნები არ იღებდნენ ისეთ კაბონებს, რომლებიც შესაძლოა თავისუფალი მედიის წინააღმდეგ იყოს გამოყენებული.

მაგალითად, ევროკავშირის კანონმდებლობის პროექტში არის კანონები ხელოვნური ინტელექტით შექმნილი კონტენტის მითითების აუცილებლობის შესახებ, რათა მომხმარებლებმა იცოდენ, რას ნახულობენ. ვფიქრობ, კანონი სასარგებლოა კონტენტის აღნიშვნის კუთხით, მაგრამ უნდა ვიფიქროთ, როგორ იმუშავებს ეს და როგორ შეუწყობს ხელს შემოქმედებითი მედიის ევოლუციას.

რა დადებითი მხარე აქვს დიპფეიკებს?

სინთეტიკური მედიის უმრავლესობა არ არის საზიანო. რა თქმა უნდა, არის რამდენიმე მიმართულება, რომლებსაც ბიზნესკომპანიები განიხილავენ. მაგალითად, ვიდეოს წარმოების გამარტივება. აქ არის შემოქმედებითი პოტენციალი, როგორც მომხმარებლების, ისე პროფესიონალებისთვის.

დიდი ძალაა იუმორსა და პაროდიაშიც. ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი დიპფეიკებია, რომლებშიც დასცინიან ძალაუფლების მქონეებს. თუმცა უნდა შეგვეძლოს გავარჩიოთ, რომ ეს ზოგჯერ აუდიტორიის მანიპულაციას ემსახურება. თითქოს გასართობადაა შექმნილი, თუმცა რეალურად იცი, რომ ვიღაცის საზიანოდაა გაკეთებული.

ასევე შესაძლებელია, ვიდეოს შექმნა ისე, რომ 50 სხვადასხვა ადამიანი საუბრობდეს 50 სხვადასხვა ენაზე, 50 მსახიობის დაქირავების გარეშე. ყოველკვირეულად შეიძლება დიპფეიკის შექმნა, რომელშიც ადამიანი მაგალთად, ქართულად, ინგლისურად, პორტუგალიურად ან სხვა ენებზე საუბრობს. ეს შეიძლება გახმოვანების დროსაც გამოიყენონ.

დიპფეიკების გამოყენების პოტენციალი ფარავს კომპიუტერული თამაშებისა და ვირტუალური რეალობის მზარდ ინდუსტრიას, რომლებიც ფაქტობრივად, მთლიანად სინთეტიკური სივრცეებია.

როგორ ხედავთ დიპფეიკების მომავალს?

ჩემი 5 წლიანი ხედვა დიპფეიკების შესახებ დაფუძნებულია იმაზე, თუ რას ვაკეთებთ ახლა. ჩვენ მივყვებით „მოემზადე, არ აჰყვე პანიკას“ პრაქტიკას, რაც ნიშნავს, ჟურნალისტური და ადამიანის უფლებების დაცვის ხედვის გათვალისწინებით ინვესტირებას ინსტრუმენტების დამზადებაში, რათა ჟურნალისტებსა და ფაქტჩეკერებს გამოუმუშავდეთ ამოცნობის უნარები.

მომავალში მეტი დიპფეიკი იქნება და მათ მეტად საზიანოდ გამოიყენებენ. იქნება მეტი შემოქმედებითად გამოყენებაც, მაგრამ ჩვენ ვიქნებით მომზადებულები. ადამიანებს, რომლებსაც ვენდობით ექნებათ შესაბამისი ინსტრუმენტები სიყალბის ამოსაცნობად. მივეჩვევით, დავიწყებთ ფიქრს, როგორ შევიტანოთ ეს ყველაფერი მედიაწიგნიერებაში.

ასე, რომ არ მაქვს აპოკალიფსური ხედვა, რომ „არ შეიძლება იმის დაჯერება, რასაც ვხედავთ“. მაგრამ ეს ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, რას ვიზამთ ახლა. მთავარია, ვიმუშაოთ მედია ინსტრუმენტების შექმნასა და მედიაწიგნიერების განვითარებაზე.

დიპფეიკების შესახებ გაიგეთ მეტი ამ ბმულზე
კატეგორია: საქართველო
სახალხო დამცველმა 5 ივლისს ჯგუფური ძალადობის ორგანიზებისა და ძალადობისკენ მოწოდების გამო „ალტ-ინფოს“ დამფუძნებლის, ზურაბ მახარაძისა და დეკანოზ სპირიდონ ცქიფურიშვილის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყების მოთხოვნით პროკურატურას მიმართა.

რას ითხოვს ომბუდსმენი?

5 ივლისის ძალადობრივი მოვლენებიდან 2 თვე გავიდა, თუმცა სახალხო დამცველის ინფორმაციით, პროკურატურას ჯგუფური ძალადობის ორგანიზების ბრალდებით სისხლისსამართლებრივი დევნა არავის მიმართ დაუწყია.

ომბუდსმენი მედიით გავრცელებული ვიდეომასალების შესწავლის საფუძველზე მიიჩნევს, რომ საჯაროდ ხელმისაწვდომი მტკიცებულებები საკმარისია „[ზურაბ მახარაძისა და დეკანოზ სპირიდონ ცქიფურიშვილისთვის] ბრალის წარსადგენად დაიწყოს სისხლის სამართლებრივი დევნა ჯგუფური ძალადობის ორგანიზებისა და ძალადობისკენ საჯაროდ მოქმედების ფაქტებზე“.

რა ჩანს მასალებში?

ნინო ლომჯარიას თქმით, საჯაროდ გავრცელებული მასალებით დასტურდება, რომ 5 ივლისის ძალადობრივ მოვლენებამდე „ალტ-ინფოს“ ეთერით ზურაბ მახარაძე და სხვა პირები განუწყვეტლივ აანონსებდნენ ძალადობას „თბილისი პრაიდის“ მიერ დაგეგმილ ღონისძიებაში მონაწილე ადამიანიების მიმართ. ძალადობრივი მოწოდებები ისმოდა ჟურნალისტების მიმართაც.

ომბუდსმენის განმარტებით, „ალტ-ინფოს“ წამყვანებმა სატელევიზიო ეთერით გაავრცელეს ინფორმაცია იმ ჯგუფების შექმნის შესახებ, რომელთა დანიშნულება 5 ივლისს ძალადობა იქნებოდა.

სახალხო დამცველი ასაბუთებს იმასაც, რომ 5 ივლისს ზურაბ მახარაძე უშუალოდ ხელმძღვანელობდა ჯგუფურ ძალადობას.

ქართული მართლმადიდებლური ეკლესიის წარმომადგენელი დეკანოზი სპირიდონ ცქიფურიშვილი კი 5 ივლისს მიკროფონით, ხმის გამაძლიერებლების საშუალებით მოუწოდებდა მოქალაქეებს ძალადობისკენ, რითაც ომბუდსმენის შეფასებით, ცქიფურიშვილი გამოხატვის თავისუფლებას გასცდა.

რას აპირებს სახალხო დამცველი?

სახალხო დამცველი 5 ივლისის ძალადობასთან დაკავშირებით მიმდინარე გამოძიების ირგვლივ ინფორმაციის მოპოვებას განაგრძობს და ამბობს, რომ საჭიროების შემთხვევაში გამოიყენებს მისთვის კანონით მინიჭებულ უფლებას, რომ მოითხოვოს სახელმწიფოსგან გამოძიების ან/და სისხლის სამართლებრივი დევნის დაწყება.

„საქართველოს სახალხო დამცველის შესახებ “საქართველოს ორგანული კანონის 21-ე მუხლის თანახმად, სახალხო დამცველს ამის უფლება აქვს, თუ საქმის განხილვის შედეგად მივა დასკვნამდე, რომ არსებობს დანაშაულის ნიშნები.

საქართველოს გენერალური პროკურატურის ინფორმაციით, 2021 წლის 5 ივლისის ჯგუფური ძალადობის ფაქტზე დაზარალებულად ცნეს 53 ადამიანი. სისხლისსამართლებრივი დევნა კი 27 პირის მიმართ დაიწყო, თუმცა არავის მიმართ დაწყებულა სისხლისსამართლებრივი დევნა ჯგუფური ძალადობის ორგანიზების ბრალდებით.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ჟურნალისტიკაში ყველაზე პრესტიჟული პრემიის „პულიცერის პრიზის“ კომიტეტმა ავღანელი ჟურნალისტები დააჯილდოვა და გრანტის სახით 100 000$ გამოუყო.

პულიცერის პრემია „სპეციალური აღნიშვნის“ კატეგორიაში იმ “ავღანელი ქალებისა და კაცების პატივსაცემად გაიცა, რომლებმაც დიდი რისკის ფასად თავი მიუძღვნეს იმ ჟურნალისტიკის მხარდაჭერასა და შექმნას, რომელმაც ცხოვრებისა და ომის ათწლეულები ასახა“.

„პულიცერის პრიზის“ კომიტეტის განცხადებაში წერია, რომ პრემია გადაეცა მედიის თანამშრომლებს, ფრილანსერ კორესპონდენტებს, თარჯიმნებს, მძღოლებს, წამყვანებსა და ყველა ავღანელს, რომლებმაც წვლილი შეტანეს იმ ფოტოებისა და ამბების შექმნაში, რამაც მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა ტრაგიკული და რთული ვითარების გააზრებაში.

100 000 დოლარიან გრანტს „ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტი“ (CPJ) გაანაწილებს.

“გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს იმ ავღანელების მხარდაჭერას, ვისმა სიმამაცემ, უნარებმა და თავისუფალი პრესის იდეალისადმი ერთგულებამ ბოლო ათწლეულებში ხელი შეუწყო ძალიან მნიშვნელოვანი ჟურნალისტიკის შექმნას “, - ამბობენ „პულიცერის პრიზის“ კომიტეტის თანათავმჯომარეები.

ამ კატეგორიაში ჯილდო ბოლოს თინეიჯერმა დარნელა ფრეიზერმა მიიღო, რომელმაც ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობა გადაიღო. ამავე კატეგორიაში პულიცერის პრემია მიღებული აქვთ არეტა ფრანკლინს, ბობდ დილანს, იდა უელსსა და სხვებს.
კატეგორია: რესურსები
ონლაინ გამოცემა JAMnews-მა, რომელიც ამბებს ხუთ ენაზე აქვეყნებს, უკვე შვიდი თვეა ვებგვერდზე თანხის შეწირვის ფუნქცია დაამატა, თუმცა მედია აქედან შემოსავალს ფაქტობრივად ვერ იღებს.

დასავლეთის მედიაში მკითხველის მიერ თანხის დონაცია დიდი ხანია, დანერგილია და ის შემოსავლის ზოგჯერ მცირე, თუმცა ერთ-ერთ სტაბილურ წყაროდ იქცა. საქართველოში კი მხოლოდ რამდენიმე გამოცემა მოიძებნება, რომელებიც აუდიტორიას მსგავს მოდელს სთავაზობს, ისიც, ფაქტობრივად, უშედეგოდ.

გამომწერებისა და შემომწირველების ყოლა მედიის დამოუკიდებლობის ერთ-ერთ გარანტად განიხილება, თუმცა რატომ ვერ მუშაობს ეს მოდელი საქართველოში?

რას გულისხმობს დონაცია და გამომწერების მოდელი მედიაში

ინტერნეტ მედიაში თანხის შემოწირულობის ორი ძირითადი მოდელი არსებობს:

ე.წ. Paywall, როდესაც თანხის გადახდის გარეშე ამა თუ იმ მედიაზე შეზღუდული წვდომა გაქვთ. ამ შემთხვევაში ხშირად მოქმედებს გამომწერების მოდელი, ანუ თანხის პერიოდულად გადახდის შემთხვევაში ყველა გამოქვეყნებულ მასალაზე გაქვთ წვდომა, რასაც უფასოდ ვერ შეძლებდით. ამის კარგი მაგალითი გაზეთი “ნიუ იორკ თაიმსია”.
alt

შემოწირულობის მოდელში კი ინფორმაცია ყველასთვის ხელმისაწვდომია და მედიისთვის თანხის გადახდა სრულიად ნებაყოფლობითია. აქ შეგიძლიათ ნებისმიერი თანხა გადარიცხოთ ნებისმიერი პერიოდულობით, რაც მედიის მხარდაჭერაში ჩაგეთვლებათ.
alt

ტექნიკური პრობლემა

Open Caucasus Media, რომელიც თითქმის 4 წლის წინ დაარსდა, კავკასიის რეგიონში მიმდინარე მოვლენებს ინგლისურ და რუსულ ენებზე აშუქებს. დონაციის ფუნქცია ვებგვერდზე მათ წელიწად-ნახევრის წინ დაამატეს, და ამ დროში მკითხველისგან მიღებული თანხა საერთო შემოსავლის 2 პროცენტია.

OC Media-ს თანამდამფუძნებელი მარიამ ნიკურაძე გვიყვება, რომ ამ ბიზნესმოდელის დანერგვის იდეა თავიდანვე ჰქონდათ დასავლეთის მედიის მაგალითების გათვალისწინებით.

“არანაირი რესურსი არ ჩაგვიდია იმაში, რომ რამენაირად გაგვეპიარებინა, უბრალოდ ყოველკვირეულ ნიუსლეთერში ვურჩევთ ხოლმე მკითხველს დონაციას. წელიწად-ნახევრის განმავლობაში მკითხველისგან მიღებული 2% შეიძლება სოლიდურად არ ჟღერს, მაგრამ შედეგმა ჩვენს მოლოდინს გადააჭარბა”,- ამბობს ნიკურაძე.
alt
მედიებისთვის შემოწირულობის ფუნქციის ვებგვერდზე დანერგვაც პრობლემა აღმოჩნდა. ბანკებმა უბრალოდ არ იცოდნენ, როგორ ჩაეშენებინათ ეს მექანიზმი ვებგვერდზე.

“ვფიქრობ, ეგონათ, რომ სავაჭრო ობიექტებისთვის შეძენის ღილაკისა და დონაციის ღილაკის დამატება ტექნიკურად ერთი და იგივე იყო” - გვეუბნება JAMnews-ის აღმასრულებელი დირექტორი მაკა ცნობილაძე.

ქართველი გამომწერები ფულს ნაკლებად იხდიან

OC Media-ს გამომწერების უმრავლესობა უცხოელები არიან. როგორც მარიამ ნიკურაძე ამბობს, შემომწირველთა შორისაც სულ რამდენიმე ქართველია. ამის ერთ-ერთი მიზეზი კი ისიცაა, რომ ამ მედიის მასალები ძირითადად ინგლისურ და რუსულ ენებზეა ხელმისაწვდომი.

JAMnews მასალებს ქართულად, სომხურად, აზერბაიჯანულად, რუსულად და ინგლისურად აქვეყნებს, თუმცა შემომწირველების უმეტესობა მათთანაც უცხოელია.
alt
“ყოველთვიურად შეიძლება 10 ევრო შემოვიდეს, ზოგჯერ არც კი. დასაწყისში, პირველი ერთჯერადი შემოსავალი ამ მოდელიდან 100 ევრომდე იყო, ახლა ყოველთვიურად ზოგი ერთ ევროს, ზოგი ორ ევროს რიცხავს,” - ამბობს მაკა ცნობილაძე.

ამ მოდელის ნაკლები წარმატება იმანაც განაპირობა, რომ კავკასიის რეგიონში მკითხველი მედია კონტენტში თანხის გადახდას მიჩვეული არ არისო, ამბობენ ჯემ ნიუსის და OC Media-ს დამფუძნებლები.

“ჩვენი საზოგადოება ნამდვილად არაა მზად ამ მოდელისთვის, ჩვენ ვმუშაობთ საქართველოში, აზრებაიჯანში, სომხეთში და მკითხველი გვყავს რუსეთიდან, თურქეთიდან და სხვა ქვეყნებიდან. კავკასიაში ამის კულტურა ჯერ არ არის და, ალბათ, სხვადასხვა მიზეზს შორის სიდუხჭირეცაა”, - განმარტავს JAMnews-ის აღმასრულებელი დირექტორი.

საზოგადოების ეკონომიკური მდგომარეობა ერთადერთი ფაქტორი არაა, რაც დონაციისა და გამომწერების მოდელის განვითარებას ხელს უშლის. ამ მოდელის დასამკვიდრებლად დამატებითი ფინანსური და ადამიანური რესურსებია საჭრო, რაც დღეს ქართული ონლაინ მედიას არ გააჩნია.
alt
“ამას თვითონ ჟურნალისტები ვეღარ გააკეთებენ - ამ მოდელის ასაწყობად ცალკე გუნდი, კონკრეტული ხედვა და გეგმაა საჭირო.”, - გვეუბნება “ღია საზოგადოების ფონდის” დირექტორის მოადგილე და მედია პროგრამების მენეჯერი ხატია ჯინჯიხაძე.

გამომწერების ბაზარი საქართველოში ნაკვლევი არ არის, ამიტომ მკითხველის გადამხდელუნარიანობაზე საუბარი მხოლოდ მედიის გამოცდილებაზე დაყრდნობით შეგვიძლია.

ხატია ჯინჯიხაძე ამბობს, ამ მოდელის დანერგვა შესაძლებელია, თუმცა ამაზე მეტი მუშაობა და კვლევაა საჭირო. მაგალითად, შესაძლებელია გაკეთდეს სასწავლო ტურები იმ დასავლურ მედიებში, სადაც ამ მოდელმა იმუშავა და ის ქართულ რეალობას მოერგოს.

რისთვის სჭირდება მედიას მკითხველის დახმარება?

მედიას უწევს დაფინანსების მრავალფეროვანი გზების ძიება, რათა დამოუკიდებლობა და მასალების მაღალი ხარისხი შეინარჩუნოს. საქართველოში ონლაინ მედიების ნაწილი ძირითადად საერთაშორისო დონორების დაფინასებაზეა დამოკიდებული, ეს კი მუდმივად ვერ გაგრძელდება. დონორების პრიორიტეტები ყოველწლიურად იცვლება, რაც მედიას არასტაბილურ მდგომარეობაში აგდებს.

“ამდენი წელია, ჯემ ნიუსი არსებობს და უცებ თუ აღმოჩნდა, რომ დონორი ვეღარ აფინანსებს. არა იმიტომ, რომ მედია არ მოსწონს, არამედ მას უფლება აღარ აქვს, 4-5 წელზე მეტხანს დააფინანსოს ერთი და იგივე მედიაორგანიზაცია. ამიტომაც, ძალიან მნიშვნელოვანია რაღაც სახით გვქონდეს ჩვენი შემოსავალი”, - გვეუბნება JAMnews-ის აღმასრულებელი დირექტორი.

საერთაშორისო დონორების ერთ-ერთი პრიორიტეტი მედიის დამოუკიდებელი ბიზნეს მოდელის ჩამოყალიბებაა. თუმცა საქართველოში ამის მიღწევა არასტაბილური ეკონპომიკური და პოლიტიკური მდგომარეობის გამო მარტივი არ არის.

“ეს მოდელი არ გამოდგება ყველასთვის, მაგრამ გამოდგება საუკეთესოებისთვის. ვფიქრობ, საქართველოში რამდენიმე მედიასაშუალებას მაინც მოუწევს ამის ადრე თუ გვიან გაკეთება, ეს საჭიროა. ამას ცალკე ვერც დონორი გააკეთებს, ვერც მედია, ამას სჭირდება პროფესიონალების მოზიდვა, კონცენტრირება ფიქრი და გამოსავლის ძიება”,- გვეუბნება ხატია ჯინჯიხაძე.

დონაციის და გამომწერების ბიზნესმოდელის პოტენციალი საქართველოში

მწირი შემოსავლის მიუხედავად JAMnews-იც და OC Media-ც სამომავლოდ ამ ბიზნესმოდელების განვითარების პერსპექტივას განიხილავენ.

მაგალითად, JAMnews სამხრეთ კავკასიის კონფლიქტებთან დაკავშირებით არქივის შექმნას გეგმავს, რომელიც შესაძლოა ფასიანი იყოს. თუმცა ამ კონტენტის შესაქმნელად ისევ დამატებითი ფინანსების მოძიებაა საჭირო.

altOC Media-ში კი გამომწერებისთვის ისეთი ექსკულზიური მასალის შეთავაზების იდეა აქვთ, რომელსაც გასაჯაროებამდე მხოლოდ გამომწერები წაიკითხავენ.

“ევროპაში ვიცნობ რამდენიმე მედიას, რომლებიც 100%-ით მკითხველებიდან შემოსული თანხით არსებობენ. მათგან ზოგიერთი შემომწირველია, ზოგიერთი გამომწერი. მაგრამ სანამ ისინი აქამდე მივიდოდნენ, რა თქმა უნდა, დიდი გზა გაიარეს, ასევე, იმ ქვეყნებში სულ სხვა ეკონომიკური მდგომარეობაა. ჩვენც ადრე თუ გვიან მაინც იქამდე მოგვიწევს მისვლა.”,- გვეუბნება მარიამ ნიკურაძე.

მიუხედავად სირთულეებისა, მედიამ შემომწირველებისა და გამომწერების ბიზნესმოდელის შექმნაზე უარი არ უნდა თქვას, რადგან ამ ბიზნესმოდელის საქართველოში დამკვიდრება გარდაუვალიაო, გვეუბნება ხატია ჯინჯიხაძე.

"ღია საზოგადოების ფონდის" მედია პროგრამებს ხელმძღვანელი ამბობს, რომ საჭიროა მედიამ კავშირი დაამყაროს მკითხველთან, მათგან შემოსავლის მისაღებად: “დღეს, როდესაც მედია ნდობას კარგავს და სოციალურ ქსელებში ბევრი საეჭვო კონტენტი ვრცელდება, ადამიანები ინფორმაციის დიდ ნაკადში სანდო წყაროებს ეძებენ, მათი აღმოჩენის დროს კი ცდილობენ, რომ ეს სანდო წყაროები აღარ დაკარგონ.”
კატეგორია: ინტერვიუ
• რა გავლენა შეიძლება ჰქონდეს მედიას ლგბტქი+ ადამიანებისადმი საზოგადოების განწყობების შექმნაში

• რა პარალელები შეიძლება გავავლოთ საქართველოს დღევანდელ რეალობასა და 50 წლის წინანდელ ამერიკას შორის ლგბტქ+ ადამიანების მედიაში წარმოჩენის კუთხით

• რა როლი შეასრულა მედიამ შეერთებულ შტატებში ლგბტქი+ მოძრაობების განვითარებაში

• როგორ იცვლებოდა მედიის ინტერესები ქვიარ ადამიანების მიმართ

ამ თემებზე ამერიკელი მეცნიერი ლარი გროსი გვესაუბრა. ის ლოს-ანჯელესში სამხრეთ კალიფორნიის უნივერსიტეტის, "ენენბერგის" ჟურნალისტიკისა და კომუნიკაციების სკოლის პროფესორია.

 ის ათეულობით წელია, მედიაში სექსუალური უმცირესობების წარმოჩენის საკითხებს შეისწავლის. ლარი გროსი ამავე მიმართულებით ცნობილი სამეცნიერო წიგნებისა ( მათ შორის, "უჩინარობიდან გამოსვლა - ლესბოსელი და გეი ადამიანები და მედია ამერიკაში") და კვლევების ავტორი და რედაქტორია.

რა განაპირობებს იმას, თუ როგორ ჩანან ქვიარ ადამიანები ახალ ამბებსა და პოპულარულ კულტურაში?

პირველ რიგში უნდა გავიაზროთ, რომ ჩვენ ვცხოვრობთ ისეთ დროში, როდესაც ადამიანების უმრავლესობა გარესამყაროს შესახებ ინფორმაციას ძირითადად მასმედიიდან იღებს და არა პირადი გამოცდილებიდან. ისტორიაში ეს ყოველთვის ასე იყო. თუმცა დღეს, ამ ინფორმაციას ისეთი მასშტაბებით ვიღებთ, როგორც ეს 200 ან 300 წლის წინ შეუძლებელი იქნებიდა. სამყაროზე წარმოდგენები კი ჩვენამდე ყოველთვის ადამიანური ისტორიებით მოდის.

შეერთებული შტატების თანამედროვე ერაში, რომელსაც ინდუსტრიულ კულტურას უწოდებენ და მე-19 საუკუნიდან იწყება, ბეჭდური მედიისა და სატელევიზიო მაუწყებლობით მოწოდებული ამბები კომერციული პროდუქტია და გასაყიდადაა შექმნილი. მანამდე ამბების მთავარი წყარო რელიგია და ეკლესია იყო, ხოლო ამბები ძირითადად იმეორებდა ერთმანეთს.

დღეს კი ვხედავთ, რომ ამბები განსხვავდება და ის შექმნილია იმ ადამიანების მიერ, რომლებსაც მისი, როგორც პროდუქტის გაყიდვა სურთ, ამიტომ უნდა დაისვას კითხვა: რა არის პროდიუსერებისა და მომხმარებლების ინტერესები? ამ მედია სისტემის უკან მთავარი მოტივი კომერციული ინტერესია. ერთი შეხედვით ეს აუდიტორიისთვის პროდუქტის მიყიდვის მცდელობად აღიქმება, რეალურად კი პროდუქტი აუდიტორიაა.

ამ სისტემაში სწორედ აუდიტორია ხდება პროდუქტი. ამერიკულ მედია კვლევებში ამ გამოთქმას იყენებენ ხოლმე: „თუ მოიხმარ მედიას უფასოდ, თვითონ ხარ პროდუქტი - შენ გყიდიან.“ ეს ცვლის ამბის თხრობის სისტემას. ცდილობენ გადაცემებით მოხიბლონ ის აუდიტორია, რომელზე წვდომაც სპონსორს სურს. შესაბამისად იწყება იმ საკითხის განხილვა, რომელი ამბები უნდა მოჰყვე, ვისზე უნდა მოჰყვე და როგორ უნდა აარიდო თავი ხალხის გაღიზიანებას, რომ არ დაკარგო აუდიტორია.

ეს კომერციული მოდელი ამერიკაში შეიქმნა და მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში დანარჩენ მსოფლიოში გავრცელდა. ამ მოდელში ყველა მოხალისეობრივადაა ჩართული. სახელმწიფო არ გაძალებს რომ ტელევიზიას უყურო, კინოთეატრებში იარო ან წიგნები წაიკითხო. ამას საკუთარი ნებით აკეთებ. ეს მედია პროდუქტი ჩვენი ყურადღების მისაპყრობადაა შექმნილი. შესაბამისად, ყურადღება მახვილდება ისეთ თემებზე, როგორებიცაა ძალადობა და სექსი. კომერციული მედიის სისტემაში ისმის შეკითხვა, როგორ უნდა წარმოჩნდეს ის ამბები, რომლებიც პოტენციურად საფრთხეს უქმნიან ამ კომერციულ მოდელს? შეერთებულ შტატებში ათწლეულების განმავლობაში, 1960-იანი წლებიდან მოყოლებული დღემდე გარკვეული თემები და ამბები, რომლებიც მარგინალური იყო, უფრო მისაღები გახდა, როდესაც უჩინარი ადამიანებისა და ამბების კატეგორია მედიაში გამოჩნდა.

როგორ წარმოაჩენდა ამ დროს მასმედია ლგბქტი+ ადამიანებს?

სექსუალური უმცირესობები თავიდან ნეგატიურ ჭრილში, სხვა ადამიანებისთვის საფრთხეებად ან დაცინვის ობიექტებად იყვენ წარმოჩენილი. „განსხვავებული“ ადამიანები: ისინი ჩანდნენ სასაცილოებად, რომლებისთვისაც უნდა დაგეცინა, ან საშიშებად, რომლებიც უნდა მოგეკლა.

ასეთი სურათით ჩნდებიან უმცირესობები ამერიკულ ფილმებსა და საინფორმაციო პროგრამებში. მათი ემპათიურ ჭრილში წარმოჩენა მხოლოდ მოგვიანებით დაიწყო, მაგრამ ხილვადობა მაშინაც დაბალი იყო, რადგან კომერციულ მედიას სჯერა, რომ აუდიტორიას თავისი მსგავსი ადამიანების შესახებ ამბის გაგება უნდა.

მარგინალიზებული ადამიანები შეიძლება უფრო მეტად მისაღები გახდნენ თუკი ნაკლებად საშიშებად არიან წარმოჩენილი და წარმატების ნარატივში ხვდებიან. შეერთებულ შტატებში ჰომოსექსუალები ისტორიის განმავლობაში წარმოჩნდებოდნენ „გადახრების მქონე“ ადამიანებად: თავიდან იყვნენ „ცოდვილები“, შემდეგ „კრიმინალები“, შემდეგ „შეშლილები“. პოპულარული მედია მათ, წარმოაჩენდა უბედურ, წარუმატებელ ადამიანებად, რომლებსაც ფილმის ბოლოში კლავდნენ ან სუიციდით კვდებოდნენ.

როდის იყო გარდამტეხი მომენტი ქვიარ ადამიანების გაშუქების კუთხით?

რადიკალური ცვლილება მაშინ დაიწყო, როდესაც გამოჩნდა ლგბტქი+ თემები და ჯგუფური იდენტობა. ეს იყო ერთგვარი პარალელი ეთნიკურ ან რასობრივ უმცირესობებთან. ქვიარ ადამიანებმა დაიწყეს ფიქრი, როგორც თემმა და არა უბრალოდ ინდივიდებმა. მაგალითად, ამერიკაში ეთნიკური უმცირესობების მოდელს თუ დავაკვირდებით, მე-19-20 საუკუნეებში აშშ-ში იმიგრაციისას, ისინი თითქმის ყოველთვის დიდ ქალაქებში იყრიდნენ თავს, სადაც ხალხი მათ მიმართ დისკრიმინაციულად და უარყოფითად იყო განწყობილი. მაგრამ როდესაც მათ თემები შექმნეს, დაიწყეს ეკონომიკური ძალის აკუმულირებაც. ასეთ ურბანულ ადგილებში ეკონომიკური სიძლიერე პოლიტიკურ სიძლიერეს უტოლდებოდა.

იგივე იყო ქვიარ ადამიანების შემთხვევაშიც მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში, როდესაც სან-ფრანცისკოში, ლოს-ანჯელესში, ნიუ-იორკში, ფილადელფიაში, ჩიკაგოში შექიმნა ლგბტქი+ საზოგადოებები და მედიამაც დაიწყო ამის მიმართ ყურადღების გამოჩენა. Life Magazine, New York Times და სხვებმა ამ ამბავს ყურადღება მიაქციეს.

თუმცა, თავიდან, მედია ამას პრობლემად წარმოაჩენდა, მათი გზავნილი იყო „შეხედეთ, რა ხდება“, მაგრამ მეორე მხრივ ამ გაშუქებამ ხმა მიაწვდინა ლგბტქი ადამიანებს მთელ ქვეყანაში. მათ აღმოაჩინეს, რომ შეეძლოთ წასულიყვნენ ქალაქებში და თავისუფლად ეცხოვრათ.

მედიამ გადამწყვეტი როლი მე-20 საუკუნის ბოლოს ითამაშა. ახალგაზრდებმა, რომლებიც არ არიან ქვიარ თემის წევრები, სექსუალური უმცირესობების პრობლემა დაინახეს, როგორც სამოქალაქო უფლებების საკითხი, რომელსაც მხარდაჭერა სჭირდება. როგორც მაგალითად, 1960-იან წლებში ახალგაზრდებმა მხარი დაუჭირეს აფრო-ამერიკელების სამოქალაქო უფლებებს. მე-20 საუკუნის ბოლოს და 21-ე საუკუნის დასაწყისში ახალგაზრდა თაობებმა საუბარი დაიწყეს ლგბტქი+ თემის უფლებების მნიშვნელობაზე.

ამ ისტორიის ნაწილი იყო მედიაც, რადგან მედია განსაკუთრებით დაინტერესებულია ხალხის ამ ასაკობრივი ჯგუფით - ახალგაზრდებით.

როდის გაჩნდა მასმედიაში უფრო ფართო ინტერესი ქვიარ ადამიანებისა და ლგბტქი+ მოძრაობების მიმართ?

ლგბტქი+ ადამიანების მიერ თანასწორობის მოთხოვნამ მემარჯვენე პარტიებს ქვიარ ადამიანების პოლიტიკურ სამიზნედ გამოყენების შესაძლებლობა მისცა. ეს პოლიტიკური ბრძოლის ნაწილი გახდა განსაკუთრებით, მაშინ, როდესაც ლბტქი+ ადამიანებმა გარკვეულ წარმატებას მიაღწიეს ძირითადი სამოქალაქო უფლებების მოპოვების კუთხით. რელიგიური მემარჯვენე საზოგადოებები შტატებში პოლიტიკურად აქტიურები 60-70-იან წლებამდე არ ყოფილან. მათი გააქტიურება კი განაპირობა რამდენიმე ფაქტორმა, მათ შორის იყო სამოქალაქო უფლებების მოძრაობების, ფემინისტური და ლგბტქი+ აქტივიზმის წარმატებამ.

როდესაც ამერიკულ პოლიტიკაში რელიგიური მემარჯვენე ძალები აქტიური მოთამაშეები გახდნენ მათს სამიზნედ და „პრობლემებად“, რომლებზეც ყურადღებას ამახვილებდნენ იქცა პორნოგრაფია, ფემინიზმი (კონკრეტულად, აბორტის საკითხი) და გეი უფლებები. ისინი ამ საკითხებს გამუდმებით იყენებდნენ მხარდამჭერების მოსაზიდად, რათა მათგან ფული შეეგროვებინათ.

იგივე ხდება ახლა აღმოსავლეთ ევროპასა და ზოგიერთ პოსტ საბჭოთა ქვეყანაში, სადაც მემარჯვენე პოლიტიკოსებსა და ეკლესიას შორის ერთგვარი კოალიცია შეიქმნა. ეს შეერთებულ შტატებში 70-იანი წლებიდან ხდებოდა რესპუბლიკური პარტიის პოლიტიკისა და მემარჯვენე რელიგიური პოლიტიკის ინტეგრაციის სახით. სექსუალური უმცირესობები კი მათთვის მოსახერხებელი სამიზნე და „მტერი“ გახდნენ.

თუ ქვიარ მოძრაობის თავდაპირველი დევიზი იყო, “დაგვანებეთ თავი, ნუ წარმოგვაჩენთ კრიმინალებად, ნუ გამოგვყრით სახლებიდან, ნუ მოგვექცევით ცუდად“, ახლა მათი მიზანი საზოგადოებაში მეტი ინტეგრაცია გახდა, მაგალითად, სამხედრო მსახური ან ქორწინების უფლება. ეს კი მათი მოწინააღმდეგეებისთვის „საფრთხის შემცველია“. ამ საკითხით მოიხიბლა კომერციული მედიაც, რადგან ეს იმას ნიშნავდა, რომ შეეძლოთ ლგბტქი+ ადამიანები მომხმარებლებად წარმოეჩინათ, ეს მათთვის ახალი ბაზრის გამოცდა და განვითარება იყო. ასევე მედიისადმი ინტერესი გაიზრდებოდა ლგბტქი+ ადამიანებში.

როგორი იყო მედიისადმი საზოგადოების განწყობა, როდესაც ლგბტქი+ საკითხები უფრო აქტიურად შექდებოდა?

ეთინკური თუ რასობრივი უმცირესობებისგან განსხვავებით, სექსუალური უმცირესობების წარმომადგენლები თავიანთ თემში არ იბადებიან. ისინი იბადებიან და იზრდებიან მათ მიმართ მტრულად განწყობილ გარემოში. ეს იმას ნიშნავს, რომ მათ სჭირდებათ, იპოვონ თანამოაზრეები, რომლებსაც შეუერთდებიან.

ასე, რომ ლგბტქი+ ადამიანების გამოცდილებაა იზოლაცია და თემის პოვნის საჭიროება, რაც ინტერნეტმა გაამარტივა. ახლა ადამიანებს წვდომა აქვთ იმ სხვა ადამიანებთან, იდეებთან, კონცეფციებთან, რომლებსაც ვერასდროს გადაეყრებოდნენ თავიანთ გარემოში. მაგრამ განსაკუთრებით კონსერვატიული ჰეტეროსექსუალი საზოგადოების ხედვით, ეს მათი შვილების „წართმევის“ საკითხია. მათ აშფოთებთ ის, რომ შეიძლება „გარე გავლენებმა შვილები წაართვან“ მაგალითად, მედიამ, სკოლამ თუ კულტურამ. თუ თეთრკანიანი მშობელი ხარ და შენს გარემოში რასობრივი საკითხებია წამოწეული არ იფიქრებ, რომ შენი შვილები შავკანიანები გახდებიან. მაგრამ კონსერვატიულად მოაზროვნე მშობლები ფიქრობენ, რომ სკოლებს, მედიას ან სხვა გარე გავლენებს შეუძლიათ მათი შვილები გეებად აქციონ.

დღეს რა სტერეოპტიპებსა და პრობლემებს ხედავთ ქვიარ ადამიანების გაშუქების დროს?

სტერეოტიპები ზოგჯერ რეალობაზეა დაფუძნებული. ყველა გეი არ გამოიყურება კონკრეტული სტერეოტიპის მსგავსად, ბევრი შეიძლება - გამოიყურებოდეს. თუ ჟურნალისტი ამბავს ჰყვება ან ახალ ამბავს აშუქებს, მას უნდა, რომ აუდიტორიამ სათქმელი მაშინვე გაიგოს, ამიტომ ეძებს ადამიანს, რომელიც სტერეოტიპს შეესაბამება.

რამდენად მნიშვნელოვანია ქვიარ ადამიანები გახდნენ ახალი ამბების რეგულარული შემადგენელი ნაწილი?

ეს ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ ამის მიღწევა რთულია, რადგან არსებობენ რეპორტიორები, მაგრამ ასევე არსებობენ რედაქტორები, არის სხვა ფაქტორებიც. არ ვიცი საქართველოში მედიაზე ვის აქვს გავლენა. მაგრამ ძირითადად პრობლემა შიშია - „თუ ამას ვიზამთ, „ისინი“, ხალხი თუ ძალაუფლების მქონე პირები, გაბრაზდებიან“. ძირითადად ეს შიში რეალობასთან შედარებით გადაჭარბებულია ხოლმე.

როდის გაშუქდებიან ქვიარ ადამიანები, მაშინ, როცა ამბავი კონკრეტულად მათ პრობლემას არ შეეხება? ეს ბევრ ცვლილებას მოითხოვს, ეს არის ამ ადამიანების საზოგადოების ნაწილად აღიარების პროცესის ნაწილი. თუ ამბის თხრობისას ჰეტეროსექსუალი ადამიანის პირად ცხოვრებაზე ისაუბრებდი, მაშინ გეის შემთხვევაშიც უნდა ისაუბრო, თუკი ეს რელევანტურია, უნდა გაშუქდეს.

ეს კი ძალიან ნელი პროცესია. როგორც ვხედავ საქართველოში, პოლონეთში, უნგრეთში, ბულგარეთში ლგბტქი+ ადამიანები პოლიტიკურ სამიზნეებად ისევე არიან გამოყენებული, როგორც შეერთებულ შტატებში ხდებოდა. პუტინმა ეს გააკეთა, ორბანი [უნგრეთის პრემიერმინისტრი] აკეთებს, ასე ვთქვათ, ნაციონალიზმისა და რელიგიის გაერთიანებით ლგბტქი+ ადამიანები ხდებიან სამიზნეები. ამ ყველაფერთან შეწინააღმდეგება კი რთულია.

შეერთებულ შტატებში მიიჩნეოდა, რომ ცვლილებები იწყებოდა მაშინ, როდესაც ადამიანები საჯაროდ ამბობდნენ თავიანთი სექსუალობის შესახებ და უფრო ხილვადები ხდებოდნენ. ასეთი დევიზი იყო, “ჩვენ ყველგან ვართ“. ისინი იყვნენ შენი ოჯახის წევრები, ნაცნობები. ეს პროცესი ლგბტქი+ ადამიანების ნორმალიზებას იწყებდა. საზოგადოება ნაკლებად „განსხვავებულად“ აღიქვამდა მათ, ასე, რომ უფრო მეტი ღიაობა იყო, რაც თავის მხრივ რისკიც იყო, რადგან ადამიანები, რომლებიც ცვლილებებს იწვევენ, რისკავენ და საფასურს იხდიან. ამის გაკეთება მარტივი არაა.

როგორ შეიძლება შეცვალოს საზოგადოების განწყობები ქვიარ ადამიანების მიმართ მასმედიამ?

შეერთებულ შტატებში, ამ კუთხით განსაკუთრებით ახალგაზრდებეში დიდი ცვლილება მოახდინა რეალითი შოუებმა, რომლებიც 90-იან წლებში მომრავლდა და მასში მონაწილეობდნენ ლგბტქი+ თემის წევრებიც, ისინი ამბის ჩვეულებრივი ნაწილი იყვნენ. ახალგაზრდებისთვის კი, რომლებიც ამ რეალითი შოუების ყურებისას გაიზარდნენ, თემის წევრებიც იმ სამყაროს ჩვეულებრივი შემადგენელი ნაწილი იყვნენ, რომელსაც უყურებდნენ და რომლის შესახებაც სწავლობდნენ. ეს აქამდე ასე არასდროს ყოფილა, რადგან წარსულში, როცა ქვიარ ადამიანი ეკრანზე გამოჩნდებოდა ის ყოველთვის „განსხვავებულად“, „პრობლემურად“ იყო წარმოჩენილი. რეალით შოუებში კი ისინი უბრალოდ, ჩვეულებრივ ადამიანებად, ყველას მსგავსად ჩანდნენ.

მნიშვნელოვანია ლგბტქი+ ადამიანები ჩანდნენ იმ ამბებსა და ისტორიებში, რომლებიც მათზე, როგორც „პრობლემაზე“ არაა ორიენტირებული და რომლებშიც მათი არსებობა რეალობის ნაწილია.

თუმცა ისეთ ქვეყანებში, სადაც ქვიარ ადამიანების ნაკლები მიმღებლობაა და საფრთხის გამო ცოტა ადამიანი წარმოაჩენს თავის სექსუალობას საჯაროდ, რამდენად შეუძლია ეთიკურ და პაუსხისმგებლიან მედიას თავისი გაშუქებით შეცვალოს საზოგადოების განწყობები?

ვფიქრობ, როდესაც ვამბობთ ეთიკურ მედიას, ვსაუბრობთ მედიაზე, რომელიც ისედაც ღია და მიმღებელ აუდიტორიამდე აღწევს. ამას „ქადაგებას მგალობლებისთვის“ ვუწოდებთ, რაც იმას ნიშნავს, რომ ამბებს აწვდი ადამიანებს, რომლებიც ისედაც შენს აზრს იზიარებენ და ეთანხმებიან.

რაც შეეხება მასმედიას, მნიშვნელოვანია ლგბტქი+ უფლებებზე მომუშავე ადამიანები შეხვედრებს მართავდნენ მედიაში გადაწყვეტილების მიმღებ პირებთან. შეერთებულ შტატებში 70-იან 80-იან წლებში ლგბტქი+ მოძრაობის ერთ-ერთი თავდაპირველი ძალისხმევა მედიის წარმომადგენლებთან შეხვედრა და მედიაში ამ მხრივ ცვლილება იყო.

წლების წინ, როდესაც ფილადელფიაში ვცხოვრობდი „გეი და ლესბოსელთა სამუშაო ჯგუფის“ თავმჯდომარე ვიყავი, ხშირად ვხვდებოდით რედაქტორებს, რეპორტიორებს. მათთვის რის თქმასაც ვცდილობდით იყო, ეფიქრათ ამბებში ლგბტქი+ ადამიანები ისე წარმოეჩინათ, რომ არ გამოეჩინათ, როგორც საფრთხე.

შეერთებულ შტატებში მედია აქვს „ბალანსის“ პრაქტიკა, რაც ნიშნავს, რომ უნდა გყავდეს ორი დაპირისპირებული მხარე. მაშინ ჩვენ ვკამათობდით, რომ ყველა საკითხი არ უნდა დაბალანსებულიყო. მაგალითად, 80-იანი წლებისთვის სამოქალაქო უფლებები აღარ წარმოადგენდა იმ თემას, რომელიც „ბალანსს“ მოითხოვდა. ამაზე საზოგადოება თანხმდებოდა. მაშინ მიიჩნეოდა, რომ ლგბტქი+ საკითხები ყოველთვის უნდა დაბალანსებულიყო, მაგალითად, თუ ჟურნალისტი ჩაწერდა გეი ადამიანს, უნდა ჩაეწერა მღვდელი ან მემარჯვენე პოლიტიკოსი, რათა მასალა დაებალანსებინა. დროთა განმავლობაში ეს შეიცვალა, აღარ იყო საჭირო მეორე მხარისთვის თანაბარი დროის დათმობა.

რატომ იყო მნიშვნელოვანი ამ საკითხების „არ დაბალანსება“?

ბალანსი გვეუბნება, რომ საკითხს ორი მხარე აქვს და სიმართლე სადღაც შუაშია, მაგრამ ყველა საკითხი ასე არაა. მაგალითად, დღეს შეერთებულ შტატებში იქამდე მივდივართ, რომ შეიძლება გაიმართოს დისკუსია კლიმატის ცვლილების შესახებ ისე, რომ არ გვყავდეს ვინმე ვინც იტყვის, რომ კლიმატის ცვლილება არ არსებობს. რაც დიდი ხნის განმავლობაში ასე არ იყო და „ბალანსდებოდა“.

რა გავლენა აქვს მედიას საზოგადოებაში ლგბტქი+ ადამიანების მიმღებლობაზე?

მედიით ვიგებთ როგორია მსოფლიო. მედიას შეუძლია გავლენა იქონიოს საზოგადოებაში ქვიარ ადამიანების მიმღებლობაზე. ადამიანები მედიიდან იღებენ ინფორმაციას, რომელიც შესაძლოა განსხვავდებოდეს იმისგან, რაც იციან ან ფიქრობდნენ, რომ იცოდნენ. თუმცა ადამიანზე გავლენას ახდენს კომბინაცია იმისა, თუ რას ამბობს მედია და რას ამბობს მისი მეგობარი. აქ ორივე მნიშვნელოვანი ფაქტორია.

ვფიქრობ, გასართობ მედიას მეტი გავლენა აქვს, ვიდრე საინფორმაციო მედიასაშუალებებს, რადგან ადამიანები გასართობ მედიას ეჭვის თვალით და სიფრთხილით არ უყურებენ.

მნიშვნელოვანია არამხოლოდ მეტად წარმოჩენა, არამედ წარმოჩენა ისეთ კონტექსტში, რომელშიც ლგბტქი+ ნორმალიზებულია.

უბრალოდ მეტი რეპრეზენტაცია შესაძლოა ამ საზოგადოების მტერიც იყოს. შეერთებულ შტატებში მუსლიმების, როგორც ტერორისტების ან ლათინო ამერიკელების, როგორ არალეგალი მიგრანტების მეტი რეპრეზენტაცია ვითარების გაუმჯობესებას ვერ ეხმარება.

მაგრამ ლგბტქი+ ადამიანების, როგორც საზოგადოების ჩვეულებრივი წევრების წარმოჩენა მნიშვნელოვანია. ჟურნალისტებმა უნდა მოძებნონ გზები, რომ გახადონ ქვიარ ადამიანები იმ ამბების ნაწილი, რომლებიც კონკრეტულად ლგბტქი+ საკითხებს არ შეეხება. როდესაც ეს ადამიანები არ იქნებიან „პრობლემა“ ან ყოველთვის პრობლემის ნაწილად არ წარმოჩნდებიან დაიწყება საზოგადოებრივი აზრის ცვლილებაც.
კატეგორია: საქართველო

12 ივლისს საქართველოს ვიცეპრემიერმა და კულტურის მინისტრმა, თეა წულუკიანმა Postv-ის ეთერში გამოთქვა აზრი, რომ „ფეიკ ნიუსის“ პირობებში გამოხატვის თავისუფლება უნდა შეიზღუდოს და ამისთვის კანონი საჭიროა. 

"ასეთი კანონპროექტი დაგვიწერია კიდეც, მაგრამ ის შემოდებული იქნა თაროზე ბევრჯერ, იმიტომ, რომ ეს არ არის პოლიტიკურად პოპულარული თემა, არადა, მე ვფიქრობ, ეს გასაკეთებელია", - თქვა წულუკიანმა. 

რა პრობლემაა?

ამის გასაგებად ხუთი წლით უკან, 2016 წელში უნდა დავბრუნდეთ, როდესაც ამერიკის შეერთებული შტატების საპრეზიდენტო არჩევნებში დონალდ ტრამპმა გაიმარჯვა. სწორედ ტრამპი იყო ერთ-ერთი პირველი პოლიტიკოსი, რომელიც აქტიურად იყენებდა ტერმინ „ფეიკ ნიუსს“ მის მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიის წინააღმდეგ როგორც გამოსვლებში, ისე ტვიტერზე. 


2017
 წლიდან მოყოლებული ეს ტერმინი იმდენად პრობლემური გახდა, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციებმა ამ თემაზე საგანგებოდ დაიწყეს მუშაობა.

პრობლემაა ერთი მხრივ პოლიტიკოსების მხრიდან მედიის მიმართ მსგავსი დამოკიდებულება, მეორე მხრივ კი თავად ტერმინი, „ფეიკ ნიუსი“ - ყალბი ახალი ამბავი.

თუ სახელმწიფო გადაწყვეტს "ფეიკ ნიუსს" კანონმდებლობის დონეზე ებრძოლოს, ამ არგუმენტით შეუძლია დაბლოკოს ნებისმიერი მისთვის არასასურველი ინფორმაცია.

„ტერმინი „ყალბი ახალი ამბები“ არაადეკვატურია „ინფორმაციული დაბინძურების“ კომპლექსურობის აღსაწერად“ - ვკითხულობთ ევროსაბჭოს 2017 წლის ანგარიშში.

აქვეა აღნიშნული, რომ მსოფლიოში ტერმინ "ფეიკ ნიუსს" პოლიტიკოსები იყენებენ იმ მედიასაშუალებების დასახასიათებლად, რომელთა გაშუქებასაც არ ეთანხმებიან. ეს ტერმინი ხდება მექანიზმი, რომლის საშუალებითაც ძალაუფლების მქონეებს შეუძლიათ შეზღუდონ და ძირი გამოუთხარონ თავისუფალ პრესას. 

რატომაა პრობლემა ტერმინი „ფეიკ ნიუსი?“

ძალაუფლების მქონე პირებისგან ტერმინ ფეიკ ნიუსის ყალბი ახალი ამბების გამოყენება იმ მედიის დისკრედიტაციის მცდელობად იქცა, რომელიც მათ არ მოსწონთ. ეს ყველაზე დიდი საფრთხეა, - ამბობს ბრიტანელი ჟურნალისტი და მედია კონსულტანტი, ონნიკ ჯეიმს კრიკორიანი.

პრობლემაა ისიც, რომ „ფეიკ ნიუსის“ გამოყენება, ერთ პრიმიტიულ ტერმინში აქცევს ისეთ კომპლექსურ პრობლემებს, როგორიცაა დეზინფორმაცია, მცდარი ინფორმაცია, არაობიქტური გაშუქება, არაზუსტი გაშუქება და ა.შ.

მაგალითად, მცდარი ინფორმაცია შესაძლოა იყოს სტატია ან სხვა ტიპის მასალა, რომელშიც გარკვეული ელემენტები მცდარია, თუმცა არა მიზანმიმართულად და ვინმესთვის ზიანის მიყენების განზრახვით. დეზინფორმაცია კი ყალბი ინფორმაციაა და განგებ არის შექმნილი ზიანის მისაყენებლად.  

ამ თემაზე ამახვილებს ყურადღებას ეუთოს და გაეროს ერთობლივი დეკლარაციაც „ყალბი ახალი ამბების“, დეზინფორმაციისა პროპაგანდის შესახებ: „ინფორმაციის გავრცელებაზე ზოგადი აკრძალვები, რომლებიც გაურკვეველ და ბუნდოვან იდეებს ეფუძნება, მათ შორის "მცდარ ინფორმაციასა" და "არაობიექტურ ინფორმაციას" შეუსაბამოა გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის საერთაშორისო სტანდარტებთან“

კონტექსტი

თეა წულუკიანი მმართველი პარტიის პირველი წარმომადგენელი არაა, რომელიც ოპოზიციურ მედიას „ფეიკ ნიუსად“ მოიხსენიებს. 
„ფეიკ ნიუსებთან“ ბრძოლა გასულ წელს მმართველი პარტიის „ქართული ოცნების“ გენერალურმა მდივანმა კახა კალაძემ „ფეისბუქ“ გადაცემით დაიწყო. მედიის რეგულირების ინიციატივით გამოვიდა რამდენიმე თვის წინ „ქართული ოცნების“ დეპუტატი კახა კახიშვილიც.

თუმცა ვიცეპრემიერის მიერ პრესის რეგულაციაზე საუბარი დაემთხვა ჟურნალისტებისა და მედიის წარმომადგენლების საპროტესტო აქციებს, რომლებიც 11 ივლისს, ოპერატორ ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალების შემდეგ დაიწყო და დღემდე გრძელდება. 

ონნიკ კრიკორიანი მიიჩნევს, რომ თეა წულუკიანი განსაკუთრებით შეშფოთებული უნდა იყოს თბილისში 5 ივლისს მომხდარი მოვლენების შემდეგ სიძულვილის ენაზე, თუმცა ის მხოლოდ ოპოზიცისს მხრიდან კრიტიკამ შეაწუხა: “დეზინფორმაციასთან საბრძოლველად კანონპროექტის ინიცირებამდე კი ხელისუფლება ამ საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციებთან  კონსულტაციას უნდა გადიოდეს და მათთან თანამშრომლობდესს, თუმცა ვიცით, რომ იუსტიციის ყოფილ მინისტრს არასამთავრობო ორგანიზაციები არ მოსწონს, რაც ასევე პრობლემაა“.

კატეგორია: საქართველო
• „ჟურნალისტობა დანაშაული არ არის“

• მოძალადეების პასუხისგებაში მიცემა

• ხელისუფლების ვალდებულება დაიცვას ადამიანის უფლებები და არ წაახალისოს ძალადობა

ეს გზავნილები საქართველოს მისამართით საერთაშორისო საზოგადოებისგან 5 ივლისის შემდეგ ისმის.

„თბილისი პრაიდის“ მიერ დაგეგმილი „ღირსების მარშის“ მოწინააღმდეგეების მხრიდან მედიის წარმომადგენლებზე, აქტივისტებსა და ლგბტქი+ თემის წევრებზე ძალადობრივ თავდასხმებს, 11 ივლისს კი „ტვ პირველის“ ოპერატორის ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალებასა და ამის გამო დაწყებულ საპროტესტო გამოსვლებს პარტნიორი ქვეყნების საგარეო უწყებები, ელჩები, ევროპარლამენტარები და უფლებადამცველი ორგანიზაციები გამოეხმაურნენ.

5 ივლისს მომხდარი ძალადობის ფაქტების შემდეგ საერთაშორისო პარტნიორები მთავარ აქცენტს აკეთებენ ხელისუფლების პასუხისმგებლობაზე დაიცვას საკუთარი მოქალაქეების უსაფრთხოება და საჯაროდ დაგმოს ძალადობა.

დიპლომატიური კორპუსი და გამოხმაურება ამერიკის შეერთებული შტატებიდან

„ის, ვინც აქეზებს ან იმუქრება ძალადობის ჩადენით, ან სჩადის ძალადობრივ ქმედებას ხელს უშლის საქართველოს სამართალდამცველებს მშვიდი და უსაფრთხო გარემოს უზრუნველყოფაში. ისინი სასამართლოს წინაშე უნდა წარსდგენ კანონის სრული უზენაესობის დაცვით.“,- ეს განცხადება ერთობლივი წერილის სახით გაავრცელეს ავსტრიის, ბულგარეთის, ესტონეთის, ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის, ფინეთის, საფრანგეთის, გერმანიის, საბერძნეთის, ირლანდიის, ისრაელის, იტალიის, ლატვიის, ლიეტუვას, ნიდერლანდების, ნორვეგიის, ესპანეთის, შვედეთის, გაერთიანებული სამეფოს, გაეროს სისტემის საქართველოში, შეერთებული შტატების საელჩოსა და საქართველოში ევროკავშირის წარმომადგენლობამ.

დიპლომატიური კორპუსის წარმომადგენლები გმობდნენ „ხელისუფლების ლიდერებისა და სასულიერო პირების მხრიდან ძალადობის არ დაგმობას“ და ქართველ ლიდერებსა და სამართალდამცავ უწყებებს:

• დაუყოვნებლივ მოქმედების

• ძალადობის საჯაროდ დაგმობისა და

• თავისუფალი პრესის პრინციპების მიხედვით მოქმედი ჟურნალისტების დაცვისკენ მოუწოდებდნენ.

"საქართველოს ლიდერები და სამართალდამცველი ორგანოები ვალდებულნი არიან დაიცვან გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლების კონსტიტუციური უფლებები და ძალადობაში მონაწილე პირები პასუხისგებაში მისცენ“,- ასე დაგმეს ჟურნალისტებსა და სამოქალაქო აქტივისტებზე ძალადობა ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტში, ჯერ ტვიტერზე გამოქვეყნებული განცხადებით, შემდეგ კი პრესკონფერენციის დროს, როდესაც დეპარტამენტის პრესსპიკერმა ნედ პრაისმა ხელისუფლებასა და სამართალდამცველებს კიდევ ერთხელ შეახსენა თავიანთი ვალდებულების შესახებ დაიცვან გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლების კონსტიტუციური უფლებები და პასუხისგებაში მისცენ ძალადობაში მონაწილეები.

იმავე შინაარსის განცხადებებს ავრცელებდნენ შეერთებული შტატების საგარეო კომიტეტის წამყვანი სენატორი ჯიმ რიში და კონგრესმენი ადამ კინზინგერი. ამ უკანასკნელმა ჟურნალისტებზე ძალადობის საქმეზე სასამართლოს დამოუკიდებლობის იმედი გამოთქვა.

„თითოეული ქართველი ჟურნალისტის უსაფრთხოება და დემოკრატიისადმი რწმენა საქართველოში მოითხოვს, რომ ყველა, ვინც თავს დაესხა მშვიდობიან მოქალაქეებსა და ჟურნალისტებს 5 და 6 ივლისს, ან ვინც წააქეზა ძალადობა, უნდა გამოვლინდეს, იქნას დაპატიმრებული და უნდა წარსდგეს სასამართლოს წინაშე კანონის სრული სიმკაცრით.“, - ვკითხულობთ აშშ-ის საელჩოს ერთ-ერთ ბოლო განცხადებაში.

„საქართველოს მთავრობა არის პასუხისმგებელი იმაზე, რაც დღეს მოხდა, არამარტო იმიტომ, რომ მათ არ დაგმეს ის რაც მოხდა, არამედ იმიტომ, რომ ხელი შეუწყვეს [მომხდარს].ჩემი აზრით, პრემიერ მინისტრი უნდა გადადგეს“, - ამბობდა აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ყოფილი მაღალჩინოსნი და „ფლორიდის საერთაშორისო უნივერსიტეტის“ მკვლევარი დევიდ კრამერი „ამერიკის ხმასთან“ და მომხდარზე პასუხისმგებელი პირებისთვის სანქციების დაწესების მოთხოვნის ინიციატივაზე საუბრობდა.

საგარეო უწყებები, ევოატლანტიკური ორგანიზაციების წარმომადგენლები და ელჩები

„თავისუფალი მედია ფუნდამენტურია დემოკრატიისა და ადამიანის უფლებების შესანარჩუნებლად. ჟურნალისტები ჩვენს თავისუფლებას იცავენ, ჩვენ მათი თავისუფლება უნდა დავიცვათ", - წერს ტვიტერზე გაერთიანებული სამეფოს საგარეო უწყების ხელმძღვანელი დომინიკ რააბი.

5 ივლისს ქვიარ ადამიანებსა და ჟურნალისტებზე ძალადობა დაგმეს და ლექსო ლაშქარავას ახლობლებს სამძიმრი გამოუცხადეს შვედეთის, ლატვიის, ნიდერლანდებისა და სხვა სახელმწიფოების საგარეო საქმეთა მინისტრებმაც.

ევროპის ქვეყნების საგარეო საქმეთა მინისტრების მსგავსად 5 ივლისის მოვლენების დროს ძალადობის სამართლიანი გამოძიების მოწოდებით გამოვიდნენ საქართველოში ნიდერლანდების, ჩეხეთის, ლიეტუვისა და სხვა ქვეყნების ელჩები.

"ხელისუფლებას მოვუწოდეთ, განხეთქილების გამომწვევი სიტყვების ნაცვლად, დაიცვას უმცირესობები",- წერს საფრანგეთის ელჩი საქართველოში დიეგო კალასი.

ევროკავშირის ელჩის, კარლ ჰარცელი კი ამბობს, რომ ევროკავშირი მკაცრად გმობს ძალადობას და მტკიცედ და ურყევად მხარს უჭერს მედიისა და შეკრების თავისუფლებას.

“კატეგორიულად ვგმობ მომხდარ ძალადობას, რაც პირდაპირ ეწინააღმდეგება ნატოს ნორმებსა და ღირებულებებს, მათ შორის, მედიის პატივისცემას. ეს უკუსვლაა საქართველოსთვის“, -ასეთი იყო კავკასიისა და ცენტრალური აზიის საკითხებში ნატოს გენერალური მდივნის სპეციალური წარმომადგენელის, ჯეიმს აპატურაის შეფასება 5 ივლისის მოვლენებზე.

ხელისუფლებას ჟურნალისტებსა და აქტივისტებზე მოძალადეების დასჯის ვალდებულება შეახსენეს „ეუთო/ოდრიმა“ და ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა კომისარმაც.

ევროპარლამენტარები

საქართველოს ხელისუფლებას ევროინტეგრაციის სურვილის ფონზე კი ევროპული ღირებულებების პატივისცემის აუცილებლობა გაახსენეს ევროპარლამენტარებიის ნაწილმა.

"სამწუხაროდ, საქართველოს ხელისუფლებამ და რელიგიურმა ლიდერებმა ვერ შეძლეს ხმამაღლა და მკაფიოდ ესაუბრათ ჰომოფობიური რიტორიკის წინააღმდეგ პრაიდის მარშის წინ.“, - წერდნენ ერთობლივ განცხადებაში მარინა კალიურანდი, ვიოლა ფონ კრამონი და სვენ მიქსერი.

ევროდეპუტატებმა იმასაც გაუსვეს ხაზი, რომ საქართველოს 2024 წელს ევროკავშირში წევრობის განაცხადის შეტანა სურს, გაერთიანებაში გაწევრიანების წინაპირობა კი იმ ინსტიტუტების სტაბილურობაა, რომლებიც დემოკრატიას, კანონის უზენაესობას, ადამიანის უფლებებსა და უმცირესობების პატივისცემასა და დაცვას უზრუნველყოფს.

„ლექსო ლაშქარავას დაღუპვა და პოლიციის გამაოგნებელი უმოქმედობა ძალადობრივი თავდასხმების ფონზე სრულად და მიუკერძოებლად უნდა იყოს გამოძიებული.“ , -ასეთი იყო ევროპარლამენტარების ანდრიუს კუბილიუსისა და რასა იუკნევიჩიენეს მთავარი გზავნილი.

„სირცხვილი“ - ასე შეაფასა ევროპარლამენტარმა მარკეტა გრეგოროვამ ის, რომ „ხელისუფლებამ არ დაიცვა ჟურნალისტები და მოქალაქეები“, რომლებიც თავდასხმების შედეგად საავადმყოფოში აღმოჩნდნენ.

„ქართული ოცნების“ ლიდერები დამნაშავეების სათანადოდ არ დაგმობაში, საკითხით სპეკულირებასა და ძალადობის წახალისებაში დაადანაშაულეს ევროპარლამენტარებმა ვიოლა ფონ კრამონმა და ტაიშ როიტენმა.

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციები

ქართველ ჟურნალისტებსა და ქვიარ აქტივისტებზე ძალადობა ყურადღების მიღმა არ დარჩენილა ადამიანის უფლებათა დამცველ საერთაშორისო ორგანიზაციებშიც.

“ვითხოვთ სიღრმისეულ, მიუკერძოებელ და გამჭვირვალე გამოძიებას ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალების გარემოებებისა და იმ ჟურნალისტებზე თავდასხმების შემთხვევებზე, რომლებიც პოლიციამ ვერ დაიცვა “, - ეს არის მთაარი მოწოდება საერთაშორისო ორგანიზაციისა „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“, საქართველოს ხელისუფლების მიმართ.

ძალადობის უკან მდგომი პირების პასუხისგებაში მიცემისა და გამჭვირვალე გამოძიებისკენ მოწოდებები გაავრცელეს „ამნესთი ინთერნეიშენალის“ გენერალურმა მდივანმა, „პრესის საერთაშორისო ინსტიტუტმა“ და „ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტმა“.

გაშუქება საერთაშორისო მედიაში

თბილისში ჟურნალისტებზე ძალადობამ და რამდენიმე დღის შემდეგ „ტვ პირველის“ ოპერატორის ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალებამ განსაკუთრებული ყურადღება მიიპრო საერთაშორსო მედიაშიც.

ჟურნალისტების პროტესტი გააშუქეს Reuters-მა, The Washington Post-მა, CNN-მა, BBC-მ, The AP-მ, Euronews-მა, The Guardian-მა, PetaPixel-მა, New York Post-მა, Deustche Welle-მ და სხვებმა.

საერთაშორისო გამოცემების მასალებში ყურადღება ძალადობრივი ჯგუფების მიერ ჟურნალისტებზე მიზანიმართულ თავდასხმებზე, ეკლესიის როლსა და ხელისუფლების რეაგირებაზეა გამახვილებული.

თბილისში 5 ივლისს განვითარებული მოვლენებმა კანის კინოფესტივალამდეც მიაღწია და ქართველი ჟურნალისტის შეკითხვას რეჟისორმა სპაიკ ლიმ უპასუხა. მან ჟურნალისტებს საქართველოში მიმდინარე მოვლენების შესახებ ინფორმაციის გავრცელებისკენ მოუწოდა.
კატეგორია: საქართველო
რუსთაველზე “თბილისი პრაიდის” მოწინააღმდეგე რადიკალური ძალადობრივი ჯგუფები ჟურნალისტებს თავს დაესხნენ. დაშავებულია მედიის ათობით წარმომადგენელი და დაზიანებულია ტექნიკა. მაუწყებლების მიერ გადაღებულ კადრებში ჩანს, რომ აქციაზე შეკრებილები სიტყვიერ და ფიზიკურ შეურაცხყოფას აყენებენ ჟურნალისტებს და ტერიტორიის დატოვებას აიძულებენ.

"ტვ პირველის" საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე ამბობს, რომ რუსთაველზე შეკრებილმა ძალადობრივი ჯგუფების წარმომადგენლებმა მაუწყებლის ჟურნალისტსა და ოპერატორს თავს დაესხნენ და დაუმტვრიეს აპარატურა:

„თავდასხმა მოხდა რუსუდან ჯაბანიშვილზე და მის ოპერატორზე. პოლიცია იქ იდგა, კამერას ურტყამდნენ და პოლიცია არ რეაგირებდა. ორჯერ დავრეკეთ შინაგან საქმეთა სამინისტროში, რომ ჟურნალისტების სიცოცხლე არის საფრთხეში. ველაპარაკეთ შსს-ს თანამშრომელს, რეაგირება მაინც არ არის და გრძელდება ჟურნალისტებზე თავდასხმები.” - ამბობს ის. 

„ფორმულას“ ინფორმაციით, ჟურნალისტ გუგა დვალიშვილს მიკროფონი წაართვეს, ხელიდან გააგდებინეს და ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს მაუწყებლის ოპერატორს. ფიზიკურად გაუსწორდნენ ფორმულას კიდევ ერთ გადამღებ ჯგუფს - გიორგი გაბუნიას და ლექსო ხომასურიძეს.

ჟურნალისეტბზე თავდასხმის შესახებ ინფორმაციას ავრცელებს “მთავარი არხიც”. მაუწყებლის თქმით, ფიზიკურად დაუპირისპირდნენ მათ გადამღებ ჯგუფს.

ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს "პირველი არხის" ოპერატორს. მისი თქმით, აქციის მონაწილეები მედიის წარმომადგენლებს ბოთლებსა და ჯოხებს ესროდნენ.

დაშავებულია "პალიტრა ნიუსის" ოპერატორიც - დაზიანებები აქვს სახეზე და დამტვრეულია მისი კამერა.

“ტაბულა” ამბობს, რომ ძალადობრივი ჯგუფის წევრებმა თავში კეტი ჩაარტყეს გამოცემის ჟურნალისტს, მაკო ჯაბუას, რომელსაც ეცვა მაისური წარწერით "პრესა".

დაშავებულები არიან "რუსთავი 2-ის" ჟურნალისტები და ოპერატორებიც. საპატრულო პოლიციამ ადგილიდან განარიდა "რუსთავი 2-ის" ჟურნალისტი მარიკა გოცირიძე. მისი თქმით, ძალადობა ჟურნალისტებზე უცებ დაიწყო, მძიმედ დაშავდა „რუსთავი 2-ს“ ერთ-ერთი ოპერატორი.

ჟურნალისტებზე ძალადობის შესახებ ინფორმაციას ავრცელებს ტელეკომპანია “იმედიც” - აქციის მონაწილლები „იმედის“ ჟურნალისტსა და ოპერატორს ფიზიკურად დაუპირისპირდნენ. 

ადგილზე მუშაობის საშუალება არ მიეცა "ნეტგაზეთის" ჟურნალისტს. 

თავს დაესხნენ On.ge-ს ჟურნალსიტს, თამთა კახაბერიძეს.

შინაგან საქმეთა სამინისტრო აცხადებს, რომ რუსთაველის გამზირზე მედიის წარმომადგენლებზე ძალადობის ფაქტებთან დაკავშირებით გამოძიება ჟურნალისტებისთვის პროფესიულ საქმიანობაში ხელის შეშლისა ( სსკ-ის 154-ე) და ძალადობის (126-ე) მუხლებით დაიწყოუწყებაში ამბობენ, რომ რუსთაველის გამზირზე პოლიციის თანამშრომელთა რეაგირების შედეგად მედიასაშუალებების წარმომადგენლები ამ ეტაპზე უსაფრთხო ადგილზე არიან განთავსებული. შსს-ის განცხადებით, სამართალდარღვევის ყველა ფაქტს პოლიციის მხრიდან მკაცრი და მყისიერი რეაგირება მოჰყვება.
კატეგორია: ინტერვიუ
საქართველოში ლგბტქი+ საკითხებს მედია ძირითადად განსაკუთრებული მოვლენების დროს აშუქებს - მაგალითად 17 მაისს, ჰომოფობიისა და ტრანსფობიის საერთაშორისო დღეს, ან პრაიდის კვირეულის დროს. რატომ არის მნიშვნელოვანი, ჟურნალისტებმა მეტი ყურადღება დაუთმონ ლგბტქი+ თემის გაშუქებას სოციალური და საგანმანათლებლო კუთხით, რა უნდა გაითვალისწინონ ეთიკური გაშუქებისთვის? ამ თემაზე ქვიარ აქტივისტი, ბექა გაბადაძე გვესაუბრა.

ირმა კურტანიძე: ღირსების მარშის დღე ახლოვდება, როგორ შეაფასებდი პრაიდის ღონისძიებების გაშუქებას?

ბექა გაბადაძე: ვიტყოდი, რომ ქართული მედია ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში ცოდავდა პრაიდის გაშუქების დროს. ადრე, ჟურნალისტები პრაიდის შესახებ საშინელებებს საუბრობდნენ. არასოდეს განუხილავთ მისი შინაარსი და სოციალური დატვირთვა.

ბავშვობიდან მახსოვს, პრაიდი ინგა გრიგოლიამ გააშუქა თავის გადაცემაში და ეს იყო რაღაც ეგზოტიკური კადრებით და არაეთიკური ტექსტით.

შემდეგ ეს დამოკიდებულებები ცოტა შეიცვალა და უკვე ცდილობენ ორი მხარის კონცეფციით შემოგვთავაზონ, განიხილონ ადამიანის უფლებების საკითხები, ეთერში დასვან აქტივისტი, მხარდამჭერი ან თვითონ ლგბტქი+ ადამიანი და ოპონენტებად დაუსვან განსაკუთრებით სიძულვილით გამორჩეული ჯგუფები. შეიძლება, საზოგადოებაში არსებობს გარკვეული წინასწარი განწყობები, მაგრამ ამ საზოგადოებრივი განწყობების გადმოსაცემად, ისინი არჩევენ განსაკუთრებულად არაეთიკურ მოსაუბრეებს, რომლებიც პატივს არ სცემენ სტუმრებს. ბევრჯერ ვნახეთ, როდესაც ადამიანები ტოვებდნენ ასეთ ეთერს.

მედია სცოდავს იმაშიც, რომ ჟურნალისტებს 17 მაისისა და პრაიდის გარდა სხვა დროს ეს ადამიანები არ ახსენდებათ. ლგბტქი+ საკითხების გაშუქება მხოლოდ ამ დროს ხდება აქტუალური. ესეც გარკვეულწილად არის იმ უთანასწორობის გამოძახილი, რომელიც მათ შორის მედიაზეც აისახება.

ის, რომ ლგბტქი+ ადამიანებს ჩვენნაირ ქვეყნებში უწევთ მედიის ყურადღება მიიპყრონ საკუთარი სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის გარისკვის ფასად, ჩემი აზრით, სისტემური და ჰომოფობიის პრობლემაა.

კიდევ ერთი პრობლემაა ის, რომ კარგად ვერ გვაგებინებენ ლგბტქი+ ადამიანების პრობლემებს, რომლებიც სხვადასხვა მიმართულებით არსებობს. პოზიტიური გაშუქებაც ნაკლებია, ამაში ვგულისხმობ, რომ პოზიტიური შედეგი გამოიღოს ამ თემების გაშუქებამ. მაგალითად, მიკვირს ხოლმე, რომ ისტორიული ნარატივი არავინ შექმნა, ქვიარობის ისტორიულ კონტექსტებზე არავინ ისაუბრა.

ირმა კურტანიძე: ხშირად ამბობ ხოლმე, რომ ტრანს ადამიანების გაშუქება განსაკუთრებით პრობლემურია. როგორ აშუქებს მედია ტრანს ადამიანებთან დაკავშირებულ საკითხებს საქართველოში?

ბექა გაბადაძე: ძალიან ხშირია ტრანს ადამიანების სექსუალიზება. ტელევიზიების შემთხვევაში კამერის მზერაც კი ასეთი შინაარსისაა. რა თქმა უნდა, ჩვენნაირ პატრიარქალურ საზოგადოებაში ეს პრობლემა შესაძლოა სისგენდერ (ადამაიანი, რომლის გენდერული იდენტობა ემთხვევა დაბადებისას მინიჭებული სქესის გენდერულ როლს) ქალებზეც ჩანდეს, თუმცა ტრანს თემთან განსაკუთრებით ჩანს. ტრანს ადამიანებთან დაკავშირებული თემების უმრავლესობა მკვლელობას ან რამე მსგავს ამბავს ეხება. ისინი თითქმის არასდროს ჩანან პოზიტიურ კონტექსტში. მეორე მხრივ, მათ მედია ეგზოტიკურად წარმოაჩენს.

ირმა კურტანიძე: როგორ განსხვავდება ერთმანეთისგან კონკრეტულად ტრანს ადამიანებისა და ზოგადად, ლგბტქი+ საკითხების გაშუქება მედიაში?

ბექა გაბადაძე: მაგალითად, უფრო მეტი ეშლებათ ტრანს ადამიანების მიმართ ტერმინოლოგიის დონეზე: მაშინ, როცა ტრანს თემი ძალიან მრავალფეროვანია, მათზე მომზადებული მასალები ხშირად სექს სამუშაოსთან არის დაკავშირებული, მედია სცოდავს ამ თემების ერთმანეთთან დაკავშირებით.

ირმა კურტანიძე: რამდენად მნიშვნელოვანია ტერმინოლოგიის სწორად შერჩევა და გამოყენება მედიაში? განსაკუთრებით ტრანს ადამიანების მიმართ?

ბექა გაბადაძე: მაგალითად, მედიაში ხშირად ტრანს ადამიანების ტრანზიციის პროცესს „გადაკეთებას“ ეძახიან, რასაც ძალიან ნეგატიური შინაარსი აქვს. ერთია რომ ჟურნალისტმა ამ პროცესთან დაკავშირებით არ იცის ტერმინები, მაგრამ მეორეა, რომ იმ ექსპერტს იწვევს ეთერში, რომელსაც ასევე არ აქვს ინფორმაცია, რაც კიდევ უფრო დიდ გაუგებრობებს იწვევს. შედეგად კი მთელი თემი არასწორ ფაქტებში ეხვევა.

ტრანს ადამიანს შეიძლება რეაქცია არ ჰქონდეს იმაზე, რომ მას „დარღვევას“ უწოდებენ, რადგან საქართველოში ეს წლების განმავლობაში ესმის. მაგრამ საბოლოოდ მსგავსი გაშუქებით შეიძლება დაიჯეროს კიდეც, რომ „დარღვევა აქვს“, არადა ეს სიმართლე არ არის.

ტრანსგენდერი ადამიანი, ტრანს გოგონა, ტრანს ბიჭი, ტრანს ქალი, ტრანს კაცი - სწორი ტერმინოლოგიაა, ასევე ტრანზიცია, ტრანზიციის პროცესი, ტრანზიციის სოციალური ასპექტები, ტრანზიციის მედიკამენტური ასპექტები, ჰორმონოთერაპია. ბევრი სიტყვაა, რომლის შინაარსი უნდა გესმოდეს, და თუ შინაარსი არ გესმის, გაშუქებისას, დიდი ალბათობით, შეცდომას დაუშვებ.

მედიაში ისმის ისეთი არასწორი ტერმინები, როგორებიცაა: გადაკეთება, დარღვევა, ავადმყოფობა, ტრანსები (მრავლობითში) და ა.შ

როცა ტრანს ადამიანებზე ვლაპარაკობთ, ჩვენს მედიაში ძირითადად ტრანსგენდერი ქალები ჩანან. მაგრამ არაბინარული ადამიანების შესახებ (რომლებსაც არ აქვთ ქალის ან კაცის იდენტობა), როგორებიც არიან ინტერსექსი, გენდერ ქვიარი ან გენდერ ფლუიდი ადამიანები - საერთოდ არავინ არ საუბრობს.

ასევე, მედია ვერ ასხვავებს გენდერულ იდენტობასა და სექსუალურ ორიენტაციას; გენდერულ გამოხატვასა და სექსუალურ ორიენტაციას; გენდერულ გამოხატვასა და გენდერულ იდენტობას.

გენდერული გამოხატვა არის ფემინური ხარ, მასკულინური თუ ანდროგინული. სექსუალური ორიენტაცია არის ის, თუ მე ვინ მიყვარს, ვის მიმართ მაქვს ემოციური განცდები და ლტოლვები ეს იქნება იმავე გენდერის მიმართ, საპირისპირო გენდერის მიმართ, ორივეს მიმართ თუ ა.შ

გენდერული იდენტობა კი არის ის, თუ სოციალურად როგორ მინდა წარვდგე საზოგადოების წინაშე. მინდა წარვდგე ქალად, კაცად თუ მინდა არ ვიყო არცერთი მათგანი. შესაბამისად, გენდერული იდენტობის აღრევა სექსუალურ ორიენტაციასთან დღემდე პრობლემაა.

ქართული მედია საერთოდ არ საუბრობს ბისექსუალობის შესახებაც. თუ საუბრობს არაეთიკური მედია ისე წარმოაჩენს, რომ ისინი არიან ჩამოუყალიბებელი ადამიანები, ეთიკური მედია კი იმის გამო, რომ არ ფლობს სწორ ინფორმაციას, ცდილობს ამ ნარატივზე მოიძიოს აქტივისტების მოსაზრება.

გეების შემთხვევაში მედიაში ძირითადად აქტივისტები ჩანან. ადამიანი თუ გეია ეს მისი ცხოვრების ერთ-ერთი შტრიხია, მე ვარ შვილი, თანამშრომელი, გეი, ვთქვათ, ნაკლები შემოსავლის მქონე ადამიანი და ა.შ. ჩვენ გარშემო ძალიან ბევრი იდენტობაა და როცა გეი აქტივისტები ჩანან ეთერში, ისინი ჩანან მხოლოდ ერთი იდენტობით. ისინი არიან გეები, რომლებიც იბრძვიან უფლებებისთვის.

ირმა კურტანიძე: მედიის ერთ-ერთი ფუნქცია ადამიანების სხვადასხვა ჯგუფის მიმართ დამკვიდრებული სტერეოტიპების შემცირებაა თავისი გაშუქებით. როგორ ასრულებს ამ მისიას ქართული მედია?

ბექა გაბადაძე: ქართული მედია სტერეოტიპებს ადრე უფრო ამკვიდრებდა, მაგრამ ისე მაინც არ მუშაობს, როგორც მაგალითად, საერთაშორისო ეთიკური მედიები.

ბოლო 10 წლის განმავლობაში მედიაშიც ბევრი რამ შეიცვალა, მაგრამ ჯერ კიდევ არ ჩანს ის პერსპექტივები და შინაარსი, რომელიც აქტივისტებს აქვთ. შთაბეჭდილება მრჩება, რომ მედია არ ტოვებს ფანჯარას სიღრმისეული მსჯელობებისთვის. ზედაპირული მსჯელობებია, რაც ძირითადად დაკავშირებულია შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლებასთან, თითქოსდა სხვა საკითხები ამ თემს არ აქვს.

არსებობს უსახლკარობის, უმუშევრობისა და სხვა პრობლემები, რომლებიც ამ ადამიანებსაც აქვთ. მაგალითად, როდესაც თემას ამზადებ სექს სამუშაოზე, შეიძლება ისე გააშუქო, რომ აჩვენო მაგალითად, რატომ არის ქალების დიდი ნაწილი სექს სამუშაოში, რომ ეს პატრიარქალურ კულტურასთან არის დაკავშირებული, რა განცდებია, რა ძალადობის გადატანა უწევთ და აჩვენო ეს, როგორც სოციალური პრობლემა და არა კონკრეტული ადამიანის პრობლემა.

როდესაც თემის ძალიან ბევრი წევრი დიდ ქალაქებში მოდის, რადგან აქ შედარებით ნაკლები ჰომოფობია და მეტი რესურსი ეგულება, ხშირად საცხოვრებელი ბინაც არ აქვთ, უსახლკაროდ რჩებიან. და როდესაც ზოგადად უსახლკარობაზე აკეთებ სიუჟეტს, შეიძლება აღწერო უბრალოდ ამ ჯგუფის სპეციფიკაც. ახსენო, რომ სახელმწიფოს არ აქვს სოციალური საცხოვრისების პოლიტიკა, რომ ბინის ქირის პროგრამები, რომლებიც მრავალშვილიანი ოჯახებისთვის არსებობს არ არის ხელმისაწვდომი ტრანს ადამიანებისთვის. შეუძლებელია ასეთმა გაშუქებამ ემპათია არ გაზარდოს იმიტომ, რომ ადამიანმა, რომელიც უსახლკაროდ დარჩა, ზუსტად იცის, რა არის უსახლკარობა, ემპათია და სოლიდარობის განცდა უჩნდება.

ირმა კურტანიძე: როგორ უნდა გააშუქოს მედიამ ღირსების მარში, ისე, რომ ხელი არ შეუწყოს სტერეოტიპების გაღვივებას?

ბექა გაბადაძე: მხოლოდ მარშის გაშუქებას რომ იწყებენ ეს უკვე სტერეოტიპული კონტექსტია, მაგრამ მედია უფრო „არ ავნოს“ პრინციპით უნდა ხელმძღვანელობდეს. მარშის მონაწილეების უსაფრთხოების გამოწვევები ისედაც დიდია და ჟურნალისტურმა მასალებმა ეს გამოწვევები არ უნდა გაზარდოს. ამ გამოწვევებს კი ზრდის ორ მხარეზე კონცენტრირება, საათნახევრიანი ეთერების დათმობა ჰომოფობიური, ძალადობრივი ჯგუფებისთვის და ა.შ.

ვფიქრობ, რომ შეიძლება ჟურნალისტები თვითონ იმ ადამიანებს დაეკითხონ, რომლებსაც აშუქებენ, ან ეთიკის ქარტიას შეუძლია მაგ პერიოდში ჯგუფი შექმნას და ჟურნალისტები მუდმივ კავშირზე იყვნენ მაღალი დონის პროფესიონალებთან.

ირმა კურტანიძე: როგორ უნდა აირიდონ ჟურნალისტებმა თავიანთი მასალებით ტრანსგენდერების სექუალიზება ან პოზიტიური დისკრიმინაცია?

ბექა გაბადაძე: როდესაც სტატიებსა და სიუჟეტებში სოციალურ, ადამიანურ მსჯელობებს სთავაზობ ადამიანები ამ მასალებს ძალიან ადეკვატურად ხვდებიან. ხოლო, როდესაც ვულგარული კონტექსტი, სექსუალიზება შემოგაქვს უფრო აღძრავს სიძულვილს. ზუსტად უნდა იცოდე რა არის შენი მიზანი.

თუ ჟურნალისტის მიზანია  ინფორმირება და ის ტრანს ადამიანების მიმართ ემპათიურია, აუცილებლად კარგად გააშუქებს ამ საკითხებს. მაგრამ თუკი შენ მაინც სულმა წაგძლია და სკანდალზე გაამახვილე ყურადღება, საქმეს გააფუჭებ. ან შეიძლება რესპონდენტსაც შეეშალოს და გასათვალისწინებელია, რომ არ არის აუცილებელი რესპონდენტის, მათ შორის ტრანსგენდერი ქალის ყველა მოსაზრება მოხვდეს ეთერში.

ირმა კურტანიძე: როგორ ფიქრობთ, რა გავლენას ახდენს ასეთი გაშუქება საზოგადოებაზე?

ბექა გაბადაძე: შემიძლია კონკრეტული მაგალითები მოვიყვანო. მაგალითად, გადაცემა „ყვითელ ყუთში“ ვნახეთ, სადაც წამყვანი ამბობდა, რომ თითქოს ტრანსგენდერობა დარღვევაა. რა გავლენას მოახდენდა ეს, ვთქვათ, იმ დედაზე, რომელსაც შვილი ეუბნება, რომ ტრანსგენდერი ბიჭია. ხალხის დამოკიდებულება ამ დედის მიმართ კი იქნებოდა, „აი შენ რაღაც შეგეშალა, შვილს მუცლად ყოფნის დროს დროულად ვერ მოუარე და ა.შ“ ამიტომ მედიამ უნდა შეცვალოს ეს დამოკიდებულება.

ირმა კურტანიძე: როგორ შეუძლია შეცვალოს განწყობები მედიას ტრანს ადამიანების საკითხების სწორი გაშუქებით?

ბექა გაბადაძე: სიღრმისეული მსჯელობებით, ეთიკური გაშუქებით და საკითხის ცოდნით. სექსუალობა და გენდერი ისეთი თემატიკაა, რომლებიც სკოლებში არ გვისწავლია, სექსუალური განათლება არის ჩვეულებრივი კონტექსტი, რომელიც უნდა ისწავლო და ეს თუ არ ისწავლე შენ, როგორც ჟურნალისტმა, ვერასოდეს გააშუქებ ეთიკურად, რადგან ამ ცოდნის გარეშე ჰეტერსოსექსუალი ჟურნალისტი თავის პრივილეგირებულობას ვერ გაიაზრებს.

თუ შენი სურვილია, ადამიანს დაეხმარო, მათ შორის, საკუთარი სექსუალობის გააზრებაში, შეგიძლია განათლების კომპონენტიც შეითავსო, რაც სკოლაში არ გვაქვს. შეიძლება არასწორია, რომ მედიას ამ ფუნქციას ვანიჭებთ, მაგრამ სხვა გზა არ გვაქვს.
კატეგორია: ინტერვიუ
რა არის პოდკასტი, რით გამოირჩევა ამბის თხრობის სხვა ფორმებისგან და რა ხდება ამ სფეროში საქართველოში - ამ თემებზე „საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის“ (GIPA) პროფესორი თიკო ნაჭყებია გვესაუბრა. ის რამდენიმე წელია სხვადასხვა პლატფორმისთვის ძირითადად აუდიო დოკუმენტურ ჟანრში პოდკასტებს ქმნის და რადიოში მუშაობის მრავალწლიანი გამოცდილება აქვს.

რა არის პოდკასტი?

ეს არის აუდიო ფაილი, რომელიც განთავსებულია ინტერნეტსივრცეში, შეგვიძლია მისი ჩამოტვირთვა და, როგორც წესი, პოდკასტი მოიცავს რამდენიმე ეპიზოდს, რომლებიც ერთსა და იმავე თემას ეხება.

რით განსხვავდება პოდკასტები რადიოსა და სხვა აუდიო ფაილებისგან?

პოდკასტის წინაპარი არის აუდიო ბლოგი, რომელიც იყო აუდიო ფაილი. მაგალითად გადაცემა, რომელიც რადიოში პირდაპირ ეთერში გადიოდა. ეს გადაცემა შეეძლოთ ჩაეწერათ და შემდეგ ინტერნეტში, საკუთარ გვერდზე განეთავსებინათ, საიდანაც შესაძლებელი იქნებოდა მისი ჩამოწერა, მაგრამ ეს არ იყო პოდკასტი.

დღეს პოდკასტის მთავარი განმასხვავებელი ამ აუდიო ფაილისაგან არის ის, რომ უკვე არსებობს აპლიკაციები, რომლებიც შესაძლებელია გქონდეს სმარტფონზე, მისი საშუალებით კი გამოიწერო შენთვის საინტერესო ეპიზოდები. ასევე, პოდკასტს შეგიძლია მოუსმინო მაშინ, როცა გინდა, სადაც გინდა და როგორც გინდა. პოდკასტის მთავარი მომხიბვლელობა არის ის, რომ მორგებულია მთლიანად მსმენელზე. ანუ მე შემიძლია დავაპაუზო როცა მინდა, თავიდან მოვუსმინო და ა. შ, რაც ძალიან კომფორტულია.

როდის გაიზარდა პოდკასტების პოპულარობა?

2014 წელს ჟურნალისტების ჯგუფი იწყებს ახალი პოდკასტის, სახელად “სერიალის” წარმოებას, რომელიც ძალიან მალე გახდა პოპულარული. გათვლა, როგორც თვითონ ეს ჟურნალისტები ამბობენ, თავიდანვე ის იყო, რომ უნდა შეექმნათ ისეთი აუდიო პროდუქტი, რომელიც კონკურენციას გაუწევდა ტელევიზიას.

ეს ხალხი დასხდა და გააანალიზა, რა ტიპის პროგრამები და შოუები სარგებლობდა ტელევიზიაში პოპულარობით. Ეს ძირითადად სერიალები იყო, ამიტომ დასვეს კითხვა, რატომ არ შეგვიძლია იგივე სტრუქტურა მოვარგოთ აუდიოს, გავაკეთოთ ჟურნალისტური მასალა. ეს პოდკასტი საგამოძიებო ჟურნალისტიკაა და თავისი ფორმით მართლაც ჰგავდა სერიალს, რადგან სეზონებისგან შედგებოდა და ახალ-ახალი ეპიზოდი პერიოდულად იდებოდა. მისი თითოეული ეპიზოდის შინაარსიც და სტრუქტურაც ძალიან ახლოსაა სერიალთან, სულ ელოდები, საინტერესო განვითარება აქვს და თხრობის სხვადასხვა ელემენტია გამოყენებული. ამ პოდკასტმა უცებ იფეთქა და მილიონობით ჩამოტვირთვა ჰქონდა. ამას არავინ ელოდა, თუმცა საბოლოოდ ის კომერციულადაც ძალიან მომგებიანი აღმოჩნდა. მას შემდეგ ტექნოლოგიაც იხვეწება. დღეს ეს სფერო ძალიან წინ წავიდა.

მოგვიყევით თქვენი საყვარელი პოდკასტების შესახებ

მე Gimlet Media-ს პოდკასტები ძალიან მიყვარს, მაგალითად, Startup და Replay All. ასევე საინტერესოა პოდკასტი This American life. იმდენად კარგი ჟურნალისტები და ამბის მთხრობელები არიან ეს ადამიანები, რომ სიამოვნებით ვუსმენ. იგრძნობა, რომ ბევრს იკვლევენ,  ფიქრობენ, მუშაობენ, ეძებენ საინტერესო გმირებს, სტრუქტურაზეც ძალიან დიდი მუშაობა მიდის და რაც მთავარია, სიყვარულით აკეთებენ ამას და ეს პროდუქტზეც აისახება. ასევე ვუსმენ Radio Lab-ს, რომელიც მეცნიერებას ეხება. ბევრი საყვარელი პოდკასტი მაქვს და თან სულ მეცვლება ხოლმე, ხან რას ვუსმენ ხან რას. ჩემთვის საინტერესო არის ის პოდკასტები, რომლებსაც აწარმოებენ ჟურნალისტები იმიტომ, რომ ვიცი, ეს არის სანდო და გადამოწმებული ინფორმაცია.

როგორ ფიქრობთ, დღეს საქართველოში როგორი ნიადაგია პოდკასტინგის დასაწყებად?

ვფიქრობ, რომ ძალიან კარგი ნიადაგია ამისთვის, მაგრამ ძალიან ბევრი სამუშაოც გვაქვს. თუ გადავხედავთ სხვა ქვეყნების ისტორიას, მაგალითად აშშ-ში, ძალიან კარგი, უნიკალური პროდუქტი შეიქმნა თუნდაც პოდკასტ „სერიალის“ სახით და ამან ბიძგი მისცა იმას, რომ ინტერესი გაჩენილიყო. ამიტომ თუ ბევრი იქნება ასეთი კარგი მაგალითი, შესაბამისად, ინტერესიც გაიზრდება პოდკასტების მიმართ.

რამ განაპირობა პოდკასტების პოპულარობა?

ალბათ, ერთი იმან, რომ წარმოება არის ძალიან ადვილი. ვიდეო კონტენტისგან განსხვავებით გაცილებით ნაკლები ტექნიკური აღჭურვილობა გჭირდება და ძალიან ადვილია მისი შექმნა. მსმენელის გადმოსახედიდან თუ შევხედავთ, იქ, სადაც ვიდეოს ვერ ვუყურებ შემიძლია მოვუსმინო პოდკასტს.

მაგალითად, ყველაზე მეტად რადიოს უსმენენ ავტომობილში, აქაც ზუსტად ასეა და პოდკასტის - ამ ახალი ელემენტის შემოსვლის შემდეგ იხვეწება ეს ტექნოლოგიაც. Ახალი ტექნოლოგიით, მანქანაში უკვე შეგიძლია რადიოს გარდა პოდკასტსაც უსმინო. თანაც ეს შენზეა მორგებული, მაშინ უსმენ, როცა გინდა, იმას უსმენ, რაც გინდა და როგორც გინდა. ეს ყველაფერი ერთად განაპირობებს პოდკასტების პოპულარულობას.

Როგორ იზრდება პოდკასტების პოპულარულობა საქართველოში?

საზღავარგარეთ მხოლოდ მედიას კი არა, ინფლუენსერებიდან დაწყებული კომპანიებით დამთავრებული, უკვე ყველას აქვს საკუთარი პოდკასტი. შეიძლება ითქვას, ძალიან მოსახერხებელი ფორმაა. მედიის გადასაწყვეტია უღირს თუ არა მასში, როგორც ადამიანური, ისე ფინანსური რესურსის ინვესტიცია, რომელიც გაცილებით ნაკლებია ვიდეოსთან შედარებით.

Სამწუხაროდ, დღეს პოდკასტები ჩვენთან ისე პოპულარული არ არის, როგორც საზღვარგარეთ, მაგრამ ეს მოვა დროთა განმავლობაში. ვფიქრობ, თანდათანობით გაიზრდება მოთხოვნა და, შესაბამისად, გაიზრდება მიწოდებაც.

როცა სტუდენტებს ვეკითხები რომელ პოდკასტებს უსმენენ, პირველი, რასაც მეუბნებიან, „რადიო თავისუფლების“ პოდკასტებია და „ნიკოს პოდკასტი“. ასევე „ინდიგოს“ აქვს პოდკასტები. ბევრმა ინფლუენსერმაც დაიწყო პოდკასტების ჩაწერა.

სამწუხაროდ, ჩვენთან პოდკასტებს ვეძახით ყველაფერს. როდესაც აუდიო ფაილს განვათავსებთ ჩვენს ვებგვერდზე ამასაც პოდკასტს ვარქმევთ, სინამდვილეში ეს ცოტა სხვა რამეა. ეს არის აუდიო ფაილი, რომელიც უბრალოდ ხელმისაწვდომია ჩამოსატვირთად. ჭეშმარიტი პოდკასტი, უფრო ნაკლებად არის ქართულ ბაზარზე.

პოდკასტების ფორმაც განსხვავებულია, შეიძლება იყოს უბრალოდ ჩვეულებრივი ინტერვიუ, მეორე მხრივ შეიძლება ეს იყოს ე.წ ფიჩერსიც, რომელიც გაცილებით უფრო რთულია საწარმოებლად, ბევრი ელემენტი სჭირდება, ბევრი შრომა სჭირდება, სტრუქტურაზე საფიქრალია, მონტაჟი გაცილებით რთულია, ბევრი ბუნებრივი ხმაა საჭირო, ეს უკვე თავისი ფორმით არის აუდიო-დოკუმენტური პოდკასტი, რომელიც ძალიან საინტერესოა. მომხიბვლელია და, სამწუხაროდ, საქართველოში თითქმის არ კეთდება.

ძირითადად ვინ უსმენს პოდკასტებს?

ქვეყანას გააჩნია, ამ მხრივ ქვეყნებს აბსოლუტურად განსხვავებული გამოცდილება გვაქვს: მაგალითად, ესპანეთში რადიო ყოველთვის ძალიან პოპულარული იყო და დღესაც ძალიან ბევრი რადიო არსებობს, და, შესაბამისად, პოდკასტებიც არის.

დიდ ბრიტანეთშიც, რომელსაც რადიოს ძალიან უხვი და მდიდარი ისტორია აქვს, ეს ყველაფერი გრძელდება, უბრალოდ ფორმას იცვლის. საინტერესო გამოცდილება აქვს ავსტრიას, ამერიკის შეერთებულ შტატებსაც. მსმენელთა სეგმენტი ქვეყანაზე არის დამოკიდებული, ჩვენთან, სავარაუდოდ, უფრო ახალგაზრდა თაობა უსმენს.

რა არის პოდკასტის დადებითი და უარყოფითი მხარეები?

ჩემთვის პოდკასტს უარყოფითი მხარე არ აქვს, იმიტომ, რომ ძალიან მიყვარს. დადებითი არის ის, რომ მისი წარმოება იაფია და თუ ადრე, აუდიო პროდუქტის შექმნა მხოლოდ შესაბამის მედია ორგანიზაციას შეეძლო, დღეს ნებისმიერ ადამიანს შეუძლია ეს სახლში გააკეთოს. მთავარია ჰქონდეს მინიმალური აღჭურვილობა. ბაზისური მიკროფონი, ხმის ჩამწერი და სამონტაჟო საკმარისია იმისთვის, რომ მართლა კარგი პროდუქტი შექმნა.

რა უნდა გავითვალისწინოთ პოდკასტის დასაწყებად?

მთავარი ის არის, რომ ჯერ იცოდე რისი თქმა გინდა და ფოკუსი გქონდეს. თემა უნდა იცოდე, არ შეიძლება ყველაფერზე გააკეთო პოდკასტი, უნდა იფიქრო აუდიტორიაზე, ვინ არის შენი მსმენელი, უნდა გქონდეს მინიმალური ტექნიკური აღჭურვილობა. იცოდე ტექნიკურად როგორ გააკეთო ეს ყველაფერი, კარგად იყოს დამონტაჟებული და სასიამოვნო მოსასმენი იყოს. უნდა იფიქრო, მერე სად და როგორ განათავსო ეს ყველაფერი ისე, რომ სამიზნე აუდიტორიამდე მივიდეს.

თქვენი აზრით, როგორი მომავალი აქვს პოდკასტებს კომერციული მოგების კუთხით?

საზღვარგარეთ ძალიან პერსპექტიულია ეს ყველაფერი, მნიშვნელოვნად იზრდება შემოსავლები. იზრდება ინტერესიც, ტექნოლოგიაც ძალიან წინ მიდის და დღეს უკვე მარტო ჩამოტვირთვების რაოდენობას კი არ იკვლევენ, შეიძლება სტატისტიკის ჩაშლა და უფრო დეტალურად შესწავლა, თუ ვინ მოუსმინა, რამდენჯერ და ა.შ.

როგორც ვიცი, ისიც კი არის შესაძლებელი, რომ რეკლამის ჭრა ჩანაცვლდეს სხვა რეკლამით. თუ ძალიან პოპულარულია პოდკასტი ან ეპიზოდი, შეიძლება განთავსების მერეც იყოს შემოსავლის წყარო.

საინტერესოა ისიც, რომ პოდკასტში რეკლამაც ფორმას იცვლის და სხვანაირია. მაგალითად, თუ მოუსმენთ This American life-ს, ან იმ ჟურნალისტებს, რომლებიც NPR-დან წამოვიდნენ და დააფუძნეს Gimlet Media, ნახავთ, რომ უნიკალური რეკლამა იქმნება, შინაარსითაც საინტერესოა და ეს რეკლამა ამ მთელი პოდკასტის ორგანული ნაწილია, ხელოვნური, უხეში ჭრა კი არ არის, ესეც ერთგვარი პროდუქტია და საინტერესო მოსასმენია.

საქართველოში როგორ ხედავთ პოდკასტების მომავალს?

გამიჭირდება იმის თქმა, რა იქნება და როგორ, ერთი შემიძლია ვთქვა რა არის. უფრო მეტად ჩვენ ვიდეო პოდკასტებს ვაკეთებთ, რადგან ვიდეო უფრო პოპულარულია. ვიდეო პოდკასტი არის აუდიო კონტენტი, რომელსაც რაღაც ვიზუალი აქვს დამატებული. რადგან ჩვენთან Youtube უფრო პოპულარულია ვიდეო პოდკასტებს ვათავსებთ ამ პლატფორმაზე. რაც გავრცელებული პრაქტიკაა, მაგრამ ჩემთვის აუდიო უფრო პრიორიტეტულია. მინდა, რომ ვისმინო ჩემთვის კომფორტული გზით. თუმცა, შეიძლება ეს ერთგვარი კარგი დასაწყისიც იყოს. შესაძლოა ეს არის სწორი გზა, გამოვიყენოთ ვიდეო იმისთვის, რომ საბოლოო ჯამში აუდიტორია მივიყვანოთ აუდიომდე.
კატეგორია: რესურსები
ინტერნეტსივრცეში მედია კონტენტის გავრცელებასა და აუდიტორიის გაზრდაში მნიშვნელოვანი ადგილი სოციალურ ქსელებს უჭირავს. სოციალური მედიის სწორი სტრატეგიის შემუშავებისთვის კი საჭიროა ონლაინ პლატფორმებზე გამოქვეყნებული მასალების ანალიზი.

აუდიტორიის ჩართულობის, ინტერესებისა და ქცევის შესწავლა ფართო აუდიტორიამდე მიღწევისა და მათზე მორგებული მასალის შექმნის საშუალებას გვაძლევს.

ქვემოთ ჩამოთვლილი პლატფორმების ნაწილი სრულად უფასოა, ნაწილი კი მომხმარებლებს უფასოდ ფუნქციების შეზღუდულ რაოდენობას სთავაზობს. ზოგი მათგანი სოციალური მედიის პლატფორმებშივეა ჩაშენებული, ზოგს კი დამოუკიდებელი დეველოპერები გვთავაზობენ.

Google Analytics კომპანია "გუგლის" ამ პლატფორმით შესაძლებელია, როგორც ვებგვერდის, ისე სოციალურ ქსელებში არსებული არხებისა და ანგარიშების შესახებ დეტალური სტატისტიკური მონაცემების მიღება. მაგალითად, შეგიძლიათ გაიგოთ, რომელი სოციალური ქსელიდან გადადიან მომხმარებლები თქვენს ვებგვერდზე, რამდენი მნახველი ჰყავს კონკრეტულ მასალას რეალურ დროში, რომელ ხელსაწყოებს იყენებს თქვენი აუდიტორია და სხვა.

Talkwalker სოციალური მედიის მონიტორინგისა და ანალიზისთვის განკუთვნილი ხელსაწყოა, რომლითაც შესაძლებელია კონკურენტების მიერ გამოქვეყნებული კონტენტის სტატისტიკური მონაცემების ნახვა და შედარება. დემოგრაფიული მონაცემების მიღება და იმის გაგება, თუ სად ახსენებენ კონკრეტულ ბრენდს. ეს პლატფორმა "ფეისბუქის", "ტვიტერის", "ინსტაგრამის", "იუთუბისა" და "ლინკდინისთვის" ანალიზისთვის გამოიყენება. უფასო ვერსიით შესაძლებელია ჰეშთეგებისა და საკვანძო სიტყვების მოძებნა და მათი მონიტორინგი.

CrowdTangle მედიასაშუალებებისთვის განკუთვნილი მონიტორინგისა და ანალიტიკის პლატფორმაა, რომლითაც შესაძლებელია კონკრეტული დროის მონაკვეთში სოციალურ მედიაში აქტუალური მასალების მოძებნა, აუდიტორიის ჩართულობის შესახებ სტატისტიკური მონაცემების ნახვა, "ფეისბუქის", "ინსტაგრამის", "რედითის" გვერდების, პოლიტიკოსების, ჟურნალისტებისა და სხვა ვერიფიცირებული პროფილების ანალიზი.

CrowdTangle-ის სრული ვერსია მხოლოდ "ფეისბუქის" პარტნიორებისთვისაა ხელმისაწვდომი, თუმცა Link Checker Chrome Extension-ითა და Live Displays-ით ნებისმიერ ადამიანს შეუძლია ნახოს კონკრეტული ბმულის ან/და აქტუალური თემის შესახებ პოსტებზე ჩართულობის მონაცემები.

Facebook Insights ხელმისაწვდომია "ფეისბუქ" გვერდების ადმინისტრატორებისთვის. ამ ფუნქციის დახმარებით შესაძლებელია თქვენს გამოქვეყნებულ მასალებზე აუდიტორიის ჩართულობის შესახებ მონაცემების მიღება და მათი შედარება კონკურენტ გვერდებთან. 2021 წლის ივლისიდან Facebook Insights-ს ჩაანაცვლებს Facebook Business Suite Insights, რომლითაც "ფეისბუქსა" და "ინსტაგრამზე" თქვენი აუდიტორიის შესახებ მონაცემებს ნახავთ.

Twitter Analytics - "ტვიტერის" ამ ფუნქციით, შეძლებთ ნახოთ როგორი ჩართულობა ჰქონდა თქვენს "ტვიტერის" ანგარიშს ბოლო 28 დღის განმავლობაში, მათ შორის, გაიგებთ რამდენი მომხმარებელი გადმოვიდა თქვენს ანგარიშზე, როგორ გაიზიარდა გამომწერების რიცხვი, რამდენმა ადამიანმა ნახა თქვენი "ტვიტი" და სხვ. მონაცემების სანახავად უნდა გადახვიდეთ analytics.twitter.com-ზე.

Followerwonk -ის საშუალებით კი შესაძლებელია "ტვიტერზე" გამომწერების აქტივობების ნახვა.

YouTube Analytics - სხვა სოციალური ქსელების მსგავსად, "იუთუბის" ამ ფუნქციითაც შესაძლებელია დეტალური მონაცემების მიღება თქვენი არხისა და ატვირთული ვიდეოების შესახებ. მათ შორის, აუდიტორიის დემოგრაფიული მონაცემები, ვიდეოს ყურებადობის დრო და სხვა.

ამ პლატფორმებთან ერთად დიდი მედიასაშუალებების ძირითადი ნაწილი სოციალური მედიის ანალიზისთვის განკუთვნილ სხვა ფასიან სერვისებსაც იყენებს. მათ შორისაა Tubular Labs, Chartbeat, Sharablee, Parsley, Newswhip, Social News Desk, Storyful და ა.შ.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
18 წლის დარნელა ფრეიზერს, რომელმაც გასულ წელს აფროამერიკელი ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობა გადაიღო, ჟურნალისტიკაში ყველაზე პრესტიჟული ჯილდო - პულიცერის პრემია გადასცეს. ფრეიზერი ჟურნალისტი არაა, ის არც საინფორმაციო მედიასაშუალებაში მუშაობს.

თინეიჯერის გადაღებულმა ვიდეომ მთავარი როლი შეასრულა შეერთებულ შტატებსა და სხვა ქვეყნებში სისტემური რასიზმის წინააღმდეგ მასშტაბური საპროტესტო გამოსვლების დაწყებაში. კადრები ძირითადი მტკიცებულება იყო, ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობაში ბრალდებული პოლიციელის სასამართლო პროცესზეც.

პულიცერის პრემიის კომიტეტმა ფრეიზერის დაჯილდოებისას ყურადღება გაამახვილა მოქალაქეების მნიშვნელოვან როლზე ჟურნალისტების მიერ სიმართლისა და სამართლიანობის ძიების პროცესში.

პულიცერის პრემია სპეციალურ კატეგორიაში

დარნელა ფრეიზერმა პულიცერის პრემია სპეციალურ კატეგორიაში მიიღო, (special citations - სპეციალური აღნიშვნა). ამ კატეგორიაში 1917 წელს, პულიცერის ჯილდოს დაწესებიდან დღემდე სულ 44 ჯილდოა გაცემული. პულიცერის საბჭო ყოველწლიურად ლაურეატებს 16 ჟურნალისტურ კატეგორიაში ავლენს, თუმცა საპატიო კატეგორიაში გამარჯვებულები მხოლოდ მაშინ ვლინდება, როდესაც ამას საბჭო მიიჩნევს საჭიროდ.

ამავე კატეგორიაში პულიცერის პრემია მიღებული აქვთ არეტა ფრანკლინის, ბობ დილანს, იდა უელსსა და სხვ.

სამოქალაქო ჟურნალისტიკის როლი

სოციალური მედიის განვითარებასთან ერთად კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი გახდა მოქალაქე ჟურნალისტების როლი ინფორმაციის გავრცელებაში. ამას ცხადყოფს დარნელა ფრეიზერისთვის პულიცერის პრემიის გადაცემაც.

„მერილენდის უნივერსიტეტის” ჟურნალისტიკის მიმართულების პროფესორი სუზან მოლერი წერს, რომ მოქალაქე ჟურნალისტები შესაძლოა ღია და დემოკრატიული საზოგადოების შექმნის, მხარდაჭერისა და შენების ყველაზე ძლიერ ძალად იქცნენ. მოქალაქე ჟურნალისტების როლი კი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი შეიძლება იყოს მედიისადმი რეპრესიული რეჟიმის ქვეყნებში, სადაც ინფორმაციულ ვაკუუმს სწორედ მოქალაქე ჟურნალისტები ავსებენ.

„მოქალაქე ჟურნალისტები უპირატესობას ანიჭებენ პირად ინტერესებსა და გამოცდილებებზე დაფუძნებული ამბების შექმნას, პროფესიონალებისგან განსხვავებით ისინი უფრო ხშირად არიან თავიანთი ამბების ერთადერთი და პირველწყარო.“, - ასე ახასიათებს მოქალაქე ჟურნალისტებს „ანტვერპენის უნივერისტეტის“ ასოცირებული პროფესორი სტივ პოლესენი.

მოქალაქე ჟურნალისტები არ არიან პროფესიონალები - ისინი ჩვეულებრივი, რიგითი მოქალაქეები არიან, რომლებიც დამოუკიდებლად ქმნიან კონტენტს და აშუქებენ იმ თემებს, რომლებსაც თვითონ მიიჩნევენ მნიშვნელოვნად. სამოქალაქო ჟურნალისტიკა ცდება ტრადიციულ მედიას და ის კონტენტის შექმნელებს საშუალებას აძლევს აუდიტორიის ყურადღება მიმართონ იმ საკითხებისკენ, რომლებსაც მასმედია ნაკლებად აშუქებს. დღეს ინფორმაციის შეგროვების პროცესში მოქალაქე ჟურნალისტებთან აქტიურად თანამშრომლობენ საერთაშორისო მედიასაშუალებები და სააგენტოები.

თუმცა, მეორე მხრივ, პროფესიონალებისგან განსხვავებით მოქალაქე ჟურნალისტები თემებს შესაძლოა სუბიექტურად, ჟურნალისტური ეთიკის პრინციპების გაუთვალისწინებლად, საკუთარი ინტერესებით აშუქებდნენ. მედიის როლი კი ასეთი წყაროებიდან მიღებული ინფორმაციის გადამოწმებაა.

განსხვავებული მოსაზრებების მიუხედავად, 18 წლის დარნელა ფრეიზერისთვის ჟურნალისტიკაში ყველაზე პრესტიჟული ჯილდოს გადაცემა მოწმობს, რომ თანამედროვე, ხელმისაწვდომი ტექნოლოგიების დახმარებით რიგით მოქალაქესაც ისეთივე ძალაუფლება შეიძლება ჰქონდეს ინფორმაციაზე, როგორც პროფესიონალ ჟურნალისტებს.

რა გადაიღო დარნელა ფრეიზერმა?

2020 წლის 25 მაისს, მაშინ 17 წლის დარნელა ფრეიზერი თავის 9 წლის ბიძაშვილთან ერთად აშშ-ის ქალაქ მინეაპოლისში ერთ-ერთ მაღაზიასთან იყო, როდესაც დაინახა, როგორ აკავებდნენ აფროამერიკელ კაცს სამართალდამცავები. ერთ-ერთი ოფიცერი ჯორჯ ფლოიდს 9 წუთისა და 29 წამის განმავლობაში კისერზე დაბჯენილი მუხლით აკავებდა ასფალტზე. ფლოიდი კი განუწყვეტლივ იმეორებდა, რომ ვეღარ სუნთქვდა.

დარნელა ფრეიზერის გადაღებული ინციდენტის ამსახველი 10-წუთიანი ვიდეო ჯერ მასობრივი საპროტესტო მოძრაობის საფუძველი გახდა, შემდეგ კი მთავარი მტკიცებულება სასამართლოზე. ნაფიც მსაჯულთა სასამართლომ ოფიცერი დერეკ შოვინი ჯორჯ ფლოიდის მკვლელობაში დამნაშავედ ცნო. ინციდენტში მონაწილე დარაჩენი სამი პოლიციელი კი სასამართლოს წინაშე 2022 წლის მარტს წარსდგება.

"რომ არა 17 წლის გოგონა დარნელა, [ჯორჯ ფლოიდი] პოლიციის მიერ მოკლული მორიგი შავკანიანი იქნებოდა", - ამბობდა CNN-თან ჯორჯ ფლოიდის ოჯახის წევრი.
კატეგორია: საქართველო
საქართველოში მედიაგარემო გაუარესდა, განსაკუთრებით კრიტიკული მედიის წარმომადგენლებისთვის კი საფრთხის შემცველი გახდა პროფესიული საქმიანობის შესრულება - ასე აფასებს ქართულ მედიაგარემოს "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო".

არასამთავრობო ორგანიზაცია იმ პრობლემებს გამოყოფს, რომელთა წინაშეც კრიტიკული მედია დგას. მათ შორისაა: სახელმწიფოს მხრიდან ჟურნალისტების პროფესიული საქმიანობის ხელის შეშლასა და ძალადობაზე არასათანადო რეაგირება, პოლიტიკურად მოტივირებული საქმეები, აგრესიული რიტორიკა მმართველი პარტიიდან და სოციალურ ქსელებში, სავარაუდოდ, მათ მიერ მხარდაჭერილი დეზინფორმაციული კამპანია.

მედიის წინაშე არსებული გამოწვევები - საპარლამენტო არჩევნების შემდგომ პერიოდში

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა“ მედიის გამოწვევებზე საუბრისას ყურადღებას ამახვილებს ჟურნალისტების მიმართ გახშირებულ ძალადობის ფაქტებზე.

“მნიშვნელოვანია სამართალდამცავი ორგანოების მიერ არა მხოლოდ გამოძიების დაწყება, არამედ დამნაშავეების დროული იდენტიფიცირება და მათი პასუხისგებაში მიცემა. გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ ხშირად მსგავს ფაქტებზე არ ხდება სათანადო რეაგირება, კერძოდ, დროში იწელება გამოძიება, არ ანიჭებენ ჟურნალისტებს დაზარალებულის სტატუსს და ა.შ., რაც თავის მხრივ, ახალისებს ძალადობას და კიდევ უფრო ართულებს მედიის წარმომადგენლებისათვის მუშაობას.”,- ამბობენ არასამთავრობო ორგანიზაციაში.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო“ ხაზს უსვამს ხელისუფლების წარმომადგენლების მხრიდან კრიტიკული მედიის მიმართ აგრესიულ განცხადებებსა და მუქარებს ჟურნალისტების მიმართ. „სწორედ განსხვავებული აზრის მიმართ ხელისუფლების აგრესიული მიდგომის გამოძახილია ჟურნალისტების წინააღმდეგ გახშირებული ძალადობის ფაქტები.“, - განმარტავენ არასამთავრობო ორგანიზაციაში.

ორგანიზაციაში ამბობენ, რომ სამწუხარო ტენდენციად იქცა მედიის წარმომადგენლებისათვის გადაადგილების თუ ცალკეული უწყებების შენობებში შესვლის დაუსაბუთებელი შეზღუდვა, რაც მნიშვნელოვნად ართულებს ან შეუძლებელს ხდის პროფესიული საქმიანობის შესრულებას.

მედიის წინაშე არსებულ გამოწვევებს შორის დასახელებულია ხელისუფლების მიერ ჟურნალისტების წყაროს იდენტიფიცირების მცდელობები, ფარული მოსმენა და სოციალურ ქსელებში ჟურნალისტების დისკრედიტაციის კამპანიები.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა“ ინსტიტუციურ დევნაზეც საუბრობს და ამბობს, რომ კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის ცალკეული გადაწყვეტილებები მედიაგარემოსთვის სახიფათო გამოწვევად რჩება და კრიტიკული მედიის შეზღუდვის ნიშნებს შეიცავს.
კატეგორია: ინტერვიუ
ანა სიხაშვილი თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სოციალურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა ფაკულტეტის სტუდენტი, ახალგაზრდა ევროპელი ელჩი და აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის „მომავალ ლიდერთა გაცვლითი პროგრამის“ (FLEX) კურსდამთავრებულია.

ის აქტიურად მუშაობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანების გაძლიერების პროექტებზე და თავის მაგალითზე გვიყვება იმ პრობლემების შესახებ, რომლებსაც უსინათლო, მცირემხედველი და განსაკუთრებული საჭიროებების მქონე სხვა ადამიანები ყოველდღიურად აწყდებიან.

ირმა კურტანიძე: რამდენად ადაპტირებული და ხელმისაწვდომია მედია უსინათლო ადამიანებისთვის?

ანა სიხაშვილი: რთულია კონკრეტულად თქმა - ინდივიდუალურ შემთხვევებზეა დამოკიდებული. ტელევიზია ტექნიკურად ხანდახან ხელმისაწვდომი არ არის ხოლმე, მაგალითად, როდესაც ამბობენ, რომ შეხედეთ ეკრანს, რომელზეც ნომერი გამოჩნდება -  შეუძლებელია ეკრანზე წავიკითხო ნომერი, რომელიც მაგალითად, ინტერაქტივის ან ანგარიშის ნომერია. მართალია, არსებობს ამომცნობი პროგრამები თუმცა ესენი უცხო ენოვანია. ქართულ ენაზე კი არ გვაქვს ისეთი აპლიკაციები, რომლებიც დამეხმარებიან, მაგალითად, ეკრანზე გამოსახული ნომრის წაკითხვაში.

რაც შეეხება ჟურნალ-გაზეთებს, მახსოვს სკოლაში ბრაილის შრიფტით მოჰქონდათ ხოლმე რამდენიმე გაზეთი. თუმცა, ასეთი ბევრი არ არის. ვფიქრობ, ნებისმიერ ადამიანს უნდა ჰქონდეს არჩევანის საშუალება. ჩემი აზრით, ბრაილის შრიფტით რამდენიმე ეგზემპლარად ყველა შემთხვევაში უნდა იბეჭდებოდეს, იმის მიუხედავად, თუ რამდენად მოთხოვნადია.

მე პირადად ბრაილის შრიფტს დიდი ხანია აღარ მოვიხმარ. ტექნოლოგიებზე გადავერთე, მაგრამ ამ შემთხვევაშიც ვერ ვკითხულობ დასკანერებულ დოკუმენტს, ვკითხულობ მხოლოდ ტექსტურს. 

ჩემი ინფორმაციის წყარო ონლაინ მედიაა, მაგრამ აქაც ზოგი ვებგვერდი ადაპტირებულია, ზოგი არა. ინტერფეისს დიდი მნიშვნელობა აქვს, ვიცი, რომ არის ვებგვერდები, რომლებიც პროგრამულად არ არის ადაპტირებული უსინათლო ადამიანებისთვის. არის შემთხვევები როდესაც თუ ბევრი არ ვიწვალე ვერ ვიგნებ გზას და ვერ შევდივარ ვებგვერდზე. ყოფილა ისეთი შემთხვევაც, როცა ვებგვერდზე გადავსულვარ, მაგრამ ტექსტი ვეღარ წამიკითხავს.

ონლაინ მედიას აქტიურად ვეცნობი, თუმცა ეს იმიტომ, რომ ტექნოლოგიურად აბსოლუტურად აღჭურვილი ვარ, მაგრამ შუახნის უსინათლო ადამიანი, რომელსაც შეიძლება არ ჰქონდეს ისეთი სმარტფონი, რომ ინტერნეტში შევიდეს და წაიკითხოს, ონლაინ მედიას ვერ გაეცნობა. ჟურნალ-გაზეთებშიც, რაც იბეჭდება ან შემდეგ ონლაინ თავსდება, ვერ გაეცნობიან თუ ვინმე არ წაუკითხავს. შესაბამისად, მხოლოდ ტელევიზიაზე არიან დამოკიდებული.

ირმა კურტანიძე: რამდენად ინტერესდებიან მედიასაშუალებები განსაკუთრებული საჭიროებების მქონე პირების პრობლემების გაშუქებით?  

ანა სიხაშვილი: შშმ პირებს დღეს ბევრი პრობლემა აქვთ: ბარიერია საზოგადოების დამოკიდებულება, პრობლემებია დასაქმების და განათლების კუთხით, არაადაპტირებული გარემო და სხვა.

მედია შესაძლოა ხშირად ინტერესდება, მაგრამ არა პრობლემების გაშუქების, არამედ დრამატიზების კუთხით. შეიძლება შშმ ადამიანებს პოზიტიურ ჭრილში აჩვენებენ ხოლმე, მაგრამ ამით უფრო მეტი სტერეოტიპი ემატება იმას, რაც უკვე არის. მაგალითად, ვიღაც ფორტეპიანოზე უკრავს და გაჩვენებენ, რომ რა მაგარია უსინათლო, რომ ფორტეპიანოზე უკრავს. ეს უნდა იყოს ჩვეულებრივი ამბავი. კარგი იქნება თუ განსხვავებული რიტორიკით გაშუქდება და თუნდაც ჟურნალისტს ხმაში არ იქნება გაკვირვება, იმიტომ, რომ ისინი საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებას ახდენენ. ამ დროს სჯობს, მაქსიმალურად ნეიტრალური იყოს და თან გადმოსცეს ინფორმაცია, რომ ეს ადამიანი უკრავს, მაგრამ ამაში საოცარი არაფერია.

ირმა კურტანიძე: კიდევ რა პრობლემებს ხედავთ უსინათლოების შესახებ გასულ სიუჟეტებში?

ანა სიხაშვილი: ჩემთვის მტკივნეულია, როდესაც უსინათლოებზე სიუჟეტებს მძიმე მუსიკას ადებენ. როცა ასეთ მუსიკას იყენებენ, ვფიქრობ, რომ რეიტინგის აწევა უნდათ.

ასევე ხშირია ჟურნალისტების დაბნეულობა ამ თემებზე მუშაობის დროს. მესმის, რომ როდესაც ადამიანი მოდის ჩემთან, ამ დროს კი ერთდროულად ბევრი ადამიანი ვდგავართ, შეიძლება ვერ გათვალოს, რომ თუ სახელით არ მომმართა, ვერ მივხვდები, რომ მე მესაუბრება.

მაგრამ ყველაზე საყურადღებოა ხოლმე, როდესაც ადამიანები, მათ შორის ჟურნალისტები ჩემთან ერთად მყოფ ადამიანს ესაუბრებიან ჩემ მაგივრად. მაგალითად, მახსოვს, სიუჟეტისთვის ფოტოების გადაგზავნა უნდოდათ და დედაჩემს ელაპარაკებოდნენ.

როდესაც ვამჩნევ რომ ჩემ მაგივრად სხვას ელაპარაკებიან მე ვიწყებ ხოლმე პასუხის გაცემას, არ ვაცდი სხვას ლაპარაკს და მერე ხვდებიან ხოლმე, რომ ყურადღება უნდა მომაქციონ. თამხლები ადამიანი არის უბრალოდ გამყოლი. არ აქვს მნიშვნელობა დედა იქნება თუ სხვა.

კიდევ როდესაც ჟურნალისტებს ვესაუბრები, ვცდილობ მაქსიმალურად მეტი ინფორმაცია მივაწოდო, რადგან, როდესაც ამბავს ჰყვებიან ხოლმე შეიძლება ჩემი ნათქვამი არასწორი ინტერპრეტაცით გადმოსცენ. ცოტა ხნის წინ ჩემი აზრით, სასაცილო სიუჟეტი გამოვიდა ჩემ შესახებ, როდესაც თქვეს, თეთრი ხელჯოხის დახმარებით მიაღწია წარმატებასო.

თეთრი ხელჯოხი ძალიან მნიშვნელოვანია ნებისმიერი უსინათლო ადამიანის ცხოვრებაში, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ვისაც თეთრი ხელჯოხი არ აქვს ის შეიძლება არ იყოს წარმატებული. მგონია, რომ თეთრი ხელჯოხი უბრალოდ გვეხმარება, გავხდეთ დამოუკიდებელი ადამიანები.

მგონია, როდესაც მიდიხარ რესპონდენტთან კარგია თუ წინასწარ მინიმალური ინფორმაცია და წარმოდგენა გაქვს შესაბამის თემაზე.

ირმა კურტანიძე: როგორ უწყობს ხელს მედია განსაკუთრებული საჭიროების მქონე პირების სტიგმატიზებას და სტერეოტიპების გაღვივებას საზოგადიებაში? 

ანა სიხაშვილი: მედია ძირითადად უფრო პოზიტიურ დისკრიმინაციას ეწევა. ჩემი დაკვირვებით, ცდილობენ ან ძალიან დადებით ჭრილში წარმოაჩინონ ან შეცოდების ობიექტად “ვაიმე საწყალი” - ასეთი რიტორიკა ისმის ხოლმე. ასეთი გაშუქებით კი ადამიანებს ცნობიერება არ აუმაღლდებათ.

ჟურნალისტებმა უნდა წარმოაჩინონ, რომ ასეთი ადამიანები სულაც არ არიან განსხვავებულები - პირიქით, ჩვეულებრივები არიან. როდესაც ჟურნალისტი ამ საკითხზე საუბრობს თვითონვე გაოგნებული არ უნდა იყოს. როგორც პირობითად, უსინათლო სტუდენტი ისეთივე სტუდენტია, როგორიც ნებისმიერი სხვა, უბრალოდ იქვე შეიძლება ვთქვათ, რომ ალტერნატიულ გზებს იყენებს, იმისთვის, რომ წაიკითხოს, მაგრამ ამაში გასაოცარი არაფერია.

რასაც ჩემი საუბრით სტერეოტიპების დამსხვრევას ვცდილობ, ასეთი სიუჟეტებით ჩემი და ამ მიმართულებით მომუშავე ადამიანების შრომა წყალში იყრება. თუ მე შემიძლია, რომ 15-20 ადამიანს გავაგებინო რაღაც, ჟურნალისტი მილიონობით ადამიანს საწინააღმდეგოს ეუბნება.

სიუჟეტებში ისიც უთქვამთ ხოლმე, რომ უსინათლო ადამიანებს აქვთ კარგი მუსიკალური სმენა ან აქვთ 100%-ზე მეტი სმენა, რაც ასე არ არის. უბრალოდ უსინათლო ადამიანი უფრო მეტად ამახვილებს ყურადღებას. რა დატვირთვაც თვალზე უნდა მოდიოდეს, ის დატვირთვა მე ყურზე მიმაქვს, ამიტომ მესმის რაღაც უფრო მკვეთრად, რადგან ყურადღებას ვამახვილებ.

ზოგადად ძალიან ბევრი სტერეოტიპი, ხშირად, ერთი ადამიანიდან გამომდინარე მოდის ხოლმე.  ამაში მედია დიდ როლს თამაშობს, როდესაც ვინმეზე სიუჟეტს გააკეთებენ, ისე წარმოაჩენენ ყველაფერს, თითქოს, ყველა უსინათლო ადამიანი ერთნაირია.

ირმა კურტანიძე: ხშირად გვესმის ტერმინი, „შეზღუდული უნარები“ - რა უნდა დავუპირისპიროთ ამას?

ანა სიხაშვილი: ზოგჯერ ადამიანები შესაძლებლობას აღიქვამენ, როგორც უნარს. მაგალითად, ჰგონიათ, რომ შესაძლებლობა გულისხმობს უსინათლოობას და არა მაგალითად იმას, რომ მე არ მაქვს შესაძლებლობა დავსაქმდე იმიტომ, რომ გარემო არ არის ადაპტირებული. კარგი იქნებოდა თუ მედია მაქსიმალურად ეცდებოდა წარმოაჩინოს არაადაპტირებული გარემო და არა ის, რომ მე ვერ ვხედავ და პრობლემა ამაშია. სახელმწიფო არ მიქმნის პირობებს, რომ, მაგალითად, დავსაქმდე.

მნიშვნელოვანია ყურადღება გამახვილდეს სახელმწიფოს ვალდებულებებზე შშმ პირების უფლებების უზრუნველყოფის კუთხით. მალჩინოსნებამდე უნდა მივიდეს ხმა, რომ ჩემთვის სერვისები არ არსებობს და ამაზე პროტესტი გაუჩნდეს თვითონ შშმ პირსაც, რადგან ყველამ არ იცის როგორ დაიცვას საკუთარი უფლებები. როდესაც ის გაეცნობა ასეთ ჟურნალისტურ მასალას მიხვდება, რომ თურმე იმ დღეს რაღაც რომ არ გააკეთებინეს, ან ვერ გააკეთა, ეს სახელმწიფოს პრობლემაა და, შეუძლია ეს გააპროტესტოს.

მეორე მხრივ, ეს გამოიწვევს საზოგადოების მხარდაჭერას შშმ პირების მიმართ. ამ მხრივაც ძალიან დიდი პრობლემაა, ადამიანები თუ შშმ პირები არ არიან ან ამ მიმართულებით არ მუშაობენ, როგოც წესი, არ ინტერესდებიან ხოლმე და აქაც მედიის როლი ძალიან დიდი იქნებოდა. მედია სახელმწიფო ვალდებულებებზე ხშირად რომ საუბრობდეს, სახელმწიფო უფრო მეტად იმოქმედებს.

ირმა კურტანიძე: რატომაა მნიშვნელოვანი ჟურნალისტებმა სწორი ტერმინოლოგია გამოიყენონ განსაკუთრებული საჭიროებების მქონე პირების მოხსენიებისას ?

ანა სიხაშვილი: საზოგადოებაში არაკორექტული ტერმინები შშმ პირების მიმართ ძალიან ფესვგადგმულია, მაგალითად „ბრმა“, „ინვალიდი“, „ხეიბარი“ და როდესაც ჟურნალისტი ბევრჯერ გაიმეროებს, რომ სწორია „უსინათლო“, „ შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე“ და არა „უნარშეზღუდული“, მაყურებელიც, უფრო იოლად დაიმახსოვრებს ამას. საზოგადოების ერთი წევრი მაინც მიხვდება, რომ არასწორად იყენებს ტერმინებს და გამოასწორებს.

მახსოვს, ერთ-ერთ ინტელექტუალურ გადაცემაში წამყვანმა წიგნის ერთ-ერთი პერსონაჟზე თქვა, “ბრმა იყოო”. ვიღაცას ხომ ძალიან ეწყინა, ხალხმაც ხომ გაიგო, რომ ავტორიტეტულმა ადამიანმა ასეთი რაღაც თქვა და, [ჩათვალა, რომ] ესე იგი, ამის თქმას არა უშავს. 

თუმცა, ბოლო დროს, რაც ტერმინოლოგიაზე გამახვილდა ყურადღება, მაქსიმალურად ცდილობენ წინასწარ გაიგონ რა არის სწორი. მაგრამ ჟურნლისტები მაინც იძაბებიან ხოლმე, რომ შეცდომა არ დაუშვან - თითქოს ეშინიათ. ეს შიში და დაძაბულობაც შემდეგ გადაიზრდება არამხოლოდ არასწორ ტერმინოლოგიაში, არამედ ყველაფერზე დაძაბულები არიან და საერთოდ რომ გელაპარაკებიან ამისაც ეშინიათ.

ირმა კურტანიძე: რა არის გამოსავალი - რა უნდა გაითვალისწინოს ჟურნალისტმა, როდესაც განსაკუთრებული საჭიროების მქონე პირთან მუშაობს?

ანა სიხაშვილი: როდესაც ჟურნალისტი შშმ პირთან მიდის ჩაწერაზე საფუძვლიანად უნდა გაერკვიოს რას აკეთებს, რადგან ძალიან დიდ პასუხისმგებლობას იღებს და უნდა იაზრებდეს ამას.

მედიის როლი ძალიან მნიშვნელოვანია საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებისაში. შშმ პირების ნაწილი იმიტომ არ გადის გარეთ, რომ საზოგადოების დამოკიდებულების ეშინია, ან გარემო არ არის ადაპტირებული და სხვ. მედია რომ საზოგადოებას ინფორმაციას სწორად აწვდიდეს, შშმ პირს პირობები შეუმსუბუქდებოდა და აღარ გაუჭირდებოდა გარეთ გასვლა. თუ საზოგადოებაში დამკვიდრდება აზრი, რომ შშმ პირები საზოგადოების სრულფასოვანი წევრები არიან, უკვე ხალხი მოსთხოვდა მათ მიერ დაქირავებულ ხელისუფლებას რომ ამ ადამიანებს შეექმნათ ღირსეული პირობები.
კატეგორია: საქართველო
ბათუმის საქალაქო სასამართლომ „აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ყოფილი დირექტორის, ნათია კაპანაძის, სარჩელის განხილვა დაიწყო. პირველი სასამართლო სხდომა სარჩელის წარდგენიდან 2 წლის შემდეგ, 25 მაისს გაიმართა.

თავდაპირველად პროცესი დისტანციურად დანიშნა, თუმცა კაპანაძის უფლებადამცველის მიმართვის შემდეგ, სასამართლო სხდომის დარბაზში ჩატარებაზე დათანხმდა.

"მოსამზადებელ სხდომაზე სასამართლომ ჩვენ მიერ წარდგენილი შუამდგომლობები განიხილა, მეორე მხარეს შუამდგომლობები არ ჰქონდა. განხილვის შემდეგ კი სასამართლო პროცესი გადავდეთ",- გვეუბნება " საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის" ადვოკატი ილონა დიასამიძე.

სასამართლომ ნაწილობრივ დააკმაყოფილა მოსარჩელე მხარის შუამდგომლობა და მოწმედ დაკითხავს მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭოს ყოფილ თავმჯდომარეს ნატა იმედაიშვილს და საბჭოს ყოფილ წევრს ბეჟან გობაძეს.

რას ითხოვს კაპანაძე?

საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს ყოფილი დირექტორი თანამდებობაზე აღდგენას, მისი უნდობლობის საკითხზე მიღებული გადაწყვეტილების ბათილად ცნობას, იძულებითი განაცდური ხელფასის ანაზღაურებასა და დირექტორის პოზიციაზე გამოცხადებული კონკურსის ბათილად ცნობას ითხოვს.

ნათია კაპანაძემ სარჩელი ბათუმის საქალაქო სასამართლოში 2019 წლის 30 აპრილს შეიტანა. საია სასამართლოს სარჩელის განხილვის ხელოვნურად გაჭიანურებაში ადანაშაულებდა და პოლიტიკურ ინტერესებზე საუბრობდა. სასამართლოში კი ამბობდნენ, რომ სხდომის არ დანიშვნა პანდემიას უკავშირდებოდა.

ჯერჯერობით უცნობია მომდევნო სხდომის თარიღი. ადვოკატი ილონა დიასამიძე ამბობს, რომ სასამართლო მას მომდევნო სხდომის დანიშვნის შესახებ პროცესამდე ერთი კვირით ადრე შეატყობინებს.

საქმის დეტალები

აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭომ ნათია კაპანაძე იმპიჩმენტის წესით 4 ხმით 1-ის წინააღმდეგ გადაირჩია. ტელევიზიის მრჩეველთა საბჭოს წევრები, გიგა ჩხარტიშვილისა და ირაკლი დარცმელიძის არგუმენტებით:

• „ნათია კაპანაძის დირექტორობის დროს მაუწყებლის რეიტინგი შემცირდა.“
• „ის არ თანამშრომლობდა მრჩეველთა საბჭოს წევრებთან და მათთან ურთიერთობას ტელევიზიის თანამშრომლებსაც უკრძალავდა.“
• „ტელევიზიაში არ სრულდებოდა პრიორიტეტები და გარკვეული საკითხები კანონის გვერდის ავლით წყდებოდა.“

საიაში მიიჩნევენ, რომ ნათია კაპანაძისადმი მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭოს მიერ უნდობლობის გამოცხადება ეფუძნებოდა „არა სამართლებრივ არგუმენტებს, არამედ ნაკარნახევი იყო ხელისუფლების ინტერესით, შეეცვალა მაუწყებლის სარედაქციო პოლიტიკა.“

ხელმძღვანელობის ცვლილების შემდეგ აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელზე მმართველი პარტიის გავლენის შესახებ რამდენიმე საერთაშორისო ანგარიშში, მათ შორის აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის 2020 წლისა და „რეპორტიორების საზღვრებს გარეშეს“ 2021 წლის ანგარიშებშია საუბარი.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
23 მაისს ავიაკომპანია Ryanair-ის ათენიდან ვილნიუსისკენ მიმავალი თვითმფრინავი მინსკის აეროპორტში დაუგეგმავად დაეშვა. ბელარუსელმა სამართალდამცავებმა ერთ-ერთი მგზავრი, ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი ჟურნალისტი, რომან პროტასევიჩი დააკავეს.

ჟურნალისტს შესაძლოა სიკვდილით დასჯა დაემუქროს. ევროკავშირის ქვეყნები მომხდარს "სახელმწიფოს ტერორიზმად" აფასებენ. სხვა სახელმწიფოებთან ერთად საერთაშორისო გამოძიებას ითხოვს ამერიკის შეერთებული შტატები.

რა მოხდა 23 მაისს?

რომან პროტასევიჩი ვილნიუსში ათენიდან ბრუნდებოდა. ის საბერძნეთში ეკონომიკის საკითხზე კონფერენციას ბელარუსის ოპოზიციის ლიდერთან, სვეტლანა ციხონოვსკაიასთან, ერთად დაესწრო.

ჟურნალისტმა ათენის აეროპორტშივე შენიშნა, რომ უთვალთვალებდნენ და ფოტოებს უღებდნენ. ათენი-ვილნიუსის რეისი კი, რომელზეც 170 მგზავრი იყო, 3 საათის განმავლობაში უნდა გაგრძელებულიყო.

მედიაში გავრცელებული ინფორმაციით, ლიეტუვის საზღვართან ახლოს პილოტებს მინსკიდან შეატყობინეს, რომ ბორტზე ასაფეთქებელი იყო. ბელარუსის პრეზიდენტის ბრძანებით, თვითმფრინავი აეროპორტამდე რეაქტიულმა გამანადგურებელმა MiG-29-მ მიაცილა. მგზავრებს ბორტი დაატოვებინეს და ისინი თავიდან შეამოწმეს. თვითმფრინავში ასაფეთქებელი მოწყობილობა არ აღმოჩნდა. რომან პროტასევიჩი კი ადგილზე დააკავეს.

Nexta-ს რედაქტორის მიერ გავრცელებული ერთ-ერთი ვერსიის თანახმად, ბორტზე ბელარუსის უშიშროების სამსახურის (KGB) თანამშრომლებიც იმყოფებოდნენ, რომლებმაც ეკიპაჟის წევრებთან ჩხუბი მოაწყვეს და აცხადებდნენ, რომ ბორტზე ასაფეთქებელი მოწყობილობა იყო. ამის შემდეგ კი ეკიპაჟი იძულებული გახდა მინსკში დაშვებულიყო.

ვილნიუსში მდებარე "ევროპულ ჰუმანიტარული უნივერსიტეტში" ამბობენ, რომ დაკავებულია მათი სტუდენტი სოფია საპეგაც, რომელიც ჟურნალისტთან ერთად მგზავრობდა. 

ლიეტუვაში მომხდართან დაკავშირებით უკვე დაიწყო გამოძიება თვითმფრინავის ტერორიზმის მიზნით გატაცების ბრალდებით. ევროკავშირში ბელარუსზე სანქციების შესაძლო დაწესებას განიხილავენ და ამბობენ, რომ პროტასევიჩის დაკავება ბელარუსის ხელისუფლების მიერ ოპოზიციური ხმის ჩახშობის მორიგი მცდელობაა.  

ლიეტუვას პრეზიდენტი კი დამატებით, ბელარუსის საჰაერო სივრცის სახიფათოდ გამოცხადებისა და ბელარუსული თვითმფრინავების ევროკავშირის აეროპორტებში არ მიღების ინიციატივით გამოდის. მსოფლიო ლიდერები ჟურნალისტის დაკავებას გმობენ.

მომხდარს გუშინ ღამით გამოეხმაურა საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო. Twitter-ზე გავრცელებულ განცხადებაში წერია, რომ „ყველა მგზავრმა უნდა ისარგებლოს უსაფრთხო მგზავრობის თავისუფლებით. მათი იძულებითი დაკავება სრულიად მიუღებელია“. მოგვიანებით ამავე პლატფორმაზე საქართველოს პრეზიდენტმა, სალომე ზურაბიშვილმა, დაწერა, რომ " ბელარუსში Ryanair-ის რეისის იძულებითი დაშვება და ჟურნალისტის დაკავება მიუღებელია".

"საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია" მიიჩნევს, რომ საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადება არ ასახავს შექმნილი ვითარების სიმწვავეს და მნიშვნელოვანია, საქართველოს ხელისუფლებასაც ჰქონდეს სათანადო რეაქცია და დაგმოს ჟურნალისტის დაკავება.

ვინ არის რომან პროტასევიჩი?

პროტასევიჩი 26 წლის ბელარუსელი ჟურნალისტი და აქტივისტია. ის ამჟამად Telegram-ზე ბელარუსული პოლიტიკური გამოცემის Belarus of the Brain-ის მთავარი რედაქტორია.

რომან პროტასევიჩი გასულ წელს Telegram-ზე არსებული არხის NEXTA-ს მთავარ რედაქტორად მუშაობდა. NEXTA-ს მილიონზე მეტი გამომწერი ჰყავს და ანტისამთავრობო გამოსვლებს აქტიურად აშუქებს. ასევე მონაწილეობს აქციების ორგანიზებაში. ბელარუსში მიმდინარე საპროტესტო აქციების დროს არხის მიერ გავრცელებული კადრებს ფართოდ იყენებდა საერთაშორისო მედია.

რომან პროტასევიჩმა ბელარუსი ხელისუფლების მხრიდან ზეწოლის გამო 2019 წელს დატოვა, მშობლები პოლონეთში მას შემდეგ გადაიყვანა, რაც მათ თვალთვალი დაუწყეს. მოგვიანებით კი საცხოვრებლად ვილნიუსში გადავიდა და თავისი საქმიანობა იქიდან განაგრძო.

ჟურნალისტმა ნოემბერში Twitter-ზე გამოაქვეყნა დოკუმენტი, რომლის მიხედვით, ის ბელარუსიის ტერორისტების სიაშია შეყვანილი. მას ბელარუსში არეულობებისა და სოციალური სიძულვილის გაღვივებაში დასდეს ბრალი.

პროტასევიჩმა სამართალდამცავი ორგანოების მხრიდან ყურადღება პირველად თინეიჯერობის დროს დისიდენტობით მიიპყრო. ის 2011 წელს საპროტესტო აქციებში მონაწილეობის გამო სკოლიდან, მოგვიანებით კი მინსკის უნივერსიტეტის ჟურნალისტიკის პროგრამიდან გარიცხეს.

რა ემუქრება დაკავებულ ჟურნალისტს?

ბელარუსის უშიშროების სამსახურს რომან პროტასევიჩი ტერორისტების სიაში ჰყავს შეყვანილი. თუ მას ტერორიზმში დაადანაშაულებენ, შესაძლოა სიკვდილით დასჯა დაემუქროს. ამჟამად ჟურნალისტისთვის წარდგენილი ბრალდებები კი თავისუფლების 15 წლამდე აღკვეთას გულისხმობს.
კატეგორია: საქართველო
საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის "პირველი არხის" გადამღებ ჯგუფს ფიზიკურად გაუსწორდნენ. ინფორმაციას "პირველი არხი" ავრცელებს.

რა მოხდა?

საზოგადოებრივი მაუწყებლის ცნობით, დმანისის შესასვლელთან, სადაც სამართალდამცველებს გზა აქვთ გადაკეტილი, ახალგაზრდების ორ ჯგუფს შორის დაპირისპირება მოხდა.  სწორედ ამ დაპირისპირებაში მონაწილე პირები ფიზიკურად გაუსწორდნენ პირველი არხის ადგილზე მყოფ გადამღებ ჯგუფს: ჟურნალისტს, ოპერატორსა და ფოტორეპორტიორს.

როგორც მაუწყებელში გვეუბნებიან, გადამღები ჯგუფის წევრები მცირედ დაშავდნენ და ისინი სამართალდამცველებმა ადგილზე უკვე გამოკითხეს. დაზიანებულია ტექნიკაც. 

მედიის წარმომადგენლებზე ძალადობა დაგმო საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ და  სამართალდამცავ ორგანოებს შემთხვევის სწრაფად და ეფექტიანად გამოძიებისკენ მოუწოდა

მოგვიანებით, "პირველი არხის" გადამღებ ჯგუფზე თავდასხმის შესახებ კომენტარი გააკეთა შინაგან საქმეთა მინისტრმა. ვახტანგ გომელაურის თქმით, დმანისთან მომხდარ დაპირისპირებაზე, რომლის დროსაც ჟურნალისტებიც დაშავდნენ, "ერთობლივი, დიდი გამოძიებაა დაწყებული, ერთი საქმეა გამოყოფილი და [ჟურნალისტების დაზიანების ფაქტი] ამის ფარგლებში იქნება გამოკვლეული". 


მომხდარის დეტალები 

"პირველი არხის" ჟურნალისტები დმანისში ორ ჯგუფს შორის დაპირისპირებას აშუქებდნენ. ჩხუბი 16 მაისს საღამოს დმანისში მდებარე ერთ-ერთ მაღაზიასთან მოხდა. ინციდენტის დროს მაღაზიის მეპატრონეებს რამდენიმე ათეული ადამიანი ფიზიკურად დაუპირისპირდა. მომხდართან დაკავშირებით დმანისში მთელი დღის განმავლობაში დაძაბულობაა.


ფოტო: 1tv.ge
კატეგორია: საქართველო
„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის” საბჭომ უარი თქვა რუსულენოვანი ბეჭდური გამოცემა соотечественник-ის ყოფილი რედაქტორის განაცხადის განხილვაზე.

ეს ქარტიის ისტორიაში პირველი შემთხვევაა, როდესაც განხილვის პროცესში დადგინდა, რომ საქმე არ ეხებოდა ჟურნალისტურ პროდუქტს.

თავდაპირველად, ეთიკის ქარტიამ მირანდა ოგანეზოვას განაცხადი პროფესიული საქმიანობის დროს ზეწოლისა და ჩარევის შესახებ მიიღო და საკითხზე იმსჯელა. თუმცა განხილვისას საბჭომ თქვა, რომ соотечественник არ არის მედია, ხოლო მისი საქმიანობა არ არის ჟურნალისტური.

რა არის Соотечественник-ი?

გამოცემა ეკუთვნის „საქართველოში თანამემამულეთა ორგანიზაციების საკოორდინაციო საბჭოს“ (КСОРГС), რომელიც ნებაყოფლობითი არაკომერციული ორგანიზაციების ასოციაციაა. Соотечественник-ი ("თანამემამულე") არაპერიოდულად გამოიცემა 500 ეგზემპლარად.

შინაარსობრივად გამოცემა ორგანიზაციის საინფორმაციო ბიულეტენია, რუსულენოვანი საზოგადოების ცხოვრებაზე წერს და ძირითადად უფასოდ ნაწილდება КСОРГС-ში შემავალ ორგანიზაციებს შორის.

რა იყო სადავო?

გამოცემის ყოფილი რედაქტორი, მირანდა ოგანეზოვა, „თანამემამულეთა ორგანიზაციების საბჭოს“ თავმჯდომარის პირველ მოადგილეს, ალექსანდე ბეჟენცევს ადანაშაულებდა ქარტიის მე-2 პრინციპის დარღვევაში.

ეს გულისხმობს, ჟურნალისტის იძულებას, პროფესიული საქმიანობისას მოიქცეს ან აზრი გამოხატოს საკუთარი სინდისის წინააღმდეგ.

ოგანეზოვას მტკიცებით, ბეჟენცევი მას თავის [ბეჟენცევის] ყოფილ კოლეგაზე შეურაცხმყოფელი ანონიმური სტატიის დაწერას აიძულებდა. უარის მიღების შემდეგ კი მის ჟურნალისტურ საქმიანობაში უხეშად ერეოდა, ფსიქოლოგიურ ზეწოლასა და მის დისკრედიტაციას ცდილობდა.

ბეჟენცევი ბრალდებებს უარყოფს და ქარტიაში მირანდა ოგანეზოვას შეტანილ განცხადებას უსაფუძვლოს უწოდებს.

რატომ არ განიხილა საკითხი ქარტიამ?

ქარტიის საბჭოს არგუმენტები იმაზე, თუ რატომ არ მიიჩნიეს „სოოტეჩესტვენიკი“ ჟურნალისტურ მედიად:

• გაზეთი არ ვრცელდება საჯაროდ.

• ის არ არის განკუთვნილი ფართო აუდიტორიისათვის.

• “სოოტეჩესტვენიკი” საზოგადების მიერ არ აღიქმება ინფორმაციის გამავრცელებელ საშუალებად.

• ის განკუთვნილია მხოლოდ „რუს თანამემამულეთა“ წრისათვის, რათა მათ მიიღონ ინფორმაცია თანამემამულეთა საკოორდინაციო საბჭოს საქმიანობის შესახებ.

• მედიის დამახასიათებელი თვისებაა რომ ის ხელმისაწვდომი იყოს ნებისმიერი პირისათვის, რაც ამ შემთხვევაში სახეზე არ გვაქვს.

„წარმოდგენილი მტკიცებულებები უფლებამოსილი ორგანოების მიერ (სახალხო დამცველი, სასამართლო, სამართალდამცავი უწყებები) მათი კომპეტენციის ფარგლებში, შესაძლებელია შეფასდეს დისკრიმინაციად, ზეწოლად, მაგრამ მათზე ვერ იმსჯელებს ქარტიის საბჭო, ვინაიდან გამოცემა „თანამემამულე“ ვერ შეფასდება როგორც მედიად და ჟურნალისტურ საქმიანობად.“, - განმარტავს ქარტია.

საბჭოში ამბობენ, რომ ქარტიის პრინციპები ჟურნალისტურ საქმიანობას ეხება და, შესაბამისად, საბჭო მხოლოდ იმ შესაძლო დარღვევებს განიხილავს, რომლებიც ჟურნალისტური საქმიანობის პროცესში მოხდა.

ქარტიის არსებობის 11 წლის განმავლობაში, ეს არის მესამე პრეცედენტი, როდესაც საბჭო მეორე პრინციპის დარღვევას განიხილავდა. წინა ორი საქმე ტელეკომპანია „იმედს“ უკავშირდებოდა. ორივე შემთხვევაში საბჭომ იმსჯელა და მეორე პრინციპის დარღვევა დაადგინა. ჟურნალისტები სარედაქციო საქმიანობაში ჩარევას "იმედის" იმჟამინდელ დირექტორებს ედავებოდნენ.
კატეგორია: საქართველო
ტელეკომპანია "მთავარის არხის" გადამღებ ჯგუფზე თავდასხმაზე შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გამოძიება (სსკ-ის 126-ე) ძალადობის მუხლით დაიწყო. შინაგან საქმეთა მინისტრმა, ვახტანგ გომელაურმა თავის განცხადებაში „ყველანაირი ძალადობა” დაგმო და თქვა, რომ გამომძიებლები "ნახავენ კადრებს, დააკვირდებიან”, და რომ შესაძლოა, გამოძიებიდან გამომდინარე, საქმეს „5 მუხლი დაემატოს“, ან არცერთი. კვალიფიკაციის შეცვლაზე კი პროკურატურამ უნდა იმსჯელოს.

რა მოხდა?

4 მაისს დავით გარეჯში "მთავარი არხის" გადამღები ჯგუფი რესპონდენტთან, ივერი მელაშვილთან, ერთად ჩავიდა. ჟურნალისტი ნინუცა კეკელია გადაცემა "შაბათის მთავარისთვის" რეპორტაჟს ამზადებდა. არხის ინფორმაციით, ივერი მელაშვილთან ინტერვიუს ჩაწერის დროს ნასვამმა სასულიერო პირებმა და რამდენიმე მოქალაქემ მათ სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს და გადამღებ ჯგუფს ტექნიკა დაუზიანეს

"მთავარი არხის" დირექტორი ნიკა გვარამია ინციდენტში მონაწილე პირების გამოვლენასა და თავდასხმისა და ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელშეშლის გამო მათ სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობაში მიცემას მოითხოვს.

მომხდართან დაკავშირებით საგარეჯოს პოლიციაში უკვე გამოკითხეს "მთავარი არხის" გადამღები ჯგუფი და ე.წ კარტოგრაფების საქმეზე ბრალდებული ივერი მელაშვილი. შსს-ში ამბობენ, რომ გამოძიების პროცესში საჭირო ყველა პირს გამოკითხავენ. შინაგან საქმეთა მინისტრის თქმით, " გამიძიებიდან გამომდინარე რაც დადგინდება, [დამნაშავეები] კანონის შესაბამისად დაისჯებიან."

„მთავარი არხის“ თანამშრომლებზე ძალადობას გმობენ "საქართველოს ჟურნალისტურმა ეთიკის ქარტია" და სახალხო დამცველი. ისინი სამართალდამცავ ორგანოებს შემთხვევის სწრაფად და ეფექტიანად გამოძიებისკენ მოუწოდებენ.

ჟურნალისტებზე თავდასხმის გახშირებული შემთხვევები

ეთიკის ქარტიას მიაჩნია, რომ ბოლო პერიოდში ჟურნალისტებზე გახშირებულ თავდასხმებს ხელისუფლების აგრესიული რიტორიკა და სამართალდამცავი უწყებების მხრიდან არასათანადო რეაგირება განაპირობებს. სახალხო დამცველის თქმითაც, მიმდინარე წლის განმავლობაში ეს არ არის კრიტიკული მედია საშუალებების წარმომადგენელთა მიმართ ფიზიკური თავდასხმის პირველი შემთხვევა.

8 აპრილს ღამით ტელეკომპანია "ფორმულას" ინფორმაციით, მათ თანამშრომლებს თავს დაესხნენ. ორივე დაზარალებული მაუწყებლის მძღოლია. ერთზე ფიზიკურად იძალადეს, მეორე მძღოლს კი, მანქანა დაუზიანეს.

25 თებერვალს თბილისში, წყნეთის ქუჩაზე "ფორმულას" ტელეწამყვანს, ვახო სანაიას მისი ოჯახის წევრების თანდასწრებით სამი პირი დაესხა თავს. ჟურნალისტი მომხდარს პროფესიულ საქმიანობას უკავშირებს.

ბოლო პერიოდში გახშირდა კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკის მქონე მედიის წინააღმდეგ გავრცელებული განცხადებები ხელისუფლების წარმომადგენლებისა და სახელმწიფო უწყებების მხრიდანაც.

სახალხო დამცველი 4 მაისს გავრცელებულ განცხადებაში, საგამოძიებო ორგანოებს მოუწოდებს, დაუსჯელობის გარემოს შექმნისა და წახალისების თავიდან აცილების მიზნით, გამოკვეთონ და დააყენონ შესაბამისი პირების პასუხისმგებლობის საკითხი ჟურნალისტთა და ტელეკომპანიების წარმომადგენელთა წინააღმდეგ წარსულში ჩადენილ დანაშაულებრივ ინციდენტებთან დაკავშირებით.


ფოტო: მთავარი არხი


კატეგორია: საქართველო
„აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ყოფილი დირექტორის, ნათია კაპანაძის, სარჩელის განხილვას სასამართლო ხელოვნურად და დაუსაბუთებლად აჭიანურებს“ - ამ შინაარსის განცხადება გამოაქვეყნა 30 აპრილს „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ“.

„საია“ ბათუმის საქალაქო სასამართლოს საქმეზე გადაწყვეტილების უმოკლეს ვადაში მიღებისკენ მოუწოდებს.

რა წერია ნათია კაპანაძის სარჩელში

საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს ყოფილი დირექტორი მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭომ იმპიჩმენტის წესით თანამდებობიდან 2019 წლის 19 აპრილს გადააყენა.

ნათია კაპანაძე ბათუმის საქალაქო სასამართლოში 2019 წლის 30 აპრილს შეტანილი სარჩელით ითხოვს:

• მისი უნდობლობის საკითხზე მიღებული გადაწყვეტილების ბათილად ცნობას.

• თანამდებობაზე აღდგენას.

• იძულებითი განაცდური ხელფასის ანაზღაურებას.

• დირექტორის პოზიციაზე გამოცხადებული კონკურსის ბათილად ცნობას.

საიაც და ნათია კაპანაძეც სარჩელის განხილვის გაჭიანურებას პოლიტიკურ ინტერესებს უკავშირებენ.

„პროცესის მიმართ სრული უყურადღებობა კიდევ უფრო აღრმავებს ეჭვებს მის პოლიტიკურ მართვასთან დაკავშირებით. იმედი მაქვს მოგვეცემა სამართლიანი სასამართლოს უფლების გამოყენებისა და ჩემი უდანაშაულობის დაცვის შესაძლებლობა“, - გვეუბნება ნათია კაპანაძე.

სასამართლოს არგუმენტები

საიას ადვოკატი ილონა დიასამიძე გვეუბნება, რომ სასამართლოს განმარტებით, საქმეზე სხდომების არ დანიშვნა პანდემიას უკავშირდება. მისივე თქმით, სასამართლო ამბობს, რომ ნათია კაპანაძის საქმეზე დისტანციური პროცესი ვერ დაინიშნება.

„ამაზეც კითხვის ნიშანი ჩნდება იმიტომ, რომ აჭარის ტელევიზიის ჟურნალისტებთან დაკავშირებულ ბევრად უფრო გვიანდელ საქმეებზე დაინიშნა პროცესები, მაგრამ ნათია კაპანაძის საქმე რატომღაც მაინც თაროზე იყო შემოდებული“, - ამბობს ილონა დიასამიძე.

საიას ადვოკატის თქმით, ნათია კაპანაძის საქმის დროულად განხილვა არა მხოლოდ მოსარჩელის, არამედ საზოგადოებისთვისაც მნიშვნელოვანია, რათა დაგროვებულ კითხვებს პასუხები გაეცეს.

„აშკარად ჩნდება კითხვის ნიშნები მიკერძოებულობასთან დაკავშირებით. ამიტომ, მოვითხოვთ სასამართლომ უმოკლეს ვადებში განიხილოს საქმე“, - ამბობს საიას ადვოკატი ილონა დიასამიძე.

საქმის დეტალები

აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭომ ნათია კაპანაძე იმპიჩმენტის წესით 4 ხმით 1-ის წინააღმდეგ გადაირჩია. იმპიჩმენტის საკითხი 2019 წელს, ტელევიზიის მრჩეველთა საბჭოს წევრებმა, გიგა ჩხარტიშვილმა და ირაკლი დარცმელიძემ დააყენეს.

ნაწილი მათი არგუმენტებიდან:

• „ნათია კაპანაძის დირექტორობის დროს მაუწყებლის რეიტინგი შემცირდა.“
• „ის არ თანამშრომლობდა მრჩეველთა საბჭოს წევრებთან და მათთან ურთიერთობას ტელევიზიის თანამშრომლებსაც უკრძალავდა.“
• „ტელევიზიაში არ სრულდებოდა პრიორიტეტები და გარკვეული საკითხები კანონის გვერდის ავლით წყდებოდა.“

საიაში მიიჩნევენ, რომ ნათია კაპანაძისადმი მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭოს მიერ უნდობლობის გამოცხადება ეფუძნებოდა „არა სამართლებრივ არგუმენტებს, არამედ ნაკარნახევი იყო ხელისუფლების ინტერესით, შეეცვალა მაუწყებლის სარედაქციო პოლიტიკა.“

ხელმძღვანელობის ცვლილების შემდეგ აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელზე მმართველი პარტიის გავლენის შესახებ რამდენიმე საერთაშორისო ანგარიშში, მათ შორის აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის 2020 წლისა და „რეპორტიორების საზღვრებს გარეშეს“ 2021 წლის ანგარიშებშია საუბარი.
კატეგორია: საქართველო
თბილისის საქალაქო სასამართლომ ტელეკომპანია „ფორმულას“ წამყვან ვახო სანაიაზე თავდასხმაში ბრალდებულების თავდებით გათავისუფლებაზე უარი თქვა და ისინი პატიმრობაში დატოვა. მოსამართლის განმარტებით, დანაშაულის განმეორებით ჩადენის რისკი არსებობდა.

სანაიაზე თავდასხმაში ბრალდებულ 3 ადამიანს თავდებში თბილისის საკრებულოს წევრი ვატო შაქარიშვილი, მომღერალი და ტელეწამყვანი გია გაჩეჩილაძე და მსახიობი დავით ხურცილავა უდგებოდნენ, თუმცა სასამართლომ არ დააკმაყოფილა დაცვის მხარის შუამდგომლობა ბრალდებულების თავდებობით გათავისუფლებაზე.

პროკურორის ინფორმაციით, ცალკე გამოძიება დაწყებულია ვახო სანაიას ოჯახის მიმართ მუქარის წერილებთან დაკავშირებითაც.

გაჩეჩილაძის და შაქარიშვილის არგუმენტები

"ეს ბიჭები უნდა გამოვიხსნათ აუცილებლად იმიტომ, რომ ზეგ არის წითელი პარასკევი და მაზეგ არის აღდგომა. სრულიად უდანაშაულო ადამიანები და მით უმეტეს ასეთი მსუბუქი მუხლებით არავინ არ ზის ციხეში ამდენი ხნის განმავლობაში“,- თქვა გია გაჩეჩილაძემ სასამართლო სხდომამდე ერთი დღით ადრე გამართულ პრესკონფერენციაზე.

სამი ადამიანი ვახო სანაიას თავს 25 თებერვალს თბილისში, წყნეთის ქუჩაზე დაესხა მისი ოჯახის წევრების თანდასწრებით. ჟურნალისტი მომხდარს პროფესიულ საქმიანობას უკავშირებს.

სასამართლოზე გაჩეჩილაძე და შაქარიშვილი ამბობდნენ, თავდებში ჩადგომის მსურველი 2000-ზე მეტი ადამიანის ხელმოწერა ჰქონდათ, თუმცა დაცვის მხარემ ვერ დაასაბუთა, როგორ გააკონტროლებდნენ ბრალდებულების ქცევას მისი თავდებით გათავისუფლების შემთხვევაში.

ვატო შაქარიშვილმა სანაიაზე თავდამსხმელების დაკავებას „პოლიტ მედია ბულინგი“ უწოდა და ამბობს, რომ „ეს ბიჭები პოლიტ მედია ტერორისგან უნდა დაიცვან“.

"ეს არის მედიაზე შეტევა. უცნობს მინდა მივუსამძიმრო მისი დღევანდელი კრახი",- ამბობს ვახო სანაია "ფორმულას" ეთერში.

რა არის საგულისხმო?

„საქართველოს ახლაგაზრდა იურისტთა ასოციაციის“ თავმჯდომარე ნიკა სიმონიშვილი ამბობს, რომ მსგავს შემთხვევებს ქვეყანაში ძალადობრივი დანაშაულების ჩამდენთა დაუსჯელობა აქეზებს. ამ კუთხით კი მნიშვნელოვანია სახელმწიფოს როლი.

„აქ ყოველთვის იმის პრობლემა გვაქვს, რომ მედიის წინააღმდეგ ძალადობრივი დანაშაულების ჩამდენები არ ისჯებიან, ხელისუფლების წარმომადგენლები ახალისებენ ასეთ ქმედებებს, რა თქმა უნდა, ამის ფონზე არ იქნება სწორი და კარგი, რომ ამ ადამიანებს შეეფარდოთ თავდებით გათავისუფლება“, - ამბობს სიმონიშვილი.

მისი თქმით, ყველას აქვს უფლება სასამართლოს სთხოვოს თავდებში ჩაუდგეს ბრალდებულებს, თუმცა მთავარი საკითხი აქ სახელმწიფოს ვალდებულებაა, არ წაახალისოს მედიის წარმომადგენლების მიმართ ძალადობა.

„ძალადობრივ ქმედებებს ახალისებენ პოლიტიკოსები, მათ შორის ხელისუფლების წარმომადგენლები და მათთან დაკავშირებული პირები. აუცილებელია, მკაცრი პოლიტიკა გატარდეს სწორედ იმისთვის, რომ მსგავსი დანაშაულის ჩამდენებმა იცოდნენ - დაისჯებიან.“

დამატებით, ამ საქმეზე

ვახო სანაიაზე თავდასხმაზე ბრალდებულებს, წინასწარი პატიმრობა 26 თებერვალს შეეფარდათ. პროკურატურის ინფორმაციით, მათ ბრალი ჯგუფური ძალადობის, მუქარისა და დევნის მუხლებით (სისხლის სამართლის კოდექსის 156-ე მუხლის მე-2 ნაწილის "ა" ქვეპუნქტით, 151-ე მუხლის პირველი ნაწილით და 126-ე მუხლის პირველი ნაწილით) წარედგინათ, რაც 3 წლამდე თავისუფლების აღკვეთით ისჯება. 

ვახო სანაიას თავდასხმის საქმეზე მომდევნო სხდომა მაისში გაიმართება.
კატეგორია: ეთიკა
21 აპრილს მედიასაშუალებებმა გაავრცელეს ინფორმაცია ოზურგეთის მუნიციპალიტეტში 17 წლის გოგოს გაუჩინარების შესახებ, რომელსაც, მათი ინფორმაციით, სამი დღის განმავლობაში ეძებდნენ. დღის ბოლოს კი გაირკვა, რომ გოგო იპოვეს. ამბავი მედიასაშუალებებმა არასათანადოდ გააშუქეს. 

რა არის საყურადღებო?

• როგორც ონლაინ მედიაში, ისე ტელევიზიებით, მოზარდის გაუჩინარებასთან დაკავშირებით რამდენიმე ვერსია გავრცელდა. მათ შორის გოგოს კავშირი ინტერნეტ თამაშთან, „ლურჯ ვეშაპთან“ და, სავარაუდოდ, მის მიერ დატოვებული „წერილი“, რომელშიც მკვლელობების შესახებ იყო საუბარი.

• ამბის შესახებ გამოქვეყნებულ ჟურნალისტურ მასალებში მოყვანილი იყო გაუჩინარებული გოგოს ახლობლების, მასწავლებლებისა და თანაკლასელების ვარაუდები მომხდართან დაკავშირებით.

• რესპონდენტები ამბობდნენ, რომ მოზარდი „გამუდმებით ტელეფონში იყურებოდა“ , ასევე ცდილობდნენ გაეშიფრათ „2-გვერდიანი წერილი“. ამ ჩანაწერს, რომელშიც ფურცელზე ინგლისურენოვანი ფრაზები და ნახატები იყო გაბნეული, მედია გოგოს გაუჩინარებას უკავშირებდა.

რა პრობლემაა?

• მაშინ, როდესაც „წერილის“ ავთენტურობა დადგენილი არ იყო, სიუჟეტებსა და სტატიებში ჟურნალისტები ამბობდნენ, რომ გოგომ ვრცელი წერილი დატოვა, რომელშიც „ახლობლების თქმით, მის ფსიქიკურ მდგომარეობაზე იყო საუბარი“ და „სავარაუდო თვითმკვლელობის სცენა იყო აღწერილი“.

• გაშუქდა „წერილის“ ინტერპრეტაციებიც იმის შესახებ, რომ მოზარდს რამდენიმე წლის წინ თანაკლასელი უყვარდა და სწორედ მისი ინიციალები იყო მითითებული „დატოვებულ ჩანაწერში“.

• ჟურნალისტები დადასტურებულად მხოლოდ იმას ამბობდნენ, რომ გოგონა გაუჩინარდა და მას სამართალდამცველები ეძებდნენ, თემის ძირითადი ნაწილი კი სოფელში გავრცელებულ დაუდასტურებელ ვარაუდებსა და ვერსიებს ეთმობოდა.

რატომ არის პრობლემა?

ბავშვთა და მოზარდთა ფსიქოთერაპევტი მაია ცირამუა გვეუბნება, რომ ასეთმა გაშუქებამ ჭორებს და მითქმა-მოთქმას დაუდო საფუძველი, რამაც შეიძლება „წარმოუდგენელი მორალური და ფსიქოლოგიური ზიანი გამოიწვიოს ადამიანისთვის.“

„ამ [წერილის] შინაარსის გარეთ გამოტანა და, მითუმეტეს, იარლიყის მიწებება, რომ ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემასთან ან რაღაც ტიპის თამაშში ჩართულობასთან გვაქვს საქმე, დაუშვებელია. პირად ჩანაწერებში ადამიანს შეიძლება ყველაფერი ეწეროს და ეს არ ნიშნავს, რომ ამის გამკეთებელია. ეს ძალიან პირადია. ეს იგივეა, რომ შენს ფიქრებში, შენს გონებაში ვიღაც შემოძვრეს და შენი აზრები გამოაქვეყნოს.“

ასეთ თემებზე მომუშავე ჟურნალისტებმა თავიანთ თავს უნდა ჰკითხონ: რას არის ასეთი გაშუქების მიზანი და რაზეა ის ორიენტირებულიო - გვეუბნება ფსიქოთერაპევტი.

„ერთადერთი რა აზრიც მომდის ეს არის რეიტინგისთვის. ასეთ გაშუქებაში ეთიკური სტანდარტი აბსოლუტურად უგულებელყოფილია.“, - ამბობს მაია ცირამუა.

რა უნდა გავითვალისწინოთ?

მედია განსაკუთრებით ფრთხილად უნდა აშუქებდეს არასრულწლოვნებთან დაკავშირებულ ინფორმაციას და ითვალისწინებდეს შესაბამის ეთიკურ სტანდარტებსა და პრინციპებს:

ბავშვთა საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესები:

• თავიდან აირიდეთ ბავშვთან დაკავშირებული პრობლემების სენსაციურ და სტერეოტიპულ ჭრილში გაშუქება.

• თავი აარიდეთ კატეგორიზაციას ან სიუჟეტის ისეთ აღწერას, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ბავშვისათვის სამაგიეროს გადახდა - დამატებითი ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური ზიანის მიყენება, დამცირება, დისკრიმინაცია ან საზოგადოების მიერ გარიყვა.

• ეცადეთ თავიდან აიცილოთ ბავშვის რეტრავმირება და არ გაახსენოთ ის ამბავი, რაც მასზე ნეგატიურად იმოქმედებს, თუ ეს რედაქციულად დასაბუთებული არ არის და არ გადაწონის საჯარო ინტერესი, მაგალითად, გამოააშკარავებს სხვა დანაშაულს.

სუიციდის გაშუქების სახელმძღვანელო წესები:

• თუ სამართლებრივად დადასტურებული არ არის, რომ საქმე გვაქვს სუიციდთან, თავად ნუ გააკეთებთ საქმის ამგვარ კვალიფიკაციას.
კატეგორია: ინტერვიუ

• სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში მიერ საბოტაჟის მუხლით დაწყებული გამოძიება ტელეკომპანია "მთავარ არხზე" 2020 წლის ივნისში გასული სიუჟეტის გამო.

• 2021 წლის 13 მარტს, ტელეკომპანია „ფორმულას“ ეთერში გასული სიუჟეტის პასუხად, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გაავრცელა განცხადება, რომ უწყება „არ დატოვებს რეაგირების გარეშე ტელეკომპანია ფორმულას მიერ არაერთხელ მიზანმიმართულად გავრცელებულ ცრუ ინფორმაციას.“

• 2021 წლის მარტშივე, „TV პირველის“ ეთერში გასული ფარული ჩანაწერების შემდეგ, (რომელიც ბერა ივანიშვილსა და სახელმწიფო მაღალჩინოსნების სატელეფონო საუბარს ასახავდა) თბილისის საქალაქო სასამართლომ გამოსცა განჩინება, რომლითაც საგამოძიებო ორგანოებს ტელეკომპანიაში ნებისმიერ დროს შესვლისა და მასალების ამოღების საშუალებას აძლევდა.

რამდენად მოქმედებს სახელმწიფო უწყებების მსგავსი განცხადებები მედიის თავისუფლებაზე? ამ თემაზე “საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს” მედია პროგრამის მენეჯერი მამუკა ანდღულაძეს ვესაუბრეთ.

რას შეიძლება ემსახურებოდეს, ბოლო პერიოდში სამართალდამცავი ორგანოების მხრიდან მედიის მიმართ გავრცელებული კრიტიკული განცხადებები?

დღეს სამწუხარო რეალობა გვაქვს იმ კუთხით, რომ ძალადობას ახალისებს არამხოლოდ პოლიტიკურად მოტივირებული საქმეები, არამედ სიძულვილის ენა და აგრესიული საუბარი ჟურნალისტების მიმართ.

მაგალითად, „ფორმულას“ შემთხვევაში, ბოლოს იყო რამდენიმე დღის წინ მძღოლებთან დაკავშირებული საქმე, და ვახო სანაიას საქმე (რედაქციის შენიშვნა: სხვადასხვა დროს თავს დაესხნენ ტელეკომპანია „ფორმულას“ ორ მძღოლს და ტელეწამყვან ვახო სანაიას). ან თუნდაც ის, როდესაც ჟურნალისტებს ხელი ეშლებათ, ფიზიკურ ან მატერიალურს ზიანს იღებენ წინასაარჩევნო გარემოს ან პოსტსაარჩევნო აქციების გაშუქების დროს.

ხელისუფლებამ უნდა გააცნობიეროს თავისი როლი და ფუნქცია. სახელმწიფოს ვალდებულებაა ქვეყანაში ჟურნალისტების უფლებების დაცვა უზრუნველყოს, მათ შორის, იმ ჟურნალისტებისაც, რომლებიც ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილ მედიებში მუშაობენ. სახელმწიფოს პირდაპირი ვალდებულებაა დაიცვას და შექმნას ჯანსაღი გარემო ყველასათვის.

ეს ყველაფერი ერთ მიზანს ემსახურება, ქვეყანაში მაქსიმალურად შეზღუდული იყოს კრიტიკული გამოხატვის თავისუფლება, პრობლემა შეექმნას ამ მედიასაშუალებებს. ეს სხვადასხვა გზით მიიღწევა, მაგრამ მიზანი ერთია.

მაგალითად, აგრესიული რიტორიკა, მიკერძოებული საქმეები, დეზინფორმაციის კამპანია, გამოუძიებელი საქმეები, რაც ჟურნალისტებზე თავდასხმას შეეხება, “TV პირველის” დამფუძნებლის მამის, ავთანდილ წერეთლის, მიმართ მუქარის საკითხი. ძალიან დიდია ჩამონათვალი. არ დაგვავიწყდეს მცდელობები, რომ ამა თუ იმ ფორმით მოხდეს კანონმდებლობის ისე შეცვლა, რომ თუ ამ ყველაფერს გავაანალიზებთ, ეს კრიტიკული გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვას ემსახურება. მეორე მხრივ ეს, რა თქმა უნდა, თვითცენზურას ახალისებს.

რა სამართლებრივი მექანიზმები შეიძლება გამოიყენონ ადმინისტრაციულმა ორგანოებმა მედიის მიმართ პრეტენზიის ქონის შემთხვევაში ისე, რომ ხელი არ შეეშალოს მედიის თავისუფლებას?

გამოხატვის თავისუფლება არ არის აბსოლუტური უფლება, მაგრამ მკაცრ ტესტს გადის, როდესაც ის იზღუდება. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ადამიანს არ აქვს უფლება თავისი თავი დაიცვას. არსებობს დემოკრატიული გზა: შეგიძლია მიმართო ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას ან სასამართლოს. მაგრამ მეორე საკითხია, რომ თვითონ სასამართლო არ მოექცეს მმართველი ძალის ზეგავლენის ქვეშ და ისეთი გადაწყვეტილება არ მიიღოს, რომელიც საერთაშორისო სტანდარტებს ეწინააღმდეგება.

მედიაში ჟურნალისტად მუშაობა არ აძლევს ადამიანს კანონის დარღვევის უფლებას, მაგრამ თუ მედიის წარმომადგენლების მხრიდან ეთიკური ნორმები დაირღვა, არსებობს ნაკლებად რეპრესიული და არა აგრესიული მექანიზმები. აქ მნიშვნელოვანია, რომ დემოკრატიული ინსტიტუტები, მაგალითად, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია, მაქსიმალურად განვითარდეს.

ხელისუფლების ნებისმიერი შტო, რომელიც დგამს ამ ნაბიჯს მედიის წინააღმდეგ, ძალიან მკაცრ ტესტს გადის მაშინაც კი, თუ ფორმალურად ერთი შეხედვით ყველაფერი სწორადაა. მნიშვნელოვანია, რამდენად პროპორციულია ეს ზომები და არსებობს თუ არა ალტერნატივა.

ხომ არ აზიანებს საზოგადოების ნდობას მედიის მიმართ, სახელმწიფო უწყებების მსგავსი ქმედებები და განცხადებები?

ზოგადად ქვეყანაში ჟურნალისტების საქმიანობისათვის რთული გარემოა და ნებისმიერი რამ, რაც წაახალისებს ამ უნდობლობას, საქმეს კიდევ უფრო ართულებს.

ხელისუფლებამ არ უნდა გამოიყენოს თავისი ზეგავლენა სამართალდამცავ ორგანოებზე, ადმინისტრაციულ უწყებებზე ან სასამართლოზე, კრიტიკული გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის წასახალისებლად. ეს განცხადებები, რაღაც პერიოდი ჩაწყნარდება ხოლმე, შემდეგ იღვიძებს. ნებისმიერი ქმედება რომელიც მიმართულია ამისკენ, რა თქმა უნდა, მიუღებელია. ეს ქმნის იმ რთულ გარემოს, რომელშიც მედია ძალიან პოლარიზებულია.

ასევე არ დაგვავიწყდეს ის დეზინფორმაციული კამპანია, რაც დადასტურებულია არამხოლოდ ჩვენი ფაქტჩეკერების, არამედ Facebook-ის მიერაც, რომ პროსახელისუფლებო ძალებთან ასოცირებული ფეისბუქ ანგარიშების თავდასხმის ობიექტები არამხოლოდ პოლიტიკური ოპონენტები, არამედ კრიტიკული მედიის წარმომადგენლებიც არიან. ეს ყველაფერი საერთო ჯამში ქმნის რთულ გარემოს, რომელიც, სამწუხაროდ, კიდევ უფრო უარესდება.

ხომ არ შეიძლება ეს განცხადებები და ქმედებები სახელმწიფოს მხრიდან მედიის რეგულირების მცდელობად აღვიქვათ?

ის, რომ თვითრეგულაციიდან რეგულაციაში გადატანის საკითხი არსებობს, სამწუხაროდ, არახალია, ძველია.

ვერ ვიტყვი, რომ მაგალითად ესა თუ ის კონკრეტული განცხადება ამას ემსახურება, მაგრამ თუ საერთო სურათს შევხედავთ, ნამდვილად გვაქვს მცდელობები შეიცვალოს კანონმდებლობა ამ კუთხით.

კითხვა ჩნდება, ხომ არ იყენებს ხელისუფლება ამ საკითხებს მედიის რეგულირების საფუძვლად? მაშინ როდესაც კითხულობ გადაწყვეტილებებს, რომლებზეც ვსაუბრობთ, რა თქმა უნდა, ამას ხედავ. დღევანდელი მედიის კანონმდებლობა კარგია და არ უნდა ხდებოდეს პრაქტიკაში მისი ბოროტად გამოყენება.

რამდენად მნიშვნელოვანია მედიის თვითრეგულირების როლი დემოკრატიულ საზოგადოებაში?

თვითრეგულაციის როლი და მნიშვნელობა განუზომლად დიდია ნებისმიერ ქვეყანაში და განსაკუთრებით ისეთ ქვეყანაში, სადაც პოლარიზებული გარემო და მოწყვლადი დემოკრატიაა; სადაც კითხვები არსებობს სახელმწიფო ინსტიტუტების მიკერძოებულობასთან, სასამართლოსა და სამართალდამცავ ორგანოებზე სახელმწიფოს ზეგავლენასთან დაკავშირებით.

ასეთ გარემოში თვითრეგულაცია ეხმარება მედიას, პირველ რიგში იყოს უფრო ეთიკური, ჰქონდეს მეტი პასუხისმგებლობა, დაამყაროს პირდაპირი კავშირი თავის აუდიტორიასთან და პროფესიული ეთიკური დარღვევის შემთხვევაში იმოქმედოს შესაბამისად.

მედიამაც უნდა გაიაზროს, რამდენად მნიშვნელოვანია პროფესიული სტანდარტები და მათი პატივისცემა, რომ ვინმეს (ამ შემთხვევაში ხელისუფლებას) კანონმდებლობის შეცვლის დამატებითი საფუძველი არ მისცეს.

რამდენად აქვს უფლება სახელმწიფოს მედიას ანონიმური წყაროს ვინაობის გამხელა მოსთხოვოს?

წყაროს გამჟღავნებასთან დაკავშირებით შარშან “საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველომ” განცხადებაც კი გაავრცელა. იმ პერიოდში ქვეყანაში მოიმატა შემთხვევებმა, როცა პროკურატურაში იბარებდნენ ჟურნალისტებს და წყაროს გამხელის საკითხზე მიუთითებდნენ ნაცვლად იმისა, რომ ამ წყაროს მიერ გამხელილ ინფორმაციაზე გაემახვილებინათ ყურადღება.

კანონმდებლობით დადგენილია, რომ პროფესიულ საქმიანობასთან დაკავშირებით ჟურნალისტმა უნდა დაიცვას წყარო, ეს არის უმნიშვნელოვანესი პრინციპი ჟურნალისტებისთვის. ეს კანონითაც გარანტირებულია. კანონმდებლობაში გარანტიები იმიტომ არის, მათ შორის წყაროს დაცვასთან დაკავშირებით, რომ ისინი შესრულდეს და სამართალდამცავმა ორგანოებმა ჟურნალისტს წყაროს გამხელა არ დაავალდებულონ.

ეს ერთი მხრივ ეხმარება ჟურნალისტს, მეორე მხრივ კი ანონიმურ წყაროს აძლევს გარანტიას, მედიასთან ითანამშრომლოს ისე, რომ მისი ვინაობა არ გამჟღავნდეს.

როგორ შეაფასებთ კრიტიკული მედიის მფლობელების მიმართ სამართლებრივი დევნის ფაქტებს, რაც მედიაგარემოს ნაწილში აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშშიც მოხვდა?

ნიკა გვარამიასა და ნიკა რურუას საქმეები, ის საქმე, რომელშიც ვატო წერეთლის მამა ფიგურირებდა ან თუნდაც არჩევნებამდე მუქარა მისი ტელევიზიის საქმიანობასთან დაკავშირებით და ჟურნალისტებთან დაკავშირებული სხვა საქმეებით ცხადია, რომ ხელისუფლება იყენებს თავის ზეგავლენას სამართალდამცავ და სასამართლო ორგანოზე ვიწრო პარტიული, არადემოკრატიული მიზნით.

პრაქტიკულად არ დარჩა კრიტიკულად მიჩნეული მსხვილი მედია, რომლის მიმართ ამა თუ იმ ფორმით საქმე არ იყოს აღძრული და ამ საქმესთან დაკავშირებით არ იყოს ლეგიტიმური, კრიტიკული კითხვები. შესაბამისად ეს შემდგომ აისახება საერთაშორისო ორგანიზაციების კვლევებსა თუ ანგარიშებში.

მნიშვნელოვანია ყველას ჰქონდეს საშუალება იმუშაოს ჯანსაღ, უსაფრთხო გარემოში. რა თქმა უნდა, ეს ეხება კრიტიკული მედიების წარმომადგენლებსაც. სახელმწიფო უწყებების ეს ქმედებები ეხება ზოგადად გარემოს და არა მხოლოდ ამ ორგანიზაციებსა და კონკრეტულ ადამიანებს შეშინებისა და თვითცენზურისთვის მიზნით.

სხვა მედიასაშუალებების თვითცენზურას ახალისებს, როდესაც კრიტიკულ თემებზე მომუშავე მედიის ჟურნალისტს პრობლემები ექმნება. ამიტომ პოლიტიკურად მოტივირებული საქმეები საერთო ჯამში არაჯანსაღ გარემოს ქმნის.

როგორ შეიძლება მედიამ თავი დაიცვას სახელმწიფო ორგანოების მსგავსი ქმედებებისგან?

გამოხატვის თავისუფლება ეხება როგორც მედიას, ასევე ნებისმიერი სხვა ადამიანის თავისუფლებას, რომ, მაგალითად, შეაფასოს მედიის საქმიანობა, რომელიც შესაძლოა არ მოსწონდეს.

აქ მნიშვნელოვანია, ვინ და რა პოზიციიდან აკრიტიკებს მედიას, მაგალითად, ხელისუფლების წარმომადგენელი, ან პოლიტიკოსი. ის აგრესიული რიტორიკა, რომელიც პოლარიზებულ გარემოში გვესმის მმართველი პარტიიდან, რა თქმა უნდა, დაძაბულ გარემოს ქმნის და ნამდვილად არ ეხმარება დეპოლარიზაციის პროცესს.

მედიამ უნდა გააგრძელოს თავისი საქმიანობა საუკეთესო სტანდარტების შესაბამისად. მნიშვნელოვანია, რომ მან შეასრულოს მაკონტროლებლის ფუნქცია. ასევე მედიას ყოველთვის უნდა ახსოვდეს, რა წვლილი შეაქვს საჯარო დისკუსიაში თავისი გაშუქებით და პატივი სცეს აუდიტორიას. ამოსავალი წერტილი უნდა იყოს მოსახლეობის ინფორმირება და არა ხელოვნური ბალანსი, ცალმხრივი გაშუქება და ა.შ. ასევე, მნიშვნელოვანია მედიის წარმომადგენლები იყვნენ სოლიდარულები ერთმანეთის მიმართაც.

ფოტო: Mzia saganelidze (RFE/RL) / ილუსტრაცია: "მედიაჩეკერი"
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
გამოვლინდნენ მსოფლიო პრესის ფოტოგრაფიის (World Press Photo-ს) 2021 წლის კონკურის გამარჯვებულები. ჟიურიმ წლის საუკეთესო ნამუშევრად დანიელი ფოტოგრაფის მადს ნისენის ფოტო, სახელწოდებით, "პირველი ჩახუტება", დაასახელა. საუკეთესო ფოტო ამბავი კი იტალიელი ფოტოგრაფის ანტონიო ფაჩილონგოს პროექტი "ჰაბიბი" გახდა. გამარჯვებულები გამოვლინდნენ „ამბის ციფრულად თხრობის" კონკურსშიც.

წლის ფოტო - „პირველი ჩახუტება“
alt
85 წლის როზა ლუიზა ლუნარდის პირველი ჩახუტება 5 თვის განმავლობაში. მას მომვლელი კოვიდ პანდემიის დროს გამჭვირვალე ფარდის საშუალებით ეხუტება, მოხუცთა საცხოვრებელი, სან პაულო. ბრაზილია. 2020 წლის 5 აგვისტო. ფოტომ პირველი ადგილი დაიკავა „მნიშვნელოვანი ახალი ამბების“ ნომინაციაშიც.

წლის ფოტო ამბავი
- „ჰაბიბი“
altaltalt
"ჰაბიბი", რომელიც არაბულად "ჩემს სიყვარულს"/ "საყვარელოს" ნიშნავს, ყვება სასიყვარულო ისტორიებზე ისრაელი-პალესტინის კონფლიქტის ფონზე. ფოტოგრაფი მსჯავრდებული პალესტინელების ოჯახებზე კონფლიქტის გავლენისა და მათი სირთულეების ჩვენებას ცდილობს. ავტორი ყურადღებას არა ომზე, სამხედრო მოქმედებებსა და იარაღებზე, არამედ კონფლიქტის ზონაში მცხოვრები ადამიანების გამბედაობაზე ამახვილებს. ამ ფოტოსერიამ პირველი ადგილი დაიკავა „გრძელვადიანი პროექტების“ ნომინაციაშიც.

World Press Photo -ს ფონდი ამსტერდამში არსებულ დამოუკიდებელ, არაკომერციულ ორგანიზაციას წარმოადგენს, რომელიც 1955 წელს დაფუძნდა და ფოტოკონკურსს სხვადასხვა კატეგორიაში ყოველწლიურად ატარებს.

სხვა კატეგორიებში გამარჯვებული ნაშრომები:

თანამედროვე პრობლემები - იემენი: „შიმშილი - ომის კიდევ ერთი ჭრილობა“
alt
დედა-შვილი თევზაობისთვის ემზადება, იემენი. 2020 წლის 17 თებერვალი, ფოტოგრაფი: პაბლო ტოსკო.

ამავე კატეგორიაში მე-3 ადგილი დაიკავა სომეხი ფოტოგრაფის ვაღინაკ ღაზარიანის ფოტომ, რომელშიც ჩანს, რომ ჯარისკაცი მთიანი ყარაბაღის ომის პერიოდში სანგარში ისვენებს. 2020 წლის 31 ოქტომბერი.
alt

მნიშვნელოვანი ახალი ამბები - "დაკარგული სამოთხე"
alt

გარემო - კალიფორნიის ზღვის ლომი ნიღბით თამაშობს
alt
მონტერეი, კალიფორნია, აშშ. 2020 წლის 19 ნოემბერი. ფოტოგრაფი: რალფ პეისი

alt

ბუნება - ჟირაფების გადარჩენა დატბორილი კუნძულიდან
alt
ტბა ბარინგო, კენია. 2020 წლის 3 დეკემბერი. ფოტოგრაფი: ეიმი ვაიტალი

alt

პორტრეტები - „გარდასახვა - იგნატი“
alt
ტრანსგენდერი კაცი იგნატი თავის მეგობარ გოგონა მარიასთან ერთად, სანქტ-პეტერბურგი, რუსეთი. 2020 წლის 23 აპრილი. ფოტოგრაფი: ოლეგ პონომარევი.

alt

სპორტი - ხის მორებზე ცოცვა
alt
სპორტსმენი ვარჯიშობს ცოცვაში, ბავარია, გერმანია. 2020 წლის 15 სექტემბერი. ფოტოგრაფი: ადამ პრიტი

alt

ახალი ამბავი - დებატები ემანსიპაციის მემორიალის შესახებ
alt
ქალისა და კაცის აზრთა სხვადასხვაობა ემანსიპაციის მემორიალის მოხსნასთან დაკავშირებით. ლინკოლნის პარკი, ვაშინგტონი, აშშ. 2020 წლის 25 ივნისი; ფოტოგრაფი: ეველინ ჰოკსტინი.

alt

ციფრული ამბის თხრობის ნომინაციებში გამარჯვებულები:
"ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის შემდეგ მინეაპოლისში საპროტესტო აქციების 7 დღის რეკონსტრუქცია"

„ვუჰანიდან დარეკვა“ და The New York Times-ის პროექტი, კამერით ასახული რასისტული თავდასხმის შესახებ.
კატეგორია: საქართველო
ჟურნალისტების ნაწილმა დღეს “ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის” თავმჯდომარის ნიკა მელიას სასამართლო პროცესზე დასწრება ვერ შეძლო, მიუხედავად იმისა, რომ პროცესზე დასწრებისა და ფოტო-ვიდეო გადაღების შესახებ განაცხადი წინა დღით ჰქონდათ შეტანილი.

“რადიო თავისუფლების” ჟურნალისტი ნასტასია არაბული თბილისის საქალაქო სასამართლოში სხდომამდე ნახევარი საათით ადრე მივიდა, თუმცა სასამართლო დარბაზში შესვლა ვერ შეძლო. მას შევსებული ჰქონდა შესაბამისი განაცხადი, გზიდან სასამართლოს პრესსამსახურსაც დაუკავშირდა, შესასვლელთანაც დადგა, მაგრამ სხდომაზე მაინც ვერ მოხვდა.

“პრესსამსახური გეუბნება, რომ [დასწრების საკითხს] სხდომის მდივანი წყვეტს, რომელთან მისვლაც, შეუძლებელია, რადგან კარში ეჯახები მანდატურს, რომელიც ასევე გეუბნება, რომ ვერაფერს წყვეტს. შეუძლებელია ამხელა სისტემაში არ არსებობდეს ადამიანი, რომელსაც არ ესმის მედია როგორ ფუნქციონირებს” - ამბობს ნასტასია არაბული.

მომსამართლემ არ დააკმაყოფილა, ადვოკატების შუამდგომლობა, ნიკა მელიას სასამართლო პროცესის პირდაპირი ტრანსლირების დაშვებაზეც, რაც მედიის წარმომადგენლების თქმით, დარბაზს მიღმა დარჩენილ ჟურნალისტებს საქმეს გაუადვილებდა.

“სასამართლომ უნდა გააცნობიეროს, რომ ისეთ საქმეებზე, რომლებზეც განსაკუთრებულად მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესია, მედიას ტრანსლაციის უფლება უნდა მიეცეს, რათა მაყურებლამდე ამბავი ინტერპრეტაციის გარეშე მივიდეს”, - გვეუბნება ტელეკომპანია “პირველის” საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე.

კანონმდებლობით, სასამართლო პროცესიდან ფოტო-ვიდეო გადაღების პრივილეგია საზოგადოებრივ მაუწყებელს აქვს და ვალდებულია ჩანაწერი სხვა მედიასაშუალებებს მოთხოვნისთანავე გადასცეს. თუმცა, როგორც ნასტასია არაბული ამბობს, ასეთი ფორმით ინფორმაციის მიღება სხვა მედიებისთვის პროცესს აჭიანურებს, რის გამოც “ამბის სრულფასოვნად და დროულად გაშუქება შეუძლებელია.”

სხდომაზე დასწრება ვერ მოახერა გამოცემა “ნეტგაზეთის” ჟურნალისტმაც. “შეშვება გამართლების პრინციპით არის და არა იმით, რომ პირველმა დაწერე განცხადი ან პირველი იდექი რიგში. ინერციით უნდა გკრას ვინმემ ხელი და შევარდე. არათანაბარ პირობებში აღმოვჩნდით იმ მედიასაშუალებებთან, რომლებმაც შესვლა მოახერხეს“, - ამბობს “ნეტგაზეთის” რეპორტიორი ნათია ცქიფურიშვილი.

თბილისის საქალაქო სასამართლოს პრესსამსახურის ინფორმაციით დარბაზი, რომელშიც “ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის” თავმჯდომარის პროცესი მიმდინარეობდა, შენობაში სიდიდით მეორეა ნაფიც მსაჯულთა განსჯადი საქმეებისთვის გამოყოფილი დარბაზის შემდეგ.

პანდემიის გამო დაწესებული შეზღუდვებით სასამართლო დარბაზში მხოლოდ 20 ადამიანი დაიშვებოდა. თბილისის საქალაქო სასამართლოს პრესსამსახურის უფროსის, ქეთევან ბასილაშვილის თქმით, სხდომას პოლიტიკოსები, დამკვირვებლები, საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლები და დაახლოებით 10-მდე ჟურნალისტი ესწრებოდა.

“ჩვენი უფლებაა, რომ ვიყოთ [სხდომაზე] და მოვალეობაა გავაშუქოთ ის, რაც ხალხს აინტერესებს. მიუხედავად შევსებული განაცხადისა, გარანტია იმისა, რომ შეხვალ ღია სხდომაზე, სადაც ისედაც უნდა შედიოდე სულ რომ მედია არ იყო, არასოდეს არ გაქვს.” - ამბობს “რადიო თვისუფლების” ჟურნალისტი, ნასტასია არაბული.
კატეგორია: საქართველო
2019 წლის 20 ივნისის აქციაზე დაშავებული მოქალაქეების, მათ შორის ჟურნალისტების სახელით "საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ" "ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ ცენტრთან" (EHRAC) ერთად ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში 2 საჩივარი გააგზავნა.

საჩივრები 2019 წლის 20-21 ივნისს ანტისაოკუპაციო აქციის დაშლისას 22 პირის, მათ მედიის 11 წარმომადგენლის მიმართ, სახელმწიფოს მიერ ძალის გადამეტებასა და საქმის არაეფექტურ გამოძიებას ეხება.

მომჩივნები მედიის წარმომადგენლების შემთხვევაში ევროპული კონვენციის მე-10 (გამოხატვის თავისუფლება) მუხლის დარღვევას ასაჩივრებენ. აქვე საუბარია კონვენციის "წამების აკრძალვის", " შეკრებისა და გაერთიანების თავისუფლების", "სამართლებრივი დაცვის ქმედითი საშუალების უფლების" შესახებ მუხლების დარღვევაზე.

"საიას" განცხადებაში ვკითხულობთ, რომ რეზინის ტყვიები სამართალდამცავებმა გამოიყენეს იმ პირების მიმართ, ვინც აქციაზე საფრთხეს არ წარმოადგნდნენ, ხოლო ჟურნალისტებს საქმიანობაში ხელი შეეშლათ.

“აქტიური სპეციალური საშუალებების გამოყენებისა და სამართალდამცავთა მხრიდან ფიზიკური თუ სიტყვიერი ძალადობის შედეგად დაირღვა მედიის წარმომადგენელთა უფლებები, მათ შორის, გამოხატვის თავისუფლება, არასათანადო მოპყრობისგან დაცვის უფლება.”

" საქართველოს" ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციაში" ამბობენ, რომ გამოძიების დაწყებიდან დღემდე, 21 თვეზე მეტი დროის გასვლის მიუხედავად, საგამოძიებო პროცესი ხარვეზიანად მიმდინარეობს, არ არის სრულყოფილი და არ აკმაყოფილებს ეფექტიანი გამოძიების სტანდარტს. მათ შორის, იკვეთება ჩადენილ დანაშაულთა არასწორი კვალიფიკაცია: "საიას" დაცვის ქვეშ მყოფი მედიის წარმომადგენლების საქმეზე გამოძიება არ მიმდინარეობს სსკ-ის 154-ე მუხლით, რაც ჟურნალისტებისათვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლას გულისხმობს.


ფოტო: ანტისაოკუპაციო აქცია თბილისში. 20 ივნისი, 2019 წ. - მარიამ ნიკურაძე/OC Media
კატეგორია: რესურსები
პანდემიის პერიოდში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ვაქცინაციის პროცესის სწორად გაშუქება, რათა აუდიტორია შეცდომაში არ შევიყვანოთ. გთავაზობთ “ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის”, First Draft News-ის, ”ჟურნალისტებისთვის საერთაშორისო ცენტრისა” (ICFj) და Columbia Journalism Review-ის რჩევებს ვაქცინების გაშუქების შესახებ.

გთავაზობთ 6 ზოგად რჩევას, რომელიც მუშაობის პროცესში გამოგადგებათ.

იმისთვის, რომ დეზინფორმაციის გავრცელებას ხელი არ შეუწყოთ:

  1. ნუ დაუთმობთ მეტ ყურადღებას ნეგატიურ ინფორმაციას;
  2. მოერიდეთ შიშის გამოწვევას;
  3. გახსოვდეთ, რომ ბევრი ადამიანი, რომელიც ვაქცინის გაკეთებასთან დაკავშირებით ყოყმანობს, ვერ იტანს ნემსებს;
  4. ხაზი გაუსვით ვაქცინის “მაღალ უსაფრთხოებას”, ნაცვლად “დაბალი რისკისა”;
  5. მოერიდეთ შპრიცების, სისხლის, ბასრი ნივთების გამოსახულებების გამოყენებას;
  6. თქვენი კონტენტის სამიზნე უნდა იყოს ფართო საზოგადოება და არა ანტივაქსერები;

თუ დეტალები გაინტერესებთ, გაეცანით ვაქცინაციის გაშუქების წესებს უფრო დაწვრილებით.

ვაქცინის გვერდითი მოვლენები გააშუქეთ კონტექსტით - საზოგადოებას მიაწოდეთ ინფორმაცია ვაქცინის უსაფრთხოობისა და ეფექტურობის შესახებ, განუმარტეთ ისიც, რომ ვაქცინის გვერდითი მოვლენების გამოვლენა აცრიდან ორი დღის განმავლობაში ნორმალურია. გვერდითი მოვლენების ე.წ breaking news-ად ქცევა ხალხში ვაქცინის რისკის აღქმას უფრო გააძლიერებს.

შეკითხვებს იქამდე უპასუხეთ, ვიდრე დასვამენ - ადამიანები დეზინფორმაციას მაშინ აწყდებიან, როდესაც პასუხებს ეძებენ და სხვას ვერაფერს პოულობენ გარდა დეზინფორმაციისა. მონაცემების დეფიციტი კი სასურველია ჟურნალისტებმა წინასწარ, სანდო ინფორმაციით შეავსონ.

დაფიქრდით ისეთი ვიზუალური მასალის გამოყენებაზე, რომელმაც შესაძლოა ემოციურად იმოქმედოს აუდიტორიაზე. ვაქცინა არ არის საშიში, ამიტომ მოერიდეთ ისეთი ფოტოების გამოყენებას, რომლებშიც ბავშვები ტირიან, პაციენტებს შეშინებული გამომეტყველება აქვთ ან დიდი ზომის ნემსები ჩანს.

გაითვალისწინეთ, რომ მასალას თანდართული ფოტოები შესაძლოა კონტექსტის გარეშე, მანიპულაციურად იყოს გამოყენებული და დეზინფორმაციის საშუალებად იქცეს.

ვაქცინის შესახებ სათაურები არა მაპროვოცირებელი, შოკისმომგვრელი ან ემოციის საშუალებით ყურადღების მიმპყრობი, არამედ ინფორმაციული უნდა იყოს. აუდიტორია, დიდი ალბათობით, მხოლოდ სათაურებს წაიკითხავს ან დაიმახსოვრებს.

თუ ვაქცინის შესახებ გავრცელებულ ჭორზე საუბარი მოგიწევთ, განმარტეთ, რატომაა ეს ინფორმაცია შეცდომაში შემყვანი ან მცდარი.

მოერიდეთ დაცინვას დეზინფორმაციისა და კონსპირაციული თეორიების განხილვის დროს. ბევრი ურთიერთგამომრიცხავი ინფორმაციის გავრცელების შემდეგ გონივრულია, რომ ადამიანებს ვაქცინასთან დაკავშირებით კითხვები უჩნდებათ. იყავით ემპათიურები და ინფორმაციულები.

ანტივაქსერული განცხადებები მათი გამეორების გარეშე ამხილეთ. First Draft News-ში ამბობენ, რომ “ დეზინფორმაციის გაშუქების პირველი წესია: არ ილაპარაკო დეზინფორმაციაზე”. მოერიდეთ ისეთ სათაურებს, როგორიცაა მაგალითად: “იწვევს თუ არა ვაქცინა სპონტანურ აბორტს?” ასეთი სათაური ყურადღებას ამახვილებს ჰიპოთეზაზე.

გამოიყენეთ სანდო წყაროები, დარწმუნდით, რომ ესაუბრებით სწორად შერჩეულ ექსპერტს და მოძებნეთ ამბის თხრობის კრეატიული , მარტივად გაასაგები ხერხები, რომლებიც ყველა ასაკობრივ და ეთნიკურ ჯგუფთამდე მიაღწევს.

სანდოობისთვის დაასახელეთ ინფორმაციის წყარო მეცნიერული კვლევების, ანგარიშების, შემთხვევათა მონაცემებისა და ვაქცინების გაშუქებისას.

იყავით სკეპტიკურები, ნუ დაწერთ ყველაფერს, რასაც რესპონდენტები ინტერვიუებში გეუბნებიან. ყოველთვის კრიტიკულად მოუსმინეთ მათ, რათა ხელი არ შეუწყოთ დეზინფორმაციის გავრცელებას.

არ გააშუქოთ კვლევები მხოლოდ პრესრელიზებზე დაყრდნობით. მეტი სიზუსტისთვის ყოველთვის წაიკითხეთ მთლიანი კვლევა ან ანგარიში.

გაეცანით ინფორმაციას კვლევის მეთოდოლოგიის შესახებ და ყოველთვის გააშუქეთ კვლევის მეთოდების დეტალებიც.

ამბავი გადმოეცით მარტივი ენით და განმარტეთ სამეცნიერო ტერმინები.

განმარტეთ კვლევის ეტაპი - ზოგიერთმა კვლევამ პირველად მონაცემებზე დაყრდნობით შესაძლოა საინტერესო შედეგები აჩვენოს. შეამოწმეთ არის თუ არა კვლევა სხვა მეცნიერების მიერ რეცენზირებული და თქვენს მასალაში ახსენეთ რომელ სტადიაზეა ის.

ინფორმაცია მიაწოდეთ ვაქცინის ცდებში მონაწილე პაციენტების დემოგრაფიული მონაცემების შესახებ.
კატეგორია: საქართველო
ონლაინ გამოცემა “მთის ამბების” რედაქტორი გელა მთივლიშვილი 3 აპრილს სოფელ ნამოხვანში ჰესის მშენებლობის საწინააღმდეგო პროტესტის გასაშუქებლად ავიდა, თუმცა მუშაობაში ხელი შეეშალა. მთივლიშვილი ჰყვება, რომ იმ დღეს ნამოხვანში ინტერნეტი შეზღუდული იყო.

“ჩვენ გვიწევდა ნამოხვანიდან გუმათამდე [დაახლოებით 17 კილომეტრის მანძილზე] წასვლა, რომ ინტერნეტი მიეღო ტელეფონს და ინფორმაცია გადაგვეცა. დროულად ვერც ფოტომასალა გავავრცელეთ და ვერც ახალ ამბებს გადავცემდით”, - ამბობს "მთის ამბების" რედაქტორი.

რიონის ხეობაში 3 აპრილს კომპანია “ენკამ” “ნამახვანჰესის” მოსამზადებელი სამშენებლო სამუშაოები განაახლა, რასაც მოსახლეობის პროტესტი მოჰყვა. პოლიციამ ნამოხვანის მიმართულებით, სოფელ გუმათთან გზა გადაკეტა. ადგილზე მობილიზებული იყო სპეცრაზმი და წყლის ჭავლის მანქანაც.

იმავე დილას, “მთის ამბებმა” გამოაქვეყნა შსს-ს სპეციალური ავტომობილის ფოტოც, რომელზეც, როგორც გამოცემა წერდა, “სპეციალისტების თქმით, სიგნალის ჩამხშობი აპარატურა იყო დამაგრებული”.



“რადიო ინჟინრების განმარტებით, ერთი ანტენა მაღალი ალბათობით, შსს-ს თანამშრომლების კავშირის გაძლიერებას ემსახურებოდა, მე-2 ე.წ ქსელის ანტენა კი, სავარაუდოდ, ხეობიდან სიგნალებს კრებდა და შემდეგ ამ კავშირს წყვეტდა, ანუ ინტერნეტს ახშობდა” - ამბობს გელა მთივლიშვილი.

ასეთივე გამოცდილება ჰქონდა ტელეკომპანია “მთავარის” ჟურნალისტ ირაკლი ვაჩიბერიძესაც. ის ამბობს, რომ ვერც სოციალური ქსელით და ვერც ტელევიზიით მოვახერხეთ პირდაპირ ეთერში გასვლაო.

ერთადერთი სატელეფონო ქსელი, რომელიც სოფელ ნამოხვანში ჩვეულებრივ, გამართულად მუშობს, “მაგთიკომია”. “სილქნეტის” უახლოესი ანძა დაახლოებით 12 კილომეტრში დგას. მისი დაფარვის ზონა კი, როგორც კომპანიაში ამბობენ, 500 მეტრია.alt

როგორც “ნამახვანჰესის” მოწინააღმდეგე აქტივისტებმა, მაკა სულაძემ და ვარლამ გოლეთიანმა გვითხრეს, სოფელში, ჩვეულებრივ, შეფერხებით მუშაობს კომპანია “ბილაინიც” და მხოლოდ “მაგთიკომის” სიგნალია გამართული. თუმცა, როგორც გელა მთივლიშვილი ჰყვება, 3 პრილს არც “მაგთის” ინტერნეტი მუშაობდა.

ამ ამბავს 3 და 4 აპრილს გამოხმაურა რამდენიმე არასამთავრობო ორგანიზაცია და სახალხო დამცველი. სიგნალის ჩამხშობი აპარატის გამოყენებას ომბუდსმენმა “გამოხატვისა და ინფორმაციის გავრცელების კონსტიტუციურ უფლებებში ჩარევა” უწოდა. “სოციალური სამართლიანობის ცენტრმა”, “საიამ” და “მწვანე ალტერნატივამ” კი ეს შეკრების, მანიფესტაციის, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებების უხეშად დარღვევად შეაფასეს . კავშირგაბმულობის შეზღუდვა დაგმო კოალიციამაც “მედიის ადვოკატირებისთვის”.

შინაგან საქმეთა სამინისტრომ 4 აპრილს სიგნალის ჩამხშობი აპარატურის გამოყენების შესახებ ინფორმაცია უარყო. უწყების განმარტებით, “სპეციალური სატრანსპორტო საშუალება [შსს-ის] რადიოკავშირის გამართულ მუშაობას უზრუნველყოფდა.”

გელა მთივლიშვილი იხსენებს, რომ 3 აპრილს საღამოს გადაღებულ ფოტოში ე.წ ქსელის ანტენა უკვე აღარ ჩანს. ნამოხვანში ინტერნეტკავშირი მხოლოდ 4 აპრილს დილიდან განახლდა. “პირდაპირი ეთერის ჩართვა, ვიდეოს გაგზავნა, “მესენჯერში” პასუხის გაცემა და ა.შ., მხოლოდ არასამთავრობო სექტორის მძლავრი რეაქციის შემდეგ გახდა შესაძლებელი” - ამბობს მთივლიშვილი.
კატეგორია: ეთიკა
რუსი ჟურნალისტის, ვლადიმერ პოზნერის საქართველოში ვიზიტი ქართულმა ტელევიზიებმა სხვადასხვა აქცენტით გააშუქეს.

ეს ამბავი 1 აპრილს დღის მთავარი თემა იყო ტელევიზიების მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებში.

  • მაუწყებლების ნაწილი ცდილობდა მაყურებელი დაერწმუნებინა, რომ პოზნერის ვიზიტს “ფსევდოპატრიოტები”, “კრემლის დაკვეთის შემსრულებელი” და “ორმაგ სტანდარტებში შემჩნეული ოპოზიცია” აპროტესტებდა;
  • ნაწილი ირწმუნებოდა, რომ “ოკუპაციის მხარდამჭერი პუტინის ხალხი” ხელისუფლების მფარველობით შემოვიდა საქართველოში;
  • ნაწილი კი მიმდინარე მოვლენების მშრალი და ფაქტობრივი გაშუქებით შემოიფარგლა;

ვლადიმერ პოზნერი საქართველოში 31 მარტს, დაბადების დღის აღსანიშნავად ჩამოვიდა. რასაც იმავე დღეს, გვიან ღამით, სამოქალაქო აქტივისტებისა და პოლიტიკოსების პროტესტი მოჰყვა. პოზნერს, თანმხლებ პირებთან ერთად, რამდენიმე საათში, გამთენიისას აქციების ფონზე მოუწია ქვეყნის დატოვება.
ტელეკომპანიების უმეტესობამ, რომელთა მთავარ საინფორმაციო გამოშვებებსაც 1 აპრილს “მედიაჩეკერი” აკვირდებოდა, ამ ამბავს საინფორმაციო ეთერის დიდი ნაწილი დაუთმო.  alt


პოზნერის ვიზიტთან დაკავშირებული მოვლენების გაშუქებისას, “იმედი” ნახევარი საათის განმავლობაში ხელისუფლების რიტორიკას მისდევდა. ტელეკომპანიის სიუჟეტებში ხშირად ისმოდა ფრაზა, რომ “რუსულმა ნაციონალურმა მოძრაობამ” მოქალაქეთა პროტესტი თავისი პარტიული ინტერესისთვის გამოიყენა. “იმედის” წამყვანები, ჟურნალისტები და შერჩეული რესპონდენტები ერთნაირად არწმუნებდნენ აუდიტორიას, რომ ხელისუფლებას შესაბამისი, ადეკვატური რეაქცია ჰქონდა, “რადიკალურ ოპოზიციას კი - დესტრუქციის მორიგი მცდელობა”.

“ფსევდოპატრიოტული ისტერია” - ამ სათაურით გასულ სიუჟეტში, პოსტვ-ის” ჟურნალისტი და წამყვანი საპროტესტო აქციის მონაწილეებს მოიხსენიებდნენ ფრაზებით: “რუსეთუმე მინდია გულიას ხელის ბიჭი მაქარაშვილი”, “სააკაშვილის კიევის მარიონეტები”, “ჩეკისტების სკოლის კურსდამთავრებული ელენე ხოშტარია” და ა.შ.

“პოსტვ”, “იმედის” მსგავსად, მმართველი პარტიის მიერ გავრცელებულ გზავნილებს იმეორებდა და კიდევ უფრო აგრესიული ტონით ცდილობდა მაყურებელი დაერწმუნებინა, რომ პოზნერის ვიზიტს არა სამოქალაქო აქტივისტები, არამედ “ფსევდოპატრიოტები” და “კრემლის დაკვეთის შემსრულებლები აპროტესტებენ”, ხელისუფლება კი კანონის შესაბამისად მოქმედებდა.

“ოპოზიციის ორმაგ სტანდარტებზე” აკეთებდა აქცენტს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხიც სიუჟეტში სახელად “პოზნერის ჩაშლილი ვოიაჟი”. “ბოლო 24 საათს თუ რაიმე ასათაურებს, ეს ორმაგი სტანდარტია, ორივეგან - სამოქალაქო ყოფაშიც და პოლიტიკურ ცხოვრებაშიც” - ამ შესავლით დაიწყო სიუჟეტი ავტორმა, ბოლოს კი, “ოპოზიციის ორმაგი სტანდარტის” დამადასტურებლად მაყურებელს ელენე ხოშტარიას რუსული დიპლომი და “პატრიოტთა ალიანსის” და ნინო ბურჯანაძის კრემლში ვიზიტები შეახსენა.

სრულიად საპირისპიროდ გაშუქდა ამბავი “მთავარი არხზე”, რომელმაც “ვლადიმერ პუტინის კარის ჟურნალისტისა და მისი ამალის” ჩამოსვლა პირდაპირ ბიძინა ივანიშვილს და “ქართული ოცნებას” დაუკავშირა. “უტიფრობის პიკი”, “ანტიდასავლურობა” და ხელისუფლების მიერ კრემლის პოლიტიკის გატარება იყო მაუწყებლის მთავარი გზავნილები. ჟურნალისტები ცდილობდნენ აუდიტორია დაერწმუნებინათ, რომ პოზნერის ვიზიტი და წვეულება “ქართული ოცნების” თანხმობის გარეშე ვერ დაიგეგმებოდა.

“მთავარი არხის” მსგავსად, “ტვ პირველიც” ყურადღებას იმაზე ამახვილებდა, რომ “ხელისუფლებამ ქვეყანაში “პუტინის ხალხი” შემოუშვა”. მაუწყებელი ირწმუნებოდა, რომ ხელისუფლებამ “მწვანე შუქი აუნთო” იმ ბიზესმენებსაც, ვინც რუს ჟურნალისტს და მის კაციან დელეგაციას ქვეყანაში “დროსტარების უფლება მისცა”.

პოზნერის ვიზიტთან დაკავშირებით სახელმწიფო ორგანოების ჩართულობაზე საუბრობდა ტელეკომპანია “ფორმულაც”. “ნარუშილოვკა კრემლის იდეოლოგისთვის” და ხელისუფლების თავდასხმები ოპოზიციის წინააღმდეგ” - ამ აქცენტებით გააშუქა მაუწყებელმა ამბავი მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში. “ფორმულამ” რუსი ჟურნალისტის ვიზიტი რუსი დეპუტატის, სერგეი გავრილოვის საქართველოში ჩამოსვლას შეადარა და 31 მარტს განვითარებული მოვლენებს “პოზნერის ღამე” უწოდა.

შედარებით ნეიტრალური ტონით ყვებოდნენ ამბავს “რუსთავი 2-ისა” და აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელის ჟურნალისტები. სიუჟეტში, სახელწოდებით “სკანდალური იუბილე” ტელეკომპანია “რუსთავი 2” ვრცლად შეეხო წვეულების დეტალებს და პოზნერის საწინააღმდეგო აქციის მიმართ გამოხმაურებებს როგორც საქართველოში, ისე რუსეთში. აჭარის საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა კი მაყურებელს მოუყვა პოზნერის ვიზიტის მიმართ საქართველოში გაკეთებულ შეფასებებზე, რუსი ჟურნალისტის ბიოგრაფიასა და რუსული მედიის გამოხმაურებაზე.
კატეგორია: საქართველო
“ქართული ოცნების” დეპუტატი კახა კახიშვილი აცხადებს, რომ კანონით არ არის განსაზღვრული ვინ არის ჟურნალისტი და ისე როგორც ყველა სფეროს, ამ სფეროსაც სჭირდება რეგულირება.

ამის შესახებ კახიშვილმა დღეს, 30 მარტს, პარლამენტის სესიაზე ისაუბრა:

"ყველაფერს სჭირდება რეგულაცია. ჩვენ ბოლო პერიოდში ისეთ მდგომარეობაში ვართ, როდესაც პასუხის გაცემის ქმედითი მექანიზმები, ფაქტობრივად, არ არის. რამდენიმე ტელევიზიაში გავიდა რაღაც ტიპის სიუჟეტები. ერთ-ერთი სიუჟეტის შესაბამისად თუ ვიმსჯელებთ, "ქართული ოცნების" ერთ-ერთი მსხვილი დამფინანსებელი ვარ, ამიტომ უკვე .. ზღვარს გადაცილებულია ასეთი მოქმედებები.

დღეს საქართველოს კანონმდებლობით არ არის განსაზღვრული, ვინ არის ჟურნალისტი. ტერმინი "ჟურნალისტი" და გრადაცია, ვინ არის ჟურნალისტი, არ არის.

ჟურნალისტი არის ის ადამიანი, რომელიც მედიაში, ელექტრონულ სივრცეში მუშაობს თუ ადამიანი, რომელიც იტყვის, რომ ჟურნალისტი ვარ და სამ სტატუსს დაწერს? ისე, სხვათაშორის, მეც "პალიტრაზე" ორი წელი გადაცემა მიმყავდა, რაღაც სტატუსებს მეც ვდებდი და ბლოგიც მიმყავდა "კვირის პალიტრაში". შესაბამისად, შეიძლება ჩავთვალოთ, რომ მეც ჟურნალისტი ვარ", - განაცხადა კახიშვილმა.

მოგვიანებით, "ქართული ოცნების" დეპუტატმა ჟურნალისტებთან საუბარში ეს საკითხი დააზუსტა და თქვა, რომ ჟურნალისტური მასალების გასაჩივრების არსებული ორი მექანიზმი: ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია და სასამართლო საკმარისი არაა, რადგან განხილვებს დიდი დრო სჭირდება და ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის შემთხვევაში „არავინ იცის, რა შედეგს გამოიტანენ“.

დეპუტატისვე განმარტებით, ის საუბრობს არა იმაზე “მედიას დაუწესონ, რა გააშუქოს და არა არა”, არამედ იმაზე, რომ “სასამართლო განხილვები, რომელიც დროში არ არის რეგლამენტირებული, დავარეგლამენტიროთ სარჩელი თუ შევიდა, რა ვადაში უნდა განიხილოს მოსამართლემ“.
კატეგორია: საქართველო

ვენეციის კომისია "ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ კანონში შეტანილ ცვლილებებში ხარვეზებს ხედავს. კომისიის მიერ გავრცელებულ დასკვნაში ნათქვამია, რომ კანონის 46-ე მუხლი მედიის თავისუფლებას სახელმწიფოს ჩარევის რისკის წინაშე აყენებს და შესაძლოა სარედაქციო დამოუკიდებლობაზე ე.წ გამყინავი ეფექტი გამოიწვიოს.

გარდა ამისა, კომისიის მიერ გავრცელებულ დოკუმენტში ნათქვამია, რომ 46-ე მუხლის ამჟამინდელი ვერსია არ შეესაბამება საკუთრების უფლებას, ვინაიდან არ არის წარმოჩენილი მისი ლეგიტიუმურობა და თანხვედრაში არ მოდის პროპორციულობის ტესტთან.

საუბარია "ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ კანონში მთავრობისა და კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის მიერ ინიცირებულ და შემდგომ უკვე მიღებულ ცვლილებებზე, რომლის თანახმადაც, კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას უფლება აქვს ელექტრონული საკომუნიკაციო მომსახურების მიმწოდებელ კომპანიებში სპეციალური მმართველი დანიშნოს მის მიერვე მიღებული გადაწყვეტილების აღსრულების მიზნით. თავის მხრივ სპეციალურ მმართველს რიგი უფლებამოსილებები ენიჭება.

ვენეციის კომისია აღნიშნავს, რომ კანონის 46-ე მუხლი სპეციალური მმართველის ფართო უფლებამოსილებას ითვალისწინებს და მას კომპანიის სარედაქციო პოლიტიკაში ჩარევის შესაძლებლობას აძლევს, მაგალითად, დანიშნულ მმართველს შეუძლია სამაუწყებლო კომპანიაში შეცვალოს მაკონტროლებელი რედაქტორები და, ამგვარად, გავლენა იქონიოს სარედაქციო პოლიტიკაზე. ვენეციის კომისიისვე განცხადებით, აღნიშნული მუხლი მეტისმეტად ფართო და ბუნდოვანია, ის "კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას" საშუალებას აძლევს სპეციალური მმართველი აღჭურვოს ყველა მენეჯერული გადაწყვეტილების მიღების უფლებით, ისე, რომ არ დაექვემდებაროს კონტროლს.

დასკვნაში განმარტებულია, რომ კანონში შეტანილი ცვლილებებიდან გამომდინარე სამაუწყებლო საქმიანობაში სპეციალური მმართველის პირდაპირ ან არაპირდაპირ ჩარევის რისკი არსებობს. მაგალითად დასაქმების კუთხით ისეთი გადაწყვეტილებები მიიღოს, რამაც შესაძლოა ხელი შეუშალოს მაუწყებლების სარედაქციო დამოუკიდებლობას. აქედან გამომდინარე, კომისია მიიჩნევს, რომ "ელექტრონული კომუნიკაციის შესახებ" კანონის 46-ე მუხლი მედიის თავისუფლებას სახელმწიფოს ჩარევის რისკის წინაშე აყენებს და შესაძლოა ელექტრონული საკომუნიკაციო ოპერაციების სამაუწყებლო მხარის სარედაქციო დამოუკიდებლობაზე ე.წ გამყინავი ეფექტი გამოიწვიოს.

დოკუმენტში აღნიშნულია ისიც, რომ კანონში ცვლილებები დაჩქარებულად, სამი საპარლამენტო მოსმენით შევიდა, რამაც შეზღუდა სამოქალაქო საზოგადოებისა და სხვა დაინტერესებული მხარეების დემოკრატიულ დიალოგში წვლილის შეტანის შესაძლებლობა. ვენეციის კომისია პრობლემურად მიიჩნევს, მე-11 მუხლში არსებულ ცვლილებებსაც და საერთო ჯამში ასკვნის, რომ ზემოთხსენებულ მუხლებში არსებული ჩანაწერები შესაძლოა სერიოზული შედეგის მომტანი აღმოჩნდეს საკუთრების, მედიის თავისუფლებისა და სამართლიანი სასამართლოს უფლებების მიმართულებით.

ვენეციის კომისია კანონში შესწორებების შეტანის აუცილებლობაზე წერს და რამდენიმე რეკომენდაციას აქვეყნებს, მათ შორის რეგულაციების გავლენის შეფასებისა (RIA) და ყველა მხარესთან კონსულტაციების ჩატარებას, კონკრეტული ფრაზების განმარტებას, სპეციალური მმართველის დანიშვნის გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესახებ დეტალების დაზუსტებას და სხვ.

„ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ ცვლილებები საქართველოს პარლამენტმა 17 ივლისის პლენარულ სხდომაზე 88 ხმით არცერთის წინააღმდეგ მესამე მოსმენით მიიღო.

ცვლილების თანახმად, "კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის" მიერ დანიშნული სპეციალური მმართველი უფლებამოსილია:

 

ა) დანიშნოს ან/და გაათავისუფლოს ავტორიზებული პირის/ლიცენზიის მფლობელის დირექტორი (დირექტორები), სამეთვალყურეო საბჭოს წევრი (წევრები) (არსებობის შემთხვევაში);
 
ბ) სასამართლოში სარჩელის შეტანით სადავო გახადოს სპეციალური მმართველის დანიშვნამდე ბოლო 1 წლის განმავლობაში ავტორიზებული პირის/ლიცენზიის მფლობელის მიერ განხორციელებული ქმედება ან დადებული გარიგება და მოითხოვოს მისი ბათილობა, თუ ამ ქმედების ან გარიგების შედეგად ზიანი მიადგა ან ადგება ქვეყნის ეკონომიკურ ინტერესს, ელექტრონული კომუნიკაციების სფეროში ავტორიზებული პირების/ლიცენზიის მფლობელების, მომხმარებლების კანონიერ ინტერესებს ან ბაზარზე არსებულ კონკურენტულ გარემოს;
 
გ) ავტორიზებულ პირს/ლიცენზიის მფლობელს შეუჩეროს ან შეუზღუდოს მოგების განაწილება, დივიდენდებისა და პრემიების გაცემა, ხელფასების გაზრდა;

ცვლილებების მიღებამდე არასამთავრობო სექტორი საკანონმდებლო ცვლილებების შესაძლო საფრთხეებზე საუბრობდა.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ჟურნალისტური მასალები ხშირად ცვლიან პოლიტიკურ და სოციალურ ვითარებას. ყველაზე გახმაურებული და რეზონანსული თემების უკან ანონიმური და კონფიდენციალური წყაროები არაერთხელ მდგარან. ღირებული ინფორმაციის მიმწოდებლების ანონიმურობას კი ჟურნალისტები ზოგჯერ თავისუფლების ფასადაც იცავენ. “უოტერგეიტის სკანდალის” მთავარი დეტალები არ გასაჯაროვდებოდა, “პენტაგონისა” და “პანამის” დოკუმენტებს კი საზოგადოება ვერ იხილავდა, რომ არა ანონიმური წყაროების მნიშვნელოვანი როლი მედიაში.

მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე გახმაურებული ჟურნალისტური გამოძიება, რომელმაც ამერიკის შეერთებული შტატების ისტორიაში პრეზიდენტის პირველად გადადგომაში ძირითადი როლი შეასრულა - "უოტერგეიტის საქმეა". კრიტიკულად მნიშვნელოვანი ინფორმაციის ანონიმური წყაროს ვინაობა კი 33 წლის განმავლობაში უცნობი იყო.

1972 წლის 17 ივნისს პრეზიდენტობის საარჩევნო კამპანიების პერიოდში „უოტერგეიტის“ საოფისე კომპლექსში მდებარე დემოკრატიული პარტიის შტაბ-ბინაში 5 მძარცველი დააკავეს. ისინი პრეზიდენტ ნიქსონის წინასაარჩევნო კამპანიასთან დაკავშირებული პირები იყვნენ და ოფისში მოსასმენი აპარატურის დამონტაჟებასა და საიდუმლო დოკუმენტების მოპარვას ცდილობდნენ.

"უოტერგეიტის" საქმეზე მნიშვნელოვანი მასალების მოპოვება The Washington Post-ის რეპორტიორებმა ბობ ვუდვორდმა და კარლ ბერნშტაინმა შეძლეს. გამოიკვეთა, რომ "უოტერგეიტის" ოფისში მომხდარ ინციდენტთან ხელისუფლების მაღალი რანგის პირები იყვნენ დაკავშირებული, პრეზიდენტ ნიქსონის ადმინისტრაცია ოპონენტებს უკანონოდ უსმენდა და მისი მომხრეები დემოკრატების შტაბ-ბინაში მომხდარის გამოძიებას ხელს უშლიდნენ.

alt
FBI-ის აგენტი მარკ ფელტი, 1958წ. (AP Photo/Deseret Morning News, Howard Moore)

წლების განმავლობაში Post-ის ორ ახალგაზრდა ჟურნალისტთან Deep Throat-ის სახელით ცნობილი ანონიმური წყარო თანამშრომლობდა. ის დღემდე მედიის ისტორიაში ყველზე ცნობილ ანონიმურ წყაროდ მიიჩნევა. "უოტერგეიტის სკანდალი" საბოლოოდ პრეზიდენტ ნიქსონის გადადგომითა და მასთან დაახლოებული პირების დაპატიმრებით დასრულდა, თუმცა საყოველთაოდ ცნობილი ანონიმური წყაროს იდენტობა, რომელმაც ისტორიული როლი შეასრულა "უოტერგეიტის სკანდალში", ათწლეულების განმავლობაში უცნობი იყო. მისი ვინაობის შესახებ კითხვებზე არასდროს პასუხობდნენ ვუდვორდი და ბერნშტაინი. მეტიც, მისი სახელი 1976 წლამდე არ იცოდა უშუალოდ The Washington Post-ის მაშინდელმა რედაქტორმა ბენ ბრადლიმ. სამი ათწლეულის განმავლობაში ანონიმური წყაროს ვინაობის შესახებ ინფორმაცია მხოლოდ 5 ადამიანს: ვოდვორდს, ბერნშტაინს, ბრადლის, თვითონ ანონიმურ წყაროს და ვოდვორდის ცოლს ელსა უოლშს ჰქონდა, რომელსაც ვუდვორდმა წყაროს ვინაობა 1980-იან წლებში გაუმხილა.

Deep Throat-მა საკუთარი ვინაობა 2005 წელს თავადვე გაასაჯაროვა. ის მაშინ უკვე 91 წელს მიღწეული უილიამ მარკ ფელტი იყო, რომელიც 1970-იან წლებში ​FBI-ის დირექტორის მოადგილედ მუშაობდა და ნიქსონის გადადგომამდე Post-ის რეპორტიორს საიდუმლოდ ხვდებოდა.



alt
Deep Throat-ის ვინაობის გამხელა ჟურნალ Vanity Fair-ში, 2005წ.

მართალია, რეპორტიორები წყაროს გაუთქმელობით ჟურნალისტურ პროტოკოლს მისდევდნენ, თუმცა მათმა გადაწყვეტილებამ და პირობის შესრულებამ მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია არამხოლოდ მათს კარიერაზე, არამედ სხვა ჟურნალისტებისადმი წყაროების ნდობის განმტკიცებაზეც.

ანონიმურ წყაროს ეყრდნობოდა “პენტაგონის ქაღალდების” სახელით გახმაურებული საქმე. 1971 წელს ამერიკულმა მედიამ გაავრცელა მასალები, რომლითაც ცნობილი გახდა, რომ პრეზიდენტის ადმინისტრაცია საზოგადოებასა და კონგრესს ვიეტნამის ომის წარმოშობის, ასევე აშშ-ვიეტნამის ურთიერთობების შესახებ ფაქტებს უმალავდა და ცრუობდა. თავდაცვის დეპარტამენტის საიდუმლო დოკუმენტების ფოტოასლები პენტაგონის თანამშრომელმა დენიელ ელსბერგმა The New York Times-ის კორესპონდენტს ნილ შიენს მიაწოდა, 1971 წლის 13 ივნისს კი გამოცემამ პენტაგონის დოკუმენტებიდან პირველი ნაწყვეტები გამოაქვეყნა.

Times-ს პრეზიდენტ ნიქსონის ადმინისტრაციამ უჩივლა, სასამართლოს გადაწყვეტილებამდე 15 დღის განმავლობაში გამოცემას პენტაგონის საქმეზე სტატიების გამოქვეყნების საშუალება არ მიეცა, ამ პერიოდში ელსბერგმა საიდუმლო მასალები The Washington Post-საც გადასცა. 30 ივნისს კი აშშ-ის უზენაესმა სასამართლომ პრეზიდენტის ადმინისტრაციის მოთხოვნა არ დააკმაყოფილა და მხარი Times-ის გამოცემის თავისუფლად გაგრძელებას დაუჭირა. დენიელ ელსბერგი ანონიმური წყარო იყო, მედია მის ვინაობას არ ასახელებდა, თუმცა ამ შემთხვევაშიც თავად ელსბერგმა სასამართლოს გადაწყვეტილებამდე 2 დღით ადრე საჯაროდ აღიარა საკუთარი როლი პენტაგონის დოკუმენტების პრესაში მოხვედრასთან დაკავშირებით.


alt
დენიელ ელსბერგი, 1971წ. (Donal F. Holway/The New York Times)
"გამარჯობა, მე ჯონ დო ვარ. გაინტერესებთ მონაცემები?" - ეს შეტყობინება მიიღო 2014 წელს მიუნხენში, გაზეთ Süddeutsche Zeitung-ის რეპორტიორმა ბასტიან ობერმაიერმა ანონიმური წყაროსგან, რომელმაც ჟურნალისტებს საერთო ჯამში 2.6 ტერაბაიტის მოცულობის მონაცემები გაუგზავნა. მასალების დამუშავების შემდეგ ეს მონაცემები "პანამის დოკუმენტების" სახელით გასაჯაროვდა. 11.5 მილიონი დოკუმენტი ასახავდა, 1977 წლიდან 2016 წლამდე როგორ იყენებდნენ გავლენიანი ადამიანები ოფშორულ ზონებს გადასახადებისგან თავის ასარიდებლად და ფულის გასათეთრებლად.

"ჯონ დო" არასდროს შეხვედრია ჟურნალისტებს პირადად და არც მისი ვინაობა გაუმხელია მათთვის, ის მედიას მხოლოდ დაშიფრული მიმოწერით ეკონტაქტებოდა და პანამაში დარეგისტრირებული იურიდიული კომპანიის Mossack Fonseca-ს შესახებ კონფიდენციალურ დოკუმენტებს აწვდიდა. ანონიმურ წყაროს არასდროს მოუთხოვია ფინანსური ან სხვა სახის სარგებელი. მისი ვინაობა დღემდე უცნობია, თუმცა ცნობილია 39 წლის განმავლობაში ოფშორული ზონების საშუალებით კანონდარღვევით შესრულებული საქმიანობები. ანონიმური წყაროს ჟურნალისტებთან კონტაქტზე გასვლამ და მის მიერ მიწოდებულმა ინფორმაციამ საფუძველი ჩაუყარა ხანგრძლივ ჟურნალისტურ გამოძიებას, რომელმაც 2017 წელს ჟურნალისტიკის პრესტიჟული ჯილდო - პულიცერის პრემია დაიმსახურა.


alt
ჟურნალისტი ბასტიან ობერმაიერი, რომელსაც John Doe დაუკავშირდა. CC: Stefan Hobmaier / AP Images

სხვა ბევრი გახმაურებული საქმის მსგავსად, Cambridge Analytica-სა და Facebook-ის სკანდალის მთავარი წყაროც თავდაპირველად ანონიმური იყო. სანამ კომპანიის მიერ მილიონობით მომხმარებლების პირადი მონაცემების მოპოვებისა და მათი პოლიტიკური მიზნებით გამოყენების შესახებ მეტი დეტალი გახდებოდა ცნობილი, Cambridge Analytica-ს სავარაუდო საქმიანობაზე ყურადღება 2017 წელს პირველად The Observer-ში გამოქვეყნებულმა სტატიამ მიიპყრო, რომელშიც მთავარი წყაროს ანონიმურობა იყო დაცული. მოგვიანებით, ცნობილი საქმის მამხილებელმა ვინაობა თავადვე გაამხილა. Cambridge Analytica სოციალური ქსელის მომხმარებლების მონაცემთა პოლიტიკური კამპანიებსთვის გამოყენებაში კრისტოფერ უაილიმ ამხილა. 2018 წელს, სკანდალის შემდეგ Cambridge Analytica -მ მუშაობა შეწყვიტა.


alt
კრისტოფერ უაილი. ფოტო: Antonio Olmos/The Observer

ანონიმური და კონფიდენციალური წყაროების დაცვა ჟურნალისტური სტანდარტია, რომლის შესრულება ზოგჯერ სასჯელით სრულდება. მიუხედავად ამისა, ანონიმურად მიღებული ინფორმაცია შესაძლოა ისეთი ღირებული იყოს, რომ არამხოლოდ პოლიტიკური და სოციალური ვითარება შეცვალოს, არამედ მნიშვნელოვანი გავლენა იქონიოს ჟურნალისტიკის ისტორიასა და პრაქტიკაზე.
კატეგორია: საქართველო

საქართველოში მედიის მიმართ ნდობა მცირდება, გამოკითხული მოსახლეობის 27% ფიქრობს, რომ ჟურნალისტები დეზინფორმაციას ავრცელებენ, პარალელურად, გამოკითხულთა უმეტესობამ არ იცის, როგორ გადაამოწმოს ინფორმაცია - ეს არის ნაწილი იმ მიგნებებისა, რომელიც აჩვენა “ინტერნიუსის” კვლევამ საქართველოს საინფორმაციო ეკოსისტემის შესახებ.

ეს ფეისბუკთან ერთად განხორცილებული პირველი კვლევითი პროექტია საქართველოში. კვლევის თანახმად, მოსახლეობის ნახევარზე მეტს (55%) სჯერა, რომ მედია პარტიული და პოლიტიკურად მოტივირებულია. ამასთანავე დიდია ალბათობა იმისა, მედიის მომხმარებლები ნდობით განეწყონ ისეთ მედიის მიმართ, რომლის სარედაქციო პოზიცია მათ პირად მოსაზრებებს ემთხვევა. კვლევის მიხედვით, ქართველების 49% ამბობს, რომ მედიის მიმართ არც ნდობა აქვს და არც უნდობლობა, 30% მედიას სრულად ან ნაწილობრივ ენდობა, 17% სრულად ან ნაწილობრივ არ ენდობა, 4% კი შეკითხვაზე პასუხის გაცემაზე უარს აცხადებს.

ამავე ანგარიშის თანახმად, საზოგადოებას მედიის მიკერძოებულობის განსაზღვრა მეტწილად შეუძლია. ზოგადად მოსახლეობა მიიჩნევს, რომ დიდი, ეროვნული მაუწყებლები მთავრობის ან ოპოზიციის მხარეს იჭერენ.

კვლევის მიგნებებით, აღმოჩნდა, რომ საქართველოს მოქალაქეებს მედიაწიგნიერების არასაკმარისი უნარები აქვთ, თუმცა კარგად არიან ინფორმირებული მიკერძოებისა და დეზინფორმაციის შესახებ. კვლევის თანახმად, ქართველებისთვის პრაქტიკადაა ქცეული ახალი ამბების რამდენიმე წყაროდან მიღება და მათი კრიტიკული თვალით შეფასება. მოსახლეობის 38% ამბობს, რომ დეზინფორმაციას “ყოველთვის" ან “ხშირად” აწყდება, მხოლოდ 4% აცხადებს, რომ დეზინფორმაციას არასდროს ხვდება.

დეზინფორმაციის წყაროებად მოსახლეობა სხვადასხვა ჯგუფს, მათ შორის ქართველ და უცხოელ ჟურნალისტებს აღიქვამენ. კერძოდ, დეზინფორმაციის გავრცელების წყაროდ გამოკითხულთა 27% ქართველ ჟურნალისტებსა და მედიასაშუალებებს ასახელებს, ერთი პროცენტით მეტი (28%) მიიჩნევს, რომ დეზინფორმაციის გამავრცელებლები ოპოზიციური პოლიტიკური ლიდერები არიან. დეზინფორმაციის გავრცელების წყაროდ 26% ქართველ ტროლებს/ბოტებს, 23% მთავრობის წევრებს, 22% აქტივისტთა ჯგუფებს/არასამთავრობო ორგანიზაციებს, 19% საჯარო პირებს/ ცნობილ ადამიანებს, 18% რიგით ადამიანებს, 15% უცხოელ ჟურნალისტებსა და მედიასაშუალებებს, 15% კი უცხოელ ტროლებსა და ბოტებს აღიქვამს.

კვლევით დადგინდა, რომ ქართველებს ინფორმაციის გადამოწმების არასაკმარისი უნარები აქვთ. კვლევაში მონაწილეთა 40% აცხადებს, რომ მათ დეზინფორმაციის ამოცნობა შეუძლიათ, თუმცა ამის მიუხედავად, მათი უმრავლესობა ვერ ხსნის როგორ აკეთებს ამას. ინფორმაციის გადამოწმება უფრო მეტად ახალგაზრდებს, 18-35 წლამდე კატეგორიის მოსახლეობას შეუძლია, განსხვავებით უფრო დიდი ასაკის მოსახლეობისა, რომლებიც, დიდი ალბათობთ, უფრო მეტად ენდობიან თავიანთ ინტუიციასა და სოციალურ ქსელებს.

ქართველების აზრი იყოფა იმაზეც, თუ ვინაა პასუხისმგებელი დეზინფორმაციასთან ბრძოლაში. ყველაზე მეტი ადამიანი (29%) პასუხისმგებლობას მთავრობას აკისრებს, ნაწილს მიაჩნია, რომ დეზინფორმაცია მედიასაშუალებებმა და საზოგადოებამ უნდა შეზღუდოს, ყველაზე ცოტა (8%) ადამიანი კი ფიქრობს, რომ დეზინფორმაციას ონლაინ პლატფორმები უნდა ებრძოდნენ.

Internews-ის მიერ Facebook-ის მხარდაჭერით ჩატარებული კვლევის ფარგლებში საქართველოს მასშტაბით გამოიკითხა 1310 ადამიანი და ჩატარდა 8 ფოკუს ჯგუფი (CRRC-ის მიერ), მათ შორის უმცირესობების ენებზე. დამატებით, მკვლევრები ესაუბრნენ 60-ზე მეტ რესპონდენტს საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში (ჩაღრმავებული ინტერვიუ), მათ შორის ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლებს და 12,000ზე მეტი ფეისბუკ პოსტი შეისწავლეს(პოსტები და კომენტარები ფბ ჯგუფებში ნეტნოგრაფიული ანალიზის მეთოდით). და ბოლოს, ეთნოგრაფიული მეთოდით დააკვირდნენ მედიამოხმარებას ოჯახებსა და სამეზობლოებში.

კვლევის სამივე ნაწილს გაეცანით ამ ბმულზე.

კატეგორია: საქართველო

Internews-მა ფეისბუკთან ერთად განხორციელებული კვლევითი პროექტის ანგარიში გამოაქვეყნა, რომელშიც მიმოხილულია ქართული მედია გარემო, საინფორმაციო საშუალებები და ინფორმაციის გავრცელების წყაროები, მოსახლეობის დამოკიდებულებები და ქცევა ინფორმაციის მიღებისა და გავრცელების მიმართულებით, მათ შორის სოციალურ მედიასა და ინტერნეტში.

პროექტის ფარგლებში, ქართველი და ამერიკელი მკვლევრების ჯგუფმა (მათ შორისაა ანა ქეშელაშვილი - წამყვანი მკვლევარი, მაია მიქაშავიძე, თეონა ქავთარაძე, ეკა ბასილაია, მარიამ მენაბდე და CRRC-ს კობა თურმანიძე, ოთო სალდაძე და ქრისტინა ვაჭარაძე) სამი მოხსენება მოამზადა საქართველოში ინფორმაციის წარმოების, გავრცელებისა და მოხმარების შესახებ, მათ შორის ინტერნეტსა და სოციალურ მედიაში.

კვლევის შედეგები სამი ნაწილისგან შედგება. პირველი ნაწილი მოიცავს მთავარ მიგნებებს და რეკომენდაცაციებს, და მიმოიხილავს ზოგად ინფრასტრუქტურას და გარემოს, რომელშიც ინფორმაცია ვრცელდება. მეორე ნაწილი მედიასაშუალებებს და ინფორმაციის სხვა გამავრცელებლებს ეძღვნება, მათ შორის ინტერნეტსა და სოციალურ მედიაში. მესამე ნაწილი კი ადამიანების მიერ მედიის მოხმარებაზე და აღქმაზე აკეთებს აქცენტს.

Internews-ის ინფორმაციით, ამ კვლევისთვის საქართველოს მასშტაბით გამოიკითხა 1310 ადამიანი და ჩატარდა 8 ფოკუს ჯგუფი (CRRC-ის მიერ), მათ შორის უმცირესობების ენებზე. დამატებით, მკვლევრები ესაუბრნენ 60-ზე მეტ რესპონდენტს საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში (ჩაღრმავებული ინტერვიუ), მათ შორის ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლებს და 12,000ზე მეტი ფეისბუკ პოსტი შეისწავლეს(პოსტები და კომენტარები ფბ ჯგუფებში ნეტნოგრაფიული ანალიზის მეთოდით). და ბოლოს,  ეთნოგრაფიული მეთოდით დააკვირდნენ მედიამოხმარებას ოჯახებსადა სამეზობლოებში. 

კვლევის სამივე ნაწილს გაეცანით ამ ბმულზე.

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
მას შემდეგ, რაც ილონ მასკმა, მარკ ცუკერბერგმა, ოპრა უინფრიმ და სხვა ცნობილმა ადამიანებმა აპლიკაცია Clubhouse-ის გამოყენება დაიწყეს, ახალი სოციალური ქსელის პოპულარობა მსოფლიოს მასშტაბით კიდევ უფრო გაიზარდა და რამდენიმე თვის დაარსებული პლატფორმის მომხმარებლების რიცხვმა 10 მილიონს, მისმა ღირებულებამ კი $1 მილიარდ აშშ დოლარს მიაღწია.

Clubhouse მხოლოდ აუდიო კონტენტზე დაფუძნებული სოციალური ქსელია, მასში არ გვხვდება ვრცელი ტექსტები და მრავალფეროვანი ვიზუალური კონტენტი. ამ ეტაპზე აპლიკაცია ექსკლუზიურია და ის მხოლოდ iOS-ის იმ მომხმარებლებისთვისაა ხელმისაწვდომი, რომლებსაც Clubhouse-ზე დარეგისტრირებული პირისგან მიწვევა აქვთ. შესაბამისად, ამ დროისთვის Clubhouse-ზე რეგისტრაციისთვის მხოლოდ აპლიკაციის გადმოწერა საკმარისი არაა.

ახალი პლატფორმა ადამიანებს შესაძლებლობას აძლევს გაუძღვნენ, მოისმინონ ან ჩაერთონ დისკუსიებში. აპლიკაციის გახსნისას მომხმარებელს ხვდება "ოთახების" ჩამონათვალი და იმ ადამიანების სია, რომლებიც კონკრეტულ აუდიო ჩატებში ე.წ ოთახებში არიან შესული.

alt
(Photo by Christoph Dernbach/picture alliance via Getty Images)

Clubhouse-ზე დარეგისტრირებულებს შეუძლიათ სხვადასხვა თემის შესახებ მიმდინარე live ოთახებში შევიდნენ, მოუსმინონ სპიკერებს, ხელის აწევის ღილაკით ითხოვონ თავიანთი აზრის დაფიქსირება, ან ნებისმიერ დროს დატოვონ ოთახი. გარდა ამისა, მომხმარებლებს აპლიკაციაში კალენდრის საშუალებით სამომავლოდ დაანონსებულ დისკუსიებში მონაწილეობის დაგეგმვის შესაძლებლობა აქვთ.

რეგისტრაციისას მომხმარებელი უთითებს მისთვის საინტერესო თემებს მაგალითად, ტექნოლოგია, ბიზნესი, მედიცინა და სხვ. რაც უფრო მეტ ინფორმაციას გასცემს ადამიანი საკუთარი ინტერესების შესახებ, აპლიკაცია მით უფრო მეტ სასაუბრო "ოთახს" და ადამიანს შესათავაზებს რეკომენდაციის სახით. გარდა ამისა, ნებისმიერ მომხმარებელს შეუძლია შექმნას საკუთარი "ოთახი", რომელიც სურვილისამებრ საჯარო ან დახურული იქნება.

Clubhouse-ს Facebook-ის, Instagram-ის, TikTok-ის, WhatsApp-ისა და YouTube-ისგან ყველაზე მეტად ის განასხვავებს, რომ ადამიანებს შორის კომუნიკაციის ერთადერთი საშუალება აუდიოა. როცა სხვა სოციალური ქსელების შემთხვევაში მომხმარებლებს ტექსტების, ფოტოებისა და ვიდეოების გაზიარება შეუძლიათ.

ბოლო თვეების განმავლობაში მედიაში ახალი პლატფორმის შესახებ საუბარი არ წყდება. გასული წლის მაისში, Clubhouse-ს, როგორც სტარტაპს, ჯერ მხოლოდ 1,500 მომხმარებელი ჰყავდა, უშუალოდ კომპანიის ღირებულება კი $100 მილიონ აშშ დოლარს შეადგენდა.

Clubhouse -ის მომხმარებელთა რიცხვის ზრდის პარალელურად, კომპანიას ახალ გამომწვევებთან გამკლავება უწევს. სხვა სოციალური ქსელების მსგავსად პრობლემას წარმოადგენს დეზინფორმაციის გავრცელება და მისი რეგულირება. კონტენტის მოდერაციის გარეშე ბევრად მარტივია კონსპირაციული თეორიების გავრცელება. ჟურნალისტები პლატფორმაზე ანტისემიტიზმის, სიძულვილის ენის, რასიზმისა და სხვა შემთხვევების შესახებ იუწყებიან, მიუხედავად იმისა, რომ ზემოთ ჩამოთვლილი შემთხვევები Clubhouse-ის სახელმძღვანელო წესებს ეწინააღმდეგება.

Clubhouse-სთან დაკავშირებული კიდევ ერთი გამოწვევა კონფიდენციალობის დაცვა და პერსონალური მონაცემების უსაფრთხოებაა. მომხმარებლების მხრიდან პლატფორმაზე მიმდინარე დისკუსიების ჩაწერა და აპლიკაციის გარეთ განთავსება აკრძალულია, თუმცა მსგავსი ფაქტები მაინც დაფიქსირდა.

აპლიკაციას დისკუსიების ჩაწერის ფუნქცია არ აქვს და მისი დასრულებისთანავე მთელი საუბარი ქრება. თუმცა, უშუალოდ Clubhouse-ის ვებგვერდზე განმარტებულია, რომ კომპანია საგამოძიებო ინციდენტების წარმოქმნის შემთხვევისთვის ჩანაწერს დროებით მაინც აკეთებს.

ამასთანავე, Stanford-ის Internet Observatory-მა მონაცემების უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული რამდენიმე ნაკლი გამოავლინა, რომლის საფუძველზეც ჩინეთის ხელისუფლებას შესაძლოა წვდომა ჰქონოდა Clubhouse-ის მომხმარებლების შესახებ ინფორმაციაზე. BBC-ის ცნობით, კომპანიაში აცხადებენ, რომ ამჟამად კიბერუსაფრთხოებასთან დაკავშირებულ საკითხებს განიხილავენ.

ზოგიერთი ექსპერტი მონაცემების უსაფრთხოებაზე საუბრისას ხაზს უსვამს აპლიკაციისთვის კონტაქტების გაზიარების საკითხს. ამ ეტაპზე იმისთვის, რომ მომხმარებელმა სხვა ადამიანები დასარეგისტრირებლად მიიწვიოს, საჭიროა Clubhouse-ს თავისი კონტაქტების სიაზე წვდომა მისცეს.

კიდევ ერთი პრობლემატური საკითხი Clubhouse-ის ანგარიშის წაშლაა. ეს ფუნქცია აპლიკაციას არ გააჩნია და ანგარიშის წასაშლელად მომხმარებელმა ელ.ფოსტით უშუალოდ კომპანიას უნდა მიმართოს.

ცნობილია, რომ Clubhouse-ის დამფუძნებლები როჰან სეთი და პოლ დევიდსონი აპლიკაციას სამომავლოდ ანდროიდის მომხმარებლებისთვისაც ხელმისაწვდომს გახდიან.


alt
Clubhouse-ის დამფუძნებლები როჰან სეთი და პოლ დევიდსონი

Clubhouse-ის მცირე ხნით ხელმისწავდომი იყო ჩინეთშიც, თუმცა ქვეყნის ხელისუფლებამ სხვა პოპულარული სოციალური ქსელების მსგავსად ის 8 თებერვალს უკვე დაბლოკა. ფაქტს წინ Clubhouse-ის ერთ-ერთ ოთახში ტიანანმენის პროდემოკრატიული პროტესტის შესახებ დისკუსია უძღოდა, რომელსაც 5,000-მდე მსმენელი ჰყავდა. დაბლოკვის მიუხედავად ჩინეთში მცხოვრები ადამიანების ნაწილი აპლიკაციაზე წვდომას VPN-ის საშუალებით ახერხებს.

Clubhouse-ს უშუალო კონკურენტები უკვე გამოუჩნდა Twitter Spaces-ისა და Facebook-ის ახალი პროექტის სახით. The New York Times-ის ინფორმაციით, მარკ ცუკერბერგის კომპანია Clubhouse-ის მსგავსი სერვისის შექმნაზე მუშაობს.

 


მთავარი ფოტო: Thomas Trutschel/Photothek via Getty Images
კატეგორია: საქართველო
2020 წელს ტელევიზიებში კომერციული შემოსავალი 9%-ით შემცირდა. მართალია, პოლიტიკურმა რეკლამამ წლის განმავლობაში შემოსავლები დაასტაბილურა, მაგრამ, მაუწყებელთა ნაწილზე, განსაკუთრებით მცირებიუჯეტიან ტელევიზიებზე, კომერციული შემოსავლის კლება მაინც მძიმედ აისახა.

“ვგეგმავდით განვითარებას, გვქონდა ტექნიკური გადაიარაღების და ახალი გადაცემის დაწყების გეგმები, მაგრამ, რა თქმა უნდა, გაჩერდა ეს ყველაფერი”, - ტელეკომპანია “კავკასიის” დირექტორი ნინო ჯანგირაშვილი ამბობს, რომ წლებია “კავკასია” ისედაც მწირი შემოსავლებით არსებობს, შესაბამისად, ამ “დარტყმასაც გაუძლეს”, თუმცა, არ იყო მარტივი: “უმძიმესი გავლენა იქონია, მაგრამ როგორღაც ვახერხებთ არსებობას”.

როგორც “მედიაჩეკერთან” მაუწყებლების სარეკლამო სამსახურები განმარტავენ, ტელევიზიების ძირითად ნაწილთან გასულ წელს რეკლამები იმ კომპანიებმა შეაჩერეს, რომლებიც შეზღუდვების გამო აღარ ფუნქციონირებდნენ და მომხმარებლებს მომსახურებას ვეღარ უწევდნენ.

მაგალითად, შეზღუდვების პირველი ტალღის დროს უმეტესად ქართული კომპანიებიდან წამოსული რეკლამების შეჩერებაზე საუბრობენ “TV პირველში”. კომპანიაში აცხადებენ, რომ ყველაზე დიდი დარტყმა ამ კუთხით 2020 წლის გაზაფხულზე მიიღეს.

პანდემია განსაკუთრებულად რთული აღმოჩნდა ისედაც მცირეშემოსავლიანი რეგიონული ტელევიზიებისთვის. “ საქართველოს რეგიონულ მაუწყებელთა ალიანსს” კომერციული დამკვეთებისგან 100 ათას ლარზე მეტი ოდენობის შესყიდვები გაუუქმდა. რეგიონული არხების უმრავლესობაში კომერციული რეკლამებიდან შემოსავლის დაახლოებით 70-80%-იანი კლება დაფიქსირდა. რეკლამები გააჩერეს მსხვილმა დამკვეთებმა, მათ შორის, ბანკებმა და საკომუნიკაციო კომპანიებმა.

“ჩვენთან გაცილებით უფრო დრამატულია კლება ვიდრე, ეროვნულ მაუწყებლებში. ახლა საერთოდ ნულოვანია შემოსავლები რეგიონულ ტელევიზიებში, კომერციული მხარდაჭერის გეგმებიც კი არ არსებობს. როგორც კი პანდემია დაიწყო, პირველადი შემცირებები, რაც მოხდა იყო რეგიონულ მედიებთან ბიუჯეტებზე”, - ამბობს “საქართველოს რეგიონულ მაუწყებელთა ალიანსის” ხელმძღვანელი ნათია კუპრაშვილი და ამატებს, რომ გასული წელს ეს კლება დონორთა მხარდაჭერამ დააკომპენსირა, - “რაც რეგიონულ ტელევიზიებში შევიდა როგორც კომერციული მომსახურება. პოლიტიკურმა რეკლამამაც დაასტაბილურა ბევრი რამ, ამან გადაარჩინა გარკვეულწილად ეს სექტორი. მეტი დარტყმა ჰქონდა რადიოებს, იყო პირდაპირი ვარდნა და საერთოდ არანაირი რეკლამა არ გაიყიდა”.

შემოსავლების ვარდნა განსაკუთრებით მტკივნეული დაუგეგმავი ხარჯების ზრდის ფონზე იყო: “განსაკუთრებით გაიზარდა გადაადგილებისა და დამცავი ეკიპირების ხარჯები. აქაც ხელშეწყობა რეგიონულ მედიებში ძირითადად დონორებიდან მოდიოდა. სწორედ დონორების მხარდაჭერით გახდა შესაძლებელი სახელფასო ანაზღაურების შენარჩუნება”.

რეკლამების ძირითადი ნაწილის განთავსების კუთხით საქართველოს 7 ტელევიზიას: ”რუსთავი 2-ის” ჯგუფში შემავალ არხებს: “რუსთავი 2-ს”, “მარაოს”, “კომედი არხს”, “იმედი ჰოლდინგის” სამ არხს: “იმედს”, “მაესტროსა” და “GDS-ს” და “POSTV-ს” მომსახურებას კომპანია Dac capital უწევს.

ორგანიზაციის დირექტორი დავით ჭეჟეა განმარტავს, რომ ზემოთ ნახსენებ 6 მაუწყებელზე ( გარდა პოსტვ-ისა) რეკლამებზე მოთხოვნები გასულ წელს, მეორე კვარტალში, 30%-ით დაეცა. ძირითადად საყოფაცხოვრებო დარგის კომპანიებისგან, ასევე მცირედით შემცირდა რეკლამები სწრაფი რეალიზების პროდუქტებზე ( FMCG ). აღნიშული ვარდნა ძირითადად კონკრეტული ბიზნესობიექტების მუშაობის შეჩერებამ და დროებით დახურვამ გამოიწვია.

“ჩვენ ვმუშაობთ საერთაშორისო დიდ ბრენდებზე. ზოგადად ასეთ კომპანიებს რეკლამაზე გაწეული ხარჯი მიბმული აქვთ გაყიდვებზე, თუ გაეზარდათ გაყიდვები, დიდი ალბათობით, იზრდება სარეკლამო ბიუჯეტებიც. ახლა ტენდენცია რაც ჩანს, არის ზრდისკენ”, - განმარტავს ჭეჟეა “მედიაჩეკერთან” საუბრისას.

“კოვიდ-პანდემიის შედეგად გამოწვეული ეკონომიკური სირთულეები და სარეკლამო ბაზრის მოცულობის შემცირებაა” დასახელებული იმ მიზეზებს შორის, რის გამოც ტელეკომპანია “რუსთავი 2-მა” ცოტა ხნის წინ სტრუქტურული რეორგანიზაცია გამოაცხადა, რასაც შესაძლოა “სამუშაო ძალის შემცირება/გადაადგილება” მოჰყვეს.

ტელეკომპანია “იმედში” კი აცხადებენ, რომ კომერციული რეკლამებიდან შემოსავლის კლებას გავლენა არ ჰქონია არხის მუშაობასა და გეგმებზე.

როგორი იქნება მიმდინარე, 2021 წელი, ტელევიზიებში პროგნოზი უჭირთ. ამის მიზეზი პანდემია, ქვეყანაში არსებული ეკონომიკური კრიზისი და პოლიტიკური ვითარებაა. წინა წელთან შედარებით უკეთესი ვითარებაა ეროვნულ მაუწყებლებში, თუმცა კვლავ მძიმე კრიზისის წინაშე რჩებიან რეგიონული არხები, რომლებთან მიმართებაშიც, ნათია კუპრაშვილის ინფორმაციით, რეკლამის დამკვეთებს გეგმები არ აქვთ, აქტივობები და გეგმების განხორციელება გვიანდება სამოქალაქო ორგანიზაციებიდანაც, რომლებთანაც რეგიონულ მაუწყებლებს დიდი ხნის პარტნიორობა აკავშირებთ.
კატეგორია: საქართველო
სტრასბურგში კომპანია OVH-ის მონაცემთა ბაზაზე გაჩენილი ხანძარის გამო, ათასობით ვებგევრდმა მუშაობა შეწყვიტა, მათ შორისაა ქართულენოვანი გამოცემა “ინდიგოც”. გამოცემის აღმასრულებელი დირექტორის, ნატა ძველიშვილის ინფორმაციით, ვებგვერდის აღდგენასა და მონაცემებთან დაკავშირებით, ამ ეტაპზე ინფორმაცია არ აქვთ.

Reuters-ის ინფორმაციით, ცეცხლის შედეგად დაიწვა სერვერების ნაწილი, ნაწილზე კი წვდომა დროებითაა შეჩერებული. კომპანიაში აცხადებენ, რომ მონაცემთა 4 ცენტრიდან განადგურებულია SBG2-ის და დაზიანებულია SBG1-ის მონაცემთა ცენტრები.

ცეცხლი შენობაში დილის საათებში გაჩნდა. ადგილზე ხანძრის ჩაქრობას 100-ზე მეტი მეხანძრე 6 საათის განმავლობაში ცდილობდა. ამ ეტაპზე კომპანია მომხდარის შედეგად გამოწვეულ ზარალს ითვლის. ხანძრის შედეგად არავინ დაშავებულა.

OVHCloud ევროპაში ქალუდ სერვისის ყველაზე დიდი პროვაიდერია.

კატეგორია: საქართველო
იყო თუ არა მარტვილში, ჭყონდიდის ეპარქიაში, სადაც, მეორე სართულიდან მოაჯირის გადავარდნის გამო გადამღები ჯგუფები დაშავდნენ, ჟურნალისტების მუშაობაში ხელშეშლის მცდელობები სასულიერო პირების მხრიდან - „მედიაჩეკერი“ დეტალების გარკვევას შეეცადა.

8 მარტს, მარტვილში, ჭყონდიდის ეპარქიაში, მიტროპოლიტ სტეფანეს გადაწყვეტილების გამო დაწყებული დაპირისპირების გაშუქებისას, რამდენიმე ტელევიზიის გადამღები ჯგუფი მეორე სართულის აივნიდან გადავარდა. ჟურნალისტებმა და ოპერატორებმა საშუალო სიმძიმის დაზიანებები მიიღეს, მათ სამედიცინო დახმარება დასჭირდათ. ამ ეტაპზე მათი ნაწილი უკვე გაეწერა საავადმყოფოდან, ნაწილს კი დამატებითი გამოკვლევები უტარდება.

ამ დღეს მიტროპოლიტი სტეფანე, რომელმაც პეტრე ცაავასთან დაახლოებულ ორ დიაკვანს მღვდელმსახურების უფლება შეუჩერა, ეპარქიაში სხდომას მართავდა. სხდომა დახურული იყო. ამავე შენობის აივანსა და ეზოში კი პეტრე ცაავას მხარდამჭერები იყვნენ შეკრებილი. ისინი მიტრპოლიტის გადაწყვეტილებას აპროტესტებდნენ. აივანის მოაჯირი მას შემდეგ გადავარდა, რაც შენობის კარი გაიღო და შიგნით მყოფი ხალხის მასა აივანზე შეკრებილებს მიაწვა. შედეგად, მეორე სართულის აივნიდან 10-მდე ადამიანი გადავარდა.

მომხდარიდან მალევე სოციალურ ქსელში მომხდარის ამსახველი ვიდეომასალები გავრცელდა. ერთ-ერთ ვიდეოში ჩანს, რომ სასულიერო პირები ცდილობენ გადამღებ ჯგუფებს ოთახი დაატოვებინონ.



ჭყონდიდის ეპარქიაში მომხდარში დანაშაულის ნიშნები დაინახეს კოალიციის „მედიის ადვოკატირებისათვის“ წევრმა ორგანიზაციებმა და სამართალდამცავ უწყებებს მოუწოდეს, დაინტერესდნენ მომხდარით. მომხდარზე ძიება მართლაც დაიწყო, 124-ე, გაუფრთხილებლობით ჯანმრთელობის დაზიანების მუხლით.

„მთავარი არხის“ სამეგრელო-ზემო სვანეთის კორესპონდენტი ემა გოგოხია მისივე არხთან საუბარში ამბობს, რომ მიტროპოლიტ სტეფანეს ჟურნალისტების მოშორების ბრძანება ჰქონდა გაცემული. ემა იხსენებს, რომ ოთახიდან ხმამაღალი ლაპარაკის ხმა ისმოდა. სასულიერო პირები მიტროპოლიტისგან ითხოვდნენ პასუხს, კიდევ აპირებდა თუ არა ის სხვა პირების დასჯასაც და მისი მივლინება ეპარქიაში, ხომ არ იყო გამიზნული მეუფე პეტრეს მომხრეების დასასჯელად.

„სწორედ ამ დროს დაიძაბა ოთახში ვითარება. იყო ფიზიკური შეხლა-შემოხლა. შევეცადეთ სიახლოვეს მივსულიყავით და ფანჯრიდან გადაგვეღო. გაღიზიანებული მრევლი კი აივანზე ამოვიდა და ოთახში შესვლას შეეცადა. ამ დროს მეუფე სტეფანემ გასცა ბრძანება მის მომხრეებზე, რომლებიც კართან იყვნენ ჩამდგარი, რომ მოვეშორებინეთ. მრევლსა და მამებს შორის მოყვა მედიაჯგუფი. დაპირისპირების დროს, როდესაც იძულებით ცდილობდნენ ჩვენს გაყვანას, აივნის მოაჯირი მთლიანად ჩამოინგრა და მეორე სართულიდან გადმოცვივდნენ იქ მყოფი მოქალაქეებიც, ჟურნალისტებიც და ოპერატორები“, - აცხადებს გოგოხია.

„ტელეკომპანია პირველის“ ჟურნალისტი პაპუნა შუშანია, რომელიც მის ოპერატორთან, ალეკო ხაზალიასთან ერთად გადავარდა მეორე სართულის აივნიდან, „მედიაჩეკერთან“ ამბობს, რომ მას მუშაობაში განზრახ ხელშეშლის შთაბეჭდილება არ დარჩა:

„უკან მედგა ოპერატორი და ეს მასა რომ წამოვიდა ჩვენკენ, ჩვენ უკან-უკან წავიწიეთ, ბევრი ვიყავით, აივანზე უფლებამოსილება შეჩერებული სასულიერო პირების მრევლიც იდგა. კარი როდესაც გაიღო, ინერციით მოგვაწვნენ, ამ კარმა ჩვენ უკან წამოგვწია . მოაჯირმა ამხელა მასას ვერ გაუძლო, მოტყდა და გადმოვცვივდით. მე გონება დავკარგე, როცა აზრზე მოვედი და გავიხედე, ჩემს ოპერატორს სისხლი ჰქონდა. გარეგანი დაზიანება აღენიშნება შუბლის არეში“.

პაპუნა ამბობს, რომ მომხდარი ჟურნალისტების წინააღმდეგ მიზანმიმართული არ იყო. თუმცა, მისივე თქმით, როგორც სხვა შემთხვევებში, დღესაც ადგილზე მყოფი სასულიერო პირები და მრევლის ნაწილი აგრესიით გამოირჩეოდა:

„მე უკვე მიჩვეული ვარ სასულიერო პირებისგან სიტყვიერ შეურაცხყოფას. დღესაც ცხადი იყო, რომ არ სიამოვნებდათ რომ ვაშუქებდით. მრევლს შორისაც იყვნენ აგრესიულად განწყობილი ადამიანები“.

საპატრიარქოს პრესსამსახურის ხელმძღვანელი დეკანოზი ანდრია ჯაღმაიძე ჟურნალისტების დაშავების გამო წუხს, თუმცა, ხაზს უსვამს, რომ აივნი ვიწრო იყო და ჟურნლსიტები იქ საერთოდ არ უნდა ასულიყვნენ.

"ძალიან სამწუხაროა, რომ ჟურნალისტები დაზარალდნენ, იმიტომ, რომ იქ არის აივანი ძალიან ვიწრო, იყო ძალიან ბევრი ხალხი. იქ არ უდნა ასულიყვნენ საერთოდ ჟურნალისტები. კრება მიდის და ერთი შუშა ყოფს აივანს და კრების დარბაზს", — განაცხადა ჯაღმაიძემ.

ჟურნალისტების მუშაობაში ხელშეშლა, მათზე ფიზიკური და სიტყვიერი თავდასხმები, აგრესია, მედიის მისამართით კრიტიკა და მოწოდებები, რას უნდა აშუქებდეს მედია და რას არა, ბოლო პერიოდში, ფაქტობრივად, ყოველდღიურობად იქცა. ყოველდღიურობად იქცა მედიის საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციების განცხადებებიც, იმაზე ხაზგასმით, რომ ყველა ასეთი შემთხვევა სამართალდამცავმა უწყებებმა სათანადოდ უნდა გამოიძიონ, ვინაიდან, დაუსჯელობა ასეთ ფაქტებს ახალისებს.

27 თებერვალს, ტელეკომპანია “ფორმულას” პირდაპირ ეთერში, მედიისა და სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებმა ერთგვარი აქცია-პერფორმანსიც მოაწყვეს და საჯაროდ ხელი მოაწერეს მანიფესტს, რომლითაც ხელისუფლებას მოუწოდეს უზრუნველყოს ჟურნალისტების უსაფრთხო გარემოში მუშაობა. ეს იყო ჭყონდიდის ეპარქიაში მომხდარის შემდეგ მედიაკოალიციისა და ქარტიის განცხადებების მთავარი აქცენტიც - მომხდარის დროული და ეფექტური გამოძიება.


მთავარი ფოტო: ბერდია კალანდია
კატეგორია: საქართველო

მარტვილში, ჭყონდიდის ეპარქიაში შენობის მეორე სართულზე აივნის ჩანგრევის შედეგად, დაშავდნენ ჟურნალისტები და ოპერატორები, რომლებიც რამდენიმე მეტრის სიმაღლიდან გადავარდნენ. პირველადი ინფორმაციით, დაშავებულებს შორის არიან: "მთავარი არხის" "ტვ პირველის", "პოსტვ-ის", "რუსთავი 2-სა" და "ფორმულას" გადამღები ჯგუფები. 

"ტვ პირველის" ახალი ამბების სამსახურის უფროსის ნოდარ მელაძის ინფორმაციით, დაშავდნენ არხის სამეგრელოს ბიუროს ოპერატორი ალეკო ხაზალია და ჟურნალისტი პაპუნა შუშანია. "ტვ პირველის" ინფორმაციით, დაშავებულებს მოტეხილობები არ აქვთ, მათ დაჟეჟილობები და თავის მსუბუქი ტრავმები აღენიშნებათ.

ტელეკომპანია "ფორმულას" ცნობით, შემთხვევის ადგილზე დაშავდა მათი ოპერატორი იაგო ვეკუა, რომელიც საავადმყოფოში გადაიყვანეს.

"მთავარის არხის" ინფორმაციით, რომ ადგილზე მუშაობისას მათ ჟურნალისტს ემა გოგოხიას ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს. გავრცელდა ვიდეოკადრებიც, რომელშიც ჩანს, რომ სასულიერო პირები ცდილობენ "მთავარი არხის" გადამღებ ჯგუფს მუშაობაში ხელი შეუშალონ. 

სასწრაფო დახმარების სამსახურში "მედიაჩეკერს" განუცხადეს, რომ შემთხვევის შედეგად ხუთი პირი დაშავდა. მათივე ინფორმაციით, ხუთივე დაშავებული მარტვილის ევექსის კლინიკაში გადაიყვანეს. მათ სიცოცხლისთვის საშიში ტრავმები არ აღენიშნებათ. 

გადამღები ჯგუფები ჭყონდიდში სასულიერო პირებს შორის არსებულ დაპირისპირებასა და აქციას აშუქებდნენ. პროტესტი ჭყონდიდის ეპარქიაში მიტროპოლიტ სტეფანეს გადაწყვეტილებას მოჰყვა. მიტროპოლიტმა ეპარქიის ორ სასულიერო პირს  მღვდელმსახურება შეუჩერა. ამ გადაწყვეტილების მოტივად სახელდება ის, რომ ისინი პეტრე ცაავას მხარდამჭერები არიან. 

გავრცელებული ინფორმაციით, სხდომა დახურული იყო. შემთხვევა კი მაშინ მოხდა, როდესაც შენობიდან კარის გაღების დროს აივანზე მდგომ ხალხს მიაწვნენ.

დეტალების დაზუსტება "მედიაჩეკერმა" საპატრიარქოს პრესცენტრში სცადა. ანდრია ჯაღმაიძემ კი განგვიცხადა, რომ მომხდარის შესახებ მანაც მედიით შეიტყო და მხოლოდ ის იცის, რაც საჯაროდ გავრცელდა.

 

 მასალა პერიოდულად ახლდება.

კატეგორია: რესურსები

ომის პირველი ქალი ფოტოგრაფი, პირველი აფრო-ამერიკელი ქალი მიმომხილველი აშშ-ის ეროვნულ რადიოსა და ტელევიზიაში, ომის ყველაზე გავლენიანი რეპორტიორი ქალი, ჟურნალისტი და უფლებადამცველი ქალი, რომელიც არ უშინდებოდა პუტინის ხელისუფლების მხილებას და რა თქმა უნდა, ომის ერთ-ერთ საუკეთესო რეპორტიორად მიჩნეული მარი კოლვინი - 
"მედიაჩეკერი"  ხუთ გავლენიან ქალ ჟურნალისტს გაგაცნობთ.

მარგარეტ ბურკ-უაითი (1904 – 1971)



altმარგარეტ ბურკ-უაითი მე-20 საუკუნის ერთ-ერთი გამორჩეული ფოტოჟურნალისტია. ის ომის პირველი ამერიკელი ქალი ფოტოჟურნალისტი იყო. შესაბამისად, ბრუკ-უაითი აშშ-ში პირველი ქალი ფოტოგრაფი იყო, რომელსაც აკრედიტაცია ჰქონდა მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში.

გარდა ამისა, მარგარეტ ბურკ-უაითი 1941 წელს მოსკოვში მყოფი ერთადერთი უცხოელი ფოტოგრაფი იყო მაშინ, როდესაც გერმანიამ მოლოტოვ-რიბენტროპის თავდაუსხმელობის პაქტი დაარღვია და საბჭოთა კავშირში შეიჭრა. მისი გადაღებული ფოტოები მნიშვნელოვანი მოვლენის ამსახველ ერთ-ერთ პირველ ვიზუალურ მასალას წარმოადგენდა, რომელიც მსოფლიომ იხილა.

ბრუკ-უაითის გაშუქებული აქვს სამოქალაქო ომები, სეგრეგაციის პერიოდი, ბუნებრივი კატასტროფები, კონფლიქტები და ჰუმანიტარული კრიზისები. ის არის ბოლო ადამიანი, რომელმაც მაჰათმა განდისგან ინტერვიუ აიღო.  

ეთელ პეინი (1911 – 1991)

altეთელ პეინი ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი აფრო-ამერიკელი ჟურნალისტი ქალია. 1972 წელს ის CBS-მა დაიქირავა და, შედეგად, პეინი გახდა პირველი აფრო-ამერიკელი ქალი მიმომხილველი აშშ-ის ეროვნულ რადიოსა და ტელევიზიაში. ის აშუქებდა საშინაო და საგარეო პოლიტიკას, სამოქალაქო უფლებების მოძრაობას, კორეის, ვიეტნამის ომებსა და სხვა მნიშვნელოვან მოვლენებს.

პეინი ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ ჟურნალისტად მიიჩნეოდა, რომელსაც არ ეშინოდა რთული შეკითხვების დასმის. სწორედ ეთელ პეინმა ჰკითხა აშშ-ის 34-ე პრეზიდენტს დუაიტ ეიზენჰაუერს როდის გეგმავდა ის სეგრეგაციის აკრძალვას. 

მართა გელჰორნი (1908 – 1998)

altამერიკელი ჟურნალისტი და მწერალი მართა გელჰორნი მე-20 საუკუნის ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან ომის კორესპონდენტად მიიჩნევა. 60-წლიანი კარიერის განმავლობაში ის აშუქებდა მსოფლიოში მიმდინარე ყველა მნიშვნელოვან კონფლიქტს. მათ შორის მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში გერმანიაში, ჩეხოსლოვაკეთში, ფინეთში, ჰონგ-კონგში, სინგაპურში, ინგლისში მიმდინარე მოვლენებს. ვიეტნამის ომს, ესპანეთის სამოქალაქო ომსა და 1980-იან წლებში ცენტრალურ ამერიკაში მიმდინარე სამოქალაქო ომებს მიუხედავად იმისა, რომ იმ დროს უკვე 70 წელს გადაცილებული იყო.

გელჰორნი ვერ მოხვდა 558 აკრედიტირებულ ჟურნალისტს შორის 1944 წლის 6 ივნისს სამხედრო ოპერაცია „ოვერლორდის“ დროს, როდესაც ბრიტანეთის, აშშ-სა და კანადის შეიარაღებული ძალები ჩრდილოეთ საფრანგეთში, ნორმანდის სანაპიროდან შევიდნენ. ამიტომ ის ჰოსპიტალის გემზე შეიპარა და ოპერაციის დროს ერთ-ერთ სანაპიროზე მთელი ღამის განმავლობაში დაჭრილებს ეხმარებოდა. მართა გელჰორნი მაშინ 150,000 კაცს შორის ერთადერთი ქალი იყო.

ანა პოლიტკოვსკაია (1958 -2006)



altანა პოლიტკოვსკაია უკრაინული წარმოშობის რუსი ჟურნალისტი და ადამიანის უფლებათა დამცველი იყო, რომელიც რუსეთის ხელისუფლების კრიტიკით გამოირჩეოდა. "ნოვაია გაზეტას" ჟურნალისტი აშუქებდა ჩეჩნეთის ომსა და რუსეთში მიმდინარე პოლიტიკურ მოვლენებს. ის 2004 წელს ბესლანის ტერაქტის გასაშუქებლად მიმავალი, მოსკოვი-დონის როსტოვის ავიარეისზე თვითმფრინავში მოწამლეს.

ჟურნალისტი არ ერიდებოდა პუტინის ხელისუფლების მხილებას. მას არაერთი საერთაშორისო ჯილდო აქვს მიღებული. ანა პოლიტკოვსკაია 2006 წლის 7 ოქტომბერს ლიფტში მოკლული იპოვეს.

მარი კოლვინი (1956-2012)



altცნობილი ამერიკელი ჟურნალისტი და ომის კორესპონდენტი აშუქებდა კონფლიქტებს ახლო აღმოსავლეთში, ლიბიაში, ჩეჩნეთში, კოსოვოში, ზიმბაბვეში, სიერა ლეონეში, აღმოსავლეთ ტიმორში, შრილანკასა და სხვა ქვეყნებში. კოლვინმა აღმოსავლეთ ტიმორში მუშაობისას 1500-მდე ქალი და ბავშვი გადაარჩინა. 23 ჟურნალისტს შორის ის იყო ერთადერთი, ვინც არ მიატოვა ინდონეზიური ძალების მიერ დევნილი ქალები და ბავშვები.

კოლვინმა 2001 წელს შრილანკური არმიის მიერ ნასროლი ტანკსაწინააღმდეგო რაკეტის (RPG) აფეთქების შედეგად მარცხენა თვალში მხედველობა დაკარგა. მარი კოლვინი 2012 წლის 22 თებერვალს სირიაში, ქალაქ ჰომსის ალყის გაშუქების დროს დაიღუპა.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

კოვიდ-19-ის პანდემია ჟურნალისტიკას სხვადასხვა მიმართულებით შეეხო. შეცვლილმა დღის წესრიგმა, სამუშაო გარემომ და ეპიდემიოლოგიურმა ვითარებამ გავლენა იქონია ნიუსრუმების მუშაობის სტილზე, ახალი ჟურნალისტური კონტენტის კონცეფციაზე, მედია ორგანიზაციების ფინანსურ მდგომარეობასა და ჟურნალისტების ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე. კოვიდ პანდემიის ჟურნალისტიკაზე გავლენის შესახებ კვლევა Thomson Reuters Foundation-მა ჩაატარა და მასში 26 განვითარებადი ქვეყნიდან 55 ჟურნალისტი მონაწილეობდა.

კვლევის თანახმად, კორონავირუსის შედეგად გამოწვეულმა ფინანსურმა კრიზისმა შეამცირა მედიაგამოცემების სარეკლამო შემოსავლები, რამაც თავის მხრივ საკადრო ცვლილებები, ანაზღაურების შემცირება, ზოგიერთ შემთხვევაში კი უშუალოდ მედია ორგანიზაციების დახურვა გამოიწვია. მაგალითად, 2020 წლის მაისში სამხრეთ აფრიკაში ორი დიდი გამომცემლობის Caxton-ისა და Associated Media Publishing (AMP)-ის დახურვის შედეგად, შეწყდა 17 ჟურნალის გამოცემა. ორი თვის შემდეგ კი კომპანია Media24-მა 5 ჟურნალისა და 2 გაზეთის დახურვის შესახებ დააანონსა.

პანდემიის განმავლობაში სამსახური დაკარგა ათასობით ჟურნალისტმა, ამას ისიც ემატება, რომ ამ პერიოდში დასაქმებისა და ახალი სამუშაო ადგილის მოძებნის შესაძლებლობები ბევრად ნაკლებია, ვიდრე პანდემიამდელ პერიოდში. გასულ წელს, ჟურნალისტებისთვის გაიზარდა სამუშაო დატვირთვაც. ზოგიერთ ქვეყანაში კი უფრო მეტად გახშირდა ხელფასის დაგვიანების შემთხვევები. Voice of America-სთან საუბრისას “ისლამაბადის ეროვნული პრესკლუბის” პრეზიდენტი აცხადებდა, რომ პაკისტანის ზოგიერთი ბეჭდური გამოცემა და ტელევიზია თანამშრომლებს ანაზღაურებას 10 თვით უგვიანებდა. თუმცა, პანდემიის დასაწყისში ბევრ მედია პლატფორმას გაეზარდა აუდიტორიის რიცხვი, მიუხედავად ამისა, მომხმარებელთა რაოდენობის ზრდამ მაინც ვერ გადაწონა სარეკლამო შემოსავლებთან დაკავშირებული კრიზისი. ყველაზე რთულად კორონავირუსის პანდემია ფრილანსერ ჟურნალისტებს შეეხოთ. განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც საზოგადოებრივი ტრანსპორტის მოძრაობაზე შეზღუდვები დაწესდა.

ახალ გამოწვევებთან გამკლავება მოუწიათ იმ ჟურნალისტებსაც, რომლებმაც სამსახური შეინარჩუნეს. პროფესიული საქმიანობის შესრულების დროს სოციალური დისტანციის დაცვა, სახლიდან მუშაობა, დამატებითი აღჭურვილობის გამოყენება "ახალ ნორმად" იქცა. სხვადასხვა მიმართულებით მომუშავე ჟურნალისტების უმრავლესობას მოუწია ვირუსისა და სამედიცინო საკითხების შესახებ მეტი ცოდნის მიღება. კვლევის თანახმად, ზოგიერთ ქვეყანაში აღმოჩნდა, რომ სამედიცინო და სამეცნიერო საკითხზე მომუშავე ჟურნალისტების არასაკმარისი რაოდენობა იყო.

სახლიდან მუშაობისას ჟურნალისტებისთვის გამოწვევას წარმოადგენდა ინტერნეტის მიწოდებასთან დაკავშირებული პრობლემები და ის გაუთვალისწინებელი დამატებითი ხარჯები, რაც თან ახლდა დისტანციურად მუშაობას. კვლევაში მონაწილე რეპორტიორების ნაწილი ყურადღებას ამახვილებს სახლიდან მუშაობის დროს პირადი და სამსახურეობრივი ცხოვრების ბალანსის დარღვევაზეც.

პრობლემას წარმოადგენდა ჟურნალისტებისთვის არასაკმარისი დამცავი საშუალებების უზრუნველყოფაც. "ჟურნალისტთა საერთაშორისო ცენტრის" (ICFJ) გამოკითხვის თანახმად, 125 ქვეყანაში მომუშავე 1,400 ჟურნალისტიდან 30% აცხადებდა, რომ მედია ორგანიზაციებმა პანდემიის პირველი ტალღის დროს რეპორტიორებს პერსონალური დამცავი აღჭურვილობა არ მიაწოდეს.

ჟურნალისტებისთვის სირთულე იყო წყაროებთან ურთიერთობაც, რომელთა დიდი ნაწილი უსაფრთხოების მიზნით უარს აცხადებდა ჟურნალისტთან პირადად შეხვედრაზე. მეორე მხრივ, პანდემიამ დადებითად იმოქმედა მედიაში დასაქმებულების ციფრული უნარების განვითარებაზე.

პანდემიის პერიოდში ჟურნალისტებისთვის კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი გახდა, როგორც ფიზიკური ისე, ფსიქოლოგიური ჯანმრთელობისთვის ყურადღების მიქცევა. "ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის" განცხადებით, ახალი რეალობის წინაშე ყოფნით, რაც სახლიდან მუშაობას, დროებით უმუშევრობას, ბავშვების სახლში მეცადინეობას, ოჯახის წევრებთან, მეგობრებთან და კოლეგებთან შემცირებულ ფიზიკურ კონტაქტს მოიცავს, მნიშვნელოვანია ადამიანებმა ფსიქოლოგიურ ჯანმრთელობასაც მიხედონ.

პანდემიამ გავლენა იქონია მედია გამოცემების კონტენტის ფორმატზეც. ბევრმა ორგანიზაციამ კორონავირუსთან დაკავშირებული პოდკასტების, შეტყობინებებისა და სხვა ტიპის მასალების დამზადება დაიწყო. შეიცვალა ამბის თხრობის სტილიც. მაგალითად, ლატვიაში არსებულმა რუსულ და ინგლისურენოვანმა გამოცემა Meduza-მ ონლაინ თამაში შექმნა, რომელშიც კორონავირუსის შესახებ ინფორმაცია "ქვიზის სახით არის მოცემული და მკითხველმა უნდა აირჩიოს ინფორმაცია "სიცრუეა თუ სიმართლე".

Thomson Reuters Foundation-ის მიერ ჩატარებული კვლევის თანახმად, პანდემიამ ხელი შეუწყო მსოფლიოს სხვადასხვა ნაწილში მცხოვრები ჟურნალისტების დაკავშირებასა და ახალ კოლაბორაციულ პროექტებსაც.

კორონავირუსმა მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია დამოუკიდებელი მედიის თავისუფლებაზეც.


ამ თემაზე იხილეთ:   "პრესის თავისუფლების შეზღუდვა პანდემიის საბაბით"


გარეკანის ფოტო: Jose Luis Magana/AP/Shutterstock
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
დაკავება, ბრალის წაყენება, ინფორმაციაზე წვდომის შეზღუდვა, ცენზურა, ყალბი ახალი ამბების გადამეტებულად რეგულირება, სიტყვიერი და ფიზიკური თავდასხმები - ეს იმ დარღვევების ჩამონათვალია, რაც "პრესის საერთაშორისო ინსტიტუტმა" მსოფლიოს მასშტაბით აღრიცხა.

ორგანიზაციის ოფიციალურ გვერდზე მონიტორინგის შედეგად გამოვლენილი, პრესის თავისუფლების სხვადასხვა ფორმით დარღვევის 473 ფაქტი ფიქსირდება. კოვიდ პანდემიის ჟურნალისტიკაზე გავლენის დასადგენად კვლევა ჩაატარა Thomson Reuters Foundation-მაც", მასში 26 განვითარებადი ქვეყნიდან 55 ჟურნალისტი მონაწილეობდა.

alt
კვლევის თანახმად, კოვიდ კრიზისი და პანდემია ზოგიერთი სახელმწიფოს მთავრობამ მედიის თავისუფლების შესაზღუდად გამოიყენა. ეს კი რამდენიმე ფორმით, მათ შორის ინფორმაციაზე წვდომის შეზღუდვით, ჟურნალისტებზე თავდასხმით, მედია ორგანიზაციების დახურვითა და პრესის თავისუფლების შემზღუდავი კანონების მიღებით გამოიხატა.

Amnesty International-ის პოლიტიკისა და სამართლის საკითხებში დირექტორის, აშფაქ ხალფანის, განცხადებით, პანდემიის ნარატივის გასაკონტროლებლად მთავრობები რამდენიმე მეთოდს იყენებენ.

"პრესის საერთაშორისო ინსტიტუტის" (IPI) მონაცემებით კი პანდემიის დაწყების შემდგომ "ყალბი ახალი ამბების" რეგულირება 17 ქვეყანაში: ალჟირში, აზერბაიჯანში, ბოლივიაში, ბოსნია და ჰერცეგოვინაში, ბრაზილიაში, კამბოჯაში, უნგრეთში, იორდანიაში, ფილიპინებში, პუერტო რიკოში, რუმინეთში, რუსეთში, ტაჯიკეთში, ტაილანდში, არაბთა გაერთიანებულ საამიროებში, უზბეკეთსა და ვიეტნამში დაიწყო.

მიუხედავად იმისა, რომ მსგავსი კანონები ზოგჯერ მართლაც ყალბი ინფორმაციის გავრცელებას ეწინააღმდეგება, სამართლებრივი განმარტების ბუნდოვანება და კანონის გავრცელების მასშტაბი კრიტიკული მედიის ცენზურის საშუალებას იძლევა. ცენტრალური ევროპის უნივერსიტეტის "მედია მონაცემებისა და საზოგადოების ცენტრს" მაგალითი მოჰყავს იმის შესახებ, თუ როგორ აკრძალა ხელისუფლებამ სამთავრობო კონფერენციებზე დამოუკიდებელი მედიის წარმომადგენლების დასწრება ფილიპინებსა და ნიკარაგუაში.

ინფიცირების ახალი შემთხვევების შემცირების მიზნით გამოცხადებული კარანტინის დროს ბევრ ქვეყანაში ე.წ კომენდანტის საათი და მგზავრობაზე შეზღუდვა დაწესდა, შესაბამისად ჟურნალისტებს სპეციალური საშვები დასჭირდათ.

მაგალითად, ფილიპინებში პრეზიდენტის კომუნიკაციების დეპარტამენტმა საშვები ჟურნალისტების მხოლოდ მცირე რაოდენობაზე გასცა, თანაც ისე, რომ თუ საშვის მქონე რეპორტიორი შეუძლოდ ყოფნის ან სხვა მიზეზის გამო პრესკონფერენციას ვერ დაესწრებოდა, მისი ჩანაცვლების უფლება კოლეგას არ ჰქონდა. კოვიდ-19-ის გამო დაწყებული საპროტესტო გამოსვლების დროს თავდასხმებზე, დაკავებებსა და ჟურნალისტების მკვლელობებზეა საუბარი UNESCO-ს მიერ სექტემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში. ხშირად ჟურნალისტები თავდასხმის სამიზნეები ხდებოდნენ არამხოლოდ პოლიტიკოსების, არამედ საზოგადოების წევრების მხრიდანაც.

ჟურნალისტებისთვის პანდემიის განმავლობაში კიდევ ერთ პრობლემად ხელისუფლების მიერ ვირუსით ინფიცირებისა და გარდაცვალების არასანდო მონაცემების გამოქვეყნება და კრიტიკულად განწყობილი მედიის დევნა იქცა. მაგალითად, ეგვიპტეში ოფიციალური მონაცემების შესაძლო უზუსტობის შესახებ სტატიის გამოქვეყნების გამო The Guardian-ის ჟურნალისტი რუთ მაიკლსონი ეგვიპტის ხელისუფლებამ იძულებული გახადა ქვეყანა დაეტოვებინა. რეპორტიორი ეგვიპტეში 2014 წლიდან მუშაობდა. კოვიდ-19-ის მონაცემების შესახებ სტატიის გამოქვეყნების შემდეგ მასზე თავდასხმა ონლაინ ტროლებმა დაიწყეს, შემდეგ მთავრობამ აკრედიტაცია გაუუქმა და ეგვიპტის უშიშროების ძალებმა ის ქვეყნიდან გააძევა.

ირანში კი გაზეთი Jahan-e Sanat მას შემდეგ დახურეს, რაც გამოცემაში გამოქვეყნებულ ინტერვიუში ეპიდემიოლოგი აცხადებდა, რომ ოფიციალური მონაცემები ქვეყანაში არსებული რეალური მონაცემების მხოლოდ 5%-ს ასახავდა.

ზამბიაში ხელისუფლებამ დამოუკიდებელ საინფორმაციო ტელევიზია Prime TV-ს მაუწყებლობის ლიცენზია შეუჩერა და დახურა, რადგან ტელეკომპანიამ უარი განაცხადა ხელისუფლების მიერ კოვიდ-19-თან დაკავშირებით ჩატარებული კამპანიების გაშუქებაზე იმის გამო, რომ წინა სარეკლამო კამპანიების გაშუქებისთვის არხისთვის თანხა ჯერ კიდევ არ ჰქონდათ გადახდილი.

ხელისუფლებებს პანდემიის დროს მედიის შესაზღუდად განსხვავებული მიდგომა ჰქონდათ ომანსა და შუა აღმოსავლეთის ზოგიერთ ქვეყანაში. მთავრობებმა ჯანდაცვის უსაფრთხოების მიზნით ახალი ამბების ფიზიკური ფორმით დისტრიბუცია შეამცირეს. მარტში მიღებული გადაწყვეტილებით, ომანში გაზეთების, ჟურნალებისა და ყველა სახის პუბლიკაციის დაბეჭდვა და ცირკულაცია, ასევე ქვეყნის გარეთ გამოშვებული ჟურნალ-გაზეთების გაყიდვა აიკრძალა. იგივე გადაწყვეტილება მიიღეს იორდანიაში, მაროკოსა და იემენში. მთავრობები შეზღუდვას დაბეჭდვისა და დისტრიბუციის დროს ინფიცირების გავრცელების შემცირების მიზნით ხსნიდნენ.

ზოგიერთ შემთხვევაში კი ტერმინი "ყალბი ახალი ამბები" პოლიტიკური ლიდერების იარაღად იქცა. პანდემიის დროს მიღებული კანონებითა და რეგულაციებით ჟურნალისტებს "ყალბი ახალი ამბების" გავრცელების შემთხვევაში სამართლებრივი დევნა და პატიმრობა ემუქრებათ.

IPI-ის ინფორმაციით, რუმინეთის პრეზიდენტის მიერ ხელმოწერილი საგანგებო განკარგულება ხელისუფლებას იმ სტატიების წაშლისა და ვებგვერდების გაუქმების უფლებამოსილებას აძლევს, რომლებიც ვირუსის შესახებ "ყალბ ამბებს" გაავრცელებენ. ამ შემთხვევაში მედია ორგანიზაციებს გასაჩივრების საშუალება არ ექნებათ.

აზერბაიჯანში კი მარტიდან მკაცრი კარანტინის გამოცხადების შემდეგ ბაქოს გარეთ გასვლა ან ბაქოში თემების გაშუქება მხოლოდ შრომითი ხელშეკრულების მქონე ჟურნალისტებს შეეძლოთ, თანაც ისე, რომ რეპორტიორები გარეთ 2 საათზე მეტ ხანს არ უნდა ყოფილიყვნენ.

სომხეთში გამოცხადებული შეზღუდვების შედეგად პოლიციამ 22 სხვადასხვა მედია გამოცემიდან მასალის წაშლა ან მისი დარედაქტორების ბრძანება გასცა, რადგან ჟურნალისტური მასალები " კორონავირუსის შესახებ შეცდომაში შემყვან და არასწორ ინფორმაციად" მიიჩნია.

სერბი ანა ლალიჩი კი ერთ-ერთი რეპორტიორია, რომელიც კორონავირუსის თემაზე მუშაობის გამო დააკავეს. ვებგვერდ Nova.rs-ზე მის გამოქვეყნებულ სტატიაში ის ერთ-ერთ ჰოსპიტალში არსებული რთული ვითარებისა და პერსონალური დამცავი აღჭურვილობის დეფიციტის შესახებ წერდა. სამედიცინო დაწესებულებამ საინფორმაციო ვებგვერდს "არაზუსტი, გადაუმოწმებელი და დამაზიანებელი ინფორმაციის გაშუქების გამო" უჩივლა. ჟურნალისტი მოგვიანებით გაათავისუფლეს, თუმცა ბრალდება არ მოუხსნეს.

ჟურნალისტების მიერ პანდემიასთან ბრძოლაში მთავრობის გაკრიტიკების გამო მედიის წარმომადგენლების დაკავების არაერთი შემთხვევა დაფიქსირდა სხვა ქვეყნებშიც. მსგავსი ფაქტები აჩვენებს, რომ ავტორიტარული რეჟიმები კორონავირუსის პანდემიას მედიის თავისუფლების შეზღუდვისთვის იყენებენ. ჟურნალისტებისთვის რთული აღმოჩნდა უშუალოდ ვირუსთან ბრძოლაც. უსაფრთხოების ზომების სათანადოდ ვერ დაცვამ და აღჭურვილობის არ ქონამ გაზარდა ინფიცირებული რეპორტიორების რიცხვი. ჟენევაში დაფუძნებული ორგანიზაციის, "პრესის ემბლემის კამპანიის (PEC)" 15 ნოემბრის მონაცემებით, კოვიდ-19-ით 56 ქვეყანაში 462 ჟურნალისტი დაიღუპა. ინფიცირებული რეპორტიორების გარდაცვალების ყველაზე მეტი შემთხვევა პერუში გამოვლინდა.

ჟურნალისტიკაზე კოვიდ-19-ის გავლენის შესახებ Thomson Reuters Foundation-ის კვლევაში რესპონდენტები აზერბაიჯანიდან, ბანგლადეშიდან, ბრაზილიიდან, კამერუნიდან, ეგვიპტიდან, განადან, ინდოეთიდან, ინდონეზიიდან, ყაზახეთიდან, კენიიდან, მალავიდან, მექსიკიდან, მოლდოვიდან, მაროკოდან, ნიგერიიდან, ფილიპინებიდან, რუმინეთიდან, სინგაპურიდან, შრი-ლანკიდან, ტანზანიიდან, ტაილანდიდან, უგანდიდან, უკრაინიდან, ვიეტნამიდან, ზამბიიდან და ზიმბაბვედან მონაწილეობდნენ.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

ამერიკის შეერთებული შტატების 45-ე პრეზიდენტის ანგარიში - @realDonaldTrump კომპანია Twitter-მა 2021 წლის 8 იანვარს სამუდამოდ დაბლოკა. გადაწყვეტილებას წინ ორი დღით ადრე დონალდ ტრამპის მხარდამჭერების მიერ კაპიტოლიუმის შენობაზე შტურმი და პრეზიდენტის Twitter-ის ანგარიშზე გავრცელებული ძალადობის წამქეზებელი შინაარსის განცხადებები უძღოდა.

Twitter-იდან ტრამპის ანგარიშის წაშლას აზრთა სხვადასხვაობა მოჰყვა. ცნობილი პოლიტიკოსების ნაწილმა ფაქტი გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვად და ცენზურად, ნაწილმა კი უსაფრთხოებისთვის აუცილებელ გადაწყვეტილებად შეაფასა. გაჩნდა შეკითხვებიც: უნდა ჰქონოდა თუ არა პრეზიდენტს სოციალურ ქსელში სხვა მომხმარებლებისგან განსხვავებით პრივილეგიები? და ვინ უნდა აკონტროლებდეს სოციალური მედიის კომპანიებს?

პრეზიდენტის ანგარიშის გაუქმების შესახებ საპირისპირო მხარეებს შესაბამისი არგუმენტები აქვთ. პრეცედენტულ გადაწყვეტილებასთან დაკავშირებით მოგვიანებით დისკუსიაში ჩაერთო უშუალოდ Twitter-ის დამფუძნებელი ჯეკ დორსიც.

"სწორი, მაგრამ სახიფათო"


Twitter-ის დამფუძნებელმა ჯეკ დროსიმ ტრამპის ანგარიშის სამუდამო დაბლოკვიდან ერთი კვირის შემდეგ გადაწყვეტილების განმარტებისა და საკუთარი შეხედულების გამოსახატად 13 ტვიტი გამოაქვეყნა. დორსი წერდა, რომ პრეზიდენტის პირადი ანგარიშის წაშლა სწორი გადაწყვეტილება იყო, თუმცა ეს სახიფათო პრეცედენტს ქმნიდა.

მისი აზრით, სახიფათო იყო "ძალაუფლება, რომელიც ინდივიდს ან კორპორაციას აქვს გლობალური საჯარო დისკუსიის ნაწილზე."დორსისვე განმარტებით, ქსელში ანგარიშის დაბლოკვა, აშკარა გამონაკლისების გარდა, სწორედ ჯანსაღი დისკუსიის კუთხით კომპანიის მარცხს წარმოადგენს. Twitter-ის დამფუძნებელი მიიჩნევს, რომ კომპანიას მოდერაციასთან დაკავშირებით მეტი გამჭვირვალობა სჭირდება.

საზოგადოების რეაქცია


თითქმის ყველა თანხმდება, რომ წლების წინ Twitter-ის მიერ "ისლამურ სახელმწიფოსთან" დაკავშირებული ტერორისტული ანგარიშების წაშლა შედეგიანი აღმოჩნდა. თუმცა, როდესაც საკითხი შეერთებული შტატების პირველ პირს ეხება აზრი ძირითადად ორად იყოფა: არიან ისინი, ვინც პრეცედენტს გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვად აღიქვამენ და ისინი, ვისთვისაც ფაქტი უსაფრთხოებისთვის აუცილებელი და დროული ქმედება იყო.

დონალდ ტრამპის ანგარიშის Twitter-ის მიერ დაბლოკვას პრობლემურად მიიჩნევს გერმანიის კანცლერი ანგელა მერკელი. კანცლერის პრესსპიკერის შტეფან ზიბერტის განცხადებით, გამოხატვის თავისუფლება ფუნდამენტური მნიშვნელობისაა და მასში ჩარევა კანონმდებლობის შესაბამისად უნდა ხდებოდეს და არა კომპანიის მენეჯმენტის გადაწყვეტილებით. მსგავს მოსაზრებას იზიარებს საფრანგეთის ეკონომიკისა და ფინანსთა მინისტრი ბრუნო ლე მერიც. მისი აზრით, ”ციფრული გიგანტი კომპანიები არ შეიძლება თავად ციფრულმა ოლიგარქიამ დაარეგულიროს".

Twitter-ის გადაწყვეტილება მიუღებელი აღმოჩნდა მექსიკის პრეზიდენტის ანდრეს მანუელ ლოპეს-ობრადორისთვისაც. მან კერძო კომპანიის ძალაუფლებას ცენზურა გაუწიოს ქსელში გამოხატულ მოსაზრებებს "ცუდი ნიშანი" უწოდა.

დონალდ ტრამპის დაბლოკვის გადაწყვეტილების კიდევ ერთი კრიტიკოსი აღმოჩნდა რუსი ოპოზიციონერი ალექსეი ნავალნი, რომელმაც ფაქტი პირად პოლიტიკურ განწყობებსა და ემოციებზე დაფუძნებულ "ცენზურის მიუღებელ აქტად" შეაფასა.

ამერიკელი პოლიტიკოსების ნაწილისთვის, მათ შორის ჰილარი კლინტონისთვის, კი ტრამპის ანგარიშის დაბლოკვა სრულიად მისაღები და მისასალმებელია. დონალდ ტრამპის მომხრეებისა და თანაგუნდელების ნაწილი Twitter-ის კრიტიკისას პარალელს ჩინეთთან ავლებს. მაგალითად, დონალდ ტრამპის ყოფილი პრესმდივანი სარა სანდერსი მომხდარს ასე გამოეხმაურა: "ეს არ არის ჩინეთი, ეს ამერიკის შეერთებული შტატებია და ჩვენ თავისუფალი ქვეყანა ვართ". არგუმენტს The New York Times-ის მოსაზრების სვეტში უპასუხა ბლოგერმა მიშელ გოლდბერგმა, რომელიც ფიქრობს, რომ ტრამპის დაბლოკვა აბსოლუტურად საპირისპიროა იმისგან რაც ჩინეთში ხდება, სადაც წარმოუდგენელია ყველაზე დიდმა ჩინურმა სოციალურმა ქსელმა Weibo-მ პრეზიდენტი სი ძიპინი დაბლოკოს.

წლების განმავლობაში დონალდ ტრამპის Twitter-ის ანგარიშის შენარჩუნების მნიშვნელობაზე საუბრობს ამერიკელი იურისტი ბენ ვიზნერი, რომელიც The Guardian-ის შეკითხვაზე უფრო დროულად უნდა დაებლოკა თუ არა Twitter-ს ტრამპის ანგარიში, პასუხობს, რომ თუ დონალდ ტრამპი საზოგადოებასთან საკომუნიკაციოდ მხოლოდ თეთრი სახლის არხებს გამოიყენებდა, სადაც ყველა მასალა კარგადაა რედაქტირებული, მაშინ საზოგადოებას მისი რეალური სახე ნაკლებად ეცოდინებოდა. იურისტი ამბობს, რომ აშშ-ის ყოფილი პრეზიდენტის ხშირად იმპულსური ტვიტები ტრამპისვე წინააღმდეგ სასამართლოში მნიშვნელოვანი მტკიცებულების სახით წარადგინეს, შესაბამისად Twitter-ზე დონალდ ტრამპის ანგარიშის ამდენ ხანს არსებობა საზოგადოებრივ ინტერესს წარმოადგენდა.

სად გაქრა @realDonaldTrump-ის ტვიტები?

მიუხედავად იმისა, რომ Twitter-ზე ტრამპის ანგარიში სრულად დაბლოკილია, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მისი ტვიტები ინტერნეტსივრციდან საბოლოოდ გაქრა და საზოგადოებისთვის მიუწვდომელი გახდა.

დღესდღეობით მასალებში ტრამპის ტვიტერიდან გამოყენებული "ჰიპერლინკები" უფუნქციოა. ე.წ Embed ანუ "ჩაშენებული" ტვიტები მხოლოდ ტექსტის სახით ჩანს. თუმცა, 2009 წელს შექმნილი ანგარიში @realDonaldTrump და მასზე გამოქვეყნებული ყველა განცხადება, მათ შორის წაშლილი ტვიტები შესაბამისი დადგენილების მიხედვით ეროვნულ არქივში შეინახება.

დონალდ ტრამპის მიერ გამოქვეყნებული 56,000-ზე მეტი ტვიტის ნახვა საჯაროდ ხელმისაწვდომ რესურზე "ტრამპის ტვიტერის არქივშია" შესაძლებელი.


alt


Twitter-ის საპილოტე პროექტი დეზინფორმაციის წინააღმდეგ

დონალდ ტრამპის ტვიტების "შეცდომაში შემყვან ინფორმაციად" მონიშვნის, ზოგჯერ მათი წაშლით, საბოლოოდ კი ანგარიშის გაუქმების შემდეგ კომპანიამ ახალი პროექტი წარადგინა. იმის გამო, რომ 2020 წელს Twitter-ის დეზინფორმაციასთან ბრძოლის ხერხები საკმარისი არ აღმოჩნდა. კომპანიამ ახალი საპილოტე პროგრამა Birdwatch წამოიწყო, რომლითაც ფაქტების გადამოწმების ტრადიციული მეთოდისგან განსხვავებით, მასში ჩართვას უშუალოდ მომხმარებლები შეძლებენ.

პირველ ეტაპზე სოციალური ქსელის 1000 შერჩეულ მომხმარებელს შესაძლებლობა ექნება ნებისმიერ ტვიტს გადამოწმებული ინფორმაცია შენიშვნის სახით დაურთოს. პროექტში ჩასართავად განაცხადის გაგზავნა შეერთებული შტატების მასშტაბით ნებისმიერ მსურველს შეუძლია.



გარეკანის ფოტო:  MARKETWATCH PHOTO ILLUSTRATION/GETTY IMAGES
კატეგორია: ფოტოისტორია
2020 წელს მსოფლიოში განვითარებული მოვლენები AP-ის ფოტოგრაფებმა თავიანთ ნამუშევრებში ასახეს.

64 წლის ქალი კალიფორნიის საავადმყოფოს COVID-19-ის განყოფილებაში ტირის და მომაკვდავ ქმარს ეხვევა...

საბერძნეთში, კუნძულ ლესბოსზე ცეცხლში გახვეულ ხალხმრავალ ლტოლვილთა ბანაკს მიგრანტები ტოვებენ...

ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის გამო განრისხებული, წვიმისგან დასველებული დემონსტრანტები სისტემის წინააღმდეგ გამოდიან...

ეს არის ბუნებრივი და არაბუნებრივი კატასტროფებითა და ძალადობრივი თუ არაძალადობრივი კონფლიქტებით მოცული მსოფლიო, რომელიც Associated Press-ის ფოტოგრაფებმა 2020 წელს აღბეჭედეს. ესაა მსოფლიო, რომლის ყველა კუთხეში კორონავირუსია გავრცელებული.

ამ ფოტოებში არიან ცოცხალი ადამიანები: ქალები, რომლებიც თავს ჩადრით, დამცავი ტანსაცმლითა და აირწინაღით იფარავენ, რათა ირანში დაკრძალვისთვის ცხედარი მოამზადონ. პოლიეთილენის პარკის ორ მხარეს მყოფი ოთხმოც წელს გადაცილებული ესპანელი წყვილი, რომელიც ერთმანეთს კოცნის.

არიან გარდაცვლილებიც: ნათესავები, რომლებიც ღამით, გემით პერუს მდინარეზე გადაადგილდებიან, რათა ცხედარი დასაკრძალად სახლში დააბრუნონ. ახალი საფლავები, რომლებსაც ლათინო ამერიკის ყველაზე დიდ სასაფლაოზე თხრიან.

ფოტოებში ასახული არიან ექიმებიც, რომლებიც ახალი დაავადების წინააღმდეგ, ადამიანების გადასარჩენად იბრძვიან.

ფოტოგრაფებმა გადაიღეს შეერთებულ შტატებში გაჩენილი მასშტაბური ხანძრები, ვულკანის ამოფრქვევა მანილაში, შტატებში გამართული დაძაბული საპრეზიდენტო არჩევნები.

და მათ შორის 2020 წლის, ალბათ, ყველაზე შესაფერისი ფოტო? ის ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის შემდეგ მიმდინარე საპროტესტო ტალღისა და არეულობის დროსაა გადაღებული. აქციის მონაწილე ცეცხლმოკიდებული შენობის ფონზე ამერიკის დროშით ხელში მოძრაობს. დროშა ამოტრიალებულია, რაც გასაჭირის საერთაშორისო სიგნალია.


ჩილეს ქალაქ სანტიაგოში ნაციონალური პოლიციის საკუთრებაში არსებულ ეკლესიაში შეჭრილი მომიტინგეები უთანასწორობის გამო დაწყებული მასობრივი ანტისამთავრობო გამოსვლების წლისთავზე. 2020 წ. 18 ოქტომბერი. (AP Photo/Esteban Felix)


პრეზიდენტ დონალდ ტრამპს ვაშინგტონში წმ.იაონეს ტაძრის წინ ხელში უჭირავს ბიბლია, მას შემდეგ რაც თეთრ სახლთან ახლოს სამართალდამცველებმა მშვიდოებიანი მომიტინგეების დასაშლელად ცრემლსადენი გაზი გამოიყენეს. 2020 წ. 1 ივნისი. (AP Photo/Patrick Semansky)


კუბელი მომღერალი Cimafunk-ი ჰავანას 35-ე საერთაშორისო ჯაზ ფესტივალის დროს ძველი ჰავანის უბანში ქალს ეხუტება. 2020წ. 15 იანვარი. (AP Photo/Ramon Espinosa)


საწოლს მიჯაჭვული, დემენციის მქონე 86 წლის ჯოსეფა რიბასი, რომელსაც ექთანი სინჯავს. ბარსელონა, ესპანეთი. 2020წ. 7 აპრილი. (AP Photo/Emilio Morenatti)


უდაბნოს კალიები კენიაში, კიტუის მუნიციპალიტეტის სოფელ კატატიკაში. 2020წ. 24 იანვარი. კალიების ყველაზე მასშტაბური შემოსევა ბოლო 25 წელიწადში. სომალიდან და ეთიოპიიდან კენიაში ასობით მილიონმა მწერმა გადაიარა და სამეურნეო მიწები გაანადგურა. (AP Photo/Ben Curtis)


კობი ბრაიანტის ფეხსაცმელი და მაისური მისივე მომეორიალთან ლოს-ანჯელესში 2020წ. 2თებერვალი. ბრაიანტის ტრაგიკულად გარდაცვალებიდან ერთი კვირის შემდეგ. (AP Photo/Damian Dovarganes)


სამლოცველოს ფანჯარაზე ქალის ანარეკლი, რომელსაც COVID-19-ისგან დასაცავად პირბადე უკეთია. ანარეკლში ჩანს ლითონის სასახლეც, რომელშიც რუმინეთის დედაქალაქის ბუქარესტის მფარველი წმინდანის დიმიტრი ბასარაბოვის ნეშტია მოთავსებული. 2020 წ. 25 ოქტომბერი, წმინდანის დღესასწაული, რომელიც, როგორც წესი, ერთ კვირას გრძელდება და მასში 100,000-მდე ადამიანი მონაწილეობს, თუმცა წელს კორონავირუსი გამო დღესასწაულის ხანგრძლივობა შემცირდა. (AP Photo/Andreea Alexandru


საგანგებო სიტუაციების ეკიპაჟმა ქალაქ იდლიბში მთავრობის საჰაერო თავდასხმის დროს დაღუპული ბიჭის ცხედარს მიაგნო. სირია, 2020წ. 11 თებერვალი. (AP Photo/Ghaith Alsayed)


"ადამიანი ობობას" კოსტუმში გამოწყობილი მოქალაქე "Ceu na Terra-ს ("სამოთხე დედამიწაზე") ფესტივალზე რიო-დე-ჟანეიროში, კარნავალის მიმდინარეობისას. 2020წ. 22 თებერვალი. (AP Photo/Leo Correa)


ერთი წლის იაზანს ჟანგბადის ნიღაბს ხსნიანს გულის ხუთსაათანი ოპერაციის შემდეგ. ტრიპოლი, ლიბია 2020წ. 27 თებერვალი. (AP Photo/Felipe Dana)


Givenchy-ის ჩვენება, შემოდგომა-ზამთრის 2020/21 წლის პარიზის მოდის კვირეული. 2020წ. 1 მარტი. (Photo by Vianney Le Caer/Invision/AP)


ბავშვი, რომელსაც კორონავირუსისგან დასაცავად პირბადე უკეთია, ჩინეთში, ჰუბეის პროვინციის ქალაქ ვუჰანში, მდინარე იანძის სანაპიროზე ისვენებს. 2020წ. 16 აპრილი. (AP Photo/Ng Han Guan)


მაშველები და ადგილობრივები ეძებენ გადარჩენილებს ჩამოვარდნილი თვითმფრინავის ნამსხვრევებში, რომლის ბორტზე 100-მდე ადამიანი იმყოფებოდა. პაკისტანი, ქალაქი კარაჩი. 2020წ. 22 მაისი. (AP Photo/Fareed Khan)


ხალხი აივნებზე ბარსელონაში საყოველთაო კარანტინის დროს. ესპანეთი. 2020წ. 29 მარტი. (AP Photo/Emilio Morenatti)


25 წლის მედდა მარტინა პაპონეტი კორონავირუსის პანდემიის წინა ხაზზე საკუთარი ცვლის დასრულების შემდეგ ბერგამოს ერთ-ერთ ჰოსპიტალში. იტალია, 2020წ. 27 მარტი (AP Photo/Antonio Calanni)


სამხრეთ აფრიკის ეროვნული თავდაცვის ძალები იოჰანესბურგის აღმოსავლეთით, მჭიდროდ დასახლებულ უბანში კაცების ჰოსტელთან პატრულირებენ. კორონავირუსის გავრცელების კონტროლის მიზნით დაწესებული მკაცრი კარანტინის დროს. 2020 წ. 28 მარტი (AP Photo/Jerome Delay)


საპროტესტო აქციის მონაწილეს უჭირავს აშშ-ის ამოტრიალებული დროშა მინეაპოლისში, აფრო-ამერიკელი ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის გამო დაწყებული გამოსვლების დროს. (AP Photo/Julio Cortez)


პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი საარჩევნო კამპანიის ფარგლებში ტოლედოში მხარდამჭერებთან შეხვედრაზე მიემართება. ოჰაიოს შტატი. 2020წ. 9 იანვარი. (AP Photo/Jacquelyn Martin)


მუშებს გადააქვთ COVID-19-ით გარდაცვლილის კუბო. სხვა კუბოები კი დაკრძალვის ან კრემაციის რიგშია. ბარსელონა, ესპანეთი. 2020წ. 2 აპრილი. (AP Photo/Emilio Morenatti)


არიფ მირბაგი საკუთარი სახლის ეზოში კონტრაბასზე უკრავს სავალდებულო თვითიზოლაციის დროს. თეირანი, ირანი. 2020 წ. 5 აპრილი. (AP Photo/Ebrahim Noroozi)


ეტლში მჯდომი უსახლკარო ადამიანი წვიმიან ამინდში ლოს-ანჯელესში, 2020წ. 6 აპრილი. კალიფორნიის გუბერნატორმა მარტის შუა რიცხვებში პანდემიის პერიოდში უსახლკაროების დასახმარებლად $150 მილიონის გამოყოფის შესახებ ბრძანებას მოაწერა ხელი. (AP Photo/Damian Dovarganes)


სარბოლო ავტომობილის მიერ დატოვებული მტვერი. "დაკარის რბოლის" მეორე ეტაპის დროს. საუდის არაბეთი. 2020წ. 6 იანვარი. (AP Photo/Bernat Armangue)


ჰოლივუდის კინოპროდიუსერი ჰარვი ვაინშტაინი სექსუალური შევიწროვების საქმეზე ნაფიცმსაჯულთა შერჩევის პროცესზე დასწრების შემდეგ ტოვებს სასამართლოს ნიუ-იორკში, 2020წ. 10 იანვარი (AP Photo/Mark Lennihan)


ენტონი ფაუჩი - აშშ-ის ალერგიისა და ინფექციური დაავადებების ეროვნული ინსტიტუტის დირექტორი, თეთრ სახლში კორონავირუსის შესახებ გამართულ პრესკონფერენციაზე, ვაშინგტონი. 2020წ. 9 აპრილი. (AP Photo/Andrew Harnik)


ოჯახის ევაკუაცია უსაფრთხო ტერიტორიაზე, ვულკან ტაალის ფერფლის ფონზე, ლემერის მუნიციპალიტეტში, ქალაქი ბატანაგა, ფილიპინები. 2020წ. 13 იანვარი. (AP Photo/Aaron Favila)


აქციის მონაწილე ფოტოსთვის პოზირებს პოლიციის დამწვარი მანქანის ფონზე, ლოს-ანჯელესში ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის გამო მიმდინარე დემონსტრაციის დროს. 2020წ. 30 მაისი. (AP Photo/Ringo H.W. Chiu)


ფრანცისკო ესპანია ხმელთაშუა ზღვას უყურებს. კორონავირუსის გამო ბარსელონას del Mar- ის საავადმყოფოს ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში გატარებული 52 დღის შემდეგ მას ექიმებმა თერაპიის ფარგლებში ზღვის სანაპიროზე 10 წუთით ყოფნის ნება დართეს. 2020წ. 4 სექტემბერი. (AP Photo/Emilio Morenatti)


ამერიკელი ჩოგბურთელი კორი "კოკო"გაუფის მატჩი რუმინელ სორანა კირსტიასთან, ავსტრალიის ღია პირველობაზე, მელბურნი. 2020წ. 22 იანვარი. (AP Photo/Lee Jin-man)


სანთლებითა და ჩირაღდნებით განათებული აივნები კორონავირუსთან ბრძოლის აღსანიშნავად ნიუ დელის ერთ-ერთ უბანში. ინდოეთი, 2020წ. 5 აპრილი. (AP Photo/Altaf Qadri)


დამცავი საშუალებებით აღჭურვილი მუშები ცხედრებს მარხავენ კუნძულ ჰარტზე ( Hart Island) ნიუ-იორკში. 2020წ. 9 აპრილი (AP Photo/John Minchillo)


ქალი ხელს იქნევს ავტობუსიდან, რომელსაც საკრუიზო გემის Diamond Princess-ის მგზავრები ტოკიოსთან ახლოს მდებარე იოკოჰამას პორტიდან გადაჰყავს. მგზავრები კორონავირუსის გამო გემზე კარანტინში იმყოფებოდნენ. 2020წ. 20 თებერვალი. (AP Photo/Eugene Hoshiko)


ღამით ტურები ყმუიან თელ-ავივის ჰაიარკონის პარკში, რომელიც დაცარიელებულია კორონავირუსის პანდემიის დროს დაწესებული კარანტინის გამო. 2020წ. 9 აპრილი. (AP Photo/Oded Balilty)


პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი თეთრ სახლში კორონავირუსის შესახებ მართავს პრესკონფერენციას. 2020წ. 13 აპრილი. მარცხნივ - კორონავირუსის წინააღმდეგ თეთრი სახლის სამუშაო ჯგუფის კოორდინატორი დებორა ბრიქსი. (AP Photo/Alex Brandon)


შეიარაღებული პირები მიჩიგანის შტატის ქალაქ ლენსინგში, კაპიტოლიუმის შენობის წინ, კორონავირუსის პანდემიის გამო გუბერნატორის მიერ სახლში დარჩენისა და ბიზნეს ობიექტების დახურვის შესახებ გაცემული ბრძანების წინააღმდეგ მიმდინარე საპროტესტო აქციაზე. 2020წ. 15 აპრილი.(AP Photo/Paul Sancya)


მუშა, რომელსაც დამცავი სამოსი აცვია საავადმყოფოს ფანჯრებს წმენდს, მედდა კი კორონავირუსით ინფიცირებულების ინტენსიურ განყოფილებაში მუშაობს. ლიმა, პერუ. 2020წ. 17 აპრილი. (AP Photo/Rodrigo Abd)


კალიფორნიაში დაწესებული კარანტინის დროს ცარიელი გზა (110 Arroyo Seco Parkway), რომელიც ლოს-ანჯელესის ცენტრისკენ მიდის. 2020წ. 26 აპრილი. (AP Photo/Mark J. Terrill)


ისრაელის "ქალთევზის საზოგადოების" წევრები ქალთევზის კუდის ფორმებით ბათ იამის სანაპიროსთან ცურავენ, თელ-ავისთან ახლოს. 2020წ. 23 მაისი. (AP Photo/Oded Balilty)


აშშ-ის პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი მიფრინავს შვეიცარიაში, ქალაქ დავოსში მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმისთვის. 2020წ. 21 იანვარი. (AP Photo/Evan Vucci)


აქციის მონაწილე ელმოს თოჯინის ნიღბით ფილადელფიაში, ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის გამო მიმდინარე საპროტესტო გამოსვლების დროს. 2020წ. 30 მაისი. (AP Photo/Matt Rourke)


მედიკოსი ეხმარება კოლეგას, რომელსაც COVID-19-ის ტესტირების ბანაკში გადაღლილობის გამო გული წაუვიდა. ნიუ დელი, ინდოეთი 2020წ. 27 აპრილი. (AP Photo/Manish Swarup)


ქალი სამედიცინო პერსონალის მხარდასაჭერად ქვაბზე უკრავს, ნაწილობროვი კარანტინის დროს ბრიუსელში. 2020წ. 31 მაისი. (AP Photo/Francisco Seco)


ქალი სასულიერო პირები მიდიან სასაფლაოზე, რათა COVID-19-ით გარდაცვლილი ადამიანის ცხედარი დასაკრძალად მოამზადონ. ირანი, 2020წ. 30 აპრილი. (AP Photo/Ebrahim Noroozi)


კოვიდინფიცირებული მოხუცი ქალი ჟანგბადის ნიღბის დახმარებით სუნთქავს ქალაქ პოჩაივის საავადმყოფოში, უკრაინა, 2020წ. 1 მაისი. (AP Photo/Evgeniy Maloletka)


ჯოან პეილორის შვილიშვილების რეაქცია ბებიის დაკრძალვაზე მტრედების გაშვებისას. 2020წ. 3 მაისი. მიუხედავად იმისა, რომ 62 წლის ქალი კორონავირუსით არ გარდაცვლილა, პანდემიამ მისი დაკრძალვის ყველა ასპექტზე იმოქმედა. ჯოან პეილორი გარდაცვალებიდან თითქმის ორი თვის შემდეგ დაკრძალეს. (AP Photo/Jacquelyn Martin)


აშშ-ის საზღვაო ძალების ვეტერანის სტივენ კულიგის გამოსახულება მისი ქალიშვილის, ელიზაბეტ დეფორესტის სახლის კედელზე. დეფორესტი საძინებლის ფანჯრიდან იხედება, მის ქმარი კი პირველი სართულის ფანჯარაში ჩანს. ჩიკოპი, მასაჩუსეტსი, 2020წ. 3 მაისი. ვეტერანი 92 წლის ასაკში COVID-19-ით გარდაიცვალა. (AP Photo/David Goldman)


COVID-19-ით გარდაცვლილი 77 წლის რიკარდო ნორიეგას ცხედარი საკუთარი სახლის მისაღებ ოთახში. ლიმა, პერუ. 2020წ. 4 მაისი. ნორიეგას სუნთქვის გაძნელება ჰქონდა და სიკვდლის მისაღები ოთახის სავარძელში ელოდა, რადგან იმ დილით ვერ შეძლო ტაქსის პოვნა, რომელიც მას ჰოსპიტალში გადაიყვანდა. (AP Photo/Rodrigo Abd)


ლიბიის სანაპიროსთან მაროკოელები და ბანგლადეშელები ხალხით გადაჭედილ ხის ნავზე ესპანეთის სამძებრო-სამაშველო ჯგუფს ელოდებიან. 2020წ. 10 იანვარი. (Santi Palacios)


პოლიციის ოფიცერი პისტოლეტით საპროტესტო აქციის მონაწილეებთან შეტაკებებისას ნაირობიში, კენიაში. 2020წ. 8 მაისი. (AP Photo/Brian Inganga)


კასიკ პედრო საკუთარი სახლის წინ " მკვიდრი ერების პარკის" დასახლებაში. ქალაქი მანაუსი. ბრაზილია. 2020წ.10 მაისი. (AP Photo/Felipe Dana)


გოგონა სკუტერით კორონავირუსის გამო დაწყებითი სკოლის დახურული სათამაშო მოედნის ფონზე. მარსელი, საფრანგეთი. 2020წ. 14 მაისი. (AP Photo/Daniel Cole)


ეკვადორის ქალაქ კიტოს ექსპერტიზის დეპარტამენტის თანამშრომელი 2020 წლის 14 მაისს ქუჩაში გარდაცვლილი ქალის ცხედარს სადეზინფექციო ხსნარს ასხამს. მათ ადგილზე COVID-19-ის სწრაფი ტესტი ჩაატარეს და განაცხადეს, რომ ქალის ტესტის პასუხი უარყოფითი იყო. (AP Photo/Dolores Ochoa)


დონალდ ტრამპი რაშმორის მთის ეროვნულ მემორიალთან ვიზიტის დროს. 2020წ. 3 ივლისი. (AP Photo/Alex Brandon)


მარცხნივ - თეოდორო მეჰია უყურებს როგორ გააქვთ მისი ცოლის, ბერტა კუსი პალომინოს ცხედარი საკუთარი სახლიდან. ლიმა, პერუ. 2020წ. 14 მაისი. პალომინოს, სავარაუდოდ, COVID-19 ჰქონდა. (AP Photo/Rodrigo Abd)


18 წლის იასმინ პროტოს სკოლის გამოსაშვებ დღეს პირბადზე საკუთარი ფოტო აქვს გამოსახული. ქასიტა, ჯორჯიის შტატი. 2020წ. 15 მაისი. (AP Photo/Brynn Anderson)


COVID-19-ით გარდაცვლილი პაციენტი ორ ინფიცირებულს შორის. რიო-დე-ჟანეირო, ბრაზილია. 2020წ. 24 მაისი.(AP Photo/Leo Correa)


დემონსტრანტები მინეაპოლისში სწრაფი კვების ცეცხლმოკიდებული ობიექტის წინ 2020წ. 29 მაისს. ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის გამო დაწყებული აქციების მიმდინარეობისას. (AP Photo/John Minchillo)


COVID-19-ით გარდაცვლილი ვიქტორ გასპარის დაკრძალვისას მის საფლავს ნთესავები ლუდს ასხამენ. ლიმა, პერუ. 2020წ. 28 მაისი. (AP Photo Rodrigo Abd)


ლიზა ვარმბო მარტონოვიჩი და ნიკოლ ინგლენდ-ჩიზევსკი ვარჯიშობენ აკრობატული შოუსთვის Gladius The Show, 2020 წლის 28 მარტს ლას-ვეგასში. კორონავირუსმა პროდიუსერები იძულებული გახადა მიმდინარე წელს მათი ყველა წარმოდგენა გაეუქმებინათ.(AP Photo/John Locher)


პოლიციის ბრძანებით ავომობილში მყოფები მიწაზე წვანან, მინეაპოლისში ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის გამო მიმდინარე საპროტესტო აქციის დროს. 2020წ. 31 მაისი. (AP Photo/John Minchillo)


რუსული მართლმადიდებლური ეკლესიის მღვდელმსახური ვასილი გელევანი ლოცავს 86 წლის ლუდმილა პოლიაკს, რომელსაც, სავარაუდოდ, COVID-19-ი აქვს. პოლიაკის სახლში, მოსკოვი. (AP Photo/Alexander Zemlianichenko)


აქციის მონაწილე და პოლიციის ოფიცერი ხელს ართმევენ ერთმანეთს, ნიუ-იორკში ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის გამო სამართლიანობის მოთხოვნით გამართულ საპროტესტო გამოსვლაზე. 2020 წ. 2 ივნისი. (AP Photo/Wong Maye-E)


დედმამიშვილები (მარცხნიდან) ესტიბენი, ესტეფანი და ხავიერ აკინოები სანთლის შუქზე ვახშმობენ თავიანთ სახლში, ნუევა ესპერანზას დასახლებაში, რომელსაც ელექტროენერგია არ მიეწოდება. ლიმა, პერუ. 2020წ. 8 ივნისი. (AP Photo/Rodrigo Abd)


პოლიციასა და აქციის მონაწილეებს შორის შეტაკება ატლანტაში ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის გამო მიმდინარე საპროტესტო გამოსვლებისას. 2020 წ. 29 მაისი. (AP Photo/Mike Stewart)


კაცები მილებით ხელში გადიან მიტოვებული საავტომობილო გვირაბს, რათა კარაკასის ესპერანზას უბანში წყლის სიტემა შეაკეთონ. ვენესუელა, 2020წ. 11 ივნისი. ვენესუელაში წყლის სერვისი იმდენად გაუარესდა, რომ ღარიბ უბნებში მცხოვრებმა მოსახლეობამ ჭების თხრა ან წყლის კერძო სისტემებიდან მოპოვება დაიწყო. (AP Photo/Matias Delacroix)


ხალხი თეთრი სახლის მახლობლად, წვიმაში აპროტესტებს ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილს, ვაშინგტონი. 2020წ. 4 ივნისი. (AP Photo/Evan Vucci)


პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი ქალაქ ტულსაში ( ოკლაჰომას შტატი) მხარდამჭერებთან გამართული შეხვედრის შემდეგ ბრუნდება. ვერტმფრენიდან გადმოსული პრეზიდენტი თეთრი სახლის ეზოს გადის. 2020წ. 21 ივნისი. (AP Photo/Patrick Semansky)


თელ-ავივში ეროვნული სამოყვარულო ბოდიბილდერების ასოციაციის კონკურსის მიმდინარეობისას მონაწილეები კულისებში ვარჯიშობენ. კორონავირუსის გამო კონკურსი, რომელშიც 85 ადამიანი მონაწილეობდა, ღია ცისქვეშ შესაბამისი წესების დაცვით გაიმართა. 2020წ. 19 აგვისტო. (AP Photo/Oded Balilty)


პერუელი მიგრანტი ხოსე კოიანტესი საკუთარი ცოლის, სილვია კანოს, დაკკრძალვის დროს ტირის. მისი თქმით, სილვია კანო COVID-19-ით გარდაიცვალა. ხოსე კოიანტესს ერჩივნა ცოლის ცხედრის კრემაცია მომდარიყო, რათა მისი ფერფლი სამშობლოში დაებრუნებინა, თუმცა ბიუროკრატიის გამო, ისედაც ორ კვირას მოუწია ლოდინი დაკრძალვამდე. კათოლიკური სასაფლაო სანტიაგოში, ჩილე. 2020წ. 3 ივლისი. (AP Photo/Esteban Felix)


ბარსელონაში სამთვიანი შეზღუდვების შემდეგ ოპერა Liceu-ს გახსნა. მუსიკოსები ასრულებენ ჯაკომო პუჩინის ელეგიას სიმებიანი კვარტეტესთვის "ქრიზანთემები". დამსწრეთა სკამებზე კი 2 292 მცენარეა მოთავსებული. პერფორმანსი პირდაპირ ეთერში გადაიცემოდა. ესპანეთი, 2020წ. 22 ივნისი. (AP Photo/Emilio Morenatti)


COVID-19-ზე ტესტირების პროცესი. ნიუ დელის საავადმყოფო, ინდოეთი. 2020წ. 6 ივლისი. (AP Photo/Manish Swarup)


პაციენტი თავისი საწოლის გვერდით სკამზე ისვენებს. ბარსელონის საავადმყოფო, COVID-19-ის განყოფილება. ესპანეთი, 2020წ. 18 ნოემბერი. (AP Photo/Emilio Morenatti)


Black Lives Matter-ის აქციის დროს ცრემლსადენი გაზი გაუშვეს, დემონსტრანტები ღობეს აწვებიან. ქალაქ პორტლენდის სასამარლოს შენობასთან. ორეგონის შტატი. 2020წ. 25 ივლისი. (AP Photo/Marcio Jose Sanchez)


"ატლეტიკი" "რეალ მადრიდის" წინააღმდეგ ლა ლიგის საფეხბურთო მატჩის დროს, რომელიც ბილბაოში სან მამესის დაცარიელებულ სტადიონზე გაიმართა. 2020წ. 5 ივლისი. (AP Photo/Alvaro Barrientos)


პროექტორის ოპერატორი პავლოს ლეპენიოტისი კინოთეატრის საწყობში ფილმის ხარისხს ამოწმებს. ლეპენიოტისი კინოთეატრებში 12 წლიდან მუშაობს. ათენი, საბერძნეთი. 2020წ. 3 ივნისი. (AP Photo / Petros Giannakouris)


მესაფლავეებს COVID-19-ით გარდაცვლილი ადამიანის სასახლე დასაკრძალად სასაფლაოზე მიაქვთ. ლიმას გარეუბანი, პერუ. 2020წ. 8 ივლისი. (AP Photo/Rodrigo Abd)


მარცხნივ - სენატორი მიჩ მაკონელს კორონავირუსისგან თავდასაცავად პირბადე უკეთია და დაცვის წევრებთან ერთად შეხვედრებს შორის სენატის მეტროთი გადაადგილდება. ვაშინგტონი, 2020წ. 21 ივლისი. (AP Photo/Jacquelyn Martin)


ხალხი ატრაქციონის რიგში ნიუ ლექსინგტონი, ოჰაიოს შტატი. 2020წ. 24 ივლისი. (AP Photo/Wong Maye-E)


ხალხი მაღაზიის უკანა მხრიდან, ფეხსაცმელებით ხელში გაურბის პოლიციას. აპერ დარბის მუნიციპალიტეტი, პენსილვანია. 2020წ. 31 მაისი. ჯორჯ ფლოიდის სიკვდილის შემდეგ დაწყებული გამოსვლებისა და არეულობების დროს. (AP Photo/Matt Slocum)


ბეისბოლის მატჩი Los Angeles Dodgers-სა და San Francisco Giants-ს შორის ცარიელ სტადიონზე. ლოს-ანჯელესი, 2020წ. 26 ივლისი. (AP Photo/Jae C. Hong)


ნათესავებს პერუს მდინარე უკაიალიზე გემით გადააქვთ ხოსე ბარბარანის ცხედარი. ის კორონავირუსით გამოწვეული გართულებებით დაიღუპა. გარდაცვალებულის ოჯახის წევრებმა 4 საათის განმავლობაში იმგზავრეს. 2020წ. 29 სექტემბერი. (AP Photo/Rodrigo Abd)


მუსლიმი გოგონები ლაგოსის ქუჩებში ლოცვის შემდეგ. ნიგერია, 2020წ. 31 ივლისი (AP Photo/Sunday Alamba)


20 წლის ოლინდა ტაფური ელოდება მეანს, COVID-19-ით ინფიცირებული მშობიარე ქალებისთვის განკუთვნილ კარავში. ლიმა, პერუ. 2020წ. 29 ივლისი (AP Photo/Rodrigo Abd)


ჯორჯია ბრიდლავი კონგრესმენ ჯონ ლუისის ჩასასვენებელ სასახლესთან. ლუისი, რომელიც რასობრივი დისკრიმინაციის წინააღმდეგ იბრძოდა, 2020 წლის 17 ივლისს გარდაიცვალა. კაპიტოლიუმის შენობა, ატლანტა, ჯორჯიის შტატი. 2020წ. 29 ივლისი. (AP Photo/Brynn Anderson)


64 წლის რომელია ნავარო ეხუტება ქმარს, ანტონიოს, სიცოცხლის ბოლო წუთებში. ქალაქ ფულერტონის საავადმყოფოს COVID-19-ის განყოფილება. კალიფორნია, 2020წ.31 ივლისი. (AP Photo/Jae C. Hong)


ბეირუთის პორტში მომდარი აფეთქების შემდეგ ადგილიდან 11 წლის ჰოდა კინნო საკუთარ ბიძას, მუსტაფას, გამოჰყავს. ჰოდას კისრის არეში მოტეხილობები აღენიშნებოდა, მისი 15 წლის და სედრა კი აფეთებას ემსხვერპლა. 2020წ. 4 აგვისტო. (AP Photo/Hassan Ammar)


გზა ჰყოფს ლაგუნა Cerro-ს, რომლის მარჯვენა მხარე ვარდისფრადაა შეფერილი და ნაპირის ზედა კუთხეში მუშაობს ტყავის მწარმოებელი კომპანია Waltrading S.A. 2020წ. 5 აგვისტო. წყლის ფერი გამოწვეული მძიმე მეტალების, მათ შორის ქრომისგან, რომელიც ხშირად გამოიყენება ტყავის წარმოების პროცესში. (AP Photo/Jorge Saenz)


სახლის ფანჯარაში არეკლილია ჯონა ზაპატა, რომლის ჯამბაზის სახელია "ჯიჯოლინი". ის ლიმას ღარიბ გარეუბანში ოჯახს გასაყიდ კარამელიზებულ ვაშლებს სთავაზობს. პერუ, 2020წ. 5 აგვისტო. 35 წლის ზაპატა ოჯახის დასახმარებლად ცირკის საკვებს მაშინ, როდესაც კორონავირუსის გამო ცირკები დახურულია. (AP Photo/Martin Mejia)


პირბადიანი ქალი ცეკვავს კლიენტის სახლში. მეხიკო, 2020წ. 8 აგვისტო. პანდემიის გამო ბიზნესი იძულებული გახდა ახალ რეალობას მორგებოდა და გამონაკლისი არც გასართობი ინდუსტრიაა. (AP Photo/Eduardo Verdugo)


ფერნანდა მარიოტი COVID-19-ით გარდაცვლილი დედის ფოტოთი ხელში. საკუთარ სახლში, ბუენოს აირესი, არგენტინა. 2020წ. 11 აგვისტო. მარტიოტი საავადმყოფოში დედამისის ნახვას ითხოვდა, თუმცა ექიმმა ამის ნება არ დართო. (AP Photo/Natacha Pisarenko)


საკვების გასაყიდი კარვები ბანგკოკის Rot Fai-ის ბაზრობაზე. ტაილანდი, 2020წ. 19 ივნისი (AP Photo/Sakchai Lalit)


რიჩარდ ფრემონდი მირბის ჯილდოს მისაღებად სკოლის გამოსაშვებ ცერემონიაზე. ქალაქი ჰოუმსტედი, ფლორიდის შტატი. 2020წ. 23 ივნისი. ცერემონია სოციალური დისტანციის დაცვით სარბოლო ტრასაზე გაიმართა, სადაც 41-მა კურსდამთავრებულმა დიპლომის ასაღებად ფინიშის ხაზი გადაკვეთა. (AP Photo/Wilfredo Lee)


84 წლის ბილ ნიკოლსი ცდილობს ხანძრისგან გადაარჩინოს სახლი, რომელშიც 77 წელი იცხოვრა. ვაკავილი, კალიფორნია. 2020წ. 19 აგვისტო. (AP Photo/Noah Berger)


84 წლის ბიანკა ორტიზი, როდესაც გაიგო, რომ საავადმყოფოდან გაწერდნენ. ის COVID-19-ის დიაგნოზით რამდენიმე კვირით ადრე საავადმოფოში მოათავსეს. ბუენოს-აირესი, არგენტინა. 2020წ. 13 აგვისტო. (AP Photo/Natacha Pisarenko)


დაშავებულების ევაკუაცია ბეირუთის პორტში მომხდარი აფეთქების შემდეგ. ლიბანი, 2020წ. 4 აგვისტო. (AP Photo/Hassan Ammar)


პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი მხარდამჭერებთან შეხვედრაზე სიტყვით გამოსვლისას აეროპირტში, ქალაქი ლენსინგი, მიჩიგანის შტატი. 2020წ. 27 ოქტომბერი. (AP Photo/Evan Vucci)


(მარცხნიდან) ტომას ჰენი და ჩარლზ ჩავირა უყურებენ ხანძრისგან გამოწვეულ კვამლს ჰილდსბურგში, კალიფორნია. 2020წ. 20 აგვისტო. (AP Photo/Noah Berger)


ონსერატ მედინა ზენტელა კორონავირუსის პანდემიის გამო ინტერნეტით ესწრება სასკოლო გაკვეთილს. მეხიკო, 2020წ. 24 აგვისტო. (AP Photo/Marco Ugarte)


ასაფეთქებელი მოწყობილობა ფეთქდება, რა დროსაც მომიტინგე ცდილობს შეაჩეროს ჯავშანმანქანა, რომელიც ქალაქ კონეშას სასამართლოს შენობის გარეთ დემონსტრანტებს შლის. აქციები მას შემდეგ დაიწყო, რაც პოლიციამ აფრო-ამერიკელ ჯეიკობ ბლეიკს ესროლა. 2020წ. 25 აგვისტო. ვისკონსინის შტატი. (AP Photo/David Goldman)


თეთრი სახლის მრჩეველი კელიენ კონვეი ემზადება სიტყვით გამოსვლის ჩაწერისთვის. 2020წ. 26 აგვიტო. (AP Photo/Susan Walsh)


74 წლის უოლტერ კარტერი მარტინ ლუთერ კინგის ცნობილი სიტყვით ("მე მაქვს ოცნება") გამოსვლის 57-ე წლისთავისადმი მიძღვნილ მსვლელობას ესწრება ვაშინგტონში, აბრაამ ლინკოლნის მემორიათან. 2020წ. 28 აგვისტო. უოლტერ კარტერი 1963 წელს გამართულ მსვლელობაშიც მონაწილეობდა. (AP Photo/Jacquelyn Martin)


დელგადოების ოჯახი. 6-დან 14 წლის ასაკის ხუთივე ბავშვი მშობლებთან ერთად მთელ დღეს სახელოსნოში მუშაობს. ელ-ალტო, ბოლივია. 2020წ. 28 აგვისტო. (AP Photo/Juan Karita)


ხიდი (Bidwell Bar Bridge) ხანძრის ფონზე , ორვილი, კალიფორნია. 2020წ. 9 სეტემბერი. (AP Photo/Noah Berger)


ქალების კოცნა ბელარუსის ძველი დროშის ქვეშ, მინსკში დამოიკიდებლობის სასახლესთან ოპოზიციის მხარდამჭერების შეკრების დროს. 2020წ. 30 აგვისტო. (AP Photo)


ოჯახის წევრები კორონავირუსის სიმპტომებით გარდაცვლილი 88 წლის მანუელა ჩავეზის კუბოსთან, დაკრძალვის ცერემონიის დროს. "შიპიბოს" მკვიდრი თემი, ქალაქი პუკალპა, პერუ. 2020წ. 31 აგვისტო. (AP Photo/Rodrigo Abd)


მოხუცთა სახლის მცხოვრებთა ევაკუაცია სანტა როზაში გაჩენილი ხანძრის გამო. კალიფორნის შტატი. 2020წ. 28 სექტებერი. (AP Photo/Noah Berger)


COVID-19 -ის სიმპტომების სკრინინგისთვის მისული სამედიცინო პერსონალი მუმბაის დასახლება დარავიში, ინდოეთი.2020წ. 4 სექტემბერი. (AP Photo/Rafiq Maqbool)


დემოკრატების საპრეზიდენტო კანდიდატი ჯო ბაიდენი, მედიასთან საუბრის შემდეგ პირბადეს იკეთებს. ვილმინგტონი, დელავერის შტატი. 2020წ. 4 სექტემბერი. (AP Photo/Carolyn Kaster)


კრიმინალური ბანდის დაპატიმრებული წევრები, პირბადით სხედან საკანში, კეზალტეპეკის ციხის მედიატურის დროს. სალვადორი, 20290წ. 4 სექტემბერი.(AP Photo/Salvador Melendez)


წითელ შუქმნიშანზე გაჩერებული მანქანის უკანა ხედვის სარკეში ჩანს, რომ ხოსე კოიანტესს 5 წლის ქალიშვილი კეჰიტი ეხუტება. ფოტოს გადაღებამდე სამი თვით ადრე COVID-19-ით ხოსეს ცოლი გარდაიცვალა. საინტიაგო, ჩილე. 2020წ. 6 სექტემბერი. (AP Photo/Esteban Felix)


ხალხი კაიაკით სან-ფრანცისკოს ყურეში, Oracle Park-ის სტადიონის გარეთ, San Francisco Giants-სა და Seattle Mariners-სის მატჩის მიმდინარეობისას. 2020წ. 9 სექტემბერი. (AP Photo/Tony Avelar)


პარკურის მიმდევარი ხტება სარკინიგზო ხიდზე. ფრანკფურტის საბანკო უბანის შენობების ფონზე. გერმანია, 2020წ. 9 სექტემბერი. (AP Photo/Michael Probst)


COVID-19-ის მქონე პაციენტი საავადმყოფოს საწოლზე. მარსელი, საფრანგეთი. 2020წ. 10 სექტემბერი. (AP Photo/Daniel Cole)


შავი კვამლი, რომელიც ბეირუთის პორტში ცეცხლმოდებული საწყობიდან ამოდის. ლიბანი. 2020წ. 10 სექტემბერი. (AP Photo/Hussein Malla)


შეიან სამერსს ხელში ჰყავს თავის ძაღლი ტოფი. ფოტო გადაღებულია ხანძრის გამო ევაკუირებულთათვის განკუთვნილი ცენტრის ბანაკში. ორეგონი, აშშ, 2020წ. 13 სექტემბერი. (AP Photo/John Locher)


კოლუმბიელი ჰაროლდ ტეხადა "ტურ დე ფრანსის" ველორბოლის დროს. 2020წ. 17 სექტემბერი. (AP Photo/Thibault Camus)


მხარდამჭერები თავიანთი მანქანებიდან აღნიშნავენ საპრეზიდენტო კანდიდატის ჯო ბაიდენისა და მისი ცოლის ჯილ ბაიდენის დიდ ეკრანზე გამოჩენას, დემოკრატიული პარტიის ეროვნული კონვენციის მეოთხე დღეს. ვილმინგტონი, დელავერი. 2020წ. 20 აგვისტო. (AP Photo/Carolyn Kaster)


პირბადიანი პალესტინელი ქალი ავტობუსში, ღაზიდან ეგვიპტეში საზღვრის გადაკვეთას ელოდება. 2020წ. 27 სექტემბერი. (AP Photo/Khalil Hamra)


ამერიკის ეროვნული საფეხბურთო ლიგის მატჩი New Orleans Saints-სა და Tampa Bay Buccaneers-ს შორის. ფოტოზე ჩანს მარშონ ლატიმორი და მაიკ ევანსი. ტამპა, ფლორიდა. 2020წ. 8 ნოემბერი. (AP Photo/Jason Behnken)


დონალდ ტრამპის მხარდამჭერი ლას-ვეგასში, კლარკის ოლქის საარჩევნო დეპარტამენტთან საპროტესტო აქციაზე. ნევადა, 2020წ. 4 ნოემბერი.(AP Photo/John Locher)


კონფედერატების გენერალ რობერტ ლის ძეგლს გარშემორტყმული მომიტინგეები აირწინაღებითა და ფარებით ელიან პოლიციის მოქმედებას. რიჩმონდი, ვირჯინიის შტატი. 2020წ. 23 ივნისი. (AP Photo/Steve Helber)


86 წლის მერი ფეი კოკრენი დედის დღეს ფანჯრიდან საკუთარ ვაჟს, სტეისი სმიტს, ტელეფონით სიმღერა You Are My Sunshine-ს უმღერის. ქალაქი სმირნა, ჯორჯიის შტატი. 2020წ. 10 მაისი. (AP Photo/Brynn Anderson)


სამედიცინო პერსონალის დეზინფექცია პორტატულ კარავში, კარანტინის დროს. მანილა, ფილიპინები. 2020წ. 27 აპრილი. (AP Photo/Aaron Favila)


მოხალისე ცდილობს ცეცხლის ჩაქრობას ბრაზილიის ხანძრების დროს. მატო-გროსოს შტატი, ბრაზილია. 2020წ. 11 სექტემბერი. (AP Photo/Andre Penner)


ჯილ ბაიდენი უკან წევს ქმარს, ჯო ბაიდენს, რომელიც მედიის წარმომადგენლებს ესაუბრება. ნიუ კასლი, დელავერი. 2020წ. 5 ოქტომბერი. (AP Photo/Andrew Harnik)


დონალდ ტრამპის მხარდამჭერი კლარკის ოლქის საარჩევნო დეპარტამენტის წინ მიმდინარე საპროტესტო აქციაზე. ლას-ვეგასი, ნევადა. 2020წ. 8 ნოემბერი. (AP Photo/John Locher)



პირბადიანი კაცი დარბის ზღვის სანაპიროს გასწვრივ, წვიმიან ამინდში. ჰავანა, კუბა. 2020წ. 6 ოქტომბერი. (AP Photo/Ramon Espinosa)


ესპანელი რაფაელ ნადალი ბერძენი სტეფანოს ციციპასის წინააღმდეგ ATP World Finals-ის ტურზე, ლონდონში. 2020წ. 19 ნოემბერი. (AP Photo/Frank Augstein)


აშშ-ის ყოფილი პრეზიდენტი, ბარაკ ობამა, დემოკრატების საპრეზიდენტო კანდიდატის, ჯო ბაიდენის, მხარდასაჭერი კამპანიის დროს სიტყვით გამოსვლისას. ფილადელფია, პენსილვანია, 2020წ. 21 ოქტომბერი. (AP Photo/ Matt Slocum)


ცეცხლმოდებული სახლი კარვაჩარში, მთიანი ყარაბაღის სეპარატისტული რეგიონი. 2020წ. 13 ნოემბერი. (AP Photo/Dmitry Lovetsky)


დრონით გადაღებულ ფოტოზე ჩანს მოწითალო ფერის დიდი მლაშე ტბა, იუტას შტატი, 2020წ. 8 ოქტომბერი. წითელი ფერი გამოწვეულია ჰალოფილური ბაქტერიისგან, რომელიც მარილის დონის მატებისას მრავლდება. (AP Photo/Julio Cortez)


სამოქალაქო ტანსაცმელში გამოწყობილი პოლიციელები აკავებენ დემონსტრანტს ახალი კანონის წინააღმდეგ საპროტესტო გამოსვლისას ჯაკარტაში. დემონსტრანტები აცხადებდნენ, რომ კანონი ზიანს მიაყენებდა გარემოსა და შრომით უფლებებს. ინდონეზია. 2020წ. 8 ოქტომბერი. (AP Photo/Tatan Syuflana)


ოჯახს სატვირთოთი გადააქვს სახლი, მთიან ყარაბაღში, სოფლის დატოვებისას. 2020წ. 18 ნოემბერი. (AP Photo/Sergei Grits)


ნიუ-იორკის ყოფილი მერი და დონალდ ტრამპის ადვოკატი, რუდი ჯულიანი, პრესკონფერენციის დროს რესპუბლიკური პარტიის ეროვნული კომიტეტის შტაბში, ვაშინგტონი. 2020წ. 19 ნოემბერი. (AP Photo/Jacquelyn Martin)


სამედიცინო პერსონალს საავადმყოფოში გადაჰყავს აზერბაიჯანის არტილერიის მხრიდან დაბომბვის დროს დაჭრილი პირი, სტეფანაკერტში, მთიანი ყარაბაღის სეპარატისტულ რეგიონში. 2020წ. 28 ოქტომბერი. (AP Photo/Dmitry Lovetsky)



პოლიცია ასახლებს ბუენოს-აირესის პროვინცია გერნიკის ერთ-ერთ ბანაკში თვითნებურად შესახლებულ პირებს. არგენტინა. 2020წ. 29 ოქტომბერი. (AP Photo/Natacha Pisarenko)


კოტ-დ'ივუარის პრეზიდენტობის კანდიდატის, კუადიო კონან ბერტინის, მხარდაჭერი ბერტინის საარჩევნო კამპანიის ბოლო შეხვედრაზე მისასვლელად ღობეს ახტება. აბიჯანი, კოტ-დ'ივუარი, 2020წ. 29 ოქტომბერი. (AP Photo/Leo Correa)


სომხეთის ძალების მხრიდან მთიან ყარაბაღში დაბომბვის შედეგად დაღუპული 7 წლის აისუ ისგანდაროვას მამა ქალიშვილის პანაშვიდზე. გარაიუსიფლი, აზერბაიჯანი. 2020წ. 28 ოქტომბერი. (AP Photo/Aziz Karimov)


მოსწავლეები პირბადეებითა და რეზინის ხელთათმანებით საკლასო ოთახში. ჰავანა, კუბა. 2020წ. 2 ნოემბერი. პანდემიის პერიოდში ჰავანაში მოსწავლეები საკლასო ოთახებში აპრილის შემდეგ პირველად ნოემბერში დაბრუნდნენ. (AP Photo/Ramon Espinosa)


მაშველები ნანგრევებში ეძებენ გადარჩენილებს მიწისძვრიდან 3 დღის შემდეგ. იზმირი, თურქეთი. 2020წ. 2 ნოემბერი. (AP Photo/Emrah Gurel)


კვების უკმარისობის მქონე გოგონას, რამა ვატიკს, მკურნალობენ ქალაქ სანას საავადმყოფოში. იემენი. 2020წ. 3 ნოემბერი. იემენში მოსახლეობის ორი მესამედი - დაახლოებით 28 მილიონი ადამიანი შიმშილობს. (AP Photo/Hani Mohammed)


ხმის მიცემის პროცესი აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნების დროს პირველ პრესვიტერიანულ ეკლესიაში, სტემფორტი, კონექტიკუტი. 2020წ. 3 ნოემბერი. (AP Photo/Jessica Hill)


ფეხბურთის გულშემატკივრები ოლივოსის კლინიკასთან იკრიბებიან, სადაც დიეგო მარადონას ოპერაცია უნდა ჩაუტარდეს. ბუენოს აირესი, არგენტინა. 2020წ. 3 ნოემბერი. მარადონა 25 ნოემბერს 60 წლის ასაკში გარდაიცვალა. (AP Photo/Natacha Pisarenko)


ნიუ-იორკის პოლიცია კეტავს ვაშინგტონ სკვერის პარკის ჩრდილოეთ შესასვლელს საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე დღეს საპროტესტო აქციის მიმდინარეობისას. ნიუ-იორკი, 2020წ. 4 ნოემბერი. (AP Photo/Seth Wenig)


საარჩევნო დეპარტამენტის თანამშრომელი აკვირდება ბიულეტენს ატლანტაში ხმის დათვლის პროცესის დროს. 2020წ. 5 ნოემბერი. (AP Photo/Brynn Anderson)


დამკრძალავი ბიუროს თანამშრომლებს მოხუცთა თავშესაფარში COVID-19-ით გარდაცვლილის ცხედარი გადააქვთ, მის გვერდით საწოლზე კი სხვა პაციენტს სძინავს. ბარსელონა, ესპანეთი. 2020წ. 5 ნოემბერი. (AP Photo/Emilio Morenatti)


აშშ-ის არჩეული პრეზიდენტი ჯო ბაიდენი სცენაზე დამცავი შუშის პირას, მხარდამჭერებისკენ იხრება. ვილმინგტონი, დელავერი. 2020წ. 7 ნოემბერი. (AP Photo/Carolyn Kaster)


კაცი სომხეთის დროშით დადივანკის მონასტერს სტუმრობს. ქალბაჯარი, მთიანი ყარაბაღის სეპარატისტული რეგიონი. 2020წ. 13 ნოემბერი. ყარაბაღის სამშვიდობო შეთანხმებით, აღნიშნული ტერიტორია აზერბაიჯანს გადაეცა. (AP Photo/Sergei Grits)


ხალხი აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში ჯო ბაიდენის გამარჯვებას ფოიერვერკებით აღნიშნავს. Black Lives Matter Plaza-ს ქუჩა, ვაშინგტონი. 2020წ. 7 ნოემბერი. (AP Photo/Jacquelyn Martin)


ინდოეთის სოფელ პეინგანადუში აშშ-ის დემოკრატიული პარტიის ვიცე-პრეიდენტობის კანდიდატის კამალა ჰარისის პლაკატებს ამზადებენ, რათა იზეიმონ იმ შემთხვევაში, თუ არჩევნებში დემოკრატიული პარტია გაიმარჯვებს. 2020წ. 6 ნოემბერი. პეინგანადუს მეზობელი სოფელი ტულაშენდრაპურამი კამალა ჰარისის დედის მხრიდან ბაბუის მშობლიური სოფელია, საიდანაც ის ათობით წლის წინ შეერთებულ შტატებში გადასახლდა. (AP Photo/Aijaz Rahi)



წყარო: apnews.com
კატეგორია: რესურსები
კორონავირუსის პანდემიის პირობებში ჟურნალისტების ნაწილი სახლიდან მუშაობს, რაც გარკვეულწილად მეტ საფრთხეს უქმნის მათი პერსონალური მონაცემებისა და წყაროების შესახებ ინფორმაციის დაცვას. ხშირად ჰაკერების სამიზნე სწორედ ჟურნალისტები ხდებიან, ამიტომ მედიაში მომუშავე პირებმა განსაკუთრებული სიფრთხილე უნდა გამოიჩინონ, რათა თავი დაიცვან კიბერთავდასხმებისგან.

კიბერუსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად ჟურნალისტებს სახლიდან მუშაობის პერიოდში გასათვალისწინებელ 6 რჩევას ტექნოლოგიების სფეროში ფრილანსერი ავტორი და პროგრამისტი ნალა დევისი უზიარებს. დევისის კლიენტების რიცხვში ისეთი კომპანიები შედიან, როგორებიცაა Samsung, Time Warner, Netflix, და Sony.

გთავაზობთ, კიბერუსაფრთხოების შესახებ 6 მარტივ რჩევას ჟურნალისტებისთვის სახლიდან მუშაობის დროს:

⇒  სამსახურის (ან, მუშაობისთვის განკუთვნილი) კომპიუტერი გამოიყენეთ მხოლოდ სამუშაო მიზნებისთვის

ნალა დევისის რჩევით, სასურველია სამსახურის კომპიუტერი არასდროს გამოიყენოთ პირადი მიზნებისთვის, მაგალითად, ონლაინ შოპინგისთვის. ონლაინ შეკვეთას შესაძლოა მხოლოდ 30 წამი დასჭირდეს, თუმცა უნდა გაითვალისწინოთ, რომ ამ პროცესის დროს კონკრეტულ ვებგვერდზე შეგყავთ საკრედიტო ან საბანკო მონაცემები, მისამართი, თქვენი სახელი და გვარი. სასურველია, ნებისმიერი კომპიუტერიდან ონლაინ შოპინგის დროს მხოლოდ SSL სერტიფიკატით დაცული ვებგვერდი გამოიყენოთ.

⇒  გამოიყენეთ ვირტუალური პირადი ქსელი (VPN)

VPN-ის მუდმივად გამოყენება ჰაკერებისგან დაგიცავთ. ვირტუალურ პირად ქსელს შეუძლია თქვენი ოლნაინ აქტივობის დაშიფვრა, რაც ჰაკერებს ლეპტოპიდან ან პერსონალური კომპიუტერიდან ინფორმაციის შეგროვებას გაურთულებს. ჟურნალისტები განსაკუთრებით დაუცველები არიან, როდესაც მუშაობის დროს სასტუმროს ან ნებსიმიერ სხვა საჯარო WiFi-ის იყენებენ. დღესდღეობით ინტერნეტ ბრაუზერზე უფასო VPN-ის დაყენება მარტივადაა შესაძლებელი.

⇒  გამოიყენეთ პაროლების მენეჯერი

ჰაკერებისთვის ყველაზე მარტივია ავტომატურად დამახსოვრებული, მარტივად გამოსაცნობი, ფურცელზე ან ტექსტურ ფაილში ჩანიშნული პაროლების ამოცნობა. პაროლების მენეჯერის საშუალებით კი შესაძლებელია რამდენიმე პაროლის ერთ ადგილას დაშიფრულად შენახვა ისე, რომ მასზე წვდომა მხოლოდ თქვენ გექნებათ. ასე, თავიდან აიცილებთ ბევრი რთული პაროლის დამახსოვრების აუცილებლობასაც.

⇒  მასალები ატვირთეთ და შეინახეთ „ქლაუდ“ სერვერზე

მასალების „ქლაუდ“ სერვერზე ატვირთვით არამხოლოდ შესაძლებელია ამ მასალების გამოყენებით ნებისმიერი ადგილიდან მუშაობა, არამედ გარანტიაც გეძლევათ, რომ კომპიუტერში განთავსებული ინფორმაციის დაკარგვის ან წაშლის შემთხვევაში მისი ასლები უსაფრთხოდ იქნება შენახული. ამ რჩევის გათვალისწინება განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მაშინ, როდესაც ჟურნალისტები ისეთ ქვეყანაში მუშაობენ, სადაც პრესის თავისუფლება იზღუდება. კომპიუტერიდან სამართალდამცველების მიერ ინფორმაციის წაშლის ან უშუალოდ კომპიუტერის დაკარგვისა თუ მოპარვის შემთხვევაში გეცოდინებათ, რომ მასალები „ქლაუდ“ სერვერზე უსაფრთხოდ გაქვთ შენახული.

⇒  სიფრთხილე გამოიჩინეთ საკომუნიკაციო მოწყობილობების გამოყენებისას

ამ შემთხვევაში საუბარია ე.წ ნივთების ინტერნეტის ტექნოლოგიის (IoT) მოწყობილობებზე. მაგალითად, საყოფაცხოვრებო საკომუნიკაციო ნივთებზე, როგორიცაა ხმოვანი ასისტენტი Alexa, რომელიც WiFi-ის საშუალებით მუშაობს. ე.წ ნივთების ინტერნეტის ტექნოლოგია გულისხმობს ინტერნეტის საშუალებით სენსორების მქონე საგნების ერთმანეთთან დაკავშირებასა და მონაცემების გაცვლას. IoT ძირითადად "ჭკვიან" მოწყობილობებს მოიცავს. ნალა დევისის აზრით, ჟურნალისტების მიერ ასეთი მოწყობილობების გამოყენებისას არსებობს, შანსი იმისა, რომ პირობითად, ექსკლუზიურ ინტერვიუს მესამე პირი ( იქნება ეს მთავრობა, ჰაკერი თუ კონკურენტი მედია) ისმენდეს.

⇒ მუდმივად განაახლეთ სმარტფონის, კომპიუტერისა და ანტივირუსის პროგრამები

პროგრამული უზრუნველყოფის განახლება შესაძლოა დაგეზაროთ, რადგან ის კომპიუტერის გადატვირთვას მოითხოვს. თუმცა, კიბერუსაფრთხოების ექსპერტები და დეველოპერები ახალი საზიანო პროგრამების გამოვლენის დროს მუშაობენ პროგრამულ განახლებაზე, რომელიც მომხმარებლებს სამომავლოდ შესაძლო კიბერშეტევებისგან დაიცავს. განახლებებზე ყურადღების არმიქცევით კი საკუთარ ინფორმაციას საფრთხეში აგდებთ.

  • ასევე გაეცანით 

ციფრული უსაფრთხოების წესები ჟურნალისტებისთვის  

⇒ ამავე თემაზე, იხილეთ ვიდეოგზამკვლევი

 

 

წყარო:  journalism.co.uk

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

წლიდან წლამდე, სხვადასხვა ასაკობრივ ჯგუფში, Instagram სულ უფრო პოპულარულიი ხდება და აპლიკაციის მომხმარებელთა რიცხვიც მატულობს. Reuters-ის ციფრული ახალი ამბების 2020 წლის ანგარიშის თანახმად, გაზრდილია იმ ადამიანების რაოდენობაც, რომლებიც აპლიკაციას ახალი ამბების გასაცნობად იყენებენ. თავის მხრივ Instagram მომხმარებლებს კონტენტის შესაქმნელად მუდმივად ახალ ფუნქციებს სთავაზობს, შესაბამისად, მედიაგამოცემების ნაწილი ცდილობს სიახლეებს არ ჩამორჩეს და აუდიტორიის გასაზრდელად მასალები Instagram-ის პლატფორმას მოარგოს.

მიმდინარე წლის აგვისტოში ბრიტანული ონლაინ და ბეჭდური გამოცემა i-ის გუნდმა განაცხადა, რომ ერთ წელიწადში Instagram-ზე მათი გამომწერების რიცხვი გაორმაგდა და 10,000-მდე გაიზარდა. Journalism.co.uk გაზეთის Instagram-ის სტრატეგიის გასარკვევად გამოცემის სოციალურ მედია მენეჯერს ტაშ სალმენს დაუკავშირდა, რომელმაც საკუთარი მიდგომების შესახებ ისაუბრა.

⇒ მთავარია თანმიმდევრულობა

სალმენის განმარტებით, რადგანაც გაზეთისთვის Instagram აქამდე პრიორიტეტული არ ყოფილა, მისი პირველი დავალება პლატფორმაზე მასალების სტაბილურად და თანმიმდევრულად გამოქვეყნება იყო. Metro.co.uk-ში მიღებული გამოცდილებით იცოდა, რომ აზრი არ ჰქონდა ერთ დღეში ბევრი პოსტის განთავსებას და დანარჩენ დღეებში არაფრის გამოქვეყნებას.

"საჭიროა დღეში სულ მცირე ერთხელ დაპოსტვა, რათა აუდიტორიას ჩვევები და მოლოდინები ჩამოუყალიბდეს. მთავარია მიჰყვეთ საკუთარ ხედვას იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა გამოიყურებოდეს Instagram-ის ანგარიში, იმ კვირებშიც კი, როდესაც ჩართულობა და აქტივობა დაბალია“.

⇒ კონტენტი

მნიშვნელოვანია პოსტები თქვენი საინფორმაციოს ბრენდს შეესაბამებოდეს, თუმცა არანაკლებ მნიშვნელოვანია ეს მასალები Instagram-ის ფორმატზე იყოს მორგებული. სალმენის თქმით, Instagram უფრო პოზიტიური პლატფორმაა, თუმცა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ გამოქვეყნებული მასალები ინფორმაციული შინაარის არ იყოს.

alt"ჩვენი Instagram-ის ანგარიში ბევრად უფრო მხიარულია, ვიდრე Twitter-ის. i-ის აქვს ციფრული და ბეჭდური გამოცემა, ყოველთვის მინდოდა ჩვენს Instargam-ზე ორივე ასახულიყო. ასე რომ, შესაძლოა გამოსაქვეყნებლად ვებგვერდიდან ავიღო მასალა, მაგრამ ასევე, ყოველ დილით ვამოწმებ ბეჭდურ გაზეთსაც, რათა ვნახო რომელი ფოტოებია მასში გამოქვეყნებული", - ამბობს ტაშ სალმენი.

⇒ ყველა საზომი მნიშვნელოვანია

გამომწერების რიცხვის 10,000-მდე გაზრდა სწორი მიმართულების ნიშანია. სალმენი ამის მთავარ საფუძელს სტაბილურობასა და თანმიმდევრულობაში ხედავს. მომხმარებლების ინტერესების დაკმაყოფილების მიზნით, მნიშვნელოვანია ყურადღების გამახვილება იმ თემებზეც, რომლებსაც აუდიტორია კარგად იღებს. სალმენის განმარტებით, i-ის აუდიტორიას პოლიტიკასთან ერთად აინტერესებს ისტორიული აღმოჩენები და უყვარს ცხოველები, შესაბამისად, მათი ყველაზე პოპულარული პოსტებიც ამ თემების გარშემოა შექმნილი.

⇒ "სთორები" ზრდის ჩართულობას

 

alt2019 წლის დეკემბერში i-ის სოციალურმა მედია მენეჯერმა გადაწყვიტა, რომ Instagram-ის "სთორების" სტრატეგია გამოეცადა. გამომწერებს საშუალება ჰქონდათ გაეგზავნათ შეკითხვები, რომლებსაც "სთორებში" გამოცემის ჟურნალისტები პასუხობდნენ.

გარდა ამისა, i-ის Instagram-ის გვერდზე დაიწყეს სერიები სახელწოდებით #iexplained რომლის ფარგლებშიც რეპორტიორები ახალ ამბებს Insragram "სთორის" ფორმატში ჰყვებიან.

⇒ სახლიდან მუშაობა

პანდემიის დროს #iexplained სერიების სახლიდან ჩაწერას თავისი დადებითი მხარეებიც ჰქონდა.

"სახლში მყოფი აუდიტორიისთვის იმის მოყოლამ და ჩვენებამ, რომ ჩვენც სახლში ვართ, შეინარჩუნა ავთენტურობის დონე, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია Instagram-ზე", - ამბობს გაზეთის სოციალური მედიის მენეჯერი ტაშ სალმენი.

⇒ რამდენად მნიშვნელოვანია Reels-ი?

i-ის გუნდში ჯერ-ჯერობით არ იციან რა ფორმით გამოიყენებენ ახალ ფუნქციას, რომელიც 15-წამიანი ვიდეოების შექმნისა და დამუშავების საშუალებას იძლევა, თუმცა Buzzfeed-ის მაგალითი აჩვენებს, რომ უკვე არსებული ვრცელი ვიდეო კონტენტის Instagram Reels-ების ფორმატზე მორგება წარმატებითაა შესაძლებელი. გამოცემის ზოგიერთ 15-წამიან ვიდეოს 3 მილიონამდე ნახვა აქვს.

წყარო: journalism.co.uk
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

The Reuters Institute-ისა და "ტორონტოს უნივერსიტეტის" ახალი კვლევის პირველადი შედეგების თანახმად, კორონავირუსის საკითხების გაშუქება ჟურნალისტების ფსიქიკურ მდგომარეობაზე ცუდად აისახება. მკვლევრებმა 2020 წლის ივნისის თვეში ახალი ამბების საერთაშორისო ორგანიზაციებში დასაქმებული 73 ჟურნალისტი გამოკითხეს. The Reuters Institut-ის ცნობით, კორონავირუსის პანდემიის საკითხებზე მომუშავე ჟურნალისტები შფოთვისა და დეპრესიის ნიშნებს ამჟღავნებენ. მათ შორის საუბარია მრავალწლიანი გამოცდილების მქონე ჟურნალისტებზეც, რომლებიც ფინანსურად ძლიერ მედია ორგანიზაციებში არიან დასაქმებული.

კვლევის ფარგლებში, რესპონდენტებს თავიანთი სამუშაო პირობებისა და ემოციური მდგომარეობის შესახებ შეკითხვები 2020 წლის ივნისში დაუსვეს, ეს ის პერიოდია, როდესაც COVID-19-მა მსოფლიოს ყველა ქვეყანაზე გავლენა სხვადასხვა კუთხით უკვე იქონია.

"გამოკითხულთა დაახლოებით 70%-ს ფსიქოლოგიური დისტრესის გარკვეულ დონე აღენიშნება. რესპონდენტების 26%-ი კი კლინიკურად მნიშვნელოვან შფოთვას განიცდის, რომელიც შეესაბამება გენერალიზებული შფოთვითი აშლილობის დიაგნოზს, რაც ისეთ სიმპტომებს მოიცავს, როგორებიცაა წუხილი, უძილობა, "ზღვარზე ყოფნის“ შეგრძნება, კონცენტრაციის დარღვევა და გადაღლა.

რესპონდენტთა დაახლოებით 11%-ი კი პოსტტრავმული სტრესული აშლილობის (პტსა) სიმპტომების ქონას ასახელებს. ეს მოიცავს COVID-19-თან დაკავშირებული ტრავმული მოვლენის შესახებ დროდადრო აკვიატებულ ფიქრებსა და მოგონებებს, მოვლენის გახსენებისგან თავის არიდების სურვილს, დანაშაულის გრძნობას, შიშს, ბრაზსა და სირცხვილს", - ასეთია კვლევის პირველადი შედეგები.

მკვლევრები აღნიშნავენ, რომ პანდემიამ გავლენა იქონია დიდ მედიაკომპანიებში მომუშავე მრავალწლიანი სტაჟის მქონე ფიზიკურად ჯანმრთელ ჟურნალისტებზეც. შესაძლოა კიდევ უფრო უარესი მდგომარეობა იყოს ჟურნალისტური პროფესიის ნაკლებად პრივილეგირებულ ნაწილებში.

კვლევის მიხედვით, სტრესის გამომწვევი ერთ-ერთი ასპექტი ისიცაა, რომ ვირუსის გავრცელების ფართო მასშტაბებიდან გამომდინარე ყველა რეპორტიორს სწრაფად მოუწია შეესწავლა ჯანდაცვის საკითხების გაშუქება. ამის ფონზე კი კვლევაში მონაწილე რესპონდენტების მხოლოდ 4%-ი იყო თავიდანვე სპეციალიზებული რეპორტიორი ჯანდაცვის კუთხით, პანდემიის დროს კი რეპორტიორების 74%-ი აშუქებდა ჯანდაცვის სფეროსთან დაკავშირებულ თემებს.

მკვლევრები ყურადღებას სტრესის გამომწვევ კიდევ რამდენიმე ფაქტორზე ამახვილებენ:

ბევრ ქვეყანაში ჟურნალისტები შიშობენ იმაზეც, რომ სანდო ინფორმაციის არარსებობის გამო მათ არ შეუძლიათ თავიანთი საქმის სათანადოდ შესრულება და იძულებულები არიან მხოლოდ მთავრობის მიერ გავრცელებულ ცნობებს დაეყრდნონ.

კორონავირუსის პანდემია პირდაპირ გავლენას ახდენს ჟურნალისტებზე. გამოკითხულთა 45%-ი იცნობს ჟურნალისტს, რომელიც COVID-19-ით დაავადდა. კვლევაში მონაწილე ერთმა რესპონდენტმა თვითონვე გადაიტანა ვირუსი, ორმა რესპონდენტმა კი განაცხადა, რომ იცნობდნენ კოლეგა ჟურნალისტს, რომელიც კორონავირუსით გარდაიცვალა.

კორონავირუსის პანდემიამ გავლენა იქონია რეპორტიორების სამუშაო საათებზეც. გამოკითხულთა 60%-ი აცხადებს, რომ პანდემიის გამოცხადების შემდეგ უფრო მეტხანს უწევთ მუშაობა.

კვლევის ფარგლებში გამოკითხული ჟურნალისტების საშუალო ასაკი 41 წელია. მათ ნახევარზე მეტს (55%) ჰყავს შვილები. რესპონდენტების 58%-ი ქალია. მკვლევრები კიდევ ერთხელ უსვამენ ხაზს იმას, რომ ქალ ჟურნალისტებში უფრო მეტად ვლინდება შფოთვის, დეპრესიისა და პოსტტრავმული სტრესული აშლილობის სიმპტომები.

ავტორები სამომავლოდ სრული კვლევისა და ანალიზის გამოქვეყნებას გეგმავენ, მანამდე კი ყურადღებას ნიუსრუმის ხელმძღვანელობის მხრიდან ჟურნალისტებისთვის მხარდაჭერის აუცილებლობაზე ამახვილებენ. კვლევა აჩვენებს, რომ ჟურნალისტების 52%-ს, რომელთაც პანდემიის პერიოდში შესაბამისი თერაპია გაიარეს, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ შფოთვისა და პტსა-ს სიმპტომები აღენიშნებოდეთ.

გაეცანით სტატიებს:

კატეგორია: რესურსები
კორონავირუსის პანდემია ისევ ერთ-ერთი მნიშვნელოვანია საკითხია მედიის დღის წესრიგში. რეპორტიორები და მკვლევრები საზოგადოების ინფორმირების მიზნით Covid-19-ის შესახებ ყოველდღიურად კითხულობენ, დიდი დოზით ინფორმაციის მიღებამ კი შესაძლოა მათი გადაწვა გამოიწვიოს.

"ჟურნალისტიკისა და ტრავმის დართ ცენტრის " აღმასრულებელი დირექტორის, ბრიუს შაპიროს შეფასებით, პანდემიის გაშუქება ფსიქოლოგიური წნეხია. ამბის შინაარსის გარდა, როცა რეპორტიორებს გამოჯანმრთელებულებისა და მათი ოჯახის წევრებისგან ინტერვიუების აღება, მსხვერპლების გადაღება და მძიმე მონაცემების გაცნობა უწევთ, ჟურნალისტებისთვის სტრესულია თემაზე გამუდმებულ რეჟიმში მუშაობაც. მისივე განმარტებით, კვლევების თანახმად, ჟურნალისტებს სხვებზე მეტად გამოსდით ტრავმასთან გამკლავება, თუმცა, მიუხედავად ამისა, მედია ინდუსტრიაში დასაქმებულებისთვის ყოველთვის დგას ფსიქიკური პრობლემების განვითარების რისკი.

როგორ შეიძლება შეინარჩუნონ ფსიქიკური ჯანმრთელობა კორონავირუსის საკითხებზე მომუშავე ჟურნალისტებმა? გთავაზობთ, ექსპერტების მოსაზრებებს


 
  • იყავით ინფორმირებული სტიგმის შესახებ
იმ ჟურნალისტებში, რომლებიც ტრაგედიებს აშუქებენ, ხშირია პოსტ-ტრავმული სტრესი. მუდმივად მაღალი დონის სტრესი დროდადრო ასუსტებს გამძლეობის უნარს, აისახება მუშაობაზე და შესაძლოა გადაწვა გამოიწვიოს.

გაშუქება სიმამაცეს მოითხოვს, თუმცა ხშირად ჟურნალისტებს ეს სიმამაცე, მოჩვენებით სიმამაცეში ეშლებათ და თავს ისე აჩვენებენ, თითქოს სიკვდილსა და განადგურებას, მშვიდად, აუღელვებლად იღებენ. ამან კი მედიის ინდუსტრიაში ფსიქიკური ჯანმრთელობისა და ემოციების შესახებ დისკუსიის ირგვლივ დისკომფორტი გამოიწვია.

"ჟურნალისტიკაში ბევრი ასპექტია, რაც ჯანმრთელ ადამიანში სტრესის, შფოთვისა და დეპრესიის შეგრძნებას გამოიწვევს და ეს ნორმალურია. საკუთარ თავზე ზრუნვა კარგი ჟურნალისტობაა", - აღნიშნავს ამერიკელი ფრილანსერი ჟურნალისტი ფილიპ ეილი, რომელსაც ჟურნალისტიკისა და ფსიქიკური ჯანმრთელობის გადაკვეთის შესახებ წერის ხანგრძლივი გამოცდილება აქვს. იგი ფსიქიკური პრობლემების მქონე ჟურნალისტებს ურჩევს კორონავირუსის გაშუქებისას გაითვალისწინონ, რომ ამ ინდუსტრიაში არსებობს სტიგმა, მაგრამ ფსიქიკური პრობლემები პროფესიული კომპენტენციის ნაკლებობას არ ნიშნავს.

“გაითვალისიწინეთ, რომ ამ სამსახურს, დიდი ალბათობით, თქვენზე გავლენა ექნება და ეს უნდა მიიღოთ. ნუ დაიჯერებთ ტოქსიკურ და სახიფათო სტიგმას, რომელიც მსოფლიოსა და ამ პროფესიაშია გავრცელებული", - აცხადებს ეილი.



  • განაცალკევეთ სამუშაო და ცხოვრება
ამ რთულ დროს ექსპერტები შფოთვის მქონე ადამიანებს ურჩევენ, რომ ახალი ამბების გაცნობისგან თავი შეიკავონ. ეს კი ჟურნალისტებისთვის თითქმის შეუძლებელია, თუმცა შესაძლებელია სამუშაოსა და პირად ცხოვრებას შორის მკაფიო ხაზის გავლება.

“როცა მეგობრებთან ან ოჯახის წევრებთან ხართ, დაადგინეთ დროის გარკვეული პერიოდები, როდესაც სამსახურის შესახებ საუბარი არ იქნება დაშვებული ან რა დროსაც ვირუსის შესახებ ნებისმიერი დისკუსია აკრძალული გექნებათ", - აცხადებს ჰონგ-კონგში AFP Fact Check-ის უფროსი რედაქტორი რეიჩელ ბლანდი, რომელიც თავის გუნდთან ერთად კორონავირუსის შესახებ დეზინფორმაციის გადამოწმებაზე მუშაობს და მათთან ერთად ვირუსის გაშუქებისგან გამოფიტვის თავიდან აცილების გზებზე გამუდმებით საუბრობს.

“საღამოები და შაბათ-კვირა ნამდვილად ჩვენია. ახლა სამსახურის საკითხებზე სასაუბროდ Slack-ს ვიყენებთ, აქამდე WhatsApp-ს ვიყენებდით. ეს ცვლილება დაგვეხმარა ნათელი ხაზი გაგვევლო სამსახურსა და სოციალურ დროს შორის. მინდა ყველამ იგრძნოს, რომ როცა სამსახურში არ არიან, შეუძლიათ "გამოირთონ", - ამბობს ბლანდი.

სამუშაო საათების შემდეგ შეზღუდეთ კონტენტის ნახვა. თუ მობილურში breaking news-ის შეტყობინება აუცილებლად უნდა გქონდეთ, მაშინ აირჩიეთ მხოლოდ ერთი გამოცემა და არა ათზე მეტი. გამოწერა გაუუქმეთ საინფორმაციო ბიულეტენებს, რომლებიც საგანგაშო სათაურებს იყენებენ ან შფოთვის შეგრძნებას გიტოვებენ, როცა თქვენს ელ.ფოსტაზე მოგდით.





ჟურნალისტ ფილიპ ეილს სჯერა, რომ პერსონალური დროის საკუთარი თავის მოვლისთვის გამოყენება და სამსახურის საქმეებისგან მოწყვეტა "საუკეთესო ჟურნალისტად ყოფნის ნაწილია".

“ჟურნალისტებს არ უნდათ ჩამორჩნენ ტემპს, მაგრამ ტოპ ჟურნალისტობისთვის აუცილებელია საკუთარ გონებასა და სხეულს გაუფრთხილდეთ. წინააღმდეგ შემთხვევაში ის დაზიანდება. ეს [საკუთარ თავზე ზრუნვა] არის ინვესტირება საკუთარ თავში, როგორც ჟურნალისტში", - აცხადებს ეილი First Draft-თან.

  • მიჰყევით ოფიციალურ სახელმძღვანელო წესებს / რეკომენდაციებს

ადამიანები, რომლებიც ფსიქიკურ პრობლემებს უკვე განიცდიან, კიდევ უფრო დაუცველები არიან საგანგებო სიტუაციების დროს. ჟურნალისტებისთვის, რომლებსაც ისედაც აქვთ შფოთვის, ობსესიურ კომპულსიური აშლილობის (OCD), სამსახურით გამოწვეული სტრესისადმი მიდრეკილება, დიდი ალბათობით, ვირუსზე მსოფლიო ყურადღება ჯანმრთელობის მხრივ სირთულეებს უქმნის. ხელების დაბანიდან და სახეზე არ შეხებიდან დაწყებული და ზედაპირების დეზინფექციით დამთავრებული, ოფიციალური რეკომენდაციები შესაძლოა ობსესიურ კომპულსიური აშლილობისთვის (OCD ) დამახასიათებელ ფიქრებად ჟღერდეს. საკუთარი თავისა და სხვების დაცვის მიზნით, მნიშვნელოვანია ეს რჩევები დაიცვათ, თუმცა უნდა იცოდეთ, რომ აუცილებელი არაა რეკომენდაციების ზღვარს გასცდეთ. იყავით ინფორმირებული ძირითადი ფაქტებზე სიმპტომების შესახებ ზედმეტი ფიქრისა და გადამეტებული სიფრთხილის გარეშე.

“ფხიზლად და მომზადებული უნდა იყოთ, მაგრამ უნდა შეინარჩუნოთ ნორმალური ფსიქიკაც", - აღნიშნავს ეილი.

  • რეგულარულად მოიკითხეთ კოლეგები

იმის გამო, Covid-19-ის პრევენციის მიზნით უფრო მეტ ქვეყანაში იცავენ სოციალური დისტანციის წესებს, ციფრული ნიუსრუმებიც მეტად ადაპტირდნენ დისტანციურ მუშაობაზე. თუმცა, ეს ნიშნავს, რომ ჟურნალისტები იზოლაციის რისკის წინაშე არიან.

“სოციალური იზოლაცია სტრესის ერთ-ერთი რისკ-ფაქტორია. სოციალური კომუნიკაცია და კოლეგიალური მხარდაჭერა კი სიცოცხლის ხალისის მნიშვნელოვანი ფაქტორებია“, - განმარტავს შაპირო.

ფილიპ ეილის თქმით, ამ პერიოდში ჟურნალისტებისთვის ერთ-ერთი საუკეთესო რესურსი - ერთმანეთის ყოლაა: "ჩვენი არაჟურნალისტი მეგობრებისა და მეუღლეებისთვის რთულია იმ სტრესის სპეციფკის გაგება, რასაც შეიძლება განვიცდიდეთ. ძალიან თერაპიული შეიძლება იყო კოლეგასთან საუბარი, რომელმაც იცის რას ვაკეთებთ“.

როცა შეძლებთ დაუკავშირდით კოლეგებს და უთხარით, თუ სტრესს გრძნობთ. მოიკითხეთ ერთმანეთი და ეცადეთ ისეთ თემაზე ისაუბროთ, რაც კორონავირუსს არ ეხება“.

  • შეიმუშავეთ საკუთარ თავზე ზრუნვის გეგმა

“ამ პერიოდის დასაძლევად ყველა ჟურნალისტს სჭირდება საკუთარ თავზე ზრუნვა. საქმის კარგად შესასრულებლად, თავის მოვლის საბაზისო საჭიროებები უნდა დავაკმაყოფილო", - ამბობს შაპირო.

პირველი - სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი: გამოიძინეთ საკმარისად, დაძინებამდე გამოდით ინტერნეტიდან, იკვებეთ კარგად და ივარჯიშეთ.

სამსახურის გარეთ გააკეთეთ ისეთი, რამ რაც კორონავირუსს ცოტახნით დაგავიწყებთ, გადადეთ ტელეფონი, დაკავდით ჰობით, წაიკითხეთ წიგნი, უყურეთ ტელევიზორს ( არა საინფორმაციოს), მიმართეთ მედიტაციას, წერეთ/ აწარმოეთ დღიური, მიიღეთ აბაზანა და იკონტაქტეთ ადამიანებთან, თუნდაც ვიდეო ზარით.

ფილიპ ეილის რეკომენდაციით, ჟურნალისტებმა პრიორიტეტი უნდა მიანიჭონ საკუთარ თავზე ზრუნვას, დღის განრიგში უნდა ჩასვან ეს აქტივობები და შეასრულონ ისინი.

რთულია, თუმცა ჟურნალისტებმა შეძლებისდაგვარად თავი უნდა აარიდონ ოჯახის წევრებთან და მეგობრებთან კორონავირუსზე გადაჭარბებულ საუბარს. თუ შფოთავთ, ხმა გამოურთეთ WhatsApp-ის ჯგუფებს.

სამსახურში ყოფნისას შაპირო ჟურნალისტებს გადატვირთულობის თავიდან ასცილებლად, თემების ნაბიჯ-ნაბიჯ გაშუქებას ურჩევს.

ბლანდი კი რეპორტიორებს სამუშაო დღის განმავლობაში შესვენებასა და შეძლებისდაგვარად ვირუსის გარდა სხვა სიახლეების წაკითხვისკენ მოუწოდებს: „ჰონგ-კონგში რეგულარულად ვიღებთ შესვენებას და ვცდილობთ, ზედმეტი საათები არ ვიმუშაოთ", - განმარტავს ის.

თუ შესაძლებელია ერთი საათი გამოყავით ლანჩის პერიოდში, რათა ისეთი საქმით დაკავდეთ, რაც სამსახურს არ უკავშირდება.

ნაკლები დრო გაატარეთ Twitter-ზე - მისი გამოყენებისას ისეთი შეგრძნება გექნებათ თითქოს გამუდმებით მუშაობთ, მაშინაც კი, როცა უნდა ისვენებდეთ.

როცა სამუშაო დღე დასრულდება: სახეზე წყალი შეისხით, გაისერნეთ, ირბინეთ, დაწერეთ თქვენი დღის შეჯამება, გააკეთეთ ნებისმიერი რამ, რაც სამსახურიდან გონებრივად "გამოგრთავთ" .

  • იცოდეთ თქვენი მაპროვოცირებელი ფაქტორები/ ტრიგერები და ნუ შეგეშინდებათ დახმარების თხოვნის
ყველა ჟურნალისტმა უნდა იფიქროს სტრესის გამომწვევ მიზეზებსა და ნიშნებზე.

იფიქრეთ ან ჩამოწერეთ ჩვევები, რომლებიც სტრესის ან შფოთვის დროს გაქვთ. შესაბამისად გადახედეთ თქვენს თავზე ზრუნვის გეგმას, ესაუბრეთ ახლობლებს ან მიმართეთ პროფესიონალურ დახმარებას.

“თუ უკვე არსებული ფსიქიკური პრობლემები გვაქვს, როგორებიცაა OCD, შფოთვა, ბიპოლარული აშლილობა ან სხვ. გვჭირდება დამატებითი დაცვა. თუ თერაპიის კურსი დაგხმარებიათ, ახლა კარგი დროა ვინმეს ესაუბროთ [თქვენს მდგომარეობაზე]", - აცხადებს შაპირო.

ფილიპ ეილიც რეკომენდაციას თერაპიის კურსს უწევს.

"არსებობს სტიგმა, ხალხი ფიქრობს, რომ თერაპია სუსტებისთვის ან ფსიქიკური პრობლემების მქონე ადამიანებისთვისაა. ჟურნალისტები ათლეტებივით არიან, მათთვის თერაპევტის არ ყოლა, იგივეა სპორტულ გუნდს მწვრთნელი არ ჰყავდეს", - ამბობს ეილი.

ბევრ კომპანიას აქვს ფსიქოტერაპევტის კონსულტაციის მომსახურება, თუმცა მათ ვისაც ამის შესაძლებლობა არ აქვთ, შეუძლიათ მიმართონ ჯანდაცვის პროვაიდერს ან გაარკვიონ ადგილობრივად დახმარების რა საშუალებები არსებობს. "კარანტინის ხანისთვის" შესაძლოა ამ მხრივ ონლაინ დახმარება უფრო მორგებული იყოს.

  • გამოიჩინეთ სიკეთე საკუთარი თავის მიმართ
“ჟურნალისტებს პერფექციონისტობის, ამბიციურობისა და ბევრი შრომის (ვორკაჰოლიკობის) ტენდენცია აქვთ, თუმცა მნიშვნელოვანია საკუთარს თავს თანაგრძნობით მოეკიდონ. ამ სტრესულ და საშიშ პერიოდში ნორმალურია თუ თავს შეშინებულად და დასტრესილად იგრძნობთ. ეს სრულიად ნორმალური რეაქციაა ამ ნამდვილად უპრეცედენტო კირიზისის დროს. ნუ იქნებით მკაცრი საკუთარი თავის მიმართ“, - აღნიშნავს ფილიპ ეილი.

მწყარო: https://firstdraftnews.org/
კატეგორია: რჩევები ჟურნალისტებს
კორონავირუსის პანდემია ისევ ერთ-ერთი მნიშვნელოვანია საკითხია მედიის დღის წესრიგში. რეპორტიორები და მკვლევრები საზოგადოების ინფორმირების მიზნით Covid-19-ის შესახებ ყოველდღიურად კითხულობენ, დიდი დოზით ინფორმაციის მიღებამ კი შესაძლოა მათი გადაწვა გამოიწვიოს.

"ჟურნალისტიკისა და ტრავმის დართ ცენტრის " აღმასრულებელი დირექტორის, ბრიუს შაპიროს შეფასებით, პანდემიის გაშუქება ფსიქოლოგიური წნეხია. ამბის შინაარსის გარდა, როცა რეპორტიორებს გამოჯანმრთელებულებისა და მათი ოჯახის წევრებისგან ინტერვიუების აღება, მსხვერპლების გადაღება და მძიმე მონაცემების გაცნობა უწევთ, ჟურნალისტებისთვის სტრესულია თემაზე გამუდმებულ რეჟიმში მუშაობაც. მისივე განმარტებით, კვლევების თანახმად, ჟურნალისტებს სხვებზე მეტად გამოსდით ტრავმასთან გამკლავება, თუმცა, მიუხედავად ამისა, მედია ინდუსტრიაში დასაქმებულებისთვის ყოველთვის დგას ფსიქიკური პრობლემების განვითარების რისკი.

როგორ შეიძლება შეინარჩუნონ ფსიქიკური ჯანმრთელობა კორონავირუსის საკითხებზე მომუშავე ჟურნალისტებმა? გთავაზობთ, ექსპერტების მოსაზრებებს


 
  • იყავით ინფორმირებული სტიგმის შესახებ
იმ ჟურნალისტებში, რომლებიც ტრაგედიებს აშუქებენ, ხშირია პოსტ-ტრავმული სტრესი. მუდმივად მაღალი დონის სტრესი დროდადრო ასუსტებს გამძლეობის უნარს, აისახება მუშაობაზე და შესაძლოა გადაწვა გამოიწვიოს.

გაშუქება სიმამაცეს მოითხოვს, თუმცა ხშირად ჟურნალისტებს ეს სიმამაცე, მოჩვენებით სიმამაცეში ეშლებათ და თავს ისე აჩვენებენ, თითქოს სიკვდილსა და განადგურებას, მშვიდად, აუღელვებლად იღებენ. ამან კი მედიის ინდუსტრიაში ფსიქიკური ჯანმრთელობისა და ემოციების შესახებ დისკუსიის ირგვლივ დისკომფორტი გამოიწვია.

"ჟურნალისტიკაში ბევრი ასპექტია, რაც ჯანმრთელ ადამიანში სტრესის, შფოთვისა და დეპრესიის შეგრძნებას გამოიწვევს და ეს ნორმალურია. საკუთარ თავზე ზრუნვა კარგი ჟურნალისტობაა", - აღნიშნავს ამერიკელი ფრილანსერი ჟურნალისტი ფილიპ ეილი, რომელსაც ჟურნალისტიკისა და ფსიქიკური ჯანმრთელობის გადაკვეთის შესახებ წერის ხანგრძლივი გამოცდილება აქვს. იგი ფსიქიკური პრობლემების მქონე ჟურნალისტებს ურჩევს კორონავირუსის გაშუქებისას გაითვალისწინონ, რომ ამ ინდუსტრიაში არსებობს სტიგმა, მაგრამ ფსიქიკური პრობლემები პროფესიული კომპენტენციის ნაკლებობას არ ნიშნავს.

“გაითვალისიწინეთ, რომ ამ სამსახურს, დიდი ალბათობით, თქვენზე გავლენა ექნება და ეს უნდა მიიღოთ. ნუ დაიჯერებთ ტოქსიკურ და სახიფათო სტიგმას, რომელიც მსოფლიოსა და ამ პროფესიაშია გავრცელებული", - აცხადებს ეილი.



  • განაცალკევეთ სამუშაო და ცხოვრება
ამ რთულ დროს ექსპერტები შფოთვის მქონე ადამიანებს ურჩევენ, რომ ახალი ამბების გაცნობისგან თავი შეიკავონ. ეს კი ჟურნალისტებისთვის თითქმის შეუძლებელია, თუმცა შესაძლებელია სამუშაოსა და პირად ცხოვრებას შორის მკაფიო ხაზის გავლება.

“როცა მეგობრებთან ან ოჯახის წევრებთან ხართ, დაადგინეთ დროის გარკვეული პერიოდები, როდესაც სამსახურის შესახებ საუბარი არ იქნება დაშვებული ან რა დროსაც ვირუსის შესახებ ნებისმიერი დისკუსია აკრძალული გექნებათ", - აცხადებს ჰონგ-კონგში AFP Fact Check-ის უფროსი რედაქტორი რეიჩელ ბლანდი, რომელიც თავის გუნდთან ერთად კორონავირუსის შესახებ დეზინფორმაციის გადამოწმებაზე მუშაობს და მათთან ერთად ვირუსის გაშუქებისგან გამოფიტვის თავიდან აცილების გზებზე გამუდმებით საუბრობს.

“საღამოები და შაბათ-კვირა ნამდვილად ჩვენია. ახლა სამსახურის საკითხებზე სასაუბროდ Slack-ს ვიყენებთ, აქამდე WhatsApp-ს ვიყენებდით. ეს ცვლილება დაგვეხმარა ნათელი ხაზი გაგვევლო სამსახურსა და სოციალურ დროს შორის. მინდა ყველამ იგრძნოს, რომ როცა სამსახურში არ არიან, შეუძლიათ "გამოირთონ", - ამბობს ბლანდი.

სამუშაო საათების შემდეგ შეზღუდეთ კონტენტის ნახვა. თუ მობილურში breaking news-ის შეტყობინება აუცილებლად უნდა გქონდეთ, მაშინ აირჩიეთ მხოლოდ ერთი გამოცემა და არა ათზე მეტი. გამოწერა გაუუქმეთ საინფორმაციო ბიულეტენებს, რომლებიც საგანგაშო სათაურებს იყენებენ ან შფოთვის შეგრძნებას გიტოვებენ, როცა თქვენს ელ.ფოსტაზე მოგდით.





ჟურნალისტ ფილიპ ეილს სჯერა, რომ პერსონალური დროის საკუთარი თავის მოვლისთვის გამოყენება და სამსახურის საქმეებისგან მოწყვეტა "საუკეთესო ჟურნალისტად ყოფნის ნაწილია".

“ჟურნალისტებს არ უნდათ ჩამორჩნენ ტემპს, მაგრამ ტოპ ჟურნალისტობისთვის აუცილებელია საკუთარ გონებასა და სხეულს გაუფრთხილდეთ. წინააღმდეგ შემთხვევაში ის დაზიანდება. ეს [საკუთარ თავზე ზრუნვა] არის ინვესტირება საკუთარ თავში, როგორც ჟურნალისტში", - აცხადებს ეილი First Draft-თან.

  • მიჰყევით ოფიციალურ სახელმძღვანელო წესებს / რეკომენდაციებს

ადამიანები, რომლებიც ფსიქიკურ პრობლემებს უკვე განიცდიან, კიდევ უფრო დაუცველები არიან საგანგებო სიტუაციების დროს. ჟურნალისტებისთვის, რომლებსაც ისედაც აქვთ შფოთვის, ობსესიურ კომპულსიური აშლილობის (OCD), სამსახურით გამოწვეული სტრესისადმი მიდრეკილება, დიდი ალბათობით, ვირუსზე მსოფლიო ყურადღება ჯანმრთელობის მხრივ სირთულეებს უქმნის. ხელების დაბანიდან და სახეზე არ შეხებიდან დაწყებული და ზედაპირების დეზინფექციით დამთავრებული, ოფიციალური რეკომენდაციები შესაძლოა ობსესიურ კომპულსიური აშლილობისთვის (OCD ) დამახასიათებელ ფიქრებად ჟღერდეს. საკუთარი თავისა და სხვების დაცვის მიზნით, მნიშვნელოვანია ეს რჩევები დაიცვათ, თუმცა უნდა იცოდეთ, რომ აუცილებელი არაა რეკომენდაციების ზღვარს გასცდეთ. იყავით ინფორმირებული ძირითადი ფაქტებზე სიმპტომების შესახებ ზედმეტი ფიქრისა და გადამეტებული სიფრთხილის გარეშე.

“ფხიზლად და მომზადებული უნდა იყოთ, მაგრამ უნდა შეინარჩუნოთ ნორმალური ფსიქიკაც", - აღნიშნავს ეილი.

  • რეგულარულად მოიკითხეთ კოლეგები

იმის გამო, Covid-19-ის პრევენციის მიზნით უფრო მეტ ქვეყანაში იცავენ სოციალური დისტანციის წესებს, ციფრული ნიუსრუმებიც მეტად ადაპტირდნენ დისტანციურ მუშაობაზე. თუმცა, ეს ნიშნავს, რომ ჟურნალისტები იზოლაციის რისკის წინაშე არიან.

“სოციალური იზოლაცია სტრესის ერთ-ერთი რისკ-ფაქტორია. სოციალური კომუნიკაცია და კოლეგიალური მხარდაჭერა კი სიცოცხლის ხალისის მნიშვნელოვანი ფაქტორებია“, - განმარტავს შაპირო.

ფილიპ ეილის თქმით, ამ პერიოდში ჟურნალისტებისთვის ერთ-ერთი საუკეთესო რესურსი - ერთმანეთის ყოლაა: "ჩვენი არაჟურნალისტი მეგობრებისა და მეუღლეებისთვის რთულია იმ სტრესის სპეციფკის გაგება, რასაც შეიძლება განვიცდიდეთ. ძალიან თერაპიული შეიძლება იყო კოლეგასთან საუბარი, რომელმაც იცის რას ვაკეთებთ“.

როცა შეძლებთ დაუკავშირდით კოლეგებს და უთხარით, თუ სტრესს გრძნობთ. მოიკითხეთ ერთმანეთი და ეცადეთ ისეთ თემაზე ისაუბროთ, რაც კორონავირუსს არ ეხება“.

  • შეიმუშავეთ საკუთარ თავზე ზრუნვის გეგმა

“ამ პერიოდის დასაძლევად ყველა ჟურნალისტს სჭირდება საკუთარ თავზე ზრუნვა. საქმის კარგად შესასრულებლად, თავის მოვლის საბაზისო საჭიროებები უნდა დავაკმაყოფილო", - ამბობს შაპირო.

პირველი - სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი: გამოიძინეთ საკმარისად, დაძინებამდე გამოდით ინტერნეტიდან, იკვებეთ კარგად და ივარჯიშეთ.

სამსახურის გარეთ გააკეთეთ ისეთი, რამ რაც კორონავირუსს ცოტახნით დაგავიწყებთ, გადადეთ ტელეფონი, დაკავდით ჰობით, წაიკითხეთ წიგნი, უყურეთ ტელევიზორს ( არა საინფორმაციოს), მიმართეთ მედიტაციას, წერეთ/ აწარმოეთ დღიური, მიიღეთ აბაზანა და იკონტაქტეთ ადამიანებთან, თუნდაც ვიდეო ზარით.

ფილიპ ეილის რეკომენდაციით, ჟურნალისტებმა პრიორიტეტი უნდა მიანიჭონ საკუთარ თავზე ზრუნვას, დღის განრიგში უნდა ჩასვან ეს აქტივობები და შეასრულონ ისინი.

რთულია, თუმცა ჟურნალისტებმა შეძლებისდაგვარად თავი უნდა აარიდონ ოჯახის წევრებთან და მეგობრებთან კორონავირუსზე გადაჭარბებულ საუბარს. თუ შფოთავთ, ხმა გამოურთეთ WhatsApp-ის ჯგუფებს.

სამსახურში ყოფნისას შაპირო ჟურნალისტებს გადატვირთულობის თავიდან ასცილებლად, თემების ნაბიჯ-ნაბიჯ გაშუქებას ურჩევს.

ბლანდი კი რეპორტიორებს სამუშაო დღის განმავლობაში შესვენებასა და შეძლებისდაგვარად ვირუსის გარდა სხვა სიახლეების წაკითხვისკენ მოუწოდებს: „ჰონგ-კონგში რეგულარულად ვიღებთ შესვენებას და ვცდილობთ, ზედმეტი საათები არ ვიმუშაოთ", - განმარტავს ის.

თუ შესაძლებელია ერთი საათი გამოყავით ლანჩის პერიოდში, რათა ისეთი საქმით დაკავდეთ, რაც სამსახურს არ უკავშირდება.

ნაკლები დრო გაატარეთ Twitter-ზე - მისი გამოყენებისას ისეთი შეგრძნება გექნებათ თითქოს გამუდმებით მუშაობთ, მაშინაც კი, როცა უნდა ისვენებდეთ.

როცა სამუშაო დღე დასრულდება: სახეზე წყალი შეისხით, გაისერნეთ, ირბინეთ, დაწერეთ თქვენი დღის შეჯამება, გააკეთეთ ნებისმიერი რამ, რაც სამსახურიდან გონებრივად "გამოგრთავთ" .

  • იცოდეთ თქვენი მაპროვოცირებელი ფაქტორები/ ტრიგერები და ნუ შეგეშინდებათ დახმარების თხოვნის
ყველა ჟურნალისტმა უნდა იფიქროს სტრესის გამომწვევ მიზეზებსა და ნიშნებზე.

იფიქრეთ ან ჩამოწერეთ ჩვევები, რომლებიც სტრესის ან შფოთვის დროს გაქვთ. შესაბამისად გადახედეთ თქვენს თავზე ზრუნვის გეგმას, ესაუბრეთ ახლობლებს ან მიმართეთ პროფესიონალურ დახმარებას.

“თუ უკვე არსებული ფსიქიკური პრობლემები გვაქვს, როგორებიცაა OCD, შფოთვა, ბიპოლარული აშლილობა ან სხვ. გვჭირდება დამატებითი დაცვა. თუ თერაპიის კურსი დაგხმარებიათ, ახლა კარგი დროა ვინმეს ესაუბროთ [თქვენს მდგომარეობაზე]", - აცხადებს შაპირო.

ფილიპ ეილიც რეკომენდაციას თერაპიის კურსს უწევს.

"არსებობს სტიგმა, ხალხი ფიქრობს, რომ თერაპია სუსტებისთვის ან ფსიქიკური პრობლემების მქონე ადამიანებისთვისაა. ჟურნალისტები ათლეტებივით არიან, მათთვის თერაპევტის არ ყოლა, იგივეა სპორტულ გუნდს მწვრთნელი არ ჰყავდეს", - ამბობს ეილი.

ბევრ კომპანიას აქვს ფსიქოტერაპევტის კონსულტაციის მომსახურება, თუმცა მათ ვისაც ამის შესაძლებლობა არ აქვთ, შეუძლიათ მიმართონ ჯანდაცვის პროვაიდერს ან გაარკვიონ ადგილობრივად დახმარების რა საშუალებები არსებობს. "კარანტინის ხანისთვის" შესაძლოა ამ მხრივ ონლაინ დახმარება უფრო მორგებული იყოს.

  • გამოიჩინეთ სიკეთე საკუთარი თავის მიმართ
“ჟურნალისტებს პერფექციონისტობის, ამბიციურობისა და ბევრი შრომის (ვორკაჰოლიკობის) ტენდენცია აქვთ, თუმცა მნიშვნელოვანია საკუთარს თავს თანაგრძნობით მოეკიდონ. ამ სტრესულ და საშიშ პერიოდში ნორმალურია თუ თავს შეშინებულად და დასტრესილად იგრძნობთ. ეს სრულიად ნორმალური რეაქციაა ამ ნამდვილად უპრეცედენტო კირიზისის დროს. ნუ იქნებით მკაცრი საკუთარი თავის მიმართ“, - აღნიშნავს ფილიპ ეილი.

მწყარო: https://firstdraftnews.org/
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

კორონავირუსის პანდემიიდან დღემდე, ვირუსთან დაკავშირებით არაერთი დეზინფორმაცია გავრცელდა, ისევე სწრაფად, როგორც თავად ვირუსი. მოგიყვებით, სამ ფართოდ გავრცელებულ მითზე Covid-19 შესახებ, რომლებმაც მსოფლიო მოიცვა და ადამიანების სიცოცხლესაც შეუქმნა საფრთხე.

 

საშიში მითები


1. მითია, რომ სუნთქვის შეკავებით გაიგებთ გაქვთ თუ არა კორონავირუსი

ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ თითქოს სუნთქვის შეკავებით კორონავირუსის დიაგნოსტირებაა შესაძლებელი, ჯერ კიდევ მარტში გავრცელდა. სოციალურ ქსელში ასეთი ინფორმაციის წყაროდ ძირითადად იაპონელი ან ტაივანელი ექიმები, ზოგ შემთხვევაში სტენფორდის უნივერსიტეტის მკვლევრები არიან დასახელებული.

მითის თანახმად, თუ ადამიანი ღრმად ჩასუნთქვის შემდეგ სუნთქვას 10 და მეტი წამის განმავლობაში ისე შეიკავებს, რომ არ დაახველებს, მაშინ მას Covid-19 არ აქვს. ხშირად ამ მითს თან ახლავს რეკომენდაცია, რომ დასახელებული მეთოდით თავი ყოველ დილით სუფთა ჰაერზე უნდა შეიმოწმოთ.

დეზინფორმაცია ისე სწრაფად გავრცელდა, რომ სოციალურ ქსელ TikTok-ზე გამოწვევად იქცა, - მომხმარებლები ჰეშთეგებით #Corona10secchallenge და #NoCoronaTestChallenge ვიდეოებს ტვირთავენ, რომელშიც სუნთქვას 10 წამის განმავლობაში იკავებენ. ასეთ ვიდეოებს საერთო ჯამში 10 მილიონზე მეტი ნახვა აქვს.

სინამდვილეში, სუნთქვის შეკავებით კორონავირუსის დიაგნოსტირება შეუძლებელია.

  • Reuters-თან საუბრისას ინფექციური დაავადებების სპეციალისტი ტომას ნაში "სუნთქვის ტესტს" გამოგონილს უწოდებს.

  • მერილენდის უნივერიტეტში ინფექციური დაავადებების მიმართულების ხელმძღვანელის ფაჰიმ იუნესის განმარტებით, Covid-19-ის მქონე ახალგაზრდა პაციენტების უმრავლესობას სუნთქვის შეკავება 10 წამზე მეტ ხანს შეუძლია, ხოლო მოხუცები, რომელთაც ვირუსი არ აქვთ, დიდი ალბათობით, ვერ შეძლებენ სუნთქვა დიდხანს შეიკავონ, შესაბამისად ვირუსის დადგენა ამ მეთოდით არასწორია.

  • გავრცელებულ მითს Twitter-ზე გამოეხმაურა სტენფორდის უნივერსიტეტიც და გავრცელებულ დეზინფორმაციასთან უნივერსიტეტის კავშირი უარყო.


2. მითია, რომ ცხელი წყლის დალევა კორონავირუსისგან დაგიცავთ

Covid -19-ის გამომწვევი ვირუსის Sars-CoV-2-ის პრევენციისა და მისი დამარცხების მიზნით ცხელი წყლის დალევა რეკომენდებული არ არის. "ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის" ინფორმაციით, SARS კორონავირუსი (Sars-CoV-2-ის მსგავსი ვირუსი) მინიმუმ 56C-ზე კვდება. საკვების მაღალ ტემპერატურაზე მომზადებით, ვირუსი მოკვდება, თუმცა ეს ტემპერატურა იმდენად მაღალია ადამიანის ორგანიზმისთვის, რომ მისი პირდაპირ მიღება დამწვრობას გამოიწვევს.

მითი, საქართველოს შემთხვევაში, სოციალურ ქსელსაც გასცდა და მედიასაშუალებები მოიცვა. მაგალითად, 22 მარტს “მთავარი არხის” გადაცემა “მთავარ აქცენტებში” წამყვანმა მაყურებელს ცხელი სითხის 20 წუთში ერთხელ დალევა ურჩია.

გავრცელებული დეზინფორმაციის დაჯერების გამო რამდენიმე ადამიანი დამწვრობის ცენტრშიც მოხვდა. 16 აპრილს თბილისის დამწვრობის ცენტრის დირექტორი გუგა ქაშიბაძე "ნეტგაზეთთან" აცხადებდა, რომ კორონავირუსის წინააღმდეგ პროფილაკტიკის მიზნით რამდენიმე მოქალაქემ ადუღებული წყალი დალია, რის შედეგადაც მათი ნაწილს პირის ღრუს დამწვრობის გამო ამბულატორიული მკურნალობა  დასჭირდა.




ექიმ-ინფექციონისტის მაია ბუწაშვილის განმარტებით, არ არსებობს სამეცნიერო მტკიცებულებები, რომ დიდი რაოდენობით თბილი წყლის დალევა ვირუსით ინფიცირებით რისკს ამცირებს.


3. სახიფათო მითია, რომ მეთილის სპირტის გამოყენება კორონავირუსის პრევენციის ან/და მკურნალობის საშუალებაა

მეთილის სპირტის იგივე მეთანოლის შესახებ გავრცელებულმა დეზინფორმაციამ ადამიანების სიცოცხლე იმსხვერპლა. გამოცემა Time-ის ინფორმაციით, Covid-19-ის მკურნალობის მიზნით მეთილის სპირტის მიღების გამო ირანში 700-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა. ალკოჰოლური ინტოქსიკაციის გამო 100-მდე პირმა კი მხედველობა დაკარგა.

"ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის" განმარტებით, მეთანოლი სიცოცხლისთვის საშიში ნივთიერებაა, მას არ შეუძლია კორონავირუსის დაავადების განკურნება და მისი მიღება საფრთხეს უქმნის ადამიანის სიცოცხლეს.

alt
cc: stopcov.ge 

 


Covid-19-ის „ინფოდემია“ - როგორ დავიცვათ თავი დეზინფორმაციისგან 

 

პანდემიის პარალელურად ადამიანებისთვის საფრთხეს Covid-19-ის "ინფოდემიაც" წარმოადგენს. დეზინფორმაცია კლავს და ამის ნათელი მაგალითი ირანის ზემოთხსენებული შემთხვევაა. სწორედ ამ "ინფოდემიისგან" თავის დასაცავად Poynter-ი ახალი ამბების აუდიტორიას რამდენიმე მარტივ რჩევას სთავაზობს.

1. ნუ გააზიარებთ Covid-19-ის შესახებ ინფორმაციას მაშინვე, როგორც კი ნახავთ, განსაკუთრებით თუ ის სკანდალურია. აუცილებელად გადაამოწმეთ რამდენად რეალურია ამბავი.

2. შეამოწმეთ წყარო

მნიშვნელოვანია რაზე დაყრდნობით ვრცელდება ინფორმაცია. კორონავირუსის შესახებ სანდო წყაროებია "ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია", აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრი, ასევე ჯანდაცვის ადგილობრივი ოფიციალური ორგანოები.

3. უფრო მეტად ენდეთ მეცნიერებს, ვიდრე პოლიტიკოსებს

უკვე არაერთი შემთხვევა დაგროვდა, როდესაც პოლიტიკოსებმა კორონავირუსთან დაკავშირებით შეცდომაში შემყვანი განცხადებები გაავრცელეს. ამის მიზეზი შესაძლოა პოლიტიკური მიზნები ან უბრალოდ ამ საკითხთან დაკავშირებით არაკომპეტენტურობა იყოს. თუ ინფორმაციის წყარო პოლიტიკოსია, იყავით სკეპტიკურები და გადაამოწმეთ მათი ნათქვამი.

4. დააკვირდით თქვენს ემოციებს

თუ ინფორმაციის მიღებისას გაქვთ ძლიერი ემოცია, ეს კიდევ ერთი ნიშანია იმისა, რომ სხვებისთვის გაზიარებამდე, ეს ინფორმაცია უნდა გადაამოწმოთ.

5. შეამოწმეთ ფოტოები და ვიდეოები

დეზინფორმაცია ხშირად ვიზუალური მასალით ვრცელდება. ფოტოებისა და ვიდეოების გადასამოწმებლად შეგიძლიათ გამოიყენოთ First Draft-ის რესურსები, InVid-ი და RevEye. ფაქტების გადამმოწმებელი ქსელის Vishvas News-ის ამ ფაილში კი დეტალურადაა აღწერილი ფოტოებისა და ვიდეოების შემოწმების გზები.

6. ვირუსთან დაკავშირებით განახლებული ინფორმაცია სანდო წყაროებიდან მიიღეთ.

კორონავირუსთან დაკავშირებით სხვა მითებისა და არსებული გამოწვევების შესახებ მასალებს შეგიძლიათ ამ ბმულზე გაეცნოთ.



alt
სტატია მოამზადა "მედიაჩეკერმა" აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის მხარდაჭერით ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია "მედიაჩეკერი". ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს.
კატეგორია: დეზინფორმაცია

კორონავირუსის პანდემიიდან დღემდე, ვირუსთან დაკავშირებით არაერთი დეზინფორმაცია გავრცელდა, ისევე სწრაფად, როგორც თავად ვირუსი. მოგიყვებით, სამ ფართოდ გავრცელებულ მითზე Covid-19 შესახებ, რომლებმაც მსოფლიო მოიცვა და ადამიანების სიცოცხლესაც შეუქმნა საფრთხე.

 

საშიში მითები


1. მითია, რომ სუნთქვის შეკავებით გაიგებთ გაქვთ თუ არა კორონავირუსი

ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ თითქოს სუნთქვის შეკავებით კორონავირუსის დიაგნოსტირებაა შესაძლებელი, ჯერ კიდევ მარტში გავრცელდა. სოციალურ ქსელში ასეთი ინფორმაციის წყაროდ ძირითადად იაპონელი ან ტაივანელი ექიმები, ზოგ შემთხვევაში სტენფორდის უნივერსიტეტის მკვლევრები არიან დასახელებული.

მითის თანახმად, თუ ადამიანი ღრმად ჩასუნთქვის შემდეგ სუნთქვას 10 და მეტი წამის განმავლობაში ისე შეიკავებს, რომ არ დაახველებს, მაშინ მას Covid-19 არ აქვს. ხშირად ამ მითს თან ახლავს რეკომენდაცია, რომ დასახელებული მეთოდით თავი ყოველ დილით სუფთა ჰაერზე უნდა შეიმოწმოთ.

დეზინფორმაცია ისე სწრაფად გავრცელდა, რომ სოციალურ ქსელ TikTok-ზე გამოწვევად იქცა, - მომხმარებლები ჰეშთეგებით #Corona10secchallenge და #NoCoronaTestChallenge ვიდეოებს ტვირთავენ, რომელშიც სუნთქვას 10 წამის განმავლობაში იკავებენ. ასეთ ვიდეოებს საერთო ჯამში 10 მილიონზე მეტი ნახვა აქვს.

სინამდვილეში, სუნთქვის შეკავებით კორონავირუსის დიაგნოსტირება შეუძლებელია.

  • Reuter-თან საუბრისას ინფექციური დაავადებების სპეციალისტი ტომას ნაში "სუნთქვის ტესტს" გამოგონილს უწოდებს.

  • მერილენდის უნივერიტეტში ინფექციური დაავადებების მიმართულების ხელმძღვანელის ფაჰიმ იუნესის განმარტებით, Covid-19-ის მქონე ახალგაზრდა პაციენტების უმრავლესობას სუნთქვის შეკავება 10 წამზე მეტ ხანს შეუძლია, ხოლო მოხუცები, რომელთაც ვირუსი არ აქვთ, დიდი ალბათობით, ვერ შეძლებენ სუნთქვა დიდხანს შეიკავონ, შესაბამისად ვირუსის დადგენა ამ მეთოდით არასწორია.

  • გავრცელებულ მითს Twitter-ზე გამოეხმაურა სტენფორდის უნივერსიტეტიც და გავრცელებულ დეზინფორმაციასთან უნივერსიტეტის კავშირი უარყო.


2. მითია, რომ ცხელი წყლის დალევა კორონავირუსისგან დაგიცავთ

Covid -19-ის გამომწვევი ვირუსის Sars-CoV-2-ის პრევენციისა და მისი დამარცხების მიზნით ცხელი წყლის დალევა რეკომენდებული არ არის. "ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის" ინფორმაციით, SARS კორონავირუსი (Sars-CoV-2-ის მსგავსი ვირუსი) მინიმუმ 56C-ზე კვდება. საკვების მაღალ ტემპერატურაზე მომზადებით, ვირუსი მოკვდება, თუმცა ეს ტემპერატურა იმდენად მაღალია ადამიანის ორგანიზმისთვის, რომ მისი პირდაპირ მიღება დამწვრობას გამოიწვევს.

მითი, საქართველოს შემთხვევაში, სოციალურ ქსელსაც გასცდა და მედიასაშუალებები მოიცვა. მაგალითად, 22 მარტს “მთავარი არხის” გადაცემა “მთავარ აქცენტებში” წამყვანმა მაყურებელს ცხელი სითხის 20 წუთში ერთხელ დალევა ურჩია.

გავრცელებული დეზინფორმაციის დაჯერების გამო რამდენიმე ადამიანი დამწვრობის ცენტრშიც მოხვდა. 16 აპრილს თბილისის დამწვრობის ცენტრის დირექტორი გუგა ქაშიბაძე "ნეტგაზეთთან" აცხადებდა, რომ კორონავირუსის წინააღმდეგ პროფილაკტიკის მიზნით რამდენიმე მოქალაქემ ადუღებული წყალი დალია, რის შედეგადაც მათი ნაწილს პირის ღრუს დამწვრობის გამო ამბულატორიული მკურნალობა  დასჭირდა.




ექიმ-ინფექციონისტის მაია ბუწაშვილის განმარტებით, არ არსებობს სამეცნიერო მტკიცებულებები, რომ დიდი რაოდენობით თბილი წყლის დალევა ვირუსით ინფიცირებით რისკს ამცირებს.


3. სახიფათო მითია, რომ მეთილის სპირტის გამოყენება კორონავირუსის პრევენციის ან/და მკურნალობის საშუალებაა

მეთილის სპირტის იგივე მეთანოლის შესახებ გავრცელებულმა დეზინფორმაციამ ადამიანების სიცოცხლე იმსხვერპლა. გამოცემა Time-ის ინფორმაციით, Covid-19-ის მკურნალობის მიზნით მეთილის სპირტის მიღების გამო ირანში 700-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა. ალკოჰოლური ინტოქსიკაციის გამო 100-მდე პირმა კი მხედველობა დაკარგა.

"ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის" განმარტებით, მეთანოლი სიცოცხლისთვის საშიში ნივთიერებაა, მას არ შეუძლია კორონავირუსის დაავადების განკურნება და მისი მიღება საფრთხეს უქმნის ადამიანის სიცოცხლეს.

alt
cc: stopcov.ge 

 


Covid-19-ის „ინფოდემია“ - როგორ დავიცვათ თავი დეზინფორმაციისგან 

 

პანდემიის პარალელურად ადამიანებისთვის საფრთხეს Covid-19-ის "ინფოდემიაც" წარმოადგენს. დეზინფორმაცია კლავს და ამის ნათელი მაგალითი ირანის ზემოთხსენებული შემთხვევაა. სწორედ ამ "ინფოდემიისგან" თავის დასაცავად Poynter-ი ახალი ამბების აუდიტორიას რამდენიმე მარტივ რჩევას სთავაზობს.

1. ნუ გააზიარებთ Covid-19-ის შესახებ ინფორმაციას მაშინვე, როგორც კი ნახავთ, განსაკუთრებით თუ ის სკანდალურია. აუცილებელად გადაამოწმეთ რამდენად რეალურია ამბავი.

2. შეამოწმეთ წყარო

მნიშვნელოვანია რაზე დაყრდნობით ვრცელდება ინფორმაცია. კორონავირუსის შესახებ სანდო წყაროებია "ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია", აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრი, ასევე ჯანდაცვის ადგილობრივი ოფიციალური ორგანოები.

3. უფრო მეტად ენდეთ მეცნიერებს, ვიდრე პოლიტიკოსებს

უკვე არაერთი შემთხვევა დაგროვდა, როდესაც პოლიტიკოსებმა კორონავირუსთან დაკავშირებით შეცდომაში შემყვანი განცხადებები გაავრცელეს. ამის მიზეზი შესაძლოა პოლიტიკური მიზნები ან უბრალოდ ამ საკითხთან დაკავშირებით არაკომპეტენტურობა იყოს. თუ ინფორმაციის წყარო პოლიტიკოსია, იყავით სკეპტიკურები და გადაამოწმეთ მათი ნათქვამი.

4. დააკვირდით თქვენს ემოციებს

თუ ინფორმაციის მიღებისას გაქვთ ძლიერი ემოცია, ეს კიდევ ერთი ნიშანია იმისა, რომ სხვებისთვის გაზიარებამდე, ეს ინფორმაცია უნდა გადაამოწმოთ.

5. შეამოწმეთ ფოტოები და ვიდეოები

დეზინფორმაცია ხშირად ვიზუალური მასალით ვრცელდება. ფოტოებისა და ვიდეოების გადასამოწმებლად შეგიძლიათ გამოიყენოთ First Draft-ის რესურსები, InVid-ი და RevEye. ფაქტების გადამმოწმებელი ქსელის Vishvas News-ის ამ ფაილში კი დეტალურადაა აღწერილი ფოტოებისა და ვიდეოების შემოწმების გზები.

6. ვირუსთან დაკავშირებით განახლებული ინფორმაცია სანდო წყაროებიდან მიიღეთ.

კორონავირუსთან დაკავშირებით სხვა მითებისა და არსებული გამოწვევების შესახებ მასალებს შეგიძლიათ ამ ბმულზე გაეცნოთ.



alt
სტატია მოამზადა "მედიაჩეკერმა" აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის მხარდაჭერით ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია "მედიაჩეკერი". ის შესაძლოა არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ჟურნალისტიკის ყველაზე პრესტიჟული პრემიის 2020 წლის გამარჯვებულები 4 მაისს გამოვლინდნენ. პულიცერის პრიზი ჟურნალისტიკის 15 ჟანრსა და "წიგნების, დრამისა და მუსიკის" 7 კატეგორიაში გაიცა. კორონავირუსის პანდემიის გამო ლაურეატები დისტანციურად გამოავლინეს.

  

წლევანდელი გამარჯვებულები არიან:

1. საზოგადოების სამსახური (Public Service) - Anchorage Daily News-ი ProPublica-ს მასალებით სტატიების სერიისთვის, რომლითაც გამოვლინდა, რომ ალასკის სოფლების მესამედს არ ჰყავდა პოლიცია. ხელისუფლება ათწლეულების განმავლობაში საკითხის მიმართ უყურადღებობას იჩენდა და სტატიებმა ბიძგი მისცა საკანონმდებლო ცვლილებებს.

2. Breaking News Reporting - The Courier-Journal-ის თანამშრომლები ( Louisville, Ky.) კენტუკის გუბერნატორის მიერ ასობით შეწყალების სწრაფი გაშუქებისთვის. მასალები პროცესის გაუმჭვირვალობას, რასობრივ უთანასწორობასა და სამართლებრივი ნორმების დარღვევას ასახავს.

3. საგამოძიებო რეპორტინგი - The New York Times-ის რეპორტიორი ბრაიან როზენთალი ნიუ-იორკის ტაქსის ინდუსტრიაში არსებული სიტუაციის გამოააშკარავებისთვის. მასალაში ახსნილია, როგორ სარგებლობენ კრედიტორები ე.წ მტაცებლური სესხებით, რაც უარყოფით გავლენას ახდენს ტაქსის დაუცველ მძღოლებზე. ჟურნალისტური მასალის გამოქვეყნებას პრობლემასთან დაკავშირებით სახელმწიფო და ფედერალური გამოძიების დაწყება და რეფორმები მოჰყვა.

4. განმარტებითი რეპორტინგი - The Washington Post-ის თანამშრომლები სტატიების სერიისთვის, რომელმაც მეცნიერული სიცხადით აჩვენა მაღალი ტემპერატურის მძიმე ზეგავლენა პლანეტაზე.

5. ადგილობრივი რეპორტინგი - The Baltimore Sun-ის თანამშრომლები ქალაქის მერსა და მის ზედამხედველობაში მყოფ საჯარო საავადმყოფოების სისტემას შორის სარფიანი ფარული ურთიერთობის გაშუქებისთვის.

6. ეროვნული რეპორტინგი (National Reporting) - The Seattle Times-ის ჟურნალისტები: დომინიკ გეითსი, სტივ მილეტიკი, მაიკ ბეიკერი და ლუის კემბი სტატიებისთვის, რომლებმაც გამოააშკარავა სახელმწიფო რეგულირების არაეფექტურობა და Boeing 737 MAX -ის დიზაინის ხარვეზები, რამაც ორი სასიკვდილო კატასტროფა გამოიწვია.

ProPublica-ს ჟურნალისტები: კრისტიან მილერი, მეგან როუზი და რობერტ ფატურეჩი წყნარ ოკეანეში მომხდარი სასიკვდილო საზღვაო ავარიების შემდეგ ამერიკის მე-7 საზღვაო ფლოტის შესახებ ჟურნალისტური გამოძიებისთვის

7. საერთაშორისო რეპორტინგი - The New York Times-ის თანამშრომლები დიდი რისკით გაშუქებული ამბების სერიისთვის, რომელიც ნათელს ჰფენდა ვლადიმირ პუტინის რეჟიმის მტაცებლურ ხასიათს

8. ფიჩერსი - The New Yorker-ის ჟურნალისტი ბენ ტაბი ვრცელი სტატიისთვის ადამიანის შესახებ, რომელიც გაიტაცეს, აწამეს და 10 წელზე მეტ ხანს ჩამოართვეს თავისუფლება გუანტანამოს ციხეში. საველე გაშუქებისა და ლირიკული პროზის შერწყმით ავტორი ამერიკის ტერორიზმთან ომზე ნიუანსირებულ ხედვას გვთავაზობს.

9. კომენტარი - The New York Times-ის ჟურნალისტი ნიკოლ-ჰანა ჯონსი პერსონალური ნარკვევისთვის Project 1619-ისთვის, რომელიც ამერიკის ისტორიაში აფრიკელების მონობას ეხება.

10. კრიტიკა - Los Angeles Times-ის ჟურნალისტი კრისტოფერ ნაითი კრიტიკოსის მიერ არაჩვეულებრივი საზოგადოებრივი სამსახურის დემონსტრირებისთვის თავის ნამუშევრით, რომელშიც ლოს-ანჯელესის სამხატვრო მუზეუმის რემონტის კანონპროექტი გააკრიტიკა.

11. სარედაქციო სვეტი - Palestine (Tx.) Herald Press-ის რედაქტორი ჯეფრი გერეტი სარედაქციო სვეტებისთვის, რომლებმაც გამოააშკარავა როგორ კვდებოდნენ წინასწარ პატიმრობაში დაკავებული პირები ტეხასის ერთ-ერთ ციხეში. მასალები ასახავს შტატში ადგილობრივი შერიფებისა და სასამართლოების მცდელობის ტენდენციას, დაემალათ ეს ტრაგედიები.

12. სარედაქციო კარიკატურა - The New Yorker-ის კონტრიბუტორი ბარი ბლიტი დონალდ ტრამპის თეთრი სახლის ადმინისტრაციის წევრებსა და პოლიტიკასთან დაკავშირებით შექმნილი კარიკატურებისთვის.

13. ახალი ამბების ფოტოგრაფია - Reuters-ის ფოტოგრაფები ჰონგ-კონგის საპროტესტო აქციის ამსახველი ფოტოებისთვის.

14. ფოტოისტორია - Associated Press-ის ფოტოგრაფები: ჩანი ანანდი, მუხთარ ხანი და დარ იასინი ქაშმირის სადავო ტერიტორიაზე ცხოვრების ამსახველი ფოტოებისთვის.

15. აუდიო რეპორტინგი - რადიო გადაცემა This American Life-ის თანამშრომლები Los Angeles Times-ის რეპორტიორ მოლი ო'ტულთან და Vice News-ის ფრილანსერ ემილი გრინთან ერთად ეპიზოდისთვის “The Out Crowd”, რომელიც ტრამპის ადმინისტრაციის "დარჩი მექსიკაში" პოლიტიკის პერსონალურ გავლენას ასახავს.

წიგნები, დრამა და მუსიკა

მხატვრული ლიტერატურა - The Nickel Boys, by Colson Whitehead (Doubleday)

დრამა - A Strange Loop, by Michael R. Jackson

ისტორია - Sweet Taste of Liberty: A True Story of Slavery and Restitution in America, by W. Caleb McDaniel (Oxford University Press)

ბიოგრაფია - Sontag: Her Life and Work, by Benjamin Moser (Ecco)

პოეზია - The Tradition, by Jericho Brown (Copper Canyon Press)

არამხატვრული ლიტერატურა - The End of the Myth: From the Frontier to the Border Wall in the Mind of America, by Greg Grandin (Metropolitan Books) და The Undying: Pain, Vulnerability, Mortality, Medicine, Art, Time, Dreams, Data, Exhaustion, Cancer, and Care, by Anne Boyer (Farrar, Straus and Giroux)

მუსიკა - The Central Park Five, by Anthony Davis

სპეციალური აღნიშვნა - იდა უელსი

ლინჩის წესით გასამართლების ეპოქაში მისი შესანიშნავი და გაბედული გაშუქებისთვის აფრო-ამერიკელების წინააღმდეგ განხორციელებული საშინელი და მანკიერი ძალადობის შესახებ. პულიცერის პრიზის საბჭო იდა უელსის მისიის მხარდასაჭერად სულ მცირე $50,000 აშშ დოლარს გამოყოფს. ( აფრო-ამერიკელი ჟურნალისტი იდა უელსი 1862 –1931 წლებში ცხოვრობდა)
კატეგორია: რესურსები

კორონავირუსის პანდემიამ სასწავლო პროცესზე მსოფლიოს მასშტაბით იქონია გავლენა. სკოლებისა და უნივერსიტეტების უმრავლესობა სწავლების დისტანციურ რეჟიმზე გადავიდა. Education Writers Association-ის რედაქტორი ემილი რიჩმონდი განათლების თემაზე მომუშავე რეპორტიორებს COVID-19-ის გაშუქების რჩევებს უზიარებს.

დამშვიდდით და განაგრძეთ გაშუქება

ჯანდაცვის სფეროს ნებისმიერი კრიზისის დროს, მედია საზოგადოებისთვის ინფორმაციის მნიშვნელოვან წყაროს წარმოადგენს. იმის გათვალისწინებით, რომ სკოლები კორონავირუსთან ბრძოლის ფარგლებში მნიშვნელოვან ფაქტორს წარმოადგენენ, განათლების თემებზე მომუშავე რეპორტიორებმა ნიუსრუმის მუშაობაში ძირითადი როლი უნდა შეასრულონ. ამავე დროს, მედია უნდა მოერიდოს დეზინფორმაციის, ჭორებისა და პანიკის გავრცელებას.

შეერთებულ შტატებში ჯერ კიდევ ვირუსის გავრცელების პირველივე დღეებში ჟურნალისტები აქტიურად მუშაობდნენ და ავრცელებდნენ ინფორმაციას იმის შესახებ, რომ პრევენცია ვირუსის გავრცელების შემცირებას უზრუნველყოფდა. შტატებშივე Edweek-მა შექმნა რუკა, რომელზეც დახურული სკოლებია ასახული. ადგილობრივმა მედიამ The Tampa Bay Times-მა კი დეტალურად გააშუქა, თუ რა ზომები მიიღეს ცენტრალური ფლორიდის სასკოლო დაწესებულებებმა, რომლებიც საერთო ჯამში 200 000 მოსწავლეს აერთიანებს.

გამოიყენეთ მონაცემები კონტექსტის შესაბამისად

როდესაც დადასტურებული შემთხვევების ან გარდაცვალების შესახებ ინფორმაციას ავრცელებთ, ახსენით, როგორ უკავშირდება ეს ციფრები ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ სხვა რისკებს. მაგალითად, კორონავირუსის ფატალური შემთხვევების გრიპით გამოწვეული სიკვდილიანობის მაჩვენებელთან შედარებისას, აუცილებელია კონტექსტის დაზუსტება. ასევე, გასათვალისწინებელია, რომ ტესტების სიმცირისა და მისი საეჭვო სიზუსტის გამო, შესაძლოა, კორონავირუსი უფრო მეტ ადამიანს ჰქონდეს, ვიდრე დადასტურებულადაა ცნობილი. შესაბამისად, ინფიცირებულთა სიკვდილიანობის რეალური მაჩვენებელი, შესაძლოა, უფრო დაბალი იყოს. კონტექსტისთვის ინფორმაციის სასარგებლო წყაროებია აშშ-ის განათლების დეპარტამენტისა და ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მასალები.

რამდენად მომზადებულები არიან ადგილობრივი სკოლები?

იმის გათვალისწინებით, რომ ამინდის გაუარესების გამო, სასწავლო პროცესის რამდენიმე დღით გადადებაც კი, ადგილობრივების ძირითადი ნაწილის ყოველდღიურ ცხოვრებაზე გავლენას ახდენს, მნიშვნელოვანია, რეპორტიორებმა კითხვა დასვან, რა გეგმა აქვთ სკოლებს უფრო ხანგრძლივი ვადით სწავლის შეწყვეტასთან დაკავშირებით. მაგალითად, მედია პლატფორმა EdSource-მა, კალიფორნიელი ოჯახებისთვის კრიზისის პერიოდში სკოლებთან დაკავშირებული სიტუაციის ნათლად ასახსნელად, კითხვა-პასუხის მეთოდი გამოიყენა. ადგილობრივ სკოლებში მიღებული პრევენციული ზომები დეტალურად გააშუქეს The Arizona Republic-მა და The Los Angeles Times-მა. დიდი ტესტი (გამოცდა) ონლაინ სწავლებისთვის?

ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული რისკების გარდა, კორონავირუსი საფრთხეს უქმნის სასწავლო პროცესის ჩაშლასაც. სასწავლო დაწესებულებების უმრავლესობისთვის ონლაინ სწავლებაზე გადასვლა ახალი გამოწვევაა. თომას ბ.ფორდემის ინსტიტუტის კვლევის ასოცირებულმა დირექტორმა ადამ ტაინერმა The 74-ზე გამოაქვეყნა მასალა ჩინეთში განათლების სფეროში მოღვაწე ექსპერტებთან ინტერვიუზე დაყრდნობით. სტატიის მიზანი კორონავირუსის ფონზე ჩინური გამოცდილების წარმოაჩენა იყო, რაც შესაძლოა შტატების სკოლებისთვის სასარგებლო ყოფილიყო. The Philadelphia Inquirer-ის რედაქცია კი შეეცადა გაერკვია, მზად იყვნენ თუ არა ადგილობრივი კოლეჯები თუნდაც მოკლე ვადით მთლიანად დისტანციურ სწავლებაზე გადასასვლელად.

საუბარი მხოლოდ სასწავლო დროის დაკარგვაზე არაა

კორონავირუსის გამო, გაუქმდა გამოსაშვები ღონისძიებები, სპორტული და კლასგარეშე სასწავლო პროგრამები. გამოსაშვები ღონისძიება შეიძლება გადაიდოს, თუმცა სხვა სასწავლო პროგრამების გაუქმებამ, შესაძლოა, მძიმედ იმოქმედოს ოჯახებზე, რომლებშიც მშობლები მუშაობენ. როგორ უმკლავდებიან ოჯახები ბავშვებზე ზრუნვისთვის მოულოდნელად გაჩენილ საჭიროებებს? სკოლის დახურვის შემთხვევაში მისცემენ თუ არა კომპანიები დასაქმებულებს სახლიდან მუშაობის ნებართვას? ახალი გამოწვევები მხოლოდ სკოლის მოსწავლეებს არ ეხებათ. გაცვლითი პროგრამებით უცხოეთში, განსაკუთრებით იტალიაში, წასული სტუდენტების ნაწილს სახლებში უწევს დაბრუნება. ეს და განათლებასთან დაკავშირებული სხვა თემები კვლავ აქტუალური რჩება გლობალური პანდემიის პირობებში.



წყარო: ewa.org

ფოტო: mes.gov.ge

კატეგორია: რესურსები
"კარგმა გაშუქებამ და მეცნიერებამ უნდა განასხვავოს ინფორმაციის ლეგიტიმური წყაროები ჭორების, ნახევრად-სიმართლეების, "გველის სამკურანლო ზეთის" ფინანსურად მოტივირებული რეკლამებისა და პოლიტიკურად მოტივირებული პროპაგანდისგან", - აღნიშნულია ესსეში, რომლის ავტორები ჰარვარდის უნივერსიტეტის ეპიდემიოლოგიის პროფესორები ბილ ჰენეჯი და მარკ ლიპსიჩი არიან. ესსე, სახელწოდებით, "როგორ გავაშუქოთ COVID-19-ის გავრცელება პასუხისმგებლობით", მათ სამეცნიერო ბლოგზე გამოაქვეყნეს. 

გთავაზობთ ბილ ჰენეჯის რჩევებს, რომელიც მან Journalist’s Resource-ს გაუზიარა.

1. შეარჩიეთ ექსპერტები ყურადღებით. მეცნიერების ერთ დარგში ნობელის პრემიის მიღება არ ნიშნავს იმას, რომ ეს ადამიანი მეცნიერების ყველა დარგში ერკვევა. არც დოქტორის ხარისხი და პრესტიჟულ სამედიცინო სკოლაში სწავლება არ აქცევს მას სხვა კონკრეტულ საკითხში კომპეტენტურ და ავტორიტეტულ მეცნიერად.

ე.წ დედლაინებისა და სხვა საინფორმაციო მედიასაშუალებებთან კონკურენციისას სიჩქარის გამო, ჟურნალისტები ხშირად ისეთ ადამიანებს უსვამენ შეკითხვებს, რომელთაც საკითხის შესახებ სპეციფიკური ცოდნა არ აქვთ ან რეპორტიორებს თავიანთ მოსაზრებებს სთავაზობენ. ბილ ჰენეჯის თქმით, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის საკითხების გაშუქებისას ასეთ რესპონდენტებზე დაყრდნობით ინფორმაციის გავრცელება სახიფათოა, რადგან აუდიტორია საკუთარი თავისა და საყვარელი ადამიანების ჯანმრთელობის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას სწორედ ახალ ამბებს ეყრდნობა.

“ეს პატარა ციტატები შესაძლოა სისულელე იყოს. გამაღიზიანებელია, როცა ისეთი ინფორმაცია ხვდება პრესაში, რომელიც ვიცი, რომ ხალხს შეაშინებს ან იმის ახსნა მომიწევს, რომ სიმართლეს არ წარმოადგენს", - აცხადებს ჰენეჯი.

პროფესორი ჟურნალისტებს მოუწოდებს მოძებნონ ისეთი მკვლევრები, რომლებიც კონკრეტულ საკითხში ერკვევიან, გამოცდილება და ცოდნა აქვთ. მისივე თქმით, უკეთესია თუ COVID-19-ის გაშუქებისას რამდენიმე მკვლევრისგან აიღებენ ინტერვიუს. "დაურეკეთ ოთხ ან ხუთ დამოუკიდებელ მეცნიერს, თუ ისინი ერთსა და იმავე პასუხს გაგცემენ კონკრეტულ საკითხზე, მაშინ თქვენს მასალაში ამ ინფორმაციის გამოყენება ღირს", - აცხადებს პროფესორი.

ამასთანავე, ბილ ჰენეჯი აღნიშნავს, რომ ჟურნალისტები უნდა ენდონ იმ მკვლევრებს, რომლებიც კითხვაზე პასუხის გაცემისას აღიარებენ, რომ საკითხთან დაკავშირებით სპეციფიკური ცოდნა არ აქვთ. "კარგი მკვლევარი ნათლად იტყვის "არ ვიცი" ან "ეს არ არის ჩემი კომპეტენციის სფერო".

2. განასხვავეთ ფაქტი, მოსაზრება და სპეკულაცია

კორონავირუსის გაშუქებისას მნიშვნელოვანია ჟურნალისტებმა ექსპერტების გამოცდილებისა და მტკიცებულებების შეფასების საფუძველზე განმარტონ რა იციან ამ ექსპერტებმა დანამდვილებით და რას ფიქრობენ, რომ იციან.

"მაგალითად, ვიცით, რომ ეს არის ბეტა-კორონავირუსი - ეს ფაქტია. თუმცა, თუ მკითხავთ, რამდენი ადამიანი მგონია რომ დაინფიცირდება - ეს უკვე სხვა რამეა", - განმარტავს ჰენეჯი. ახალი ამბები ნაკლებად უნდა ეყრდნობოდეს იმ საკითხებზე მოსაზრებებსა და სპეკულაციებს, რომლის შესახებაც მკვლევრებს ჯერ კიდევ მწირი ინფორმაცია აქვთ, მაგალითად, რატომ არის იმის ალბათობა ნაკლები, რომ ბავშვებს კორონავირუსის მძიმე სიმპტომები განუვითარდეთ.

3. გამოიყენეთ გამაფრთხილებელი წარწერა, როდესაც გამოუქვეყნებელი აკადემიური ნაშრომის კვლევის მიგნებებს აშუქებთ.

მკვლევრები თავიანთი კვლევების შედეგებს სამეცნიერო ჟურნალებში აქვეყნებენ, თუმცა რადგანაც გამოქვეყნების პროცესს შეიძლება თვეები ან ერთ წელზე მეტიც კი დასჭირდეს, მეცნიერები თავიანთი კვლევის მიგნებებს წინასწარ ასაჯაროებენ. ამ დოკუმენტს კი "პრეპრინტს" უწოდებენ.

მიუხედავად იმისა, რომ კორონავირუსის კვლევების ე.წ პრეპრინტები საზოგადოებას ვირუსის შესახებ უახლეს ინფორმაციაზე წვდომის საშუალებას აძლევს, ჟურნალისტებმა უნდა გაითვალისწინონ, რომ ამ მასალებს არ გაუვლია რეცენზირება - პროცესი, რომელიც კვლევითი საქმიანობის ხარისხის კონტროლისთვისაა შექმნილი და რომლის დროსაც ნაშრომს დარგის სხვა სპეციალისტი მკვლევრები ამოწმებენ.

ახალი კორონავირუსის შესახებ "პრეპრინტების" გამოქვეყნებამ უკვე გამოიწვია არაზუსტი ინფორმაციის გავრცელება. მაგალითად, რამდენიმე მედიასაშუალებამ ინდოელი მეცნიერების გამოუქვეყნებელი ნაშრომის გამოყენებით, არასწორად დააკავშირა COVID-19 და აივ ინფექცია. ამის შემდეგ კვლევა, რომელიც 31 იანვარს "პრეპრინტების" პლატფორმა bioRxiv-ზე იყო გამოქვეყნებული, სერვერიდან ამოიღეს.

4. დახმარება სთხოვეთ აკადემიკოსებს, შეგაფასებინოთ, რამდენად ღირებულია ახალი ამბებისთვის ახალი თეორიები და მტკიცებები. დეზინფორმაციის გავრცელების პრევენციისთვის მედიასაშუალებებმა უნდა გადაამოწმონ ოპ-ედებიც.

“თუ რაიმე ძალიან გასაკვირად, უჩვეულოდ ან მოულოდნელად გეჩვენებათ, რა თქმა უნდა შეამოწმეთ", - აცხადებს ჰარვარდის პროფესორი და მაგალითად მოჰყავს ბრიტანული მედიის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია, რომ თითქოს, ახალი კორონავირუსი დედამიწაზე გასულ შემოდგომას ჩინეთში ჩამოვარდნილმა მეტეორმა გამოიწვია - აღნიშნულის შესახებ Express-ს ასტრონომიისა და გამოყენებითი მათემატიკის პენსიაში გასულმა პროფესორმა განუცხადა.

“დაუკავშირდით კომპეტენტურ პირს და უთხარით " ეს და ეს გავიგე და ცოტა გასაკვირია". თუ მე დამირეკავთ, ასეთ ინფორმაციაზე გამეცინება და გეტყვით "იდიოტივით გამოჩნდებით ამ მასალის გავრცელების შემთხვევაში", მაშინ, ალბათ, უნდა დაფიქრდეთ, სანამ მას გამოაქვეყნებთ", - აღნიშნავს ჰენეჯი.

alt
Bill Hanage

ამავე მიზეზით უნდა გადამოწმდეს ოპ-ედებიც. მაგალითად, New York Post-ის მოსაზრების ერთ-ერთ სვეტში ნათქვამია, რომ კორონავირუსი შესაძლოა ბიოლოგიური იარაღია, რომელმაც ჩინური ლაბორატორიიდან გამოჟონა. თუმცა "მეცნიერული თვალსაზრისით, ბიოლოგიური იარაღის თეორიის არანაირი მტკიცებულება არ არსებობს", - აცხადებს ბილ ჰენეჯი. ჰარვარდის ეპიდემიოლოგიის პროფესორი" მოსახლეობის კვლევითი ინსტიტუტის" ( ორგანიზაცია, რომელიც პოპულაციის კონტროლს ეწინააღმდეგება) პრეზიდენტის ოპ-ედს "მეცნიერული ენით შემოსილ მოსაზრებად" აფასებს.

5. წაიკითხეთ იმ ჟურნალისტების მასალები, რომლებიც სამეცნიერო თემებს კარგად აშუქებენ.

ჰენეჯი რეკომენდაციას შემდეგ ჟურნალისტებს უწევს:

ჰელენ ბრენსველი - STAT-ის ინფექციური დაავადებებისა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის რეპორტიორი.

ედ იონგი - The Atlantic-ის სამეცნიერო ჟურნალისტი

კარლ ციმერი - The New York Times-ის მესვეტე.


წყარო:  journalistsresource.org
კატეგორია:
"კარგმა გაშუქებამ და მეცნიერებამ უნდა განასხვავოს ინფორმაციის ლეგიტიმური წყაროები ჭორების, ნახევრად-სიმართლეების, "გველის სამკურანლო ზეთის" ფინანსურად მოტივირებული რეკლამებისა და პოლიტიკურად მოტივირებული პროპაგანდისგან", - აღნიშნულია ესსეში, რომლის ავტორები ჰარვარდის უნივერსიტეტის ეპიდემიოლოგიის პროფესორები ბილ ჰენეჯი და მარკ ლიპსიჩი არიან. ესსე, სახელწოდებით, "როგორ გავაშუქოთ COVID-19-ის გავრცელება პასუხისმგებლობით", მათ სამეცნიერო ბლოგზე გამოაქვეყნეს. 

გთავაზობთ ბილ ჰენეჯის რჩევებს, რომელიც მან Journalist’s Resource-ს გაუზიარა.

1. შეარჩიეთ ექსპერტები ყურადღებით. მეცნიერების ერთ დარგში ნობელის პრემიის მიღება არ ნიშნავს იმას, რომ ეს ადამიანი მეცნიერების ყველა დარგში ერკვევა. არც დოქტორის ხარისხი და პრესტიჟულ სამედიცინო სკოლაში სწავლება არ აქცევს მას სხვა კონკრეტულ საკითხში კომპეტენტურ და ავტორიტეტულ მეცნიერად.

ე.წ დედლაინებისა და სხვა საინფორმაციო მედიასაშუალებებთან კონკურენციისას სიჩქარის გამო, ჟურნალისტები ხშირად ისეთ ადამიანებს უსვამენ შეკითხვებს, რომელთაც საკითხის შესახებ სპეციფიკური ცოდნა არ აქვთ ან რეპორტიორებს თავიანთ მოსაზრებებს სთავაზობენ. ბილ ჰენეჯის თქმით, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის საკითხების გაშუქებისას ასეთ რესპონდენტებზე დაყრდნობით ინფორმაციის გავრცელება სახიფათოა, რადგან აუდიტორია საკუთარი თავისა და საყვარელი ადამიანების ჯანმრთელობის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას სწორედ ახალ ამბებს ეყრდნობა.

“ეს პატარა ციტატები შესაძლოა სისულელე იყოს. გამაღიზიანებელია, როცა ისეთი ინფორმაცია ხვდება პრესაში, რომელიც ვიცი, რომ ხალხს შეაშინებს ან იმის ახსნა მომიწევს, რომ სიმართლეს არ წარმოადგენს", - აცხადებს ჰენეჯი.

პროფესორი ჟურნალისტებს მოუწოდებს მოძებნონ ისეთი მკვლევრები, რომლებიც კონკრეტულ საკითხში ერკვევიან, გამოცდილება და ცოდნა აქვთ. მისივე თქმით, უკეთესია თუ COVID-19-ის გაშუქებისას რამდენიმე მკვლევრისგან აიღებენ ინტერვიუს. "დაურეკეთ ოთხ ან ხუთ დამოუკიდებელ მეცნიერს, თუ ისინი ერთსა და იმავე პასუხს გაგცემენ კონკრეტულ საკითხზე, მაშინ თქვენს მასალაში ამ ინფორმაციის გამოყენება ღირს", - აცხადებს პროფესორი.

ამასთანავე, ბილ ჰენეჯი აღნიშნავს, რომ ჟურნალისტები უნდა ენდონ იმ მკვლევრებს, რომლებიც კითხვაზე პასუხის გაცემისას აღიარებენ, რომ საკითხთან დაკავშირებით სპეციფიკური ცოდნა არ აქვთ. "კარგი მკვლევარი ნათლად იტყვის "არ ვიცი" ან "ეს არ არის ჩემი კომპეტენციის სფერო".

2. განასხვავეთ ფაქტი, მოსაზრება და სპეკულაცია

კორონავირუსის გაშუქებისას მნიშვნელოვანია ჟურნალისტებმა ექსპერტების გამოცდილებისა და მტკიცებულებების შეფასების საფუძველზე განმარტონ რა იციან ამ ექსპერტებმა დანამდვილებით და რას ფიქრობენ, რომ იციან.

"მაგალითად, ვიცით, რომ ეს არის ბეტა-კორონავირუსი - ეს ფაქტია. თუმცა, თუ მკითხავთ, რამდენი ადამიანი მგონია რომ დაინფიცირდება - ეს უკვე სხვა რამეა", - განმარტავს ჰენეჯი. ახალი ამბები ნაკლებად უნდა ეყრდნობოდეს იმ საკითხებზე მოსაზრებებსა და სპეკულაციებს, რომლის შესახებაც მკვლევრებს ჯერ კიდევ მწირი ინფორმაცია აქვთ, მაგალითად, რატომ არის იმის ალბათობა ნაკლები, რომ ბავშვებს კორონავირუსის მძიმე სიმპტომები განუვითარდეთ.

3. გამოიყენეთ გამაფრთხილებელი წარწერა, როდესაც გამოუქვეყნებელი აკადემიური ნაშრომის კვლევის მიგნებებს აშუქებთ.

მკვლევრები თავიანთი კვლევების შედეგებს სამეცნიერო ჟურნალებში აქვეყნებენ, თუმცა რადგანაც გამოქვეყნების პროცესს შეიძლება თვეები ან ერთ წელზე მეტიც კი დასჭირდეს, მეცნიერები თავიანთი კვლევის მიგნებებს წინასწარ ასაჯაროებენ. ამ დოკუმენტს კი "პრეპრინტს" უწოდებენ.

მიუხედავად იმისა, რომ კორონავირუსის კვლევების ე.წ პრეპრინტები საზოგადოებას ვირუსის შესახებ უახლეს ინფორმაციაზე წვდომის საშუალებას აძლევს, ჟურნალისტებმა უნდა გაითვალისწინონ, რომ ამ მასალებს არ გაუვლია რეცენზირება - პროცესი, რომელიც კვლევითი საქმიანობის ხარისხის კონტროლისთვისაა შექმნილი და რომლის დროსაც ნაშრომს დარგის სხვა სპეციალისტი მკვლევრები ამოწმებენ.

ახალი კორონავირუსის შესახებ "პრეპრინტების" გამოქვეყნებამ უკვე გამოიწვია არაზუსტი ინფორმაციის გავრცელება. მაგალითად, რამდენიმე მედიასაშუალებამ ინდოელი მეცნიერების გამოუქვეყნებელი ნაშრომის გამოყენებით, არასწორად დააკავშირა COVID-19 და აივ ინფექცია. ამის შემდეგ კვლევა, რომელიც 31 იანვარს "პრეპრინტების" პლატფორმა bioRxiv-ზე იყო გამოქვეყნებული, სერვერიდან ამოიღეს.

4. დახმარება სთხოვეთ აკადემიკოსებს, შეგაფასებინოთ, რამდენად ღირებულია ახალი ამბებისთვის ახალი თეორიები და მტკიცებები. დეზინფორმაციის გავრცელების პრევენციისთვის მედიასაშუალებებმა უნდა გადაამოწმონ ოპ-ედებიც.

“თუ რაიმე ძალიან გასაკვირად, უჩვეულოდ ან მოულოდნელად გეჩვენებათ, რა თქმა უნდა შეამოწმეთ", - აცხადებს ჰარვარდის პროფესორი და მაგალითად მოჰყავს ბრიტანული მედიის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია, რომ თითქოს, ახალი კორონავირუსი დედამიწაზე გასულ შემოდგომას ჩინეთში ჩამოვარდნილმა მეტეორმა გამოიწვია - აღნიშნულის შესახებ Express-ს ასტრონომიისა და გამოყენებითი მათემატიკის პენსიაში გასულმა პროფესორმა განუცხადა.

“დაუკავშირდით კომპეტენტურ პირს და უთხარით " ეს და ეს გავიგე და ცოტა გასაკვირია". თუ მე დამირეკავთ, ასეთ ინფორმაციაზე გამეცინება და გეტყვით "იდიოტივით გამოჩნდებით ამ მასალის გავრცელების შემთხვევაში", მაშინ, ალბათ, უნდა დაფიქრდეთ, სანამ მას გამოაქვეყნებთ", - აღნიშნავს ჰენეჯი.

alt
Bill Hanage

ამავე მიზეზით უნდა გადამოწმდეს ოპ-ედებიც. მაგალითად, New York Post-ის მოსაზრების ერთ-ერთ სვეტში ნათქვამია, რომ კორონავირუსი შესაძლოა ბიოლოგიური იარაღია, რომელმაც ჩინური ლაბორატორიიდან გამოჟონა. თუმცა "მეცნიერული თვალსაზრისით, ბიოლოგიური იარაღის თეორიის არანაირი მტკიცებულება არ არსებობს", - აცხადებს ბილ ჰენეჯი. ჰარვარდის ეპიდემიოლოგიის პროფესორი" მოსახლეობის კვლევითი ინსტიტუტის" ( ორგანიზაცია, რომელიც პოპულაციის კონტროლს ეწინააღმდეგება) პრეზიდენტის ოპ-ედს "მეცნიერული ენით შემოსილ მოსაზრებად" აფასებს.

5. წაიკითხეთ იმ ჟურნალისტების მასალები, რომლებიც სამეცნიერო თემებს კარგად აშუქებენ.

ჰენეჯი რეკომენდაციას შემდეგ ჟურნალისტებს უწევს:

ჰელენ ბრენსველი - STAT-ის ინფექციური დაავადებებისა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის რეპორტიორი.

ედ იონგი - The Atlantic-ის სამეცნიერო ჟურნალისტი

კარლ ციმერი - The New York Times-ის მესვეტე.


წყარო:  journalistsresource.org
კატეგორია: რჩევები ჟურნალისტებს
"კარგმა გაშუქებამ და მეცნიერებამ უნდა განასხვავოს ინფორმაციის ლეგიტიმური წყაროები ჭორების, ნახევრად-სიმართლეების, "გველის სამკურანლო ზეთის" ფინანსურად მოტივირებული რეკლამებისა და პოლიტიკურად მოტივირებული პროპაგანდისგან", - აღნიშნულია ესსეში, რომლის ავტორები ჰარვარდის უნივერსიტეტის ეპიდემიოლოგიის პროფესორები ბილ ჰენეჯი და მარკ ლიპსიჩი არიან. ესსე, სახელწოდებით, "როგორ გავაშუქოთ COVID-19-ის გავრცელება პასუხისმგებლობით", მათ სამეცნიერო ბლოგზე გამოაქვეყნეს. 

გთავაზობთ ბილ ჰენეჯის რჩევებს, რომელიც მან Journalist’s Resource-ს გაუზიარა.

1. შეარჩიეთ ექსპერტები ყურადღებით. მეცნიერების ერთ დარგში ნობელის პრემიის მიღება არ ნიშნავს იმას, რომ ეს ადამიანი მეცნიერების ყველა დარგში ერკვევა. არც დოქტორის ხარისხი და პრესტიჟულ სამედიცინო სკოლაში სწავლება არ აქცევს მას სხვა კონკრეტულ საკითხში კომპეტენტურ და ავტორიტეტულ მეცნიერად.

ე.წ დედლაინებისა და სხვა საინფორმაციო მედიასაშუალებებთან კონკურენციისას სიჩქარის გამო, ჟურნალისტები ხშირად ისეთ ადამიანებს უსვამენ შეკითხვებს, რომელთაც საკითხის შესახებ სპეციფიკური ცოდნა არ აქვთ ან რეპორტიორებს თავიანთ მოსაზრებებს სთავაზობენ. ბილ ჰენეჯის თქმით, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის საკითხების გაშუქებისას ასეთ რესპონდენტებზე დაყრდნობით ინფორმაციის გავრცელება სახიფათოა, რადგან აუდიტორია საკუთარი თავისა და საყვარელი ადამიანების ჯანმრთელობის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას სწორედ ახალ ამბებს ეყრდნობა.

“ეს პატარა ციტატები შესაძლოა სისულელე იყოს. გამაღიზიანებელია, როცა ისეთი ინფორმაცია ხვდება პრესაში, რომელიც ვიცი, რომ ხალხს შეაშინებს ან იმის ახსნა მომიწევს, რომ სიმართლეს არ წარმოადგენს", - აცხადებს ჰენეჯი.

პროფესორი ჟურნალისტებს მოუწოდებს მოძებნონ ისეთი მკვლევრები, რომლებიც კონკრეტულ საკითხში ერკვევიან, გამოცდილება და ცოდნა აქვთ. მისივე თქმით, უკეთესია თუ COVID-19-ის გაშუქებისას რამდენიმე მკვლევრისგან აიღებენ ინტერვიუს. "დაურეკეთ ოთხ ან ხუთ დამოუკიდებელ მეცნიერს, თუ ისინი ერთსა და იმავე პასუხს გაგცემენ კონკრეტულ საკითხზე, მაშინ თქვენს მასალაში ამ ინფორმაციის გამოყენება ღირს", - აცხადებს პროფესორი.

ამასთანავე, ბილ ჰენეჯი აღნიშნავს, რომ ჟურნალისტები უნდა ენდონ იმ მკვლევრებს, რომლებიც კითხვაზე პასუხის გაცემისას აღიარებენ, რომ საკითხთან დაკავშირებით სპეციფიკური ცოდნა არ აქვთ. "კარგი მკვლევარი ნათლად იტყვის "არ ვიცი" ან "ეს არ არის ჩემი კომპეტენციის სფერო".

2. განასხვავეთ ფაქტი, მოსაზრება და სპეკულაცია

კორონავირუსის გაშუქებისას მნიშვნელოვანია ჟურნალისტებმა ექსპერტების გამოცდილებისა და მტკიცებულებების შეფასების საფუძველზე განმარტონ რა იციან ამ ექსპერტებმა დანამდვილებით და რას ფიქრობენ, რომ იციან.

"მაგალითად, ვიცით, რომ ეს არის ბეტა-კორონავირუსი - ეს ფაქტია. თუმცა, თუ მკითხავთ, რამდენი ადამიანი მგონია რომ დაინფიცირდება - ეს უკვე სხვა რამეა", - განმარტავს ჰენეჯი. ახალი ამბები ნაკლებად უნდა ეყრდნობოდეს იმ საკითხებზე მოსაზრებებსა და სპეკულაციებს, რომლის შესახებაც მკვლევრებს ჯერ კიდევ მწირი ინფორმაცია აქვთ, მაგალითად, რატომ არის იმის ალბათობა ნაკლები, რომ ბავშვებს კორონავირუსის მძიმე სიმპტომები განუვითარდეთ.

3. გამოიყენეთ გამაფრთხილებელი წარწერა, როდესაც გამოუქვეყნებელი აკადემიური ნაშრომის კვლევის მიგნებებს აშუქებთ.

მკვლევრები თავიანთი კვლევების შედეგებს სამეცნიერო ჟურნალებში აქვეყნებენ, თუმცა რადგანაც გამოქვეყნების პროცესს შეიძლება თვეები ან ერთ წელზე მეტიც კი დასჭირდეს, მეცნიერები თავიანთი კვლევის მიგნებებს წინასწარ ასაჯაროებენ. ამ დოკუმენტს კი "პრეპრინტს" უწოდებენ.

მიუხედავად იმისა, რომ კორონავირუსის კვლევების ე.წ პრეპრინტები საზოგადოებას ვირუსის შესახებ უახლეს ინფორმაციაზე წვდომის საშუალებას აძლევს, ჟურნალისტებმა უნდა გაითვალისწინონ, რომ ამ მასალებს არ გაუვლია რეცენზირება - პროცესი, რომელიც კვლევითი საქმიანობის ხარისხის კონტროლისთვისაა შექმნილი და რომლის დროსაც ნაშრომს დარგის სხვა სპეციალისტი მკვლევრები ამოწმებენ.

ახალი კორონავირუსის შესახებ "პრეპრინტების" გამოქვეყნებამ უკვე გამოიწვია არაზუსტი ინფორმაციის გავრცელება. მაგალითად, რამდენიმე მედიასაშუალებამ ინდოელი მეცნიერების გამოუქვეყნებელი ნაშრომის გამოყენებით, არასწორად დააკავშირა COVID-19 და აივ ინფექცია. ამის შემდეგ კვლევა, რომელიც 31 იანვარს "პრეპრინტების" პლატფორმა bioRxiv-ზე იყო გამოქვეყნებული, სერვერიდან ამოიღეს.

4. დახმარება სთხოვეთ აკადემიკოსებს, შეგაფასებინოთ, რამდენად ღირებულია ახალი ამბებისთვის ახალი თეორიები და მტკიცებები. დეზინფორმაციის გავრცელების პრევენციისთვის მედიასაშუალებებმა უნდა გადაამოწმონ ოპ-ედებიც.

“თუ რაიმე ძალიან გასაკვირად, უჩვეულოდ ან მოულოდნელად გეჩვენებათ, რა თქმა უნდა შეამოწმეთ", - აცხადებს ჰარვარდის პროფესორი და მაგალითად მოჰყავს ბრიტანული მედიის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია, რომ თითქოს, ახალი კორონავირუსი დედამიწაზე გასულ შემოდგომას ჩინეთში ჩამოვარდნილმა მეტეორმა გამოიწვია - აღნიშნულის შესახებ Express-ს ასტრონომიისა და გამოყენებითი მათემატიკის პენსიაში გასულმა პროფესორმა განუცხადა.

“დაუკავშირდით კომპეტენტურ პირს და უთხარით " ეს და ეს გავიგე და ცოტა გასაკვირია". თუ მე დამირეკავთ, ასეთ ინფორმაციაზე გამეცინება და გეტყვით "იდიოტივით გამოჩნდებით ამ მასალის გავრცელების შემთხვევაში", მაშინ, ალბათ, უნდა დაფიქრდეთ, სანამ მას გამოაქვეყნებთ", - აღნიშნავს ჰენეჯი.

alt
Bill Hanage

ამავე მიზეზით უნდა გადამოწმდეს ოპ-ედებიც. მაგალითად, New York Post-ის მოსაზრების ერთ-ერთ სვეტში ნათქვამია, რომ კორონავირუსი შესაძლოა ბიოლოგიური იარაღია, რომელმაც ჩინური ლაბორატორიიდან გამოჟონა. თუმცა "მეცნიერული თვალსაზრისით, ბიოლოგიური იარაღის თეორიის არანაირი მტკიცებულება არ არსებობს", - აცხადებს ბილ ჰენეჯი. ჰარვარდის ეპიდემიოლოგიის პროფესორი" მოსახლეობის კვლევითი ინსტიტუტის" ( ორგანიზაცია, რომელიც პოპულაციის კონტროლს ეწინააღმდეგება) პრეზიდენტის ოპ-ედს "მეცნიერული ენით შემოსილ მოსაზრებად" აფასებს.

5. წაიკითხეთ იმ ჟურნალისტების მასალები, რომლებიც სამეცნიერო თემებს კარგად აშუქებენ.

ჰენეჯი რეკომენდაციას შემდეგ ჟურნალისტებს უწევს:

ჰელენ ბრენსველი - STAT-ის ინფექციური დაავადებებისა და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის რეპორტიორი.

ედ იონგი - The Atlantic-ის სამეცნიერო ჟურნალისტი

კარლ ციმერი - The New York Times-ის მესვეტე.


წყარო:  journalistsresource.org
კატეგორია: რჩევები ჟურნალისტებს
კორონავირუსის პანდემიის გაშუქებისას მედიის როლი განსაკუთრებულია. "ეთიკური ჟურნალისტიკის ქსელის" (EJN) დირექტორი ჰანა სტორმი საკუთარ ჟურნალისტურ გამოცდილებასა და კოლეგებთან საუბრებზე დაყრდნობით, მედიაში დასაქმებულ პირებს უზიარებს რჩევებს Covid-19-ის გაშუქებისას გასათვალისწინებელ ეთიკურ დილემებზე, ფიზიკური და ფსიქიკური უსაფრთხოების საკითხებზე.

1. პასუხისმგებლიანი და ეთიკური ჟურნალისტიკა უმნიშვნელოვანესია

კორონავირუსის გაშუქებისას აუცილებელია ეთიკური ჟურნალისტიკის პრინციპების: სიმართლის, სიზუსტის, სამართლიანობის, მიუკერძოებლობის, ანგარიშვალდებულების, დამოუკიდებლობისა და სხვათა დაცვა. კერძოდ:

მოერიდეთ სენსაციურობასა და პანიკის დათესვას ფოტოებისა და ტერმინების გამოყენებისას. მაგალითად, სუპერმარკეტების ცარიელი დახლების ამსახველი ფოტოების გავრცელებამ შესაძლოა დაძაბულობა გამოიწვიოს და პანიკა შექმნას.

მოერიდეთ რასის დასახელებას - არ არის საჭირო ყოველი ახალი შემთხვევის დადასტურებისას გაიმეოროთ საიდან წარმოიქმნა და გავრცელდა ვირუსი. მიუხედავად იმისა, რომ ვირუსის გავრცელების გეოგრაფიული არეალი გაფართოვდა, მაინც გვხვდება ადამიანთა კონკრეტული ჯგუფების მიმართ რასისტული და დისკრიმინაციული გაშუქების მაგალითები.

დარწმუნდით, რომ იცავთ ადამიანებს, რომელთაც ვირუსი შეეხოთ - მოერიდეთ დაინფიცირებულთა იდენტიფიცირებას - ნუ გაამჟღავნებთ მათ სახელსა და გვარს, ფოტოებს ან სხვა მაიდენტიფიცირებელ ინფორმაციას ნებართვის გარეშე. ამასთანავე, აღსანიშნავია, რომ არაერთმა საჯარო პირმა თვითონვე განაცხადა, რომ Covid-19-ითაა ინფიცირებული.

დაიცავით სიზუსტე და გააშუქეთ ფაქტები - მოერიდეთ ჭორებს და ნუ ეცდებით სპეკულირებას. ვირუსთან დაკავშირებით უამრავი დეზინფორმაცია ვრცელდება, ამიტომ უნდა იცოდეთ, როგორ ამოიცნოთ და გამოააშკარავოთ შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია. ეძებეთ და გამოიყენეთ ექსპერტების მოსაზრებები - დაწყებული სერტიფიცირებული მედიკოსებით დამთავრებული მეცნიერებით, თუმცა გაითვალისწინეთ, რომ სამეცნიერო რჩევები ხშირად იცვლება.

წარმოაჩინეთ კონტექსტი და აჩვენეთ ხალხს ავტორიტეტული და სანდო ინფორმაციის წყაროები და რესურსები.

ფრთხილად იყავით, როცა აჩვენებთ რუკებს, რომელზეც ვირუსის შემთხვევების გავრცელებაა ასახული - კიდევ ერთხელ, გამოიყენეთ კონტექსტის შესაბამისად და წარმოადგინეთ ინფორმაციის წყარო.

დაფიქრდით სამედიცინო ნიღბის მქონე ადამიანების ფოტოების გამოყენებისას - იკითხეთ რამდენად მნიშვნელოვანი ამბავი შეიძლება იყოს ამ ფოტოების გამოყენება თუ უბრალოდ ყურადღების მიპყრობისთვის გამოდგება? გაითვალისწინეთ, რომ მეცნიერების განცხადებით, ქირურგიული ნიღბები ვირუსისგან დაცვას არ უზრუნველყოფს.

2. იყავით ფიზიკურად უსაფრთხოდ

ჟურნალისტების საქმე ინფორმაციის მოპოვებაა, მაგრამ ეს არ უნდა მოხდეს მათი ჯანმრთელობის ხარჯზე.

Covid-19-ის პანდემიიდან გამომდინარე, სიტუაცია ისე სწრაფად იცვლება, რომ ჟურნალისტები და ახალი ამბების ორგანიზაციები უნდა ეცნობოდნენ და მიჰყვებოდნენ თავიანთი მთავრობის გადაწყვეტილებას იმის შესახებ, რა გავლენას მოახდენს ეს გადაწყვეტილებები მედიაზე. ასევე, უნდა ეცნობოდნენ "ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციისა" და შესაბამისი სამედიცინო სამსახურების სახელმძღვანელო წესებსა და მითითებებს.

ჟურნალისტები მუდმივად უნდა აკვირდებოდნენ თავიანთი ჯანმრთელობის მდგომარეობას და ვირუსის რომელიმე სიმპტომის გამოვლენის შემთხვევაში უნდა შეატყობინონ დამსაქმებელს. ასევე, უნდა დაიცვან ვირუსთან მიმართებაში იმ ქვეყნის პოლიტიკა, სადაც იმყოფებიან.

გარკვეული ჯანმრთელობის მდგომარეობის მქონე ჟურნალისტებმა, რომელიც მაღალი რიკის ჯგუფებში შედიან არ უნდა გააშუქონ ეს თემა.

ასეთ ვითარებაში ჟურნალისტებმა თან უნდა ატარონ კონკრეტული ადგილისთვის შესაბამისი აღჭურვილობა და უნდა შეაფასონ რისკები. ყველა ჟურნალისტს უნდა ჰქონდეს სამომავლო გეგმა იმ შემთხვევაში, თუ ცუდად გახდება და სამუშაოს შესრულებას ვერ შეძლებს. თუ ჟურნალისტი იმ ადგილიდან მუშაობს, სადაც მოსახლეობას სახლში დარჩენის ვალდებულება აქვს, მაშინ უნდა დარწმუნდეს, რომ აქვს შესაბამისი აღჭურვილობა: N95 ნიღბები, ხელთათმანები და სათვალეები.

3. როგორ უნდა მართოს ფსიქიკური ჯანმრთელობა ჟურნალისტმა

ეს პერიოდი ბევრი ადამიანისთვის სტრესულია. პროფესორი ენტონი ფაინშტაინის რჩევების გათვალისწინებით, ჟურნალისტებმა ფსიქიკურ ჯანმრთელობას შემდეგნაირად უნდა მიხედონ:

პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია იმ ღირებული როლის აღიარება, რომელსაც ჟურნალისტიკა ასრულებს კრიზისის შედეგად დაზარალებული მოსახლეობისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მიწოდებაში. იქნება ეს კორონავირუსის შემთხვევები, ჯანდაცვასთან დაკავშირებული სხვა კრიზისული სიტუაციები, კატასტროფები თუ კონფლიქტები.

მიუხედავად ამბის მასშტაბურობისა და მნიშვნელობისა, მასზე მუშაობა ჟურნალისტების ჯანმრთელობის ხარჯზე ხარჯზე არ უნდა მიმდინარეობდეს.

პროფესორ ფაინშტაინისა და ჰანა სტორმის რჩევები:

ჩამოწერეთ სია - რისი გაკონტროლება შეგიძლიათ და რისი არა. მაგალითად, თქვენ ვერ გააკონტროლებთ ვირუსს, მთავრობის რეაგირებას, საფონდო ბირჟებს, სხვების ქცევებს. თუმცა, თქვენ შეგიძლიათ აკონტროლოთ თქვენი ქმედებები, ამიტომ გაითვალისწინეთ შემდეგი:

  • თქვენი სამუშაო მნიშვნელოვანია, მაგრამ მნიშვნელოვანია თქვენი ჯანმრთელობაც.
  • დარწმუნდით, რომ გძინავთ საკმარისად.
  • იკვებეთ სწორად; ეცადეთ თავი აარიდოთ ალკოჰოლისა და კოფეინის გადაჭარბებულად მიღებას, რამაც შესაძლოა შფოთვა გაზარდოს.
  • დაისვენეთ სამსახურისგან როგორც ციფრულად , ისე ფიზიკურად.
  • გამორთეთ ახალი ამბები და სოციალური მედია.
  • აღიარეთ, რომ ნორმალურია თუ მძიმე სურათები და ამბები თქვენზე გავლენას ახდენენ
  • თუ შეგიძლიათ, გაისეირნეთ.
  • თუ გარეთ გასვლა არ შეგიძლიათ, შესვენების სხვა გზა გამონახეთ: მაგალითად, დახედეთ ფოტოებს, რომლებიც გაბედნიერებთ (მაგ: ცხოველების ფოტოები); სცადეთ მედიტაცია, უყურეთ კომედიას, წაიკითხეთ წიგნი.
  • თუ შესაძლებელია დრო გაატარეთ ოჯახთან და მეგობრებთან - თუნდაც დისტანციურად. ონლაინ რეჟიმით მუშაობის გამო იზოლაცია დიდი პრობლემა შეიძლება გახდეს თქვენი ფსიქიკური ჯანმრთელობისთვის.
  • თუ გჭირდებათ სამსახურისგან დასვენება, თავს გრძნობთ ფიზიკურად ან ფსიქიკურად ცუდად, ნუ შეგეშინდებათ თხოვნის. ჟურნალისტებს ხშირად დახმარებისთვის თხოვნა კარგად არ გამოგვდის. თუ ასე არ მოვიქცევით, უფრო ცუდად გავხდებით და ნაკლებად შევძლებთ მუშაობას.
  • თუ ნიუსრუმის მენეჯერი ხართ, დარწმუნდით, რომ სხვებს აძლევთ მაგალითს. ნათლად ჩამოაყალიბეთ პოლიტიკა და პრიორიტეტები. მიუხედავად იმისა, რომ სიტუაცია ხშირად იცვლება ან დისტანციურად მუშაობთ, იყავით, რაც შეიძლება გამჭვირვალე. კერძოდ, ინფორმაცია იქონიეთ და გაითვალისწინეთ ისინი, ვინც შესაძლოა ამ სიტუაციაში უფრო მეტად დაუცველები იყვნენ.

იმის აღიარებით, რისი კონტროლიც არ შეგიძლიათ, ნაკლებ ემოციურ ენერგიას დახარჯავთ და ნაკლები იქნება შანსი იმისა, რომ გადაიწვებით.

"ფაქტია, რომ ჩვენ ვერ ვაკონტროლებთ, რამდენ ხანს გასტანს ეს ამბავი (კორონავირუსის გავრცელება) და ყველა შანსია იმისა, რომ ეს დიდხანს გაგრძელდება. სრული გაურკვევლობა შფოთვას ზრდის. საჭიროა საკუთარი თავები ხანგრძლივი პერიოდისთვის შევამზადოთ. იმედია, ზემოთ მოყვანილი რჩევების გათვალისწინებით, როგორც ჟურნალისტური საზოგადოება, ისე ინდივიდები, უკეთესად მოვახერხებთ ამას", - წერს ჰანა სტორმი.


ამავე თემაზე: 9 რჩევა ჟურნალისტებისთვის კორონავირუსის გაშუქებით გამოწვეულ სტრესთან საბრძოლველად

მეტი რესურსი: https://dartcenter.org/resources/covering-coronavirus-resources-journalists

წყარო: https://ethicaljournalismnetwork.org/media-ethics-safety-and-mental-health-reporting-in-the-time-of-covid-19

კატეგორია: რესურსები
კორონავირუსის პანდემიის გაშუქებისას მედიის როლი განსაკუთრებულია. "ეთიკური ჟურნალისტიკის ქსელის" (EJN) დირექტორი ჰანა სტორმი საკუთარ ჟურნალისტურ გამოცდილებასა და კოლეგებთან საუბრებზე დაყრდნობით, მედიაში დასაქმებულ პირებს უზიარებს რჩევებს Covid-19-ის გაშუქებისას გასათვალისწინებელ ეთიკურ დილემებზე, ფიზიკური და ფსიქიკური უსაფრთხოების საკითხებზე.

1. პასუხისმგებლიანი და ეთიკური ჟურნალისტიკა უმნიშვნელოვანესია

კორონავირუსის გაშუქებისას აუცილებელია ეთიკური ჟურნალისტიკის პრინციპების: სიმართლის, სიზუსტის, სამართლიანობის, მიუკერძოებლობის, ანგარიშვალდებულების, დამოუკიდებლობისა და სხვათა დაცვა. კერძოდ:

მოერიდეთ სენსაციურობასა და პანიკის დათესვას ფოტოებისა და ტერმინების გამოყენებისას. მაგალითად, სუპერმარკეტების ცარიელი დახლების ამსახველი ფოტოების გავრცელებამ შესაძლოა დაძაბულობა გამოიწვიოს და პანიკა შექმნას.

მოერიდეთ რასის დასახელებას - არ არის საჭირო ყოველი ახალი შემთხვევის დადასტურებისას გაიმეოროთ საიდან წარმოიქმნა და გავრცელდა ვირუსი. მიუხედავად იმისა, რომ ვირუსის გავრცელების გეოგრაფიული არეალი გაფართოვდა, მაინც გვხვდება ადამიანთა კონკრეტული ჯგუფების მიმართ რასისტული და დისკრიმინაციული გაშუქების მაგალითები.

დარწმუნდით, რომ იცავთ ადამიანებს, რომელთაც ვირუსი შეეხოთ - მოერიდეთ დაინფიცირებულთა იდენტიფიცირებას - ნუ გაამჟღავნებთ მათ სახელსა და გვარს, ფოტოებს ან სხვა მაიდენტიფიცირებელ ინფორმაციას ნებართვის გარეშე. ამასთანავე, აღსანიშნავია, რომ არაერთმა საჯარო პირმა თვითონვე განაცხადა, რომ Covid-19-ითაა ინფიცირებული.

დაიცავით სიზუსტე და გააშუქეთ ფაქტები - მოერიდეთ ჭორებს და ნუ ეცდებით სპეკულირებას. ვირუსთან დაკავშირებით უამრავი დეზინფორმაცია ვრცელდება, ამიტომ უნდა იცოდეთ, როგორ ამოიცნოთ და გამოააშკარავოთ შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია. ეძებეთ და გამოიყენეთ ექსპერტების მოსაზრებები - დაწყებული სერტიფიცირებული მედიკოსებით დამთავრებული მეცნიერებით, თუმცა გაითვალისწინეთ, რომ სამეცნიერო რჩევები ხშირად იცვლება.

წარმოაჩინეთ კონტექსტი და აჩვენეთ ხალხს ავტორიტეტული და სანდო ინფორმაციის წყაროები და რესურსები.

ფრთხილად იყავით, როცა აჩვენებთ რუკებს, რომელზეც ვირუსის შემთხვევების გავრცელებაა ასახული - კიდევ ერთხელ, გამოიყენეთ კონტექსტის შესაბამისად და წარმოადგინეთ ინფორმაციის წყარო.

დაფიქრდით სამედიცინო ნიღბის მქონე ადამიანების ფოტოების გამოყენებისას - იკითხეთ რამდენად მნიშვნელოვანი ამბავი შეიძლება იყოს ამ ფოტოების გამოყენება თუ უბრალოდ ყურადღების მიპყრობისთვის გამოდგება? გაითვალისწინეთ, რომ მეცნიერების განცხადებით, ქირურგიული ნიღბები ვირუსისგან დაცვას არ უზრუნველყოფს.

2. იყავით ფიზიკურად უსაფრთხოდ

ჟურნალისტების საქმე ინფორმაციის მოპოვებაა, მაგრამ ეს არ უნდა მოხდეს მათი ჯანმრთელობის ხარჯზე.

Covid-19-ის პანდემიიდან გამომდინარე, სიტუაცია ისე სწრაფად იცვლება, რომ ჟურნალისტები და ახალი ამბების ორგანიზაციები უნდა ეცნობოდნენ და მიჰყვებოდნენ თავიანთი მთავრობის გადაწყვეტილებას იმის შესახებ, რა გავლენას მოახდენს ეს გადაწყვეტილებები მედიაზე. ასევე, უნდა ეცნობოდნენ "ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციისა" და შესაბამისი სამედიცინო სამსახურების სახელმძღვანელო წესებსა და მითითებებს.

ჟურნალისტები მუდმივად უნდა აკვირდებოდნენ თავიანთი ჯანმრთელობის მდგომარეობას და ვირუსის რომელიმე სიმპტომის გამოვლენის შემთხვევაში უნდა შეატყობინონ დამსაქმებელს. ასევე, უნდა დაიცვან ვირუსთან მიმართებაში იმ ქვეყნის პოლიტიკა, სადაც იმყოფებიან.

გარკვეული ჯანმრთელობის მდგომარეობის მქონე ჟურნალისტებმა, რომელიც მაღალი რიკის ჯგუფებში შედიან არ უნდა გააშუქონ ეს თემა.

ასეთ ვითარებაში ჟურნალისტებმა თან უნდა ატარონ კონკრეტული ადგილისთვის შესაბამისი აღჭურვილობა და უნდა შეაფასონ რისკები. ყველა ჟურნალისტს უნდა ჰქონდეს სამომავლო გეგმა იმ შემთხვევაში, თუ ცუდად გახდება და სამუშაოს შესრულებას ვერ შეძლებს. თუ ჟურნალისტი იმ ადგილიდან მუშაობს, სადაც მოსახლეობას სახლში დარჩენის ვალდებულება აქვს, მაშინ უნდა დარწმუნდეს, რომ აქვს შესაბამისი აღჭურვილობა: N95 ნიღბები, ხელთათმანები და სათვალეები.

3. როგორ უნდა მართოს ფსიქიკური ჯანმრთელობა ჟურნალისტმა

ეს პერიოდი ბევრი ადამიანისთვის სტრესულია. პროფესორი ენტონი ფაინშტაინის რჩევების გათვალისწინებით, ჟურნალისტებმა ფსიქიკურ ჯანმრთელობას შემდეგნაირად უნდა მიხედონ:

პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია იმ ღირებული როლის აღიარება, რომელსაც ჟურნალისტიკა ასრულებს კრიზისის შედეგად დაზარალებული მოსახლეობისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მიწოდებაში. იქნება ეს კორონავირუსის შემთხვევები, ჯანდაცვასთან დაკავშირებული სხვა კრიზისული სიტუაციები, კატასტროფები თუ კონფლიქტები.

მიუხედავად ამბის მასშტაბურობისა და მნიშვნელობისა, მასზე მუშაობა ჟურნალისტების ჯანმრთელობის ხარჯზე ხარჯზე არ უნდა მიმდინარეობდეს.

პროფესორ ფაინშტაინისა და ჰანა სტორმის რჩევები:

ჩამოწერეთ სია - რისი გაკონტროლება შეგიძლიათ და რისი არა. მაგალითად, თქვენ ვერ გააკონტროლებთ ვირუსს, მთავრობის რეაგირებას, საფონდო ბირჟებს, სხვების ქცევებს. თუმცა, თქვენ შეგიძლიათ აკონტროლოთ თქვენი ქმედებები, ამიტომ გაითვალისწინეთ შემდეგი:

  • თქვენი სამუშაო მნიშვნელოვანია, მაგრამ მნიშვნელოვანია თქვენი ჯანმრთელობაც.
  • დარწმუნდით, რომ გძინავთ საკმარისად.
  • იკვებეთ სწორად; ეცადეთ თავი აარიდოთ ალკოჰოლისა და კოფეინის გადაჭარბებულად მიღებას, რამაც შესაძლოა შფოთვა გაზარდოს.
  • დაისვენეთ სამსახურისგან როგორც ციფრულად , ისე ფიზიკურად.
  • გამორთეთ ახალი ამბები და სოციალური მედია.
  • აღიარეთ, რომ ნორმალურია თუ მძიმე სურათები და ამბები თქვენზე გავლენას ახდენენ
  • თუ შეგიძლიათ, გაისეირნეთ.
  • თუ გარეთ გასვლა არ შეგიძლიათ, შესვენების სხვა გზა გამონახეთ: მაგალითად, დახედეთ ფოტოებს, რომლებიც გაბედნიერებთ (მაგ: ცხოველების ფოტოები); სცადეთ მედიტაცია, უყურეთ კომედიას, წაიკითხეთ წიგნი.
  • თუ შესაძლებელია დრო გაატარეთ ოჯახთან და მეგობრებთან - თუნდაც დისტანციურად. ონლაინ რეჟიმით მუშაობის გამო იზოლაცია დიდი პრობლემა შეიძლება გახდეს თქვენი ფსიქიკური ჯანმრთელობისთვის.
  • თუ გჭირდებათ სამსახურისგან დასვენება, თავს გრძნობთ ფიზიკურად ან ფსიქიკურად ცუდად, ნუ შეგეშინდებათ თხოვნის. ჟურნალისტებს ხშირად დახმარებისთვის თხოვნა კარგად არ გამოგვდის. თუ ასე არ მოვიქცევით, უფრო ცუდად გავხდებით და ნაკლებად შევძლებთ მუშაობას.
  • თუ ნიუსრუმის მენეჯერი ხართ, დარწმუნდით, რომ სხვებს აძლევთ მაგალითს. ნათლად ჩამოაყალიბეთ პოლიტიკა და პრიორიტეტები. მიუხედავად იმისა, რომ სიტუაცია ხშირად იცვლება ან დისტანციურად მუშაობთ, იყავით, რაც შეიძლება გამჭვირვალე. კერძოდ, ინფორმაცია იქონიეთ და გაითვალისწინეთ ისინი, ვინც შესაძლოა ამ სიტუაციაში უფრო მეტად დაუცველები იყვნენ.

იმის აღიარებით, რისი კონტროლიც არ შეგიძლიათ, ნაკლებ ემოციურ ენერგიას დახარჯავთ და ნაკლები იქნება შანსი იმისა, რომ გადაიწვებით.

"ფაქტია, რომ ჩვენ ვერ ვაკონტროლებთ, რამდენ ხანს გასტანს ეს ამბავი (კორონავირუსის გავრცელება) და ყველა შანსია იმისა, რომ ეს დიდხანს გაგრძელდება. სრული გაურკვევლობა შფოთვას ზრდის. საჭიროა საკუთარი თავები ხანგრძლივი პერიოდისთვის შევამზადოთ. იმედია, ზემოთ მოყვანილი რჩევების გათვალისწინებით, როგორც ჟურნალისტური საზოგადოება, ისე ინდივიდები, უკეთესად მოვახერხებთ ამას", - წერს ჰანა სტორმი.


ამავე თემაზე: 9 რჩევა ჟურნალისტებისთვის კორონავირუსის გაშუქებით გამოწვეულ სტრესთან საბრძოლველად

მეტი რესურსი: https://dartcenter.org/resources/covering-coronavirus-resources-journalists

წყარო: https://ethicaljournalismnetwork.org/media-ethics-safety-and-mental-health-reporting-in-the-time-of-covid-19

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ზოგიერთი ქვეყნის მთავრობა ინფორმაციის ცენზურის მიზნით მოქალაქეებს ახალი ამბების ვებგვერდებსა და სოციალურ ქსელებზე წვდომას უზღუდავს. სწორედ ამიტომ ორგანიზაცია "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე" პრობლემის გადაწყვეტის კრეატიულ ხერხებს ხშირად მიმართავს. ორგანიზაციის მიერ პრესის თავისუფლების ხელშეწყობის მიზნით განხორციელებული ერთ-ერთი ბოლო პროექტი ვიდეოთამაშში აწყობილი ციფრული ბიბლიოთეკაა.

ამჯერად "რეპორტიორებმა საზღვრებს გარეშე" კომპანია Microsoft-ის პოპულარული ვიდეოთამაში Minecraft-ი გამოიყენეს. ცენზურის მქონე ქვეყნების ძირითად ნაწილში აკრძალულია ან შეზღუდულია ისეთი სოციალური ქსელების მოხმარება, როგორებიცაა Facebook-ი, Snapchat-ი და სხვ. თუმცა, კომპიუტერული თამაში Minecraft-ი ამ ეტაპზე არცერთ ქვეყანაში არაა დაბლოკილი. თამაშს მსოფლიოს მასშტაბით ყოველთვიურად 145 მილიონი მომხმარებელი ჰყავს. სწორედ ამ ვირტუალურ სივრცეში გაკეთდა ბიბლიოთეკა, რომელშიც რუსეთში, ეგვიპტეში, მექსიკაში, საუდის არაბეთსა და ვიეტნამში აკრძალული სტატიებია თავმოყრილი. ციფრულ ბიბლიოთეკაში ხელმისაწვდომია იმ ჟურნალისტების მასალებიც, რომლებიც თავიანთი საქმიანობის გამო მოკლეს ან დააკავეს.



“მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში მოსახლეობას არ აქვს თავისუფალი წვდომა ინფორმაციაზე. დაბლოკილია ვებგვერდები, აკრძალულია დამოუკიდებელი მედიასაშუალებების საქმიანობა და პრესას მთავრობა აკონტროლებს. ახალგაზრდები ისე იზრდებიან, რომ არ აქვთ საკუთარი აზრის ჩამოყალიბების შესაძლებლობა. მსოფლიოში ყველაზე პოპულარული კომპიუტერული თამაშის Minecraft-ის გამოყენებით, ჩვენ მათ დამოუკიდებელ ინფორმაციაზე წვდომას ვაძლევთ", - აცხადებს გერმანიაში "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშეს" ხელმძღვანელი კრისტიან მირი.

alt


ორგანიზაციის ინფორმაციით, ცენზურის დასაძლევად ციფრულ ბიბლიოთეკას დროთა განმავლობაში უფრო მეტი მასალა დაემატება.

ეს პირველი შემთხვევა არაა, როცა "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე" პრესის თავისუფლების ხელშეწყობის მიზნით განსხვავებულ ფორმატს იყენებს. 2018 წელს ორგანიზაციამ ზოგიერთ ქვეყანაში დაბლოკილი რამდენიმე სტატია სიმღერებად აქცია, შეკრიბა და ცენზურის მქონე ქვეყნების უმრავლესობაში ხელმისაწვდომ პლატფორმებზე: Spotify-ზე, Amazon-სა და Apple Music-ზე გამოუშვა.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
გამოიყენონ მხოლოდ ოფიციალური, სომხეთის მთავრობის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია, წაშალონ "პანიკის გამომწვევი" მასალები, თუ საერთაშორისო ამბავს გამოიყენებენ, მისი წყარო სათაურშივე მიუთითონ - ეს არის წესები მედიისთვის, რომელიც საგანგებო მდგომარეობის ფარგლებში, სომხეთის მთავრობამ მედიას დაუწესა. სომხეთში უკვე დაფიქსირდა შემთხვევები, როდესაც მედიას გამოქვეყნებული მასალების წაშლა მოსთხოვეს. ეუთო და "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე"(RSF)  აცხადებენ, რომ ეს წესები მკაცრია. 

გამოცემა Hetq-ის ინფორმაციით, ხელისუფლების გადაწყვეტილებით, თუ სომხური მედიასაშუალებები ამ წესებს დაარღვევენ, ისინი დაჯარიმდებიან. ჯარიმა 500,000-დან 800,000-მდე დრამია. აშშ დოლარში ეს დაახლოებით $1,000-დან $1,600-მდე მერყეობს. 

საგანგებო მდგომარეობის პერიოდში ქვეყნის სამართალდამცავმა ორგანომ კორონავირუსთან დაკავშირებული პოსტებისა და სტატიების წაშლა რამდენიმე მედიასაშუალებას უკვე მოსთხოვა. მათ შორისაა გამოცემები Aravot-ი და Hraparak-ი.

Aravot-ის მასალაში გამოყენებული იყო რუსი ანალიტიკოსის, ვალერი სოლოვეის, მიერ რადიო Ekho Moskvy-სთან გაკეთებული კომენტარი იმის შესახებ, რომ რუსეთი ქვეყანაში კორონავირუსის გავრცელების რეალურ მონაცემებს მალავს. გარდა ამისა, სტატიაში სომხეთის პრემიერმინისტრის, ნიკოლ ფაშინიანის, ციტატაც იყო მოყვანილი. ფაშინიანი აცხადებდა, რომ ზოგიერთი ქვეყანა ვირუსის შესახებ სანდო სტატისტიკას არ აქვეყნებს. სტატია სომხეთის შსს-მ "საზოგადოებაში პანიკის გამომწვევად" შეაფასა, რის შემდეგაც მედიასაშუალება იძულებული გახდა მასალა დაერედაქტირებინა. სტატიიდან მხოლოდ რუსეთთან დაკავშირებული ნაწილი ამოიღეს, ფაშინიანის ციტატა კი დარჩა.

„ჩვენ გვესმის სიტუაციის დელიკატურობა, თუმცა არ ვიზიარებთ იმ შეფასებას, რომ რადიო Ekho Moskvy-თან ვალერი სოლოვეის მიერ რუსეთში არსებულ სიტუაციაზე გაკეთებულმა კომენტარმა შეიძლება სომხურ საზოგადოებაში პანიკა გამოიწვიოს. განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით, რომ ნიკოლ ფაშინიანმაც განაცხადა, რომ სხვა ქვეყნები შესაძლოა ზუსტ მონაცემებს არ აქვეყნებდნენ", - აცხადებს Aravot-ის ონლაინ გამოცემის რედაქტორი ანნა ისრაელიანი.

სოლოვეის კომენტარი უფლება დამცველმა არტურ საკუნცმა Facebook-ზე გააზიარა. მისი განცხადებით, პოლიციამ პოსტის წაშლა მოსთხოვა, თუმცა მან ამაზე უარი განაცხადა.

გამოცემა Hraparak-ის სტატია კი სომხეთის სასჯელაღსრულების დაწესებულებებში ამანათების მიღებაზე შეზღუდვების დაწესების გამო პატიმრების უკმაყოფილებას ეხებოდა. სომხეთის მთავრობამ ეს მასალაც "პანიკის დათესვად" შეაფასა და გამოცემას სატატია წააშლევინა.

პოლიციამ Facebook პოსტის წაშლა მოსთხოვა ჟურნალისტ მარინე ხარატიანსაც. ის სოციალურ ქსელში წერდა, რომ სომხეთის ერთ-ერთი ქარხანა სიცხიან მუშებს სამსახურში სიარულს მაინც სთხოვდა.

სომხური მედიის წარმომადგენლებისთვის ხელისუფლების მიერ დაწესებული შეზღუდვები მიუღებელია. ისინი მიიჩნევენ, რომ საგანგებო მდგომარეობის მიუხედავად, ქვეყანაში ინფორმაციის გავრცელების შეზღუდვის საჭიროება არ იყო.

30-მდე მედია ორგანიზაციის რედაქტორმა მედიასთან დაკავშირებული აკრძალვების დასაზუსტებლად სომხეთის პრემიერმინისტრის მოადგილესა და საგანგებო მდგომარეობის კომისიის ხელმძღვანელს ტიგრან ავინიანს ერთობლივი წერილით უკვე მიმართა. მედიის წარმომადგენლებს აინტერესებთ, აქვთ თუ არა კორონავირუსთან დაკავშირებით სხვა ქვეყნის სახელმწიფო მოხელის ან საერთაშორისო ორგანიზაციის მიერ გავრცელებული ინფორმაციის გამოქვეყნების უფლება და მიიჩნევიან თუ არა ისინი ოფიციალურ წყაროებად.

საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადებისას სომხური მედიისთვის დაწესებულ შეზღუდვებს აკრიტიკებს ეუთო და "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე"(RSF) .

მედიის თავისუფლების საკითხებში ეუთოს სპეციალური წარმომადგენელი ჰარლემ დეზირი აცხადებს, რომ მას ესმის აკრძალვის მიზანი - თავიდან აიცილონ პანიკა და აგრესია და ებრძოლონ დეზინფორმაციას Covid-19-ის პანდემიისას, მაგრამ, ამავე დროს, მედიამ უნდა ითამაშოს გადამწყვეტი როლი მოსახლეობისთვის მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მიწოდებასა და ყალბ ამბებთან ბრძოლაში. 

"მხოლოდ სომხეთის მთავრობის ოფიციალური ინფორმაციის გავრცელება წარმოადგენს საკმარისად მკაცრ ზომას, რომელიც ზღუდავს მედიის თავისუფლებას და წვდომას ინფორმაციასთან", - აცხადებს იგი. 

" ინფორმაციის კონტროლი ხელს უწყობს არა ეპიდემიასთან ბრძოლას, არამედ ჭორებისა და შიშის გავრცელებას", - ნათქვამია RSF-ის განცხადებაში.

 
alt

სომხეთში კორონავირუსის პანდემიის გამო საგანგებო მდგომარეობა 16 მარტს გამოცხადდა. 25 მარტის მონაცემებით, სომხეთში კორონავირუსით ინფიცირების 265 შემთხვევაა დადასტურებული, ამათგან 18 ადამიანი გამოჯანრთელდა.
კატეგორია: რესურსები


COVID-19-ის პანდემიის მუდმივად განახლებად რეჟიმში გაშუქება ბევრი ჟურნალისტისთვის შეიძლება სტრესული იყოს. რეპორტიორები მთელი დღის განმავლობაში ისმენენ ექსპერტების შეფასებებს, იმაზე, რომ სიტუაცია კიდევ უფრო გაუარესდება. ისინი აშუქებენ იმ უარყოფით შედეგებს, რაც კორონავირუსის გავრცელებამ გამოიწვია. ამიტომ, ამერიკელი ჟურნალისტმა და ტრენერმა ალ ტომპკინსმა და ფსიქოტერაპევტმა სიდნი ტომპკინსმა ჟურნალისტებისთვის ვიდეო ჩაწერეს, რომელშიც კორონავირუსის გაშუქებით გამოწვეულ სტრესსა და მასთან გასამკლავებლად გასთვალისწინებელ რჩევებზე საუბრობენ.





1. შეისვენეთ

შესაძლოა ეს სულაც არ ჩანდეს ისეთ რჩევად, რომელიც მედიაში მომუშავე ადამიანს შეიძლება მისცეთ, თუმცა აუცილებელია ცოტახნით მაინც შეისვენოთ ვირუსის გაშუქებისგან. კორონავირუსის შესახებ ამბები თან გსდევთ ყველგან: სამსახურშიც და პირად ცხოვრებაშიც, ამიტომ საჭიროა დღის კონკრეტულ პერიოდში შეისვენოთ ახალი ამბებისგან.

2. ძილი საჭიროა

სავარაუდოდ, დაძინებამდე ტელეფონს ამოწმებთ, შესაძლოა შუა ღამესაც და გაღვიძებისთანავეც. ნუ წაიკითხავთ ან უყურებთ კორონავირუსის შესახებ მასალებს ძილის წინ და დილით გაღვიძებისთანავე. ამასთანავე აუცილებელია სრულყოფილად გამოძინება, მინიმუმ 7 საათს.


3. მთელი დღის განმავლობაში ეცნობით მძიმე ინფორმაციას, რაც სტრესის გამომწვევია

შესაძლოა ფიქრობთ, რომ კორონავირუსის გაშუქება ტრავმული სტრესის გამომწვევი არ არის, თუმცა თქვენ ყოველდღიურად კითხულობთ, წერთ და ჰყვებით იმ ადამიანებზე, რომლებიც ავადმყოფობენ, შეშინებულები არიან, ნერვიულობენ იმაზე, რომ საკვები და ტუალეტის ქაღალდი გამოელევათ, ასევე ინფორმაციას ავრცელებთ ადამიანებზე, რომლებიც იღუპებიან.

აცნობიერებთ ამას თუ არა, რეალურად, ეს ისტორიები ტრავმულია. ყურადღება მიაქციეთ იმას, რამდენად ხშირად გიწევთ ამ თემებზე საუბარი. რა თქმა უნდა, ამას თავს ვერ აარიდებთ, რადგან თქვენი სამუშაო უნდა შეასრულოთ, თუმცა ცნობიერების ამაღლება და იმის გააზრება, რომ ტრავმულ სტრესთან გაქვთ საქმე, დადებითად იმოქმედებს თქვენს ფსიქიკურ მდგომარეობაზე.

4. დაუბრუნდით ნორმალურ ცხოვრებას

რაც ახლა ხდება, არ არის ცხოვრების ჩვეული რიტმი. ასეთი პანდემიის დროს ზოგჯერ გვავიწყდება კიდეც, რა არის ნორმალური. სტრესის შესამცირებლად ერთ-ერთი ხერხია ტრავმული ამბების გაშუქების შემდეგ ფოტოების ნახვა, რომელიც ნორმალურ ცხოვრებას შეგახსენებთ. ეს შეიძლება იყოს თქვენი საყვარელი ადამიანების, ცხოველების, ადგილების ფოტოები. ამ მეთოდს ხშირად მიმართავენ ჯარისკაცები, რომლებიც ჩაფხუტის შიგნით თავიანთი ოჯახის წევრების ფოტოებს ინახავენ ხოლმე. ეს გავრცელებული პრაქტიკაა პოლიციელებშიც.

რატომ აკეთებენ ამას? რადგან რაც არ უნდა ნახონ იმ დღეს, ფოტოების დახმარებით ახსოვთ, ვისთვის მიდიან სახლში და რატომ ასრულებენ თავიანთ საქმეს. ასე საკუთარ თავს შეახსენებთ, რომ რაც ნახეთ და გააშუქეთ ცხოვრებისთვის დამახასიათებელი ნორმალური მოვლენა არ არის. ამ მომენტში შესაძლოა ნორმად იქცა, მაგრამ ეს ყველაფერი დროებითია და სამუდამოდ არ გაგრძელდება.

5. თქვენი სამუშაოს მნიშვნელობა გადაწონის მიღებულ სტრესს

მკვლევრების ინფორმაციით, თქვენი საქმის მნიშვნელობის გააზრება ხელს უწყობს სამსახურებრივ სტრესთან გამკლავებას. თუ ჟურნალისტები დაიჯერებენ, რომ ისინი მნიშვნელოვან საქმეს აკეთებენ, მაშინ ტრავმისგან უფრო სწრაფად განიკურნებიან.

6. არ ჩამოშორდეთ რეალობას - მძიმე ფოტოები, კადრები და ინტერვიუები უნდა მოქმედებდეს თქვენზე

ემოციური გამოფიტვა ტრავმული სტრესის ერთ-ერთი მაჩვენებელია. ამ დროს ტრავმული მოვლენები გავლენას აღარ ახდენენ თქვენზე. მძიმე ამბების მიმართ ინდიფერენტულობა იმის ნიშანია, რომ თავდაცვის მიზნით თქვენი ემოციები მცირდება. ეს შესაძლოა გადარჩენის დროებითი მექანიზმი იყოს სამუშაო დავალების შესასრულებლად, მაგრამ ზიანის მომტანი იქნება, თუ კი ეს "ახალ ნორმად" იქცევა და რეალობას ჩამოშორდებით. ყურადღება მიაქციეთ საკუთარ გრძნობებს.

7. ყურადღება მიაქციეთ ალკოჰოლისა და საკვების მოხმარებას

თავი აარიდეთ ზიანის მომტან ჩვევებს. ყურადღება მიაქციეთ ალკოჰოლისა და საკვების მოხმარებას. როდის აკეთებთ ამას, როცა დაღლილი და დასტრესილი ხართ? არიდებთ თუ არა თავს სხვებთან კონტაქტს? ოჯახის წევრებს? ხომ არ გინდათ მარტო ყოფნა, რადგან ფიქრობთ, რომ ვერავინ გაიგებთ? - ეს არ არის კარგი. აღნიშნული პრობლემა განსაკუთრებით რეალურია სახლიდან მომუშავე ჟურნალისტებისთვის. ოფისში ბევრს არ ჭამთ, სავარაუდოდ, სამუშაო მაგიდიდან რამდენიმე ნაბიჯში მაცივარი არც გაქვთ. სახლში კი ყველაფერი სხვაგვარდაა. საკუთარ სტრესს ალკოჰოლითა და სხვა საშუალებებით არ 'ებრძოლოთ'.

8. ესაუბრეთ საყვარელ ადამიანებს

მოუყევით თქვენს ოჯახის წევრებს და მეგობრებს როგორ ხართ და რა გაწუხებთ.

თუ ბავშვები გყავთ, შეახსენეთ მათ, რომ შეუძლიათ თავის დაცვა ვირუსისგან. ბავშვები ისმენენ ახალ ამბებს მიმდინარე მოვლენებზე, ჭორებს და ბევრ არასანდო ინფორმაციას იღებენ მეგობრებისგან და სოციალური მედიიდან. ნება მიეცით მათ შეიტყონ სიმართლე თქვენგან და სწორედ თქვენ იყოთ მათი ინფორმაციის სანდო წყარო. გაითვალისწინეთ ისიც, რომ ბავშვები სწავლობენ დაძაბულ ვითარებაზე რეაგირებას ისე, როგორც თქვენ რეაგირებთ ასეთ მოვლენებზე.

9. ნუ დაელოდებით თქვენ უფროსს

ნუ დაელოდებით თქვენი ხელმძღვანელის შეკითხვას იმაზე, გჭირდებათ თუ არა დასვენება. განსაკუთრებით, მაშინ, როდესაც დისტანციურად მუშაობთ, თქვენს უფროსს შესაძლოა წარმოდგენა არ ჰქონდეს როგორ გრძნობთ თავს. ასეთ დროს მნიშვნელოვანია თანამშრომლების გამხნევებაც. ყურადღება მიაქციეთ იმ მათ, ვინც მძიმე თემებზე მუშაობენ. უთხარით, რომ თუ საუბარი მოუნდებათ მის გვერდით იქნებით. დისტანციურად მუშაობისას სასურველია ჩვეულებრივზე მეტი კომუნიკაცია. შესაძლოა არ გყავდეთ გვერდით ვინმე, ვისაც მომხდარს გაუზიარებთ, ამიტომ მხოლოდ მიმოწერას ნუ დასჯერდებით, აიღეთ ტელეფონი და ესაუბრეთ ადამიანებს.

გახსოვდეთ:

ქალები კაცებთან შედარებით უფრო მეტ წნეხს განიცდიან სტრესის ნიშნების ჩვენებისას, რადგან ხშირად ქალების შემთხვევაში იმის ჩვენება, რომ მათზე ამბავმა ემოციურად იმოქმედა შესაძლოა სისუსტედ იყოს აღქმული, როცა კაცის შემთხვევაში ამას შესაძლოა უფრო "ადამიანობად" და მგრძნობიარობად აღიქვამდნენ.

როდესაც საუბრობთ, რომ ნორმალურია ფსიქიკური სტრესი, ეს სხვებს უადვილებს აღიარონ და შეამჩნიონ თავიანთი სტრესული მდგომარეობა.

როდესაც დასტრესილი ხართ და თქვენი გონება ერთდროულად ახალი ამბების გაშუქებასა და ყოველდღიური ცხოვრების სტრესორებზე ფიქრობს, უბედური შემთხვევების მეტი რისკია, ამიტომ საჭესთან მშვიდად, ფხიზელი გონებითა და ყურადღებით იყავით.

მნიშვნელოვანია გაითვალისწინოთ: თუკი გჯერათ თქვენი სამუშაოს მნიშვნელობის, მაშინ სტრესისა და ტრავმისგან ბევრად სწრაფად გათავისუფლდებით, ამიტომ, გახსოვდეთ, რომ თქვენი საქმე მნიშვნელოვანია.


გარეკანის ფოტო: AP Photo/Andrew Medichini 
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ახალი კორონავირუსის მსოფლიოს მაშტაბით გავრცელებამ და ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ პანდემიის გამოცხადებამ მედიის დღის წესრიგიც შეცვალა. ბოლო რამდენიმე კვირაა ახალი ამბების ძირითადი ნაწილი კორონავირუსთან დაკავშირებულ თემებს ეთმობა. მედიაორგანიზაციები ცდილობენ საკითხი მრავალფეროვანი ფორმატით გააშუქონ, იქნება ეს ლაივ ბლოგინგი, პოდკასტები, გრაფიკული კონტენტი თუ სხვა. პანდემიამ გავლენა იქონია ნიუსრუმების დღის წესრიგზე. უსაფრთხოების მიზნით, ჟურნალისტებს განსხვავებულ გარემოში უწევთ მუშაობა.

როგორ მუშაობენ იტალიელი ჟურნალისტები


კორონავირუსის კრიზისის გაშუქებაში იტალიური მედია მნიშვნელოვან როლს ასრულებს, რადგან ქვეყანა, ვირუსით ინფიცირების შემთხვევებით, ჩინეთის შემდეგ მეორე ადგილზეა. ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე 10 მარტს კარანტინი გამოცხადდა და დაიხურა დაწესებულებების უმრავლესობა, თუმცა პრესის ჯიხურები "ძირითადი საჭიროებების" ჩამონათვალში შედის და იტალიის მასშტაბით აფთიაქებთან და სუპერმარკეტებთან ერთად მუშაობას განაგრძობს.


alt
მილანი, იტალია, 14 მარტი, 2020 წ. CC: Reuters

მოსახლეობისგან განსხვავებით, რეპორტიორებს სამუშაო მიზნებით ქვეყანაში გადაადგილების ნებართვა აქვთ, თუმცა ამისთვის თან შესაბამისი დოკუმენტების ტარება მოეთხოვებათ. The Guardian-ის ინფორმაციით, იტალიაში ინფიცირებულთა შორის ჟურნალისტებიც არიან. უსაფრთხოების მიზნით ქვეყნის გაზეთებში დასაქმებული რეპორტიორები დღეს უკვე სახლიდან მუშაობენ. დისტანციურ რეჟიმზეა გადასული იტალიის წამყვანი ყოველდღიური გაზეთი Corriere della Sera-ც.

შედარებით განსხვავებული ვითარებაა სატელევიზიო ჟურნალისტებისთვის. ტელეკომპანია Rai-ის თანამშრომლები, რომლებიც კორონავირუსს რისკსაშიში ზონებიდან აშუქებდნენ და ე.წ წინა ხაზზე მუშაობდნენ ახლა თვითიზოლაციაში არიან. თანამშრომლების ნაწილი კი მუშაობას ოფისში ცვლებში განაგრძობს.

"ოფისში უსაფრთხოების წესებს ვიცავთ, ვატარებთ ნიღბებს და ვიყენებთ ხელთათმანებს, ასევე ვიცავთ 1-მეტრიან დისტანციას. მაგალითად, შეხვედრებისთვის განკუთვნილ ოთახში შესვლა, რომელიც მაქსიმუმ 6 ადამიანზეა გათვლილი, ახლა მხოლოდ 3 ადამიანს შეუძლია", - აცხადებს Rai News 24-ის ჟურნალისტის ანჯელო ამელიო.

კორონავირუსმა მთლიანად შეცვალა სხვადასხვა სფეროს ჟურნალისტების დღის წესრიგი.

მილანში მომუშავე ლუიჯი მასტროდონატო ამბობს, რომ ბოლო რამდენიმე კვირაა ჟურნალისტებს, რომლებიც სპორტის, კულტურისა და ღონისძიებების გაშუქებაზე მუშაობდნენ, შექმნილი სიტუაციის გამო დასაწერი, ფაქტობრივად, არაფერი აქვთ. მიმდინარე მოვლენების ჟურნალისტები კი მთლიანად Covid-19-ზე არიან ფოკუსირებული.

პანდემია მუშაობის პროცესს ურთულებს საგამოძიებო ჟურნალისტებსაც.

"იმ ტიპის ჟურნალისტიკისთვის, რომელზეც მე ვმუშაობ, კორონავირუსი კატასტროფაა. კონფიდენციალურ და საიდუმლო დოკუმენტებს გამომძიებლებისგან, პროკურორებისგან, ადვოკატებისგან, მოსამართლეებისა და იმ სხვა წყაროებისგან ვიღებ, რომელთა ანონიმურობა საჭიროა და, შესაბამისად, ტელეფონით ან ელ-ფოსტით არასდროს მეკონტაქტებიან. რადგან პირისპირი შეხვედრის დანიშვნის შესაძლებლობა არ მაქვს, თავს უფუნქციოდ ვგრძნობ", - აღნიშნავს ჟურნალ L'espresso-ს გამომძიებელი ჟურნალისტი პაოლო ბიონდანი.

alt
პაოლო ბიონდანი დისტანციურად მუშაობისას


ნიუსრუმების დღის წესრიგი მსოფლიოში
 

კორონავირუსის პანდემია მხოლოდ იტალიურ და ჩინურ მედიასაშუალებებს არ შეხებიათ. მსოფლიოში ცნობილი მედია ორგანიზაციების ნაწილი შესაძლებლობების ფარგლებში ონლაინ მუშაობის რეჟიმშია გადასული.

Conde Nast-ი, CBS News-ის ნიუ-იორკის ოფისი, The New York Times-ი, The Washington Post-ი, The Los Angeles Times-ი, BuzzFeed-ი, Business Insider-ი, Refinery29-ი, New York Magazine-ი, Politico-ი, Axios-ი, WarnerMedia და სხვა მედია კომპანიები თანამშრომლებს დისტანციურად მუშაობისკენ მოუწოდებენ.

ამერიკის შეერთებულ შტატებში ტოქშოუები, რომლებსაც აუდიტორია ჰყავდა, გადაცემების მათ გარეშე ჩაწერაზე გადადიან. მათ შორისაა, ABC-ის ცნობილი შოუები The View და Good Morning America.

მიუხედავად ამისა, ახალი ამბების გაშუქება ბოლომდე ონლაინ რეჟიმში შეუძლებელია. ასეთ შემთხვევებში ნიუსრუმებში მკაცრადაა დაცული უსაფრთხოების წესები, განსაკუთრებით, სოციალური დისტანცია.

" ჩვენი თანამშრომლების მცირე ნაწილს ჩვენს ოფისში არსებული შესაბამისი აპარატურისა და აღჭურვილობის გარეშე სამუშაოს შესრულება არ შეუძლია. ამიტომ, ეს თანამშრომლები ნიუსრუმიდან მუშაობენ, თუმცა იცავენ დისტანციას", - აცხადებს Washington Post-ის წარმომადგენელი.

San Francisco Chronicle-ის 155-წლიანი ისტორიის განმავლობაში კი გამოცემის ნიუსრუმი პირველად მთლიანად დაიხურა.

alt
cc: Jessica Christian / The Chronicle

"ჟურნალისტები ყოველთვის კრიზისისკენ მივრბივართ. როცა ხანძარია ვიცვამთ დამცავ აღჭურვილობას და მივიწევთ ცეცხლისკენ, მივრბივართ სროლის ადგილზე და ვუერთდებით ხალხის მსვლელობებს, რომლებიც შესაძლოა არაპროგნოზირებადი იყოს. არ აქვს მნიშვნელობა რა ტიპის კატასტროფაა, მნიშვნელოვანი ამბის დროს ჩვენი ნიუსრუმი უფრო ხალხმრავალი და ხმაურიანი ხდება, თუმცა ამ ერთი გამონაკლისის გარდა", - წერს The Chronicle-ის მთავარი რედაქტორი ოდრი კუპერი კორონავირუსის გამო კომპანიაში შექმნილ სიტუაციაზე.

რამდენიმე დღეა გაზეთის თანამშრომლები დისტანციურ მუშაობაზე გადავიდნენ. თათბირები ვიდეო კონფერენციებით ეწყობა. თუმცა ამ შემთხვევაშიც არიან დასაქმებულები, რომლებიც სახლიდან ვერ მუშაობენ. მათ შორის ფოტოგრაფები, ოპერატორები და რეპორტიორები, რომლებიც ჰოსპიტალებში, აეროპორტებსა და ქუჩებში არსებულ სიტუაციას აშუქებენ.


alt
ფოტოჟურნალისტი ჯესიკა კრისტიანი სამუშაო სივრცედ ავტომობილს იყენებს.
cc: Jessica Christian / The Chronicle

"ასეთ დროს ჟურნალისტები ჩვენს პირად მოთხოვნილებებს გვერდით ვდებთ, რათა დავრწმუნდეთ, რომ გაქვთ ახალი ამბების წყარო, რომელსაც ენდობით. ჩვენ ამით ძალიან ვამაყობთ და ეს არასდროს შეიცვლება", - წერს კუპერი.

ამერიკელი ჟურნალისტის ალ ტომპინსის თქმით, კი ასეთ სიტუაციებში ჟურნალისტების ერთგვარ წესად იქცა ჯანმრთელობისთვის საშიშ ადგილებზე მისვლა ( იქნება ეს აეროპორტები, ხალხმრავალი ადგილები, კლინიკები და სხვ.) და ამავე დროს ხალხისთვის მოწოდება არ მივიდნენ იქ, სადაც თვითონ იმყოფებიან. საზოგადოებისთვის აუცილებელია იცოდეს სიმართლე, რამდენად დიდ პრობლემას წარმოადგენს ვირუსი, მალავს თუ არა მთავრობა ინფორმაციას, როგორ უნდა მიხედონ ადამიანებმა თავს და ამავე დროს დაეხმარონ ჭორებით გამოწვეული უმიზეზო შიშებისგან დამშვიდებაში. აუდიტორიისთვის საჭირო ინფორმაციის მიწოდებისთვის კი საჭიროა ჟურნალისტების ჯანმრთელობა. ყველა ნიუსრუმმა უნდა შეიმუშავოს უსაფრთხოების პრინციპები, რომელსაც თანამშრომლები მკაცრად დაიცავენ.

შეერთებულ შტატებში ქალაქი სიეტლი ვირუსის გავრცელების ერთ-ერთი ცხელი წერტილია. ადგილზე მომუშავე NBC-ის ტელევიზია KING-TV-ი ჟურნალისტებისთვის შემდეგი უსაფრთხოების წესებით ხელმძღვანელობს:

• შეხვედრები/თათბირები ტარდება მცირე ჯგუფებში, ღია სივრცეში.
• ნიუსრუმში არ მიდის არცერთი თანამშრომელი, რომელსაც ვირუსის რაიმე სიმპტომი აქვს.
• თანამშრომლები ერთმანეთს არ ართმევენ ხელს და იცავენ დისტანციას.
• ყველა, ვისაც შეუძლია მუშაობს სახლიდან.
• თანამშრომლებს დაურიგდათ ანტიბაქტერიული გელები და ხელსახოცები.
• ნიუსრუმში მეტი დატვირთვით მუშაობს დასუფთავების სამსახური.
• ოპერატორები წმენდენ მიკროფონებს.
• გამოყენებამდე იწმინდება სამუშაო მაგიდა.
• ხელების დაბანა არის პრიორიტეტი.
• სასწავლო პროცესის შეწყვეტის გამო შესაძლებლობების ფარგლებში იცვლება განრიგი სკოლის მოსწავლე მშობლებისთვის.
• კომპანია ითვალისწინებს უშუალოდ რისკჯგუფში შემავალ ან ასეთი ოჯახის წევრის მქონე თანამშრომლის თხოვნებს.

რა ფორმით აშუქებს სხვადასხვა მედიასაშუალება კორონავირუსს


ონლაინ გამოცემების ნაწილი კორონავირუსის თემაზე არსებულ ყველა სიახლესა და ვიზუალურ მასალას ერთად უყრის თავს.

მაგალითად, გამოცემა South China Morning Post-მა საკითხის გასაშუქებლად ვებგვერდზე კორონავირუსის ცალკე რუბრიკა გამოყო. მუდმივად განახლებად ინფორმაციას სპეციალურად შექმნილი ბიულეტენის სახით ავრცელებს The Washington Post-ი. მასალა მსოფლიოსა და აშშ-ში ვირუსის გავრცელების მონაცემების გარდა, ხშირად დასმულ კითხვებზე პასუხებსა და ინფოგრაფიკებს მოიცავს. ყოველდღიურად ლაივ რეჟიმში Covid-19-ის სიახლეებს აშუქებენ CNN-ი, BBC-ი და The Guardian-ი.

კორონავირუსის თემაზე ყოველდღიური პოდკასტი აქვს CNN-ს. მასალის ავტორი სამედიცინო კორესპონდენტი სანჯეი გუპტაა. პოდკასტი ვირუსთან დაკავშირებულ ფაქტებსა და გავრცელებულ მითებს ეხება. ჟურნალისტი პასუხებს სცემს ყველაზე ხშირად დასმულ შეკითხვებს. მაგალითად, პოდკასტის თემები იყო სახის ნიღბების ეფექტურობა ვირუსთან ბრძოლაში, კორონავირუსის ტესტირების საკითხი, მოგზაურობისთვის მომზადება და სხვ. თითოეული ეპიზოდის ქრონომეტრაჟი 15 წუთია.

alt

ლატვიაში არსებულმა რუსულენოვანმა გამოცემა Meduza-მ კი თავის აუდიტორიას ქვიზები შესთავაზა.

alt

მკითხველს კორონავირუსის შესახებ სიმართლისა და სიცრუის დადგენა უწევთ. ხოლო ესპანურმა ონლაინ გაზეთმა Eldiario.es-მა თავის მკითხველს კორონავირუსის ინტერაქტიულ რუკაზე წვდომა მისცა. შესაბამისი პროგნოზირების მოდელის გამოყენებით რუკაზე ასახულია, რომელ უბნებში უფრო მეტადაა ვირუსით დაინფცირების შანსები.

alt


პარაგვაის გამოცემა El Surtidor-ი კი კორონავირუსის გასაშუქებლად კომიქსის სტილის ჟურნალისტიკას იყენებს.

 alt

 


სრულად ან ნაწილობრივ დისტანციურ მუშაობაზე გადავიდნენ მედიაორგანიზაციები საქართველოშიც. ამ თემაზე წაიკითხეთ:

 


გარეკანის ფოტო: Photo: Jessica Christian, The Chronicle
კატეგორია: რესურსები

ტექნოლოგიების ხანაში აუდიტორიის ნაწილი მედია კონტენტს სმარტფონებში ნახულობს. შესაბამისად, საერთაშორისო გამოცემები ამბის ვიზუალიზაციის ისეთ ფორმებს მიმართავენ, რომლებიც მობილურის ფორმატს მოერგება. გთავაზობთ, სმარტფონისთვის ამბის ვიზუალური თხრობის რამდენიმე მაგალითს.

1. მოკლე განმარტებითი ვიდეო, მოკლემეტრაჟიანი დოკუმენტური მასალა

თხრობის ამ ფორმატს უკვე არაერთი მედია ორგანიზაცია მიმართავს. თუმცა ამ კუთხით პიონერები by AJ+ და NowThis-ია. ამ ტიპის მოკლე ვიდეოებში ანიმაციები და სუბტიტრებია გამოყენებული.

 



2. "სთორები"

ამ ტიპის კონტენტი ძირითადად Instagram-ისა და Snapchat-ისთვის იქმნება. ზოგიერთი მედია "სთორების" ფორმატს ვებგვერდზე სტატიებშიც იყენებს - მომხმარებელს შეუძლია მობილურში გვერდებზე ჰორიზონტალურად გადავიდეს.

მაგალითი: BBC: A mission of astonishing discovery , Washington Post: A city destroyed by riot






3. “SCROLLYTELLING”-ი

ეს არის სვეტის ფორმით დაწერილი გრძელი სტატია, რომელსაც სმარტფონის მომხმარებელი ე.წ "სქროლვით" კითხულობს. მასალაში გამოყენებულია ფოტოები, ვიდეოები, გრაფიკები და ა.შ

 


4. მონაცემთა ვიზუალიზაცია


ძირითადი ტექსტის გარეშე, ინფორგრაფიკებითა და მონაცემებით შექმნილი ინტერაქტიული ფორმატი.

  



5. სტრუქტურიზებული სტატიები და ჩამონათვალი

კონკრეტული თემის ირგვლივ დანომრილი, ტიპოგრაფიული ან სხვა ფორმით სტრუქტურიზებული ვიზუალური მასალა. ხშირად იყენებს BuzzFeed-ი და Huffington Post-ი.

მაგალითი: Quartz: How We’ll Win




6. პერსონალიზებული თხრობა, ადაპტირებული მასალები

ამ შემთხვევაში ამბავი იფილტრება მკითხველის პერსონალური არჩევანიდან გამომდინარე. ასეთი ფორმით გადმოცემული ამბავი მომხმარებელზეა ადაპტირებული და მის ინტერესებს შეესაბამება.

მაგალითი: BBC: Life expectancy calculator

 


7. LIVE ბლოგინგი - განახლებადი ინფორმაცია

გამოცემები ამ ფორმატს მნიშვნელოვანი მოვლენების დროს იყენებენ. იქნება ეს სპორტული, კულტურული ღონისძიებები თუ პოლიტიკური შეხვედრები.



8. ბოტები, ამბის ავტომატიზებული თხრობა

სპორტული ღონისძიებებისა და არჩევნების, ასევე სხვა მოვლენების გასაშუქებლად ზოგიერთი მედია ბოტებს იყენებს, რომელიც მომხმარებელს ინფორმაციას შეტყობინების სახით უგზავნის.



9. 360° ვიდეო, ვირტუალური და გაფართოებული რეალობა

The Guardian-სა და The New York Times-ს თავიანთი აპლიკაციებისთვის ვირტუალური რეალობის გამოყენებით სხვადასხვა თემაზე აქვთ მასალები მომზადებული.

მაგალითი: New York Times: Daily 360




მომზადებულია http://mobvis.gtc.ox.ac.uk/storytypes/-ის მიხედვით

კატეგორია: დეზინფორმაცია
მსოფლიოში კორონავირუსის შემთხვევების მატებასთან ერთად ინტერნეტსივრცეში ვირუსთან დაკავშირებული დეზინფორმაციის გავრცელების სიხშირეც იზრდება. ზოგიერთ შემთხვევაში შეცდომაში შემყვანი მასალების ტირაჟირებას ხელს მედია უწყობს. ჯერ კიდევ თებერვლის დასაწყისში საერთაშორისო საინფორმაციო ვებგვერდებზე გამოქვეყნდა რუკა, რომელიც თითქოს კოვიდ-19-ის გავრცელების არეალს აჩვენებდა, რეალურად კი ის საერთაშორისო ფრენების ამსახველ რუკას წარმოადგენდა.


alt


როგორ მოხვდა მედიაში რუკა შეცდომით? 
 
ინგლისის ერთ-ერთი უნივერსიტეტის World Population Project-ის ფარგლებში გამოქვეყნდა კვლევა, რომელშიც პროგნოზირებული იყო, კორონავირუსის ეპიცენტრში- ქალაქ უხანში კარანტინის გამოცხადებამდე ორი კვირით ადრე, უხანელების მგზავრობის სავარაუდო მიმართულებები. პროექტის ავტორებმა კვლევაზე მუშაობისას წინა წლების ავიარეისებისა და უხანის მცხოვრებელთა მობილურების მონაცემები გამოიყენეს. კვლევის შედეგად მიღებული პროგნოზი ასეთი იყო: ქალაქის იზოლაციამდე შესაძლოა უხანის 60,000-მდე მცხოვრებს მსოფლიოს 400-მდე ქალაქში ემგზავრა.

მკვლევრებმა თავიანთი მიღებული შედეგები ნაწილ-ნაწილ Twitter-ზე გამოაქვეყნეს, მათ შორის იყო რუკაც, რომელიც მსოფლიოში არსებულ საერთაშორისო ფრენებს ასახავდა, თუმცა დაზუსტებული არ იყო, რომ ეს რუკა კორონავირუსის შესახებ კვლევის ნაწილს არ წარმოადგენდა.

მას შემდეგ რაც სოციალური ქსელების მომხმარებლებმა იკითხეს, აღნიშნული რუკაზე წითელი ხაზები კვლევით მიღებულ შედეგებს ასახავდა თუ არა. მკვლევართა გუნდმა განაცხადა, რომ რუკა კვლევას არ უკავშირდებოდა და ის გლობალური საჰაერო ქსელის მასშტაბის საჩვენებლად გამოაქვეყნეს. მოგვიანებით, გვერდიდან რუკა წაიშალა, თუმცა გრაფიკული გამოსახულება მაინც მოხვდა რამდენიმე ავსტრალიური გამოცემის, The Sun-ის, Daily Mail-ისა და Metro-ს ვებგვერდებზე.

alt


ავსტრალიური არხის 7News-ის ეთერში კი რუკა კორონავირუსის გავრცელების მასშტაბის საჩვენებლად გამოიყენეს. ვიდეოს 7 მილიონზე მეტი ნახვა აქვს. წამყვანის თქმით, რუკაზე წითელი ხაზებით 5 მილიონი უხანელია აღნიშნული, რომლებმაც ქალაქი დატოვეს. რეალურად კი ეს ხაზები მსოფლიოს მასშტაბით საჰაერო მარშრუტებს ასახავს.


ყალბი „სქრინშოტები“

კიდევ ერთი მასობრივად გავრცელებული შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია კორონავირუსის განკურნების შესახებ ე.წ სქრინშოტი იყო, რომელზეც ახალი ამბების გამოშვების მიმდინარეობისას ტიტრებში იკითხებოდა წარწერა "მარიხუანა კლავს კორონავირუსს".

alt

ე.წ სქრინშოტები ყალბი ინფორმაცის გავრცელების ერთ-ერთი ეფექტური და ხშირად გამოყენებადი ფორმაა. ხალხი ძირითად შემთხვევებში სქრინშოტს იმისთვის იღებს, პროვოკაციული ან შეცდომით დაწერილი პოსტი შეინახოს, რომელიც, დიდი ალბათობით, მალევე წაიშლება. სქრინშოტი კი "რეალობის" გამოსააშკარავებლად გამოიყენონ. როდესაც ყალბი სქრინშოტები ვრცელდება და მისი ორიგინალი ვარიანტის ნახვა შეუძლებელია, დიდია ალბათობა იმისა, ხალხმა იფიქროს, რომ ორიგინალი მასალა წაშალეს და მისი ავთენტურობა დაიჯეროს.

გარდა ამისა, ყალბი სქრინშოტი დეზინფორმაციის გამავრცელებელია არამარტო კონკრეტული თემის, არამედ უშუალოდ ინფორმაციის წყაროს შესახებაც. ამიტომ, რაც არ უნდა რეალურად გამოიყურებოდეს სქრინშოტი, მაინც არსებობს იმის შანსი, რომ ის ფოტოშოპის შედეგს წარმოადგენს.

Poynter-ის ინფორმაციით, კორონავირუსთან დაკავშირებული ინფორმაცის გადასამოწმებლად 39 ქვეყნის 90-ზე მეტი ფაქტჩეკერი მუშაობს და მიღებულ შედეგებს სოციალურ ქსელებში ჰეშთეგებით #CoronaVirusFacts / #DatosCoronaVirus alliance-ით ავრცელებენ.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
მსოფლიოში კორონავირუსის შემთხვევების მატებასთან ერთად ინტერნეტსივრცეში ვირუსთან დაკავშირებული დეზინფორმაციის გავრცელების სიხშირეც იზრდება. ზოგიერთ შემთხვევაში შეცდომაში შემყვანი მასალების ტირაჟირებას ხელს მედია უწყობს. ჯერ კიდევ თებერვლის დასაწყისში საერთაშორისო საინფორმაციო ვებგვერდებზე გამოქვეყნდა რუკა, რომელიც თითქოს კოვიდ-19-ის გავრცელების არეალს აჩვენებდა, რეალურად კი ის საერთაშორისო ფრენების ამსახველ რუკას წარმოადგენდა.


alt


როგორ მოხვდა მედიაში რუკა შეცდომით? 
 
ინგლისის ერთ-ერთი უნივერსიტეტის World Population Project-ის ფარგლებში გამოქვეყნდა კვლევა, რომელშიც პროგნოზირებული იყო, კორონავირუსის ეპიცენტრში- ქალაქ უხანში კარანტინის გამოცხადებამდე ორი კვირით ადრე, უხანელების მგზავრობის სავარაუდო მიმართულებები. პროექტის ავტორებმა კვლევაზე მუშაობისას წინა წლების ავიარეისებისა და უხანის მცხოვრებელთა მობილურების მონაცემები გამოიყენეს. კვლევის შედეგად მიღებული პროგნოზი ასეთი იყო: ქალაქის იზოლაციამდე შესაძლოა უხანის 60,000-მდე მცხოვრებს მსოფლიოს 400-მდე ქალაქში ემგზავრა.

მკვლევრებმა თავიანთი მიღებული შედეგები ნაწილ-ნაწილ Twitter-ზე გამოაქვეყნეს, მათ შორის იყო რუკაც, რომელიც მსოფლიოში არსებულ საერთაშორისო ფრენებს ასახავდა, თუმცა დაზუსტებული არ იყო, რომ ეს რუკა კორონავირუსის შესახებ კვლევის ნაწილს არ წარმოადგენდა.

მას შემდეგ რაც სოციალური ქსელების მომხმარებლებმა იკითხეს, აღნიშნული რუკაზე წითელი ხაზები კვლევით მიღებულ შედეგებს ასახავდა თუ არა. მკვლევართა გუნდმა განაცხადა, რომ რუკა კვლევას არ უკავშირდებოდა და ის გლობალური საჰაერო ქსელის მასშტაბის საჩვენებლად გამოაქვეყნეს. მოგვიანებით, გვერდიდან რუკა წაიშალა, თუმცა გრაფიკული გამოსახულება მაინც მოხვდა რამდენიმე ავსტრალიური გამოცემის, The Sun-ის, Daily Mail-ისა და Metro-ს ვებგვერდებზე.

alt


ავსტრალიური არხის 7News-ის ეთერში კი რუკა კორონავირუსის გავრცელების მასშტაბის საჩვენებლად გამოიყენეს. ვიდეოს 7 მილიონზე მეტი ნახვა აქვს. წამყვანის თქმით, რუკაზე წითელი ხაზებით 5 მილიონი უხანელია აღნიშნული, რომლებმაც ქალაქი დატოვეს. რეალურად კი ეს ხაზები მსოფლიოს მასშტაბით საჰაერო მარშრუტებს ასახავს.


ყალბი „სქრინშოტები“

კიდევ ერთი მასობრივად გავრცელებული შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია კორონავირუსის განკურნების შესახებ ე.წ სქრინშოტი იყო, რომელზეც ახალი ამბების გამოშვების მიმდინარეობისას ტიტრებში იკითხებოდა წარწერა "მარიხუანა კლავს კორონავირუსს".

alt

ე.წ სქრინშოტები ყალბი ინფორმაცის გავრცელების ერთ-ერთი ეფექტური და ხშირად გამოყენებადი ფორმაა. ხალხი ძირითად შემთხვევებში სქრინშოტს იმისთვის იღებს, პროვოკაციული ან შეცდომით დაწერილი პოსტი შეინახოს, რომელიც, დიდი ალბათობით, მალევე წაიშლება. სქრინშოტი კი "რეალობის" გამოსააშკარავებლად გამოიყენონ. როდესაც ყალბი სქრინშოტები ვრცელდება და მისი ორიგინალი ვარიანტის ნახვა შეუძლებელია, დიდია ალბათობა იმისა, ხალხმა იფიქროს, რომ ორიგინალი მასალა წაშალეს და მისი ავთენტურობა დაიჯეროს.

გარდა ამისა, ყალბი სქრინშოტი დეზინფორმაციის გამავრცელებელია არამარტო კონკრეტული თემის, არამედ უშუალოდ ინფორმაციის წყაროს შესახებაც. ამიტომ, რაც არ უნდა რეალურად გამოიყურებოდეს სქრინშოტი, მაინც არსებობს იმის შანსი, რომ ის ფოტოშოპის შედეგს წარმოადგენს.

Poynter-ის ინფორმაციით, კორონავირუსთან დაკავშირებული ინფორმაცის გადასამოწმებლად 39 ქვეყნის 90-ზე მეტი ფაქტჩეკერი მუშაობს და მიღებულ შედეგებს სოციალურ ქსელებში ჰეშთეგებით #CoronaVirusFacts / #DatosCoronaVirus alliance-ით ავრცელებენ.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
The Associated Press-მა დავოსში მსოფლიო ეკონომიკურ ფორუმზე გადაღებული ფოტოდან უგანდელი ეკოქატივისტის ვანესა ნაქათე ამოჭრისთვის ბოდიში მოიხადა.

AP-მ მასალა გამოაქვეყნა, რომლის ფოტოზეც გრეტა თუნბერგი და სხვა აქტივისტები იყვნენ გამოსახული, თუმცა სურათის ერთი მხარე, რომელზეც უგანდელი ეკოაქტივისტი ჩანდა მოჭრილი იყო.

alt


ნაქათემ რამდენიმე მედიასაშუალება, მათ შორის AP-მი რასიზმში დაადანაშაულა და გამოცემის მასალა Twitter-ზე გააზიარა წარწერით: რატომ ამომშალეთ ფოტოდან? მეც ჯგუფის ნაწილი ვიყავი"
 
alt

მოგვიანებით, AP-მ iMediaEthics-ს განუმარტა, რომ სტატიის ფოტო მისი ორიგინალი ვერსიით ჩაანაცვლეს, რომელშიც უგანდელი აქტივისტიც ჩანდა, გარდა ამისა მასალას სხვა ფოტოებიც დაემატა, რომელზეც ასევე ვანესა ნაქათე იყო გამოსახული.

“ვნანობთ იმ ფოტოს გამოქვეყნებას, რომელზეც გამოსახული ერთადერთი ფერადკანიანი ადამიანი - ეკოაქტივისტი ვანესა ნაქათე ამოჭრილია. როგორც ახალი ამბების ორგანიზაციას, გვაღელვებს ზუსტად ავსახოთ მსოფლიო, რომელსაც ვაშუქებთ. ჩვენს ჟურნალისტებს ვასწავლით იყვნენ მგრძნობიარენი ინკლუზიური თემების გაშუქებისას. საკითხთან დაკავშირებით ვესაუბრეთ ჟურნალისტებს და ამ შეცდომიდან გაკვეთილს ვისწავლით", - ნათქვამია AP-ის განცხადებაში .

alt

გარდა ამისა, უგანდელ ეკოაქტივისტს უშუალოდ ბოდიში მოუხადა Associated Press-ის აღმასრულებელმა რედაქტორმა სალი ბაზბიმ.

“ვანესა, AP-ის სახელით მინდა გითხრა თუ როგორ ვწუხვარ, რომ ფოტოდან ამოგჭერით. ეს შეცდომა იყო, ჩვენ ვიაზრებთ, რომ ამით შენი ხმა ჩავახშეთ და ბოდიშს გიხდით. ყველანი ვიმუშავებთ იმისთვის, რომ ამ შემთხვევიდან ვისწავლოთ", - წერს ბაზბი Twitter-ზე.

alt
 
ინციდენტთან დაკავშირებით კომენტარი გააკეთა AP-ის ფოტოგრაფიის განყოფილების ხელმძღვანელმა დევიდ ეიკმაც. მისი განმარტებით, ფოტოგრაფი დროში იყო შეზღუდული, ცდილობდა ფოტო სწრაფად გადაეღო, შემდეგ კი ის კომპოზიციიდან გამომდინარე, უკანა ფონზე არსებული შენობის გამო მოჭრა.

წყარო: https://www.imediaethics.org
კატეგორია: რესურსები
ცნობილი კალათბურთელი კობი ბრაიანტი 26 იანვარს ტრაგიკულად ავიაკატასტროფის შედეგად დაიღუპა. შემთხვევას ბრაიანტის 13 წლის ქალიშვილი და კიდევ 7 ადამიანი ემსხვერპლა. NBA-ის ვარსკვლავის დაღუპვა თავდაპირველად მედიაში ბევრი არაზუსტი დეტალით გაშუქდა, კრიტიკა მოჰყვა ამერიკულ ტაბლოიდ TMZ-ის, რომელმაც ერთ-ერთმა პირველმა გაავრცელა ცნობა ბრაინატის დაღუპვის შესახებ. აუდიტორიაში განსხვავებული რეაქციები გამოიწვია ბრაიანტის გაუპატიურების ბრალდების სკანდალის გახსენებამ The Guardian-ისა და Washington Post-ის ჟურნალისტების მიერ. კალიფორნიის ქალაქ ლოს-ანჯელესში მომხდარი შემთხვევა მომდევნო დღეების განმავლობაში როგორც ამერიკის, ისე საერთაშორისო მედიის მთავარი თემად იქცა.

როდის უნდა გაეშუქებინა კობი ბრაიანტის დაღუპვის ამბავი TMZ-ის?

"TMZ-ის 14-წლიან ისტორიაში ვებგვერდზე ნახვების მიხედვით კობი ბრაიანტის დაღუპვა ყველაზე დიდი ამბავია", - ასე შეაფასა TMZ-ის დამფუძნებელმა ჰარვი ლევინმა ინფორმაცია, რომელიც ოფიციალურად დადასტურებამდე 4 საათით ადრე პირველმა სწორედ მისმა მედიასაშუალებამ გაავრცელა.

TMZ-ი მალევე არაერთი ადამიანის კრიტიკის ობიექტად იქცა. მათ შორის იყო ლოს ანჯელესის შერიფი ალექს ვიანუევა, რომელმაც კონფერენციაზე ტაბლოიდი გააკრიტიკა და განაცხადა, რომ "მსხვერპლების ოჯახებისთვის მათი ახლობლების დაღუპვის შესახებ ამბის TMZ-დან გაგება შეურაცხმყოფელი და შეუფერებელია".

იმავე ბრალდებით, რომ გამოცემამ იქამადე გაავრცელა კობი ბრაიანტის დაღუპვის შესახებ ინფორმაცია, ვიდრე მისი და სხვა მსხვერპლების ოჯახის წევრები გაიგებდნენ, ტაბლოიდის წინააღმდეგ პეტიცია შეიქმნა, რომელსაც ამ დროის მონაცემებით, ნახევარ-მილიონზე მეტი ადამიანი აწერს ხელს.alt

 ჰარვი ლევინი გააკრიტიკა და თავის აუდიტორიას პეტიიციის მხარდაჭერისკენ მოუწოდა მსახიობმა ელენ პომპეომაც.


 
TMZ-ის დამფუძნებელმა კობი ბრაიანტის დაღუპვის შესახებ ინფორმაციის გავრცელების სარედაქციო გადაწყვეტილება კი ტელეკომპანია FOX 11-ის ეთერში განმარტა. ლევინის განცხადებით, ამბის გავრცელებამდე ერთი საათით ადრე ბრაიანტის დაღუპვის შესახებ ცნობა კალათბურთელთან დაახლოებულ რამდენიმე პირთან სატელეფონო საუბრების საშუალებით გადაამოწმა და მათგანვე მიიღო ინფორმაცია, რომ ბრაიანტის ოჯახმა ტრაგედიის შესახებ იცოდა, რის შემდეგაც ამბავი ვებგვერდზე გამოაქვეყნეს. თუმცა რჩებოდა კიდევ ერთი ეთიკური დილემა: ბრაიანტის ოჯახის გარდა, სხვა მსხვერპლების ოჯახებმა ხომ არ გაიგეს ამბავი სწორედ მედიიდან? რაზეც ტაბლოიდის დამფუძნებელს შემდეგი არგუმენტი აქვს.


                                       

"არსებობს რომელიმე ახალი ამბების ორგანიზაცია, რომელმაც განაცხადა, რომ ასე არ უნდა მოვქცეულიყავით? ვფქრობ, სამართლიანია ამ თემის [სხვა მსხვერპლთა ოჯახის წევრების მიერ ამბის მედიიდან შეტყობა] განსახილველად წინ წამოწევა, მაგრამ პრობლემა მდგომარეობს ამაში: რამდენ ხანს უნდა მოგვეცადა? შერიფმა გუშინ კონფერენციაზე კობის იდენტიფიცირება მოახდინა. ასე რომ, რა დროზე საუბრობენ? რეალობა ისაა, რომ მსოფლიოში ნებისმიერმა მედია ორგანიზაციამ ამბავი იმაზე ბევრად ადრე გააშუქა, ვიდრე მსხვერპლების სახელები გახდა ცნობილი. თქვენ [როგორც ტელევიზიას] გაგიშუქებიათ ავიაკატასტროფები და როცა ეს ხდება ტელევიზიით აცხადებთ, რომ თვითმფრინავი ჩამოვარდა, არავინ გადარჩენილა, ამბობთ სად მიფრინავდა და რეისის ნომერსაც კი ასახელებთ. გამოდის, [პირობითად] 300 ადამიანს შეატყობინეთ, რომ მათი ნათესავები თვითმფრინავში ისხდნენ, თუ მათ იცოდნენ, რომ ისინი ამ რეისზე იყვნენ. მაგრამ თქვენ ამას აკეთებთ და ასე უნდა მოიქცეთ კიდეც, რადგან ეს ახალი ამბავია და მასზეც იგივე პრინციპი ვრცელდება", - განაცხადა ლევინმა.

შეცდომები და შესწორების პრაქტიკა თემის გაშუქებისას

TMZ-ი ერთადერთი არ ყოფილა, რომელიც კობი ბრაიანტის დაღუპვის გაშუქებასთან დაკავშირებით გააკრიტიკეს. ამბის გავრცელებისას შეცდომები დაუშვეს ცნობილმა მედიასაშუალებებმა. მათ შორის BBC-მ. ტელეკომპანიის ახალი ამბების ერთ-ერთ სეგმენტში ბრაიანტის დაღუპვის შესახებ ინფორმაციას შეცდომით "ლოს-ანჯელეს ლეიკერსის" მოთამაშის ლებრონ ჯეიმსის კადრები გასდევდა.

                                       


მომხდარს გადაცემის რედაქტორმა პოლ როიალმა "ადამიანური შეცდომა" უწოდა და ბოდიში Twitter-ზე მოიხადა.

შეცდომები დაუშვეს სხვა გამოცემებმაც. iMediaEthics-ის ცნობით, თავდაპირველად ვრცელდებოდა ინფორმაცია, რომ ბრაიანტის გარდა კიდევ 4 ადამიანი დაიღუპა. რის გამოც შესწორება შეიტანეს და ბოდიში მოიხადეს Vox-მა და KXAN-მა.

altABC News-მა აკრედიტაცია დროებით შეუჩერა თავის კორესპონდენტს მეთ გატმენს, მას შემდეგ, რაც მან შეცდომით განაცხადა, რომ ბრაიანტის ოთხივე შვილი შემთხვევის დროს ვერტმფრენში იმყოფებოდა. არაზუსტი ინფორმაციის გავრცელების გამო ბოდიში მოიხადა უშუალოდ ჟურნალისტმაც.

იგივე შეცდომა დაუშვა Florida TV-ის ადგილობრივმა მედიასაშუალებამ WPLG-მ, რომელმაც Twitter-ზე დაწერა, რომ დაღუპულთა შორის ბრაიანტის 4-ვე შვილიც იყო. გამოცემამ ტვიტი წაშალა.

Massachusetts Live-მა და Temple-News-მა კობი ბრაიანტთან ერთად დაღუპული შვილი - 13 წლის ჯიანა (ჯიჯი) კალათბურთელის ყველაზე უფროს ქალიშვილად მოიხსენიეს, რეალურად ჯიანა ბრაიანტი კობის მეორე შვილი იყო. ამიტომ მედიასაშუალებებმა ბოდიში მოიხადეს.

Clutch Points-მა თავდაპირველად დაწერა, რომ ბრაიანტის ოთხივე ქალიშვილი ცოცხალი და უსაფრთხოდ იყო, თუმცა მოგვიანებით ამბის განახლება მოუწია.

The New York Times-მა კობი ბრაიანტის ოსკარის ჯილდოს მიღების ხსენებისას კალათბურთელი ლებრონ ჯეიმსი შედომით "ლეიკერსის" გუნდის წევრად მოიხსენია, რეალურად 2018 წლის მარტში ჯეიმსი "კლივლენდის" გუნდში თამაშობდა და "ლოს-ანჯელეს ლეიკერსის" წევრი ჯერ არ იყო, როს გამოც გამოცემამ სტატიას რედაქტორის შენიშვნა დაურთო.

Esquire-ის რედაქტორს კი ბოდიშის მოხდა მოუწია, რადგან მის სტატიაში შეცდომით ეწერა, რომ ბრაიანტი ჩემპიონი არა 5-ჯერ, არამედ 3-ჯერ გახდა.

გაუპატიურების ბრალდებების გახსენება

კოლორადოში 2003 წელს კობი ბრაიანტი დააკავეს. მას სასტუმროს 19 წლის თანამშრომელი გაუპატიურებაში ადანაშაულებდა. სპორტსმენს ბრალდება მომდევნო წელს, მას შემდეგ მოეხსნა, რაც ბრალდების მხარემ სასამართლოში ჩვენების მიცემაზე უარი განაცხადა. მოგვიანებით, ორივე მხარემ დავა სასამართლოს გარეშე მოლაპარაკების გზით მოაგვარა. კობი ბრაიანტმა გაუპატიურების ბრალდება უარყო. მისი აზრით, სექსუალური კავშირი ორმხრივი თანხმობის საფუძველზე შედგა, თუმცა ისიც ესმოდა, რომ მისი მბრალდებელი ასე არ ფიქრობდა.


alt
კობი ბრაიანტი სასამართლოს დატოვებისას კოლორადო, აშშ. 2003წ. M. Spencer Green / AP


კობი ბრაიანტის ტრაგიკულად დაღუპვის შემდეგ ზოგიერთმა მედიასაშუალებამ და ჟურნალისტმა აუდიტორიას კალათბურთელის ცხოვრების სკანდალური პერიოდი შეახსენა. 

alt

ერთ-ერთი მათგანი იყო The Washington Post-ის რეპორტიორი ფელისია სონმეზი, რომელმაც ავიაკატასტროფის შემდეგ Twitter-ზე გამოცემა Daily Beast-ის 2016 წელს სტატია გამოაქვეყნა, რომელშიც საუბარი კობი ბრაიანტის გაუპატიურების ბრალდებზე იყო. The Washington Post-ის მენეჯმენტის გადაწყვეტილებით, სონმეზმა რედაქციის მიერ შემუშავებული სოციალურ მედიაში ქცევის წესები დაარღვია, რის გამოც რეპორტიორს დროებით აკრედიტაცია შეუჩერდა, თუმცა ანაზღაურება შეუნარჩუნდა.



როგორც სონმეზმა The New York Times-თან განმარტა, მან მხოლოდ სტატიის ბმული (სათაურით) გააზიარა და სარედაქციო წესების გამო კომენტარი განზრახ აღარ დაუწერია. რეპორტიორის განცხადებით, სტატიის გაზიარების შემდეგ მან მუქარის შემცველი შეტყობინებები მიიღო, გარდა ამისა სოციალურ ქსელში გავრცელდა მისი სახლის მისამართიც, რის გამოც უსაფრთხოების მიზნით სასტუმროში დარჩენა მოუწია.

ფელისია სონმეზმა მუქარის შემცველი შეტყობინებების მიღების შესახებ, The Post-ის უსაფრთხოების პროტოკოლის თანახმად რედაქტორს აცნობა, რომელმაც ტვიტების წაშლის რეკომენდაცია მისცა, მისი სასტუმროში დარჩენის ხარჯები კი გამოცემამ დაფარა. მოგვიანებით, რეპორტიორმა შეიტყო, რომ დამსაქმებელმა მასთან თანამშრომლობა დროებით შეწყვიტა. მედიასაშუალების გადაწყვეტილება მომდევნო დღეს The Washington Post-ის 400-ზე მეტმა თანამშრომელმა აღმასრულებელი რედაქტორისადმი მიწერილ წერილში გააპროტესტა. მენეჯმენტმა საქმეს გადახედა და ჟურნალისტი სამსახურში აღადგინა.

The Post-ის მმართველი რედაქტორის, ტრეისი გრანტის განცხადებით, სონმეზს სოციალურ მედიასათან დაკავშირებით სარედაქციო პოლიტიკა პირდაპირ არ დაურღვევია, თუმცა მან ტვიტი შეუფერებელ დროს გამოაქვეყნა. "ჩვენ [თანამშრომლებს] სოციალურ მედიაში მუდმივად თავშეკავებას ვთხოვთ, ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ტრაგიკული გარდაცვალების შემთხვევების დროს. ვწუხვართ, რომ საჯაროდ მოგვიწია ასეთ პირად საქმეზე საუბარი", - განაცხადა The Washington Post-ის რედაქტორმა.

აღსანიშნავია, რომ ფელისია სონმეზი ერთ-ერთი ქალი იყო, რომელმაც The Los Angeles Times-ის პეკინის ბიუროს ხელმძღვანელი ჯონათან კეიმანი სექსუალურ შევიწროებაში დაადანაშაულა. 2018 წელს, მედიაში ჩატარებული გამოძიების შემდეგ, კეიიმანმა თანამდებობა დატოვა.

კობი ბრაიანტის სექსაუალური ძალადობის ბრალდება გაიხსენა The Guardian-მაც. გამოცემის ვებგვერდზე მოსაზრების სტატია სათაურით "ნება მოგვეცით გავიხსენოთ კობი ბრაიანტი, ასევე გავიხსენოთ მისი მბრალდებელი" გამოქვეყნდა. The Guardian-ზე დაიწერა განხილვა იმის შესახებაც, თუ როგორ ჩაივლიდა კობი ბრაიანტის 2003 წლის "გაუპატიურების საქმე" #MeToo-ს ერაში.


კობი გამოცემების პირველ გვერდებზე 



"ლეგენდა დაიღუპა", "მადლობა კობი", "გვენატრები მამბა", - ასეთი სათაურებით დაემშვიდობნენ ცნობილი გამოცემები NBA-ს ხუთგზის ჩემპიონს. ტრაგიკული შემთხვევიდან მეორე დღეს, ორშაბათ დილას, ამერიკული ჟურნალებისა და გაზეთების უმრავლესობის პირველი გვერდები კობი ბრაიანტის ხსოვნას მიეძღვნა.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
Facebook-ი კორონავირუსთან დაკავშირებით გავრცელებულ დეზინფორმაციულ და ადამიანებისთვის საზიანო ინფორმაციის შემცველ კონტენტს შეზღუდავს. გარდა ამისა, კომპანია თავის მომხმარებლებს ცნობიერების ამაღლების მიზნით ვირუსის შესახებ ინფორმაციას სხვადასხვა ფორმით მიაწვდის.

Facebook-ის მიერ გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამია, რომ ფაქტჩეკერები კორნავირუსის შესახებ პლატფორმაზე გავრცელებული ყალბი შინაარსის შემცველი ინფორმაციის გამოვლენაზე მუშაობას განაგრძობენ.

"როდესაც ფაქტჩეკეკერები კონკრეტულ ინფორმაციას მცდარად შეაფასებენ, მის გავრცელებას Facebook-სა და Instagram-ზე ვზღუდავთ და ვცდილობთ პარტნიორების დახმარებით ზუსტი ინფორმაცია მივაწოდოთ მომხმარებლებს. გარდა ამისა, იმ ადამიანებს, რომლებმაც კონკრეტული კონტენტი გააზიარეს ან აპირებენ გაზიარებას, შეტყობინებას ვუგზავნით იმის შესახებ, რომ ეს მასალა გადამოწებულია“.

Facebook-ის ინფორმაციით, წაიშლება კორონავირუსთან დაკავშირებით ის ყალბი განცხადებები და კონსპირაციული თეორიები, რომელთა დაჯერებამ, ჯანდაცვის წამყვანი საერთაშორისო და ადგილობრივი ორგანიზაციების შეფასებით, შესაძლოა ფიზიკური ზიანი გამოიწვიოს.

კერძოდ, Facebook-ი ყურადღებას ამახვილებს ისეთ მასალებზე, რომლებიც ვირუსის პრევენციისა და მისგან განკურნების ცრუ მეთოდებს შეიცავს.

"მაგალითად, ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ თითქოს მათეთრებლის მიღება კორონავირუსისგან განკურნების საშუალებაა, ან ისეთი განცხადებები, რომლებიც გაუგებრობას ქმნის ჯანდაცვის ხელმისაწვდომ რესურსებთან დაკავშირებით. ასევე Instagram-ზე დავბლოკავთ და შევზღუდავთ დეზინფორმაციის გასავრცელებლად გამოყენებულ ჰეშთეგებს“.

შექმნილი სიტუაციიდან გამომდინარე, Facebook-ისა და Instagram-ის გუნდი კორონავირუსის შესახებ ზუსტი და უფრო ხელმისაწვდომი ინფორმაციის გასავრცელებლად მჭიდროდ თანამშრომლობს ჯანდაცვის სფეროში მსოფლიოს წამყვან ორგანიზაციებთან.

" მომხმარებლებს "ნიუს ფიდში" კორონავირუსზე განახლებული ინფორმაციის მიღებაში დავეხმარებით. როდესაც ისინი Facebook-ზე ვირუსთან დაკავშირებით ინფორმაციას მოძებნიან ან Instagram-ზე შესაბამის ჰეშთეგზე გადავლენ, ეკრანზე გამოჩნდება ვირუსის შესახებ სანდო წყაროზე დაყრდნობით საგანმანათლებლო შინაარსის ინფორმაცია. გარდა ამისა, საკითხზე ცნობიერების ამაღლების მიზნით ვირუსით დაზარალებულ რეგიონებში ორგანიზაციებს უფასო რეკლამების განთავსების საშუალებას ვაძლევთ", - წერია განცხადებაში.

გარდა ამისა, Facebook-ი პარტნიორ კვლევით საგანმანათლებლო ორგანიზაციებს ვირუსის გავრცელების შესახებ მონაცემების მიწოდებითაც დაეხმარება. კომპანიის პარტნიორები ვირუსთან დაკავშირებით სოციალური მომხმარებლების დამოკიდებულებებს ისეთი პროგრამების საშუალებითაც შეიტყობენ, როგორიც მაგალითად, CrowdTangle-ია.

Facebook-ის განმარტებით, ზემოთ ნახსენები ზომების სრულად დანერგვას გარკვეული დრო დასჭირდება. ისინი, ვირუსთან დაკავშირებით კომპანიის მიერ დამატებით გადადგმული ნაბიჯების შესახებ განახლებულ ინფორმაციას გაავრცელებენ.

კორონავირუსის გამო ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ საერთაშორისო დონეზე საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა. ბოლო მონაცემებით, ჩინეთში პნევმონიის გამომწვევი ვირუსით 213 ადამიანია დაღუპული. დაინფიცირების შემთხვევების რაოდენობამ კი 10,000-ს მიაღწია. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ინფორმაციით, ჩინეთის გარდა, კორონავისრუსის 98 შემთხვევა 18 ქვეყანაში დაფიქსირდა .
კატეგორია: ფოტოისტორია
ქეთევან ქარდავას მიერ 2016 წელს ბრიუსელის ტერაქტის დროს გადაღებული ფოტო, რომელიც CNN-მა ბოლო ათწლეულის 100 საუკეთესო ფოტოს შორის დაასახელა, თავის დროზე საერთაშორისო გამოცემების რედაქციებში განხილვის საგნად იქცა. უნდა გამოექვეყნებინათ თუ არა მედიასაშუალებებს ტერორისტის მსხვერპლის ფოტო პირველ გვერდებზე და ამით ხელს ხომ არ შეუწყობდნენ ტერორიზმის პროპაგანდას? - ამ კითხვებზე პასუხის გაცემას იმავე წელს Guardian-ის ყოფილი რედაქტორი დებორა ორრი შეეცადა.

ორრის თქმით, ქართველი ჟურნალისტის ქეთევან ქარდავას მიერ გადაღებული ფოტო მრავლისმეტყველია. მასზე გამოსახულია ქალი, რომელიც ობიექტივს უყურებს, სახე სისხლით აქვს დაფარული, თმა და სხეული მტვრიანი აქვს, ხოლო მისი ტანსაცმელი ისეა დახეული, რომ ბიუსჰალტერი უჩანს. მის მარცხნივ მჯდომ ქალს ფიზიკური დაზიანებები ნაკლებად აღენიშნება, თუმცა ხელი, რომლითაც მობილური უჭირავს სისხლითაა დაფარული. Guardian-ის რედაქტორი მიიჩნევდა, რომ ქარდავას ფოტო სრულად ასახავდა ტერორისტული თავდასხმის მსხვერპლის მდგომარეობას, თუმცა ის მაინც არ იყო ისეთი სურათი, რომელიც მკითხველს საშინელ წარმოდგენებს შეუქმნიდა.

"ფოტო ემპათიას იწვევს - რთული არააა საკუთარი თავის წარმოდგენა ამ სიტუაციაში. არც ისაა რთული, რომ ვიფიქროთ რამდენად არ გვენდომებოდა საჯარო ადგილას ასეთ მომენტში ბიუსჰალტერში გადაეღოთ ჩვენთვის ფოტო. არღვევს ეს ფოტო ამ ქალის ღირსებასა და პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობას? არა, რა თქმა უნდა, არა. ეს ტერაქტის ჩამდენებმა გააკეთეს. ეს ფოტო მთლიანად მსხვერპლის მხარესაა. ქალი უდანაშაულოა. მის ადგილას ნებისმიერი შეიძლებოდა ყოფილიყო.

და აი აქ რთულდება ყველაფერი. სწორედ ეს 5 სიტყვა "მის ადგილას ნებისმიერი შეიძლებოდა ყოფილიყო.", პირდაპირ უკავშირდება ტერორიზმის გზავნილს.  ჩვენ გვესმის, რომ წამებისა და მკვლელობის ამსახველი ფოტოების გავრცელება ტერორისტებსაც ხელს უწყობს, მაგრამ ის ფოტოები, რომლებსაც გასავრცელებლად დასავლური მედია ირჩევს, ასევე პროპაგანდას წარმოადგენს. ესაა პროპაგანდა, რომელიც შიშის დათესვის გარეშე მომხდარის რეალურად ასახვას ცდილობს. ამ ბალანსის მიღწევა კი რთულია“, - წერს ორრი.


alt
დებორა ორრი The Guardian/Felicity McCabe

დებორა ორრის აზრით, პროპაგანდის ცუდი რეპუტაცია ნაწილობრივ იმითაა გამოწვეული, რომ ზოგჯერ ის ცდილობს დამაჯერებელი გახადოს ყალბი, არაზუსტი, საზიანო და ცუდის მომასწავებელ გზავნილები. ამისთვის კი პროპაგანდა ძალიან ძლიერი უნდა იყოს. შედარებით რბილი პროპაგანდა, ისეთიც კი რომელიც მხოლოდ სიმართლეს გადმოსცემს, ნაკლებად ძლიერია, რადგან ერთი და იგივე ინფორმაცია სხვადასხვა მხარისთვის შესაძლოა სხვადასხვა გზავნილს ატარებდეს.

"ქარდავას ფოტოს გზავნილი იყო ის, რომ ტერორიზმი ჩვენნაირი ადამიანებისთვის ქაოსისა და უბედურების გამომწვევია. ფოტო შესაძლოა გამოყენებული იქნას იმის გადმოსაცემადაც, რომ უსაფრთხოების სამსახურები ვერ გვიცავენ ან უბრალოდ იმის სათქმელად, რომ ტერორიზმი მუშაობს.

ვფიქრობ, სისხლიანი ქალის ფოტოთი ისლამური სახელმწიფოს საშინელმა დაჯგუფებებმა შესაძლოა ისიამოვნონ. ისინი ნამდვილად დაიჯერებენ, რომ ამ ქალს ღირსება შეულახეს. თუ ხალიფატის წესების გჯერა, ნებისმიერ რამეს დაიჯერებ. მაგრამ მათთვის ეს ვერ იქცევა საკულტო ფოტოდ და ეს კარგია. არც დასავლეთისთვისაა ეს ფოტო საკმარისად ძლიერი, რომ საზოგადოებრივ აზრზე მოახდინოს გავლენა ან ტერორიზმის მხარდამჭერები დროებით შეაჩეროს. ფოტო ასახავს ორ ქალს, რომელთაც არ გაუმართლათ და ტერაქტის დროს დაშავდნენ, თუმცა გაუმართლათ იმაში რომ გადარჩნენ“,- აღნიშნავს რედაქტორი.

Guardian-ის ჟურნალისტი ტერორიზმის გაშუქებისას მისი აზრით, დასავლური მედიის მთავარ პრობლემას შემდეგ კითხვაში გადმოგვცემს: როგორ უნდა აჩვენონ ჟურნალისტებმა ტერორიზმის მსხვერპლები ისე, რომ ხელი არ შეუწყონ ამ ტერორისტული დაჯგუფებების დღის წესრიგს?

ორრი ქეთევან ქარდავას მიერ გადაღებული ფოტოს გავრცელების აუცილებლობას კი შემდეგნაირად ხსნის: "სისხლიანი, თუმცა არა სასიკვდილოდ დაჭრილი ან ძლიერი შიშით მოცული ქალის ფოტო კომპრომისია. ის არ გვიჩვენებს რატომ გვეშინია ტერორიზმის, იქცევს ყურადღებას მაგრამ არაა შოკისმომგვრელი. ის ასახავს ტერორიზმის მსხვერპლთა ყოველდღიურ ისტორიას. ეს ფოტო საკმარისია", - წერს დებორა ორრი.

დებორა ორრი Guardian-ის შაბათ-კვირის ჟურნალის რედაქტორად 1993-98 წლებში მუშაობდა, გარდა ამისა ორ ათწლეულზე მეტ ხანს Guardian-ისა და The Independent-ის მესვეტე იყო. ის 2019 წლის ოქტომბერში 57 წლის ასაკში გარდაიცვალა.
კატეგორია: ფოტოისტორია
Associated Press-მა მთელი წლის განმავლობაში თავისი ფოტოგრაფების მიერ გადაღებულ ფოტოებს მოუყარა თავი. 2019 წლის გამორჩეულ ფოტოებში როგორც პოლიტიკის, ასევე სოციალური, კულტურისა და სპორტის სფეროების ამსახველი ფოტოები მოხვდა.

გთავაზობთ AP-ის ფოტოგრაფების თვალით დანახული რეალობის ამსახველ რამდენიმე ფოტოს:



alt
აშშ-ის სასაზღვრო დაცვის ოფიცერი შეერთებული შტატებისა და მექსიკის გამყოფ საზღვართან წვიმაში. 1 იანვარი, 2019 (AP Photo/Daniel Ochoa de Olza)



alt
თევზაობისთვის მზადება, ვენესუელა, 9 ივლისი, 2019 წ.(AP Photo/Rodrigo Abd)



alt
პოლიცია წყლის ჭავლით შლის ანტისამთავრობო დემინსტრანტებს, ჩილე, 26 ოქტ. 2019 წ. (AP Photo/Matias Delacroix)


alt
აშშ-ის კონგრესის წარმომადგენელთა პალატის სპიკერის - ნენსი პეოლსის „ცინიკური“ აპლოდისმენტები დონალდ ტრამპს, 5 თებერვალი, 2019. (AP Photo/Andrew Harnik)



alt
თოკით დაჭერილი დემონსტრანტი ვენესუელაში პოლიციასთან შეტაკებების დროს, 23 თებერვალი, 2019. (AP Photo/Fernando Llano)


alt
“ისლამური სახელმწიფოს“ მიერ კონტროლირებადი ტერიტორიიდან ევაკუირებული ქალი ჩვილით, უდაბნოში. სირია, 25 თებერვალი, 2019. (AP Photo/Felipe Dana)



alt
ჩრდილოეთ კორეელები დახურულ საცურაო აუზში, ფხენიანი, ჩრდილოეთ კორეა 13 მარტი, 2019. (AP Photo/Dita Alangkara)



alt
ალმოდებული ნოტრ-დამი, პარიზი 15 აპრილი, 2019 (AP Photo/Michel Euler)


alt
აშშ-ში დემოკრატების საპრეზიდენტო კანდიდატი, სენატორი კამალა ჰარისისა და სამოქალაქო უფლებათა დამცველის ალ შარპტონის შეხვდერა. ნიუ-იორკი, 21 თებერვალი, 2019. (AP Photo/Bebeto Matthews)


alt
მეხანძრეები კალიფორნიაში ცეცხლს აქრობენ, 3 აგვისტო, 2019. (AP Photo/Noah Berger)


alt
მდინარე რიო-გრანდეს ნაპირთან გამორიყული სალვადორელი მიგრანტები, მამა-შვილი, მექსიკა, 24 ივნისი, 2019. (AP Photo/Julia Le Duc)



alt
მანქანაში მყოფი ქალი თოლიებს კარტოფილი „ფრით“ კვებავს. ფოტო გადაღებულია ქარიშხალ „დორიანამდე“, ბაჰამა, 1 სექტემბერი, 2019. (AP Photo/Ramon Espinosa)




alt
ხანძრის შედეგად დამწვარი ტყე, ბრაზილია, 27 აგვისტო, 2019. (AP Photo/Victor R. Caivano)



alt
ხარების რბოლის ფესტივალი პამპლონაში, ესპანეთი 8 ივლისი, 2019. (AP Photo/Alvaro Barrientos)



alt
33 წლის ორაგუტანგი სანდრა, არგენტინა, 16 სექტემბერი, 2019. (AP Photo/Natacha Pisarenko)



alt
მეხანძრე კალიფორნიის ხანძრის დროს, 3 ოქტომბერი, 2019. (AP Photo/Noah Berger)


alt
აუზად გადაქცეული სატვირთო მანქანიდან ბავშვები წუწავენ კაცს, რომელსაც ლეკვი მიჰყავს, კუბა, 24 აგვისტო, 2019. (AP Photo/Ramon Espinosa)



alt
ჯარისკაცი ტყეში გაჩენილ ხანძარს აქრობს, ბრაზილია, 3 სექტემბერი, 2019. (AP Photo/Leo Correa)


alt
ფანჯრიდან დანახული ანტისამთავრობო გამოსვლები ჰონგ-კონგში. 1 ოქტომბერი, 2019.
(AP Photo/Vincent Yu)


AP-ის 2019 წლის საუკეთესო ფოტოების სრულად ნახვა შეგიძლიათ ამ ბმულზე.

ფოტოებით შეაჯამა 2019 წელი CNN-მაც. მედიასაშუალება აუდიტორიას მთელი წლის განმავლობაში მომხდარი მთავარი მოვლენების ქრონოლოგიურად ნახვას ამ ბმულზე სთავაზობს.
კატეგორია: ფოტოისტორია
ქეთევან ქარდავას ფოტო ერთ-ერთია იმ 100 ფოტოს შორის, რომლებიც CNN-მა ბოლო ათწლეულის განმსაზღვრელ  (საუკეთესო) ფოტოებად დაასახელა.

ქართველი ჟურნალისტი 2016 წელს საზოგადოებრივი მაუწყებლის კორესპონდენტად მუშაობდა. ის ჟენევაში მიემგზავრებოდა, როდესაც ბრიუსელის აეროპორტში 22 მარტს მომხდარ ტერირისტულ თავდასხმას შეესწრო და გადაიღო ფოტო, რომელმაც მსოფლიო მედია მოიცვა და ისეთი გამოცემის პირველ გვერდზე მოხვდა, როგორიც New York Times-ია.


alt
Ketevan Kardava/AFP/Getty Images

ქეთევან ქარდავას მიერ გადაღებულ ფოტოზე ტერაქტის შედეგად დაშავებული ორი ქალია გამოსახული. როგორც მოგვიანებით გაირკვა, ყვითელპიჯაკიანი ქალი ინდური ავიახაზების Jet Airways-ის ბორტგამცილებელი ნიდჰი ჩაპეკარია.


alt

ქართველი ჟურნალისტი რამდენიმე წლის წინ ჟურნალ Time-თან მიცემულ ინტერვიუში ფოტოს გადაღების მომენტებს იხსენებს. "ყველაფერი მტვერსა და კვამლში იყო გახვეული. ჩემ ირგვლივ ათობით ადამიანი ფეხების გარეშე იყო დარჩენილი და სისხლში იწვა",- ჟურნალისტის თქმით, მისი პირველი ინსტიქტი ფეხებზე დახედვა იყო - " არ მჯეროდა, რომ ფეხები ისევ მქონდა. შოკში იყავი. მინდოდა უსაფრთხო ადგილას გავქცეულიყავი, მაგრამ ფოტოების გადაღებაც მსურდა. ჩემთვის, როგორც ჟურნალისტისთვის, მთავარი მოვალეობა ამ ფოტოების გადაღება და მსოფლიოთვის მომხდარის ჩვენება იყო. ვიცოდი, რომ ამ ადგილას ერთადერთი ჟურნალისტი ვიყავი",- აღნიშნავს ქარდავა.

ქეთევან ქარდავამ დაახლოებით ერთ წუთში 12 ფოტო გადაიღო. მათ შორის პირველი სწორედ დაშავებული ბორტგამცილებლის - მოგვიანებით უკვე ამ ტერაქტის სიმბოლოდ ქცეული ფოტო იყო.

ტერაქტიდან ერთი წლის შემდეგ ჟურნალისტი და ტერორისტული თავდასხმის მსხვერპლი ნიდჰი ჩაპეკარი ერთმანეთს შეხვდნენ.


alt
ქეთევან ქარდავა და ნიდჰი ჩაპეკარი 2017 წ. 19 მარტი Getty Images

ქეთევან ქარდავამ მასთან შეხვედრისას შეიტყო, რომ ბორტგამცილებელმა თავისი ფოტო პირველად ჰოსპიტალში ყოფნისას ნახა. ჩაპეკარის ქმარმა სწორედ ამ ფოტოს საშუალებით გაიგო, რო მისი ცოლი ცოცხალი იყო.



alt
ნიდჰი ჩაპეკარი საავადმყოფოში 2016 წ. CC:CNN


აღსანიშნავია ისიც, რომ ქარდავას მიერ ტერქატიდან რამდნიმე წამში საკუთარი სმარტფონით გადაღებულ ფოტოებში ცნობილი ბელგიელი კალათბურთელი სებასტიან ბელინიც მოხვდა.


alt
სებასტიან ბელინი 2016წ. Ketevan Kardava/Georgian Public Broadcaster/Associated Press


ჟურნალისტმა მოგვიანებით ის სამედიცინო დაწესებულებაში მოინახულა.





2016 წლის მარტში, ბრიუსელში მომხდარ ტერაქტებს 32 ადამიანი ემსხვერპლა და 300-ზე მეტი დაშავდა. თავდასხმაზე პასუხისმგებლობობა ტერირისტულმა დაჯგუფება ISIS-მა აიღო.

CNN-ის მიერ ბოლო ათწლეულის გამორჩეული 100 ფოტოს ნახვა ამ ბმულზე შეგიძლიათ.
კატეგორია: რესურსები
ბოტების ამოცნობა არც ისე მარტივია, თუმცა First Draft-მა თავი მოუყარა იმ ინდიკატორებს, რომლითაც შესაძლოა ბოტი გამოააშკარავოთ. 

ინდიკატორები სხვადასხვა კატეგორიად იყოფა, ესენია: სოციალური ქსელის ანგარიშის აქტივობა, ანგარიშის შესახებ ინფორმაცია, კონტენტი, რომელსაც ის აქვეყნებს და სხვა ანგარიშებთან კავშირი. გასათვალისწინებელია, რომ ქვემოთ მოცემული მახასიათებლები არ ნიშნავს იმას, რომ კონკრეტული ანგარიში 100%-ით ბოტია, რადგან შესაძლოა აღნიშნული თვისებები სოციალური ქსელის რეალურ მომხმარებელსაც ახასიათებდეს.

მიუხედავად ამისა, First Draft-ის ინფორმაციით, თუ ანგარიშს ქვემოთ ჩამოთვლილი ინდიკატორებიდან 10 მათგანი მაინც ახასიათებს, დიდია ალბათობა იმისა, რომ ის ბოტს წარმოადგენდეს.

როგორ ამოვიცნოთ ბოტი?
ანგარიში:

  • შექმნილია ახლახანს - ბოტის გამოსავლენად ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი განმსაზღვრელი ნიშანია ანგარიშის შექმნის თარიღი. თუ ის შექმნილია გასულ წელს ან თუნდაც რამდენიმე თვის წინ, შესაძლოა ბოტი იყოს. ასევე ისეთი ანგარიშები, რომლებიც დიდი ხნის წინ (2008-2012 წლებში) არის შექმნილი და წლების განმავლობაში არ აქტიურობს, თუმცა მოულოდნელად იწყებს გააქტიურებას, შესაძლოა ბოტი იყოს;
  • მითითებული აქვს ძალიან ცოტა პერსონალური ინფორმაცია;
  • პროფილის ფოტოდ აქვს გაურკვეველი, ბუნდოვანი, მოპარული ან დამუშავებული ფოტო გამოყენებული - საეჭვო ანგარიშებს ხშირად საერთოდ არ აქვთ პროფილის ფოტო ან იყენებენ ცნობილი ადამიანების, მულტფილმებისა და ფილმების პერსონაჟების, ცხოველების, ბუნების ამსახველ ფოტოებს. კიდევ ერთი საეჭვო ნიშანია თუ მომხმარებელს არ აქვს გარეკანის ფოტო;
  • მანიპულაციური და უთანხმოების გამომწვევი სიტყვები, ჰეშთეგები, ბმულები ან სტიკერები Bio-ს ველში - შესაძლოა ანგარიშზე პიროვნების შესახებ ინფორმაციის ნაცვლად მითითებული იყოს პოლიტიკურად მაპროვცირებელი ინფორმაცია, მეორე მხრივ ისეთი ინფორმაცია, რომელსაც მისი სამიზნე აუდიტორია ბუნებრივად მიიღებს მაგალითად, წარწერები: "სპორტის გულშემატკივარი", "ძაღლების მოყვარული" და სხვ;
  • საეჭვო სახელი ( მაგალითად ბევრი ციფრი Twitter-ის სახელში)

კონტენტი:

  • პოსტებს აქვეყნებს რამდენიმე ენაზე;
  • ერთვება ერთმანეთისგან სრულიად განსხვავებულ თემებზე დისკუსიაში - აქვეყნებს თუ არა ეს ანგარიში ერთმანეთისგან განსხვავებულ თემებზე პოსტებს ან ერთვება დისკუსიებში? მაგალითად შეიძლება წერდეს როგორც საფრანგეთში "ყვითელი ჟილეტების" მოძრაობის შესახებ და ასევე Nike-ის ფეხსაცმელზე;
  • იყენებს სოციალური მედიის პროგრამებს, მაგალითად Buff.ly-ს - ანგარიშები, რომლებიც აზიარებენ .ly დომენებს, მაგალითად buff.ly-ს, bit.ly-სა და ow.ly-ს;
  • აქვეყნებს პროვოკაციული შინაარსის "მიმებსა" და Gif-ებს - ეს "მიმები" ძირითადად არის აგრესიული, ცილისმწამებლური და შეცდომაში შემყვანი;
  • იყენებს ბევრ ჰეშთეგს (ძირითადად Twitter-ზე);
  •  აზიარებს ახალ ამბებს არასანდო წყაროებზე დაყრდნობით;
  • ახასიათებს არაბუნებრივი ფრაზები

აქტივობა:

  • აქვეყნებენ ყოველდღიურად ბევრ პოსტს;
  • ასევე აზიარებენ ბევრ მასალებს/პოსტებს - ანგარიშები რომლებიც სხვების პოსტებს უფრო მეტად აზიარებენ ან იწონებენ, ვიდრე თვითონ აქვეყნებენ, შესაძლოა ბოტებზე მიგვანიშნებდეს;
  • აქტიურობენ დღისითაც და ღამითაც;
  • პოსტებს აქვეყნებენ დღის კონკრეტულ პერიოდში - თუ შესაბამისი მომხმარებელი რუტინულად ერთსა და იმავე დღეებსა და დროის მონაკვეთში აქვეყნებს პოსტებს ან მოულოდნელად აქტიურდებიან და შემდეგ წყვეტენ პოსტების გამოქვეყნებას საეჭვო აქტივობად მიიჩნევა;
  • მოულოდნელად იცვლიან ინტერესებს.

ქსელი:

  • მისი გამომწერების და იმ ანგარიშების რიცხვი, რომლებსაც თვითონ იწერს დიდია და თითქმის ერთმანეთს უტოლდება;
  • ან იწერს ბევრ ადამიანს, თუმცა არ ჰყავს გამომწერები;
  • იწერს საეჭვო ანგარიშებს - აქვს თუ არა ამ მომხმარებელს კავშირი სხვა საეჭვო ანგარიშებთან? აზიარებს მათგან ინფორმაციას ან იწონებს და შედის მათთან დისკუსიაში? იმის გარკვევა თუ რომელ გვერდებს იწერს და პირიქით ვის ჰყავს გამოწერილი ბევრის მთქმელია ამ ანგარიშზე;
  • დაკავშირებულია სხვა საეჭვო ანგარიშებთან;
  • წარმოადგენს სხვა ანგარიშის ასლს - მოძებნეთ გამოყენებული აქვს თუ არა იგივე ფრაზები სხვა ანგარიშს სოციალურ მედიაში. აქვეყნებენ თუ არა სხვა მომხმარებლებიც იგივე პოსტებს? ჰგავს თუ არა მათი სახელები ან მათ შესახებ Bio-ში მითითებული ინფორმაცია ერთმანეთს? შედიან თუ არა ერთმანეთთან კომუნიკაციაში;
  • სხვა ორგანიზაციების მიერ მიჩნეულია საეჭვო ანგარიშად.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
რუსეთის მთავრობა დამოუკიდებელი ჟურნალისტების, ბლოგერებისა და სოციალური მედიის მომხმარებლების "უცხოელ აგენტებად" გამოცხადებას შეძლებს. შესაბამის კანონპროექტს ხელი რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა მოაწერა.

NPR-ის ინფორმაციით, ამ გადაწყვეტილებით 2012 წელს რუსეთის მიერ არასამთავრობო ორგანიზაციების "უცხოელ აგენტებად" შეფასების კანონი ფართოვდება. 2017 წელს ამავე კანონში შეიტანეს შესწორება, რომლის მიხედვითაც, უცხოეთიდან დაფინანსებული მედიებიც, მათ შორის "რადიო თავისუფლება" და "ამერიკის ხმა", "უცხოელ აგენტებად" გამოცხადდნენ. მაშინ რუსეთის ეს ნაბიჯი აშშ-ის იუსტიციის დეპარტამენტის მიერ Russia Today America-სთან დაკავშირებული კომპანიის "უცხოელ აგენტად" დარეგისტრირებას მოჰყვა.

2 დეკემბერს პუტინის მიერ ხელმოწერილი კანონი არამხოლოდ ორგანიზაციებსა და მედიასაშუალებებზე, არამედ ფიზიკურ პირებზეც ვრცელდება. კანონი შეეხება ყველას, ვინც უცხოეთიდან ფინანსდება და "უცხოელ აგენტად" რეგისტრირებული მედიის გამოქვეყნებულ კონტენტს გაავრცელებს.

რუსეთის სახელმწიფო მედიის განმარტებით, რუსეთის მთავრობა შეეძლებს დაბლოკოს "უცხოელი აგენტების" ვებგვერდები ან მათი იურიდიული წარმომადგენლობა იმ შემთხვევაში, თუ მათ მიერ გავრცელებული ინფორმაცია რუსულ რეგულაციებს დაარღვევს. ამავე კანონის მიხედვით, ფიზიკური პირის მიერ გავრცელებულ ნებისმიერ მასალაზე, რომელიც უცხოეთის დაფინანსებით მომზადდება აღნიშნული უნდა იყოს, რომ "უცხოელი აგენტის" მიერაა გავრცელებული.

არასამთავრობო ორგანიზაციები Human Rights Watch-ი და "ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტი" რუსეთში ამოქმედებულ კანონს ოფიციალური განცხადებით ეხმაურებიან და მას კრიტიკული პოზიციის ჩახშობისა და რუსეთის მოქალაქეებისთვის ინფორმაციაზე წვდომის შეზღუდვის მცდელობად აფასებენ. განცხადებაში ნათქვამია, რომ "უცხოელი აგენტების" შესახებ კანონი ისედაც შემზღუდველ გარემოში ზიანის მომტანი იქნება დამოუკიდებელი ჟურნალისტიკისთვის.

"კანონი სერიოზულ გავლენას მოახდენს რუსეთთან საერთაშორისო მედიის თანამშრომლობაზე, რადგან უცხოურ მედიასაშუალებაში ნებისმიერი ჩარევა ჟურნალისტებს "უცხოელ აგენტებად" შეფასების რისკის წინაშე დააყენებს. ასევე, ეს იქცევა ოპოზიციური ხმების გაჩუმების ინსტრუმენტად. რუსეთში ბლოგერები საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაში დიდი როლს ასრულებენ, ეს კანონი კი ამ ინფორმაციის წყაროს კონტროლის მცდელობაა", - აღნიშნულია განცხადებაში.

რუსეთში "უცხოელი აგენტების" შესახებ კანონდარღვევის შემთხვევაში მედიასაშუალებებს ფულადი ჯარიმები ეკისრებათ. მაგალითად, გასულ წელს მოსკოვის სასამართლომ ოპოზიციურ ჟურნალს The New Times-ს ჯარიმის სახით $338,000 აშშ დოლარის გადახდა დააკისრა. პროკურატურა ამტკიცებდა, რომ გამოცემამ "პრესის თავისუფლების მხარდამჭერი ფონდიდან" მიღებული თანხის დახარჯვის შესახებ ანგარიში შესაბამისად ვერ წარადგინა. ჯარიმის გამო ჟურნალს გაკოტრების საფრთხე შეექმნა. საბოლოოდ დაკისრებული სანქციის დასაფარად თანხა მედიასაშუალების მხარდამჭერების დახმარებით შეგროვდა.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ჯონ სტიუარტი შეერთებულ შტატებში ერთ-ერთი გამორჩეული სატელევიზიო სახეა. ტელეწამყვანი, პროდიუსერი, კომიკოსი, მწერალი - ამ რეგალიებით იცნობენ სტიუარტს ამერიკაში. მიუხედავად სხვადასხვა სფეროში მუშაობისა ჯონ სტიუარტის კარიერის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან ნაწილს სატირული სატელევიზიო ახალი ამბების გადაცემა The Daily Show წარმოადგენს, რომელიც მას Comedy Central-ის ეთერში 1999-დან 2015 წლამდე მიჰყავდა.
კარიერის დასაწყისი

ჯონ სტიუარტი ( ჯონათან სტუარტ ლიბოვიცი) 1962 წლის 28 ნოემბერს აშშ-ში, ნიუ-იორკში დაიბადა. თუმცა, მისი ოჯახი საცხოვრებლად ნიუ-ჯერსიში გადავიდა და ამიტომ სტიუარტს ახალგაზრდობის წლების ძირითადი ნაწილი სწორედ ამ შტატში აქვს გატარებული. 1984 წელს ვირჯინიის შტატში, უილიამსბურგის "უილიამისა და მერის" კოლეჯში ფსიქოლოგიის ფაკულტეტი დაამთავრა. 1986 წელს კი ნიუ-იორკში დაბრუნდა და ჯონ სტიუარტის სახელით კლუბებში კომიკოსად გამოსვლები დაიწყო. სტიუარტმა კომედიის ამ ჟანრში პოპულარობა მალევე მოიპოვა. 1990-იანი წლების დასაწყისიდან კი ის უკვე ტელევიზიაში რეგულარულად ჩანდა.

1990 წლიდან Comedy Central-ის არხზე კომედიური შოუ Short Attention Span Theater-ი 1992 წლიდან კი MTV -ის კომედიური სკეჩების სერიები You Wrote It, You Watch It-ი მიჰყავდა.



მომდევნო წელს MTV-ის ეთერში ჯონ სტიუარტს უკვე საკუთარი თოქ-შოუ The Jon Stewart Show ჰქონდა. გადაცემა ცნობილ ადამიანებთან ინტერვიუებსა და კომედიური ჟანრის სკეტჩებს მოიცავდა. მიუხედავად გადაცემის დადებითი შეფასებებისა, "ჯონ სტიუარტის შოუმ" მხოლოდ 2 წელს იარსება.



altკადრი The Jon Stewart Show-დან


სტიუარტმა თავი მსახიობობაშიც გამოსცადა. მისი დებიუტი დიდ ეკრანზე 1994 წელს ფილმ Mixed Nuts-ში შედგა. სტიუარტი მონაწილეობდა ფილმებში Half Baked-ი (1998), The Faculty -სა (1998) და Big Daddy-ი(1999) და სხვ. 


alt
ჯონ სტიუარტი და ადამ სნდლერი ფილმში Big Daddy

The Daily Show - სატირული ახალი ამბების წამყვანი
 
ჯონ სტიუარტი წამყვანობას 1999 წელს დაუბრუნდა, როცა The Daily Show-ში ქრეიგ კილბორნი ჩაანაცვლა. მან ამავე დროს შოუს ერთ-ერთი აღმასრულებელი პროდიუსერის როლიც შეითავსა. The Daily Show - ახალი ამბების პროგრამაა, რომელიც მედიის, პოლიტიკისა და პოპკულტურის სატირას წარმოადგენს.



alt
ჯონ სტიუარტი The Daily Show-ს სტუდიაში 1999წ. Comedy Central/Everett


მას შემდეგ რაც ჯონ სტიუარტი გადაცემის წამყვანი გახდა, The Daily Show-ს მაყურებელთა რიცხვმა მკვეთრად იმატა. აშშ-ის 2000 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების თემაზე The Daily Show-ს მომზადებული მასალა იმდენად რეიტინგული გახდა, რომ არჩევნების ღამეს ზოგიერთ ტრადიციული ახალი ამბების გამოშვებას მეტოქეობას უწევდა. ჯონ სტიუარტს გადაცემაში ცნობილი პოლიტიკოსები, ჟურნალისტები და ექსპერტები სტუმრობდნენ.


alt
ბარაკ ობამა სტუმრად The Daily Show-ში 2010 წ. Jim Watson—AFP/Getty Images


The Daily Show-ში წარმატებული კარიერის დასაწყისი გახდა დღესდღეობით ცნობილი მსახიობებისა და სატელევიზიო სახეებისთვის, მათ შორისაა სტეფან კოლბერტი, სტივ ქარელი და ლუის ბლეკი, რომლებიც მაშინ სატირული ახალი ამბების "კორესპონდენტებად" მუშაობდნენ.



alt
The Daily Show-ს გუნდი. 2000 წ. COMEDY CENTRAL


მიუხედავად იმისა, რომ სტიუარტს „ფსევდო ახალი ამბების“ გამოშვება მიჰყავდა, მის გადაცემები პოლიტიკურ დღის წესრიგზე გარკვეულწილად გავლენას ახდენდა. მაგალითად, CNN-ის გადაცემა Crossfire-ი მას შემდეგ დახურეს, რაც სტიუარტმა განაცხადა, რომ შოუ ამერიკელებს შორის უთანხმოების გაღვივებას უწყობდა ხელს. The Daily Show სატირას წარმოადგენდა, თუმცა ამავე დროს მის ეთერში მნიშვნელოვანი საკითხები განიხილებოდა, რომელსაც არჩევნებში ხმის მიცემის უფლების მქონე ამერიკელების დიდი აუდიტორია უყურებდა. The Daily Show-ს მიღებული აქვს "პიბოდისა" და "ემის" არაერთი ჯილდო.

alt
ჯონ სტიუარტი და The Daily Show-ს გუნდი ემის ჯილდოებით 200წ. Chris Weeks—FilmMagic/Getty Images


2015 წელს ჯონ სტიუარტმა შოუს დატოვების გადაწყვეტილება მიიღო. გადაცემა დღეს ტრევორ ნოას მიჰყავს.

 

ჯილდოები, წიგნები და კარიერა The Daily Show-ს შემდეგ
 
ჯონ სტიუარტს ხშირად იწვევდნენ მნიშვნელოვანი ღონისძიების წამყვანად. 2001 და 2002 წლებში გრემის დაჯილდოების ცერემონიის, 2006 და 2008 წლებში კი "ოსკარების დაჯილდოების" წამყვანი იყო. გარდა სატელევიზიო საქმიანობისა, სტიუარტი რამდენიმე წიგნის ავტორია, მათ შორისაა Naked Pictures of Famous People (1998), America (the Book): A Citizen’s Guide to Democracy Inaction (2004) და Earth (the Book): A Visitor’s Guide to the Human Race (2010). ბოლო ორი წიგნის აუდიოვერსიებმა 2005 და 2011 წლებში სტიუარტსა და The Daily Show-ს გუნდს "გრემის" ჯილდოები მოუტანა.


alt
ჯონ სტიუარტი ოსკარების 78-ე დაჯიდლოებაზე. 2006 წ. Academy of Motion Picture Arts—WireImage/Getty Images

ჯონ სტიუარტის სარეჟისორო დებიუტი კი 2014 წელს ფილმ Rosewater-ით შედგა. ფილმი ჟურნალისტ მაზირ ბაჰარის მემუარებს ეფუძნება. ის ირანში ჯაშუშობის ბრალდებით 2009 წელს არჩევნებთან დაკავშირებული პროტესტის გაშუქების დროს დააკავეს.




alt
ჯონ სტიუარტი Rosewater-ის გადაღებებისას 2014 წ. Open Road Films


The Daily Show-დან წამოსვლის შემდეგ ჯონ სტიუარტმა HBO-სთან თანამშრომლობა დაიწყო. 2017 წლის ნოემბერში მას საქველმოქმედო ტელემარათონი Night of Too Many Stars-ი მიჰყავდა, რომელიც მიზნად აუტიზმის შესახებ ცნობიერების ამაღლებასა და თანხის შეგროვებას ისახავდა. სტიუარტი დღესდღეობით ეკრანებზე არც ისე ხშირად ჩანს, თუმცა კომედიური ჟანრის „სთენდაფ შოუებში“ მონაწილეობას ისევ განაგრძობს.

alt
ჯონ სტიუარტი Stand Up For Heroes-ის ღონისძიებაზე. 2019 წ. MIKE COPPOLA / GETTY IMAGES
კატეგორია: ფოტოისტორია
მწვანეთვალება ავღანელი გოგოს ფოტო National Geographic-ის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი გარეკანია. პაკისტანში ავღანელების ლტოლვილთა ბანაკში გადაღებული ფოტო მსოფლიოს მასშტაბით ისე აიტაცეს, რომ 17 წლის განმავლობაში ამის შესახებ ფოტოს მთავარმა გმირმა არაფერი იცოდა. არც მსოფლიომ იცოდა გოგოს სახელი და მისი ისტორია. 1985 წლის ივნისის ნომერში დაბეჭდილი სტივ მაკკარის ფოტო სახელწოდებით „გოგო ავღანეთიდან“ მალევე იქცა ავღანელი ლტოლვილების რთული ცხოვრების სიმბოლოდ და მე-20 საუკუნის ერთ-ერთ გამორჩეულ ფოტოდ.

alt


„გოგო ავღანეთიდან“ - ამბავი ფოტოს მიღმა

ამერიკელი ფოტოგრაფი სტივ მაკკარი 1984 წელს აზიაში მუსონებისა და ინდოეთის რკინიგზის გასაშუქებლად პროექტებზე მუშაობდა, როდესაც National Geographic-იდან დაუკავშირდნენ და ავღანეთი-პაკისტანის საზღვარზე ლტოლვილთა ბანაკების გადაღება შესთავაზეს. იმავე წელს მაკკარიმ 30-ზე მეტი ბანაკი მოიარა. ერთ-ერთი ბანაკის დათვალიერებისას, რომელშიც ავღანელი ლტოლვილები ცხოვრობდნენ, გოგოების სკოლა შეამჩნია, მასწავლებელს ფოტოების გადაღების ნებართვა სთხოვა, რაზეც თანხმობა მიიღო და სწორედ ამ დროს დაინახა კარვის კუთხეში მყოფი მწვანეთვალება ბავშვი.

"მიუხედავად იმისა, რომ მხოლოდ 12 წლის იყო, მას შეშინებული სახე და გამჭოლი მზერა ჰქონდა. ძალიან მორცხვი იყო და ვიფიქრე, რომ თუ ჯერ სხვა ბავშვებს გადავიღებდი ის უფრო მეტად დამთანხმდებოდა", - იხსენებს ფოტოგრაფი.

alt
© სტივ მაკკარი ინდოეთში 1983წ. Steve McCurry/Magnum Photos via Phaidon.


სტივ მაკკარიმ სანამ მისთვის მნიშვნელოვან პორტრეტს გადაიღებდა, ჯერ ორ ბავშვი გადაიღო. შემდეგ კი ავღანელი გოგო უკეთეს განათებაზე დააყენა და დღეს უკვე ყველასთვის ცნობილი პორტრეტის ავტორი გახდა.

“კარავში15-მდე გოგო იქნებოდა, ისინი ისე იქცეოდნენ, როგორც სკოლის ბავშვები იქცევიან მთელ მსოფლიოში - დარბოდნენ, ხმაურობდნენ, მტვერს აყენებდნენ. მაგრამ იმ მომენტში, როცა მწვანეთვალება გოგოს ვიღებდი, ხმაური აღარ გამიგია. გოგოს, სავარაუდოდ ცნობისმოყვარეობის განცდა ჰქონდა, რადგან აქამდე მისთვის ფოტო არავის გადაუღია და დიდი ალბათობით, კამერაც პირველად ნახა" ,- ჰყვება სტივ მაკკარი.

როდესაც ფოტოგრაფი ნიუ-იორკში დაბრუნდა, National Geographic-ის ფოტოების რედაქტორმა გამოსაქვეყნებლად „ავღანელი გოგოს“ მეორე ფოტო აირჩია, რომელშიც ის თავსაფარს სახეზე ნახევრად იფარებს. მეორე ფოტო კი, რომელშიც მისი სახე მთლიანად ჩანს, „მეორეხარისხოვან“ ფოტოებში აღმოჩნდა, თუმცა ჟურნალის იმდროინდელი მთავარი რედაქტორი ბილ გარეტი ყოველთვის ნახულობდა „მეორეხარისხოვან“ფოტოებსაც. „კარგად მახსოვს, სტივის ცნობილი ფოტო „ავღანელი გოგო“ ჟურნალში გამოსაყენებელ ფოტოდ არ იყო შერჩეული, როგორც კი ვნახე, მაშინვე ვიცოდი, რომ ეს გასაოცარი ფოტო იყო“ , - იხსენებდა გარეტი. მან სწორედ მეორე ვარიანტი გამოიყენა 1985 წლის ივნისის ნომრის გარეკანისთვის.



alt© Steve McCurry/Magnum Photos via Phaidon

გამოქვეყნებიდან მალევე ამ ნომრის გარეკანმა მსოფლიოს ყურადღება მიიპყრო. „ავღანელი გოგო“ გახდა ომისა და კონფლიქტების გამო დაზარალებული მილიონობით ლტოლვილი ბავშვის სიმბოლო. ფოტო ერთდროულად ასახავს სიძლიერესა და დაუცველობას. „ავღანელი გოგოს“ პორტრეტს ხშირად „თანამედროვე მონა ლიზადაც“ მოიხსენიებენ. ზოგიერთი ფოტოგრაფი, მათ შორის ენტონი ჯასტინ ნორთრიპი კი მიიჩნევს, რომ გოგოს მზერა უცხო ადამიანის დანახვითა და ფოტოს გადაღებით გამოწვეულ ბრაზს ასახავს და არა, ავღანეთში არსებული პირობებიდან გამომდინარე ტკივილსა და შიშს. 

„ავღანელი გოგოს” ძიებაში 

ფოტოს გადაღებიდან 17 წლის შემდეგ სტივ მაკკარი National Geographic-ის გადამღებ ჯგუფთან ერთად „ავღანელი გოგოს“ მოსაძებნად ლტოლვილთა ბანაკებში დაბრუნდა. ფოტოს მიმართ ინტერესი შტატებში 2001 წლის 11 სექტემბრის ტერაქტისა და მომდევნო თვეში ავღანეთის ომის დაწყების შემდეგ ისევ განახლდა. თვეების განმავლობაში ინფორმაციების შეგროვების შემდეგ სტივ მაკკარი გადამღებ ჯგუფღან ერთად 2002 წელს პაკისტანში ისევ ჩავიდა. ბანაკი, რომელშიც ავღანელი გოგო ცხოვრობდა, მალევე უნდა დაენგრიათ. National Georgraphic-ის გუნდმა ადგილობრივ მოსახლეობაში გოგოს ძებნა დაიწყო, მათ არ იცოდნენ მისი სახელი, ამიტომ ადგილობრივებს მხოლოდ მის ფოტოს აჩვენებდნენ. "ავღანელი გოგოს" იდენტიფიცირებისთვის ციფრული ტექნოლოგიების გამოყენებით მისი ზრდასრულობის ფოტოც შექმნეს. ძებნის პროცესში გადამღებ ჯგუფს რამდენიმე ქალი უმტკიცებდა, რომ სტივ მაკკარის ფოტოზე ისინი იყვნენ გამოსახული. ამით ფიქრობდნენ, რომ National Georgraphic-ისგან გარკვეულ თანხას მიიღებდნენ.

“ჩვენ ვიპოვეთ ერთი გოგო, რომელიც გვეგონა, რომ „ავღანელი გოგო“ იყო, თუმცა ბოლომდე დარწმუნებული არ ვიყავი. მისი თვალები მუქი ყავისფერი იყო, გოგოს ავღანეთიდან კი მწვანე თვალები ჰქონდა. შემდეგ გამახსენდა ნაიარევი მის ცხვირზე“, რომელიც ფოტოშიც ჩანს, ამ გოგოს კი ეს ნაიარევი არ ჰქონდა“,- იხსენებს მაკკარი.

National Geographic-ის გუნდს „ავღანელი გოგოს“ პოვნაში პაკისტანელი ჟურნალისტი რაჰიმულა იუსუფზაი ეხმარებოდა. მან ასამდე ადამიანი გამოკითხა. ამ პერიოდში არაერთი ჭორი გავრცელდა იმის შესახებ, რომ გოგო დაიღუპა, რის გამოც გადამღები ჯგუფი უკვე ძებნის შეწყვეტას აპირებდა, რა დროსაც მათთან ერთი კაცი მივიდა, რომელიც აცხადებდა, რომ „ავღანელი გოგოს“ ძმის ადგილსამყოფელი იცოდა. მისივე თქმით, გოგო უკვე დაქორწინებული იყო და ავღანეთის ერთ-ერთ ყველაზე სახიფათო მხარეში ცხოვრობდა. თუმცა ის ფოტოგრაფს დაპირდა, რომ გოგოს და მის ძმას ქვეყნის საზღვართან შეახვედრებდა.

3 დღის შემდეგ „ავღანელი გოგო“ და მისი ოჯახი სტივ მაკკარისა და National Geographic-ის ჯგუფს პატარა სოფელში შეხვდნენ. თავდაპირველად მის სანახავად ადგილობრივებმა მხოლოდ ქალი პროდიუსერი შეუშვეს. „ავღანელი გოგოს“ სახის დანახვისთანავე პროდიუსერი მიხვდა, რომ ცნობილი ფოტოს გმირი იპოვეს. სწორედ მაშინ გაიგეს ქალის სახელიც - შარბათ გულა. პროდიუსერი გულას ოჯახს მოელაპარაკა, რათა მაკკარისთვის ოთახში შესვლისა და ფოტოს გადაღების ნება დაერთოთ. შარბათ გულამ მისი 17 წლის წინ გადაღებული პორტრეტი პირველად ამ შეხვედრის დროს ნახა.



“ჩვენი საუბარი ხანმოკლე და უემოციო იყო. მას ვახსოვდი, რადგან მაშინ ის აქამდე არავის გადაუღია და მე ვიყავი ერთადერთი უცხოელი, ვისთანაც ოდესმე კონტაქტში შესულა. ფოტო პირველად ნახა, თავისი წითელი თავსაფრის შერცხვა, როგორც თვითონ თქვა თავსაფარი საკვების მომზადებისას ცეცხლით დაიწვა. მე ავუხსენი რამდენი ადამიანი შეძრა მისმა ფოტომ და ვფიქრობ ესიამოვნა, მაგრამ დარწმუნებული არ ვარ, რომ ფოტოს მნიშვნელობა ბოლომდე ესმოდა. ჟურნალები, გაზეთები და ტელევიზია მისი ცხოვრების ნაწილი არაა", - იხსენებს ფოტოგრაფი.

მაკკარიმ გულას აუხსნა, თუ როგორი ცნობილი იყო მისი ფოტო და ის, რომ ახალი ფოტო მსოფლიოს ავღანეთში არსებულ ვითარებას დაანახებდა. შარბათ გულა ფოტოს გადაღებას დათანხმდა და ბურკა სახიდან მოიხსნა.

“მე მისი 12 წლის ასაკში გადაღებული ფოტო მქონდა, ეს კი ახლა 30 წლის ქალი იყო, რომელსაც ძალიან რთული ცხოვრება ჰქონდა. იმ პირობებში, რომლებშიც ის ცხოვრობდა, ადამიანები მალე ბერდებიან.”, - ამბობს მაკკარი.


alt

ზრდასრული შარბათ გულას ფოტოები 2002 წელს National Geographic-ის აპრილის ნომერში დაიბეჭდა.


alt



შარბათ გულას ცხოვრება კიდევ ერთი ფოტოს შემდეგ

მიუხედავად „ავღანელი გოგოს“ ფოტოების წარმატებისა, შარბათ გულასა და მის ოჯახს თანხის მიღება არასდროს მოუთხოვიათ. სტივ მაკკარი და National Geographic-ი მის ქმარსა და სამ შვილს სამედიცინო დახმარების მიღებაში დაეხმარნენ . გარდა ამისა, შარბათ გულას თხოვნით ფოტოგრაფმა საკერავი მანქანა იყიდა, რათა გულას შვილს კერვა შეესწავლა. წლების განმავლობაში სტივ მაკარი შარბათ გულას ოჯახს სხვადასხვა სახის დახმარებას უწევდა. National Geographic-მა „ავღანელი გოგოსა“ და მისი ქმრის მექაში პილიგრიმობა დააფინანსა და ამით მისი დიდი ხნის ოცნება აუსრულა.


alt
სტივ მაკკარი

გარდა ამისა, National Geographic-მა „ავღანელი გოგოს ფონდი“ შექმნა, რომელიც არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ერთად ავღანელი გოგოებისა და ქალებისთვის საგანმანათლებლო შესაძლებლობებით უზრუნველყოფას ისახავდა მიზნად. 2008 წელს ფონდის მისიამ ბიჭებიც მოიცვა და ორგანიზაციას „ავღანელი ბავშვების ფონდი“ დაერქვა.

2016 წელს შარბათ გულა პაკისტანში ყალბი დოკუმენტებით, არალეგალურად ყოფნის გამო დაკავეს. ამ პერიოდში გულა უკვე დაქვრივებული იყო, ოთხ შვილს ზრდიდა და C ჰეპატიტით იყო დაავადებული. სწორედ ამ დაავადებამ იმსხვერპლა მისი ქმარი და მოგვიანებით მისი უფროსი ქალიშვილი. ორ-კვირიანი პატიმრობის შემდეგ ის ავღანეთში დააბრუნეს.


alt

შარბათ გულა ავღანეთის პრეზიდენტმა მიიღო და სახლი აჩუქა. ახლა ის იმ ავღანელი ქალების 17%-ს მიეკუთვნება, რომელიც საკუთარ სახლს ფლობს. „ავღანელი“ გოგოს სახლს დაცვა ჰყავს, თუმცა National Geographic-ის გარეკანით მოპოვებული ცნობადობა საფრთხესაც უქმნის, რადგან ავღანელი კონსერვატორები მიიჩნევენ, რომ ქალები მედიაში არ უნდა ჩანდნენ.


alt

შარბათ გულამ BBC-სთან ინტერვიუში ისიც აღნიშნა, რომ ფოტომ სარგებელზე მეტი პრობლემა მოუტანა, თუმცა პორტრეტის არსებობით მაინც ბედნიერია.

„ფოტომ ცნობილი გამხადა, მაგრამ მან ჩემი დაკავება განაპირობა. არ მომწონდა ფოტო და მედია, მაგრამ როცა გავიგე, რომ მე ვიყავი ბევრი ლტოლვილის დახმარების მიზეზი, გავბედნიერდი. დღეს ამით ვამაყობ. ამ ყველაფრის შემდეგ მინდა დავაფუძნო არასამთავრობო ორგანიზაცია, რომელიც ხალხს უფასო სამედიცინო დახმარებას შესთავაზებს“, - აცხადებდა შარბათ გულა.

დღეს „ავღანელი გოგო“ 47 წლისაა და შვილებთან ერთად ქაბულში ცხოვრობს.



წყაროები:

www.artspace.com
www.nationalgeographic.com

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ავსტრალიური გაზეთების პირველი გვერდები 21 ოქტომბერს შავად გადახაზული ტექსტებით დაიბეჭდა. ასეთი ფორმით მედია ორგანიზაციები ქვეყანაში არსებულ ცენზურას აპროტესტებენ და პრესის თავისუფლებას მოითხოვენ.

გაზეთების პირველ გვერდებზე ნაჩვენებია სამთავრობო დოკუმენტი, რომლის ტექსტის ძირითადი ნაწილი შავადაა რედაქტირებული. გაზეთების გვერდებზე დატანილი წარწერებით კი ავსტრალიელი ჟურნალისტები იმ კანონების შეცვლას მოითხოვენ, რომლითაც ჟურნალისტიკა კრიმინალიზებულია, მამხილებლობა კი ჯარიმდება.

კამპანია სახელწოდებით "შენი უფლებაა, იცოდე" 19-მა მედია ორგანიზაციამ და ჟურნალისტთა გაერთიანებებმა მთავრობის მხრიდან მედიაზე ზეწოლის გასაპროტესტებლად დაიწყეს. ამ კამპანიას წინ უძღოდა ივნისში, გაჟონილი სამთავრობო დოკუმენტაციის მოსაძებნად პოლიციის მიერ საზოგადოებრივი მაუწყებლის ოფისსა და ერთ-ერთი რეპორტიორის სახლში შემოწმების ჩატარება. მაშინ ინფორმაციის გაჟონვის გამო ბრალი წაუყენეს არმიის ყოფილ ადვოკატს, იგივე ემუქრება რამდენიმე ჟურნალისტსაც.

"ყოველ ჯერზე, როცა მთავრობა აწესებს ახალ შეზღუდვებს იმაზე, თუ რისი გაშუქება შეუძლიათ ჟურნალისტებს, ავსტრალიელებმა უნდა დასვან კითხვა: რის დამალვას ცდილობენ ჩემგან?" - აცხადებს კომპანია News Corp Australasia-ს აღმასრულებელი თავმჯდომარე მაიკლ მილერი.

ავსტრალიური მედია ორგანიზაციების კოალიციის განცხადებით, ბოლო 20 წლის განმავლობაში ავსტრალიაში ჟურნალისტების თავისუფლების შეზღუდვისა და მამხილებლობაზე სანქციების დაკისრების მიზნით 60-ზე მეტი საკანონმდებლო აქტი გამოიცა.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
Fox News-მა საღამოს ეთერში სტუმრის კომენტარის გამო შვედ აქტივისტს გრეტა თუნბერგსა და მაყურებელს ბოდიში მოუხადა. ინფორმაციას CNN-ი ავრცელებს.

კერძოდ, Fox News-ზე ერთ-ერთი გადაცემის მიმდინარეობისას კონსერვატორმა სტუმარმა მაიკლ ნოულსმა ასპერგერის სინდრომის მქონე 16 წლის ეკოაქტივისტს "ფსიქიკურად ავადმყოფი" უწოდა. "კლიმატის შესახებ ისტერიული მოძრაობა მეცნიერებას არ ეხება. მეცნიერებას რომ უკავშირდებოდეს, მაშინ მას მეცნიერები უხელმძღვანელებდნენ და არა პოლიტიკოსები და ფსიქიკურად ავადმყოფი შვედი ბავშვი, რომელსაც თავისი მშობლები და საერთაშორისო მემარცხენეები თავიანთი სარგებლისთვის იყენებენ", - განაცხადა ნოულსმა.

კომენტარის ავტორი ტელევიზიის ეთერში გადაცემის სხვა სტუმარმა, კრისტოფერ ჰანმა გააკრიტიკა "სირცხვილი შენ, ზრდასრული ადამიანი ხარ და და ბავშვს თავს ესხმი", - მიმართა ჰანმა მაიკლ ნოულსს. მოგვიანებით, Fox News-მა თუნბერგსა და მაყურებლებს მოუბოდიშა.

"გადაცემა The Story-ის სტუმრის მაიკლ ნოულსის კომენტარი სამარცხვინო იყო - ბოდიშს ვუხდით გრეტა თუნბერგსა და ჩვენს მაყურებლებს", - განაცხადა არხის წარმომადგენელმა და აღნიშნა, რომ Fox News-ი ნოულსის მიწვევას ეთერში სამომავლოდ არ გეგმავს.

ფოტო: Kena Betancur / AFP - Getty Images
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

CNN -მა Facebook-ის დაფინანსებით სპეციალურად მობილურის მომხმარებლებისთვის ახალი ამბების ყოველდღიური გადაცემა დაიწყო, რომლის თითოეული სერია ერთ კონკრეტულ თემაზეა ორიენტირებული. გადაცემა სახელწოდებით Go There 10-წუთიან ეპიზოდებს მოიცავს.

პროექტის მიზანი აშშ-სა და მსოფლიოში მიმდინარე კულტურული, პოლიტიკიური და ეკონომიკური პრობლემების სიღრმისეულად გაშუქებაა.

CNN Worldwide-ის პროდიუსერის, ეშლი ქოდიანის განცხადებით, გადაცემა აუდიტორიის ინტერესების გათვალისწინებით იქმნება. ეპიზოდები მზადდება ისეთ თემებზე, როგორებიცაა კლიმატის ცვლილება, რასობრივი უთანასწორობა და მნიშვნელოვანი ახალი ამბები.
 


გადაცემის ფორმატი მრავალფეროვანია და კორესპონდენტს აუდიტორიასთან უფრო მეტად აახლოებს. რეპორტიორები ხშირად თავიანთივე მანქანებიდან იღებენ კადრებს და მაყურებელს ამბავს "სელფის" ფორმატის გამოყენებით თავადვე უყვებიან.

CNN-ის ახალმა გადაცემამ მობილურის მომხმარებელ აუდიტორიაში დაინტერესება უკვე გამოიწვია, მაგალითად, ერთ-ერთ ვიდეოს, რომელიც ციხიდან ბავშვის აღზრდის თემას შეეხება 16 მილიონზე მეტი ნახვა აქვს, თუმცა CNN Worldwide-ის პროდიუსერის ეშლი ქოდიანის თქმით, რეიტინგი ყველაფერი არაა.

"სწავლობს თუ არა ჩვენი აუდიტორია კონტენტიდან რამეს? მოწონებები, კომენტარები, გაზიარებები, ნახვები კარგია, მაგრამ რა მიიღო ჩვენმა აუდიტორიამ ამ კონტენტიდან?"- ამბობს ეშლი ქოდიანი.

 

გადაცემა Go There-ის ფარგლებში ამ ეტაპზე 34 ეპიზოდი უკვე მომზადდა.

წყარო: journalism.co.uk 

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
"ახალი მედიასაშუალება უნდა გამოვძებნოთ, Fox News-ი ჩვენთვის აღარ მუშაობს", - ასე შეაფასა Twitter-ზე აშშ-ის პრეზიდენტმა, დონალდ ტრამპმა, ტელეკომპანია Fox News-ი, რომელიც წლებია ტრამპს ძირითადად დადებით კონტექსტში აშუქებს.

The Guardian-ის ინფორმაციით, აშშ-ის პრეზიდენტსა და მის ფავორიტ ტელევიზიას შორის ურთიერთობა ტრამპის მიერ Twitter-ზე გაკეთებული განცხადების შემდეგ დაიძაბა. დონალდ ტრამპმა ტელეკომპანია დემოკრატიული პარტიის წევრების პოპულარიზებასა და მის მიმართ უსამართლოდ მოპყრობაში დაადანაშაულა.

პრეზიდენტის კრიტიკას Fox News-ის წამყვანი ნილ ქავუტო კრიტიკითვე დაუპირისპირდა. ქავუტომ ტრამპის განცხადებას პირდაპირ ეთერში თითქმის 4-წუთიანი მონოლოგით უპასუხა. "პირველრიგში, ბატონო პრეზიდენტო, ჩვენ თქვენთვის არ ვმუშაობთ, მე თქვენთვის არ ვმუშაობ. ჩემი მოვალეობა თქვენი გაშუქებაა და არა ქება-დიდება", - განაცხადა ქავუტომ.

წამყვანმა გადაცემის მიმდინარეობისას ტელეკომპანიის მიმართ აშშ-ის პრეზიდენტის ბრალდებების საპასუხოდ ტრამპის ცრუ განცხადებები მოიყვანა მაგალითად.

“მე არ მითქვამს, რომ ტარიფები კარგია, თქვენ თქვით. ისევე, როგორც მე არ მითქვამს, რომ კედლის აშენებისთვის მექსიკა გადაიხდიდა, ეს თქვენ თქვით. მე არ მითქვამს, რომ რუსეთი არ ჩარეულა 2016 წლის არჩევნებში, ესეც თქვენ თქვით. ვწუხვარ, თუ არ მოგწონთ ამ ფაქტების წინ წამოწევა. სიყალბე იქნებოდა მათზე არასდროს რომ არ მესაუბრა",- აღნიშნა წამყვანმა.



მანამდე პრეზიდენტ ტრამპს არხის კიდევ ერთი წარმომადგენელი ბრიტ ჰიუმი დაუპირისპირდა და Twitter-ის საშუალებით შეახსენა, რომ Fox News-ი ვალდებული არაა მისთვის მუშაობდეს.

მიუხედავად რამდენიმე წამყვანის მიერ ღიად დაფიქსირებული კრიტიკისა, ტრამპის მიმართ დადებითად განწყობილი ტელევიზიის სხვა სახეები კვლავ პრეზიდენტის ერთგული რჩებიან.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
Facebook-ი მობილურის აპლიკაციაში ახალი ამბებისთვის სპეციალური განყოფილების News Tab-ის დამატებას გეგმავს. The New York Times-ის ინფორმაციით, კომპანია თავის მომხმარებლებს უახლეს ამბებს გააცნობს.

კომპანია გეგმის განსახორციელებლად ჟურნალისტებს დაიქირავებს. ცნობილია ისიც, რომ აპლიკაციაში News Tab-ი News Feed-ისგან გამიჯნული იქნება.

Facebook-ის მსგავსად ახალი ამბების განყოფილებაში ჟურნალისტები ჰყავს დასაქმებული კომპანია Apple-საც, რომელიც მომხმარებლებს ახალი ამბების აპლიკაციას Apple News-ს სთავაზობს. Facebook-ის დამფუძნებელმა, მარკ ცუკერბერგმა თავდაპირველად News Tab-ის იდეის შესახებ რამდენიმე თვის წინ ბერლინში ისაუბრა.

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
აპლიკაცია TikTok-ი ბოლო წლებში ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ სოციალურ ქსელად იქცა. 2018 წლის მონაცემებით, აპლიკაცია 660 მილიონზე მეტჯერ ჩამოიწერეს. აშშ-ში კი მას 27 მილიონი მომხმარებელი ჰყავს. TikTok-ი მობილურის უფასო აპლიკაციაა, რომელშიც მომხმარებლები ძირითადად მუსიკის თანხლებით რამდენიმეწამიან ვიდეოებს აკეთებენ და ერთმანეთს უზიარებენ. აპლიკაცია განსაკუთრებით პოპულარული ახალგაზრდა თაობაშია.

გასულ თვეს, TikTok-ი Apple-ის App Store-ში ყველაზე ხშირად ჩამოტვირთვადი აპლიკაცია იყო და ისეთ ისეთ სოციალურ ქსელებს უსწრებდა წინ, როგორებიცაა Instagram-ი და Facebook-ი. მიუხედავად TikTok-ის პოპულარობისა, მედია ორგანიზაციები ახალი პლატფორმის ათვისებისგან თავს იკავებენ, თუმცა The Washington Post-ი გამონაკლისია.

The Washington Post-ი TikTok-ზე 3 თვის წინ დარეგისტრირდა, ამ პერიოდში მედიასაშუალებამ აპლიკაციაში 80,000-ზე მეტი მიმდევარი გაიჩინა და მილიონზე მეტი "გულის" რეაქცია მოაგროვა.

TikTok-ზე Washington Post-ის ვიდეოების პროდიუსერი დეივ ჯორჯენსონია. ის მოზარდებისთვის კადრს მიღმა ვიდეოების შექმნისას სერიალ The Office-ის ამერიკული ვერსიის სტილს იყენებს.

"ეს ბავშვები ამ სატელევიზიო შოუს (The Office) პირველად ნახულობენ. ვიცი, ისინი უყურებენ მოახლოებულ კადრებს, რომლებშიც ჯიმ ჰალპერტი კამერას უყურებს, ამიტომ ასეთი ფორმატით გადაღება საუკეთესო გზა აღმოჩნდა, მეჩვენებინა ყველაფერი, რასაც კადრს მიღმა ვაკეთებთ", - აცხადებს ჯორჯენსონი.
გარდა Washington Post-ის ცნობადობის გაზრდისა, მედიასაშუალების მიერ გამოქვეყნებულმა კონტენტმა თინეიჯერებში ჟურნალისტიკის მიმართ ინტერესიც გამოიწვია. თუმცა, TikToK-ზე Post-ის კონტენტი მხოლოდ ხუმრობებსა და ე.წ "მიმებს" არ მოიცავს. გამოცემა ახალ ამბებსაც აშუქებს, თუმცა ისეთი ფორმატით, რომელიც პლატფორმის კონცეფციას ერგება. მაგალითად, ჯორჯენსონმა გადაიღო 40-წამიანი სკეტჩი, რათა გაეშუქებინა სიახლე იმის შესახებ, რომ Disney-სა და Sony-ის უთანხომების გამო "ადამიანი ობობა" Marvel-ის კინოსამყაროში აღარ გამოჩნდებოდა. 




მიუხედავად იმისა, რომ ამ ეტაპზე აპლიკაციასთან დაკავშირებით მონეტიზაციის სტრატეგია არ არსებობს, ჯორჯენსონი იმედოვნებს, რომ TikTok-ი გამოცემისთვის შემოსავლის ერთ-ერთ წყაროდ იქცევა.

"მოგწონთ ეს თუ არა, ამ აპლიკაციაში დარეგისტრირებული ადამიანები მომავლის ადამიანები არიან. ბიზნესის თვალსაზრისით, ვერ ვხვდები რატომ არ უნდა მიაქციოთ ამას ყურადღება. ეს გაზეთისთვის შესანიშნავი შემოქმედებითი და კოლაბორაციული სივრცეა", - აღნიშნავს პროდიუსერი.

ჟურნალისტებისთვის აპლიკაციის პირველად ნახვა შესაძლოა დამაბნეველი იყოს. როგორც კი TikTok-ს გახსნით, პოპულარული ვიდეოები ჩაირთვება. პლატფორმის გასაცნობად საუკეთესო გზა ტრენდული ჰეშთეგების, მუსიკისა და ეფექტების დათვალიერებაა. ხოლო მათგან განსხვავებით, ვინც ფიქრობს, რომ TikTok-ი მორიგი დროებითი ტრენდია Vine-ის მსგავსად, რომელმაც 4 წელზე ნაკლებ დროში შეწყვიტა მუშაობა, ჯორჯენსონი მიიჩნევს, რომ პლატფორმას ბევრად ხანგრძლივი მომავალი აქვს.




წყარო: www.journalism.co.uk
კატეგორია: რესურსები
ჟურნალისტებისთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია საკუთარი თავისა და ინფორმაციის წყაროების ჰაკერებისგან, ე.წ ფიშინგისა და სხვა კიბერსაფრთხეებისგან დაცვა. ჟურნალისტები უნდა დაფიქრდნენ, რა მოხდება თუ მათი ინფორმაცია სხვის ხელში მოხვდება, კიბერთავდასხმის თავიდან ასაცილებლად კი სოციალური ქსელის ანგარიშების, მოწყობილობებისა და ონლაინ აქტივობის დასაცავად შესაბამისი ზომების მიღებაა საჭირო. ორგანიზაცია CPJ-მ სპეციალურად ჟურნალისტებისთვის ციფრული უსაფრთხოების სახელმძღვანელო წესები გამოაქვეყნა.

სოციალური მედიის ანგარიშების დაცვა

ჟურნალისტები სხვადასხვა სოციალურ ქსელს იყენებენ, მათი ანგარიშები კი როგორც პროფესიასთან, ისე პირად ცხოვრებასთან დაკავშირებულ ინფორმაციას შეიცავს. სოციალური მედიის ანგარიშების დაცვა და ინფორმაციის რეგულარულად ამოშლა მომხმარებლებს ჰაკერებისგან თავდაცვაში დაეხმარება. ეს ნაბიჯები განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ჟურნალისტებისთვის, რომლებიც შესაძლოა კიბერთავდასხმის სამიზნეებად იქცნენ.

  • დაფიქრდით, რა ინფორმაციაა შენახული თითოეულ ანგარიშზე და რა შედეგების მომტანი შეიძლება მისი გასაჯაროება თქვენთვის, თქვენი ოჯახისა და ინფორმაციის წყაროებისთვის.
  • გადახედეთ კონფიდენციალობის პარამეტრებს - რა ინფორმაცია გაქვთ საჯაროდ გამოქვეყნებული.
  • შექმენით მნიშვნელოვანი პირადი ინფორმაციის, მათ შორის მიმოწერის სარეზერვო ასლი და შემდეგ წაშალეთ ის თქვენი ანგარიშიდან ან მოწყობილობიდან. სარეზერვო ასლები შეინახეთ უსაფრთხო მეხსიერების ბარათზე ან cloud-ის სერვისზე.
  • წაშალეთ ყველა ანგარიში, რომელსაც აღარ იყენებთ. გახსოვდეთ, რომ შექმნათ ყველა იმ ინფორმაციის ასლი, რომლის შენახვაც გინდათ.
  • თითოეული ანგარიშისთვის შექმენით გრძელი, უნიკალური პაროლი. არ გამოიყენოთ ერთი და იგივე პაროლები. კარგი პაროლის შესაქმნელად შეგიძლიათ password manager-ი დაიხმაროთ.
  • ჩართეთ ორმაგი ავტორიზაცია და გამოიყენეთ უსაფრთხოების გასაღები, მაგალითად როგორიცაა Yubikey.
  • რეგულარულად შეამოწმეთ ყველა ანგარიშის აქტივობა (account activity) ამით, შეძლებთ გაარკვიოთ შესულია თუ არა თქვენს ანგარიშზე ვინმე უცხო მოწყობილობით.

ფიშინგი

ჟურნალისტებს ხშირად საჯარო პროფილები აქვთ და ინფორმაციის მისაღებად თავიანთ საკონტაქტო ინფორმაციას აზიარებენ. ჰაკერები ფიშინგის დროს მსხვერპლს მოტყუების გზით ინფორმაციის მოპარვასა და მოწყობილობაზე წვდომის მოპოვებას ცდილობენ, ამისთვის კი ელ.ფოსტას, სოციალურ მედიას და ჩატის მიმოწერას იყენებენ. მათ მიერ გაგზავნილ ბმულზე გადასვლის შემთხვევაში კიბერთაღლიტებმა შესაძლოა თქვენს მოწყობილობასა და მასში არსებულ ნებისმიერ კონტენტზე წვდომა დისტანციურად მოიპოვონ.


ფიშინგისგან თავის დასაცავად:

  •  ყურადღებით იყავით შეტყობინებებთან, რომლებიც სწრაფად მოქმედებას გთხოვთ და ზედმეტად კარგ რამეს გთავაზობთ, განსაკუთრებით მაშინ, თუ ისინი ბმულზე გადასვლას ან მიმაგრებული დოკუმენტის ჩამოტვირთვას მოიცავს.
  • დაკვირვებით შეამოწმეთ ადრესანტის ანგარიში და შეტყობინება, რათა გაარკვიოთ რეალურია თუ არა ის. გრამატიკულმა შეცდომებმა, ასოების გადანაცვლებამ, შეტყობინების ფორმამ და ტონმა შესაძლოა მიგანიშნოთ, რომ ადრესანტის ანგარიში გატეხილია და ფიშინგისთვისაა გამიზნული.
  • შეტყობინების ავთენტურობის გადამოწმება ალტერნატიული მეთოდით, მაგალითად სატელეფონო ზარით შეგიძლიათ.
  • დაფიქრდით, სანამ ბმულზე გადახვალთ იმ შემთხვევაშიც, თუ შეტყობინება ნაცნობი ადამიანისგან მიიღეთ. კურსორი მიიტანეთ ბმულთან და ნახეთ რამდენად სანდოდ გამოიყურება მისი URL-ი.
  • ელ. ფოსტით მოსული დოკუმენტი ჩამოტვირთვის ნაცვლად წინასწარ ნახეთ (Preview). თუ მაინც ეჭვობთ, დაურეკეთ ადრესანტს და სთხოვეთ დოკუმენტის ასლი ელ.ფოსტის ტექსტის სახით მოგწეროთ.
  • საეჭვო ბმულები და დოკუმენტები Virus Total-ზე ატვირთეთ - ეს არის სერვისი, რომელსაც შეუძლია ცნობილი მავნე პროგრამები გამოავლინოს.
  • ჩართეთ ავტომატური განახლების ფუნქცია და ყველა მოწყობილობა გქონდეთ მუდმივად განახლებული. ამით უზრუნველყოფთ მოწყობილობებში არსებული ხარვეზების გასწორებას, რომელთა საშუალებითაც ხშირად ე.წ მავნე პროგრამები თქვენს ინფორმაციაზე წვდომას ცდილობენ.
  • ფიშინგის მიმართ განსაკუთრებული ყურადღება გამოიჩინეთ არჩევნებისა და არეულობების დროს. ასევე იმ პერიოდში, როცა თქვენი კოლეგები ან სამოქალაქო საზოგადოების ჯგუფები გახდნენ კიბერთავდასხმის სამიზნეები.

მოწყობილობის უსაფრთხოება


ჟურნალისტები კონტენტის შესანახად, შესაქმნელად და წყაროებთან საკონტაქტოდ განსხვავებულ მოწყობილობებს იყენებენ. თუმცა ბევრი ჟურნალისტი, განსაკუთრებით ფრილანსერები, სამუშაოდ და პირადი გამოყენებისთვის ხშირად ერთსა და იმავე მოწყობილობას ხმარობენ. მისი დაკარგვისა და მოპარვის შემთხვევაში კი მთელი პროფესიული და პირადი ინფორმაციის გამჟღავნების რისკი არსებობს.

კომპიუტერის, მობილურების, ტაბლეტების და ფლეშ მეხსიერების ბარათების დაშიფვრა მნიშვნელოვანია, რათა დარწმუნებული იყოთ, რომ პაროლის გარეშე სხვებს არ ექნებათ წვდომა თქვენს ინფორმაციაზე.


მოწყობილობების დასაცავად:

  •  მოწყობილობებზე დააყენეთ პაროლი, კოდი ან PIN კოდი. რაც უფრო გრძელია პაროლი, მით უფრო რთულია სხვებისთვის მისი ამოცნობა.
  • განაახლეთ თქვენი მოწყობილობის ოპერაციული სისტემა, რათა თავი დაიცვათ მავნე პროგრამებისგან. • შეამოწმეთ თქვენს მოწყობილობებში შენახული ინფორმაცია და გაითვალისწინეთ, რა რისკის წინაშე შეიძლება აღმოჩნდეთ თქვენ ან სხვები.
  • რეგულარულად შექმენით სარეზერვო ასლები, იმ შემთხვევისთვის თუ თქვენი მოწყობილობა დაზიანდება, დაიკარგება ან მოიპარავენ. სარეზერვო ასლები შეინახეთ თქვენი სამუშაო ადგილიდან მოშორებით, უსაფრთხო ადგილას.
  • რეგულარულად წაშალეთ სენსიტიური ინფორმაცია, მათ შორის პირადი მიმოწერა. იმისთვის, რომ სხვამ არ შეძლოს წაშლილი ფაილების აღდგენა, თუ შეძლებთ მასალები წაშალეთ დაცული პროგრამით. სხვა შემთხვევაში საწყის პარამეტრებზე დააყენეთ მოწყობილობა (reset) და გამოიყენეთ განსხვავებული აქტივობებისთვის, რათა მოწყობილობის ახალი მეხსიერება "დაიწეროს". (Reset-მდე ყველა საჭირო მასალის სარეზერვო ასლი შექმენით, წინააღმდეგ შემთხვევაში მოწყობილობაში არსებულ ყველა ინფორმაციას დაკარგავთ)
  • არ დატოვოთ მოწყობილობა უყურადღებოდ საჯარო ადგილებში, მაშინაც თუ დასატენად გაქვთ ჩართული, რადგან შესაძლოა მოიპარონ ან დააზიანონ.
  • არ დაუკავშიროთ მოწყობილობები საჯარო USB შესაერთებლებსა და ფლეშ მეხსიერების ბარათებს, რომლებიც ღონისძიებებზე უფასოდ დაგირიგეს. ისინი შესაძლოა მავნე პროგრამებს შეიცავდეს, რომლებიც თქვენს კომპიუტერში შეაღწევს.
  • იცოდეთ, რომ შესაძლოა თქვენი მოწყობილობა მონაცემებს cloud-ის ანგარიშზე ინახავდეს - ეს ინფორმაცია კი Cloud-ზე დაშიფრული არ იყოს. ამისთვის, შეგიძლიათ ავტომატური სარეზერვო ფაილების შექმნის ფუნქცია (automatic backups) პარამეტრებიდან გამორთოთ.
  • თქვენი მოწყობილობა დააყენეთ ისე, რომ მისი მოპარვის შემთხვევაში მასში არსებული ინფორმაციის წაშლა დისტანციურად შეძლოთ. ეს ფუნქცია წინასწარ უნდა გქონდეთ ჩართული და ინფორმაციის წაშლას მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეძლებთ თუ მოწყობილობა ინტერნეტთან იქნება დაკავშირებული.
  • მოწყობილობები ყოველთვის სანდო ხელსონებთან შეაკეთეთ. მოწყობილობის დასაშიფრად:
  • თანამედროვე სმარტფონებს აქვთ დაშიფვრის (encryption) ფუნქცია, დარწმუნდით, რომ პარამეტრებიდან ეს ფუნქცია ჩართულია.
  • Windows-ისთვის დასაშიფრად გამოიყენეთ Bitlocker-ი. Mac-ისთვის Firevault-ი, მყარი დისკებისთვის და ფლეშ მეხსიერების ბარათებისთვის Veracrypt-ი.
  • დაშიფვრის დროს მთავარია გრძელი, უნიკალური პაროლის გამოყენება. სმარტფონებზე დააყენეთ უფრო რთული პაროლი.
  • გაითვალისწინეთ, რომ თუ სხვამ იცის თქვენი პაროლი ან ის იძულებით გათქმევინათ, თქვენი ინფორმაციის ნახვას შეძლებს.
  • ყოველთვის გადახედეთ კანონს, რათა დარწმუნდეთ, რომ დაშიფვრა, რომელსაც იყენებთ კანონიერია იმ ქვეყანაში, სადაც ცხოვრობთ ან მოგზაურობთ.

დაშიფრული კომუნიკაცია


ჟურნალისტებს ინფორმაციის წყაროებთან უსაფრთხოდ კომუნიკაცია დაშიფრული მიმოწერის აპლიკაციებითა და ელ.ფოსტის დასაშიფრი პროგრამების გამოყენებით შეუძლიათ. ასეთი პროგრამები შეტყობინების კონტენტს იცავს, თუმცა მისი გაგზავნის დროზე, ადრესატსა და სხვა დეტალებზე წვდომა აპლიკაციის მფლობელ კომპანიას მაინც აქვს. გასათვალისწინებელია, რომ თითოეულ ასეთ კომპანიას განსხვავებული პოლიტიკაა აქვს იმის შესახებ თუ, რას მოიმოქმედებენ მთავრობისგან ინფორმაციის გადაცემის მოთხოვნის შემთხვევაში.

რეკომენდებული აპლიკაციები ე.წ end-to-end encryption-ს იყენებენ, რაც იმას ნიშნავს, რომ ერთი პირი მეორეს ინფორმაციას დაშიფრულად უგზავნის. ორივე მათგანს უნდა ჰქონდეს თავისი ანგარიში კონკრეტულ აპლიკაციაში. ნებისმიერი ადამიანი, ვისაც მათ მობილურზე წვდომა აქვს მაინც შეუძლია შეტყობინების ნახვა. დაშიფრული მიმოწერის ფუნქცია Signal-ს, WhatsApp-ს, Telegram-სა და სხვა აპლიკაციებს აქვს.

დაშიფრული ელ.ფოსტა ინფორმაციის გაცვლის ბევრად უსაფრთხო საშუალებაა. ამისთვის ორივე მხარემ შესაბამისი პროგრამა უნდა ჩამოტვირთოს და დააინსტალიროს.


დაშიფრული შეტყობინებების აპლიკაციის გამოყენებისას:

  • გაარკვიეთ ვის ეკუთვნის აპლიკაცია, რა ინფორმაციას ინახავს ეს კომპანია და გაცემული აქვს თუ არა ინფორმაცია მთავრობისთვის. შეამოწმეთ მისი მონაცემების მესამე პირისთვის გადაცემის პოლიტიკა.
  • აპლიკაციაში შესასვლელად დააყენეთ PIN-ი ან პაროლი, რათა მობილურის მოპარვის შემთხვევაში მასზე წვდომა სხვამ არ მოიპოვოს.
  • გაარკვიეთ თქვენს მობილურში სად ინახება აპლიკაციით გამოგზავნილი ინფორმაცია.
  • ყველაფერი, რასაც ჩამოტვირთავთ, მაგალითად ფოტოები, თქვენს მობილურში შეინახება და შესაძლოა მისი სარეზერვო ასლები სხვა მოწყობილობებსა და აპლიკაციებშიც ინახებოდეს. 
  • ზოგიერთი აპლიკაცია, მაგალითად WhatsApp-ი თქვენს შეტყობინებებს ტელეფონის ნომერთან მიბმულ Cloud-ის ანგარიშზეც ინახავს.
  • მობილურში არსებული კონტაქტები მიმოწერის აპლიკაციებშიც ინახება, ამიტომ თუ ერთგან წაშლით რომელიმე ნომერს, შესაძლოა ის აპლიკაციაში ისევ იყოს დამახსოვრებული.
  • შექმენით მიმოწერის სარეზერვო ასლები და შემდეგ რეგულარულად წაშალეთ. მაქსიმალურად ცოტა ინფორმაცია დატოვეთ მოწყობილობასა თუ აპლიკაციის ანგარიშზე. ჩამოტვირთული დოკუმენტები და "სქრინშოტები" დაშიფრულ გარე მეხსიერების ბარათზე შეინახეთ.
  • Signal-ის შეტყობინების გაქრობის ფუნქცია საშუალებას იძლევა გარკვეული დროის შემდეგ მიმოწერა ავტომატურად წაიშალოს.

ელ.ფოსტის დაშიფრული მიმოწერისთვის:

  • დაიხმარეთ სანდო ადამიანი, რომელიც ტექნოლოგიებში ერკვევა. ელ.ფოსტის დაშიფრული მიმოწერის ფუნქციის დაყენება არც ისე მარტივია.
  • აირჩიეთ სანდო დასაშიფრი პროგრამა. ყოველთვს განაახლეთ ის, რათა დაიცვათ მავნე პროგრამებისგან.
  • წინასწარ მოიფიქრეთ გრძელი და უნიკალური პაროლი ელ. ფოსტის დაშიფრული მიმოწერის პროგრამისთვის. თუ პაროლი დაგავიწყდებათ, დაშიფრულ წერილებზე წვდომას დაკარგავთ.
  • ხშირად გააგზავნეთ დაშიფრული წერილები, რათა არ დაგავიწყდეთ პროგრამის გამოყენების წესები.
  • ელ.ფოსტის დეტალები, მათ შორის წერილის სათაური, ადრესანტის და ადრესატის ელ. ფოსტის მისამართები არ იშიფრება.
  • ელ.ფოსტის მიმოწერის დასაშიფრად განკუთვნილი პროგრამების მაგალითებია: GPG Suite-ი Mac-ისთვის, GPG4win-ი Windows-ისა და Linux-ისთვის, Thunderbird-Enigmail extension-ით და პროგრამა Mailvelope-ი.

უსაფრთხო ინტერნეტის გამოყენება

ინტერნეტ პროვაიდერებს, კაფეებსა თუ სასტუმროს უფასო WiFi-ი აქვთ, რომლებსაც შესაძლოა ჟურნალისტებიც იყენებდნენ. გარეშე პირებს შეუძლიათ მოიპარონ ინფორმაცია ან მონიტორინგი გაუწიონ ჟურნალისტების ონლაინ აქტივობას თუ ისინი დაუცველ ვებგვერდებსა და საჯარო WiFi-ს იყენებენ.


ინტერნეტის უსაფრთხოდ სარგებლობა:

  • ვებგვერდზე შესვლისას დააკვირდით https-სა და კლიტის სიმბოლოს, რომელიც აღნიშნავს, რომ თქვენსა და ვებგვერდს შორის არსებული აქტივობები დაშიფრულია. ვებგვერდის უსაფრთხოების შემოწმება Electronic Frontier Foundation's-ის HTTPS Everywhere-ითაც შესაძლებელია.
  • შეამოწმეთ არის თუ არა ვებგვერდის მისამართი ავთენტური. URL-ი სწორად უნდა იყოს დაწერილი და უნდა შეიცავდეს https-ს.
  • დააინსტალირეთ ad-blocker-ი, რათა მოწყობილობა დაიცვათ მავნე პროგრამისგან, რომელსაც ხშირად ზოგიერთი რეკლამა მალავს.
  • დააინსტალირეთ Privacy Badger-ი, რომლითაც ვებგვერდებს შეუწყვეტთ წვდომას ინფორმაციაზე იმის შესახებ, თუ რომელ ვებგვერდებს სტუმრობთ. 
  • გამორთეთ Bluetooth-ი და სხვა დოკუმენტების გასაზიარებელი აპლიკაციები და სერვისები, როცა მათ არ იყენებთ.
  • გამოიყენეთ VPN, რათა დაიცვათ ინტერნეტ ტრაფიკი, განსაკუთრებით საჯარო WiFi-ით სარგებლობისას.
  • მოერიდეთ საჯარო კომპიუტერების გამოყენებას, განსაკუთრებით ინტერნეტ კაფეებსა და პრესისთვის განკუთვნილ ოთახებში. მათი გამოყენების შემთხვევაში გამოდით ყველა ანგარიშიდან და წაშალეთ ბრაუზერის ისტორია.
  • ინტერნეტის ანონიმურად გამოსაყენებლად დააინსტალირეთ Tor Browse-ი ან Tails-ი. Tor-ის ბრაუზერი განსაკუთრებით რეკომენდებულია ჟურნალისტებისთვის, რომლებიც მთავრობის კორუფციასა და სხვა სენსიტიურ თემებს იძიებენ.

ციფრული უსაფრთხოების დაცვა საზღვრის კვეთისას


ჟურნალისტებს, რომლებსაც საზღვრის კვეთისას თან აქვთ მოწყობილობებში შენახული პროფესიული და პირადი ინფორმაცია, არ სურთ, რომ მათზე წვდომა ვინმემ მოიპოვოს. თუ მესაზღვრე თქვენი მხედველობის არეალისგან მოშორებით წაიღებს მოწყობილობას, შეიძლება თქვენს ანგარიშებზე შევიდეს, ინფორმაციის ასლი გააკეთოს და სათვალთვალო პროგრამა დააინსტალიროს.

გამგზავრებამდე:

  • გაეცანით, რა ინფორმაცია არის შენახული თქვენს მოწყობილობებში და რა რისკის წინაშე შეიძლება დადგეთ თქვენ ან თქვენი წყაროები. ჩათვალეთ, რომ თქვენს მოწყობილობებსაც ისევე შეამოწმებენ, როგორც წიგნაკებსა და ამობეჭდილ დოკუმენტებს თქვენს ბარგში.
  • თქვენს მოწყობილობებში არსებული ინფორმაცია გადაიტანეთ გარე მყარ დისკზე ან შეინახეთ cloud-ზე. წაშალეთ ის ინფორმაცია, რომელზეც არ გინდათ რომ მესაზღვრეს ჰქონდეს წვდომა.
  • თუ შესაძლებელია შეიძინეთ სუფთა მოწყობილობები, რომლებსაც მხოლოდ მოგზაურობის დროს გამოიყენებთ. თუ პირადი ან სამუშაო მოწყობილობით მგზავრობთ, დაცულად შექმენით მათში არსებული კონტენტის სარეზერვო ასლი და მთლიანად გაწმინდეთ მობილური ან დააყენეთ საწყის პარამეტრებზე (reset). 
  • დაშიფრეთ ყველა მოწყობილობა, რათა მათზე პაროლის გარეშე წვდომა ვერავინ მოახერხოს. მოიძიეთ ინფორმაცია დაშიფვრასთან დაკავშირებულ შეზღუდვებზე, რომელიც კონკრეტულ ქვეყანაში მოქმედებს და დარწმუნდით, რომ არ არღვევთ კანონს. იცოდეთ, რომ შესაძლოა სამართალდამცველებმა კანონის გათვალისწინებით მოგთხოვოთ პაროლი. ამიტომ, გამგზავრებამდე რჩევისთვის მიმართეთ დამსაქმებელს ან ადვოკატს.
  • სანამ საზღვარს გადაკვეთთ და უსაფრთხო ინტერნეტზე წვდომა გექნებათ, გამოდით ყველა ანგარიშიდან და წაშალეთ აპლიკაციები მობილურიდან.
  • ყველა მოწყობილობაში წაშალეთ ბრაუზერის ისტორია (თქვენს ინტერნეტ პროვაიდერს მაინც ექნება ინფორმაცია, რომელ ვებგვერდებს ესტუმრეთ)
  • სახის ამომცნობი სკანერისა და თითის ანაბეჭდის გამოყენების ნაცვლად მობილური PIN-ით ან პაროლით დაბლოკეთ. 
  • ჩართეთ მოწყობილობის დისტანციურად გასუფთავების ფუნქცია და თქვენი ნდობით აღჭურვილ ადამიანს აუხსენით ინფორმაციის დისტანციურად წაშლის ინსტრუქცია იმ შემთხვევისთვის, თუ თქვენ დაგაკავებენ.

საზღვარზე:

  • გამორთეთ მოწყობილობები დისკის დაშიფვრის გასააქტიურებლად. 
  • თვალი ადევნეთ თქვენს მოწყობილობებს უსაფრთხოების შემოწმების დროს. 
  • არ ჩართოთ მობილური, სანამ აეროპორტს არ გასცდებით. ნებისმიერი ზარი და შეტყობინება გადაეცემა ადგილობრივ პროვაიდერს, რომელმაც შესაძლოა შეაგროვოს მასალები და მთავრობას გაუზიაროს. აეროპორტის WiFi-სთან დასაკავშირებლად გამოიყენეთ VPN-ი.
  • თუ საზღვარზე რომელიმე მოწყობილობა ჩამოგართვეს ან მასში რამე ჩასვეს ჩათვალეთ, რომ თქვენს მოწყობილობაში შეაღწიეს და არსებული ინფორმაციის ასლები შექმნეს.
თუ გაინტერესებთ დეტალური ინფორმაცია, როგორ დაიცვათ Facebook ანგარიში, გაეცანით რჩევებს ჟურნალისტებისთვის.
კატეგორია: ფოტოისტორია
2008 წლის აგვისტოს ომთან რამდენიმე მძიმე კადრი ასოცირდება. ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული და ცნობილი ფოტო, რომელიც საქართველოს 11 წლის წინანდელ ტრაგედიას ასახავს - დაბომბილ გორში დაჭრილი ქალია, რომელიც დახმარებას ითხოვს.

ფოტოს ავტორი ქართველი ფოტოგრაფი გიორგი აბდალაძეა, რომელიც 2008 წლის აგვისტოში Associated Press-ისთვის მუშაობდა. როგორც აბდალაძე მედიაჩეკერთან ჰყვება, ფოტო, რომელიც მოგვიანებით აგვისტოს ომის ერთ-ერთ სიმბოლოდ იქცა, 9 აგვისტოს დილას გადაიღო.

"9-ში, გამთენიისას, [ფოტოგრაფები] თრიალეთის ტელევიზიასთან ვიყავით, ცხინვალის მიმართულებით დავიძარით და გზად დაბომბვაში მოვყევით. რუსული თვითმფრინავები შემოფრინდნენ ტერიტორიაზე, ერგნეთის მიმართულებით ჩამოყარეს ჭურვები, შემდეგ გორისკენ წავიდნენ, ჩვენც ქალაქის ცენტრში გადავინაცვლეთ, იქაც დაბომბეს. კორპუსებთან მივედით, სადაც ეს სურათები დაგვხვდა, უმძიმესი კადრები იყო - ქალი ძალიან დასახიჩრებული იყო და შველას ითხოვდა, ირგვლივ ბევრი გარდაცვლილი იყო“, - იხსენებს ფოტოგრაფი.

როგორც გიორგი აბდალაძე ჰყვება, ფოტოს გადაღების პროცესში მთლიანად იმაზე იყო კონცენტრირებული, რომ არსებული სიტუაცია აესახა და მასალა სწრაფად გადაეგზავნა. ფოტო გადაღებისთანავე Associated Press-ს გადაუგზავნა, ამის შემდეგ გავრცელდა გორში დაჭრილი ქალის კადრი საერთაშორისო მედიაში.

ფოტოზე გამოსახული ქალი ზოია მამედოვაა, ფოტოგრაფის ობიექტივში მოხვედრიდან მალევე მას მეზობლები დაეხმარნენ და უსაფრთხო ადგილას გადაიყვანეს.


ფოტოგრაფი საკუთარი ქვეყნის ომში

 

alt
 

გიორგი აბდალაძისთვის წლების შემდეგ მის მიერვე გადაღებული ფოტოების ნახვა ძლიერ ემოციებს იწვევს, რადგან ისინი ცხელ წერტილში 11 წლის წინ მიმდინარე მოვლენებსა და მძიმე კადრებს აცოცხლებს.

"რთულია, როდესაც შენს ქვეყანაში ასეთი უბედურება ხდება და შენ ცდილობ შეასრულო პროფესიული მოვალეობა. იმ დღეებში 5 ჟურნალისტი დაიღუპა. მძიმე პერიოდია, ახლა როდესაც ვუყურებ ამ ფოტოებს, ვიხსენებ იმ დროს, ძალიან რთულია და მძიმე ემოციებით ვივსები. ყველაზე მთავარი და მნიშვნელოვანი არის ის, რომ მაქსიმალურად, ყველანაირად უნდა შევეცადოთ, მსგავსი რამ აღარ მოხდეს ჩვენს ქვეყანაში", - ამბობს აბდალაძე.

დაჭრილი ქალის ფოტო და საინფორმაციო ომი
 

alt

ფოტოგრაფის ინფორმაციით, ფოტო, რომელზეც გორში დაჭრილი ქალია გამოსახული რუსულმა პროპაგანდისტულმა მედიამ უკრაინის ომის ფოტოდ გაასაღა, მოგვიანებით კი რუსულმა სპეცსამსახურებმა მას ბრალი ფოტოს გაყალბებაში დასდეს.

"ეს ფოტოები რუსეთის სპეცსამსახურებმა უკრაინის ომთან დაკავშირებით გამოიყენეს, თითქოს მასზე ასახული ხალხი დონბასის მცხოვრებლები იყვნენ. 2008 წლის პერიოდში მე და დავით მძინარიშვილს, რომელმაც ძმები რაზმაძეების ფოტო გადაიღო, ბრალი დაგვდეს თითქოს ჩვენ მივიყვანეთ მსახიობები და კადრები დადგმული იყო. შეიძლება ითქვას, რომ ამ კადრებით საინფორმაციო ომი მოვიგეთ. ჩვენ ამ ფოტოებით გადავფარეთ 2008 წლის ოლიმპიადა და მთელ მსოფლიოს გავაგებინეთ ის ტრაგედია, რაც ჩვენს ქვეყანაში ხდებოდა. მსოფლიოს ყველა წამყვან საინფორმაციო გაზეთსა და სააგენტოებში ეს იყო ერთ-ერთი პირველი ფოტოები, რომლებიც ასახავდა რუსეთის აგრესიას საქართველოს მიმართ", - აცხადებს გიორგი აბდალაძე.

აგვისტოს ომი გარდა ქართველი ფოტოგრაფებისა, უცხოელი ფოტორეპორტიორების ობიექტივშიც მოხვდა. 2008 წლის ომის დღეებში გადაღებული 12 ფოტო "მსოფლიო პრესის ფოტოს" ჯილდოს მფლობელი გახდა.

კატეგორია: ფოტოისტორია
2008 წლის აგვისტოს ომი არაერთი უცხოელი ფოტოგრაფის ობიექტივში მოხვდა. მათგან ორი ფოტოგრაფის ნამუშევრებმა 2009 წელს "მსოფლიო პრესის ფოტოს" [World Press Photo] პრიზები მიიღეს. 

Reuters-ის ფოტოგრაფის გლებ გარანიჩის ერთმა და პოლონური სააგენტოს Napo Images-ისა და გაზეთ Dziennik-ისთვის მომუშავე ფოტოგრაფის ვოიჯეხ გრზედზინსკის ფოტოკოლაჟმა (11 ფოტო) "მსოფლიო პრესის ფოტოს" კონკურსის მნიშვნელოვანიახალი  ამბების კატეგორიაში 2009 წელს მე-3 საპრიზო ადგილი დაიკავა.

გაფრთხილება: ფოტოების ნაწილი მძიმე სანახავია

alt
9 აგვისტო, 2008. ქალი იფარავს სახეს რუსული დაბომბვის შემდეგ.
Wojciech Grzedzinski



alt

10 აგვისტო, 2008. მღვდელი ლოცავს ქართველ სამხედროებს წინა ხაზზე გასვლამდე.
Wojciech Grzedzinski


alt
9 აგვისტო, 2008. ქალი ტირის, მის უკან კი რუსული ავიაიერიშის შედეგად კორპუსი იწვის.
Wojciech Grzedzinski


alt

9 აგვისტო, 2008. რუსული დაბომბვის შემდეგ, ზაზა რაზმაძეს უჭირავს ძმის ცხედარი.
Wojciech Grzedzinski


alt
9 აგვისტო, 2008. რუსული საჰაერო თავდასხმის შემდეგ ადგილობრივები გარდაცვლილი მეზობლის ცხედარს ნახულობენ.
Wojciech Grzedzinski


alt

11 აგვისტო, 2008. ქართველი ბიჭი ეხმარება დევნილს ცხინვალიდან, ეკლესიის გარეთ.
Wojciech Grzedzinski


alt
9 აგვისტო, 2018. ზაზა რაზმაძე რუსული დაბომბვის დროს დაღუპული ძმის თვალს ხუჭავს.
Wojciech Grzedzinski


alt
9 აგვისტო, 2008. ქართველი ჯარისკაცები ისვენებენ.
Wojciech Grzedzinski



alt
11 აგვისტო, 2008. ქართველი ჯარისკაცის ცხედარი მორგში. Wojciech Grzedzinski


alt
13 აგვისტო, 2008.  ცხინვალიდან დევნილები მიდიან თბილისში.
Wojciech Grzedzinski



alt
13 აგვისტო, 2008. რუსი ჯარისკაცი უკიდებს სიგარეტს.
Wojciech Grzedzinski


alt
9 აგვისტო, 2008. ზაზა რაზმაძე ძმის ცხედართან.
Gleb Garanich

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და მაღალანაზღაურებადი ამერიკელი ჟურნალისტი ანდერსონ კუპერი CNN-ის სახე და გადაცემა "360 გრადუსი ანდერსონ კუპერთან" წამყვანია. კუპერმა კარიერა 1992 წელს დაიწყო და მას შემდეგ პროფესიული მოვალეობა 40-ზე მეტ ქვეყანაში შეასრულა. მას გაშუქებული აქვს მსოფლიოში მიმდინარე თითქმის ყველა მნიშვნელოვანი მოვლენა და არაერთი პრესტიჟული ჯილდო აქვს მიღებული.


პრივილეგია და ტრაგედია

ანდერსონ კუპერი დაიბადა 1967 წლის 3 ივნისს ნიუ-იორკში. ის ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ამერიკელი ბიზნესმენის კორნელიუს ვანდერბილტის მემკვიდრის - დიზაინერისა და არტისტის გლორია ვანდერბილტისა და მწერალ ვაიეტ ემორი კუპერის მეორე ვაჟია.

alt გლორია ვანდერბილტი შვილებთან: ანდერსონ კუპერთან (მარცხნივ) და კარტერ ვანდერბილტ კუპერთან, 1972  

გავლენიანი ოჯახის გამო კუპერი ადრეული ასაკიდან საზოგადოების ყურადღების ცენტრში იზრდებოდა. ჯერ კიდევ რამდენიმე თვის იყო, როდესაც ფოტოგრაფმა დაიან არბუსმა ჟურნალ Harper's Bazaar-ისთვის გადაიღო. 10 წლიდან კუპერი ბავშვი მოდელი იყო და სხვადასხვა სარეკლამო კამპანიაში, მათ შორის Macy's-სა და Ralph Lauren-ის პროექტებში მონაწილეობდა. 13 წლისამ მოდელობა შეწყვიტა, როგორც კუპერმა წლების შემდეგ განაცხადა ამის მიზეზი კაცი ფოტოგრაფის მიერ ფულის სანაცვლოდ სექსუალური შეთავაზება გახდა.



alt კუპერების ოჯახი, 1972  


კუპერების ოჯახის ტრაგედია 1978 წელს დაიწყო, როცა ანდერსონის მამა ვაიეტ კუპერი გულის ოპერაციის დროს დაიღუპა. ტრაგედიას 10 წლის შემდეგ კუპერის ძმის კარტერის სუიციდი მოჰყვა. მომხდარმა კუპერი და დედამისი უფრო დააახლოვა.

მოგვიანებით ანდერსონ კუპერმა ოჯახის ტრაგედია თავისი პროფესიის არჩევას დაუკავშირა. "დამაინტერესა გადარჩენის შესახებ კითხვებმა: რატომ რჩებოდა ზოგიერთი ადამიანი ცოცხალი და ზოგიერთი არა... ომების გაშუქება ლოგიკურად ჩანდა."

1980-იანი წლების ბოლოს ანდერსონ კუპერი მანჰეტენის კერძო ინსტიტუტში დალტონის სკოლაში ჩაირიცხა. 1985 წელს ,ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ, სწავლა განაგრძო ჟურნალისტიკაზე იელის უნივერსიტეტში, რომელიც 1989 წელს დაამთავრა.

ამ პერიოდის განმავლობაში კუპერმა სტაჟირება აშშ-ის ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოში (CIA) გაიარა.


კარიერის დასაწყისი - პრესის გაყალბებული ბარათი

სწავლის დასრულების შემდეგ ანდერსონ კუპერს რეპორტიორის სამსახურის პოვნა გაუჭირდა. ის თავდაპირველად Channel One-ისთვის ფაქტჩეკერად (ფაქტების გამდამმოწმებლად) მუშაობდა, თუმცა ყოველდღიური რუტინული სამსახურისგან მოწყენილმა პრესის ყალბი ბარათი დაამზადა და მიანმარში გაემგზავრა, სადაც ტაილანდის საზღვართან ლტოლვილებისა და სამთავრობო ძალების დაპირისპირება გადაიღო.

alt
Channel One-მა კუპერის გადაღებული კადრები შეიძინა და ის კორესპონდენტად დააწინაურეს, რის შემდეგაც კუპერი ბოსნიაში, კამბოჯაში, ჰაიტიში, ისრაელში, მიანმარში, რუსეთში, რუანდაში, სომალსა და სამხრეთ აფრიკაში მიმდინარე კონფლიქტებს აშუქებდა.

altკუპერის მუშაობამ ყურადღება მიიქცია და დაახლოებით 4 წლის შემდეგ 1995 წელს ჟურნალისტი ABC News-მა რეპორტიორად და მსოფლიოს ახალი ამბების (World News Now) თანაწამყვანად დაიქირავა.


გადატვირთული სამუშაო გრაფიკის გამო კუპერმა ახალი ამბებისგან შესვენება გადაწყვიტა და 2000 წელს ABC-ის ახალი რეალითი შოუს The Mole-ის წამყვანი გახდა. თუმცა 2001 წლის 11 სექტემბრის ტერაქტის შემდეგ ანდერსონ კუპერი კვლავ მიმდინარე მოვლენების გაშუქებას დაუბრუნდა.

"ABC-ში ჩემი მუშაობის ბოლო წელს ღამით ახალი ამბების წამყვანად ვმუშაობდი, დღისით კი გადაცემა 20/20-ისთვის, 2-4 საათს მეძინა და ძალიან დაღლილი ვიყავი. ცვლილება, გონების გასუფთავება და ახალი ამბებისგან ცოტათი ჩამოშორება მინდოდა და დავინტერესდი რეალითი შოუთი. ორი სეზონი საკმარისი იყო, 9/11 მოხდა და ვიფიქრე, საჭირო იყო ახალ ამბებს დავბრუნებოდი", - აცხადებდა კუპერი.


alt

 ანდერსონ კუპერი კონგოში ABC News-ისთვის, 1997 

CNN-ის სახე 

2001 წლის იანვარში კუპერმა მუშაობა CNN-ზე შაბათ-კვირის ახალი ამბების წამყვანად დაიწყო, 2003 წელს ერაყის ომის შემდეგ პრაიმტაიმიც დაიკავა. ამავე წლის 8 სექტემბერს კი მისი შოუს "360 გრადუსი ანდერსონ კუპერთან" დებიუტი შედგა.

გარდა საავტორო გადაცემისა კუპერი აშუქებდა მნიშვნელოვან სოციალურ და პოლიტიკურ მოვლენებს, მათ შორის აშშ-ის 2004 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებს, ქარიშხალ კატრინასა და სხვ. წლების განმავლობაში ანდერსონ კუპერი იმდენად ცნობილი გახდა, რომ მის პაროდიებს გადაცემა Saturday Night Live-ში უამრავი მაყურებელი ჰყავდა.

alt

2007 წელს კუპერმა ომის ზონებში მუშაობის გამოცდილების შესახებ წიგნი (Dispatches from the Edge) გამოაქვეყნა.

წარმატებული კარიერის მქონე ჟურნალისტი პირად ცხოვრებაზე წლების განმავლობაში არ საუბრობდა. კუპერი 2005 წელს New York magazine-თან ინტერვიუში ამბობდა, რომ პირად ცხოვრებაზე საუბარი საზოგადოების ყურადღებას გაფანტავდა მასზე, როგორც რეპორტიორზე. მიუხედავად ამისა, 2012 წელს კუპერმა საჯაროდ განაცხადა, რომ გეია. მისი თქმით, სექსუალობის შესახებ კითხვაზე თავის არიდება უფრო მეტად ზიანს მოიტანდა.

"ჩემთვის უფრო ცხადი გახდა, რომ პირადი ცხოვრების ზოგიერთ ასპექტზე ჩუმად ყოფნის გამო ზოგერთს დავუტოვე მცდარი შთაბეჭდილება თითქოს ვცდილობ დავმალო ისეთი რამ, რაც დისკომფორტს მიქმნის, რისიც მრცხვენია და მეშინია, ეს სიმართლე არ არის", - წერდა კუპერი.

ანდერსონ კუპერს CNN-სა და CBS-ის "60 წუთზე" მუშაობისას ემის 16 ჯილდო, პიბოდის ორი და ედვარდ მუროუს ერთი ჯილდო აქვს მიღებული.

გარდა ამისა, ანდესრონ კუპერი 2003 წლიდან ახალი წლის ღამის პირდაპირი ეთერის უცვლელი თანამწამყვანია. კუპერს ახალი წლის ღამე 10 წლის განმავლობაში მსახიობ კეტი გრიფინთან ერთად იქამდე მიჰყავდა, სანამ გრიფინს ტრამპის სისხლიანი თავის ფიგურასთან გადაღებული ფოტოს გამო კონტრაქტი შეუჩერეს.

alt
გრიფინის ფოტოს კუპერმა შეუფერებელი უწოდა, თუმცა აღნიშნა, რომ კეტი გრიფინთან მაინც მეგობრობდა და მას ყველაფერს საუკეთესოს უსურვებდა. გრიფინმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ მასსა და ანდერსონ კუპერს შორის მომხდარის შემდეგ მეგობრობა დასრულდა. კეტი გრიფინი კი ენდი ქოენმა ჩაანაცვლა.

2016 წელს ანდერსონ კუპერმა კიდევ ერთი წიგნი (The Rainbow Comes and Goes) გამოაქვეყნა, რომელიც დედამისთან ერთად მათ ურთიერთობისა და ცხოვრების შესახებ დაწერა.

იმავე წელს საპრეზიდენტო არჩევნების კამპანიის პერიოდში კუპერი ყველა მნიშვნელოვან მომენტს აშუქებდა. ის სამჯერ იყო დონალდ ტრამპისა და ჰილარი კლინტონის დებატების მოდერატორი.

alt

ჟურნალისტური საქმიანობის მიღმა კუპერი ცნობილ სახედ ჩამოყალიბდა. ის თავის ცნობილ მეგობრებთან ერთად ესწრება ნიუ-იორკის მოდის კვირეულებსა და სხვა ღონისძიებებს.  2011 წელს ანდერსონ კუპერის ცვილის ფიგურაც შექმნეს.

ანდერსონ კუპერის ერთ-ერთი დასამახსოვრებელი ეთერი 2019 წლის 17 ივნისს იყო, როდესაც კუპერმა დედამისს გლორია ვანდერბილტს, რომელიც 95 წლის ასაკში გარდაიცვალა, პატივი მიაგო. "აქამდე ვერასდროს ვხვდებოდი როგორი ჩრდილოეთის ვარსკვლავი იყო ჩემთვის. ყველაფერი ნაკლებად კაშკაშა და ჯადოსნური ჩანს მის გარეშე. მამაჩემი გარდაიცვალა მაშინ, როცა 10 წლის ვიყავი, ჩემი ძმა მაშინ, როცა 21 წლის ვიყავი. დედაჩემი იყო ჩემი ოჯახის ბოლო წევრი, ადამიანი, რომელიც თავიდანვე მიცნობდა. ახლა ყველა წავიდა და ძალიან მარტოსულად ვგრძნობ თავს. იმედი მაქვს, რომ ისინი ერთად მაინც არიან", - განაცხადა კუპრმა. 




52 წლის ანდერსონ კუპერი დღესდღეობით აშშ-ში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და მაღალანაზღაურებადი ტელეწამყვანია. მისი ქონება $110 მილიონს შეადგენს. კუპერმა დედამისისგან მემკვიდრეობა საკუთარი სურვილით არ მიიღო. Variety-ის ინფორმაციით, ჟურნალისტი CNN-იდან ყოველწლიურად $12 მილიონს გამოიმუშავებს.

კატეგორია: საქართველო

"2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ აუცილებელია შენარჩუნდეს ქართული მედიალანდშაფტის პლურალიზმი და შემცირდეს მედიის მფლობელებისა და პოლიტიკური პარტიების გავლენა სარედაქციო პოლიტიკაზე", - ვკითხულობთ განცხადებაში, რომელიც ორგანიზაციამ  "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე" "რუსთავი 2-ის" ირგვლივ განვითარებული მოვლენების შესახებ გაავრცელა.


"გასულ კვირას ოპოზიციური ტელეკომპანიის "რუსთავი 2-ის" ყოფილი მფლობელისთვის დაბრუნების შემდეგ, საქართველოში მედია პლურალიზმის მომავალთან დაკავშირებული შეშფოთებების ფონზე "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე" მოუწოდებს პატივი სცენ არხის სარედაქციო დამოუკიდებლობას, ტელევიზიის მფლობელებმა და პოლიტიკურმა პარტიებმა ნაკლები გავლენა იქონიონ წამყვან მედიაზე", - წერია განცხადებაში.

აღმოსავლეთ ევროპასა და ცენტრალური აზიაში "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშეს" ხელმძღვანელი იოჰან ბირი წინასაარჩევნოდ მედია პლურალიზმის აუცილებლობას უსვამს ხაზს.

“რუსთავი 2-ის სარედაქციო დამოუკიდებლობა და ეკონომიკური გადარჩენა გარანტირებული უნდა იყოს. 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ აუცილებელია შენარჩუნდეს ქართული მედიალანდშაფტის პლურალიზმი და შემცირდეს მედიის მფლობელებისა და პოლიტიკური პარტიების გავლენა სარედაქციო პოლიტიკაზე", - აცხადებს იოჰან ბირი.

ორგანიზაციის განცხადებაში აღნიშნულია, რომ "რუსთავი 2-ზე" მთავრობები წლების განმავლობაში ცდილობდნენ კონტროლის მოპოვებას.

"საქართველოში პოლიტიკური პარტიის მიერ მედია ორგანიზაციის პირდაპირ ფლობა კანონით იკრძალება, თუმცა წამყვანი მედიები, როგორც წესი, თავიანთი მფლობელების ბიზნესსა და პოლიტიკურ ინტერესებზე არიან დამოკიდებული. საქართველო მსოფლიო პრესის ინდექსში 2019 წელს 180 ქვეყანას შორის მე-60 ადგილზეა", - წერია განცხადებაში.


  18 ივლისს სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ, „რუსთავი 2-ის" საქმეზე, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის არცერთი მუხლის დარღვევა არ დაადგინა.


კერძოდ, 2017 წლის 2 მარტს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდმა პალატამ ტელეკომპანია "რუსთავი 2" ადრინდელ მესაკუთრეს ქიბარ ხალვაშს მიაკუთვნა. რის შემდეგაც "რუსთავი 2-მა" სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს მიმართა, რომლის საფუძველზე, სტრასბურგის სასამართლომ 2017 წლის 3 მარტს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულება შეაჩერა. ერთი კვირის წინ კი სწორედ ამ აღსრულების შეჩერება გააუქმა სტრასბურგის სასამართლომ.

კატეგორია: რესურსები

საპროტესტო აქციებისა და დემონსტრაციების გაშუქება ყოველთვის შეიცავს რისკებს, ასეთ დროს ჟურნალისტების უსაფრთხოება მნიშვნელოვანია, ამიტომ ისინი აქციების გაშუქებამდე შესაბამისად უნდა იყვნენ მომზადებულნი. ცოდნა, გამოცდილება და სამოქმედო გეგმის წინასწარ შედგენა საპროტესტო აქციების გაშუქებასთან დაკავშირებულ რისკებს ბევრად შეამცირებს.

"მედიაჩეკერმა" სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციების მიერ შემუშავებული, აქციებისა და დემონსტრაციების გაშუქების სახელმძღვანელო წესები მოიძია და პრაქტიკულ რჩევებს მოუყარა თავი. 


»  წინასწარ მომზადება

  • სანამ გადასაღებად წახვალთ წინასწარ დაგეგმეთ რას მოიმოქმედებთ სიტუაციის გამწვავების შემთხვევაში. კარგად შეისწავლეთ ტერიტორია და რუკის დახმარებით გაარკვიეთ ცხელ წერტილთან ახლოს მდებარე უსაფრთხო ადგილები და გასასვლელები.
  • წაიღეთ პატარა ზურგჩანთა, რომელშიც დამცავ საშუალებებთან ერთად წყალი და საკვები გექნებათ. კარგია თუ თან გექნებათ ტკბილეული.
  • ზურგჩანთა შეგიძლიათ გამოიყენოთ რეზინის ტყვიებისგან , ქვებისა და წყლის ჭავლისგან დამცავ "ფარად". სასურველია ზურგჩანთას ჰქონდეს წინა შესაკრავები, რომლითაც ჩანთას წელსა და გულმკერდის არეზე კარგად დაიმაგრებთ, რაც სირბილის დროს პრაქტიკული იქნება.
  • თან იქონიეთ პირველადი სამედიცინო დახმარების ყუთი.
  • წაიღეთ თვალების დამცავი საშუალებები, თუნდაც ცურვისთვის განკუთვნილი სათვალე ან სამშენებლო სამუშაოებისთვის განკუთვნილი დამცავი სათვალე, ასევე სახის დამცავი ფარი ან აირწინაღი.
  • ჩაიცვით თავისუფალი, ბუნებრივი ქსოვილის ტანსაცმელი. ასეთი ტანსაცმელი ისე სწრაფად არ დაიწვება, როგორც სინთეტიკა. გახსოვდეთ, ყოველთვის არსებობს გაზის ყუმბარის აფეთქების რისკი.
  • ნუ ჩაიცვამთ პოლიციისა და სამხედროების ფორმის მსგავს ტანსაცმელს. სასურველია გეცვათ, როგორც სამართალდამცველების ისე მომიტინგეების ტანსაცმლისგან განსხვავებული ფერის ტანსაცმელი. მოერიდეთ შავის, ასევე ჭრელი ფერების ჩაცმას. ყველაზე კარგი ვარიანტია ლურჯი ფერის ტანსაცმელი.
  • ჩაიცვით კომფორტული ფეხსაცმელი, რომელიც პრაქტიკულია და რომელსაც თასმები მჭიდროდ ეკვრება.
  • თან იქონიეთ საჭირო წამლები, თავისი შეფუთვით.
  • არ შეიკრათ თმა ე.წ ცხენის კუდით და არ გაიკეთოთ საყურეები, რათა არ ჩაგეჭიდოთ ვინმე ან რამეს არ გამოედოთ.
  • ტელეფონში პროდიუსერისა და სხვა მნიშვნელოვანი საკონტაქტო პირების ნომრები გამოყავით ცალკე ( შეგიძლიათ თითოეულს წინ მიაწეროთ ანბანის პირველი ასო A, რაც მათ მოძებნას გაგიადვილებთ ან ეს ნომრები გადაიყვანეთ მნიშვნელოვანი კონტაქტების სიაში). ასე დაზოგავთ დროს და ოფისსა და კოლეგებთან კომუნიკაციას გაამარტივებთ.
  • შეამცირეთ მობილურის განათება და არასაჭირო აპლიკაციებს გამოურთეთ ენერგიის მოხმარება. მობილური უნდა იყოს ბოლომდე დატენილი, თან უნდა იქონიოთ დამატებითი პორტატული დამტენი (Power Bank) და შესაძლებლობის ფარგლებში დამატებითი პატარა მობილური (არაა აუცილებელი სმარტფონი იყოს), რომლიდანაც მნიშვნელოვან კონტაქტებს დაურეკავთ.
  • იქონიეთ თქვენი ადვოკატის საკონტაქტო ნომერი. შეგიძლიათ დაიწეროთ მხარზე ან ფურცელზე, რომელიც სულ თან გექნებათ.
  • სასურველია ავტომობილში პატარა ზომის ცეცხლსაქრობი გედოთ.

»  უშუალოდ ადგილზე ყოფნისას

  • ყოველთვის დარჩით თქვენს ჯგუფთან ერთად. არასდროს დატოვოთ ოპერატორი მარტო, რადგან ის ფოკუსირებულია გადაღებაზე და ნაკლებად აქცევს ყურადღებას რა ხდება მის ირგვლივ. ყოველი შემთხვევისთვის შეარჩიეთ ერთი ადგილი, სადაც განცალკევების შემთხვევაში ჯგუფის წევრები ერთმანეთს შეხვდებით.
  • ყოველთვის თან იქონიეთ პრესის ბარათი, მაგრამ ზოგიერთ შემთხვევაში, თუ ხედავთ, რომ მედიის მიმართ აგრესიაა, დამალეთ პრესის ბარათი და ნუ იტყვით, რომ მედიის წარმომადგენელი ხართ. 
  • ნუ იქონიებთ თან ბლოკნოტს, რომელსაც მედიის ლოგო აქვს. ჩაინიშნეთ რაც შეიძლება ცოტა შენიშვნა, რათა ნაკლები ყურადღება მიიქციოთ.
  • ინტერვიუ ჩაწერეთ აქციის ადგილისგან მოშორებით ან ქუჩის კუთხეში.
  •  თუ რეპორტიორი ხართ, არაა აუცილებელი დემონსტრანტების წინ ან შუაში დადგეთ, უმჯობესია მათ გვერდიდან დააკვირდეთ და ისე გაჰყვეთ. როგორც წესი, ადამიანები, რომლებიც ქვებს ისვრიან დემონსტრანტების შუაში დგანან და ხალხში არიან შერეული. არასდროს დადგეთ მომიტინგეებსა და სამართალდამცველებს შორის.
  • თუ ფოტოგრაფი ან ოპერატორი ხართ სჯობს მაღლიდან გადაიღოთ.
  • თუ სამართალდამცველები თქვენი მიმართულებით მორბიან გაერიდეთ ადგილს, რადგან წინააღმდეგ შემთხვევაში ისევე მოგექცევიან, როგორც ერთ-ერთ მომიტინგეს.
  • არაფერი აიღოთ მიწიდან. ნებისმიერი რამ, რაც თქვენს სიახლოვეს დავარდება დატოვეთ ისე, როგორცაა. თუ დემონსტრანტების ნასროლ ქვას აიღებთ შეიძლება პოლიციას ეგონოს, რომ თქვენც სროლას აპირებთ და ამისთვის დაგაკავონ. ხოლო, თუ ცრემლსადენი გაზის ყუმბარას შეეხებით, მაშინ ხელს დაიწვავთ.
  • დაკავების შემთხვევაში პოლიციას ნუ გაუწევთ წინააღმდეგობას. ისინი წინასწარი დაკავების იზოლატორში გადაგიყვანენ. სჯობს იქ მყოფ სამართალდამცველებს უთხრათ თქვენი ვინაობა და განუმარტოთ რას აკეთებდით.
  • თუ დაგაკავეს მოყევით სიმართლე, მოერიდეთ ამბის შეცვლას.
  • თუ პოლიციის მანქანაში გადაგიყვანეს შეგიძლიათ ხმამაღლა დაიძახოთ თქვენი სახელი, გვარი და იმ მედიის სახელწოდება, რომლისთვისაც მუშაობთ. ასე თქვენი დაკავების შესახებ ინფორმაცია გავრცელდება. 

 ასევე დაგაინტერესებთ: გაშუქება და სტრესი

 

»  დარბევის დროს

  • სიტუაციის დაძაბვისას შეინარჩუნეთ სიმშვიდე და იყავით ყურადღებით. დარწმუნდით რომ ფიზიკურად მომზადებული ხართ. დაუსვით თქვენს თავს კითხვა: შეგიძლიათ სირბილი?
  • მზად იყავით გაექცეთ კვამლს, ცეცხლს, პოლიციას და ზოგადად ნებისმიერ ნასროლ ნივთს. ამ დროს თავი დაბლა უნდა გქონდეთ დაწეული.
  • თუ ვარაუდობთ, რომ ცრემლსადენ გაზს გამოიყენებენ, დადექით ქარის მიმართულების საწინააღმდეგო მხარეს, თუ გაზის ყუმბარა თქვენთან დავარდა, რაც შეიძლება სწრაფად გაიქეცით პოლიციისგან მოშორებით და ეცადეთ მაქსიმალურად ცოტა ისუნთქოთ. ასთმის, რესპირატორული პრობლემების, ინფექციური დაავადების მქონე, ორსულები, თვალის ინფექციისა და დაბალი იმუნიტეტის მქონე ადამიანები, ასევე ისინი, ვინც კონტაქტურ ლინზებს ხმარობენ, განსაკუთრებით უნდა მოერიდონ ცრემლსადენ გაზს.
  • თუ კონტაქტურ ლინზებს იყენებთ, შესაძლოა გაზი თვალსა და ლინზას შორის მოხვდეს, რაც გაღიზიანებას გამოიწვევს. ამიტომ სასურველია სათვალე გეკეთოთ.
  • რეზინის ტყვიების გამოყენებისას თუ ვერ გაიქცევით, პოლიციისკენ ზურგით დადექით მუხლებზე. თავი დახარეთ და დაიცავით სახე. ამისთვის შეგიძლიათ ზურგჩანთა გამოიყენოთ.
  • წყლის ჭავლის გაშვების შემთხვევაში, შებრუნდით ზურგით, მოიხარეთ, დახუჭეთ თვალები და ხელები აიფარეთ ცხვირისა და პირის წინ ისე, რომ ჰაერი საკმარისი გქონდეთ და სუნთქვა შეძლოთ.
  • იმუშავეთ თქვენს გუნდთან ერთად და გახსოვდეთ, საიდან უნდა გაიქცეთ, თუ ვითარება უარესობისკენ შეიცვლება.
  •  აქციის გაშუქების შემდეგ გამართეთ შეხვედრა ნიუსრუმში და განიხილეთ გაშუქების პროცესი. ისწავლეთ "გაკვეთილები"

»  რეკომენდებული აღჭურვილობა

ზურგჩანთა, რომელშიც გექნებათ:

  • ბეისბოლის კეპი (თავის დაცვისთვის)
  • თვალების დასაცავად სათვალე (ცრელმსადენი გაზის დროს)
  • აირწინაღი
  • პირველადი დახმარების ნაკრები
  • მუხლების დამცავი ბალიშები
  • პატარა ზომის ცეცხლსაქრობი
  • ყურის ერთჯერადი საცობები (აქციის დასაშლელად ხმოვანი სიგნალის გამოყენების შემთხვევისთვის)


»  რჩევები ცრემლსადენი გაზისგან თავდასაცავად

ცრემლსადენი გაზის გაშვებისას არ ჩავარდეთ პანიკაში. როცა გაიგებთ სროლის ხმას აიხედეთ ზემოთ და ეცადეთ მოერიდოთ იმ ადგილს, სადაც გაზის ყუმბარა დავარდება. ხშირად ყუმბარები ჰაერშივე ფეთქდება, რის გამოც ის ცხელდება ამიტომ არ შეეხოთ მას. ასევე არ აიღოთ აუფეთქებელი ცრემლსადენი გაზის ყუმბარა, რადგან შესაძლოა თქვენს ხელში აფეთქდეს და დაშავდეთ. ცრემლსადენი გაზისგან საუკეთესო თავდაცვის საშუალება აირწინაღია. მაგრამ თუ აირწინაღი არ გაქვთ თან იქონიეთ პოლიეთილენის პარკში ჩადებული ლიმონის წვენით/მჟავით ან ვაშლის ძმრით დასველებული ხელსახოცები, რომლებსაც ცხვირსა და პირზე დაიდებთ. თვალები შეგიძლიათ გამოირეცხოთ ფიზიოლოგიური ხსნარით ან წყლით.

ჩაიცვით რამდენიმე ფენა ტანსაცმელი. როცა კვამლი ტანსაცმელში შევა უნდა გაიხადოთ ზედა ფენა. ეცადეთ ზემოდან გეცვათ წყალგაუმტარი/ საწვიმარი ტანსაცმელი. თუ კონტაქტურ ლინზებს ხმარობთ, ცრემლსადენი გაზის გაშვების შემთხვევაში დაუყოვნებლივ მოიხსენით ლინზები. თუ არ გაქვთ სათვალე ან სახის რაიმე ტიპის დამცავი საშუალება, ცხვირზე აიფარეთ მაისური და ისე ისუნთქეთ - ეს იქამდე იქნება ეფექტიანი, ვიდრე მაისურის ქსოვილი გაზით არ გაიჟღინთება.

მოერიდეთ აქციაზე მაკიაჟით მისვლას. ეს ცრემლსადენი გაზის მოქმედებას გააძლიერებს. კოსმეტიკა და სახის დამატენიანებლები ცრემლსადენი გაზის ან წიწაკის სპრეის მოხვედრისას იწვევს წვას. გეკეთოთ სამაჯური ან იქონიეთ სამედიცინო ბეიჯი, რომელზეც ეწერება თქვენი სისხლის ჯგუფი და კონკრეტული დაავადება ან ალერგია.


წყაროები

 https://www.nuj.org.uk/documents/ifj-safety-guidelines/
https://j-source.ca/article/tips-for-journalists-covering-violent-protests/
https://gijn.org/resources/abrajis-security-manual-for-covering-street-protests/
https://ijnet.org/en/story/tips-staying-safe-while-covering-violent-protests

სტატიაში გამოყენებულია ტბელ აბუსერიძის ფოტო. თბილისი, 20 ივნისი.  


 

კატეგორია: რესურსები
თუ ცნობილი გამოცემების ვებგვერდებზე საერთაშორისო ამბებს ხშირად ეცნობით მაშინ დიდი შანსია იმისა, რომ ბოტის მიერ დაწერილი სტატია უკვე წაგიკითხავთ.

ციფრული ტექნოლოგიების ხანაში ხელოვნური ინტელექტი ბევრ სფეროშია ადაპტირებული მათ შორის ჟურნალისტიკაშიც. კომპიუტერული მეცნიერების ეს დარგი (AI), ფაქტობრივად, ჟურნალისტიკის პრაქტიკას ცვლის. ახლა უკვე შესაძლებელია ადამიანური რესურსის გარეშე ისეთივე მასალის მომზადება, როგორსაც ნიუსრუმში მომუშავე რეპორტიორი დაწერდა, იმ განსხვავებით, რომ ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებით ახალი ამბავი კიდევ უფრო ოპერატიულად იწერება.

ტექნოლოგიური კომპანია Narrative Science-ის პროგნოზით, 2025 წლისთვის ახალი ამბების 90%-ს ბოტები დაწერენ. თუმცა, სანამ ეს რეალობად იქცევა, მანამდე დიდი გამოცემები ინფორმაციის გადამუშავებისა და შექმნის პროცესში თავიანთ ბოტებს უკვე იყენებენ. მათ შორისაა The Washington Post-ი, BBC-ი, Reuters-ი, The Associated Press-ი, Bloomberg-ი, The New York Times-ი, The Wall Street Journal-ი, The Times-ი და სხვ.

Reuters Institute-ის 2018 წლის ანგარიშის თანახმად, გამოკითხული 200 ტოპ რედაქტორიდან და ხელმძღვანელიდან 3/4 ხელოვნურ ინტელექტს იყენებს. ხელოვნური ინტელექტი ახალი ამბების ჟურნალისტიკაში ძირითადად ფინანსების, სპორტული ღონისძიებების, მიწისძვრებისა და იმ თემების დასაწერად გამოიყენება, რომლებშიც ბევრი მონაცემია. ზემოთ ჩამოთვლილი ამ და სხვა მასალებისთვის ცნობილი გამოცემები ხელოვნურ ინტელექტს შემდეგნაირად იყენებენ:

გასულ წელს ჩინურმა მედიასაშუალებამ Xinhua-მ ახალი ამბების გამოშვების ხელოვნურ ინტელექტზე დაფუძნებული კაცი ტელეწამყვანი შექმნა. მიმდინარე წელს კი მაყურებელმა ასეთივე ქალი წამყვანის დებიუტი იხილა.

 

Forbes-ის ინფორმაციით, The Washington Post-ი რობოტს სახელად Heliograf-ს იყენებს. მისი მუშაობის პირველ წელს რობოტმა დაახლოებით 850 სტატია დაწერა. The Post-ი Heliograf-ს არა ჟურნალისტების ჩასანაცვლებლად, არამედ მათი სამუშაოს შესამსუბუქებლად იყენებს. რობოტი ძირითადად ფინანსურ მონაცემებსა და ვაშინგტონის მასშტაბით სასკოლო ფეხბურთის მატჩების გაშუქებაზე მუშაობს. The LA Times-ი ხელოვნურ ინტელექტს მიწისძვრებისა და მკვლელობების შემთხვევათა გასაშუქებლად იყენებს. გამოცემის ბოტი მსხვერპლის გენდერს, რასას, მკვლელობის მიზეზს, პოლიციიის ჩართულობის შესახებ ინფორმაციას, ადგილსა და სხვა მონაცემებს რეალურ დროში აგროვებს.

Bloomberg-ის კონტენტის 30% კი ავტომატურად, ბოტის მიერაა დაწერილი. პროგრამა Cyborg-ი ფინანსურ ანგარიშებს ბიზნეს რეპორტიორის მსგავსად ახალ ამბებად აქცევს. მას შეუძლია დაწეროს სტატიის სათაური და გამოყოს ქვეთავები. ხელოვნური ინტელექტის ეს პროგრამა სოციალურ ქსელებში მნიშვნელოვან ამბებსაც ეძებს და კატასტროფების, თავდასხმების, თანამდებობიდან გადადგომისა და სხვა თემების შესახებ გამოქვეყნებულ პოსტებს პოულობს, რის შემდეგაც ადგენს, რამდენად ღირს ამა თუ იმ ამბის გაშუქება.

შედარებით მცირე მასშტაბის გამოცემები, მათ შორის AP-ი და RADAR-ი, ყოველკვირეულად ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებით დაწერილ ათასობით ახალ ამბავს აქვეყნებენ.

პენსილვანიის უნივერსიტეტის უორტონის სკოლის მასალის მიხედვით, The Atlanta Journal-Constitution-ი ექიმების მხრიდან სექსუალური ძალადობის შესახებ გამოძიებისთვის პულიცერის პრიზის ფინალისტი გახდა. თემაზე მუშაობისას კი გამოცემამ 100,000 -ზე მეტი დოკუმენტის შესასწავლად ხელოვნური ინტელექტი გამოიყენა.

Reuters-ი კი ხელოვნურ ინტელექტზე დაფუძნებულ პროგრამებს სამთავრობო და კორპორაციული მონაცემების გადასამუშავებლად, მასალების რამდენიმე ენაზე სათარგმნად და ინფორმაციის გადამოწმების მიზნით იყენებს.

ხოლო The Wall Street Journal-სა და Dow Jones-ში, ხელოვნურ ინტელექტი ინტერვიუს გასაშიფრად და deep fake-ების გამოსააშკარავებლად გამოიყენება.

ჟურნალისტიკაში ხელოვნური ინტელექტის მზარდად დანერგვა მედიის წარმომადგენლებს რამდენიმე კითხვას უჩენს: ჩაანაცვლებს თუ არა ოდესმე რობოტი ჟურნალისტს? შემცირდება თუა არა სამუშაო ადგილები მედიაში? რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები შეიძლება ჰქონდეს ბოტების დაწერილ ახალ ამბებს? და სხვ.

Knowledge@Wharton-თან ინტერვიუში მკვლევარმა და პროფესორმა ნოამ ლატარმა ჯერ კიდევ 2014 წელს ივარაუდა, რომ ტექნოლოგიების განვითარება და ხელოვნური ინტელექტის გამოყენება მედია ორგანიზაციებს ხარჯებს შეუმცირებდა.

ხელოვნურ ინტელექტს შეუძლია რეპორტიორს საქმე ბევრად გაუმარტივოს. მაგალითად, ხმის ამომცნობი ფუნქციით გაშიფროს ინტერვიუ და ერთდროულად უსმინოს რამდენიმე პრესკონფერენციას, დააფიქსიროს მასში კონკრეტული სიტყვები და მიხვდეს არის თუ არა რაიმე დაუყოვნებლივ გასაშუქებელი.

ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფუნქცია, რომლითაც ხელოვნური ინტელექტი ჟურნალისტიკაში გამოირჩევა, ავტომატური თარგმანია. როგორც წესი, უცხო ქვეყნების კორესპონდენტები ამბავზე მუშაობისას ერთ ენას იყენებენ, მასალას კი სხვა ენაზე წერენ. მაგალითად, ინტერვიუს ჩინურად წერენ, სტატიას კი ინგლისურ ენაზე ამზადებენ. ხელოვნური ინტელექტის დახმარებით რეპორტიორებს შეუძლიათ მასალა ნებისმიერ ენაზე დაწერონ შესაბამისი პროგრამა კი მას წამებში გადათარგმნის, რის შემდეგაც მასალის ავტორი სტატიას გადახედავს, შესწორებებს შეიტანს და მედიასაშუალებას გადაუგზავნის.ხელოვნური ინტელექტის პლუსი ისიცაა, რომ ის ყოველ შეცდომას სწავლობს და მას აღარ იმეორებს.

ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის ჟურნალისტიკის ინსტიტუტის პროფესორი მერედიტ ბროუსარდი ფიქრობს, რომ ხელოვნური ინტელექტის ნიუსრუმებში დანერგვა ჟურნალისტებს დროის დაზოგვაში დაეხმარება და ისინი გამოთავისუფლებულ დროს ხარისხიანი და ბევრად საინტერესო მასალების შექმნას დაუთმობენ.

Bloomberg-ის მთავარი რედაქტორი ჯონ მიკლვეითი კი საკითხს ადამიანისა და რობოტის ერთობლივ მუშაობად აღიქვამს. მისი თქმით, ხელოვნური ინტელექტის განვითარებისა და დახვწისთვის ადამიანური რესურსია საჭირო. "ჩვენ გვჭირდებიან ჟურნალისტები, რომლებიც Cyborg-ს "ეტყვიან" რა გააკეთოს. ადამიანები გვჭირდებიან იმისთვისაც, რომ გადაამოწმონ ბოტის დაწერილი მასალა... გამოდის, რომ ადამიანები და მანქანები ერთად მუშაობენ“, - აღნიშნავს მიკლვეითი.

მართალია, ჟურნალისტიკაში ხელოვნური ინტელექტი რთულად გასაგები ციფრების დალაგებასა და ამბის გადმოცემას ახერხებს, თუმცა მისი წერის სტილი მაინც შაბლონურია და ერთმანეთს ჰგავს. მაგალითად, RADAR-ში ხელოვნურ ინტელექტზე დაფუძნებული პროგრამისთვის ჟურნალისტები ქმნიან შაბლონებს, რომლებიც ტექსტის ფრაგმენტებსა და მისი ლოგიკური განვითარების ვარიანტებს მოიცავს, შესაბამისად მსგავსი მასალების ტექსტი, ფაქტობრივად, მუდმივად მეორდება და მასში მხოლოდ მონაცემები იცვლება. თავის მხრივ, რეპორტიორი სტატიის წერისას ინტერპრეტაციას იყენებს, ფაქტებს სხვადასხვა მხრიდან აჩვენებს, რაც ხელოვნურ ინტელექტს ჯერჯერობით არ შეუძლია.

კიდევ ერთი კითხვა, რაც ბოტის მიერ დაწერილ ახალ ამბებს უკავშირდება არის ის თუ ვინ არის მასალაზე პასუხისმგებელი? მაგალითად, თუ ალგორითმმა დაუშვა შეცდომა ვის დაეკისრება პასუხისმგებლობა? ერთ-ერთი ლოგიკური პასუხი უშუალოდ მედია ორგანიზაციაა, თუმცა კონკრეტულ შემთხვევებში ეს საკითხი, შესაბამისი კანონმდებლობის არარსებობის გამო მაინც ბუნდოვანია.

ზოგიერთი გამოთვლებით, ხელოვნურ ინტელექტს დღესდღეობით რეპორტიორის საქმის 15%-ისა და რედაქტორის საქმის 9%-ის ათვისება შეუძლია. წყაროებთან მოლაპარაკება, მათი დათანხმება, მასალების განსხვავებულად და საინტერესოდ თავმოყრა კი იმ ჟურნალისტური უნარების ნაწილია, რაც ხელოვნურ ინტელექტს არ გააჩნია. მართალია, თანამედროვე ტექნოლოგიები დღეს უამრავ შესაძლებლობას იძლევა, თუმცა ჟურნალისტისთვის აუცილებელი თვისებები ისევ ჩაუნაცვლებელია.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

თანამედროვე ციფრულ სამყაროში მცხოვრებ ადამიანს იმაზე მეტ ახალ ამბავსა და ინფორმაციაზე აქვს წვდომა, ვიდრე ამის შესაძლებლობა ისტორიის განმავლობაში ნებისმიერ სხვა ადამიანს ჰქონია. მათ ინფორმაციის მიღება უფასოდ, ნებისმიერ დროს შეუძლიათ და თან ეს ყველაფერი მათს ჯიბეში, მობილურში იყრის თავს.

თუმცა თანამედროვე ადამიანებს წვდომა არა მხოლოდ ახალ ამბებზე, არამედ დაწყებული თამაში Clash of Clans-დან კიანუ რივზის მიმებითა და TikTok-ით დამთავრებული, ყველაფერზე აქვთ. აღნიშნული კონტენტი კი გასართობი ხასიათისაა და, როგორც წესი, მომხმარებლებს ბედნიერების გრძნობას ანუ უბრალოდ დადებით განწყობას უტოვებს. დღესდღეობით კი ბედნიერების შეგრძნება არც ისე მარტივია. ამიტომაც ბევრ ადამიანს ურჩევნია კიანუ რივზის მიმებით გაერთოს და თავი აარიდოს ტრამპის, ირანის, პუტინის, კლიმატის ცვლილების, ბრექსიტისა თუ რასიზმის შესახებ ამბებს.

გაუმჯობესებული ტექნოლოგია ახალ ამბებზე წვდომას ზრდის, თუმცა ამასთანავე ამარტივებს მათგან თავის დაღწევის საშუალებებსაც. Digital News Report-ის ბოლო ანგარიშში, რომელიც რამდენიმე კვირის წინ გამოქვეყნდა, წარმოდგენილი იყო მონაცემები მკითხველის მიერ ახალ ამბებისგან თავის არიდების შესახებ. 2017 წელს მსოფლიოს მასშტაბით გამოკითხულთა 29% აცხადებდა, რომ ისინი "ხშირად ან ზოგჯერ არიდებდნენ თავს ახალ ამბებს.“ 2019 წელს ეს მაჩვენებელი 32%-მდე გაიზარდა.

რატომ არიდებს ხალხი თავს ახალი ამბების კითხვას?

2017 წლის მონაცემებზე დაყრდნობით ამერიკელებისთვის ამის მიზეზი ის იყო, რომ ახალ ამბებს "ნეგატიური გავლენა ჰქონდა განწყობაზე (57%) და "ამბის სიმართლეში ეჭვი ეპარებოდათ" (35%).

LinkedIn-ის რედაქტორმა იზაბელ რაჰოლმა Digital News Report-ის მონაცემები მოკლედ შეაჯამა და მკითხველს ახალი ამბებისგან თავის არიდების გამოცდილებაზე ჰკითხა. ხალხმა მასალის ქვეშ კომენტარები დატოვა, რომლებშიც ჩანდა როგორ აღიქვამენ არაჟურნალისტები ახალ ამბებს. ბუნებრივია, კომენტარების ველი სამეცნიერო მაგალითად ვერ გამოდგება, თუმცა მათი ავტორები არიან ადამიანები, რომლებიც საინფორმაციო მედია ორგანიზაციისთვის მკითხველთა რაოდენობის გასაზრდელად სამიზნე აუდიტორია იქნებოდნენ.

რამდენიმე კომენტარი, რომლებიც იზაბელ რაჰოლის მასალას მოჰყვა:

"გაეცანით Metro -ს მასალებს. გარანტიას გაძლევთ, რომ ყოველ გვერდსა თუ სათაურში ნეგატიური სიტყვაა ნახსენები. ძირითადი მიმდინარე ამბების კითხვა დროისა და ენერგიის ხარჯვაა, ამიტომ ვარიდებ თავს ახალი ამბების წაკითხვას."

"ახალი ამბების წაკითხვა მას შემდეგ შევწყვიტე, რაც გავიაზრე, რომ ჩემს განწყობასა და ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე უარყოფითად მოქმედებდა. ხოლო განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანი სიახლე ჩემამდე თავისითაც აღწევს."

"გაზეთების კითხვა და ახალი ამბების ყურება მაშინ შევწყვიტე, როცა მივხვდი, რომ ფაქტებს მნიშვნელობა აღარ აქვს. მედიებს პოლიტიკური ან კომერციული ინტერესები ამოძრავებთ და ეს არ არის ჯანსაღი." " ახალი ამბების წაკითხვა ზედმეტი სტრესია."

"მათში არაფერია პოზიტიური. ახალი ამბები ყოველთვის ნეგატიურია, მე კი ვერ ვიტან ისეთი გაზეთის კითხვას ან ახალი ამბების მოსმენას, რომელშიც ყოველთვის ცუდი ამბებია გაშუქებული. " "უბრალოდ არ წარმომიდგენია პოლიტიკურ ან კრიმინალურ ახალ ამბებს გავეცნო. დაახლოებით 10 წლის წინ შევწყვიტე მათი კითხვა და მხოლოდ ბიზნესის სიახლეებს ვეცნობი ისეთ პლატფორმებზე, რომლებსაც ვენდობი."

"მე არასდროს ვუსმენ ახალ ამბებს. ამბების 99.99% ჭორი, ცნობილი ადამიანის შესახებ არაფრის მომცემი თემაა და მე არ მეხება."

"ახალი ამბების ორგანიზაციები სენსაციურ და შოკისმომგვრელ ახალ ამბებზე არიან დამოკიდებული. მიუხედავად იმისა, რომ ვფიქრობ საჭიროა ნათელი მოეფინოს ცუდ და უარყოფით შემთხვევებს, მგონია, რომ სტატია დაბალანსებული უნდა იყოს. ცუდ ამბავს თუ აშუქებ, ისიც გვითხარი რა კეთდება მის შესაცვლელად. რატომ დავხარჯავ ჩემს ენერგიას მშრალი ახალი ამბის კითხვაში? ამას მირჩევნია რეკლამებით სავსე ჟურნალი ვიკითხო."

"ვეცნობი ამბებს, რომლებიც ჩემს სამსახურს უკავშირდება. მაგრამ დიდი ხანია აღარ ვუყურებ ადგილობრივ ახალ ამბებს ავარიებზე, სროლებსა და ა.შ"

ეს კომენტარები ნათლად წარმოაჩენს ფენომენს - "თუ ამბავი ძალიან მნიშვნელოვანია, თვითონ მიპოვის. ისინი არიან ადამიანები, რომლებსაც სჯერათ, რომ მნიშვნელოვანი ახალი ამბები სოციალურ მედიაში მათთან ისედაც მიაღწევს.

ტრამპის ერაში იმის გათვალისწინებით, რომ მედიას Twitter-ზე ყოველ წუთს "ყალბს“ უწოდებენ, ჟურნალისტიკასთან დაკავშირებული N1 სიტყვა "ნდობაა", თუმცა იქნებ ზედმეტად ვაფასებთ ნდობის როლს აუდიტორიის ნაწილის მიერ ახალი ამბების არ წაკითხვის მიზეზის ძიებისას? ამაში ერთ-ერთ ფაქტორს ახალი ამბების მიერ ადამიანზე ნეგატიური გავლენის მოხდენა წარმოადგენს.

ახალი ამბების კითხვა ყოველდღიური ჩვევა იყო - ყოველ დილით გაზეთის წაკითხვა და ყოველ საღამოს 18:00 საათზე ახალი ამბების გამოშვების ყურება.

დღესდღეობით ადამიანები ახალ ამბებს ყოველდღიურად იმ რაოდენობით იღებენ, რამდენითაც თავად სურთ. მომხმარებლის მობილურში კი ჟურნალისტიკა ნებისმიერი ტიპის კონტენტთან კონკურენტულ გარემოშია.

წყარო: niemanlab.org

კატეგორია: რესურსები
Google-ის მიერ 2000-იანი წლების დასაწყისში შექმნილი Google Earth-ი, რომლის საშუალებითაც სატელიტიდან დედამიწის ნებისმიერი გეოგრაფიული წერტილის ნახვაა შესაძლებელი ფართოდ გამოიყენება ჟურნალისტიკაში. ამისთვის აქამდე Google Earth-ში ეკრანიდან ვიდეოს ან ფოტოების გადაღება იყო საჭირო. Google-ის ახალი პროგრამა კი ამ საქმეს ამარტივებს.

Google Earth Studio კომპანია Google-ის მიერ მედიისთვის, არასამთავრობო ორგანიზაციებისთვის, გრაფიკოსებისა და უბრალოდ ვიდეო კონტენტის შემქმნელებისთვის შემუშავებული ხელსაწყოა.

პროგრამა Chrome-ის ბრაიუზერზეა დაფუძნებული და საშუალებას იძლევა Google Earth-ის 3D გამოსახულებისა და თანამგზავრიდან გადაღებული ფოტოებისგან ვიდეო შექმნათ. 


 

Google Earth Studio-ს მარტივი სამონტაჟო პროგრამაა აქვს, რომელითაც მასალაზე სხვადასხვა ეფექტის, ნახაზებისა და მონიშვნების დამატებაა შესაძლებელი. მომხმარებელს საშუალება ეძლევა კონკრეტული მისამართი მიუთითოს და მისთვის სასურველი რაკურსიდან კადრები გადაიღოს, ასევე განსაზღვროს დღის ნებისმიერი პერიოდი და მზის ადგილმდებარეობა. 


 

Google Earth Studio-ს გამოყენებას არ სჭირდება მონტაჟის გამოცდილების ქონა. პროგრამის ვებგვერდზე განთავსებული ტუტორიალები დეტალურად აღწერს მასში მუშაობის წესებს. საბოლოოდ კი ამბის მოსათხრობად სატელიტიდან გადაღებული მაღალი ხარისხის ვიდეოს შესაქმნელად მხოლოდ რამდენიმე წუთია საჭირო.



პროგრამა უფასოა ახალი ამბებისთვის, განათლების, კვლევისა და არაკომერციული მიზნებით გამოყენებისთვის. დაინტერესებულმა პირებმა სპეციალური განაცხადი უნდა შეავსონ, რის შემდეგაც Google Earth Studio-ს გამოყენებას დაიწყებენ.

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

საფრთხეში მყოფი ჟურნალისტების დასაცავად One Free Press Coalition-ი ყოველთვიურად 10 ყველაზე გადაუდებელი საქმის სიას აქვეყნებს, რომლის მიზანს ჟურნალისტების დაცვა წარმოადგენს.

პროექტში 30 მედიასაშუალებაა ჩართული, მათ შორის TIME-ი,The Associated Press-ი, Reuters-ი, Süddeutsche Zeitung-ი, Forbes-ი, The Washington Post-ი და სხვ. "10 გადაუდებელი საქმის" სიის შექმნა მსოფლიოში პრესის თავისუფლების უზრუნველყოფასა და ჟურნალისტების პროფესიული საქმიანობის შესრულების გამო მათი დასჯის ან თავდასხმისგან დაცვას ემსახურება.

2019 წლის ივნისის სია:

1. ეზორი გვანდა (ტანზანია): დამოუკიდებელი ჟურნალისტი, რომელიც დაკარგულია

ეზორი გვანდა ფრილანსერი ჟურნალისტია, რომელიც ტანზანიაში მუშაობდა. ის 2017 წლის 21 ნოემბრიდან გაუჩინარდა. მანამდე კი ჟურნალისტი ტანზანიაში მომხდარ მკვლელობებს იძიებდა. ქვეყნის მთავრობას გვანდას საქმეზე ჯერ კიდევ არ დაუწყია სანდო გამოძიება.

alt


2. ჯამალ ხაშოგი (საუდის არაბეთი): მართლმსაჯულების უარი მოკლულ ჟურნალისტზე

სტამბულში 2018 წელს საუდის არაბეთის საკონსულოში ჯამალ ხაშოგის მკვლელობიდან რამდენიმე თვის შემდეგ Washington Post-ის ჟურნალისტის საქმეზე გაეროს დამოუკიდებელი გამოძიება არ ჩატარებულა მიუხედავად იმისა, რომ CIA-მ ხაშოგის მკვლელობის საქმეში საუდის არაბეთის პრინცის მონაწილეობა დაადგინა. უყურადღებოდ დარჩა თეთრი სახლის მიმართ მოთხოვნაც, გამოექვეყნებინათ სადაზვერვო ანგარიშები.

alt

3. ასიფ სულთანი ( ინდოეთი): კონფლიქტის გაშუქების გამო დაკავებული

Kashmir Narrator-ის რეპორტიორი ასიფ სულთანი 2018 წლის აგვისტოში "ანტისახელმწიფოებრივი" ბრალდებებით დააკავეს. ჟურნალისტს ჯანმრთელობის პრობლემები აქვს. გარდა ამისა, პოლიციამ მას არაერთხელ მოსთხოვა თავისი წყაროების დასახელება.

alt

4. კლაუდია დუქი (კოლუმბია): პირები, რომლებმაც გამომძიებელი ჟურნალისტი აწამეს, თავისუფლები არიან; შევიწროება გრძელდება

კოლუმბიაში ჟურნალისტებისთვის უსაფრთხო გარემოს არარსებობამ ზოგიერთი რეპორტიორი იძულებული გახადა ქვეყანა დაეტოვებინა. კლაუდია დუქიმ წლების განმავლობაში გატაცებას, უკანონო მიყურადებასა და ფსიქოლოგიურ წამებას გაუძლო. სასამართლომ სამი მაღალი თანამდებობის პირი დამნაშავედ სცნო, თუმცა არცერთ მათგანს ციხეში ერთი დღეც კი არ გაუტარებია.

alt

5. მიგელ მორა და ლუსია პინედა (ნიკარაგუა): მედიაკომპანიაში რეიდის დროს დაკავებული ჟურნალისტები

2018 წლის დეკემბერში ნიკარაგუის პოლიციამ ტელევიზია 100% Noticias-ში რეიდი მოაწყო და კომპანიის დირექტორი მიგელ მორა, ახალი ამბების დირექტორთან ლუსია პინედასთან ერთად დააკავა. ორივე ჟურნალისტი "სიძულვილისა და ძალადობის წაქეზებისთვის" 5 თვეზე მეტ ხანს იყო დაკავებული. გისოსებს მიღმა მათ ჯანმრთელობის პრობლემები შეექმნათ, ასევე უარი ეთქვათ თავიანთ ადვოკატებთან წვდომაზე.

alt

6. ტრონგ დუი ნატი (ვიეტნამი): ბლოგერს უარი უთხრეს თავშესაფარზე, ახლა დაკავებულია

"რადიო თავისუფლება აზიის" (RFA) ბლოგერი ტრონგ დუი ნატი იანვარში ბანგკოკში, სადაც ლტოლვილის სტატუსის მიღება მოითხოვა, გაუჩინარდა. ვიეტნამელი ბლოგერი ამჟამად ბრალდების გარეშე ჰანოის საპატიმროშია მოთავსებული. თავდაპირველად ნატს მთავრობის კრიტიკული გაშუქების გამო 2013 წელს 2 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯეს.

alt


7. სევინქ ოსმანქიზი (აზერბაიჯანი): გამოძალვის მუქარა პოლიტიკის გაშუქების გამო

აზერბაიჯანულმა სამთავრობო არხმა Real TV-მ სევინქ ოსმანქიზის შევიწროება და მისგან თანხის გამოძალვა სცადა. აზერბაიჯანიდან გაძევებული ოსმანქიზი აშშ-ში ცხოვრობს და YouTube-ზე აზერბაიჯანის პოლიტიკის შესახებ გადაცემა მიჰყავს. Real TV-მ ერთ-ერთი ჟურნალისტისა და ოსმანქიზის პირადი აუდიო ჩანაწერი გაასაჯაროვა. გარდა ამისა, ჟურნალისტს ინტიმური ფოტოების გამოქვეყნებით დაემუქრნენ, თუ გადაცემას არ შეწყვეტდა.

alt


8. აბდერამეინ ვედედი და შეიხ ოლ ჯიდოუ (მავრიტანია): დააკავეს კორუფციის გაშუქების შემდეგ

ბლოგერები აბდერამეინ ვედედი და შეიხ ოლ ჯიდოუ მარტში ყალბი ახალი ამბების გავრცელების ბრალდებით დააკავეს. ორივე მათგანმა მავრიტანიაში კორუფციის შესახებ გააშუქა. ბლოგერები ხელისუფლების წარმომადგენლებმა გამოკითხეს, პასპორტები და ID ბარათები ჩამოართვეს. ამჟამად ორივე მათგანი მავრიტანიაში, დარ ნაიმის ციხეშია დაპატიმრებული.

alt


9. სეიუმ ტსაჰეიე (ერიტრეა): 20 წელი გისოსებს მიღმა ჟურნალისტური საქმიანობის გამო

სეიუმ ტსაჰეიე იმ რამდენიმე ჟურნალისტს შორისაა, რომლებიც მას შემდეგ დააკავეს, რაც ერიტრეის მთავრობამ 2001 წელს პრეზიდენტ ისაიას აფვერკის მიმართ კრიტიკის საპასუხოდ კერძო მედიის ფლობა აკრძალა. ხელისუფლებას არასდროს დაუზუსტებია ჟურნალისტის ადგილსამყოფელი, ჯანმრთელობის მდგომარეობა და სამართლებრივი სტატუსი.


alt



10.  მინა კარამიტრუ (საბერძნეთი): ჟურნალისტის მანქანის აფეთქების გამო არავინ დაუკავებიათ

2019 წლის მაისში CNN-ის ბერძნული რედაქციის რეპორტიორის მინა კარამიტრუს მანქანაში კუსტარულად დამზადებული მოწყობილობა აფეთქდა. შემთხვევის შედეგად არავინ დაშავებულა. კარამიტრუს სჯერა, რომ მანქანის აფეთქება მის მიერ გაშუქებულ ამბავს უკავშირდებოდა. მან იმ კაცის შესახებ გააშუქა, რომელსაც მკვლელობებისთვის სამუდამო პატიმრობა რამდენჯერმე აქვს მისჯილი. მომხდართან დაკავშირებით ამ დრომდე არავინ დაკავებულა.

alt

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ტიანანმენის მოვლენების 30 წლისთავთან დაკავშირებით ჩინეთის მთავრობამ საერთაშორისო საინფორმაციო ვებგვერდები დაბლოკა.

The Guardian-ის ინფორმაციით, ჩინეთის ხელისუფლებამ ბეიჯინგში 1989 წელს ტიანანმენის მოედანზე ჩინეთის არმიის მიერ დემონსტრანტების დარბევის ფაქტის გაშუქება შეზღუდა. ცენზურის ფარგლებში რამდენიმე დღეა დაბლოკილია Washington Post-ი, NBC-ი, HuffPost-ი და The Guardian-ი. ჩინეთის მასშტაბით რამდენიმე კვირის განმავლობაში შეუძლებელი იქნება Wikipedia-ზე შესვლაც.

ჩინეთში ინტერნეტი სახელმწიფოს მიერ რეგულირდება, რის გამოც ხშირად დასავლურ მედიას ორ ვარიანტს შორის უწევს არჩევანის გაკეთება: მსოფლიოში ყველაზე დიდი ეკონომიკის მქონე ქვეყანაში ბიზნესის შენარჩუნების სანაცვლოდ ცენზურაზე დამორჩილება ან ჩინეთში საქმიანობის შეწყვეტა.

შედეგად კი მსოფლიოს მასშტაბით ონლაინ სივრცეში ისეთი დომინანტი კომპანიები, როგორებიც Facebook-ი და Google-ია, ჩინეთში დაბლოკილია და მათ ნაცვლად ჩინეთის მოსახლეობა Weibo-სა and WeChat-ს იყენებს, რომლებზეც სახელმწიფოს ცენზურა ვრცელდება.

გასულა კვირას ბრიტანეთის საელჩომ ბეიჯინგში ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის, ჯერემი ჰანტის, სახელით ტიანანმენის მოედნაზე მომხდარი ტრაგედიისადმი პატივის მიგების განცხადება გამოაქვეყნა, თუმცა პოსტი ჩინეთის შიდა სოციალურ ქსელებში წაიშალა.

“ვეცადეთ განცხადება Weibo-ზე გამოგვექვეყნებინა, თუმცა ყოველ ჯერზე მაშინვე იშლებოდა და ახლა ჩვენს გვერდზე გამოქვეყნების ფუნქცია დროებით შეჩერებულია. მიუხედავად გამოწვევებისა, ყოველთვის დავიცავთ ჩვენს ღირებულებებს და მშვიდობიანი პროტესტის უფლებას ”, - განაცხადა საელჩოს პრესმდივანმა ეშლი როჯერსმა.

ჩინეთის ხელისუფლების ცენზურის ფარგლებში Eikon-ის პროგრამულ სისტემაში Reuters-ზე ტიანანმენის მოვლენების შესახებ გამოქვეყნებული მასალებიც წაშალეს.

უკვე წლებია ჩინეთის ხელისუფლება საკუთარი ისტორიიდან ტიანანმენის ტრაგედიის გაქრობას ცდილობს. 30 წლის წინ დემოკრატიის მოთხოვნით გამოსული დემონსტრანტების დარბევა, რომელსაც, სავარაუდოდ, ათასობით ადამიანი ემსხვერპლა, მოსახლეობაში ტაბუდადებული თემაა. ამას მოწმობს BBC-ის რეპორტიორის მიერ ბეიჯინგის ქუჩებში ჩატარებული გამოკითხვაც, რომლის მიზანი იმის გარკვევა იყო, თუ რამდენად ნაცნობი იყო ადამიანებისთვის "ტანკის კაცის" (Tank Man) ფოტო.
 
კატეგორია: რესურსები

გასულ წელს 7 წლის ამერიკელი ბიჭი სახელად რაიანი მსოფლიოში ყველაზე მაღალშემოსავლიან იუთუბერად დასახელდა. მან 12 თვის განმავლობაში თავის Youtube არხზე (Ryan ToysReview) სხვადასხვა სათამაშოს განხილვით $22 მილიონი აშშ დოლარი გამოიმუშავა და ამ მაჩვენებლით ტოპ 10 იუთუბერს შორის ერთადერთი ბავშვი აღმოჩნდა.

სოციალურ მედიაში ბავშვების მონაწილეობით უამრავი კონტენტი ვრცელდება. ბევრი ბავშვისთვის კი ეს სფერო ერთგვარ სამსახურადაც იქცა. ამასთან, გაჩნდა კითხვები, რამდენადაა ინფლუენსერი ბავშვების უფლებები დაცული სოციალურ მედიაში და ხომ არ ირღვევა ბავშვთა შრომის კანონი? - ამ კითხვებზე პასუხის გაცემა The Guardian-ის ჟურნალისტმა ჯულია ქერი ვონგმა სცადა.

ისინი ხსნიან ახალი სათამაშოების ყუთებს, თამაშობენ, იღებენ "პრანკ" ვიდეოებს, ამზადებენ ტყლარწებს, მღერიან, ცეკვავენ და იმახსოვრებენ ფრაზას: "გამოიწერეთ ჩემი არხი!"

ბავშვები YouTube-ისა და Instagram-ის იმ ვარსკვლავებს შორის არიან, რომლებიც მილიონობით დოლარს გამოიმუშავებენ.

თუკი წლების წინ ტელევიზიაში ტყუპი და: მერი-ქეითი და ეშლი ოლსენები იყვნენ პოპულარულები, ახლა სოციალურ მედიაში პოპულარულები იდენტური ტყუპი დები: ალექსის და ევა მაკლუერები არიან. ყველასთვის ცნობილი მაკოლეი კალკინი კი 7 წლის რაიანმა ჩაანაცვლა.

ფაქტობრივად, დღესდღეობით ინფლუენსერ ბავშვებს ჰოლივუდის სტუდიაში ფეხის დადგმის გარეშე შეუძლიათ წარმატების მიღწევა და ქონების დაგროვება. თუმცა, მათზე ოფიციალურად არ ვრცელდება კალიფორნიის კინო ინდუსტრიის ცენტრში არსებული შრომითი კანონები, რომლებიც სპეციალურად მსახიობი ბავშვებისთვის არის განკუთვნილი.

alt

სამართლებრივი მექანიზმები, რომლებიც თავის დროზე მშობლების ან/და დამსაქმებლის მხრიდან ბავშვი მსახიობების შრომითი ექსპლუატაციისგან თავდასაცავად შემუშავდა, YouTube-ისა და Instagram-ის ცნობილ ბავშვებზე არ ვრცელდება, მიუხედავად იმისა, რომ ორივე კომპანია კალიფორნიაში მდებარეობს.

დღესდღეობით ჰოლივუდში რამდენიმე ყოფილი მსახიობი ბავშვი და ექსპერტი ხმამაღლა საუბრობს არსებულ მდგომარეობაზე იმ იმედით, რომ სოციალური მედია პლატფორმები თავიანთ პრაქტიკას შეცვლიან ან პროცესში კანონმდებლები და მარეგულირებლები ჩაერთვებიან.

"არ მაინტერესებს თუ ეს უბრალოდ კამერის წინ საჩუქრების გახსნაა. ეს მუშაობაა და აღარაა თამაში, თუ ამისგან ფულს აკეთებ", - ამბობს შილა ჯეიმს კუელი, რომელიც ბავშვობაში მსახიობი იყო, ხოლო ბავშვთა შრომასთან დაკავშირებით 1999 წელს მიღებული კანონის ერთ-ერთი თანაავტორია. კუელი ფიქრობს, რომ საჭიროა კანონები ჩასწორდეს, რათა ტექნოლოგიურ განვითარებას დაეწიოს.

არის თუ არა ბავშვის ინფლუენსერობა (ე.წ kidfluencing-ი) მუშაობა?
 

ტყუპი დის: ალექსის და ევას მშობლებმა, ეიმი მაკლუერმა და მისმა ქმარმა გასულ წელს სამსახურები მიატოვეს იმისთვის, რომ თავიანთი შვილების კარიერა წარემართათ. შედეგად კი იუთუბერი შვილები სხვადასხვა პროექტში ჩართეს, მათ შორის Facebook-ის ჭკვიანი კამერის - Portal-ის რეკლამაში, რომელიც თავიანთ Instagram გვერდზე გამოაქვეყნეს.

ინფლუენსერი ბავშვების ზოგიერთი მშობელი აღნიშნავს, რომ მათი შვილები კონტენტის შექმნის პროცესში ერთობიან ან ვერც კი ხვდებიან რას აკეთებენ. 2017 წელს უშუალოდ Instagram-ის ანგარიშზე პატარა ზოი მიოშის ფოტო გამოქვეყნდა, რომლის აღწერაშიც ზოის დედა სხვა მშობლებს რჩევას აძლევდა იმის, შესახებ თუ როგორ გადაუღო ფოტოები თავის 5 წლის გოგონას. "ძირითად შემთხვევებში ზოი ფოტოს გადაღებისას პირდაპირ მე არ მიყურებს, ამის დამალვაში კი მზის სათვალეები მეხმარება", - წერდა მშობელი. 

 
alt

 

Instagram-ზე ცნობილი სამი ბიჭის დედამ ბი ფიშერმა კი Wired-თან ინტერვიუში განაცხადა - “არის დღეები, როდესაც ბავშვები არ არიან ფოტოს ან ვიდეოს გადაღების ხასიათზე და არცაა აუცილებელი ყოველთვის ამის ხასიათზე იყვნენ, თუ, რა თქმა უნდა, ამ საქმეში ფულს არ გვიხდიან. ასეთ შემთხვევაში ისინი მზად უნდა იყვნენ გადაღებისთვის. ჩვენ ყოველთვის გვაქვს კანფეტები (ბავშვებისთვის) ასეთ დღეებში". ეს ამბები არაფერია 47 წლის არიზონელი ქალის ისტორიასთან შედარებით. მიშელ ჰობსონს მიმდინარე წლის მარტში ბრალი დასდეს 7 აყვანილი ბავშვიდან 5-ის მიმართ ძალადობაში, რაც 6-დან 15 წლამდე ასაკის ბავშვების ცემას, დასჯასა და შიმშილს მოიცავდა.

“თითოეულმა ბავშვმა ახსენა, რომ დედამისის YouTube არხზე სახელწოდებით Fantastic Adventures-ზე (700,800-ზე მეტი გამომწერი და 242 მილიონზე მეტი ნახვა) განთავსებულ ვიდეოებში მონაწილეობდნენ. თუ ბავშვები თავიანთ სათქმელ ფრაზებს არ დაიმახსოვრებდნენ ან მითითებებს არ შეასრულებდნენ, ისჯებოდნენ. მოზარდებმა ისიც თქვეს, რომ სწორედ ამ მიზეზით გამოიყვანა ისინი დედამისმა სკოლიდან, რათა ვიდეოები გადაეღოთ", - აღნიშნულია პოლიციის დოკუმენტებში.

Arizona Republic-ის ინფორმაციით, ჰობსონმა თავისი YouTube არხიდან 2018 წელს თითქმის $300,000 აშშ დოლარი გამოიმუშავა. მიშელ ჰობსონის დაკავებაზე YouTube-ის თავდაპირველი პასუხი მისი არხის დემონეტიზაცია (რეკლამების შეწყვეტა ვიდეოებზე) იყო. კომპანიამ მოგვიანებით არხი გააუქმა.

კიდევ ერთი საინტერესო შემთხვევა იყო საპირველაპრილო ხუმრობა, რომელიც იუთუბერებმა ქოულ და სავანა ლებრანტებმა თავიანთ ქალიშვილს, 6 წლის ევერლი როუზს მოუწყვეს.

აპრილის თვეში წყვილმა გამოაქვეყნა ვიდეო, რომელის პირველივე წამებში ჩანდა, თუ როგორ ტიროდა გოგონა. ბავშვის ცრემლების მიზეზს მშობლების "პრანკი" წარმოადგენდა, მათ შვილს დააჯერეს, რომ თავიანთი ძაღლის გაჩუქებას აპირებდნენ. მას შემდეგ, რაც ამ ვიდეომ საზოგადოების კრიტიკა გამოიწვია, იუთუბერებმა საპასუხო ვიდეო გამოაქვეყნეს, საპირველაპრილო ხუმრობას შეცდომა უწოდეს და ვიდეო არხიდან წაშალეს. “ვიცით, რომ ეს YouTube-ზე არ უნდა დაგვედო, მაგრამ ჩვენ ჩვენს მთელ ცხოვრებას ვიღებთ", - ამბობოდა სავანა ლებრანტი.


ამ შემთხვევის შემდეგ ევერლი არაერთ ვლოგსა და Instagram-ის პოსტში გამოჩნდა. ის მუდმივად ჩანს მისი მშობლების YouTube-ის არხზე (8.8 მილიონი გამომწერი), საკუთარ არხზე (2.2 მილიონი გამომწერი) და “საუკეთესო მეგობრების“ არხზე (1.5 მილიონი გამომწერი).

მას Instagram-ის პირადი გვერდიც აქვს 4.4 მილიონი მიმდევრით. ევერლი ხშირად ჩანს დედამისის Instagram გვერდზე (5.1 მილიონი მიმდევარი) გამოქვეყნებულ დასპონსორებულ პოსტებზე. ლებრანტებს არასდროს გაუციათ პასუხი კითხვაზე, უხდიან თუ არა ევერლის თავიანთი YouTube არხიდან მოგების წილს ან აქვთ თუ არა ბავშვისთვის გახსნილი შემნახველი ანგარიში.

ყოფილი მსახიობი ბავშვებისთვის 1991 წელს შექმნილი საადვოკატო ჯგუფის დამფუძნებლის პოლ პეტერსონის აზრით, კალიფორნიაში არსებული კანონმდებლობა, რომელიც ბავშვი შემსრულებლების დაცვას ითვალისწინებს ამავე შტატში მცხოვრებ ევერლიზე, არიზონაში ჰობსონის შვილებზე და ნიუ-ჯერსიში მცხოვრებ მაკლუერებზეც უნდა ვრცელდებოდეს.

“YouTube-ის შტაბ-ბინა სან ბრუნოშია, რომლის ტერიტორიაზეც კალიფორნიის კანონმდებლობა ვრცელდება. თუ მცირეწლოვნების ამ პლატფორმაზე გამოჩენასა და მათთვის თანხის გადახდას აპირებთ, მაშინ მათზე კალიფორნიის კანონმდებლობა აუცილებლად უნდა გავრცელდეს. ამიტომ ვცვლით კანონს”,- აცხადებს პეტერსონი.


"ბავშვის მიერ გამომუშავებული თითოეული დოლარი მის მშობელს ეკუთვნის"


სანამ პეტერსონი კანონის შეცვლას დაიწყებდა, ისიც მსახიობი ბავშვი იყო, რომელიც "მიკი მაუსის კლუბის" Mouseketeers-ის სერიებში მონაწილებდა, 12-დან 20 წლამდე კი "დონა რიდის შოუში"თამაშობდა. 1966 წელს, როცა შოუ დასრულდა, მსახიობს პრობლემები დაეწყო.

“როცა ცნობადობა გაქრა, პრობლემები დამეწყო. ასე იყვნენ სხვა ბავშვებიც: მშობლებისა და დედმამიშვილებისგან გაუცხოება, ცნობადობის გაქრობასთან ერთად იდენტობის დაკარგვა. თუკი ცნობადობის გამო ცუდი გავლენებისგან თავისუფალი განათლების უფლებაზე უარი თქვი, რისკის ქვეშ ხარ და ეს უცნობი არაა ადამიანებისთვის", - ამბობს პოლ პეტერსონი.

პეტერსონი და მისი გუნდი კანონმდებლებთან ერთად მუშაობდნენ 1999 წელს "ქუგენის აქტის" გადახედვაში, რომელიც კალიფორნიაში მსახიობი ბავშვებისთვის შემუშავებული შრომითი კანონია.

იგი 1939 წელს მიიღეს და ამერიკის პირველი კინოვარსკვლავი ბავშვის - ჯეკი ქუგენის სახელი უწოდეს. ქუგენი 1921 წელს ჩარლი ჩაპლინის პატარა მეგობრის განსახიერებით გახდა ცნობილი და შემდგომ Metro-Goldwyn-Mayer-თან თანამშრომლობით $4 მილიონი აშშ დოლარი გამოიმუშავა. ის ელოდა, რომ 21 წლის ასაკში თავის ქონებაზე კონტროლს მოიპოვებდა, თუმცა მას შემდეგ, რაც მამამისი გარდაიცვალა, დედა კი დაქორწინდა ქუგენმა შეიტყო, რომ "თითოეული დოლარი, რომელსაც ბავშვი 21 წლამდე გამოიმუშავებს, მის მშობლებს ეკუთვნის, ჯეკი ცენტსაც კი ვერ მიიღებს" - სწორედ ეს სიტყვები თქვა ქუგენის მამინაცვალმა პრესასთან 1938 წელს, მას შემდეგ, რაც ჯეკიმ თავისი ქონების დასაბრუნებლად სასამართლოს მიმართა.

მოგვიანებით კანონმდებლებმა ქუგენის სახელობის კანონპროექტი შეადგინეს, რომელიც მშობლებს ბავშვების შემოსავლიდან გარკვეული პროცენტული წილის გადადებასა და შენახვას ავალდებულებდა. თანხაზე წვდომა ბავშვის სრულწლოვანებამდე დაუშვებელი იყო.

ამას სამართლებრივად ბევრი ცვლილება მოჰყვა. მსახიობ ბავშვებს უნდა მიეღოთ მუშაობის ნებართვა, მკაცრი რეგულაციები დაწესდა მათს სამუშაო საათებზე, რომლებიც გადასაღებ მოედანზე ყოფნისას "დასვენებასა და რეკრეაციას" და სწავლის პროცესში ხელის არ შეშლის მანდატს მოიცავდა. პროდიუსერები გადასაღებ მოედანზე ბავშვების ჯანმრთელობაზე, კეთილდღეობასა და უსაფრთხოებაზე პასუხისმგებლები გახდნენ.

1999 წელს კი კანონში ცვლილების შესატანად რადიკალური ნაბიჯები გადაიდგა, რომლის მიხედვითაც, მსახიობი ბავშვები ფლობენ თავიანთი შემოსავლის 100%-ს, აქედან 15% ე.წ ქუგენის ანგარიშზე გადანახულ თანხას წარმოადგენს, ხოლო დარჩენილი 85% მშობლებს შეუძლიათ ბავშვისთვის დახარჯონ - იქნება ეს შვილისთვის სახლის შეძენა, ხარჯების გასტუმრება თუ ხელფასის საკუთარი თავისთვის დანიშვნა ბავშვის კარიერის მართვისთვის. თუმცა ეს ფული მთლიანად ბავშვის საკუთრებას წარმოადგენს.


მეტი ვიდრე უბრალოდ გართობა და თამაში


მსახიობი ბავშვებისგან განსხვავებით, ინფლუენსერი ბავშვების კუთვნილებაშია თუ არა მათი შემოსავალი მაშინ, როცა სოციალურ მედიაში თავიანთივე გვერდებს არ ფლობენ?

YouTube-ი და Instagram-ი 13 წლამდე პირებს ანგარიშის შექმნას უკრძალავს, რაც იმას ნიშნავს, რომ თინეიჯერობის ასაკამდე ბავშვები არ ფლობენ ანგარიშებს, რომელზეც YouTube-ი რეკლამებიდან მიღებული შემოსავლის წილს იხდის. ბავშვების საკუთრებაში არაა ის გვერდებიც, რომლებზეც ინფლუენსერის მიერ გამოქვეყნებულ ფოტოსა თუ ვიდეოში პროდუქტის რეკლამირებისთვის ბრენდები გარკვეულ თანხას იხდიან. ამ ტიპის ბიზნეს შეთანხმებები სოციალურ მედია პლატფორმებს სცდება და ბრენდებთან მოლაპარაკებები, როგორც წესი, მშობლებს აქვთ ხოლმე.

Beverly Hills Bar Association-ის გასართობი ინდუსტრიის სამართლის სექციის თანათავმჯდომარე, დევიდ პირსი, მიიჩნევს, რომ YouTube-მა უნდა შეიმუშავოს პოლიტიკა, რომლითაც მონეტიზაციის მქონე ვიდეოებში მონაწილე ბავშვებს უფლება ექნებათ YouTube-ის ანგარიშის მფლობელისგან მიიღონ შემოსავლის ნაწილი. “ასეთი პოლიტიკა რომ არსებობდეს, კალიფორნიის კანონის მიხედვით ბავშვისთვის განკუთვნილი თანხა, YouTube-ზეც ბავშვის თანხა იქნებოდა და თუ მშობელი მას არასწორად დახარჯავდა, ბავშვი შეძლებდა მისთვის ეჩივლა", - აღნიშნავს დევიდ პირსი.

YouTube-ისა და Instagram-ის წარმომადგენლები აცხადებენ, რომ ბავშვებთან დაკავშირებულ პოლიტიკაზე ექსპერტებთან ერთად მუშაობენ. თუმცა, არ აკონკრეტებენ, რამდენად მიიჩნევენ თავს ვალდებულად შემოიღონ ე.წ ქუგენის ანგარიშების შექმნა ან სხვა დაცვის მექანიზმი ინფლუენსერი ბავშვებისთვის.

Instagram-ის წარმომადგენელმა ისიც განაცხადა, რომ კომპანია ინფლუენსერ ბავშვებს არ ასაქმებს. როდესაც Guardian-ის ჟურნალისტმა აღნიშნა, რომ Facebook-ი, რომლის მფლობელობაში Instagram-იც შედის, ინფლუენსერ ბავშვებს Portal-ის გასაყიდად იყენებდა, წარმომადგენელმა აღნიშნა, რომ ეს კონკრეტული კამპანია გარე სააგენტოს მიერ იყო წარმოებული და "ის ვალდებული იყო მოქმედი კანონმდებლობა დაეცვა." უშუალოდ სააგენტოს დასახელებაზე კი უარი განაცხადა.

alt

 კალიფორნიის უნივერსიტეტის სამართლის პროფესორი ვინა დუბალი ფიქრობს, რომ YouTube-ს ინფლუენსერი ბავშვებისთვის იმაზე მეტი ვალდებულება აქვს, ვიდრე მხოლოდ მათი მშობლების ინფორმირებაა იმის შესახებ, რომ შრომითი კანონები არსებობს.

“შესაძლებელია ვამტკიცოთ, რომ YouTube-ი ბავშვის დამსაქმებელია. ის აკონტროლებს პლატფორმაზე რისი ნახვა შეუძლია და არ შეუძლია ბავშვს. ის აკონტროლებს ფულის გავრცელებასაც. ამიტომ კომპანია, დიდი ალბათობით, შეგვიძლია მივიჩნიოთ დამსაქმებლად, რომელზეც კალიფორნიის შრომითი და ხელფასის განმსაზღვრელი კანონმდებლობა ვრცელდება", - აცხადებს დუბალი.

დღესდღეობით ინფლუენსერ ბავშვებთან დაკავშირებულ საკითხებს აშშ-ში შრომითი კომისრის ოფისი განიხილავს.

“ეს უბრალო გართობასა და თამაშზე მეტია. ბავშვები ასრულებენ სამუშაოს და თუ ეს სამუშაო მონეტიზირებულია, მაშინ ისინი ხელფასებს იმსახურებენ თავიანთი მომავლისთვის", - აცხადებს ვინა დუბალი. YouTube-ში Guardian-ის კითხვას კომპანიის, როგორც დამსაქმებლის ვალდებულების შესახებ არ უპასუხეს და განაცხადეს, რომ სპეკულაციაზე კომენტარის გაკეთებას არ აპირებენ.

“მას შემდეგ, რაც საზოგადოება ამას ტრადიციულ მუშაობად აღიარებს, მეტი შანსია, რომ სახელმწიფოც ჩაერთოს, განსაკუთრებით, მაშინ როდესაც საუბარია ბავშვებზე", - ამბობს დუბალი იუთუბერ ბავშვებზე. აღსანიშნავია, რომ 2018 წელს კალიფორნიაში დემოკრატების წევრმა კანსენ ჩუმ წარადგინა კანონპროექტი, რომელიც "ქუგენის აქტში" შესწორების შეტანას გულისხმობდა და სოციალური მედის რეკლამაში მცირეწლოვნების დასაქმებას მოიცავდა. კანონპროექტი მიიღეს და მასზე ხელი შტატის გუბერნატორმაც მოაწერა, თუმცა აღმოჩნდა, რომ კანონპროექტი, რომელიც კანონად იქცა ნაკლებად ჰგავდა დასაწყისში ინიცირებულ პროექტს.

The Guardian-ის ჟურნალისტი ჯულია ქერი ვონგი ფიქრობს, რომ, სავარაუდოდ, კანონმდებლობაში მნიშვნელოვანი ცვლილება იქამდე არ შევა, სანამ ერთ-ერთი ინფლუენსერი ბავშვი არ გაიზრდება და ჯეკი ქუგენის მსგავს შემთხვევაში არ აღმოჩნდება.

მომზადებულია  The Guardian-ის მიხედვით.

კატეგორია: ფოტოისტორია

ამერიკის შეერთებული შტატების 35-ე პრეზიდენტის, ჯონ ფიცჯერალდ კენედის, მკვლელობის ამსახველი კადრები ამერიკაში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და დეტალურად შესწავლილი ვიზუალური მასალაა.

1963 წლის 22 ნოემბერს ტეხასის შტატის ქალაქ დალასში პროფესიით ტანსაცმლის მწარმოებელი აბრაამ ზაპრუდერი მოყვარული ფოტოგრაფის ამპლუაში Bell & Howell-ის კამერით პრეზიდენტის გამოჩენას ელოდა. ადგილზე უამრავი პროფესიონალი ფოტოგრაფი მუშაობდა, თუმცა მხოლოდ ზაპრუდერმა შეძლო კენედის მკვლელობის ისეთი კადრების გადაღება, რომლებშიც პრეზიდენტის მკვლელობა დეტალურად ჩანდა.

alt

 აბრაამ ზაპრუდერი  

ჟურნალ LIFE-ის ყოფილი რეპორტიორი რიჩარდ სტოლი TIME-თან ინტერვიუში იმ დღეს იხსენებს, როდესაც აბრაამ ზაპრუდერს შეხვდა.

"1963 წლის 22 ნოემბერს ოფისში ვიყავი. ახალი ცნობები მოდიოდა, ტელეფონებზე ზარები გაუჩერებლად რეკავდა. როდესაც პირველად დავუკავშირდი ზაპრუდერს წარმოდგენა არ მქონდა ვინ იყო, ვიცოდი მხოლოდ ის, რომ მას ჰქონდა 8 მილიმეტრიანი კამერა და Dealey Plaza-სთან იმყოფებოდა. ავიღე ტელეფონების წიგნი, თითით ჩამოვყევი ზ-ასოზე კონტაქტებს და მისი ნომერი თვალში მომხვდა. დავიწყე რეკვა ყოველ 15 წუთში. 23:00 საათზე ზაპრუდერმა დაღლილი ხმით მიპასუხა. ვიცოდი, რომ მას სხვა რეპორტიორებიც დაუკავშირდნენ. მან ისინი თავის ოფისში 9:00 საათზე დაიბარა, მე 8:00-ზე მივედი. ზაპრუდერმა მითხრა, რომ მასთან მყოფი საიდუმლო სამსახურის ორი აგენტისთვის ვიდეო უნდა ეჩვენებინა და მეც შემეძლო მენახა. ასე რომ, ჩვენ სამნი პატარა თეთრ ოთახში შევედით, მან პროექტორი ჩართო და გვკითხა"მზად ხართ?"... ვიდეოში საპრეზიდენტო ესკორტის ნაცნობი კადრი გამოჩნდა, შემდეგ პრეზიდენტის ლიმუზინი. როდესაც მანქანამ გამოიარა ჩანდა, როგორ ჰქონდა პრეზიდენტს ორივე მუშტი ნიკაპს ქვემოთ წაღებული. ეს იმის ნიშანი იყო, რომ მას პირველი ტყვია ჰქონდა მოხვედრილი, შემდეგ მოულოდნელად ჩვენ ვნახეთ ის კადრი, რომელიც ახლა 313-ე კადრითაა ცნობილი - როდესაც პრეზიდენტს მეორე ტყვია თავში ხვდება. ეს ვიდეო ცხოვრების განმავლობაში, ალბათ, 100-ჯერ მაინც მაქვს ნანახი. ამ კადრების გავლენა არასდროს შესუსტებულა. ჩემი ჟურნალისტიკაში ყოფნის დროს ყველაზე დრამატული, რაც მინახავს სწორედ ეს მომენტი იყო. როცა ვიდეო ვნახე, ვიფიქრე, რომ ჟურნალ Life-ს აუცილებლად ენდომებოდა ეს მასალა", - ჰყვება სტოლი.

რიჩარდ სტოლიმ ზაპრუდერს მასალაში $50,000 აშშ დოლარი შესთავაზა, ფოტოგრაფი დასთანხმდა. მხარეებს შორის კონტრაქტი დაიდო და სტოლიმ ზაპრუდერის ოფისიდან ის მასალა წამოიღო, რომელიც მოგვიანებით ამერიკის ისტორიაში ყველაზე ცნობილ კადრებად იქცა.

alt


ჟურნალ Life-ის გამოცემაში ზაპრუდერის მიერ გადაღებული 486 კადრიდან 31 კადრი ფოტოკოლაჟის სახით შავ-თეთრად დაბეჭდეს, რადგან ფერადი ფოტოების გაკეთება გვიანდებოდა. რედაქციამ კენედების მგლოვიარე ოჯახის პატივისცემის ნიშნად ამ გამოცემაში 313-ე კადრი არ გამოაქვეყნა.


alt

თავდაპირველი $50,000 აშშ-დოლარიანი შეთანხმების დადებიდან ორი დღის შემდეგ $100,000 აშშ დოლარის დამატებით Life-მა მთლიან მასალაზე მოიპოვა უფლება.

1976 წელს Life-მა მასალაზე უფლება ზაპრუდერის ოჯახს $1 მილიონი აშშ დოლარის სანაცვლოდ დაუბრუნა.

1999 წელს კი ზაპრუდერის ვიდეო $16 მილიონ აშშ დოლარად შეფასდა.

აბრაამ ზაპრუდერის მიერ ფირზე გადაღებული 26.5-წამიანი მასალა დღესდღეობითაც არ კარგავს აქტუალობას და ამერიკის შეერთებული შტატების 35-ე პრეზიდენტის მკვლელობის საქმის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ნაწილს წარმოადგენს.

კატეგორია: რესურსები
სოციალური მედიის მართვის პლატფორმა Hootsuite მკითხველებს სოციალურ მედიაში გვერდის გასაუმჯობესებლად რამდენიმე რჩევას უზიარებს, რომლის შესრულებასაც 1 საათზე ნაკლები სჭირდება.

1. დარწმუნდით, რომ შესაბამისი ზომის ფოტოებს იყენებთ

იმისთვის, რომ თქვენი გვერდი სოციალურ მედიაში პროფესიონალურად და ვიზუალურად კარგად გამოიყურებოდეს, აუცილებელია ფოტოები ყველა სოციალურ ქსელში შესაბამის ზომაში ატვირთოთ. ამას კი მხოლოდ ფოტოს მოჭრა ან მითითებულ ზომებში გადაყვანა სჭირდება, რისი გაკეთებაც რამდენიმე წუთშია შესაძლებელი. ფოტოს ატვირთვისას უნდა იფიქროთ, როგორ გამოჩნდება ის სხვადასხვა სოციალურ ქსელში? კომპიუტერის დესკტოპ ვერსიასა და სმარტფონში?

თითოეულ სოციალურ ქსელს ფოტოებისთვის განსაზღვრული ოპტიმალური ზომა აქვს. კერძოდ:
Facebook-ის პროფილის ფოტო: 170 X 170 პიქსელი
Facebook-ის გარეკანის ფოტო: 828 X 465 პიქსელი

Twitter-ის პროფილის ფოტო: 400 X 400 პიქსელი
Twitter-ის გარეკანის ფოტო: 1,500 X 500 პიქსელი

LinkedIn-ის პროფილის ფოტო: 400 X 400 პიქსელი (მინიმუმი)
LinkedIn-ის ბექგრაუნდი (უკანა ფონი): 1584 X 396 პიქსელი
LinkedIn-ის გარეკანის ფოტო: 974 X 330 პიქსელი
LinkedIn-ის ბანერის ფოტო: 646 X 220 პიქსელი

Instagram-ის პროფილის ფოტო: 110 X 110 პიქსელი

Pinterest-ის პროფილის ფოტო: 150 X 150 პიქსელი

YouTube-ის პროფილის ფოტო: 800 X 800 პიქსელი
YouTube-ის გარეკანის ფოტო: 2,560 X 1,440 პიქსელი დესკტოპზე

2. ყველა ქსელში პროფილის ერთი და იგივე ფოტო გამოიყენეთ

რაც უფრო მეტად ერთნაირი ვიზუალი ექნება თქვენს გვერდს სხვადასხვა სოციალურ ქსელში, ადამიანები მით უფრო მეტად დაგიმახსოვრებენ.  ხოლო, თუ სოციალურ ქსელებში სხვადასხვა პროფილის ფოტოებსა და ლოგოებს გამოიყენებთ, მაშინ თქვენი ბრენდის ვიზუალური იდენტობა და ცნობადობა შემცირდება.

alt

3. დარწმუნდით, რომ თქვენი @ მისამართიც ერთნაირია

პროფილის ერთნაირი ფოტოები ბრენდის ცნობადობას ზრდის, იგივე შეიძლება ითქვას @ მისამართებზეც. გარდა ამისა, ის  უფრო ამარტივებს თქვენი გვერდის ძებნასაც. შეარჩიეთ მარტივი და ბრენდის სახელთან მაქსიმალურად ახლოს მდგომი @ მისამართი. მოერიდეთ ზედმეტი ციფრებისა და ნიშნების გამოყენებას.

alt

4. წაშალეთ თქვენი თავი ცუდი ფოტოებიდან და შეუფერებელი პოსტებიდან

მონიშვნის ფუნქცია აუდიტორიასთან კომუნიკაციის კარგი საშუალებაა, თუმცა, სასურველია გადახედოთ იმ ფოტოებსა და პოსტებს, რომლებზეც მონიშნული ხართ.

იმისთვის, რომ მონიშვნის ფუნქცია თქვენს სასარგებლოდ გამოიყენოთ: გადახედეთ ფოტოზე მონიშვნის პარამეტრებს და დარწმუნდით, რომ ის შეესაბამება თქვენი სოციალური მედიის პოლიტიკას. შეამოწმეთ:
  • სად ხართ მონიშნული
  • ვის შეუძლია იმ ფოტოებისა და პოსტების ნახვა, რომლებშიც მოგნიშნეს
  • ჩართეთ მონიშნული ფოტოს თქვენს გვერდზე გამოჩენისთვის საჭირო თანხმობის ფუნქცია
  • წაშალეთ მონიშვნები არასასურველი კონტენტიდან შეზღუდეთ იმ ადამიანთა სია, ვისაც ფოტოებში თქვენი მონიშვნა შეუძლია
  • რეგულარულად შეამოწმეთ სად ხართ მონიშნული და ეს პროცესი რუტინად აქციეთ.

ალბათ, გაგიჩნდათ კითხვა - და საერთოდაც რატომ არ უნდა გავაუქმო მონიშვნის ფუნქცია? იმიტომ რომ: 
  • ეს ფუნქცია საშუალებას გაძლევთ გაიგოთ, რას წერს ხალხი თქვენზე
  • შეგიძლიათ ჩაერთოთ საინტერესო და მნიშვნელოვან საუბარში
  • სოციალურ ქსელში უფრო ბევრ ადგილას გამოჩნდებით
ამიტომ ბოლომდე ნუ შეზღუდავთ "მონიშვნის" ფუნქციას.

5. გამოჩნდით საძიებო სისტემაში

იმისთვის, რომ თქვენს სფეროში მარტივად მოსაძებნი იყოთ, სოციალური მედიის გვერდებზე გამოიყენეთ შესაბამისი საკვანძო სიტყვები.

როცა ადამიანები ინტერნეტში თქვენს სფეროსთან დაკავშირებით რამეს მოძებნიან, ეკრანზე თქვენი ბრენდის ლოგო უნდა გამოჩნდეს. ამისთვის კი, როგორც უკვე აღინიშნა, გვერდებზე შესაბამისი საკვანძო სიტყვების დამატებაა საჭირო, რისთვისაც რამდენიმე გზა არსებობს:

სწორი საკვანძო სიტყვების იდენტიფიცირება - გაარკვიეთ ყველაზე მეტად რა სიტყვებით ეძებენ ადამიანები თქვენს სფეროსთან ასოცირებულ ინფორმაციას. ამაში კი ისეთი პროგრამები დაგეხმარებათ, როგორებიცაა SEMrush და Google Keyword Planner. გამოიყენეთ ეს საკვანძო სიტყვები:

განაახლეთ სოციალურ მედიაში თქვენი გვერდები იმ საკვანძო სიტყვებით, რომლებიც ზემოთ ნახსენები გზით გაარკვიეთ. საკვანძო სიტყვები ჩასვით LinkedIn-ის პროფესიის, გამოცდილებისა და უნარ-ჩვევების ნაწილში. გაიმეორეთ იგივე სხვა სოციალური ქსელებისთვისაც. თუმცა, ნუ ჩამოწერთ ამ სიტყვებს სიის სახით, არამედ ისინი ბუნებრივად გაანაწილეთ. ამით დიდი შანსია იმისა, რომ საძიებო სისტემაში შედეგების გვერდის არა ბოლოში, არამედ თავში აღმოჩნდეთ.

6. შეავსეთ ყველა ველი

როცა გვერდს საკვანძო სიტყვებს დაამატებთ, დარწმუნდით იმაშიც, რომ ყველა ველი შევსებული გაქვთ. ამით პროფესიონალურ იმიჯს გაიმყარებთ. ველები შეავსეთ ნათლად და ლაკონიურად, განმარტეთ - რას საქმიანობს თქვენი ბრენდი როგორ კონტენტს ნახავენ ის ადამიანები, რომლებიც თქვენს გვერდს გამოიწერენ წერეთ საინტერესოდ, ეცადეთ არ იყოთ მოსაწყენი. ასევე, დროდადრო შეამოწმეთ შევსებული ველები, რადგან სოციალური ქსელები ხშირად ამატებენ, შლიან და აახლებენ მათ.

7. იზრუნეთ სხვადასხვა სოციალურ ქსელში თქვენი გვერდების პოპულარიზაციაზე

თითქმის ყველა ქსელში არის "ვებგვერდის" დამატების ველი. ამ ველში ჩაწერეთ სხვა სოციალური ქსელში თქვენი გვერდის ბმული. Facebook-ი საშუალებას იძლევა დაამატოთ რამდენიმე ვებგვერდი LinkedIn-ზე შესაძლებელია Twitter-ის ანგარიშის დამატება Pinterest-ზე კი Facebook-სა და Twitter-ის ისეთი სოციალური ქსელისთვის, რომელიც "ვებგვერდის" გრაფაში მხოლოდ ერთი ბმულის ჩაწერის საშუალებას გაძლევთ დროდადრო განაახლეთ და შეცვალეთ სხვადასხვა სოციალური ქსელის ბმულები.

8. შეამოწმეთ ბმულები

ვიდრე "ვებგვერდის" ველს განაახლეთ, შეამოწმეთ მუშაობს თუ არა თქვენი ბმულები. ხშირია კორექტურები, რადგან პატარა შეცდომამაც კი შეიძლება დააბნიოს მომხმარებელი, უნდა შეამოწომოთ, რამდენად გამართულია ბმული.

9. ჩამოაყალიბეთ ნდობა

როგორ? მეგობრებს, ოჯახის წევრებს, ძველ და ახლანდელ მომხმარებლებს სთხოვეთ შეფასება, მხარდაჭერა და რეკომენდაციის გაწევა. მკითხველები ამას უფრო ენდობიან, ვიდრე რეკლამებს.

10. პირველ პოსტად საუკეთესო კონტენტი მონიშნეთ

სხვა პოსტებისგან განსხვავებით, მონიშნული პოსტები გვერდზე შესვლისთანავე პირველი ჩანს. მონიშვნის ფუნქცია Twitter-ს, Facebook-სა და LinkedIn-ს აქვს. ეს გაძლევთ იმის შესაძლებლობას, რომ თქვენი საუკეთესო ნამუშევარი წარმოაჩინოთ.

მართალია, ეს რჩევები საბაზისო და მარტივია, თუმცა სოციალურ ქსელებში თქვენი გვერდის მოწესრიგებულად და პროფესიონალურად წარმოჩენაში დაგეხმარებათ.

წყარო: hootsuite.com
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ახალი ამბებისა და ფოტო სააგენტოს Splash News-ს პრინცი ჰარისა და ჰერცოგინია მეგან მარკლის სახლისთვის ფოტოების გადაღების გამო ლონდონის სასამართლომ კომპენსაციის გადახდა დააკისრა.

ფოტოები, რომლებშიც ბრიტანული სამეფო ოჯახის წევრების საძინებელი, სასადილო და მისაღები ოთახები ჩანდა, მედია კომპანიის წარმომადგენლებმა ვერტმფრენიდან გადაიღეს.

The Guardian-ის ცნობით, Splash News-მა ფოტოები რამდენიმე მედიასაშუალებას მიჰყიდა. როგორც პრინცი ჰარის წარმომადგენელი აცხადებდა, გავრცელებული ფოტოების გამო პრინცისა და მეგან მარკლის უსაფრთხოებას საფრთხე დაემუქრა, ამიტომ ისინი აღნიშნულ სახლში ცხოვრებას ვეღარ განაგრძობდნენ.

იანვრის თვეში გადაღებული ფოტოების გამო Splash-ს მოგვიანებით პრინცმა ჰარიმ სასამართლოში უჩივლა.

Associated Press-ის ცნობით, მიმდინარე კვირაში გამართულ სასამართლო პროცესზე სააგენტომ განაცხადა, რომ იმავეს აღარ გაიმეორებდა და სამეფო ოჯახის წევრების საცხოვრებელს ნებისმიერი მფრინავი საშუალებით ფოტოსა და ვიდეოს აღარ გადაუღებდა. Splash-მა მომხდარის გამო ბოდიშიც მოიხადა.

BBC-ის ინფორმაციით, ბუკინგემის სასახლეში აცხადებენ, რომ პრინცმა კომპანიის ბოდიში მიიღო. რა ოდენობის თანხის გადახდა დაეკისრა სააგენტოს პრინცი ჰარის სასარგებლოდ უცნობია.

წყარო: iMediaEthics
კატეგორია: რესურსები
მედია ტრენერმა ჰენკ ვან ესმა რამდენიმე ონლაინ პლატფორმაზე, მათ შორის Poynter-ზე, Bellingcat-სა და Factcheckingday-ზე პოპულარულ სოციალურ ქსელ Instagram-ზე ინფორმაციის გადამოწმებისთვის საჭირო რესურსები და რჩევები გამოაქვეყნა.

დღესდღეობით Instagram-ზე ყოველდღიური ცხოვრების გაყალბება არც ისე რთულია. მაგალითად, ქვემოთ მოცემული სამი სურათიდან არცერთი არ ასახავს რეალობას. პირველ მათგანში ბლოგერი გოგონა ცდილობს თავის მიმდევრები შეცდომაში შეიყვანოს თითქოს დისნეილენდის ტურში იმყოფება. არც მეორე ბლოგერის ნოუ-იორკში გადაღებული ფოტოა რეალური. მესამე, სარეკლამო ფოტო კი Huawei-ის სმარტფონით არ გადაუღიათ, როგორც ამას კომპანია ირწმუნებოდა.

alt

ჰენკ ვან ესმა გადაწყვიტა Instagram-ზე ინფორმაციის გადამოწმების ხერხები კონკრეტულ მაგალითზე განეხილა - შაჰინ გეიბის ჰოლანდიის პოლიცია დღემდე ეძებს. დამნაშავე კი "აბა დამიჭირეს" თამაშობს. გეიბიმ 2009 წელს 2 კაცს ცეცხლსასროლი იარაღიდან ესროლა, 175.000 ევრო მოიპარა და ადგილიდან მიიმალა. 2011 წელს მას მკვლელობის მცდელობისთვის 13-წლიანი პატიმრობა მიუსაჯეს, თუმცა მან ციხიდან გაქცევა მოახერხა და ქვეყანა დატოვა. მიმდინარე წელს მისი ნათესავების სახლის ჩხრეკისას ძებნილის ფოტოები ნახეს, რომელიც ირანში იყო გადაღებული. ამის შესახებ მედიაში ინფორმაცია გავრცელდა, რასაც შაჰინ გეიბი თავის Instagram გვერდზე დამცინავი ვიდეოთი გამოეხმაურა.



35 წლის ძებნილი Instagram-ზე თავისი ყოველდღიური ცხოვრების შესახებ ხშირად აქვეყნებს ფოტოებსა და ვიდეოებს. თუმცა მას მარტივად შეუძლია პოლიციის შეცდომაში შეყვანა მასალებზე არასწორი ადგილმდებარეობის მითითებით, ძველი ფოტოების გამოქვეყნებითა და რეალური ადგილსამყოფელის დამალვით. ( შაჰინ გეიბის Instagram-ის ანგარიში, რომელიც ამჟამად დახურულია).

შაჰინ გეიბიზე მეტი და ამასთანავე დაზუსტებული ინფორმაციის გასარკვევად საჭიროა შემდეგი ინსტრუქციით მოქმედება.

1. გახსენით Instagram-ი დესკტოპზე

იმისთვის, რომ Instagram-ის დესკტოპის ვერსია გამოიყენოთ Chrome-ის ბრაუზერში უნდა ჩამოტვირთოთ Desktop for Instagram. ამ პროგრამით შესაძლებელია Instagram-ის "სთორების" (რომლებიც 24 საათში ქრება) კომპიუტერში შენახვა.

2. ჩამოიწერეთ ვიდეოები

ასობით ფოტოსა და ვიდეოს ჩამოტვირთვას დიდი დრო მიაქვს. ამ პროცესის გასამარტივებლად შეგიძლიათ გამოიყენოთ Chrome-ის პლაგინი - Downloader for Instagram.

3. იპოვეთ დაფარული კავშირები

Instagram-ის მომხმარებლებს შორის დაფარული კავშირების გამოსავლენად - რას იწონებს და აკომენტარებს სამიზნე პირი - უნდა გამოიყენოთ კიდევ ერთი პლაგინი Helper Tools for Instagram.

alt
4. გადაამოწმეთ Facebook-ზე

შაჰინ გეიბიმ Instagram-ზე გამოაქვეყნა ფოტოები, რომლის ადგილმდებარეობად მითითებული ჰქონდა ირანში, მაზანდარანის პროვინციაში მდებარე მოტელი - متل قو Motelghoo.

პირველ რიგში გადავიდეთ ამ ობიექტის ბმულზე, რომლის ნაწილში წერია “locations/ 531195156910169.” ეს ნომერი მნიშვნელოვანია, რადგან მისი საშუალებით ამ ადგილის გადამოწმება Facebook-ზეც შეგვიძლია. ამისთვის გამოიყენეთ შემდეგი ფორმულა: “facebook.com/search/number(ნომერი)." - ჩვენს შემთხვევაში “531195156910169/photos-of.”

სრული URL ბმული იქნება: Facebook.com/search/531195156910169/photos-of. მასზე გადასვლით ნახავთ იმავე ადგილზე გადაღებულ ფოტოებს, რომლებიც Facebook-ზე გამოქვეყნდა და შეძლებთ შეადაროთ ისინი Instagram-ზე ნანახ ფოტოებს.

რისთვის გჭირდებათ შედარება? რადგან შესაძლოა ეს ადამიანი Instagram-ზე ამტკიცებდეს, რომ ფოტო 2019 წელს გადაიღო, ხოლო Facebook-ზე აღმოაჩინოთ, რომ შენობა 2019 წელს დაანგრიეს, რაც იმას ნიშნავს, რომ ფოტო სინამდვილეში ძველია.

5. შეუსაბამეთ დრო

ძებნილი მოტელ Motelghoo-ს ფოტოებს Instagram-ზე 2017 წლის იანვრიდან დღემდე აქვეყნებს. როგორ უნდა მოვძებნოთ Facebook-ზე ამ შენობის ფოტოები მოცემულ პერიოდში?

ამის გაკეთება მხოლოდ შემდეგი ბმულის გამოყენებითაა შესაძლებელი: Facebook.com/search/531195156910169/photos-of/jan/1/2017/date-3/mar/27/2019/date-3/photos-2/intersect.

Facebook-ზე კონკრეტულ პერიოდში გამოქვეყნებული, სხვა ადგილზე გადაღებული ფოტოების მოსაძებნად შეგიძლიათ გამოიყენოთ იგივე ფორმულა მცირედი ცვლილებით. ფოტოზე წითლად მითითებული მონაცემები არ უნდა შეცვალოთ, ყვითლად მითითებული ინფორმაცია კი თქვენი ინტერესიდან გამომდინარე უნდა ჩაწეროთ.

alt

ამ ნომრის ნაცვლად - 531195156910169 ნებისმიერი ადგილის ნომერი შეგიძლიათ მიუთითოთ. ხოლო თარიღის მითითებისას შეგიძლიათ გამოიყენოთ ორი ფორმატი: jan/1/2017 ან 1/jan/2017. თითოეული თვე შემდეგი აბრევიატურებით აღინიშნება: jan,feb,mar,apr,may,jun,jul,aug,sep,oct,nov,dec. იგივე სისტემაა გამოყენებული ჰენკ ვან ესის მიერ შექმნილ საძიებო პლატფორმა Whopostedwhat.com-ზე.

Facebook-ზე სხვების მიერ გამოქვეყნებული ფოტოების Instagram-ზე ძებნილის მიერ გამოქვეყნებულ ფოტოებთან შედარებისას რამე შეუსაბამობა არ აღმოჩნდა.

alt

6. მოძებნეთ ფოტოთი

2018 წლის 27 ნოემბერს გამოქვეყნებულ ფოტოში ჩანს რომ შაჰინ გეიბი ერთერთ ქანდაკებასთან პოზირებს. რაც საშუალებას გვაძლევს ამ ქანდაკებით ფოტოს გადაღების ადგილმდებარეობა დავადგინოთ.

alt



ამისთვის შესაძლებელია Google-ისა და Yandex-ის ფოტოს ძებნის ფუნქციის გამოყენება. სწორედ ასე გაირკვა, რომ ქანდაკება დუბაიდან 200 კილომეტრის მოშორებით მდებარე ქიშის კუნძულზეა განთავსებული.

alt

ქიშის კუნძულის შესახებ ინტერნეტში არსებული სარეკლამო ინფორმაციიდან ვიგებთ, რომ “კუნძულზე გაშენებული ბულვარი სავსეა ძვირადღირებული ავტომობილებით, მათ შორის ამერიკული მოდელებით"

7. როცა ფოტოთი ძებნა არ ამართლებს, სცადეთ Google-ში ჩაწერა

იმავე დღეს, 2018 წლის 27 ნოემბერს, შაჰინ გეიბის გამოქვეყნებული აქვს ვიდეო, რომელშიც წითელ მანქანასთან დგას. ვიდეოში კარგად ჩანს ავტომობილის სანომრე ნიშანი, რომელზეც წერია “Kish” და “22389.”

alt

ამ შემთხვევაში სანომრე ნიშნის ფოტოთი ძებნამ არ გაამართლა, ამიტომ მანქანის ნომერი Google-ის ჩვეულებრივ საძიებო სისტემაში უნდა ჩაწეროთ და ფოტოებზე გადახვიდეთ.

alt

შედეგად აღმოჩნდა, რომ იმავე წითელ Chevrolet Camaro-სთან ფოტოები სხვა ტურისტებსაც ჰქონდათ გადაღებული. ამის შემდეგ მარტივი მოსაძებნი ხდება ის კომპანია, რომელიც ამ მანქანას აქირავებს.

alt


აღნიშნული ინფორმაციით შესაძლებელია პასუხის გაცემა პოლიციის კითხვაზე: "ვის დაეკონტაქტა ძებნილი?"

8. გამორიცხეთ რაც იცით, რათა გაიგოთ ის, რაც არ იცით

დააკომენტარა თუ არა ძებნილმა შაჰინ გეიბიმ Instagram-ის სხვა ანგარიშებზე? ამის გასაგებად Google-ში შემდეგი ფორმულა უნდა ჩავწეროთ.

alt


რადგანაც ჩვენ არ გვინდა უშუალოდ შაჰინ გეიბის Instagram გვერდზე გამოქვეყნებული კომენტარების ნახვა, ზემოთ მოცემული ფორმულიდან უნდა გამოვრიცხოთ “site:instagram.com/shahin.mzr.” და დავტოვოთ "shahin.mzr site:instagram.com."

alt

აღმოჩნდა, რომ ძებნილმა ფოტოზე ნაჩვენებ პოსტზე დააკომენტარა. ის ერთერთ ონლაინ მაღაზიას ეკითხებოდა, შეეძლო თუ არა დანის ყიდვა. შედეგად გაირკვა კიდევ ერთი საკონტაქტო პირი, რომელსაც გეიბი დაუკავშირდა.

9. ქრონოლოგიურად დალაგება

სად იმყოფება ძებნილი ახლა? შაჰინ გეიბმა თავისი ბოლო ვიდეო 2019 წლის 9 მარტს გამოაქვეყნა, თუმცა შეიძლება ის თვეების წინ გადაეღო.

 

გარდა ვიდეოს გადაღების დროის დადგენისა, საჭიროა მისი ადგილმდებარეობის გარკვევაც. ეს კი რთული აღმოჩნდა, რადგან ვიდეოში ამის პირდაპირი მანიშნებელი არაფერია და არც პოსტშია მონიშნული გეოგრაფიული ადგილი.

alt
ვიდეოში უნდა ვიპოვოთ ისეთი რამ, რაც მისი გადაღების პერიოდზე მიგვითითებს. თუ კადრებს კარგად დააკვირდებით, მარცხნივ შეამჩნევთ თეთრ ყვავილებიან ხეს. ჰენკ ვან ესმა Twitter-ზე იკითხა ამ ხის სახეობის შესახებ, რაზეც BBC-ის ყოფილმა რეპორტიორმა და ბაღის სპეციალისტმა უპასუხა, რომ ეს ხე "მაგნოლია სტელატა" იყო.

მაგნოლიის ხეს დიდი თეთრი ყვავილები აქვს, რომლებიც დიდხანს არ ძლებს. ვიდეოში ნაჩვენები ხე, სავარაუდოდ, თებერვლის ბოლოს ან მარტის დასაწყისში აყვავილდა, რაც ვიდეოს გამოქვეყნების თარიღთან ახლოსაა. კადრები, დიდი ალბათობით, ჩრდილოეთ ირანშია გადაღებული, რადგან მაგნოლიის ეს სახეობა ქვეყნის სამხრეთის კლიმატურ პირობებში არ გაიხარებდა. ძებნილმა ვიდეო, მასში ნაჩვენები სახლის ზომიდან და მოვლილი ბაღიდან გამომდინარე, სავარაუდოდ, მდიდარ დასახლებაში გადაიღო.

ამ აზრს ამყარებს ნარინჯისფერი ნაგვის ურნაც, რომელსაც თეირანში კომპანია Razak Plast-ი აწარმოებს.

alt
 
ჰენკ ვან ესის ტვიტზე ადგილობრივი ირანელების გამოხმაურების თანახმად კი ვიდეოში ნაჩვენები აივნის დეტალები ძალიან ჰგავს ირანის პროვინცია მაზანდარანში მდებარე შენობების აივნების სტილს.


alt
10. Instagram-ზე გადამოწმება

ძებნა კვლავ შაჰინ გეიბის Instagram გვერდზე გაგრძელდა. კონკრეტულად იმ მასალების საპოვნელად, რომელიც შესაძლოა მაზანდარანში ყოფილიყო გადაღებული.

alt

ერთერთ ვიდეოში, რომელიც 2018 წლის 5 ოქტომბერსაა გადაღებული, გეიბი წვიმიან ამინდში მანქანას მართავს. მისი საქარე მინიდან ჩანს სხვა მანქანა. მარცხნივ კი ერთერთი მაღაზიის ბანერი(1). ეს მაღაზია უძრავი ქონების ფირმაა, რომელიც ქალაქ აბასაბადში, მაზანდარანის პროვინციაში მდებარეობს. მის წინ მდგომი მანქანის სანომრე ნიშანიც (2) ადგილობრივია. ავტომობილის ნომერი 82-ით იწყება, რაც ირანელი ჟურნალისტის ერშად ალიჯანის თქმით, ამ ქალაქის მანქანებისთვისაა დამახასიათებელი.

ძებნილის მიერ ბოლოს გამოქვეყნებულ ვიდეოში ნაჩვენები არქიტექტურული სტილი ქალაქ აბასაბადის არქიტექტურას ემთხვევა. ჰენკ ვან ესის ამ "გამოძიებას" იმდენად დიდი გამოხმაურება მოჰყვა Twitter-ზე, რომ რამდენიმე ირანელმა მოქალაქემ მაგნოლიებისა და ნარინჯისფერი ურნების ძებნა ქალაქის მასშტაბით დაიწყო. თუმცა ვიდეოს გადაღების ადგილს, ლონდონში მყოფმა ITV-ის რეპორტიორმა, ნათან ლიმ, მიაკვლია, რომელმაც ინტერნეტში ძებნის შედეგად გაარკვია, რომ აბასაბადიდან 15 კილომეტრში, ქალაქ ამირდაშტში მდებარეობდა ის სახლი, რომელიც ძებნილის ვიდეოში ჩანდა.

alt

Bellingcat-ის გუნდმა შაჰინ გეიბიზე შეგროვებული ინფორმაცია ჰოლანდიის პოლიციას გადასცა. როგორც მოგვიანებით ჰოლანდიის პროკურატურამ გაავრცელა განცხადება, მათ შაჰინ გეიბის დაკავება არ შეუძლიათ, რადგან ირანის მთავრობასთან მისი ექსტრადირების შეთანხმება არ აქვთ.

მიუხედავად ამისა, ეს მაგალითი ნათლად წარმოაჩენს იმას, თუ როგორ შეიძლება სოციალურ მედიაში სათანადო ძიებით დამნაშავის ადგილმდებარეობის გარკვევა, მაშინაც კი თუ მას ჰგონია, რომ"კატა-თაგვობანას" ჭკვიანურად თამაშობს.

წყარო: Poynter.org

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
BBC-მ თანამშრომლებს მოუწოდა არ გამოხატონ მკვეთრი პოლიტიკური შეხედულებები და არ გააკრიტიკონ თანამშრომლები სოციალურ ქსელში. წინააღმდეგ შემთხვევაში, შესაძლოა მათ სანქციები დაეკისროთ. ამის შესახებ The Guardian-მა გაავრცელა ინფორმაცია.

“ყველას გვაქვს პირადი შეხედულებები, მაგრამ BBC-ში ჩვენი როლის ნაწილია ეს შეხედულებები არ გავასაჯაროვოთ და ჩვენთვისვე შევინახოთ. ჩვენი სარედაქციო სახელმძღვანელო წესების თანახმად, BBC-ის თანამშრომლებმა არ უნდა გამოხატონ კონკრეტული პოზიცია საჯარო პოლიტიკის, პოლიტიკურ თუ ინდუსტრიაში არსებულ სადავო საკითხებზე. ეს ეხება საჯარო სივრცეში გაკეთებულ განცხადებებს, მათ შორის სოციალურ მედიასაც. არ არსებობს რეალური განსხვავება პირადი და ოფიციალური სოციალური მედიის ანგარიშებს შორის", - The Guardian-ის ცნობით, ამ შინაარსის წერილი მისწერა BBC-ის ახალი ამბების ხელმძღვანელმა ფრან ანსვორთმა ელ.ფოსტით თანამშრომლებს.

გამოცემა წერს, რომ სოციალურ მედიაში ქცევის წესების შესახებ გაფრთხილება BBC-ის თანამშრომლებმა მას შემდეგ მიიღეს, რაც BBC-ზე გასული გადაცემა გააკრიტიკეს და ლგბტ თემის პრობლემების შესახებ Twitter-ზე დაწერეს. თუმცა BBC-ში აცხადებენ, რომ გაფრთხილება ლგბტ თემის პრობლემების შესახებ დაწერილ პოსტებს არ უკავშირდებოდა.

წყარო: iMediaEthics

კატეგორია: რესურსები
Facebook-ის დამფუძნებელმა მარკ ზაკერბერგმა ყოველწლიურ F8 კონფერენციაზე, რომელსაც 5000 დეველოპერი, ბიზნესმენი და ტექნოლოგიებით დაინტერესებული ადამიანი ესწრება, Instagram-ზე, Facebook-ზე, Messenger-სა და WhatsApp-ზე დაგეგმილი ცვლილებები დააანონსა.

Facebook


alt



⇒    შეიცვლება დიზაინი

Facebook-ს ახალი დიზაინი ექნება, რომელიც ახლანდელ ინტერფეისთან შედარებით ბევრად გამარტივებული, სწრაფი და ჯგუფებზე ორიენტირებული იქნება. განახლებები Facebook-ის აპლიკაციაში უკვე დაიწყო, ხოლო შეცვლილი დესკტოპ ვერსია მომდევნო თვეებში გამოჩნდება.

⇒    Facebook-ის ჯგუფები პრიორიტეტული გახდება

ახალი დიზაინის საშუალებით საჯარო სივრციდან კერძო სივრცეში, მაგალითად ჯგუფებში გადასვლა გამარტივდება. დღესდღეობით Facebook-ზე 400 მილიონზე მეტი მომხმარებლით ათობით მილიონი აქტიური ჯგუფია.

ჯგუფების აღმნიშვნელი ჩანართი ახალი Facebook ჯგუფების აღმოჩენაში დაგეხმარებათ. ახალ ჩანართში თქვენს ყველა ჯგუფში მიმდინარე აქტივობები ჩანს. გარდა ამისა, ახალი ჯგუფების მოსაძებნად რეკომენდაციების გაუმჯობესებული ფუნქცია თქვენი ინტერესების შესაბამის ჯგუფებს შემოგთავაზებთ. News Feed-ზე უფრო მეტჯერ გამოჩნდება ჯგუფებში მიმდინარე აქტივობები და News Feed-იდან კონტენტის ჯგუფებში გაზიარება პირდაპირ, ისევე გახდება შესაძლებელი, როგორც პოსტების მეგობრებთან გაზიარებაა შესაძლებელი.

⇒    სხვადასხვა ტიპის ჯგუფს კონკრეტული ფუნქციები დაემატება - მაგალითად, ჯანდაცვის თემატიკის ჯგუფებში მომხმარებლებს კითხვის დასმა და ინფორმაციის გაზიარება ინკოგნიტოდ, პოსტზე მათი სახელის გამოჩენის გარეშე შეეძლებათ.

ვაკანსიების თემატიკის ჯგუფებს დამსაქმებლებისთვის ვაკანსიის გამოცხადების შაბლონი დაემატება, სამსახურის მაძიებლები კი დამსაქმებელთან დაკავშირებას პირდაპირ Facebook-იდან შეძლებენ.

"გეიმინგ" ჯგუფებს "ჩატის" ფუნქცია დაემატებათ. ყიდვა-გაყიდვის ჯგუფებში კი მომხმარებლები Facebook Live-ის დატოვების გარეშე შეძლებენ კითხვების დასმასა და  პროდუქტის შეკვეთას. 

 
 

⇒    "საიდუმლო ქრაში" - დაწყვილების ფუნქცია

Facebook-ზე Secret Crush-ის ფუნქციის საშუალებით მომხმარებლები იმ 9 მეგობარს აირჩევენ, რომლებიც მოსწონთ. ამის შესახებ შეტყობინება მიუვათ არჩეულ პირებს ისე, რომ არ ეცოდინებათ ვინ "მოიწონა" ისინი. იმ შემთხვევაში თუ მეორე მხარეც "საიდუმლო ქრაშის" სიში დაამატებს მომხმარებელს, მაშინ ორივე მათგანს შეტყობინება მიუვა და ერთმანეთის ვინაობასაც შეიტყობენ.

Secret Crush-ი და Facebook-ის გაცნობის სერვისი ამჟამად 19 ქვეყანაში: ბრაზილიაში, ბოლივიაში, ჩილეში, ეკვადორში, გაიანაში, პარაგვაიში, პერუში, ურუგვაიში, ლაოსში, მალაიზიაში, ფილიპინებში, სინგაპურში, ვიეტნამში, სურინამში, არგენტინაში, კოლუმბიაში, მექსიკაში, კანადასა და ტაილანდშია ჩართული.

alt



⇒    ახალი მეგობრების გაცნობა

Facebook-ი ამატებს ახალი მეგობრების გაცნობის ფუნქციასაც, რომლის საშუალებითაც საერთო საზოგადოების (მაგ: სკოლის, სამუშაო ადგილის, ქალაქის) წარმომადგენლები ერთმანეთს გაიცნობენ. ფუნქციაში ჩართვა არჩევითი იქნება და, შესაბამისად, მომხმარებლები ამ ჩანართში დაინახავენ მხოლოდ იმ პირებს, რომლებსაც ახალი ადამიანების გაცნობის სურვილი ექნებათ.

⇒    პროდუქტის გაგზავნა და ყიდვა Marketplace-ზე

მომხმარებლები მალე აშშ-ის მასშტაბით Marketplace-ზე განთავსებული პროდუქციის გადაგზავნას, ასევე შეძენას (თანხის გადახდას) უშუალოდ Facebook-იდან შეძლებენ.

⇒   ღონისძიებების ახალი ჩანართი

Facebook-ზე ზაფხულში "ღონისძიებების" განახლებული ჩანართი გამოჩნდება. მომხმარებლები ნახავენ, რა ღონისძიებებია დაგეგმილი მათს გეოგრაფიულ ადგილსამყოფელთან ახლოს, მიიღებენ რეკომენდაციებს, აღმოაჩენენ ადგილობრივ ბიზნესკომპანიებს და მეგობრებთან ერთად დაგეგმავენ შეხვედრებს.

Instagram

 
alt


⇒    ნივთების შეძენა პირდაპირ Instagram-იდან

მომავალი კვირიდან Instagram-ის მომხმარებლებს სხვადასხვა ბრენდისა თუ ცნობილი ადამიანისგან ნივთების შეძენა აპლიკაციის დატოვების გარეშე შეეძლებათ. პროდუქტის "დასქრინვის" ან დეტალების შესახებ კითხვების დასმის ნაცვლად, მომხმარებლები ფოტოდანვე შეიტყობენ გასაყიდი პროდუქტის შესახებ და გადახდასაც აპლიკაციაშივე შეძლებენ.

alt


⇒    ფონდების მოძიება - შემოწირულებების ფუნქცია

Instagram-ის სთორებში უკვე დაემატა შემოწირულებების სტიკერი, რომლის საშუალებითაც სხვადასხვა ადამიანისა თუ ორგანიზაციის დახმარების მიზნით თანხის შეგროვებაა შესაძლებელი. ფუნქცია ამჟამად მხოლოდ აშშ-ის მასშტაბითაა ხელმისაწვდომი, თუმცა იგეგმება სხვა ქვეყნების დამატებაც.


alt

⇒    განახლებული კამერა

კამერის განახლებული დიზაინი, რომელიც ეფექტებისა და სტიკერების გამოყენებას კიდევ უფრო გაამარტივებს, ქსელში მომდევნო კვირებში გამოჩნდება.


alt

Messenger

alt

⇒   უფრო სწრაფი აპლიკაცია

Facebook-ი მომხმარებლებს განახლებულ Messenger-ს, რომელიც ახლანდელზე ბევრად უფრო სწრაფი იქნება, წლის ბოლომდე შესთავაზებს.

⇒   ვიდეოების ერთდროულად ნახვა

მალე შესაძლებელი გახდება Messenger-ში ვიდეო გააზიაროთ, მოიწვიოთ მეგობრები და მიმოწერის ან ვიდეო ზარის მიმდინარეობისას ვიდეოს ერთად უყუროთ. ამჟამად ფუნქცია სატესტო რეჟიმშია და ყველასთვის ხელმისაწვდომი წლის ბოლომდე გახდება.

⇒   Messenger-ის დესკტოპ ვერსია

Messenger-ის აპლიკაციის გადმოწერა Windows-სა და MacOS-ზე იქნება შესაძლებელი. დესკტოპ ვერსიაზე პრაქტიკულად გამოსაყენებელი იქნება ვიდეო ზარისა და მიმოწერის ფუნქცია. ახლო მეგობრებთან კომუნიკაცია

ცნობილია, რომ Messenger-ში სპეციალური სივრცე დაეთმობა ახლო მეგობრების "სთორებსა" და მიმოწერებს.


alt


⇒    ბიზნესკომპანიების დაკავშირება მომხმარებლებთან

Ads Manager-ს დაემატება ახალი შაბლონები, რომლებითაც ბიზნესკომპანიები შექმნიან რეკლამას, რაც პოტენციურ კლიენტთან დაკავშირებაში დაეხმარებათ. Messenger-ით შესაძლებელი გახდება სხვადასხვა მომსახურებაზე ჩაწერა და ადგილის დაჯავშვნა.

WhatsApp

alt


⇒    ბიზნეს კატალოგი

რამდენიმე თვეში, მომხმარებლები ბიზნეს კომპანიასთან მიმოწერის დროს ბიზნეს კატალოგის ნახვას აპლიკაციაშივე შეძლებენ. კატალოგებში კომპანიები თავიანთ პროდუქციას წარმოაჩენენ.

გარდა ზემოთაღნიშნული სიახლეებისა, Facebook-ი და Instagram-ი კიდევ რამდენიმე ფუნქციას ტესტავენ, მათ შორის Instagram-ზე მოწონებების რიცხვის დამალვას, რომლის ნახვასაც მხოლოდ პოსტის მომხმარებლები შეძლებენ.

აღსანიშნავია, რომ სიახლეებია დაგეგმილი Facebook-ზე ვირტუალური რეალობის განვითარების კუთხითაც. ახალი ფუნქციების ძირითადი ნაწილი, რომელიც F8 კონფერენციაზე დაანონსდა მიმდინარე წელს ამოქმედდება.
alt
კატეგორია: საქართველო

მსოფლიო პრესის თავისუფლების საერთაშორისო დღეს,   ორგანიზაცია "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე" (RSF) აღნიშნავს, რომ დღესდღეობით მსოფლიოს მოსახლეობის მხოლოდ 9% ცხოვრობს ისეთ ქვეყნებში, სადაც ჟურნალისტებისთვის თავისუფალი და დამოუკიდებელი მედიაგარემოა.

alt


ამავე ორგანიზაციის ინფორმაციით, კაცობრიობის 74% ცხოვრობს ისეთ ქვეყნებში, სადაც პრესის თავისუფლების მხრივ რთული, ან ძალიან პრობლემატური ვითარებაა და საზოგადოების თავისუფლად ინფორმირება შეზღუდულია. ეს არის ქვეყნები, რომლებიც რუკაზე შავი და წითელი ფერითაა მონიშნული. ამ ქვეყნებს შორისაა, ჩინეთი, რუსეთი, საუდის არაბეთი, მექსიკა და ინდოეთი.

ნარინჯისფრად მონიშნულ ქვეყნებში პრესის თავისუფლების მდგომარეობა პრობლემატურადაა შეფასებული. მათ შორის არის საქართველოც, სადაც"რეპორტიორები საზღვრებს გარეშეს“  მონაცემებით, 2018 წელს, პრესის თავისუფლების ინდექსში  საერთო ქულა გაუარესდა. თუმცა, რადგან რეიტინგში საქართველოსთან ახლოს მყოფი სხვა ქვეყნების მდგომარეობაც არ გაუმჯობესებულა, მან ერთი პოზიციით წინ წაიწია და 28.98 ქულით, 180 ქვეყანას შორის მე-60 ადგილი უკავია.


♦ კაცობრიობის ვერცერთი პრობლემა, იქნება ეს გლობალური დათბობა, კორუფცია თუ გენდერული უთანასწორობა, ვერ მოგვარდება ინფორმაციის თავისუფლად და დამოუკიდებლად გაშუქების გარეშე, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ - ხარისხიანი ჟურნალისტიკის გარეშე", - აცხადებს RSF-ის გენერალური მდივანი კრისტოფ დელუარი.

რუკაზე დატანილი მონაცემები "მსოფლიო ბანკის" მოსახლეობის სტატისტიკასა და 2019 წლის მსოფლიო პრესის თავისუფლების ინდექსს ეფუძნება. აღსანიშნავია, რომ ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში მსოფლიო პრესის თავისუფლების მაჩვენებელი 11%-ით გაუარესდა. 

კატეგორია: გრაფიკა
საფრანგეთში, 15 აპრილს პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარში გაჩენილ ხანძართან დაკავშირებული თემა ბრიტანეთის სამაუწყებლო კორპორაციამ ცეცხლის გაჩენის წუთიდან მოყოლებული მისი რესტავრაციის საკითხით დამთავრებული, არაერთხელ გააშუქა. თუმცა ერთ-ერთი სტატია, რომელიც BBC-ის ვებგვერდზე გამოქვეყნდა, სხვა მედიასაშუალებების კონტენტისგან განსხვავებული და ონლაინ მკითხველისთვის ვიზუალურად მარტივად აღქმადი აღმოჩნდა.

ნოტრ-დამის ხანძრიდან მეორე დღეს BBC-ზე გამოქვეყნდა სტატია სათაურით: "ნოტრ-დამი: ხანძრის ისტორია გრაფიკებსა და ფოტოებში".  ფოტოკოლაჟებით, გრაფიკული გამოსახულებითა და ინტერაქციული ფოტოებით ნოტრ-დამის ხანძრის ისტორია BBC-იმ განსხვავებულად გადმოსცა და აუდიტორისთვის ვიზუალურად უკეთესად აღქმადი გახადა.

თავდაპირველად, მედიასაშუალებამ 7 ფოტოში, კონკრეტული დროის მითითებითა და თანდართული აღწერით, ტაძარში ცეცხლის გავრცელების არეალი ასახა.

alt


შემდეგ, პარიზის ღვთისმშობლის ტაძრის 3D გამოსახულების საშუალებით ონლაინ მკითხველისთვის ახსნილი იყო ნოტრ-დამის შენობის რომელ ადგილებს მოედო ცეცხლი და რომელი ნაწილები გადარჩა და განადგურდა.

 
alt


ნოტრ-დამის გარე ფასადზე ცეცხლის კერისა და მისი გავრცელების დეტალური ვიზუალიზაციის შემდეგ BBC-იმ ტაძრის შიგნით გადაღებულ ფოტოებზე გადაინაცვლა. თითოეულ ფოტოზე გაშიფრული იყო დეტალები დაზიანებული და გადარჩენილი ნივთების შესახებ.

alt

ცალკე ფოტო დაეთმო ტაძრის ალმოდებული ჭერის განხილვას.

alt
 
 
BBC-იმ მკითხველს  ტაძრის სამრეკლოს  ჩამონგრევის ქრონოლოგიური ფოტოკოლაჟიც შესთავაზა.

 
alt



ბოლოს კი, ტაძრის ხანძრამდე და ხანძრის შემდეგ მდგომარეობის შედარებისთვის BBC-იმ ინტერაქციული ფოტოები გამოიყენა. რამაც მკითხველს შესაძლებლობა მისცა შეედარებინა ტაძრის გარე ფასადი ხანძრამდე და ხანძრის დროს, ასევე ენახა, როგორ გავრცელდა ცეცხლი სახურავის ერთი ნაწილიდან მეორეში და როგორ გამოიყურებოდა ნოტრ-დამი შიგნიდან ერთი წლის წინ, წირვის მიმდინარეობისას, და ხანძრის ჩაქრობის შემდეგ.

 

 

  



-----

პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარს, იგივე ნოტრ -დამს, ცეცხლი 15 აპრილს გაუჩნდა. ხანძარს ასობით მეხანძრე-მაშველი რამდენიმე საათის განმავლობაში აქრობდა. მომხდარის შედეგად სრულად განადგურდა ტაძრის სამრეკლო, თუმცა გადარჩა მასში დაცული რელიკვიები და ტაძრის მნიშვნელოვანი ნაწილი.

საფრანგეთის პრეზიდენტმა პირობა დადო, რომ ნოტრ-დამს რეკონსტრუქცია ჩაუტარდება და პირვანდელ სახეს დაუბრუნებს. ტაძრის აღდგენისთვის გამოცემა Time-ის ცნობით, ამ ეტაპზე თითქმის $1 მილიარდი აშშ დოლარი შეგროვდა.

კატეგორია: ფოტოისტორია

15 აპრილს საფრანგეთში, პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარში გაჩენილი ხანძარი, მსოფლიო პრესის ერთ-ერთი მთავარი თემაა. ხანძრის მეორე დღეს გამოცემების უმეტესობა ხანძრის ამსახველი ყდებით გამოვიდა.

ცნობილი გამოცემების პირველი გვერდები:

♦  Liberation – “ ჩვენი დრამა“


alt

♦  La Parisien – “ცრემლიანი ნოტრ-დამი“

alt



♦  Le Figaro – “ პარიზის ნოტრ-დამი - უბედურება“


alt

♦  La Croix – „დაფერფლილი გული“

alt

♦  Les Echos – “პარიზის ტრაგედია“
alt


♦   Metro – “მსოფლიო გლოვობს ნოტრ-დამს”

alt



♦  
The Sun – “ალში გახვეული პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარი - Notre Doom (Doom - გულისხმობს განადგურებას)“


alt



♦  The Guardian – “ხანძარი ანადგურებს ნოტრ-დამს“

alt


♦  
The Times – “ბრძოლა ნოტრ-დამის გადასარჩენად“

alt



♦  Financial Times – “ცეცხლი ნოტრ-დამს ანადგურებს“

alt


♦  i – “ნოტრ-დამის ტრაგედია“

alt

♦  The Daily Telegraph – “პარიზი გლოვობს საყვარელ ღვთისმშობელს“

alt

♦  Daily Mail – „ცხრა საუკუნოვანი ისტორია უწმინდურ ხანძარს შეეწირა“

alt

♦  
Charlie Hebdo – „რეფორმები“ (მაკრონის გამოსახულება, რომლის თავზეც ნოტრ-დამი იწვის) წარწერა: „დავიწყებ კონსტრუქციებით“


alt

პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარში ხანძარი 15 აპრილს გაჩნდა. ცეცხლს ასობით მეხანძრე რამდენიმე საათის განმავლობაში ებრძოდა. ხანძარმა 850-წლის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სახურავი დააზიანა და სამრეკლო შეიწირა.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

15 აპრილს, აშშ-ში, კოლუმბიის უნივერსიტეტში, ჟურნალისტიკის ყველაზე პრესტიჟული პრემიის გამარჯვებულები გამოვლინდნენ. პრიზი ჟურნალისტიკის 14 ჟანრსა და "წერილების, დრამისა და მუსიკის" 7 კატეგორიაში გაიცა.

⇒   2019 წლის გამარჯვებულთა სია ასეთია:

1. საზოგადოებრივი სამსახური (Public Service) - South Florida Sun Sentinel
ფლორიდის შტატის ქალაქ პარკლენდში ერთერთ სკოლაში მომხდარი სროლის გაშუქებისთვის. სკოლისა და სამართალდამცავი ორგანოების შეცდომების გამოააშკარავებისთვის პარკლანდში მომხდარი სროლის დაწყებამდე და მის შემდეგ.

2. Breaking News ReportingPittsburgh Post-Gazette-ის თანამშრომლები პიტსბურგის სინაგოგაზე მომხდარი თავდასხმის გაშუქებისთვის

3. საგამოძიებო რეპორტინგი - Los Angeles Times-ის ჟურნალისტები მეტ ჰემილტონი, ჰარიეტ რაიანი და პოლ პრინგლი ასობით ქალის მიერ სამხრეთ კალიფორნიის უნივერსიტეტის გინეკოლოგის მხრიდან სექსუალურ შევიწროებაში დადანაშაულების ამბის გაშუქებისთვის.

4. Explanatory Reporting - The New York Times-ის ჟურნალისტები დევიდ ბარტსოუ, სუზან კრეიგი და რას ბიუტნერი აშშ-ის პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის ფინანსების შესახებ 18-თვიანი გამოძიებისთვის, რომელმაც ამხილა ტრამპი ცრუ განცხადებაში თავისით დაგროვილი ქონების შესახებ და გამოააშკარავა, ბიზნეს იმპერია, რომელიც გადასახადებს თავს არიდებს.

5. ადგილობრივი რეპორტინგი (Local Reporting) - The Advocate-ის თანამშრომლები (Baton Rouge, La)

სახელმწიფოს დიკრიმინაციული მართლმსაჯულების სისტემის წარმოჩენისთვის, მათ შორის "ჯიმ ქროუს" დროინდელი კანონის, რამაც ლუიზიანას სასამართლოებს უფლება მისცა მოპასუხეები ნაფიცმსაჯულთა სასამართლოს გარეშე დაეპატიმრებინათ.

6. ნაციონალური რეპორტინგი (National Reporting) - The Wall Street Journal-ის თანამშრომლები

პრეზიდენტ ტრამპის მიერ საარჩევნო კამპანიისას ორი ქალის მიმართ სიჩუმის სანაცვლოდ საიდუმლოდ გადახდილი თანხისა და იმ მხარდამჭერთა ქსელის გამოააშკარავება, რომელთაც ტრანზაქციები განახორციელეს. ამან კი შედეგად გამოძიების დაწყება და იმპიჩმენტის მოთხოვნები გამოიწვია.

7. საერთაშორისო რეპორტინგი - Associated Press-ის ჟურნალისტებს მეგი მიშელს, მაად ალ-ზაკრისა და ნერიმენ ელ-მოფტის იემენში მიმდინარე ომის დეტალების ერთი წლის განმავლობაში გაშუქებისთვის

Reuters-ის თანამშრომლები , აღსანიშნავია უა ლონისა და კიავ შო ოს მასალები  მიანმარიდან როჰინგის მუსლიმების გაძევებასა და მკვლელობაში სამხედრო ნაწილებისა და ბუდისტი მცხოვრებლების პასუხისმგებლობის გამოააშკარავებისთვის. ამ თემის გაშუქებისთვის რეპორტიორები მიანმარში დააპატიმრეს.

8. ფიჩერსი - ProPublica-ს ჟურნალისტი ჰანა დრაიერი

ძლიერად მოთხრობილი სერიებისთვის ნიუ იორკის ლონგ აილენდზე სალვადორელი ემიგრანტების შესახებ, რომელთა ცხოვრება საერთაშორისო კრიმინალურ დაჯგუფება MS-13-ზე შეზღუდვების დაწესებით დაიმსხვრა.

9. კომენტარი - St. Louis Post-Dispatch-ის ჟურნალისტი ტონი მესენჯერი

თამამი სვეტებისთვის, რომელმაც გამოააშკარავა უსამართლობა მისურის სოფლის ღარიბ მცხოვრებელთა წვრილმანი დანაშაულისთვის ბრალდებაში მიცემაზე, რათა დიდი რაოდენობით ჯარიმა გადაეხადათ ან დაეპატიმრებინათ.

10. კრიტიკა - The Washington Post-ის ჟურნალისტი კარლოს ლოზადა

მწვავე, საძიებო მიმოხილვებისა და ესეებისთვის, რომლებიც შერწყმულია ფრთხილ ანალიზთან იმ წიგნების კვლევისას, რომელიც მთავრობასა და ამერიკულ გამოცდილებას ეხება.

11. სარედაქციო სვეტი - The New York Times-ის ჟურნალისტი ბრენტ სტეიპლსი

ექსტრაორდინალური მორალური სიცხადით დაწერილი ედიტორიალები, რომლებიც აშშ-ის ისტორიაში პოლარიზების მომენტში რასობრივ თემებს ეხებოდა.

12. სარედაქციო კარიკატურა - ფრილანსერი დარინ ბელი

კარიკატურებისთვის, რომლებიც საზოგადოების პრობლემებს, სიცრუეს, ფარისევლობას და ტრამპის ადმინისტრაციასთან დაკავშირებულ პოლიტიკურ არეულობას ასახავდა.

13. ახალი ამბების ფოტო - Reuters-ის ფოტოგრაფები

ცენტრალური და სამხრეთ ამერიკის ქვეყნებიდან აშშ-ში ჩასული მიგრანტების მწუხარებისა და სასოწარკვეთის გამომხატველი ცოცხალი და გასაოცარი ვიზუალური თხრობისთვის

14. ფოტოისტორია - The Washington Post-ის ფოტორეპორტიორი ლორენცო ტაგნალი

იემენში არსებული ტრაგიკული შიმშილის ამსახველი ბრწყინვალე ფოტოისტორიისთვის


⇒    წერილები, დრამა და მუსიკა

მხატვრული ლიტერატურა - Fiction: The Overstory by Richard Powers
არამხატვრული ლიტერატურა - Amity and Prosperity: One Family and the Fracturing of America by Eliza Griswold
დრამა - Fairview by Jackie Sibblies Drury
ისტორია - Frederick Douglass by David W. Blight
ბიოგრაფია - The New Negro: The Life of Alain Locke by Jeffrey C. Stewart
პოეზია - Be With by Forrest Gander
მუსიკა - p r i s m by Ellen Reid

⇒   სპეციალური აღნიშვნა

Capital Gazette

Capital Gazette-ის ჟურნალისტებს, თანამშრომლებს და სარედაქციო საბჭოს მათი გაბედული პასუხისთვის აშშ-ის ისტორიაში ჟურნალისტების ყველაზე მასობრივ მკვლელობაზე. 2018 წლის 29 ივნისს მერილენდში Capital Gazette-ის ნიუსრუმში მომხდარი თავდასხმის შედეგად, მწუხარების პერიოდში ახალი ამბების გაშუქებისა და საზოგადოების სამსახურში ყოფნისთვის. გაზეთს პულიცერის საბჭოსგან ჟურნალისტური მისიის მხარდასაჭერად $100,000 აშშ დოლარი გადაეცემა.

არეტა ფრანკლინი

ამერიკის მუსიკასა და კულტურაში შეტანილი წარუშლელი წვლილისთვის

ყველა გამარჯვებულს გარდა პრესტიჟული პრემიისა, $15,000 აშშ დოლარი გადაეცემა.


იხილეთ წინა წლის გამარჯვებულები
კატეგორია: რესურსები
Facebook-მა გვერდების შესახებ დამატებითი ინფორმაცია საჯარო გახადა. ახლა უკვე შესაძლებელია ნებისმიერი Facebook გვერდის შექმნის თარიღის, სახელის ცვლილების ისტორიის, გვერდის ადმინისტრატორთა რაოდენობისა და მათი გეოგრაფიული მდებარეობის, ასევე მიმდინარე და ძველი სარეკლამო პოსტებისა და მათზე დახარჯული თანხების მოცულობის ნახვა.

იმისთვის, რომ აღნიშნული ინფორმაცია მიიღოთ Facebook Ad Library-ში სასურველი Facebook გვერდი უნდა მოძებნოთ ან კონკრეტული გვერდის კედელზე Page Transparency-ზე (გვერდის გამჭვირვალობა) გადახვიდეთ.

alt

სიახლის დამატება აშშ-ში 2016 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე სოციალურ ქსელებში განთავსებული პოლიტიკური რეკლამების გავლენამ განაპირობა.

ახალი ფუნქციის საშუალებით, ნებისმიერ ადამიანს, მათ შორის ჟურნალისტებს, მკვლევრებს, გამომძიებლებსა და სხვა დაინტერესებულ პირებს, შესაძლებლობა აქვთ გაიგონ, რა თანხას ხარჯავენ პოლიტიკოსები Facebook რეკლამაში, რომელი ქვეყნებიდან იმართება მათი გვერდი და სხვ.

alt



აღსანიშნავია, რომ ამჟამად Facebook-ის რეკლამების ბიბლიოთეკაში ქართული გვერდების შესახებ ყველა ზემოთნახსენები ინფორმაციის მოძიებაა შესაძლებელი, გარდა Facebook-ის რეკლამებზე დახარჯული თანხისა, რომელიც არსებულ მონაცემებს, სავარაუდოდ, მომავალში დაემატება.
 

 altalt

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

BBC- ის რეპორტიორმა ბრიუსელიდან, ადამ ფლემინგმა, ბრექსიტის შეთანხმების 585-გვერდიანი დოკუმენტი აუდიტორიას ASMR ტექნიკით გააცნო. ვიდეო "ბრიტანეთის სამაუწყებლო კორპორაციის" ვებგვერდზე 27 მარტს გამოქვეყნდა.

ASMR-ი ავტონომიური სენსორულ მერიდიანული რეაგირებაა - რაც აუდიო და ვიდეო მასალებში სხვადასხვა ნივთის გამოყენებითა და ჩურჩულით სასიამოვნო ხმების შექმნას გულისხმობს. მსგავსი კონტენტი ბოლო წლების განმავლობაში Youtube-ზე განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობს და მილიონობით ნახვას აგროვებს.
ASMR ვიდეოები სტრესის შემცირებასა და ადამიანის დამშვიდებას უწყობს ხელს.

ახალ ტრენდს BBC-მაც აუწყო ფეხი და მაყურებელს ბრექსიტის შეთანხმების დოკუმენტი ჩურჩულითა და ხმაურით გააცნო. ადამ ფლემინგი ვიდეოში დოკუმენტს ფურცლავს, მის შინაარსზე ჰყვება და რამდენიმე მონაკვეთს კითხულობს. ბოლოს კი მიკროფონთან კრუასანს აგემოვნებს და მაყურებელს ემშვიდობება.


BBC-ის ცნობით, ტერმინი ASMR-ი 2010 წელს ამერიკელმა ჯენიფერ ალენმა შემოიღო, როდესაც ამ თემასთან დაკავშირებით Facebook ჯგუფი შექმნა. დღესდღეობით YouTube-ზე ASMR ჟანრის 12 მილიონზე მეტი ვიდეოა ატვირთული. როგორც წესი, თითოეულ ვიდეოში კონკრეტული პირი ხმაურის წარმოქმნისთვის მრავალფეროვან ნივთებს იყენებს და სხვადასხვა თემებზე ჩურჩულებს. თუმცა აქამდე ASMR ვიდეო ისეთ სერიოზულ თემაზე, როგორიც ბრექსიტია არავის შეუქმნია.

კატეგორია: რესურსები

აპრილის მოახლოება როგორც მსოფლიოში, ისე საქართველოში, საპირველაპრილო ხუმრობებთანაა დაკავშირებული. პირველ აპრილს ხშირად შეხვდებით სხვადასხვა კომპანიისა თუ ორგანიზაციის მიერ გავრცელებულ ოფიციალურ განცხადებას, რომელიც სინამდვილეში "უწყინარი ხუმრობა" აღმოჩნდება ხოლმე.

ამ მცდარი განცხადებების ტირაჟირებას მედიასაშუალებების ნაწილიც უწყობს ხელს. ზოგიერთ შემთხვევაში, თავად მედია ორგანიზაციებიც იგონებენ არარსებულ ფაქტებს და აუდიტორიის საპირველაპრილოდ გაცურებას (მოტყუებას) ცდილობენ.

ამ თემაზე: "საპირველაპრილო ხუმრობები ქართულ მედიაში"

თუმცა, რამდენად მისაღებია მსგავსი მიდგომა და როგორ უნდა მოიქცეს ჟურნალისტი, რომ შემთხვევით პირველი აპრილის ხუმრობების ”მსხვერპლი“ არ გახდეს და ყალბი ინფორმაცია არ გაავრცელოს? - ამ კითხვებზე პასუხსა და რჩევებს Poynter-ის ინსტიტუტი აქვეყნებს.

1. ნუ იჩქარებთ - სხვა დღეებთან შედარებით პირველ აპრილს ადამიანები უფრო მეტად შეეცდებიან მოგატყუონ, ამიტომ ნუ იჩქარებთ, დაფიქრდით და სკეპტიკურად შეხედეთ ყველა ამბავს.

2. ნუ ენდობით სტუდენტურ გამოცემებს - და ზოგადად, თვალდახუჭული არც სხვა მედიასაშუალებებს ენდოთ, გადაამოწმეთ ყველა ფაქტის სისწორე.

3. იქნებ არ ღირს მონაწილეობა - მკითხველებისთვის თქვენ მიერ გავრცელებული უწყინარი ხუმრობები შეიძლება უკან ცუდად დაგიბრუნდეთ. ორგანიზაცია RTDNA-ს ყოფილი თავმჯდომარე ვინსენტ დაფი ამ საკითხთან დაკავშირებით წერდა " ბევრმა ჟურნალისტმა აღნიშნა, რომ ჩვენი ყველაზე მნიშვნელოვანი მონაპოვარი სანდოობაა, განსაკუთრებით იმ ხანაში, როდესაც ბევრი მედიასაშუალება ჯერ ამბავს აშუქებს და ფაქტებს მოგვიანებით ამოწმებს. ზოგიერთი პოლიტიკური ორგანიზაცია და აქტივისტი კი დეზინფორმაციას გამიზნულად ავრცელებს სოციალური მედიის საშუალებით. თუ გვინდა, რომ გვენდობოდნენ, მაშინ არ უნდა ჩავერთოთ ხალხის მოტყუების (საპირველაპრილო) თამაშში."

4. ზოგჯერ ეს მუშაობს - National Public Radio-მ 2014 წელს Facebook-ზე საპირველაპრილოდ ერთდროულად სახუმარო და შინაარსიანი მასალა გამოაქვეყნა სათაურით: "რატომ აღარ კითხულობენ ამერიკელები?" ბმულზე გადასულ მკითხველს კი შემდეგი ტექსტი დახვდა ვებგვერდზე:

"ჭეშმარიტო (ნამდვილო) მკითხველებო, გილოცავთ პირველ აპრილს!

ზოგჯერ გვგონია, რომ ხალხის ნაწილი ჩვენ მიერ გამოქვეყნებულ სტატიებზე ისე აკომენტარებს, რომ მათ არც კი კითხულობს. თუ შენ ახლა ამას კითხულობ, გთხოვ მოიწონე ეს პოსტი, მაგრამ არ დატოვო კომენტარი მის ქვეშ და ვნახოთ, რას იტყვის ხალხი ამ "სტატიაზე".

სასიამოვნო დღეს გისურვებთ.
საუკეთესო სურვილებით,
თქვენი მეგობრები NPR-დან“

alt


და ბოლოს, Poynter-ის ფაქტების გადამოწმების საერთაშორისო ცენტრი სვამს კითხვას: "ყალბი ახალი ამბების ერაში, არის კი სასაცილო საპირველაპრილო ხუმრობები?

----
P.S. სტატიის ორიგინალი ვერსია Poynter-ზე 2015 წელს გამოქვეყნდა, 2018 წელს კი სტატია განახლდა.


ასევე დაგაინტერესებთ:
"ნინია კაკაბაძის ხუმრობა ონლაინ მედიის ნაწილმა ახალ ამბად გაავრცელა"

 

კატეგორია: რესურსები

აუდიტორიას აქვს უფლება ფლობდეს მედიასაშუალების შესახებ ინფორმაციას, იქნება ეს მისი საკონტაქტო ნომერი, მფლობელის ვინაობა, ფინანსების გამჭვირვალობა თუ ორგანიზაციის მთავარი მისია.

მედია ეთიკის მიმომხილველი კელი მაქბრაიდი Poynter-ზე გამოქვეყნებულ სტატიაში ონლაინ მედიასაშუალებებისთვის "ჩვენ შესახებ" გვერდის შექმნის აუცილებლობაზე საუბრობს. მისი თქმით, დღესდღეობით მედიაში უამრავი რთული პრობლემაა, თუმცა არსებობს ერთი მარტივი პრობლემაც, რომლის გადაჭრა ნებისმიერ მედია ორგანიზაციას ზომიერი ძალისხმევით შეუძლია - ეს კი სწორედ "ჩვენ შესახებ" გვერდს უკავშირდება.

ორგანიზაციის საქმიანობის გაცნობითი ხასიათის გვერდი ყველა ონლაინ მედიასაშუალებას უნდა ჰქონდეს, თუმცა ვებგვერდების უმრავლესობას , ფაქტობრივად, არ აქვს ადგილი გამოყოფილი იმისთვის, რომ საზოგადოებას თავიანთ შესახებ მოუყვნენ - ვინ არიან, რას საქმიანობენ და რა წარმოადგენს მათს მიზანს. ზოგჯერ აუდიტორიისთვის ვებსაიტზე ელემენტარული ინფორმაციის მოძებნაც კი შეუძლებელია, მათ შორის, თუ ვინ დგას გვერდის მიღმა და საერთოდაც რატომ არსებობს ესა თუ ის ვებსაიტი.

“ჟურნალისტები ბევრს შრომობენ იმისთვის, რომ აუხსნან რას სთავაზობენ საზოგადოებას, რატომ არიან ღირებულნი და რატომ უნდა დაუჯეროთ მათ. "ჩვენ შესახებ" გვერდი კი უმარტივესი გზაა ამის სათქმელად", - განმარტავს პროექტ Trusting News-ის ხელმძღვანელი, ჯოი მეიერი.

სტატიის ავტორი გაცნობითი ხასიათის გვერდის ქონის თვალსაზრისით გამონაკლისებად სტარტაპებსა და არაკომერციულ ორგანიზაციებს მიიჩნევს. კელი მაქბრაიდი აღნიშნავს, რომ ასეთი ტიპის ვებგვერდებს ყოველთვის აქვთ ადგილი გამოყოფილი კომპანიის შესახებ ინფორმაციის განსათავსებლად, რადგან სტარტაპების შემთხვევაში, ისინი რაღაც ახალს ქმნიან და ცდილობენ ამის შესახებ საზოგადოებასაც შეატყობინონ, არაკომერციული ორგანიზაციების ნაწილი კი შემოწირულობებს ითხოვს.

მედია ორგანიზაცია NPR-ს გაცნობითი ხასიათის გვერდი მრავალფეროვანი ინფორმაციით აქვს შევსებული, მათ შორის რამდენიმე ათეული ბმულით კომპანიის ფინანსების, საკონტაქტო ინფორმაციისა და მასალის შესწორების მოთხოვნის გაგზავნის შესახებ. ამ შემთხვევაში მაქბრაიდი ერთადერთ პრობლემად იმას მიიჩნევს, რომ ბმულების მოსაძებნად მკითხველს გვერდის ბოლომდე უწევს ჩასვლა. 

 The Texas Tribune-საც არანაკლებ მრავალფეროვანი მასალა აქვს "ჩვენ შესახებ" გრაფაში, მათ შორის ინფორმაცია კადრების, ფინანსების, სტრატეგიული გეგმის, ეთიკისა და სხვა სახელმძღვანელო პრინციპების შესახებ. იგივე შეიძლება ითქვას ProPublica-ზეც.

alt


სტატიის ავტორს ჯოი მეიერის არგუმენტი მოჰყავს და წერს, რომ ექსპერტები ახალგაზრდებს ინფორმაციის შეფასებისას უპირველეს ყოვლისა მისი წყაროს დადგენას ასწავლიან და როდესაც ვებსაიტზე "ჩვენ შესახებ" გვერდი არ გვხვდება ეს უკვე იმას ნიშნავს, რომ კომპანიას არ სურს გამჭვირვალობა. მეიერი იმასაც აღნიშნავს, რომ ზოგიერთი ადგილობრივი მედიასაშუალების ვებგვერდზე იმის შესახებაც კი არ იძებნება ინფორმაცია, თუ რა გეოგრაფიულ არეალს ფარავს.

"ჩვენ შესახებ" გვერდის შექმნა არამარტო აუდიტორიას მიაწვდის ინფორმაციას ორგანიზაციის შესახებ, არამედ მედიასაშუალებებს შიდა მუშაობაშიც შეუწყობს ხელს, მათ შორის, ახალი კადრების ინტეგრირების პროცესსა და ეთიკური გადაწყვეტილებების მიღებაში.

მაქბრაიდის რეკომენდაციით, "ჩვენ შესახებ" სრულყოფილი გვერდის შექმნა 3 ელემენტს საჭიროებს:

  1. ხელმძღვანელობის კონსენსუსს - გუნდმა ერთად უნდა გამონახოს დრო "ჩვენ შესახებ" გვერდის შესაქმნელად.
  2. კარგი დიზაინს - მხოლოდ დიდი ტექსტი საკმარისი არაა.
  3. დეველოპერების გუნდს - გვერდზე ნებისმიერი ცვლილებისთვის პროგრამისტების შრომაა საჭირო.
კონკრეტული ნაბიჯები "ჩვენ შესახებ" გვერდის შესაქმნელად:

  • ჩამოწერეთ ხელმძღვანელი პირების სია, რომელთა ნებართვაც საჭიროა "ჩვენ შესახებ" გვერდის შესაქმნელად.
  • ამ სიიდან პროექტის მიმართ ენთუზიაზმით განაწყვეთ ერთი ადამიანი, რომელიც საქმეს ბოლომდე მიჰყვება.
  •  დაავალეთ ნიმუშის შექმნა მცირე ჯგუფს (არაუმეტეს ოთხი ადამიანისა)
  • გადაწყვიტეთ, რომელ კითხვებს უნდა პასუხობდეს თქვენი გაცნობითი გვერდი. შესაძლოა გამოიყენოთ ეს კითხვები:
         ○ რისთვის არსებობს ჩვენი საინფორმაციო ორგანიზაცია?
         ○ რა თემებს ვაშუქებთ?
         ○ რა თვალსაზრისით ვუდგებით ჩვენს საქმეს?
         ○ როგორ ვასწორებთ ჩვენს შეცდომებს? 
         ○ ვინ არის ჩვენი მფლობელი?
         ○ როგორ გვაფინანსებენ?
         ○ რა გზებით შეუძლია აუდიტორიას ჩვენთან ინტერაქცია?
         ○ ამჟამად რა გვჭირდება ჩვენი აუდიტორიისგან?
  • დაწერეთ საცდელი პროექტი.
  • ანახეთ მასალა ხელმძღვანელ პირებს მოდიფიცირებისთვის.
  • შექმენით დიზაინი.
  • პროგრამისტებს ისე განათავსებინეთ ეს მასალა ვებგვერდზე, რომ მკითხველი მას ყოველთვის ხედავდეს.
  • გამოაქვეყნეთ.
  • მიაქციეთ ყურადღება გვერდს. საშუალება მიეცით აუდიტორიას დაგიკავშირდნენ ამ გვერდის საშუალებით. ჩართეთ შეკითხვის გამოგზავნის ფუნქცია.
  • შეარჩიეთ ჟურნალისტი, რომელიც ამ გვერდზე შემოსულ ინფორმაციას ყოველ კვარტალში ერთხელ განიხილავს. როცა გამოქვეყნებულ ინფორმაციას განახლება დასჭირდება დაუბრუნდით ზემოთ ნახსენებ პირველ ნაბიჯს.

კელი მაქბრაიდი ზოგიერთ ვებსაიტზე "ჩვენ შესახებ" გვერდის არ არსებობის ერთერთ მიზეზად მენეჯმენტის მხრიდან ქედმაღლობას ასახელებს - "ზოგიერთი მედიასაშუალების ხელმძღვანელს ჰგონია, რომ ყველამ იცის მისი ორგანიზაციის შესახებ. შემიძლია გარანტია მოგცეთ იმისა, რომ ეს რწმენა უადგილოა ყველაზე ცნობილი ახალი ამბების ორგანიზაციებისთვისაც კი. თუ ასეთ ქედმაღლობას წააწყდებით ან თქვენ თვითონვე ხართ ამაში დამნაშავე, დასვით შეკითხვა: კმაყოფილი ვართ ჩვენი ამჟამინდელი აუდიტორიის ზომით? თუ გვინდა უფრო გავზარდოთ აუდიტორია? თუ აუდიტორიის ზრდა გინდათ, მაშინ ისიც უნდა აუხსნათ ხალხს, რატომ უნდა გენდოთ თქვენ", - წერს მაქბრაიდი.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ტექნოლოგიური სიახლეების ვებგვერდი Recode ბოლო პერიოდში მედიის შრომის ბაზარზე მიმდინარე მოვლენებსა და დროთა განმავლობაში "ჟურნალისტის" განმარტების ცვლილების ტენდენციაზე აქვეყნებს სტატიას .

აშშ-ში ბოლო რამდენიმე თვის განმავლობაში მედია გამოცემებში მომუშავე კადრების მასობრივი შემცირება დაიწყო. მიუხედავად ასეთი ტენდენციისა, LinkedIn-ის ბოლო მონაცემები აჩვენებს, რომ მდგომარეობა არც ისე ცუდი შეიძლება იყოს, თუ "ჟურნალისტის" უფრო ფართო განმარტებას გამოვიყენებთ.

2004 წლიდან, მას შემდეგ, რაც Facebook-ი შეიქმნა, ჟურნალისტთა დასაქმების მაჩვენებელი 14%-ით შემცირდა. საზოგადოებასთან ურთიერთობის სფეროში მომუშავეებისთვის, რომელთაც ხშირად ჟურნალისტების მსგავსი განათლება და უნარ-ჩვევები აქვთ, ეს მაჩვენებელი კიდევ უფრო ნეგატიური აღმოჩნდა. ამავე დროს, უნდა აღინიშნოს, რომ ძალიან სწრაფად იზრდება "სოციალური მედიასა" და "კონტენტის" სფეროში დასაქმებულთა რიცხვი.

 alt
 LinkedIn-ზე დასაქმებულთა წილი პროფესიების მიხედვით 
LinkedIn-ის მონაცემებმა აჩვენა, რომ 2018 წელს ოთხივე კატეგორიაში: ჟურნალისტიკაში, PR-ში, კონტენტსა და სოციალურ მედიაში - დასაქმების ბევრად მაღალი მაჩვენებელი იყო, ვიდრე მაშინ, როდესაც Facebook-ს ჯერ კიდევ theFacebook.com ერქვა.

LinkedIn-ის მონაცემთა უფროსი მეცნიერის, ალან ფრიტზლერის, განცხადებით, ეს მონაცემები იმაზე მიუთითებს, რომ ჟურნალისტიკასა და PR-თან დაკავშირებული სამუშაო ადგილები კი არ ქრება, არამედ დროთა განმავლობაში სახელს იცვლის. ადამიანები, რომლებიც ერთ დროს ჟურნალისტიკაში ან საზოგადოებასთან ურთიერთობის სფეროში მუშაობდნენ, ნელ-ნელა "კონტენტის შემქმნელებად" და "სოციალურ მედია მენეჯერებად" იქცნენ.

LinkedIn-ის მონაცემებზე დაყრდნობით, რედაქტორების, რეპორტიორებისა და ჟურნალისტების სამუშაო ადგილების შემცირება არც ისე დიდ პრობლემას წარმოადგენს, თუმცა რადიკალურად განსხვავებული სურათია PEW-ის მიერ ჩატარებულ კვლევაში, რომელშიც "შრომის სტატისტიკის ბიუროს" (BLS) მონაცემებია გამოყენებული. ეს კი იმითაა განპირობებული, თუ რა განსაზღვრავს "ჟურნალისტიკას".

ბიუროს მონაცემთა ბაზაში ჟურნალისტად მიჩნეული იყვნენ მხოლოდ ის ადამიანები, რომლებიც ახალი ამბების ინდუსტრიაში მუშაობდნენ. თუმცა, Recode-ის ცნობით, დღესდღეობით ადამიანთა ნაწილი, რომელიც საკუთარ თავს ჟურნალისტს უწოდებს, ტრადიციულ ჟურნალისტიკაში ტრადიციული მედიასაშუალებებისთვის აღარ მუშაობს.

მაგალითად, BLS-ის მონაცემებში ვერ მოხვდნენ ციფრული მედიის პროდიუსერები და პოდკასტის ავტორები. გარდა ამისა, დღეს უკვე უამრავი კომპანია არსებობს, რომლის მთავარი მიმართულება სარედაქციო მხარე არაა და, შესაბამისად, ეს დამსაქმებლებიც ტიპურ ჟურნალისტურ კომპანიებს შორის არ მოაზრებიან, თუმცა აქ მუშაობენ ადამიანები, რომლებიც ჟურნალისტურ საქმიანობას ასრულებენ. მაგალითად, კომპანია Dollar Shave Club-ის მიერ შექმნილი ჟურნალი კაცებისთვის MEL Magazine. ეს კომპანია კვლევისას არა ჟურნალისტურ, არამედ იმ კომპანიებს შორის მოხვდება, რომლებიც თავის მოვლის საშუალებებს ყიდის. ხოლო, უშუალოდ LinkedIn-ის 70 ადამიანისგან შემდგარი სარედაქციო პერსონალი დასაქმების სერვისის ინდუსტრიაში შეიძლება იყოს განხილული.

"ათი წლის წინ, ჟურნალისტური სამუშაო სტაბილური და პროგნოზირებადი იყო, შეგეძლო ამისთვის მომზადებულიყავი, არსებობდა გარკვეული გზა. მაგალითად, ბეჭდურ მედიაში კლასიკური "მარშრუტი" იყო პატარა გაზეთიდან დაწყება, შემდეგ ცოტა უფრო დიდსა და ბოლოს ყველაზე დიდ გაზეთში გადასვლა",- აცხადებს ბოსტონის უნივერსიტეტის ჟურნალისტიკის დეპარტამენტის პროფესორი კრის დეილი.

ეს ტრაექტორია შეიცვალა და იშვიათი გახდა. დეილის ბევრ ჟურნალისტ სტუდენტს ახლა ისეთი სამუშაო აქვს, რომლიც დამოუკიდებელი არაა - ანუ ისინი მუშაობენ ჟურნალისტებად, თუმცა ნაკლები შანსია იმისა, რომ თავიანთი დამსაქმებელი კომპანია გამოიძიონ - მაგალითად, საინფორმაციო ბიულეტენის მწერალი ჰოსპიტალისთვის ან არასამთავრობო ორგანიზაციაში მომუშავე გამომძიებელი რეპორტიორი .

“ისინი არ მუშაობენ პრესისთვის ან ტელევიზიისთვის, მაგრამ იმავე უნარებს იყენებენ. ესაა სამსახურები, რომლებიც ფაქტების მოძიებასა და ინტერვიუს აღებას მოიცავს - ფაქტობრივად ჟურნალისტობას," - განმარტავს დეილი.

LinkedIn-ის მონაცემები მოიცავს ყველას, ვინც ჟურნალისტის, რედაქტორის, საინფორმაციოს ხელმძღვანელის, რეპორტიორისა და ამ საქმიანობებთან დაკავშირებულ პოზიციაზე იყო დასაქმებული, განურჩევლად იმისა, თუ რა ტიპის კომპანიაში მუშაობდნენ. ამ ჟურნალისტებისთვის დამახასიათებელი საკვალიფიკაციო უნარები კი მონაცემთა ანალიზს, ციფრულ მარკეტინგს, Adobe Premiere-ისა და Illustrator-ის ცოდნას მოიცავს.

ადამიანების სუბიექტური განმარტება ჟურნალისტიკაზე ყოველთვის განსხვავებულია, თუმცა LinkedIn-ის ზემოთნახსენები კვლევის მიგნებები ცხადყოფს, რომ ჟურნალისტიკის დღევანდელი მდგომარეობა შესაძლოა არც ისეთი არასახარბიელოა, როგორც სხვები ფიქრობენ.
კატეგორია: ფოტოისტორია
1989 წლის 5 ივნისს, ფოტორეპორტიორი ჯეფ ვიდენერი ჩინეთის დედაქალაქში, სასტუმრო "ბეიჯინგის" მეექვსე სართულზე იმყოფებოდა, როდესაც ყველასთვის ნაცნობი ფოტო - Tank Man ("ტანკის კაცი") გადაიღო. ამ ერთი ფოტოს მიღმა საინტერესო ისტორია იმალება.

ვიდენერი Associated Press-მა პეკინში, ტიანანმენის მოედანზე მიმდინარე აქციის გასაშუქებლად გაუშვა. დემონსტრანტები რამდენიმე კვირის განმავლობაში ჩინეთის კომუნისტური ხელისუფლებისგან დემოკრატიასა და სიტყვის თავისუფლებას მოითხოვდნენ, საბოლოოდ კი 4 ივნისს საპროტესტო აქცია ხელისუფლებამ ჯარის დახმარებით დაარბია. მომხდარს რამდენიმე ათასი ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა. მეორე დღეს ფოტორეპორტიორი ტიანანმენის მოედანზე უნდა გასულიყო და დარბევის შემდგომ არსებული ვითარება ფირზე აღებეჭდა. როგორც, ჯეფ ვიდენერი იხსენებს, იმ დღეებში ქალაქში ჭორები დადიოდა, რომ ჩინეთის პოლიცია ჟურნალისტებს კამერასა და ბლოკნოტებს ართმევდა და მათს წინააღმდეგ ელექტროშოკს იყენებდა.

alt
 AP-ის ფოტოგრაფები: ჯეფ ვიდენერი და ლიუ ჰანგ შინგი ტიანანმენის მოედანზე  

"მოედანზე ფოტოების გადასაღებად მაქსიმალურად მცირე ზომის კამერა Nikon FE2 წავიღე, ჩამოსაკიდი მოვხსენი და კამერა შარვლის უკანა ჯიბეში ჩავიდე, რომ შეუმჩნეველი ყოფილიყო. ქურთუკის გარე და შიდა ჯიბეები კი ფოტოაპარატის ლინზების, რამდენიმე შეკვრა ფირისა და ტელეკონვერტერისათვის გამოვიყენე."

ფოტორეპორტიორი AP-ის ოფისიდან დანიშნულების ადგილამდე ველოსიპედით მივიდა. როგორც კი სასტუმრო "ბეიჯინგს" მიუახლოვდა, ვიდენერმა დაინახა, რომ სასტუმროს შესასვლელთან პოლიციელები იდგნენ.

alt

"მე ნელა მივუახლოვდი შესასვლელს და დავაყენე ჩემი ველოსიპედი, ვიცოდი, რომ, დიდი ალბათობით, პოლიციელები დამაკავებდნენ, მაგრამ ამ დროს სასტუმროს ლობიში ახალგაზრდა კაცი დავინახე, რომელსაც რემბოს მაისური, შორტები და სანდლები ეცვა. ის კრიკ მარტსენი იყო, გაცვლითი პროგრამის ამერიკელი სტუდენტი, რომელიც სასტუმროში Los Angeles Times-ის რეპორტიორთან ერთად იყო გაჩერებული. მე თამამად გავემართე მისკენ და ხმამაღლა დავუძახე: "გამარჯობა ჯო, სად იყავი? გეძებდი." და როცა მივუახლოვდი ჩავჩურჩულე " მე Associated Press-დან ვარ, შეიძლება შენს ოთახში ამოვიდე?" კრიკმა ლიფტისკენ მიმითითა. დავინახე, როგორ შეტრიალდნენ სასტუმროს შესასვლელში მდგარი პოლიციელები, ალბათ, ეგონათ, რომ სასტუმროს სტუმარი ვიყავი."

alt
 კრიკ მარტსენი

ჯეფ ვიდენერმა ლიფტში ამერიკელი სტუდენტისგან შეიტყო, რომ ჯარისკაცებმა სასტუმროს შესასვლელთან მდგარი ორი მამაკაცი მის გამოჩენამდე რამდენიმე წუთით ადრე მოკლეს. როცა ისინი ოთახში ავიდნენ, ფოტორეპორტიორმა სტუდენტს განუმარტა, რა მიზნით იყო ტიანანმენის მოედანზე მისული.

"კრიკმა ამიხსნა, რა გზით შეიძლებოდა სასტუმროს სახურავზე ასვლა ფოტოების გადასაღებად, იქ მოსახვედრად ლიფტის გამოყენება იყო საჭირო, თუმცა პირველი მცდელობისას სასტუმროს დაცვამ შეგვაჩერა, რომელის წევრებიც ყველა სართულზე იყვნენ განლაგებული”.

მარტსენი და ვიდენერი ოთახში დაბრუნდნენ, ფოტორეპორტიორმა რამდენიმე კადრი სასტუმროს აივნიდან გადაიღო და მოგვიანებით კიდევ ერთხელ სცადა სახურავზე ასვლა.

"სასტუმროს დაცვის თანამშრომელი სართულებს შორის კოლეგას რაღაცაზე ეკამათებოდა, ამიტომ ლიფტში შესვლა მოვახერხეთ და სახურავზე ავედით. კრიკს ვთხოვე ჩემი ფირები საცვალში დაემალა, რადგან თუ ვინმე გამოგვიჭერდა, პირველ რიგში კამერის მოსაძებნად მე გამჩხრეკდნენ, კრიკს კი მხოლოდ მაისური და შორტები ეცვა."

ვიდენერი ჰყვება, რომ სახურავზე ახალგაზრდა წყვილს გადააწყდა დასავლეთიდან. ისინი სახურვის კიდეზე ისხდნენ და ფეხებს აქანავებდნენ. ფორტორეპორტიორმა წყვილი გააფრთხილა, რომ იქ ყოფნა სახიფათო იყო, რადგან სნაიპერს ნებისმიერ დროს შეეძლოა გაესროლა მათკენ, ამასთანავე წყვილი ყურადღებასაც უფრო მეტად მიიქცევდა კრიკსა და მასზე.

"მათ ყურადღება არ მოგვაქციეს და განაგრძეს იქ ჯდომა. შორი დისტანციიდან ათობით ტანკსა და დამატებით სამხედრო ავტომობილებს ვხედავდი, მაგრამ ჩემი 40 მმ-იანი ობიექტივისთვის კადრი ძალიან შორი იყო. თუმცა, საბედნიეროდ ტელეკონვერტერი მქონდა, რამაც ეს პრობლემა გადაჭრა. რამდენიმე ფოტოს გადაღების შემდეგ Fuji 800 ISO-ს ფირი კრიკს მივეცი და დაუყოვნებლივ დავტოვეთ ტერიტორია."

alt

ვიდენერს ფოტოაპარატისთვის საკმარისი ფირები აღარ ჰქონდა. კრიკმა მას დახმარება შესთავაზა და 2 საათში ოთახში Fuji 100 ISO - ს ფერადი ნეგატივის ფირებით დაბრუნდა, რომელიც სასტუმროს ერთერთ სტუმარს გამოართვა.

"იმედგაცრუებული ვიყავი ფირების უხარისხობით, მაგრამ სწორედ იმ ერთმა ფირმა შეცვალა ჩემი ცხოვრება", - იხსენებს ფოტოჟურნალისტი.

როგორც კი ვიდენერს გარედან ძრავების ხმა მოესმა თავისი ფოტოაპარატი აიღო, აივანზე გავიდა. იქვე კედელზე ნატყვიარი იყო და იცოდა, რომ მარტივად შეიძლებოდა გამხდარიყო ტყვიის მსხვერპლი, ამიტომ რკინის მოაჯირებს ამოეფარა.

alt

"მოედანზე ჩამწკრივებული ტანკები გამოჩდნენ და ვიფიქრე, რომ კარგი კადრი გამოვიდოდა. მაგრამ მოულოდნელად თეთრპერანგიანი კაცი გამოჩნდა, რომელსაც ორივე ხელში პარკები ეჭირა, ტანკებს მიუახლოვდა და წინ დაუდგა. მე გავღიზიანდი და კრიკს ვუთხარი ეს კაცი კომპოზიციას გამიფუჭებს-მეთქი. კრიკმა გადმომაძახა ისინი მას მოკლავენო. მაშინ თავი ჯერ კიდევ არეული მქონდა წინა დღით ნანახის გამო და ის ფაქტი, რომ კაცი რამდენიმე ტანკს გადაეღობა, ნორმალურად მიმაჩნდა. ველოდი, რომ მას ესროდნენ ან გაიქცეოდა, მაგრამ მსგავსი არაფერი მომხდარა. ის ტანკზე აძვრა, მე კი სასტუმროს ოთახში ჩემს ტელეკონვერტერს გავხედე. იმ წამს უნდა მიმეღო გადაწყვეტილება გამერისკა უფრო ახლო და სუფთა ფოტოს გადაღება თუ საერთოდ ხელიდან გამეშვა შანსი.

ჩემს ცხოვრებაში ყველაზე მეტად მაშინ გავრისკე, საწოლისკენ გავიწიე, ავიღე ტელეკონვერტერი და დავუმაგრე კამერას. ჩემი აპარატის ლინზებისთვის დაბალი ჩამკეტის სიჩქარე იყო, მაგრამ ვიფიქრე, რომ ამას გავუმკლავდებოდი. რადგან კადრის გადასაღებად სასტუმროს გვერდითა ოთახის კედელი მეფარებოდა, უნდა გამერისკა, აივანზე გადავწეულიყავი და ისე გადამეღო კადრები. ამასობაში, ის კაცი ტანკიდან ჩამოხტა და საბოლოოდ კიდევ ერთხელ გადაუდგა წინ ტანკებს. მე გადავიღე ფოტო - ჯერ პირველი, შემდეგ მეორე და მესამე. ამ დროს შევამჩინე, რომ ფოტოაპარატის ავტომატური ჩამკეტი სიჩქარე წამში 1/30 და 1/60-ს შორის მიჩვენებდა და არა 1/250-ს. სანამ გავარკვევდი, რა მოხდა, ის კაცი იქვე მდგომმა ხალხმა გაიყვანა და მას შემდეგ აღარც მინახავს."



ოთახში დაბრუნებისას კრიკ მარტსენმა ფოტორეპორტიორს ჰკითხა, მოახერხა თუ არა კადრების გადაღება. ვიდენერმა კი უარის ნიშნად თავი გააქნია

"სიმართლე ის იყო, რომ მე ყველაფერი ავურიე, ექსპოზიცია 800 ISO-ს შევუსაბამე, რასაც ზოგადად ვიყენებდი, მაგრამ დამავიწყდა, რომ კამერის პარამეტრები 100 ISO-ზე მქონდა დაყენებული, რამაც ჩამკეტი სიჩქარე შეამცირა. ამის ფონზე, ვიცოდი, რომ, ფაქტობრივად, შეუძლებელი იქნებოდა მკვეთრი გამოსახულების მიღება, მაგრამ ჩემი მეექვსე გრძნობა მეუბნებოდა, რომ შეიძლება ერთი ფოტო მაინც გამოსულიყო კარგი. ამის ახსნა არ შემიძლია. რამდენიმე წლიანი გამოცდილების შემდეგ კამერა შენი ნაწილი ხდება და თითქოს შეგიძლია შეიგრძნო კამერის ნაწილების მუშაობა ან ეს უბრალოდ ჩემი სხეული იყო, რომელიც იმედის ცრუ სიგნალს მიგზავნიდა."

alt

სანამ გაირკვეოდა სამი კადრიდან ერთი ფოტო მაინც გამოდგა თუ არა, მანამდე ფირები AP-ის ოფისში უნდა დაებრუნებინა. ამის გაკეთება ვიდენერმა კრიკ მარტსენსს სთხოვა. კრიკმა ისევ საცვლებში დამალა ფირი და სასტუმრო ველოსიპედით დატოვა.

"ფოტოჟურნალისტისთვის არაფერია იმაზე შემაწუხებელი ვიდრე, მნიშვნელოვანი მოვლენის ამსახველი ფოტოს არ ქონა ან იმის არ ცოდნა, საერთოდაც მიაღწევს თუ არა მნიშვნელოვანი ფირები რედაქტორის მაგიდამდე. რადგანაც საიდუმლო პოლიცია სასტუმროს სატელეფონო ზარებს მონიტორინგს უწევდა, თავი უნდა ამერიდებინა საეჭვო სატელეფონო საუბრისგან. 5-საათიანი ნერვიული ლოდინის შემდეგ AP-ის ბეიჯინგის ოფისში დავრეკე, ზარზე ფოტოჟურნალისტმა ლიუ ჰანგ შინგმა მიპასუხა - "ჯეფ, რა ჩამკეტ სიჩქარეს იყენებდი?" გული შემიწუხდა. -"ფოტოები კარგი იყო, გამოვიყენეთ, მაგრამ ძალიან მკვეთრი არ ყოფილა."

იმავე საღამოს კრიკ მარტსენმა სასტუმრო "ბეიჯინგში" დაბრუნება უსაფრთხოდ მოახერხა. როგორც აღმოჩნდა მან ვერ მიაგნო AP-ის ოფისს და ამიტომ ამერიკის საელჩოში მივიდა, სადაც წარმომადგენელს ფირი გადასცა და უთხრა, რომ ტიანანმენის მოედნის ძალიან მნიშვნელოვანი ფოტოები ჰქონდა, რომელიც Associated Press-ის ოფისში უნდა მოხვედრილიყო. საელჩოს წარმომადგენელმაც დაუყოვნებლივ გადასცა ცელოფნის პარკში გახვეული ფირები AP-ის ოფისს.

მეორე დღეს ვიდენერი თვითონ მივიდა ოფისში.

"ლიუ მოვიდა და მეხუმრა "ცუდი შეტყობინება გაქვს ნიუ-იორკიდან" მე ვკითხე "ახლა, რაღა ჯანდაბა გავაკეთე არასწორად?" და მან მიპასუხა - "შენ, ალბათ, პულიცერს მოიგებ." მსოფლიოს AP-ის სხვადასხვა ბიუროდან მილოცვის წერილები მომივიდა. ბრიტანული გაზეთების ძირითადი ნაწილის გარეკანზე ჩემი გადაღებული ფოტო იყო გამოსახული. ფოტო, რომელიც "ტანკის კაცის" სახელწოდებით გახდა ცნობილი Herald Tribune-ის, New York Times-ის, USA Today-ისა და მოგვიანებით ჟურნალ Time-ის გარეკანზეც დაიბეჭდა. ეს ე.წ ერთი ღამის სენსაციად იქცა.“


alt  alt

არავინ იცის რა მოუვიდა "ტანკის კაცს", მისი ვინაობა დღემდე უცნობია.

"ბევრი თეორია არსებობს იმის შესახებ, თუ რა მოუვიდა "ტანკის კაცს", მაგრამ სამწუხარო რეალობა ისაა, რომ შესაძლოა ვერავინ გავიგოთ მისი ბედის ამბავი. თუმცა, გარკვეულწილად, ის უცნობი ჯარისკაცია და ყოველთვის ემახსოვრებათ, როგორც თავისუფლებისა და დემოკრატიის მამაცი სიმბოლო."

ფოტოჟურნალისტი ამბობს, რომ თავისი წარმატება და ფოტოს გავლენის მნიშვნელობა მისი გადაღებიდან წლების შემდეგ გაიაზრა.

"მიუხედავად იმისა, რომ ვიცოდი ეს ფოტო შთამაგონებელი იყო. ჩემი ფოტოს გავლენა ათი წლის შემდეგ მაშინ გავიაზრე, როცა America On Line -ზე სათაურს "ყველა დროის ყველაზე დასამახსოვრებელი ტოპ ათ ფოტოს" მოვკარი თვალი. ჩამონათვალში ბევრი ნაცნობი შავ-თეთრი ფოტო შემხვდა, რომელიც ბავშვობაში Time-ის გარეკანზე მქონდა ნანახი, შემდეგ ნაცნობი ფერადი ფოტო გამოჩნდა, რომელზეც გამოსახული კაცი ჩინეთში ტანკების პირისპირ იდგა". 

alt


წლების შემდეგ ფოტოს გადაღების ისტორიამ კიდევ ერთხელ შეახსენა თავი ფოტოჟურნალისტს.

"2009 წელს ჰავაიში, სადაც ადგილობრივი გაზეთისთვის ვმუშაობდი, ჩემს სახლში კომპიუტერთან ვიჯექი. ელ.ფოსტით წერილი მივიღე. გავხსენი და აი ეს ეწერა:

- - - - - - - - - - - - - - - - - -

ჯეფ -

მე ვიყავი ბიჭი, რომელმაც ფირები მოგცა. სასტუმრო "ბეიჯინგში" ფოტოს გადაღების შემდეგ სააბაზანო "ბნელ ოთახად" გამოიყენე. ფირები საცვლებში ჩავიდე და ველოსიპედით ამერიკის საელჩოში მივიტანე. შენს შესახებ ჩემი კოლეგისგან შევიტყვე. ახლახანს, 15 წლის განმავლობაში ტაივანში ცხოვრების შემდეგ შტატებში გადმოვედი და მალე სიმღერების ალბომს გამოვუშვებ. აქ, კონექტიკუტში ჩემი ტელეფონის ნომერია --- გამიხარდება თუ შენგან შევიტყობ ამბებს ამდენი წლის შემდეგ. როგორ სწრაფად გადის დრო, არა?

საუკეთესო სურვილებით ,

კრიკ მარტსენი

„ტანკის კაცის“ ფოტო ჩინეთში დღემდე აკრძალულია. 62 წლის ამერიკელი ფოტოგრაფი ჯეფ ვიდენერი კი ამჟამად გერმანიაში, ჰამბურგში მუშაობს.

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ახალ ზელანდიაში მომხდარი თავდასხმა, რომელმაც 49 ადამიანი იმსხვერპლა, Facebook-ის პირდაპირი ეთერით გადაიცემოდა.  ინციდენტის ამსახველ კადრებს თავად თავდამსხმელი იღებდა, მოგვიანებით 17-წუთიანი ვიდეო Youtube-ზე, Twitter-სა და რამდენიმე მედიასაშუალების გვერდზეც გავრცელდა.

ინციდენტიდან რამდენიმე წუთში Facebook-მა თავდამსხმელის მიერ განხორციელებული პირდაპირი ეთერი და მისი Facebook ანგარიში ქსელიდან წაშალა, რათა ხელი არ შეეწყო ტირაჟირებისთვის.

როგორც ახალი ზელანდიისა და ავსტრალიის Facebook-ის პოლიტიკის ხელმძღვანელმა, მია გარლიკმა, INSIDER-ს განუცხადა, კომპანიაში თავდასხმის ამსახველი ვიდეოს გამოქვეყნების შესახებ შეტყობინება ახალი ზელანდიის პოლიციისგან მიიღეს.

"ახალი ზელანდიის პოლიციამ შეგვატყობინა ვიდეოს შესახებ, მალევე, როგორც კი პირდაპირი ეთერი დაიწყო. ჩვენ დაუყოვნებლივ წავშალეთ თავდამსხმელის Facebook-ისა და Instagram-ის ანგარიშები და უშუალოდ მომხდარის ამსახველი ვიდეო. ჩვენ ვაგრძელებთ ყველა ისეთი მასალის წაშლას, რომელიც ამ კრიმინალურ აქტს და თავდამსხმელს უჭერს მხარს", - განაცხადა გარლიკმა.

Facebook-ი თავდამსხმელის ვიდეოს ასლების ქსელში ძებნას განაგრძობს და შლის ყველა მათგანს მათი აღმოჩენისთანავე. ამ შემთხვევაში კომპანია კონტენტის მოძიებისა და წაშლისთვის ტექნოლოგიურ და ადამიანურ რესურსებს ერთობლივად იყენებს.

Independent-ის ცნობით, მედიასაშუალებების ნაწილმა უკვე წაშალა თავდამსხმელის მიერ გადაღებული ვიდეო. თუმცა, რამდენიმე საინფორმაციო გვერდზე, მათ შორის, The Mirror-სა და MailOnline-ზე მაინც იძებნება ვიდეოს ფრაგმენტები. საერთაშორისო მედიის ცნობით, ამჟამად Google და Twitter-იც მუშაობენ, რათა მათ პლატფორმებზე თავდასხმის ამსახველი ყველა მასალა წაიშალოს.

მედიის საერთაშორისო სახელმძღვანელო პრინციპების თანახმად, ტერორიზმის გაშუქებისას მედიას აკისრია პასუხისმგებლობა უნებურად არ გახდეს ხელშემწყობი ტერორისტული შინაარსის მიმართვების თუ მოწოდებების ტირაჟირებისა.

თავდასმა ახალი ზალანდიის ქალაქ კრაისტჩერჩში 15 მარტს მოხდა. შეიარაღებულმა პირებმა ცეცხლი ორ მეჩეთში გახსნეს. შემთხვევის შედეგად, ოფიციალური მონაცემებით, 49 ადამიანი დაიღუპა და რამდენიმე ათეული დაშავდა. მომხდართან დაკავშირებით სამართალდამცავებმა 4 პირი დააკავეს. ქვეყნის პრემიერმინისტრმა, ჯასინდა არდერნმა, ინციდენტი ტერორისტულ აქტად შეაფასა.
კატეგორია: რესურსები

Instagram-ი ყოველთვიურად 1 მილიარდზე მეტი აქტიური მომხმარებლით უფრო და უფრო პოპულარული ხდება. 9 წლის წინ შექმნილი მობილური აპლიკაცია სხვა ქსელებისგან განსხვავებით მთლიანად ვიზუალურ კონტენტზეა ორიენტირებული და უამრავ ე.წ ინფლუენსერს აერთიანებს. ბოლო წლების განმავლობაში კი ის, როგორც უცხოური ისე ქართული მედიასაშუალებებისთვის ერთერთ ყველაზე გამოყენებად პლატფორმად იქცა.

სტატისტიკური მონაცემების თანახმად, Instagram-ი განსაკუთრებით პოპულარულია ახალგაზრდა თაობაში. მსოფლიოს მასშტაბით ქსელის მომხმარებელთა 70%-ზე მეტის ასაკი 34 წელს ქვემოთაა. ხოლო, საქართველოში Instagram-ს დაახლოებით 1 მილიონამდე მომხმარებელი ჰყავს და აქაც, გლობალური მონაცემის მსგავსად, ძირითად ნაწილს 18-დან 34-წლამდე ასაკობრივი კატეგორია წარმოადგენს.

alt

ზემოთხსენებული ინფორმაციიდან გამომდინარე შეიძლება ითქვას, რომ მედია ორგანიზაციებისთვის Instagram-ი ახალგაზრდა აუდიტორიის მოზიდვის ერთერთი საუკეთესო საშუალებაა.

დღესდღეობით მედიასაშუალებებს შორის Instagram-ზე ყველაზე პოპულარული გამოცემა 101 მილიონი მიმდევრით National Geographic-ია. @natgeo-სა და სხვა საერთაშორისო მედიის მაგალითით შეიძლება ითქვას, რომ Instagram-ის გამოყენება მხოლოდ ფოტოსა და აღწერაში თანდართული ბმულის გამოქვეყნებით არ შემოიფარგლება. დღესდღეობით სხვადასხვა მედიასაშუალება მაქსიმალურად ცდილობს პლატფორმის ყველა ფუნქცია აითვისოს და ამბის თხრობის სხვადასხვა ხერხით მეტი ინსტაგრამმომხმარებელი დააინტერესოს.

Instagram Stories - ფუნქციის დამატება მარკ ზაკერბერგმა 2016 წლის აგვისტოში დააანონსა, ამავე წლის ოქტომბერში „სთორებს“ ყოველდღიურად 100 მილიონი მომხმარებელი ჰყავდა, ერთი წლის შემდეგ ეს რიცხვი 300 მილიონამდე გაიზარდა და მაშინდელ მთავარ კონკურენტს Snapchat-ს მომხმარებელთა რაოდენობით თითქმის 2-ჯერ გადაუსწრო. დღეს კი Instagram-ის „სთორებს“ ყოველდღიურად 500 მილიონი ადამიანი მოიხმარს. აქედან გამომდინარე მნიშვნელოვანია მედიასაშუალებებიც მუდმივად იყენებდნენ ამ ფუნქციას, რადგან „სთორები“ საშუალებას იძლევა ინფორმაცია მაქსიმალურად მრავალფეროვნად მიეწოდოს აუდიტორიას. ნებისმიერ ვიზუალურ მასალაზე ბევრი დროის დახარჯვის გარეშეა შესაძლებელი წარწერების, გიფების და სხვა მინიშნებების დამატება, ხოლო „ინსტაგრამის“ ანგარიშზე 10,000-ზე მეტი მიმდევარის ყოლის შემთხვევაში, შესაძლებელია ამბავს ბმულიც დაურთოთ, რაც ვებგვერდზე ვიზიტორების რაოდენობას გაზრდის.


altalt









აუდიტორიასთან პირდაპირი კონტაქტია შესაძლებელი Instagram Story-ში „გამოკითხვისა“ და „შეკითხვების“ ფუნქციების გამოყენებით. ასეთ დროს ფოტოზე ან ვიდეოზე სტიკერებისა და გიფების დამატებით ბევრად იზრდება აუდიტორიისგან უკუკავშირის მიღების შანსი.


altalt



(cc:
 



@Tavisupleba
)

ხოლო შემდგომში Highlight-ების შექმნით, შესაძლებლობა გეძლევათ საინტერესო თემაზე მომზადებული „სთორი“ საჯაროდ ხელმისაწვდომი დატოვოთ.
 

alt

IGTV - ხანგრძლივი ვიდეო კონტენტისთვის ფუნქცია Instagram-ს 2018 წელს დაემატა. 2019 წლის თებერვალში კი დაანონსდა, რომ IGTV-ზე ატვირთული მასალები მიმდევრების კედელზეც გამოჩნდებოდა. მედიასაშუალებების ნაწილმა სხვა პლატფორმებზე უკვე გამოქვეყნებული ვიდეოები IGTV-ის პორტრეტულ ფორმატს შეუსაბამა, ნაწილმა კი უშუალოდ ამ პლატფორმისთვის დაიწყო ვიდეოების შექმნა.

alt

alt
 
Live – Instagram-ზე პირდაპირი ეთერის ფუნქციის გამოყენებით მედიასაშუალებებს აუდიტორიასთან რეალურ დროში კონტაქტის საშუალება ეძლევათ. პირდაპირი ეთერის ჩართვის შემთხვევაში შეტყობინება თქვენს მიმდევრებს მიუვათ, რაც მაყურებელთა რაოდენობას გაზრდის.

#ჰეშთეგები - ჰეშთეგების გამოყენებით იზრდება შანსი იმსა, რომ თქვენს მასალას უფრო მეტი ადამიანი ნახავს. თუმცა, ასეთ დროს აუცილებელია რაოდენობრივად და შინაარსობრივად შესაბამისი ჰეშთეგები გამოიყენოთ. თუ აღწერის გადატვირთვა არ გსურთ, მაშინ @Nowthisnews-ის მსგავსად, კომენტარებში მითითება შეგიძლიათ.

alt

ამბის თხრობა ფოტოებით ( ე.წ კარუსელის ფუნქცია) - რამდენიმე ფოტოსა და ვიდეოს ერთდროულად ატვირთვის ფუნქციას სხვადასხვა მედიასაშუალება Instagram-ზე ამბის გადმოსაცემად იყენებს.

alt
alt

გარდა ახალი ამბის მიწოდებისა, მედიია ორგანიზაციები Instagram-ს კადრს მიღმა მოვლენების საჩვენებლად და ჟურნალისტური მასალების დასაანონსებლადაც იყენებენ.

alt

Instagram-ი ერთერთი საუკეთესო პლატფორმაა ფოტორეპორტიორების ნამუშევრების წარმოსაჩენადაც.

alt

საბოლოოდ, შეიძლება ითქვას, რომ Instagram-ზე ძირითადად სწორედ ის ასაკობრივი კატეგორია იყრის თავს, რომლიც ყველაზე ნაკლებად ეცნობა პრესას ან უყურებს ტელევიზორს, ამიტომ მედიასაშუალებების დამატებით ახალ პლატფორმაზე გადასვლა და კონტენტის მუდმივ რეჟიმში გამოქვეყნება ახალგაზრდა აუდიტორიის გაფართოების საშუალებას იძლევა.

P.S Mediachecker-ის სიახლეების გასაცნობად კი შეგიძლიათ გამოგვყვეთ ჩვენს Instagram გვერდზე @Media_checker
კატეგორია: რესურსები
ჟურნალისტები Facebook-ს სხვადასხვა მიზნისთვის, მათ შორის ამბის თხრობისა და კონკრეტულ პირებთან დაკავშირებისთვის ხშირად იყენებენ, ამიტომ ონლაინ სივრცეში უსაფრთხოების, წყაროებისა და კონტაქტების დაცვა ერთერთი მნიშვნელოვანი საკითხია.

Facebook-მა სპეციალურად ჟურნალისტებისთვის Blueprint პროგრამის ფარგლებში უსაფრთხოების ონლაინ კურსი შექმნა. ამ კურსის მიხედვით გთავაზობთ რჩევებს, რომლებიც თქვენი Facebook ანგარიშისა და მასზე არსებული ინფორმაციის დაცვაში დაგეხმარებათ:

 ♦  სწორად შეარჩიეთ პაროლი

დარწმუნდით, რომ თქვენ მიერ შერჩეული პაროლი უნიკალურია და ნურავის გაუმხელთ მას. ეცადეთ პაროლის შერჩევისას არ გამოიყენოთ ისეთი პერსონალური ინფორმაცია, როგორიცაა თქვენი სახელი, ტელეფონის ნომერი, დაბადების თარიღი ან ელ.ფოსტის მისამართი. როგორც წესი, ძლიერი პაროლი მინიმუმ 8 სიმბოლოსგან შედგება (დამატებითი უსაფრთხოებისთვის სჯობს 12 სიმბოლოს გამოყენება), რომელიც ციფრებს, სიმბოლოებს, დიდ და პატარა ასოებს შეიცავს.

სასურველია თქვენი პაროლი:

  •  არ იყოს მხოლოდ ერთი სიტყვა
  • არ შეიცავდეს ისეთ ინფორმაციას, რომლის გამოცნობაც მარტივია. მაგალითად, თქვენი ტელეფონის ნომერი, შვილის ან შინაური ცხოველის სახელი, დაბადების თარიღი, თქვენი საყვარელი სპორტული გუნდი და ა.შ.

 ♦  გამოიყენეთ უსაფრთხოების გასაღები ან ჩართეთ ორმაგი ავტორიზაცია

ორმაგი ავტორიზაცია Facebook ანგარიშის დაცვაში დაგეხმარებათ. მისი სახელიდან გამომდინარე, ეს ფუნქცია პაროლის გარდა ავტორიზაციის კიდევ ერთ ნაბიჯს ამატებს. მისი ჩართვის შემთხვევაში თქვენს ანგარიშზე შესასვლელად დამატებით სპეციალური უსაფრთხოების კოდის შეყვანა მოგიწევთ.

უსაფრთხოების კოდის მიღების რამდენიმე გზა არსებობს:

alt• ფიზიკური გასაღები - ეს არის პატარა, ფლეშ მეხსიერების ბარათის მსგავსი მოწყობილობა, რომელიც კომპიუტერის USB პორტს ერგება. ასეთი გასაღების შეძენა სხვადასხვა კომპანიიდან (მაგ: Yubico-დან) შეგიძლიათ.

• კოდის გენერატორი - მისი გამოყენება Facebook-ის აპლიკაციის საშუალებით სმარტფონზე ან პლანშეტზეა შესაძლებელი. ავტორიზაციის აპლიკაცია - გამოიყენეთ მესამე პირის ავტორიზაციის აპლიკაციები, როგორებიცაა Google Authenticator ან LastPass. ისინი Facebook-ის ანგარიშზე შესასვლელ კოდს შექმნიან, რაც დაგეხმარებათ თქვენს პროფილთან წვდომაში, მაშინ როცა უცხო მოწყობილობიდან პირველად შეეცდებით შესვლას.

alt• აღსადგენი კოდები - შეგიძლიათ მიიღოთ 10 სპეციალური კოდი, რომელსაც ამობეჭდავთ ან სადმე ჩაინიშნავთ.  ამ შემთხვევაში ეს კოდები უსაფრთხო ადგილას უნდა შეინახოთ ან სანდო ადამიანს გაუზიაროთ.

• SMS შეტყობინება - Facebook-ი კოდს ტექსტური შეტყობინებით მაშინ გამოგიგზავნით, როცა ანგარიშზე შესვლას გადაწყვეტთ. Facebook-ის რეკომენდაციით, ზემოთ განხილული ვარიანტებიდან ყველაზე უსაფრთხო ფიზიკური გასაღების გამოყენება, ხოლო ყველაზე ნაკლებად უსაფრთხო მეთოდს SMS შეტყობინების მიღება წარმოადგენს.

 ♦  მიიღეთ შეტყობინებები უცნობი მოწყობილობების შესახებ

login alerts ფუნქციის დახმარებით, როდესაც ვინმე თქვენს ანგარიშზე შესვლას უცხო მოწყობილობიდან შეეცდება შეტყობინებას მიიღებთ.

 

alt
 
შეტყობინების მიღება შეგიძლიათ: Facebook-ზე, ელ.ფოსტაზე, კომპიუტერში და მობილურზე ან სატელეფონო შეტყობინების სახით. სასურველი მისამართის ასარჩევად:

  • შედით Facebook-ის პროფილზე და ზემოთ, მარჯვენა კუთხეში დააჭირეთ სამკუთხედის სიმბოლო
  • გადადით პარამეტრებში - Settings
  • დააჭირეთ შეტყობინებებს - Notifications.
  • აირჩიეთ რედაქტირება - Edit.

alt 

♦  საიდუმლო კომუნიკაცია Messenger-ში

ქვემოთ ნახსენები ფუნქციები Messenger-ში წყაროსთან კომუნიკაციის დაცვაში დაგეხმარებათ. დაშიფრული მიმოწერის გამოყენება iOS ან Android სისტემაზეა შესაძლებელი. "საიდუმლო მიმოწერის" ფუნქციის ჩასართავად:

 

alt

 


iOS-ზე
"ინბოქსში" დააჭირეთ კონკრეტული პირის სახელს და აირჩიეთ Go to Secret Conversation ფუნქცია/

Android-ზე
დააჭირეთ კონკრეტული პირის სახელის გვერდით სამ წერტილს “. . .”, ჩამოყევით ბოლოში და აირჩიეთ Go to Secret Conversation.

"საიდუმლო მიმოწერის" გამოყენებისას შეგიძლიათ ჩართოთ ტაიმერი და მიუთითოთ ის დრო, რომლის გასვლის შემდეგაც მიმოწერა გაქრება ან შეგიძლიათ ნებისმიერ დროს წაშალოთ თქვენ მიერ გაგზავნილი შეტყობინებები.

 ♦  Messenger-ში დაარქივება

თუ Messenger-ში მიმოწერას დააარქივებთ, ის თქვენს "ინბოქსში" აღარ გამოჩნდება მანამ, სანამ ისევ არ მისწერთ იმ ადამიანს. ფუნქციის გამოსაყენებლად:

  •  დააჭირეთ ხელი კონკრეტულ ადამიანთან მიმოწერას
  • გადადით "სამი ხაზის" სიმბოლოზე
  • აირჩიეთ დაარქივება - Archive 

 ♦  Tor ბრაუზერი

IP მისამართის შესაცვლელად Facebook-ზე შეგიძლიათ Tor ბრაუზერით შეხვიდეთ. Facebook-ი ამ ბრაუზერის გამოყენებისას შემდეგ მისამართს უწევს რეკომენდაციას : https://facebookcorewwwi.onion

 

alt

 

Facebook-ზე შესვლა შეგიძლიათ Tor-ის ანდროიდ აპლიკაცია Orbot proxy-ით, რომლის გადმოწერაც Google Play-დანა შესაძლებელი.

 კონფიდენციალობის შემოწმება

ამ ფუნქციის გამოყენება მხოლოდ რამდენიმე წამს საჭიროებს და მისი საშუალებით:

  • გადახედავთ და საჭიროების შემთხვევაში შეცვლით კონფიდენციალობის პარამეტრებს 
  • ნახავთ ვის შეუძლია თქვენი პოსტებისა და პროფილის ინფორმაციის (ტელეფონის ნომრის, ელ.ფოსტის მისამართის) ნახვა 
  • შეამოწმებთ იმ აპლიკაციებს, რომლებზეც Facebook-ით ხართ შესული 

alt

 

სასურველია Facebook ანგარიშზე ყოველთვის განაახლოთ საკონტაქტო ინფორმაცია და წაშალოთ ძველი ნომერი/ელ.ფოსტის მისამართი. ეს ხელს შეგიწყობთ კვლავ იქონიოთ თქვენს პროფილზე წვდომა, თუ პაროლი დაგავიწყდებათ.

 ♦   როგორ უნდა მოიქცეთ, თუ ფიქრობთ რომ Facebook-ი გაგიტეხეს?

  • თუ ანგარიშზე შესვლა შეგიძლიათ, მაშინვე შეცვალეთ პაროლი. შე
  • ამოწმეთ შეცვალეს თუ არა პროფილზე მითითებული საკონტაქტო ინფორმაცია
  • თუ ანგარიშზე წვდომა არ გაქვთ, მაშინ უნდა დაუკავშირდეთ Facebook-ს ბმულზე: facebook.com/hacked

alt

 

რა თქმა უნდა, ამ რჩევების გათვალისწინება Facebook ანგარიშის უსაფრთხოების გარანტირებულად დაცვას მაინც არ ნიშნავს, თუმცა ზემოთ ნახსენები მეთოდების გამოყენება თქვენს ინფორმაციას ბევრად დაცულს გახდის და ჰაკერებსაც საქმეს გაურთულებს.

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ქალთა საერთაშორისო დღესთან დაკავშირებით ორგანიზაცია "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე" (RSF) იმ ქალი ჟურნალისტების შესახებ აქვეყნებს ინფორმაციას, რომლებიც მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის ციხეში არიან დაკავებული. ზოგიერთი მათგანი წამებისა და სექსუალური შევიწროების მსხვერპლია და მძიმე პირობებში უწევს ყოფნა.

ორგანიზაციის ინფორმაციით, დროთა განმავლობაში უფრო მეტი ქალი ჟურნალისტი ხდება ავტორიტარული რეჟიმების მსხვერპლი. 2019 წლის თებერვლის მონაცემებით, მსოფლიოში სულ 334 ჟურნალისტია ციხეში, მათგან 27 (8%) ქალია. 5 წლის წინ ეს მაჩვენებელი 3% იყო.

27 ქალი ჟურნალისტი საერთო ჯამში 9 ქვეყანაშია დაკავებული. ყველაზე ბევრი მათგანი ირანისა და ჩინეთის ციხეებში იხდის სასჯელს (თითოეულ ქვეყანაში 7-7 ქალი ჟურნალისტი), ამ ქვეყნებს თურქეთი მოსდევს 4 დაკავებული ჟურნალისტით, საუდის არაბეთში სასჯელს 3 ქალი ჟურნალისტი, ვიეტნამში - 2, ეგვიპტეში, ბაჰრეინში, სირიასა და ნიკარაგუაში კი ერთი ქალი ჟურნალისტი იხდის სასჯელს.

დევნა სტატიების გამო და მძიმე ბრალდებები

ქალ ჟურნალისტებს თავიანთი სტატიებისა თუ სოციალურ მედიაში გამოქვეყნებული პოსტების გამო ძირითადად ბრალს ისეთი მძიმე დანაშაულისთვის უყენებენ, როგორებიცაა "ტერორიზმის პროპაგანდა", "ტერორისტული ჯგუფის წევრობა" ან "საეჭვო კავშირები უცხო პირებთან". ეს ბუნდოვანი და დაუსაბუთებელი ბრალდებები კი მათი გრძელვადიანი პატიმრობისთვის საფუძველი ხდება.

ირანში ჟურნალისტ და უფლებადამცველ ნარგის მოჰამადსა და რედაქტორ ჰენგამა შაჰიდს "ეროვნული უსაფრთხოებისა და ისლამური რესპუბლიკის წინააღმდეგ შეთქმულებისა" და სასამართლო სისტემის ხელმძღვანელის "შეურაცხყოფის" ბრალდებით 10 და 12 წელი პატიმრობა მიესაჯათ. როია საბერი ნეგად ნობახტს, რომელსაც ირანისა და ბრიტანეთის ორმაგი მოქალაქეობა აქვს, 2014 წელს Facebook-ზე გამოქვეყნებული პოსტების გამო 20 წლიანი პატიმრობა მიუსაჯეს, რომელიც მოგვიანებით 5 წლამდე ვადით შეუმცირეს.

სამუდამო პატიმრობები

ჟურნალისტთა გასაჩუმებლად ზოგიერთ ქვეყანაში სახელმწიფო უწყებები სამუდამო პატიმრობასაც მიმართავენ. მათ შორისაა, ჩინეთიც. 2010 წელს ახალი ამბების ვებგვერდ Salkin-ის რედაქტორს გალმირა აიმინს "სეპარატიზმისა" და "სახელმწიფო საიდუმლოების გამჟღავნების" ბრალდებით სამუდამო პატიმრობა მიესაჯა. იგივე განაჩენი გამოუტანეს თურქეთში 74 წლის ჟურნალისტს ნაზლი ილისაკს და მის ორ მამაკაც კოლეგას, ძმებ ალთანებს, რომელებმაც 2016 წლის ივლისში სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობამდე სატელევიზიო გადაცემაში მიიღეს მონაწილეობა, რომელიც მთავრობას აკრიტიკებდა. სამივე მათგანს სამუდამო პატიმრობის "დამამძიმებელი" ფორმა მიუსაჯეს, რაც შეწყალებას არ ითვალისწინებს.
alt
"არაადამიანური" პირობები

ქალ ჟურნალისტებსაც, ისევე, როგორც მათ მამაკაც კოლეგებს ციხეში მძიმე პირობებში უწევთ ყოფნა. ნიკარაგუის სატელევიზიო არხის, 100% Noticias-ის, საინფორმაციო გამოშვების ხელმძღვანელს ლუსია პინეიდა იუბაუს ქალთა კოლონიაში გადაყვანამდე მანაგუას ელ ჩიპოტეს გაძლიერებული უსაფრთხოების ციხეში 41 დღე მოუწია ყოფნა, პორტუგალიელმა ევროპარლამენტარმა ხოსე ინასიო ფარიამ, რომელმაც პინეიდა ელ ჩიპოტეში პირადად მოინახულა, განაცხადა, რომ ციხეში "არაადამიანური" პირობებია. ვიეტნამელ ბლოგერს ტრან ტი ნას, რომელმაც მიგრანტი მუშები დაიცვა "ანტისახელმწიფოებრივი პროპაგანდის" ბრალდებით 2017 წლის 25 ივლისს ერთ-დღიან სასამართლო პროცესზე 9-წლიანი პატიმრობის განაჩენი გამოუტანეს. მას დაახლოებით ერთი წლის განმავლობაში აკრძალული ჰქონდა სატელოფონო ზარების განხორციელება და ციხეში ვიზიტორების მიღება, რადგან "უარი თქვა დანაშაულის აღიარებაზე."

RSF-ის ცნობით, ირანში პატიმრობაში მყოფი პირებს სათანადო სამედიცინო დახმარებით არ უზრუნველყოფენ. ერთერთ ყველაზე ცუდი პირობების მქონე ციხე გერჩაკში სამი ჟურნალისტი ქალი - საფიდა მორადი, ავიშა ჯალალედინი და შიმა ენტესარი 5-წლიან სასჯელს იხდის. ირანში დაკავებული ქალი ჟურნალისტები ციხეში არსებული შეუსაბამო პირობების, მათ შორის არაადეკვატური სამედიცინო მომსახურების გასაპროტესტებლად ხშირად მიმართავენ საშიმშილო გაფიცვებს.

წამება, დამცირება და სექსუალური შევიწროება

ჩინეთში გილმირა აიმინი აწამეს და იძულეს ადვოკატის ნახვის გარეშე მოეწერა ხელი დოკუმენტებზე.

2018 წლის 25 აპრილს ეგვიპტეში დაკავებული ახალგაზრდა ფოტოჟურნალისტის, შუროქ ამჯად აჰმედ ალ საიედის, ოჯახის ინფორმაციით, ახალგაზრდა ქალს თავს დაესხნენ, შეურაცხყოფა მიაყენეს და გაუპატიურებით დაემუქრნენ, სანამ მათთვის სასურველი ჩვენება არ მისცა, კერძოდ, ის, რომ მან საზოგადოებრივი წესრიგის დარღვევის მიზნით შექმნა ვებგვერდი, რომელიც უკანონო ორგანიზაცია"მუსლიმთა საძმოს" ეკუთვნოდა.

საუდის არაბეთის ადამიანთა უფლებადამცველი არასამთავრობო ორგანიზაციის Al-Qst-ის ინფორმაციით, ორი არაბი ჟურნალისტი - იმან ალ ნაფჯანი და ნაუფ აბდულაზიზ ალ ჯერავი იმ ქალთა უფლებადამცველებს შორის მოხვდნენ, რომლებიც 2018 წელის გაზაფხულში დაკავების შემდეგ აწამეს, მათ შორის ზოგიერთი მათგანი აიძულეს გაშიშვლებულიყვნენ, რათა მათთვის ფოტოები გადაეღოთ.

გაუჩინარება პატიმრობისას

საუდის არაბეთის მთავრობას ჯერ კიდევ არ გამოუცხადებია ის ბრალდებები, რაც არაბ ჟურნალისტებს, ნაფჯანსა და ჯერავის წაუყენეს. მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში კიდევ 6 ქალი ჟურნალისტია დაპატიმრებული სასამართლო პროცესის გარეშე. ზოგიერთ შემთხვევაში ჟურნალისტების ოჯახებმა კავშირი დაკარგეს მათთან. მაგალითად, ჩინეთში არავინ იცის რა დაემართა სამ ჟურნალისტს - ჩან ჯიშინს, ჩინ ჩაოსა და ლი ჟაშუს - რომლებიც 2015-16 და 2017 წლებში დააკავეს.

სირიელი ბლოგერი თალ ალ-მალუჰიც პატიმრობისას გაუჩინარდა. 2011 წელს მას 5-წლიანი პატიმრობა მიესაჯა, ამიტომ ის უკვე დიდი ხნის გათავისუფლებული უნდა იყოს. თუმცა, ბოლოს ალ-მალუჰი 2016 წელს ნახეს, როდესაც დამასკოს ციხეში გადაჰყავდათ. მსოფლიოში ყველაზე ახალგაზრდა დაპატიმრებული ქალი ჟურნალისტი კი 18 წლის ასაკში 2009 წლის დეკემბერში დააკავეს. ის უკვე წლებია გისოსებს მიღმაა დარჩენილი.

ორგანიზაცია "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე" 27-ვე ქალი ჟურნალისტის დაუყოვნებლივ გათავისუფლებას ითხოვს და გაეროს ამ საქმეების გადახედვისკენ მოუწოდებს.

წყარო: რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები
ხორვატიის დედაქალაქ ზაგრებში ასეულობით ჟურნალისტმა მედიის თავისუფლების შეზღუდვა გააპროტესტა.

"დოიჩე ველეს" ცნობით, ხორვატიაში ჟურნალისტებისა და მედია ორგანიზაციების წინააღმდეგ სასამართლოში 1,100-ზე მეტი სარჩელია შეტანილი. "ხორვატიელ ჟურნალისტთა ასოციაციის" განცხადებით კი, სარჩელები მედიის ცენზურისა და ჟურნალისტებზე ზეწოლის მცდელობაა.

"ადგილობრივი სასამართლოები პოლიტიკოსებთან არიან გაერთიანებული და ყველა კრიტიკული აზრის ჩახშობას ცდილობენ. ჩვენს ნიუსრუმებში ამიტომაც იგრძნობა თვითცენზურის საჭიროება. მე აღარც კი ვწერ ჩემს სვეტს, რადგან თუ ისე დავწერ როგორც მინდა, სასამართლო სარჩელები და კომპენსაციის მოთხოვნა საფრთხეს შეუქმნის ჩვენს სამუშაო ადგილებს”, - განაცხადა "დოიჩე ველესთან" საუბარში გაზეთ Podravski-ის მთავარმა რედაქტორმა რობერტ მიჰაილევიჩმა.

alt

ჟურნალისტების პროტესტი მას შემდეგ დაიწყო, რაც ხორვატიის საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა HRT-მა სასამართლოში თავისივე ჟურნალისტების წინააღმდეგ 30-ზე მეტი სარჩელი შეიტანა. ხორვატიის საზოგადოებრივ მაუწყებელს კრიტიკოსები მმართველი პარტიის ინტერესების დაცვასა და მისი საზოგადოებრივი ფუნქციების შეუსრულებლობაში ადანაშაულებენ.

ორგანიზაცია "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე" აცხადებს, რომ მაშინ, როდესაც ხორვატიელი ჟურნალისტები კორუფციასა და ორგანიზაციულ დანაშაულს იძიებენ, მთავრობა საზოგადოებრივი მაუწყებლის მუშაობაში ერევა. მედიის უფლებადამცველებმა აღნიშნეს ისიც, რომ ევროკავშირის ქვეყნებში მედია კონტენტის "დამცირება" 2013 წლიდან კრიმინალიზებულია.
კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

გამოცემა The Washington Post-მა გასულ წელს თურქეთში, საუდის არაბეთის საკონსულოში მოკლული ჟურნალისტის, ჯამალ ხაშოგის პატივსაცემად მისი სახელობის სასტიპენდიო პროგრამა დააარსა.

გამოცემის ვებგვერდზე გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, პროგრამა ჟურნალისტებსა და მწერლებს დამოუკიდებელი პლატფორმით უზრუნველყოფს, რათა მათ თავიანთი ხედვა მსოფლიოს იმ ადგილებიდან წარმოადგინონ, სადაც გამოხატვის თავისუფლება შეზღუდულია.

The Washington Post-მა ჯამალ ხაშოგის სახელობის პროგრამის პირველ სტიპენდიანტად საუდის არაბეთის წარმომადგენელი, აქტივისტი და მწერალი ჰალა ალ-დოსარი დაასახელა.


alt

“ჩვენ პატივს მივაგებთ ჯამალის ცხოვრებას, მუშაობასა და იმ ღირებულებებს, რომელიც მისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო, მათ შორის ადამიანის უფლებებსა და გამოხატვის თავისუფლებას. ჩვენთვის დიდი პატივია ის, რომ ჰალა დათანხმდა ყოფილიყო პირველი სტიპენდიანტი. მოუთმენლად ველით, როდის შეუერთდება ის იმ კონტრიბუტორებს, რომლებიც მოგვაწოდებენ ინფორმაციულ და განსხვავებულ ხედვებს, რომლის გამოხატვის საშუალებაც შესაძლოა თავიანთ ქვეყანაში ან რეგიონში არ ჰქონდეთ",- განაცხადა The Washington Post-ის ერთერთმა რედაქტორმა ფრედ ჰაიატმა.

ჯამალ ხაშოგის სახელობის პროგრამის პირველი სტიპენდიანტი ძირითადად შუა აღმოსავლეთში დღესდღეობით არსებულ ყველაზე აქტუალურ თემებზე დაწერს. ჰალა ალ-დოსარის სვეტები კი გამოცემის "მოსაზრებების" გვერდზე არაბულ ენაზეც გადაითარგმნება.

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

როდესაც რესტორანში ან სასტუმროს ბარში იმყოფებით ყველაზე ნაკლებად მოსალოდნელია, რომ თქვენი პირადი საუბარი მომდევნო დღეს მთელ მედიაში გაშუქდეს, თუმცა ეს იმაზეა დამოკიდებული ვინ ხართ და რას წარმოადგენთ - სწორედ ასე იწყება მედიაპლატფორმა The Conversation-ზე პროფესორ დეივ პორტერის გამოქვეყნებული სტატია, რომელიც ჟურნალისტების მიერ რესპოდენტების პირად საუბრებზე მიყურადებას ეხება.

პორტერის თქმით, საზოგადოებაში მიყურადება მიუღებელ ქმედებადაა მიჩნეული, თუმცა ჟურნალისტის შემთხვევაში სხვისი პირადი საუბრების მოსმენა შესაძლოა ITV-ის ახალი ამბების რეპორტიორის, ენგუს უოლკერის, ამბის მსგავსად დასრულდეს.

ბრიტანული მედიასაშუალების ITV-ის რეპორტიორი 2019 წლის 11 თებერვალს ბრიუსელში დიდი ბრიტანეთის ელჩის რეზიდენციაში ფრანგი პოლიტიკოსის მიშელ ბარნიესა და "ბრექსიტის" საკითხებში სახელმწიფო მდივნის სტივენ ბარკლის შეხვედრას აშუქებდა. პოლიტოკოსებს ვახშამზე დიდი ბრიტანეთის "ბრექსიტის" მთავარი მომლაპარაკებელი ოლი რობინსიც შეუერთდა.

მაშინ, როცა ოლი რობინსმა ვახშამი დატოვა და ტაქსიში ჩასაჯდომად გაემართა, ITV-ის რეპორტიორი და ოპერატორი შენობის გარეთ პირდაპირი ჩართვისთვის ემზადებოდნენ. 


alt

ITV-ის ჟურნალისტი, ენგუს უოლკერი პირდაპირი ჩართვისას


როგორც ჟურნალისტი ყვება, პირდაპირი ჩართვის დასრულების შემდეგ ის და მისი ოპერატორი თავიანთ სასტუმროში დაბრუნდნენ და დასალევად ბარში დასხდნენ. რეპორტიორმა სწორედ ბარში შესვლისას აღმოაჩინა, რომ ოლი რობინსიც იმავე სასტუმროში იყო გაჩერებული და ისიც თავის ორ კოლეგასთან ერთად სვამდა. ენგუს უოლკერის თქმით, რობენსი ისეთი მანერით საუბრობდა, სულაც არ იყო დაჟინებით მოსმენა საჭირო, იმის გასარკვევად, თუ რას ამბობდა ის „ბრექსიტის“, მთავრობისა და პარლამენტის შესახებ.

მომდევნო დღეს რობინსის ნათქვამი იმის შესახებ, რომ თუ პარლამენტის წევრები ტერეზა მეის „ბრექსიტის“ ბოლო შეთანხმებას უარყოფდნენ, მაშინ მომდევნო ვარიანტი ევროკავშირთან მოლაპარაკებების გაგრძელება იქნებოდა, ბრიტანულ მედიაში გაშუქდა. ჟურნალისტის აზრით, რობინსის ეს განცხადება მნიშვნელოვანი იყო, რადგან ტერეზა მეი მუდმივად ამტკიცებდა, რომ ბრიტანეთი ევროკავშირს 29 მარტს დატოვებდა და ის გამოსვლის პროცესის შეყოვნებაზე დისკუსიაში არ ჩაერთვებოდა.

გამოქვეყნებული მასალის შინაარსზე მთავრობის წარმომადგენელმა კომენტარი არ გააკეთა და მხოლოდ ის განაცხადა, რომ სტატიაში გამოყენებული ინფორმაცია "პირადი საუბრის" ნაწილს წარმოადგენდა.

⇒   არის თუ არა პირადი საუბრების გაშუქება ეთიკურად გამართლებული?

ამ კითხვაზე საპასუხოდ დეივ პორტერს მაგალითად ერთი შემთხვევა მოჰყავს, რომელიც ამჯერად ჟურნალისტის მიყურადებას ეხება.

2016 წლის ოქტომბერში ერთერთ რესტორანში BBC-ისა და Channel 4-ის ახალი ამბების ჟურნალისტს პოლ მეისონს პირადი საუბარი ჰქონდა. ის ბრიტანეთის ლეიბორისტული პარტიის ლიდერს, ჯერემი კორბინს, აკრიტიკებდა. პოლ მეისონის პოლიტიკოსისადმი მიმართული დამამცირებელი სიტყვები მის გვერდით მდგომმა ე.წ ფრილანსერმა ჟურნალისტმა ჩაიწერა და მასალა საუბრის ამსახველ ფოტოებთან ერთად ცნობილ ტაბლოიდს The Sun- ს გადასცა.



პოლ მეისონმა ტაბლოიდის წინააღმდეგ ბრიტანეთის პრესის საბჭოს ( IPSO-ს) მიმართა. ჟურნალისტი აცხადებდა, რომ მისი კონფიდენციალობა დაირღვა და ჩანაწერი უკანონოდ იქნა მოპოვებული.

IPSO-ს რედაქტორთა კოდექსის თანახმად, "მიუღებელია პირისთვის ფოტოს გადაღება მისი ნებართვის გარეშე საჯარო ან კერძო სივრცეში, სადაც კონფიდენციალობის დაცვის გონივრული მოლოდინი არსებობს." ამავე კოდექსის თანახმად, პრესამ გამოსაქვეყნებელი მასალის მოსაპოვებლად არ უნდა გამოიყენოს ფარული მოწყობილობები, როგორებიცაა ფარული კამერა ან ხმის ჩამწერი საშუალებები. ამ შემთხვევაში IPSO-მ მეისონის საჩივარი The Sun-ის წინააღმდეგ არ დააკმაყოფილა. ერთერთი არგუმენტი იყო ის, რომ ე.წ ფრილანსერმა ჟურნალისტმა მასალები მობილურით მარტივად მოიპოვა და ეს საიდუმლო ან ფარულ მოწყობილობად არ ჩაითვალა.

IPSO-მ შემთხვევა შემდეგნაირად განმარტა: " მომჩივანი, პოლიტიკური მიმომხილველი, პროფესიულ კონტაქტთან ერთად განიხილავდა პოლიტიკურ საკითხს, მას არ უსაუბრია პირადულ თემებზე." შესაძლოა, რესტორანი კერძო სივრცედ მიჩნეულიყო, თუმცა საუბრის დრო და გარემოება, ფაქტი, რომ ის რესტორანი სწორედ იმ ადგილის გვერდით იყო, სადაც მეისონი კონფერენციაზე სიტყვით გამოვიდა, მისი ახლო კავშირი ლეიბორისტულ პარტიასთან და ის ფაქტიც, რომ თვითონვე ჟურნალისტია, ნიშნავდა, რომ "საუბრის გამოქვეყნება მომჩივანის პირად ცხოვრებაში შეჭრას არ წარმოადგენდა".

  საჯარო ინტერესი

სტატიის ავტორის ცნობით, რედაქტორთა ამ ეთიკურ კოდექსის ხელმომწერი ბრიტანეთის ბეჭდური და ონლაინ მედია გამოცემების ძირითადი ნაწილია. მაუწყებელთათვის კი მარეგულირებელი ორგანო Ofcom-ია. ორივე შემთხვევაში, ჟურნალისტებს უფლება აქვთ დაარღვიონ ეს კოდექსი თუ არსებობს განსაკუთრებული საჯარო ინტერესი. მიუხედავად ამისა, IPSO -ს არ დაუკონკრეტებია ის, რომ პოლ მეისონის კომენტარების შინაარსი საჯარო ინტერესს წარმოადგენდა. ხოლო ITV-ისა და „ბრექსიტის“ თემის შემთხვევაში კი საჯარო ინტერესი ეჭვგარეშეა.

გარდა ამისა, "ჟურნალისტთა ეროვნული კავშირის" (The NUJ) ეთიკის კოდექსიც ამბობს, რომ "ჟურნალისტებმა მასალების მოპოვებისას უნდა გამოიყენონ კეთილსინდისიერი, პირდაპირი და ღია გზები", თუმცა მათ უფლება აქვთ გასცდნენ ამ წესებს, თუ არსებობს "აბსოლუტური" საზოგადოებრივი ინტერესი.

დეივ პორტერის თქმით, ამ ყოველივედან გამომდინარე რესპოდენტების საუბარზე მიყურადება ერთერთი ჟურნალისტური ხერხი გამოდის, რომლის გამოყენებაც პროფესიული ეთიკის დარღვევის გარეშე მხოლოდ კონკრეტულ და შეზღუდულ შემთხვევებშია შესაძლებელი.

წყარო: theconversation.com

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

უკვე დიდი ხანია ვიცით, რომ ყოველთვის არ უნდა ვენდოთ იმას, რასაც ვკითხულობთ ან ვისმენთ, თუმცა თანამედროვე ტექნოლოგიების ერაში არც ნანახის უნდა გვჯეროდეს. ე.წ Deepfake ვიდეოები ბოლო პერიოდში არამარტო ინტერნეტის მომხმარებლების, არამედ მთავრობებისა და მედიის ყურადღებასაც იქცევს.

Deepfake ხელოვნურ ინტელექტზე დაფუძნებული ჰიპერრეალისტური ვიდეო ან აუდიო ჩანაწერია, რომელშიც ჩანს, რომ კონკრეტული ადამიანი ამბობს ან აკეთებს იმას, რაც სინამდვილეში არასდროს გაუკეთებია. ტერმინი ორ სიტყვას აერთიანებს - deep learning (სიღრმისეული შესწავლა) - რაც ხელოვნური ინტელექტის ერთერთ ალგორითმს წარმოადგენს და Fake - ყალბს.

მატივად, რომ ავხსნთ, ჩვეულებრივი ვიდეო მანიპულაციისგან განსხვავებით, უკვე არსებულ ალგორითმს ერთი ადამიანის მოძრაობა და სიტყვები გადააქვს მეორე ადამიანზე. წარმოიდგინეთ, რომ არსებობს ორი ვიდეო - ერთი მსახიობის ან კონკრეტული ადამიანის პაროდისტის და მეორე სამიზნე ადამიანის. ალგორითმი ქმნის ახალ სინთეზურ ვიდეოს, რომელშიც ნაჩვენებია, რომ სამიზნე ადამიანი ზუსტად ისე საუბრობს და მოძრაობს, როგორც მისი პაროდისტი. რაც უფრო მეტი ვიდეო და აუდიო მასალა არსებობს, რომელშიც სამიზნე პირია ასახული, მით უფრო მეტს შეისწავლის ხელოვნური ინტელექტი და შესაბამისად, deepfake-იც ვიზუალურად ბევრად რეალისტურია.

 

via GIPHY

ტერმინი თავდაპირველად 2017 წელს გაჩნდა, როდესაც Reddit-ის მომხმარებლმა სახელით Deepfake, ხელოვნური ინტელექტის deep learning ალგორითმით ცნობილი ადამიანების სახეები პორნოგრაფიულ ვიდეოებში დაამუშავა.

თუმცა, Deepfake ვიდეოები განსაკუთრებით აქტუალური მას შემდეგ გახდა, რაც გასული წლის აპრილში კომპანია Buzzfeed-მა გამოაქვეყნა ვიდეო, რომელშიც ბარაკ ობამა დონალდ ტრამპს დასცინის და შეურაცხყოფას აყენებს. რეალურად ობამას სახე deepfake ტექნოლოგიის გამოყენებით ჰოლივუდის მსახიობის, ჯიორდან პილის, ხმასა და სახის მოძრაობაზე იყო აგებული. ვიდეოს შექმნის მიზანს იმ საფრთხეების ჩვენება წარმოადგენდა, რაც შესაძლოა ამ ტიპის ვიდეოებს ახლდეს თან. Buzzfeed-ის ვიდეო მალევე გავირუსდა და Deepfake ტექნოლოგიაზე გაშუქება საერთაშორისო პრესამ, მათ შორის, Wall street Journal-მა, CNN-მა და BBC-იმ დაიწყეს.

via GIPHY

დღესდღეობით Deepfake შესაძლოა დეზინფორმაციის მძლავრ იარაღად იქცეს. თუ აქამდე მხოლოდ სპეცეფექტების ექსპერტებს შეეძლოთ ყალბი, მაგრამ რეალისტური ვიზუალური და აუდიო მასალის დამზადება, ახლა ხელოვნური ინტელექტი საშუალებას იძლევა ნებისმიერმა ადამიანმა შექმნას ასეთი კონტენტი. ამისთვის კი მხოლოდ ინტერნეტი, სამიზნე პირის ფოტო ან ვიდეო მასალაა სააჭირო. აშშ-ში ბერკლის უნივერსიტეტის კომპიუტერული მეცნიერებების პროფესორი ჰენი ფარიდი Wall street Journal-თან ინტერვიუში აცხადებს, რომ ვიზუალური გამოსახულებების შეცვლით შესაძლებელია ისტორიის შეცვლაც, ხელოვნური ინტელექტის ამგვარად გამოყენება კი ციფრულ სივრცეში ყველაფერს ცვლის.

⇒ ასეთი ვიდეოს დამზადების სქემა 

 

via GIPHY

აღსანიშნავია, რომ ისტორიის შეცვლა ვიზუალური მანიპულაციებით წლების წინაც ხდებოდა, მაგალითად, როდესაც სტალინი მისთვის არასასურველ ადამიანებს ფოტოებიდან აქრობდა. მოგვიანებით, ისტორიული მომენტების „გაყალბება“ კინოინდუსტრიაში ერთერთ პოპულარულ ტექნიკად იქცა. მაგალითად, სწორედ სპეც.ფექტებითაა დამუშავებული ფილმ „ფორესტ გამპში“ ტომ ჰენკსის შეხვედრა პრეზიდენტ ჯონ კენედისთან.

via GIPHY

2015 წელს გამოსულ „ფორსაჟ 7“-ის ბოლო სცენაში კი იმ დროისთვის უკვე დაღუპული მსახიობი პოლ უოლკერი ჩანს, რეალურად რეჟისორმა სცენაში უოლკერის ძმა ათამაშა და სახე ციფრული ტექნოლოგიის დახმარებით შეცვალა.

via GIPHY

დღეს კი ზუსტად ამავე ეფექტის მიღწევა შესაბამისი აპლიკაციის საშუალებით რამდენიმე წუთში შეიძლება. კარგად დამუშავებული Deepfake-ის ამოცნობას კი შესაძლოა რამდენიმე დღეც დასჭირდეს.


•     Deepfake-ის უარყოფითი მხარეები

ამჟამად ასეთი ვიდეოები ძირითადად ინტერნეტის ე.წ ბნელ ქსელში იძებნება. კერძოდ, ცნობილი ადამიანების: ემა უოტსონის, გალ გადოტის, ანჯელინა ჯოლის და სხვების სახეები ქალი პორნომსახიობების ვიდეოებშია გამოყენებული, რაც იძლევა იმის ილუზიას, რომ პორნოგრაფიულ ვიდეოში უშუალოდ ეს ადამიანები მონაწილეობენ. თუმცა, Deepfake პორნოგრაფიული ვიდეოების მსხვერპლი ნებისმიერი ადამიანი შეიძლება გახდეს. მათ შორისაა, 18 წლის ავსტრალიელი მოსწავლე ნოელ მარტინი, რომელმაც ინტერნეტში ორალური სექსის ამსახველი ვიდეო მისივე მონაწილეობით ნახა. მარტინმა პოლიციას მიმართა, თუმცა უშედეგოდ, რადგან არც ავსტრალიაში და არც სხვა ქვეყნებში არ არსებობს კანონი, რომელიც Deepfake-ის კრიმინალიზებას ახდენს.

საერთაშორისო ანალიტიკური ცენტრის Carnegie Endowment for International Peace-ის სილიკონ ველის ოფისის დირექტორი შარლოტ სტენტონი წერს, რომ Deepfake-ს შეუძლია უხეშად ჩაერიოს პოლიტიკაში, მოახდინოს არჩევნების საბოტაჟი და გააჭინაუროს დიპლომატიური ურთიერთობები.

მაგალითად, გასულ წელს ბელგიის ერთერთმა პოლიტიკურმა პარტიამ თვითერზე გამოაქვეყნა Deepfake ვიდეო, რომელშიც ტრამპი აკრიტიკებს ბელგიის პოზიციას კლიმატის ცვლილების შესახებ. ვიდეო ვიზუალურად არც ისე რეალისტურია და შესაბამისად მარტივად შესამჩნევი იყო მისი სიყალბეც, მიუხედავად ამისა მან ონლაინ პლატფორმაზე მაინც მოახერხა ასობით კომენტარის პროვოცირება, რომელებშიც აუდიტორია აღშფოთებას გამოხატავდა ტრამპის მიერ ბელგიის შიდა საქმეებში ჩარევაზე.

პროფესორი ფარიდი კი Deepfake-ის შესაძლო საფრთხეს ასე ხსნის: "წარმოიდგინეთ შემდეგი სცენარი: გამოქვეყნდა ტრამპის ხელოვნური ინტელექტით დამუშავებული ვიდეო, სადაც ის ამბობს, რომ "მე ახლახანს გავუშვი ატომური ბომბი ჩრდილოეთ კორეის წინააღმდეგ“. ეს ვიდეო მოხვდება თვითერზე და გავირუსდება 30-60 წამში. ჩრდილოეთ კორეა უპასუხებს მომდევნო 60 წამში, სანამ ვინმე გაარკვევს, რომ ვიდეო ყალბია. ამის შემდეგ როგორ უნდა დავიჯეროთ ყველაფერი, რასაც ვნახულობთ? ამიტომ Deepfake რეალური საფრთხეს უქმნის ჩვენს დემოკრატიას."

თუმცა, მეორე მხრივ Deepfake-ების რიცხვის მატებამ შესაძლოა აუდიტორიას ავთენტური ვიდეოების მიმართ სიყალბის ეჭვი გაუჩინოს. ამერიკელი პროფესორები რობერტ ჩესნი და დენიელ სიტრონი ამ ეფექტს "მატყუარას დივიდენდს" (liar’s dividend) უწოდებენ: რაც უფრო მეტ ინფორმაციას იღებს საზოგადოება deepfake-ების შესახებ, მით უფრო სკეპტიკურად უყურებს ვიდეოებს და მისთვის ბევრად ბუნებრივი ხდება ავთენტური ვიდეოს ყალბად აღქმა.

კიდევ ერთ საფრთხეს წარმოადგენს ისიც, რომ მომავალში პოლიტიკოსებს მარტივად შეეძლებათ თავი იმართლონ იმით, რომ მათზე გავრცელებული ჩანაწერები კომპიუტერულადაა დამუშავებული.


•     როგორ უნდა ამოვიცნოთ Deepfake?

კარგად დამუშავებული Deepfake-ის ამოცნობა რთულია, რადგან მას არ გააჩნია აშკარა ნიშანი, რითაც მის სიყალბეში დავრწმუნდებით. თუმცა, ასეთი ვიდეოების უმრავლესობას ზოგადად ახასიათებს რამდენიმე ფაქტორი: ადამიანის არაბუნებრივი სუნთქვა, პულსი ან თვალების დახამხამება. თუ ვიდეო 30 წამიანია და მასში ნაჩვენები ადამიანი თვალს არ ახამხამებს, მაშინ ეს ვიდეო შესაძლოა ყალბი იყოს. 

via GIPHY

აღსანიშნავია, რომ Deepfake-ებთან საბრძოლველად ევროკავშირმა ნაბიჯები უკვე გადადგა. ბრიუსელის ოფისმა გასულ წელს გამოაქვეყნა ყველა ფორმის დეზინფორმაციასთან ბრძოლის სტრატეგია, რომელიც Deepfake-ებსაც მოიცავს. აშშ-ის კი კონგრესმენებმა ადამ შიფმა და სტეფანი მერფიმ ეროვნული დაზვერვის დირექტორს მისწერეს წერილი, რომელშიც მოითხოვეს რომ გაირკვეს როგორ შეიძლება სხვა ქვეყნების ხელისუფლებებმა, სადაზვერვო სამსახურებმა და კერძო პირებმა Deepfake-ების საშუალებით აშშ-ის ინტერესებს ავნონ და რა ფორმით შეიძლება მათი შეჩერება. ამ თემას ცალკე მოხსენება დაუთმო სენატორმა მარკო რუბიომაც. გარდა ამისა, პენტაგონმა უკვე დააფინანსა საკვლევი პროექტი იმისთვის, რათა ახალი მეთოდები გამოიძებნოს deepfake-ების გამოსავლენად.

ფაქტია, ტექნოლოგიები მუდმივ პროგრესს განიცდის, რაც კიდევ უფრო მარტივს ხდის ყალბი, მაგრამ მაქსიმალურად რეალისტური კონტენტის შექმნას, რომელიც მედიაში შესაძლოა დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის ნაწილად  იქცეს. 

კატეგორია: რესურსები

რეპორტიორი და ნიუ-იორკში სირაკუზის უნივერსიტეტის პროფესორი საიმონ პერეზი The Poynter-ის მორიგ სტატიაში ტელეჟურნალისტების მიმართ საზოგადოების გაზრდილ აგრესიაზე წერს.

„სიტყვის თავისუფლება“, „საზოგადოების თავშეყრის ადგილი“, „ჟურნალისტის პროფესიული მოვალეობა“, - სატელევიზიო გადამღები ჯგუფისთვის ეს კარგად ნაცნობი სიტყვებია. პერეზის თქმით, ეს ფრაზები ჟურნალისტებს თავიანთი საქმიანობის შესრულებაში ეხმარება, თუმცა რადგან ჟურნალისტებს გადაღების კანონიერი უფლება აქვთ, სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ ეს უფლება ყველასთვის გასაგები ან მისაღებია. როგორც პერეზი ამბობს, ბოლო პერიოდში იმ ადამიანების რეაქცია, რომელთაც ჟურნალისტების მათ სიახლოვეს ყოფნა არ სიამოვნებთ იმდენად უხეში და სიბრაზის შემცველი გახდა, რომ არაერთხელ მოსმენილ ფრაზებს: "კამერა გაწიე!" და "ნუ მიღებ!" ბევრად სცილდება.

ასეთი შემთხვევები ხშირია აქციებისა და დემონსტრაციების გაშუქებისას, ზოგჯერ აქციის მონაწილეები ფიზიკური დაპირისპირებით ცდილობენ ჟურნალისტების შეჩერებას.

საიმონ პერეზის ცნობით, ინტერნეტში 2018 წელს აქციის მონაწილეების მიერ სატელევიზიო კამერების "დაბლოკვის" 13,500,000 შედეგი იძებნება.  მსგავსი შემთხვევები არც ქართველი ჟურნალისტებისთვისაა უცხო.  

 რეპორტიორი საიმონ პერეზი ჟურნალისტებს საზოგადოების მხრიდან აგრესიის თავიდან ასაცილებლად რამდენიმე რჩევას აძლევს:

⇒   უსაფრთხოება

ჟურნალისტების საქმეა გაშუქება და არა რაიმე ზიანის მიღება. აქციის გაშუქებისას საჭიროა ჟურნალისტებმა გონივრულად შეაფასონ საზოგადოების განწყობა და იცოდნენ, როდის დაიხიონ უკან. გადამღებმა ჯგუფმა ადგილმდებარეობის, ხალხის რაოდენობის, დაძაბულობის დონისა და ირგვლივ კოლეგებისა და პოლიციის ყოფნის გათვალისწინებით უნდა გადაწყვიტოს, როდის გაეცალოს ტერიტორიას.

⇒   ამბის ღირებულება

ჟურნალისტებმა მუდმივად უნდა დასვან კითხვა: ეს კონკრეტული საკითხი მნიშვნელოვანია თუ არა ამბისთვის?

პროფესიულ საქმიანობაში ხელის შეშლიის დროს გადამღებმა ჯგუფმა არასდროს უნდა გაუწიოს პროვოცირება დაპირისპირებას. ამავე დროს, მან უნდა უზრუნველყოს საზოგადოების ინფორმირება და ზოგჯერ ეს არასასიამოვნო სიტუაციებში საკუთარი თავისა და უფლების დაცვასაც ნიშნავს.

⇒   კანონის ცოდნა

ყველა რეპორტიორმა და ოპერატორმა უნდა იცოდეს სად აქვს გადაღების უფლება და სად არა. კანონის კარგად ცოდნა ერთერთი საუკეთესო არგუმენტია იმ ადამიანებისთვის, ვისაც ჟურნალისტების საქმიანოიბაში ხელის შეშლა სურთ.

⇒   წინასწარი გეგმა

თუ აქციის გაშუქებისას ჟურნალისტების მიმართ აგრესია პროპგნოზირებადია ჩართეთ "ნიუსრუმის" მენეჯმენტი. ასეთ შემთხვევაში პროდუსერებმა გადამღები ჯგუფის უსაფრთხოების დაცვა უნდა უზრუნველყონ და სარეზერვო გეგმა შეიმუშავონ, იმ შემთხვევისთვის, თუ ჟურნალისტებს ამბის მიტოვება ან სახიფათო სიტუაციაში პირდაპირ ეთერში ჩართვა მოუწევთ. საბოლოო ჯამში, ამერიკელი რეპორტიორის აზრით, დაპირისპირებისთვის თავის არიდება საუკეთესო არჩევანია. კონფრონტაცია არავის მოსწონს, თუმცა დღევანდელ გარემოში ჟურნალისტებს ამის არჩევანი არ აქვთ. ამიტომ, ასეთ შემთხვევებს ჟურნალისტები მომზადებულები უნდა შეხვდნენ.

წყარო:  www.poynter.org 

კატეგორია: საერთაშორისო ამბები

The Washington Post-მა ამერიკული ფეხბურთის ეროვნული საფეხბურთო ლიგის (NFL) ჩემპიონატის ბოლო თამაშის Super Bowl 2019-ის მიმდინარეობისას ჟურნალისტებისადმი მიძღვნილი რეკლამა სახელწოდებით "დემოკრატია სიბნელეში კვდება"უჩვენა.



1-წუთიანი ვიდეო, რომელსაც მსახიობ ტომ ჰენკსის ხმა გასდევს, მსოფლიოში ყველაზე დასამახსოვრებელი მომენტების ამსახველი კადრებით იწყება და პროფესიული საქმიანობის შესრულებისას დატყვევებული და დაღუპული ჟურნალისტების მოხსენიებით მთავრდება. მათ შორის არიან 2012 წელს სირიაში დაღუპული რეპორტიორი მარი კოლვინი და 2018 წელს თურქეთში, საუდის არაბეთის საკონსულოში მოკლული ჟურნალისტი ჯამალ ხაშოგი.

აღსანიშნავია, რომ მსგავსი შინაარსის რეკლამა The New York Times-მა 2017 წელს ოსკარების დაჯილდოებაზე უჩვენა. მაშინ რეკლამამ ყურადღება პრეზიდენტ ტრამპის მიერ მედიისადმი კრიტიკაზე გაამახვილა.