რა ხდება?

2022 წლის 20 სექტემბერს, სასამართლომ ტელეკომპანია “პირველს” 5 555 ლარის გადახდა დააკისრა “ქართული ოცნების” თავმჯდომარის, ირაკლი კობახიძის დედის, თამარ ზაალიშვილის სასარგებლოდ. ჟურნალისტებმა ნოდარ მელაძემ და მაკა ჩიხლაძემ კი, მას ხუთ-ხუთი ლარი უნდა გადაუხადონ.

• ეს პროცესი ერთ-ერთია ბოლო 2 წლის განმავლობაში სამი ოპოზიციური ტელევიზის, “მთავარი არხის”, “ტვ პირველისა” და “ფორმულას” წინააღმდეგ სასამართლოში შეტანილი 30-ზე მეტი სარჩელიდან.
• მაგალითად, 2021 წლის 8 ნოემბრიდან 2022 წლის ჩათვლით, "მთავარი არხის" წინააღმდეგ სასამართლოს საქართველოს სხვადასხვა ქალაქის 11-მა მერმა მიმართა და “მორალური ზიანის ასანაზღაურებლად” 55 555 ლარი მოითხოვა.

რატომ არის ამბავი საყურადღებო?

მომჩივნების უმრავლესობა "ქართული ოცნების" წარმომადგენლები და მათთან დაახლოებული პირები არიან. ქალაქის მერების გარდა, კრიტიკულ მედიებს ცილისწამების მუხლით ედავებიან:

• კახა კალაძე — თბილისის მერი;
• გრიგოლ ლილუაშვილი — სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის უფროსი;
• გიორგი გაჩეჩილაძე ("უცნობი") — პროსახელისუფლებო "იმედის" ჰოლდინგის კუთვნილი "მაესტროს" წამყვანი;
• ჯაბა ფუტკარაძე — აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის მინისტრი.
• თამარ ზაალიშვილი - “ქართული ოცნების” ლიდერის, ირაკლი კობახიძის დედა.

რიცხვებში

• ბოლო ორ წელში, სასამართლოში, ცილისწამების ბრალდებით ყველაზე მეტი მომჩივანი "მთავარ არხს" ჰყავს.
• მთავარი არხის წინააღმდეგ, 15 სარჩელიდან სხვადასხვა ქალაქის 11-მა მერმა მას შემდეგ შეიტანა, რაც ნიკა გვარამიამ, საავტორო გადაცემაში "მთავარი აქცენტები", იმ დროისათვის მერობის კანდიდატები სუს-ის აგენტობაში დაადანაშაულა.
• ტელევიზიების წინააღმდეგ მიმდინარე სასამართლო პროცესების უმრავლესობა ჯერ არ დასრულებულა.
• დასრულებული საქმეების უმრავლესობაში მომჩივნებმა გაიმარჯვეს.
• ტელევიზიების გამარჯვებით მხოლოდ ორი საქმე დასრულდა — აჭარის ჯანდაცვის მინისტრი "ტვ პირველის" წინააღმდეგ და წყალტუბოს მერი "მთავარი არხის" წინააღმდეგ.

კოორდინირებულად შეტანილი სარჩელები

• მერების მიერ სასამართლოში შეტანილი ყველა სარჩელი თითქმის იდენტურია ფორმით, სტრუქტურით, სიტყვებით და შინაარსით.
• მსგავსია სარჩელო მოთხოვნაც: ცნობების უარყოფა და მორალური ზიანის ანაზღაურება 55 555 ლარით.

რას ამბობენ მოსარჩელე მერები?

მედიაჩეკერი მოსარჩელე მერებს 2022 წლის აპრილში დაუკავშირდა.
მათმა უმეტესობამ კომენტარზე უარი გვითხრა.

• ყვარლის მერი გივი ზაუტაშვილი ამბობს, რომ მას სხვა მერებთან ამ საკითხზე კომუნიკაცია არ ჰქონია. მისი თქმით, ერთნაირად მოთხოვნილი თანხა 55 555 ლარი "არაფერს არ უკავშირდება".
• ყვარლის მერისგან განსხვავებით, ფოთის მერი ბექა ვაჭარაძე ამბობს, რომ იცოდა, სხვებიც რომ აპირებდნენ სასამართლოში სარჩელის შეტანას. "კოლეგები ვართ და ვნახეთ, რომ ერთი და იგივე მეთოდი იყო გამოყენებული ყველასთან მიმართებაში და, შესაბამისად, ყველამ ერთნაირი გადაწყვეტილება მიიღო", ამბობს — ბექა ვაჭარაძე.
• სხვა მერებთან “კოლეგიალურ კომუნიკაციას" ბორჯომის მერი ოთარ არბოლიშვილიც ადასტურებს, თუმცა არ აკონკრეტებს რომელ მერებს გულისხმობს. ის ამბობს რომ, მოთხოვნილი 55 555 ლარი, სიმბოლურად "ნაციონალურ მოძრაობასთან" დააკავშირეს.
• ასპინძის მერმა როსტომ მაგრაქველიძემ გვითხრა, რომ "არ არის ვალდებული ვინმეს აუხსნას, რატომ და როდის შეიტანა სარჩელი", ტელეფონი გაგვითიშა და ჩვენს ზარებს აღარ უპასუხა.
• მარნეულის მერმა კენან ომაროვმა საკითხზე კომენტარი არ გააკეთა.
• ქარელის, წყალტუბოს, ქუთაისის, ადიგენის, ჭიათურის და ნინოწმინდის მერებმა გვითხრეს, რომ დაკავებულები არიან ან/და ჩვენს სატელეფონო ზარებს არ უპასუხეს.

თბილისის მერი "ტვ პირველის" ჟურნალისტის წინააღმდეგ

11 მერის დავას, 2022 წლის 20 ივნისს თბილისის მერის, კახა კალაძის სასამართლო სარჩელი დაემატა. კალაძე, არხის თოქ-შოუს წამყვან მაია მამულაშვილს ცილისწამებისთვის ედავება ფრაზის გამო — "კალაძემ 60 მილიონი ერთ-ერთი ტენდერიდან ჩაიდო ჯიბეში", და არხისგან 100 000-ლარიან კომპენსაციას ითხოვს".

• ტელევიზიაში ამბობენ, რომ კალაძის სარჩელის მიზეზი მამულაშვილის დასმული შეკითხვაა.
• "ჟურნალისტმა დებატების დროს კახი კალაძის მიმართ გაჟღერებული ბრალდებების ციტირება მოახდინა, ახლა კალაძე ამის გამო 100 ათას ლარს ითხოვს" - წერია "ტვ პირველის" განცხადებაში.
• არხის განცხადებით, სარჩელი ტოვებს განცდას, რომ კალაძის მიზანი, მცირე შემოსავლის მქონე ტელევიზიების ფინანსური საქციებით დახურვის პირას მიიყვანაა.

რა შეიძლება იყოს ამ ყველაფრის მიზეზი?

"საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს" შეფასებით, ასეთი სარჩელების განხილვისას იკვეთება:

• პოლიტიკური ზეწოლა კრიტიკულ მედიაზე;
• სასამართლოს პოლიტიზებული გადაწყვეტილებები ხელისუფლების სასარგებლოდ, რადგან "მსგავსი საქმეები მიუკერძოებლად არ განიხილება.”

"დროის მცირე მონაკვეთში კრიტიკული მედიის წინააღმდეგ სარჩელების სიმრავლე აშკარად კოორდინირებულ ტენდენციაზე მიანიშნებს, რაც მედიის საქმიანობის შეზღუდვასა და დაშინებას ისახავს მიზნად", — "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო."

ორგანიზაცია "მედიაომბუდსმენის" დირექტორის, იურისტ ნათია კაპანაძის აზრით, ცილისწამებასთან დაკავშირებული სასამართლო დავების ტენდენცია აღრმავებს ეჭვს, რომ:

• "ქართულ ოცნებაში" არსებობს მოლოდინი, რომ სასამართლო, მათი პოლიტიკური საჭიროებებიდან გამომდინარე მიიღებს გადაწყვეტილებებს;
• სასამართლოს გადაწყვეტილებებს "ოცნება" კრიტიკული მედიების ფინანსურად დასუსტების ინსტრუმენტად იყენებს.

რა იქნებოდა სასამართლო დავების ალტერნატივა?

1 — მედიების თვითრეგულირების ორგანო

"მაუწყებლის შესახებ" კანონმდებლობის მიხედვით,

• ყველა მედიაშია შექმნილი თვითრეგულირების ორგანო.
• ნებსმიერ პირს, ვინც ფიქრობს, რომ მის შესახებ მედიამ იცრუა, შეუძლია ფაქტიდან 10 დღის ვადაში მიმართოს და მცდარი ფაქტის შესწორება, ან უარყოფა მოითხოვოს.
• მოთხოვნაში მითითებული უნდა იყოს სადავო გადაცემის სახელწოდება, ეთერში გაშვების თარიღი, დრო და კოდექსის ის მუხლები, რომელიც დაარღვია მაუწყებელმა.
• თვითრეგულირების ორგანოებისთვის მიმართვა წერილობითი ფორმით არის შესაძლებელი.

სამივე კრიტიკულ არხთან დაკავშირებაც მარტივად — ელექტრონული ფორმითაც შესაძლებელია, მით უფრო, რომ "მთავარ არხსაც", "ფორმულასაც" და "ტვ პირველსაც" შესაბამისი მიმართვის ფორმა ოფიციალურ ვებგვერდზევე აქვს განთავსებული.

თუ თვითრეგულირების ორგანოს გადაწყვეტილება მიუღებელია:

• გასაჩივრება შესაძლებელია თვითრეგულირების სააპელაციო ორგანოში, გადაწყვეტილების მიღებიდან 7 დღეში;
• მაუწყებლის თვითრეგულირების ორგანოს ქმნის მაუწყებელი, ან მათი გაერთიანება.

2 — ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია

• ქარტია, შესული განცხადებების საფუძველზე იხილავს ჟურნალისტების მხრიდან პროფესიული სტანდარტების დარღვევის ფაქტებს.
• სადაო საკითხების განხილვისას, "ჟურნალისტების საერთაშორისო ფედერაციის" მიერ აღიარებული 11 პუნქტის მიხედვით ხელმძღვანელობს, რომელიც პროფესიული ქცევის სტანდარტად მიიჩნევა.

როგორ მიმდინარეობს სასამართლო პროცესები

მოპასუხე არხების იურისტები ამბობენ, რომ თანაბარი კატეგორიის საქმეებთან დაკავშირებით, სასამართლოს გადაწყვეტილებაში — რომელი საქმე განიხილოს დაჩქარებულად, პოლიტიკურ მოტივებს ხედავენ. მაგალითად კი კახა კალაძისა და გრიგოლ ლილუაშვილის დავები მოჰყავთ.

• კახა კალაძემ სასამართლოს 20 ივნისს მიმართა და სხდომა 3 ოქტომბრისთვის უკვე ჩაინიშნა;
• სუს-ის უფროს გრიგოლ ლილუაშვილს სასამართლოში 2 სარჩელი აქვს შეტანილი "ფორმულას" და "მთავარი არხის" წინააღმდეგ, 26 იანვარს და 15 თებერვალს. მისი სარჩელების განხილვა სწრაფი ტემპით უკვე დაიყწო.

"ფორმულას" იურისტი ეთო ქათამაძე ამბობს, რომ "ფაქტია, სასამართლოს ეჩქარება, ამ საქმეზე მიიღოს გადაწყვეტილება".

საინტერესოა სასამართლოში "ტვ პირველის" მიერ მოგებული ერთადერთ საქმესთან დაკავშირებული გარემოებაც.

• არხს იმდროისათვის აჭარის ჯანდაცვის მინისტრი ქეთევან ბაკარაძე ედავებოდა. მის საქმესაც ის მოსამართლე განიხილავდა, რომელმაც ირაკლი კობახიძის დედის სასარგებლოდ გამოიტანა განაჩენი.
• ბაკარაძემ პროცესი 2022 წლის 13 იანვარს წააგო, მას შემდეგ, რაც 2021 წლის ივნისში აჭარის ჯანდაცვის მინისტრის პოზიცია დატოვა და გიორგი გახარიას გუნდს შეუერთდა. 

რა საფრთხეს ხედავენ და რას აპირებენ ტელევიზიები?

• სამივე ტელევიზია ბოლომდე აპირებს სამართლებრივ ბრძოლას. "თუ აქ ვერ ვიპოვეთ სამართალი, სტრასბურგში გავასაჩივრებთ", — ეთო ქათამაძე, "ფორმულას" იურისტი.
• "სასამართლო სარჩელები, ცალსახად, მიმართული კამპანიაა და მოთხოვნილი თანხის რაოდენობაც კი, ძალიან მკაფიოდ უსვამს ხაზს მათ პოლიტიკურ მოტივაციებს“, — ამბობს თამთა მურადაშვილი, "მთავარი არხის" დირექტორი და იურისტი.

"საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო" ხელისუფლებას მოუწოდებს, რომ შეწყვიტოს მედიაზე ზეწოლა და საკუთარი გავლენების გამოყენება სასამართლო და სხვა სახელმწიფო ინსტიტუტებზე. სასამართლო კი უნდა გათავისუფლდეს გარე და შიდა გავლენებისგან.

ერთი წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც თბილისში დაგეგმილი “ღირსების მარშის” წინააღმდეგ გამართულ აქციაზე ძალადობრივი ჯგუფები მედიის 53 წარმომადგენელს დაესხნენ თავს.

ჟურნალისტი და აქტივისტი ნინია კაკაბაძე გვესაუბრება, თუ როგორ შეცვალა მედიაგარემო 2021 წლის 5 ივლისის მოვლენებმა, რა როლი ითამაშა ამ დღემ ევროკომისიის გადაწყვეტილებაში, რაში ხედავს გამოსავალს და რამდენად რეალურია 6 თვეში მედიაგარემოს გაუმჯობესება

თითქმის 30 წელია მედიის სფეროში მუშაობთ, გახსენდებათ 5 ივლისზე უფრო მძიმე დღე?

არა, რა თქმა უნდა. თავი ასე დაუცველად არასდროს მიგრძვნია, არა მხოლოდ როგორც ჟურნალისტს, არამედ - როგორც აქტივისტს, სამოქალაქო საზოგადოების წევრს. ეს დაუცველობის განცდა დღემდე მომყვება და ამის ერთადერთი მიზეზი ისაა, რომ დღემდე არ დაუსჯიათ მოძალადეები და ძალადობის ორგანიზატორები.

როგორ შეცვალა მედიაგარემო 5-მა ივლისმა ამ ერთ წელიწადში?

1 წელი გავიდა და უარესობისკენაა შეცვლილი სიტუაცია. ხელისუფლება ჟურნალისტებს კიდევ უფრო უდიერად ეპყრობა. მუდმივად ვხედავთ შეურაცხმყოფელ დამოკიდებულებას კრიტიკული მედიების წარმომადგენლების მიმართ. თუკი არ ხარ მისი მსახური (არიან, ჩვენდა სამწუხაროდ, ასეთი ჟურნალისტებიც), ხელისუფლება შენ მიმართ ბოლომდე დაუნდობელია და ასევეა ყველა ის სტრუქტურა, რომელთან ურთიერთობაც გვიწევს.

მე, პირადად, აქტიურ ჟურნალისტიკაში არ ვარ და არ მიწევს მათთან შეხება და ურთიერთობა, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, წარმოვადგენ მედიას და ვხედავ რა პირობებში უწევთ მუშაობა ჟურნალისტებს.

თქვენი აზრით, რამ შექმნა ასეთი რთული ვითარება?

ყველაზე მძიმე პრობლემა, რამაც ასეთი გარემო შექმნა, ხელისუფლების დამოკიდებულებაა. აგრესიული რიტორიკა, ბოიკოტი, ბულინგი და ფსიქოლოგიური ტერორი. რთულია ასეთ პირობებში მუშაობა, თან მაშინ, როდესაც ამას მუდმივი ხასიათი აქვს.

ამ ხელისუფლებამ ჟურნალისტები აქცია პოლიტიკურ აქტორებად. არ ეკონტაქტებიან მედიას, რომლებიც არ მოსწონთ და მედიის წარმომადგენლები აქციეს თავიანთ მთავარ ოპონენტებად. უცხადებენ ბოიკოტს, არ პასუხობენ კითხვებზე, არ მიდიან გადაცემებში და, თავისდაუნებურად, ეს მედიასაშუალებები ხდებიან მათი ერთი-ერთი მთავარი მოწინააღმდეგე.

ასეთი რთული ვითარება არ ყოფილა არც ერთი ხელისუფლების პირობებში. იმდენად დარწმუნებულნი არიან თავიანთ ძალაუფლებაში, რომ თავს ვალდებულად არ თვლიან, მოექცნენ მედიებს ისე, როგორც მათი ვალდებულება და პასუხისმგებლობაა.

ვითარება განსაკუთრებით მას შემდეგ გაუარესდა, რაც ქართული ოცნება მესამედ მოვიდა ხელისუფლებაში და აბსოლუტური ძალაუფლება აქვს. მესამე ვადა იდეალური ხელისუფლებისთვისაც კი დამღუპველია, რადგან ხრწნას და ლპობას იწვევს, სამწუხაროდ.

ფიქრობთ, რომ 5 ივლისის მოვლენები იყო გადამწყვეტი მედიის კუთხით ევროკომისიის გადაწყვეტილებაში?

რა თქმა უნდა. როდესაც დებატებს ვუყურებდით, ყველა ევროპარლამენტარის გამოსვლაში ფიგურირებდა 5 ივლისი, მედიის წარმომადგენლებზე უპრეცენდენტო თავდასხმა, ძალადობრივი ჯგუფის თარეში და დაუსჯელობა. ეს ნიშნავს, რომ ყველაზე მნიშვნელოვანი საკითხი იყო, რომელმაც გავლენა მოახდინა იმ გადაწყვეტილებაზე, რომ დავრჩით სტატუსის გარეშე. ამ დღის მოვლენები გარდამტეხი იყო ამ კონტექსტშიც და გარდამტეხი იყო ზოგადად, ქვეყნის იმიჯისთვისაც.

კანდიდატის სტატუსის მოსანიჭებლად, ევროკომისიის წამოყენებული ერთ-ერთი პირობაა თავისუფალი, პროფესიონალური, პლურალისტური და დამოუკიდებელი მედიაგარემოს უზრუნველყოფა ჟურნალისტებისთვის. როგორ წარმოგიდგენიათ, რამდენად რეალურია 6 თვეში ეს ცვლილებები?

ვფიქრობ, რომ, უბრალოდ, არ შესრულდება ეს ყველაფერი. ხელისუფლებას ეშინია კრიტიკული კითხვების. ის არის დამნაშავე და გაურბის აღიარებას, სანამ აქვს ამის საშუალება.

მგონია, რომ ტყუილია მათი ბოლოდროინდელი განცხადებაც - კრიტიკულ მედიაში ვივლითო. ეს იქნება მოჩვენებითი. შესაძლოა, რამდენჯერმე მივიდნენ კიდეც, მაგრამ ეს მისვლაც იქნება ისეთივე, როგორიც იყო ირაკლი ღარიბაშვილის გამოსვლა პარლამენტში - თავდასხმა და მუდმივი ბრალდებები ჟურნალისტების მისამართით. დარწმუნებული ვარ, ასე იქნება, თუკი გაბედავენ და მივლენ კრიტიკულ გადაცემებში. მოჩვენებითი, ვითომ თანამშრომლობა მედიასთან და არ ის, რასაც ითხოვს ევროკავშირი.

რა მიგაჩნიათ გამოსავლად ამ მოცემულობაში?

სამწუხაროდ, არც ერთი პროცენტით არ მაქვს იმის მოლოდინი, რომ ეს ხელისუფლება შეასრულებს პირობებს და 6 თვეში კანდიდატის სტატუსს მოგვცემენ. მინდა, რომ ვცდებოდე, რადგან ჩემთვის არ აქვს მნიშვნელობა, რომელი პარტია და ხელისუფლება დამაახლოებს ევროკავშირთან. მთავარია საერთო მიზანი, რომ გავხდეთ ამ დიდი ოჯახის წევრი.

უბრალოდ, ობიექტური მიზეზებიდან გამომდინარე, არ მაქვს არანაირი მოლოდინი, რომ „ქართული ოცნება“ შეასრულებს რეკომენდაციებს. ან როგორ უნდა შეასრულოს, როდესაც მათს არსებობას, პრაქტიკულად, არც აღიარებს? არ აღიარებს ოლიგარქის არსებობას, არ აღიარებს, რომ 5 ივლისს ჰყავს ორგანიზატორები და პრემიერ-მინისტრი პირდაპირ ამბობს იმას, რომ თურმე ჩვენი ქვეყნის 95% არის მოძალადე და ჰომოფობი. როგორ უნდა გამოასწორო შეცდომა, რომელსაც არცკი აღიარებ?!

აქეთ სწამებენ ცილს მედიას, აბრალებენ, რომ პოლიტიზირებული არიან და ამ მოცემულობაში, მე ვერ ვხედავ მოგვარების გზებს. ხელისუფლებას მართლა რომ სურდეს შედეგის მიღწევა, ივლიდნენ ყველა მედიაში და გასცემდნენ ყველა კრიტიკულ კითხვას პასუხს.

ამ პროცესში მედიის როლს რაში ხედავთ?

მედიის ყველაზე დიდ როლს იმ დროს ვხედავ, თუკი ხელისუფლება მართლა შეასრულებს დაპირებას და დაიწყებს კრიტიკულ მედიებთან ურთიერთობას. თუკი მედია დაიბრუნებს თავის მთავარ ფუნქციას: იქნება მოდერატორი, მთავარი ინფორმაციის წყარო და გახდება დეპოლიტიზირებული. ვგულისხმობ იმ დეპოლიტიზირებას, რომელშიც თავად ხელისუფლებამ ჩააგდო მედია და მოარგო კონკრეტული როლი და ეს მედიის არჩევანი არ ყოფილა.

როდესაც არ გელაპარაკებიან, გდევნიან, შეურაცხყოფას გაყენებენ, წარმოუდგენელია იყო ნეიტრალური. ძალიან რთულია ამ პირობებში მუშაობა. ვფიქრობ, ყველაზე დიდი გამოწვევა მედიისთვის სწორედ ის იქნება, რომ დაიბრუნოს თავისი ფუნქცია.

რუსეთ-უკრაინის ომში, სამხედრო დაპირისპირებასთან ერთად, ხუთი თვეა, გრძელდება ჰიბრიდული ომიც, რომელიც შეიარაღებული კონფლიქტის დასრულების შემდეგაც დარჩება გამოწვევად.

"ომისა და მშვიდობის გაშუქების ინსტიტუტის" (IWPR) მიზანია, ხელი შეუწყოს კომუნიკაციას კონფლიქტით გახლეჩილ საზოგადოებებს შორის და განავითაროს თავისუფალი, დემოკრატიული მედია, კონფლიქტისგან დაზარალებულ და პოსტ კონფლიქტურ კრიზისში მყოფ ქვეყნებში. ისინი 2013-14 წლიდან აქტიურად მუშაობენ უკრაინის საკითზე, როდესაც ორ ქვეყანას შორის პირველი შეიარაღებული დაპირისპირებები დაიწყო. მათ შორის, იკვლევენ ომის დანაშაულებს.

IWPR-ის კავკასიის რეგიონული დირექტორი, ბექა ბაჯელიძე გვესაუბრება რუსეთ-უკრაინის ომის გაშუქების გამოწვევებზე, პროპაგანდაზე, რუსულ და უკრაინულ საინფორმაციო კამპანიაზე და სხვა საკითხებზე, რომელიც ამ სამხედრო დაპირისპირებამ წინ წამოწია.

როგორ შუქდება ომი რუსეთსა და უკრაინაში, როგორ მუშაობს პროპაგანდა?

პროპაგანდა ქვეყნების მიხედვით განსხვავდება. არის ძალიან ბევრი მსგავსება, მაგრამ უფრო მნიშვნელოვანია განსხვავებები. რაღაც მუშაობს მოლდოვაში, სომხეთში, უკრაინაში, მაგრამ არ მუშაობს საქართველოში, და - პირიქით.

როდესაც ომი დაიწყო, მოლდოვაში ვიყავი და ძალიან საინტერესო მომენტი იყო, რომ თავდაპირველად მედია ამას არ აშუქებდა. უკრაინაში ომის დაწყების შესახებ შეტყობინება საზოგადოებას დაგვიანებით მიეწოდა. პრინციპში, ამას თავიდან ომიც არ ერქვა, რუსული ნარატივის გავლენით, მას „სპეციალურ სამხედო ოპერაციად“ მოიხსენიებდნენ. რეალური სახელი ამ ყველაფერს, დაახლოებით, 48 საათის შემდეგ დაერქვა.

მოლდოვაში ძალიან აქტიურად მუშაობდნენ რუსული არხები - ისინი პირდაპირ დარეგისტრირებული არიან და თავისუფლად მაუწყებლობენ. ავრცელებდნენ პროპაგანდისტულ გზავნილებს, ან საერთოდ არაფერს - რასაც ჩვენ დუმილის პროპაგანდას ვეძახით (როდესაც რამე მნიშვნელოვანი ხდება რეგიონში და მაყურებელს არ აქვს ინფორმაცია, რადგან იმ საინფორმაციო პლატფორმებზე გადის ფილმი, მაგალითად, საბჭოთა ცხოვრების შესახებ და ა.შ.).

ამ დინამიკაში მოლდოვის ხელისუფლებამ და კომუნიკაციების მარეგულირებელმა მაინც გასაგებად განაცხადეს, რა საფრთხეები მოჰყვება რუსულ პროპაგანდისტულ არხებს და ეს არხები თებერვალ-მარტის პერიოდშივე გათიშეს.

გათიშვის გადაწყვეტილება დაეყრდნო ძალიან საინტერესო იურიდიულ არგუმენტაციას და პრაქტიკას, რომელიც უკვე არსებობს ბალტიისპირეთის ქვეყნებში - ლიტვაში, ლატვიაში, ესტონეთში და ახლა უკვე ევროკავშირის ქვეყნებში, ასევე, დიდ ბრიტანეთში.

საქართველოში კი, თუ ე.წ. უბნის საკაბელო ტელევიზიებით ან მცირე ციფრული მაუწყებლობის კომპანიით სარგებლობთ, კრემლთან ასოცირებული ყველა, როგორც საინფორმაციო, ასევე გასართობი არხი ხელმისაწვდომია.

მქონდა შეხება რამდენიმე კაბელური ტელევიზიის ხელმძღვანელთან და ისინი ამას ამართლებენ იმით, რომ მოთხოვნა მაღალია და „სხვაგვარად ბიზნესს დაკარგავენ“.

ვფიქრობ, ამაზე დისკუსია უნდა დაიწყოს. რაზეა მოთხოვნა, სხვა რა ალტერნატივებია მედია ბაზარზე რომ მომხმარებელს გამართული, ხარისხიანი მედია მიეწოდოს და არა პროპაგანდა? ამჟამად გამოდის, რომ ჩვენს საზოგადოებას დიდი მასშტაბის ტყუილზე აქვს წვდომა, რაც ძალადობას და ზიზღს აქეზებს. ასეთი შინაარსის მედია ვრცელდება საყოფაცხოვრებო დონეზე და ასევე თითქმის ყველა სასტუმროში.

ვფიქრობ, წინადადება უნდა წარედგინოს კომუნიკაციების კომისიას. უნდა დაიწყოს უკვე განხილვა არსებული პრაქტიკისა, სადაც ძალიან გასაგებად არის დასაბუთებული, რომ ზიზღის წაქეზება, ტყუილი, მიკერძოება არ უნდა იყოს ბაზარზე, ისევე როგორც დაუშვებელია ადამიანების დამაზიებელი საკვები პროდუქტის შეტანა მაღაზიის დახლებზე, რომელსაც ტყუილი ინგრედიენტების შემადგენლობა აწერია.

თქვენ ომის დაწყების დღიდან აკვირდებით რუსულ პროპაგანდას, რა ძირითად გზავნილებს გამოყოფდით?

24 თებერვლიდან მაისის ბოლომდე ვაკვირდებოდით პროპაგანდისტული გზავნილების ევოლუციას. შეგვიძლია ეს გზავნილები ორ ტიპად დავყოთ. ერთი საერთაშორისო მასშტაბისაა და ცდილობს, საერთაშორისო აუდიტორიას დააჯეროს, რომ ეს ინტერვენცია გამართლებული იყო. ხოლო მეორე - პოსტსაბჭოთა ქვეყნებზე მორგებული გზავნილებია ომთან დაკავშირებით.

ძირითადად, ეს გზავნილები თამაშობს სხვადასხვა ფორმით, სხვადასხვა პერიოდში:

• უკრაინის ხელმძღვანელობაში არიან ნაცისტები და ეს არის „დენაციფიკაციის“ ოპერაცია.
• უკრაინა არის რუსეთი და დასავლეთი იყენებს მას რუსეთის წინააღმდეგ.
• უკრაინა ემზადება ატომური ბომბის შესაქმნელად.
• თუ კოსოვოს მისცეს დამოუკიდებლობა, რატომ არ შეგვიძლია მსოფლიომ აღიაროს აღმოსავლეთ უკრაინა და ყირიმი?

რაც შეეხება ლოკალიზებულ მესიჯებს საქართველოსთან დაკავშირებით:

• ნაციზმისა და ფაშიზმის წინააღმდეგ ბრძოლა უკრაინაში.
• ლტოლვილები ზედმეტ პრობლემას ქმნიან.
• ქვეყნები ეკონომიკურ სანქციებს არ უნდა შეუერთდნენ, რადგან რუსეთის გარეშე არსებობა შეუძლებელია.
• გზავნილები შიშის გამღვივებლად - რომ ომი დაიწყება.
• ნეიტრალიტეტი ჯობია და ა.შ.

რა პლატფორმების საშუალებით ვრცელდება, ეს გზავნილები?

ძირითადად, სოციალურ ქსელებში. ეს გზავნილები ირიბად ვრცელდება ხელისუფლებასთან დაახლოებულ არხებსა და ულტრამემარჯვენე, პრორუსულ პლატფორმებზე, რომლებიც საკმაოდ ბევრია საქართველოში. ისინი აჟღერებენ სახელისუფლებლო ან პრორუსულ ნარატივს. მათ არ გააჩნიათ მიუკერძოებელი, დამოუკიდებელი მოსაზრება. ისინი ელოდებიან ხელისუფლებისგან შექმნილ კონკრეტულ დღის წესრიგს, რაც ძალიან სამწუხაროა.

ომის დროს ყველა მხარეს თავისი ინტერესი აქვს და ხელისუფლება მუდმივად ცდილობს გამოიყენოს მედია პროპაგანდის იარაღად. შეგვიძლია ამ მხრივ შევადაროთ რუსული და უკრაინული საინფორმაციო კამპანია?

უკრაინასაც, როგორც რუსეთს, აქვს თავისი პროპაგანდისტული მედია. თუმცა, განსხვავება რუსულ და უკრაინულ პროპაგანდას შორის ის არის, რომ უკრაინა არ მალავს, რომ ეს არის ომის პირობებში სახელმწიფოს მიერ მხარდაჭერილი რაღაც საინფორმაციო არხი. ღიად ამბობს ამას და იმასაც ხსნის, თუ რას ემსახურება ეს.

გარდა ამისა, უკრაინაში ადგილობრივი დამოუკიდებელი მედიისთვისაც არის სივრცე. უკრაინა ღიაა დამოუკიდებელი საერთაშორისო მედიისთვისაც. ამ ყველაფრის ერთობლიობა ქმნის რეალობას უკრაინის ომის შესახებ.

ომის დროს გადამოწმებული ინფორმაცია განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, თუმცა, ამავე დროს, კიდევ უფრო რთულია ამბის გადამოწმება, რადგან, ყველა მხარეს თავისი ინტერესი აქვს. თქვენი აზრით, როგორ შეიძლება იმუშავო ომში ჟურნალისტმა, რომ არ იქცე პროპაგანდის იარაღად?

რთული თემაა. ამას ორგანიზებული მიდგომა სჭირდება: დაგეგმვა, ინსტიტუციური ზურგი, ადგილზე კონტაქტები და ა.შ. მთავარია ადამიანურ ისტორიებზე მუშაობა. თუ ჟურნალისტი ნამდვილად ეთიკურია და სჯერა ფასეულობების, მაშინ ადამიანებს დაუთმობს პლატფორმას. ომის დროს, კარგი ჟურნალისტიკა აძლევს ხმას იმათ, ვისი ხმაც არ ისმის.

დღეს უკრაინის და რუსეთის ხელისუფლებებს აქვთ ხმის ამოღების და გავრცელების საშუალება, მაგრამ ომით დაზარალებულ ტერიტორიებზე ჩარჩენილ 13 მილიონ ადამიანს - ნაკლებად. ამიტომ დღეს ჟურნალისტებს აქვთ ძალიან დიდი პასუხისმგებლობა, გააშუქონ იმ 13 მილიონი ადამიანის ამბავი.

კიდევ უფრო რთულია მუშაობა, როდესაც საკუთარი ქვეყნის ომს აშუქებ. თქვენ მუდმივი კონტაქტი გაქვთ უკრაინელ ჟურნალისტებთან. რა დილემები და გამოწვევები აქვთ მათ?

უკრაინელ ჟურნალისტებს ძალიან აღელვებთ, გააშუქონ თუ არა რუსი პოლიტიკოსების განცხადებები. ვფიქრობ, რომ რუსეთის დუმის წარმომადგენლის თუ საგარეო საქმეთა სამინისტროს პრეს სპიკერის განცხადებების გადამღერებას, ამაზე რეაგირებას და ლაპარაკს - ანუ ე.წ. „დამჯდარი ჟურნალისტიკის“ კეთებას, აზრი არ აქვს, შედეგი არ მოაქვს და ამით უკრაინაში არაფერი უმჯობესდება. ამას ვეუბნები მათაც.

ვფიქრობ, ყველაფერზე პასუხი შესაძლებელია იმ ადამიანური ისტორიებიდან, რომელიც უკრაინაში ახლა ძალიან ბევრია და საჭიროა ამაზე ყურადღების გამახვილება. ყოველთვის უნდა ვიფიქროთ იმაზე, რა იქნება შემდეგ, რა შედეგს, ცვლილებებს მოგვიტანს ის, რასაც ვაკეთებთ.

როდესაც ჟურნალისტი მიდის იმ მოტივით, რომ ის ემსახურება ქვეყანას და სახელმწიფოს ინტერესებს, ის დამოუკიდებელი ჟურნალისტი აღარ არის. მიუკერძოებლობა, სწორი გაშუქება, ყველა ადამიანისთვის ხმის მიცემა შეაფერხებს დაპირისპირებას და პროპაგანდას.

მნიშვნელოვანია ჟურნალისტებმა იმუშავონ ადამიანებთან და ხმა მიაწვდინონ როგორც ხელისუფლებას, ასევე სამოქალაქო საზოგადოებას და ა.შ.

როგორია მედიის როლი ომის დასრულების შემდეგ?

ომის შემდეგ იქნება გასაშუქებელი ზიანი, ზიანის მოცულობა. ჟურნალისტებს დასჭირდებათ მეტი გადამზადება. სამწუხაროდ, ცოტა ცინიკური დამოკიდებულებაა ტრეინინგების მიმართ. მაგრამ, როგორც იტყვიან ხოლმე ჯარისკაცები, უმჯობესია ვარჯიშის დროს დაღვარო სისხლი, ვიდრე - ომში. ამიტომ, ჯობია ისწავლო და შეცდომა დაუშვა სწავლის დროს, ვიდრე უშუალოდ სამუშაოს შესრულების დროს.

მთავრობას და საერთაშორისო მოკავშირეებს, ჰუმანიტარულ ორგანიზაციებს სჭირდებათ ინფორმაცია ამის შესახებ. განსაკუთრებული სიფხიზლეა საჭირო პროპაგანდის მიმართაც და შესამუშავებელია ბევრი ინოვაციური მეთოდი, თუ როგორ უნდა შევაფერხოთ პროპაგანდა.

 

---

მთავარი ფოტო: IWPR საქართველო/დავით მძინარიშვილი

საქართველოში მედიაგარემოს საკითხზე ევროპარლამენტში გამართული დებატები „იმედმა“ კრიტიკული აქცენტების გარეშე, მანიპულაციურად გააშუქა.

---

რა ხდება

საქართველოში მედიის თავისუფლებისა და ჟურნალისტების უსაფრთხოებაზე 8 ივნისს გვიან ღამით ევროპარლამენტში დებატები გაიმართა.

მნიშვნელოვანი ამბავი: ევროპარლამენტარებმა საქართველოში მედიაგარემოს გაუარესებაზე მწვავე და კრიტიკული განცხადებები გააკეთეს. გამომსვლელებმა ისაუბრეს ჟურნალისტებზე ძალადობასა და თავდასხმებზე, მედიის წარმომადგენლების სამართლებრივ დევნაზე, ასევე ბიძინა ივანიშვილისთვის სანქციების დაწესების საკითხზე.

როგორ გააშუქა „იმედმა“

• ტელეკომპანია „იმედმა“ დებატები პირდაპირ ეთერში არ გააშუქა.
• „იმედინიუსზე” კი ევროპარლამენტარების გამოსვლები კრიტიკული აქცენტების გარეშე გამოქვეყნდა.

„იმედინიუსი“ უშუალოდ ევროპარლამენტარების მიერ გაკეთებულ განცხადებებს 2 ნიუსით გამოეხმაურა:

• რიჩარდ ჩარნეცკი: სამიტმა უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება მოიწვიოს საქართველო უკრაინა და მოლდოვა ევროკავშირში, როგორც კანდიდატი ქვეყნები. ეს რომ არ მოხდეს, ეს იქნება ძალიან ხელსაყრელი პრეზიდენტ პუტინისთვის
• გრეგორევას ჯგუფი მედიის თავისუფლების შესახებ რეზოლუციის ფარგლებში ბიძინა ივანიშვილის წინააღმდეგ ხმას არ მისცემს

„იმედმა“ არ გააშუქა იმ ევროპარლამენტარების გამოსვლები, რომლებიც ეხებოდა:

• მედიაგარემოს გაუარესებას.
• მთავარი არხის დამფუძნებლის, ნიკა გვარამიას დაკავებას.
• ჟურნალისტებზე ძალადობასა და თავდასხმას.
• მთავრობისა და პოლიტიკოსების მხრიდან მედიის დევნას.

ასევე, იმედს არ გაუშუქებია იმ ევროპარლამენტარების გამოსვლა, რომლებიც ამბობდნენ, რომ „საქართველოს ევროპული გზის მხარდამჭერისთვის მნიშვნელოვანია ოლიგარქ ბიძინა ივანიშვილის სანქცირება“.

დამატებითი კომენტარები:

ევროპარლამენტიდან წამოსული კრიტიკის თემაზე „იმედინიუსმა“, კონტექსტის დართვის გარეშე, ხელისუფლებისადმი მიკერძოელბული ანალიტიკოსის - გია აბაშიძის ფეისბუქ სტატუსი გამოაქვეყნა:

• გია აბაშიძე: რა არასიღრმისეული ჟრიამულია „ნაცებისა“ Facebook-კედლებზე, „იმხიარულონ“ და ელოდონ ნანატრ სანქციებს“, თუ საქართველოს „აუტსაიდერობას“
• პოსტში საუბარია იმაზე, რომ „ევროკავშირის უმაღლესი ინსტიტუტებიდან პოლონეთსა და უნგრეთზეც კი უმწვავესი განცხადებები კეთდება“.

„იმედინიუსმა“კონტექსტის გამოაქვეყნა ზაალ ანჯაფარიძის ფეისბუქ სტატუსიც:

• ზაალ ანჯაფარიძე: ევროპარლამენტში გამართულ დებატებს არაფერი ჰქონდა საერთო საქართველოში არსებულ რეალობასთან, იქნება ეს მედია თუ მართლმსაჯულება
• ანჯაფარიძე ევროპარლამეტარების კრიტიკულ განცხადებებზე წერს, თითქოს, დებატების მიზანი, საქართველოსთვის რეპუტაციული ზიანის მიყენება იყო.

მხოლოდ „ქართული ოცნების“ წევრების შეფასებები

გაშუქების პარალელურად, „იმედინიუსი“ მხოლოდ „ქართული ოცნების“ წევრების შეფასებებს აქვეყნებს, სადაც აქცენტი კეთდება იმაზე, თითქოს, ევროპარლამენტარების კრიტიკა რეალობას არ შეესაბამება.

მაგალითად:

• მმართველი გუნდის ლიდერი მამუკა მდინარაძე: ევროპელი პოლიტიკოსების განცხადებები აბსოლუტურად აცდენილია რეზოლუზიის შინაარსს და ისინი „ფეიკებს“ ავრცელებენ.
• არჩილ თალაკვაძე: „სიმართლე ჩვენ მხარესაა - არც ნიკა გვარამიაა თავისუფალი მედია და არც მიხეილ სააკაშვილი გახლავთ დემოკრატიის შუქურა და რეზოლუციის ამაზე აგება წინააღმდეგობაში მოდის რეალობასთან“.

მუქარის შემცველი შეტყობინებების მიღების გამო, "TV პირველის“ წამყვანი ვიკა ბუკია სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურსა და შინაგან საქმეთა სამინისტროში გამოკითხვაზე დაიბარეს.

რა მოხდა?

10 მაისს TV პირველის წამყვანმა ვიკა ბუკიამ ფეისბუქზე გაასაჯაროვა მუქარის შეტყობინებების ამსახველი ფოტო, სადაც ჩანს, რომ ანონიმური პირი უცენზურო სიტყვებით მიმართავს და მას და მის თანაწამყვანს სიცოცხლის მოსპობით ემუქრება.

• ვიკა ბუკია ამბობს, რომ გასაჯაროებული „სქრინი“ მხოლოდ ნაწილია შეტყობინებისა და ანონიმური პირები მის ოჯახის წევრებსაც ემუქრებიან.
• მისი თქმით, მსგავსი შინაარსის რამდენიმე შეტყობინება უცნობი პირებისგან მარტის თვეში მიიღო, თუმცა მოწერილები spam-ში იყო და ახლა აღმოაჩინა.

რას ამბობს ვიკა ბუკია?

ვიკა ბუკია მუქარის წერილებს თავის პროფესიულ საქმიანობას უკავშირებს, თუმცა, ამბობს, რომ ვერ იხსენებს კონკრეტულ გაშუქებას ან ფაქტს, რასაც შეიძლება მსგავსი შეტყობინება მოჰყოლოდა.

• ტელეწამყვანი მიიჩნევს, რომ მუქარის მესიჯების გაგზავნის მიზანი ჟურნალისტების დაშინების მცდელობა და ამ გზით, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვაა.
• „ვფიქრობ, რომ ამას დამნაშავეთა დაუსჯელობა ახალისებს. მინდა შეიქმნას პრეცენდენტი, რომ ამ ტიპის მუქარებს მოჰყვეს რეაგირება“. 

გამოხმაურება

ვიკა ბუკიას მიერ გავრცელებულ მუქარის შეტყობინებებს გამოეხმაურა კოალიცია მედიის ადვოკატირების და სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს სწრაფი და ეფექტური გამოძიებიებისკენ მოუწოდა.

• „ჟურნალისტებსა და სხვა მედია აქტორებზე თავდასხმასა და მათ დაშინებას გარდაუვალი მსუსხავი ეფექტი აქვს გამოხატვის თავისუფლებაზე. ეს ეფექტი კიდევ უფრო მძაფრია, თუ თავდასხმებისა და დაშინების ფაქტებს თან ახლავს დამნაშავეთა დაუსჯელობა“ - აცხადებს მედიაკოალიცია

ვიკა ბუკიას უკვე დაუკავშირდნენ შინაგან საქმეთა სამინისტროდან და სპეციალური საგამოძიებო სამსახურიდან და ორივე უწყებაში გამომძიებელს დღეს შეხვდება.

ბათუმის სასამართლომ არ დააკმაყოფილა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ყოფილი დირექტორის, ნათია საჩივარი ტელეკომპანიის წინააღმდეგ. კაპანაძე სასამართლოს გადაწყვეტილებას პოლიტიკურად მოტივირებულს უწოდებს.

რა ხდება?

6 მაისს, სამწლიანი განხილვის შემდეგ, ბათუმის საქალაქო სასამართლომ გამოაცხადა გადაწყვეტილება საქმეზე, ნათია კაპანაძე აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის წინააღმდეგ.

მოსამართლე ჯუმბერ ბეჟანიძემ არ დააკმაყოფილა ტელეკომპანიის ყოფილი დირექტორის სარჩელი, სადაც ის ითხოვდა:

• მაუწყებლის ბორდის მხრიდან მის მიმართ გამოცხადებული უნდობლობის საკითხზე მიღებული გადაწყვეტილების ბათილად ცნობას.
• თანამდებობაზე აღდგენას.
• იძულებითი განაცდური ხელფასის ანაზღაურებას.
• დირექტორის პოზიციაზე გამოცხადებული კონკურსის ბათილად ცნობას.

კონტექსტი

ნათია კაპანაძე, აჭარის ტელევიზიისა დირექტორობიდან მრჩეველთა საბჭომ იმპიჩმენტის წესით თანამდებობიდან 2019 წლის 19 აპრილს გადააყენა.

იმპიჩმენტის ინიციატორები გიგა ჩხარტიშვილი და ირაკლი დარცმელიძე სხვადასხვა საკითხთან ერთად ნათია კაპანაძეს ედავებოდნენ:

• „მისი დირექტორობის დროს მაუწყებლის რეიტინგის შემცირებას.“ 
• „რომ ის არ თანამშრომლობდა მრჩეველთა საბჭოს წევრებთან და მათთან ურთიერთობას ტელევიზიის თანამშრომლებსაც უკრძალავდა.“
• „რომ ტელევიზიაში არ სრულდებოდა პრიორიტეტები და გარკვეული საკითხები კანონის გვერდის ავლით წყდებოდა.“

2019 წლის 30 აპრილს ნათია კაპანაძემ, მაუწყებლის წინააღმდეგ სარჩელი შეიტანა.

სასამართლოს არგუმენტები

2019 წელს, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბორდმა კაპანაძის იმპიჩმენტის საფუძვლად 17 საკითხი მოიყვანა.
სასამართლომ მათგან სამი გაიზიარა:

1. თანამშრომლების შრომითი ანაზღაურების მოუწესრიგებლობის საკითხი.
2. ბიუჯეტის არამიზნობრივი ხარჯვა - რაშიც იგულისხმება აჭარის რადიოს ინტერნეტიზაციის გამოყოფილი თანხების სხვა გამოწვევებისთვის დახარჯვა.
3. პროგრამული პრიორიტეტების შეუსრულებლობა, რასაც ებმის რეიტინგის საკითხი.

„ყველა დანარჩენ ცილისწამებაზე, მაგალითად, ფინანსების მართვაზე, ხელშეკრულებების გაფორმებაზე, რაც პრინციპულად მნიშვნელოვანი იყო დავისთვის, მოსამართლემ თქვა, რომ არ იზიარებს მრჩეველთა საბჭოს შეფასებებს“ - ამბობს კაპანაძე.

ნათია კაპანაძის არგუმენტები

აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ყოფილი დირექტორი სასამართლოს გადაწყვეტილებას პოლიტიკურად მოტივირებულს მოსამართლის არგუმენტებს კი აბსურდულს უწოდებს, რადგან:

• „შეუძლებელია, ერთ დღეში შესრულდეს პროგრამული პრიორიტეტები, განსაკუთრებით, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელის შემთხვევაში, რადგან ადამიანური და ტექნიკური რესურსები უნდა გადაეწყოს მრჩეველთა საბჭოს მიერ დადგენილ შინაარსზე“
• სამაუწყებლო ბადის გადაწყობა გრძელვადიანი პროცესია და ამის შესახებ მრჩეველთა საბჭოც ინფორმირებული იყო.
• „სასამართლო პროცესზე არაერთხელ განვმარტეთ, რომ რეიტინგის ცვლილება, რომელიც იდგა მხოლოდ ფილმებზე და მექანიკურ პროდუქციაზე, იყო მოსალოდნელი. რადგან, ბადე შეიცვალა ყოველდღიური გადაცემებით“.
• პროცესზე, მოსამართლემ არ გაიზიარა რეიტინგის მთვლელი კომპანიის სპეციალისტის არგუმენტიც იმის შესახებ, რომ ცვლილება სამაუწყებლო ბადეში შესაძლოა ხდებოდეს რეიტინგის ცვლილების მიზეზი.

6 მაისს გამოქვეყნებულ განცხადებაში საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია კაპანაძის საქმეზე სასამართლოს გადაწყვეტილებას „ხელისუფლების ინტერესებით ნაკარნახებს“ უწოდებს.

ნათია კაპანაძე აპირებს, საქმე სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივროს და გამოიყენოს „ყველა შიდა და საერთაშორისო ბერკეტი, მაუწყებლის და სარედაქციო დამოუკიდებლობის მნიშვნელობაზე სასაუბროდ“.

„არა იმიტომ, რომ მჯერა, პოლიტიკურად მოტივირებული გადაწყვეტილების შეცვლის, არამედ იმიტომ, რომ, როგორც მოქალაქემ საჯარო პასუხისმგებლობის მატარებელმა, საზოგადოების წინაშე ჩემი ვალდებულებები სრულად შევასრულო.“ - ამბობს ნათია კაპანაძე.

„ბოლო დღეებია, ჩემთვის ტოქსიკური გარემოა, რადგან ორი თანამშრომლისგან სიტყვიერი შეურაცხყოფისა და ცილისწამების მსხვერპლი გავხდი. სამსახურში ბულინგის ასეთი პრეცედენტი ჩემთვის პირველი შემთხვევაა“, - ამ განმარტებით 2 მაისს საზოგადოებრივი მაუწყებლის ჟურნალისტმა, „ახალი კვირის“ გუნდის წევრმა ქეთი თუთბერიძემ სამსახურიდან წასვლაზე განცხადება დაწერა.

მის განცხადებამდე რამდენიმე დღით ადრე, სამსახურიდან გაათავისუფლეს „ახალი კვირის“ სამი თანამშრომელი, რომლებიც საზოგადოებრივ მაუწყებელში ცენზურისა და ე.წ. „შავი სიების“ შესახებ საუბრობდნენ.

ქეთი თუთბერიძე გვიყვება ტელევიზიაში ცენზურის მცდელობებზე, ჟურნალისტებზე ზეწოლასა და იმაზე, თუ რატომ ალაპარაკდნენ „პირველი არხის“ თანამშრომლები ამაზე საჯაროდ.

რატომ გადაწყვიტეთ საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან წასვლა?

შორიდან დავიწყებ. პირველი არხიდან წამოსვლა 2020 წლის გაზაფხულზე გადავწყვიტე, როცა დაიწყო ჩემზე წნეხი მაშინდელი დირექტორისგან - ვასილ მაღლაფერიძისგან. მუდმივად ვფიქრობდი წასვლაზე, მაგრამ მაკავებდა იმაზე ფიქრი, რომ ეს კომპრომისი იქნებოდა. ეს ხომ კერძო ტელევიზია არ არის?!

თუმცა, ეს კონტროლი ისეთი შემაწუხებელი იყო, ყოველდღე ვფიქრობდი წამოსვლაზე. მალევე ვასილ მაღლაფერიძე გადადგა და იმედი გამიჩინა თინათინ ბერძენიშვილის დირექტორად არჩევამ. ჩემთვის იგი, თავისი ღირებულებათა სისტემით, ძალიან მისაღები დირექტორი იყო.

2017 წლის დასაწყისიდან 2018 წლის ოქტომბრამდე ისე ვიმუშავე „მოამბეში“, რომ ჩემს პროფესიულ საქმიანობაში ჩარევის ერთი მცდელობაც არ მახსენდება. 2019 წლიდან კი, როცა ახალ კვირაში გადავედი და ანალიტიკურ მასალებზე დავიწყე მუშაობა, ნელ-ნელა დაიწყო ზეწოლა, თითქოს, ხიბლში შედიოდა ეს კონტროლი.

რაში გამოიხატებოდა კონტროლი და კონკრეტულად ვისი მხრიდან მოდიოდა თქვენზე ეს ზეწოლა?

ამ კონტროლის სისტემის ავტორი ვასილ მაღლაფერიძე იყო, ხოლო ზეწოლის გამტარი კი - ეკა შონია. მას, პირადი შეტყობინებით ან სატელეფონო ზარით არაერთხელ მოუცია უცნაური შინაარსის შენიშვნა ფეისბუკ სტატუსთან ან სიუჟეტის ტექსტთან დაკავშირებით. პასუხი კითხვაზე, თუ რატომ იყო „ახალ კვირაზე“ მეტი ზეწოლა, ვიდრე სხვა გადაცემებზე, ძალიან მარტივად აიხსნება - ეს გადაცემა შეიქმნა უშუალოდ ვასილ მაღლაფერიძის ჩართულობით და მთავარი პროდიუსერი იყო ეკა შონია, პასუხისმგებლობაც ეკას ეკისრებოდა.

მკაცრად აკონტროლებდნენ რესპონდენტების სიას. რა თქმა უნდა, პროდიუსერს და რედაქტორს შეუძლიათ იკითხონ, ვინ არიან რესპონდენტები, გაიარონ რეპორტაჟის დეტალები ჟურნალისტებთან, მაგრამ, როდესაც გყავს ანალიტიკური გადაცემისთვის დაკომპლექტებული ძლიერი გუნდი და დამწყები ჟურნალისტივით უკონტროლებ ყველა დეტალებს და არკვევ ამა თუ იმ რესპონდენტს რამე ცუდი ხომ არ აქვს პირველ არხზე ნათქვამი, ეს სერიოზულ ეჭვებს ბადებს.

უფრო ზუსტად, როდის დაიწყო კონტროლი და რა ფორმით?

2019 წლიდან, ნელ-ნელა და ფრაგმენტულად, თუმცა მსმენია, რომ მანამდეც არჩევნების დროს იყო ჟურნალისტებზე ზეწოლა.

აღსანიშნავია ისიც, რომ ვერც 2019 და ვერც 2020 წელს, 17 მაისს ჩვენ ვერ გავაკეთეთ სიუჟეტი ლგბტ თემის უფლებებზე. გვეუბნებოდნენ, „პროპაგანდად“ ჩაგვეთვლებაო. ამის გამო ადამიანის უფლებების საკითხზე მომუშავე ჟურნალისტები ღიად გამოხატავდნენ აღშფოთებას.

იყო ფეისბუქ აქტივობების - ლაიქების, სტატუსების აქტიური კონტროლიც. ჩემთან მიმართებით, ძირითადად, ამ კუთხით იყო პრეტენზია. ცხადია, მე პოლიტიკურად ანგაჟირებული სტატუსი არასდროს დამიწერია, არ გამომიხატავს სიმპატია რომელიმე პოლიტიკური ძალის მიმართ, არასდროს, დამიწერია დისკრიმინაციული კომენტარი, მაგრამ როგორც ჩანს, რაღაცები აშკარად არ მოსწონდათ და ამას თავისუფალი აზრის გამოხატვად კი არა, მიკერძოებად აფასებდნენ.

მაგალითად, როდესაც „იმედის“ ეთერში გავიდა ნიკა ლალიაშვილის ინტერვიუ ბიძინა ივანიშვილთან, ფეისბუკზე დავწერე ირონიული პოსტი - „ჰარდ-თოქის“ განმარტება - და ამაზე ეკა შონია აღშფოთდა. მომწერა, ინტერპრეტაციის საშუალებას იძლევა შენი სტატუსი და წაშალეო. თუმცა, არ წამიშლია.

ჩემი სიუჟეტებისა და საჯარო კომენტარების კონტროლი ერთხელაც გადავიდა წნეხის ფაზაში. პირველი სერიოზული კონფლიქტი 2020 წლის 9 მაისს მოხდა. თათბირზე დავგეგმეთ სიუჟეტი, რომელიც ეხებოდა საბჭოთა ჯარის მიერ ჩადენილ სამხედრო დანაშაულს ცენტრალურ ევროპასა და ბერლინში. ყველამ ვიცით, რომ რუსული პროპაგანდა ამტკიცებს, თითქოს მესამე რაიხი მხოლოდ საბჭოთა კავშირმა დაამარცხა და ევროპას თავისუფლება მოუტანა.

ჩემი სიუჟეტის აქცენტი კი იყო იმაზე, რომ ცენტრალურ ევროპაში ერთი ბოროტება, მესამე რაიხი, შეცვალა მეორე ბოროტებამ - საბჭოთა კავშირმა. ეს თემა თათბირზე მისაღები იყო პროდიუსერებისთვის, მათ შორის ეკა შონიასთვის. აღსანიშნავია ისიც, რომ მანამდეც და მერეც არაერთი სიუჟეტი გვქონია საბჭოთა ჯარის მიერ ჩადენილ სამხედრო დანაშაულზე უნგრეთში, პრაღასა და ლიეტუვაში, თავისთავად 9 აპრილზე და ასევე საბჭოთა რეპრესიებზე. ყოველი თებერვლის ბოლო კვირას ჩვენი გადაცემა, ასევე მოამბე და არხის სხვა გადაცემები საბჭოთა კავშირის მიერ ჩადენილ სისასტიკეს ეთმობოდა. შესაბამისად, ვერაფრით დავუშვი, რომ ეს თემა პრობლემად იქცეოდა ვინმესთვის.

გადაცემა კვირას, 10 მაისს გადიოდა და სიუჟეტიც ამ დღეს უნდა გასულიყო ეთერში. 9 მაისს ფეისბუქზე დავწერე სტატუსი იმავე შინაარსით, რა პათოსითაც ვაკეთებდი სიუჟეტს. დამირეკა ეკა შონიამ, ძალიან აღელვებული მომეჩვენა. მითხრა, ვასიკომ [მაღლაფერიძემ] დამირეკა და გაგიჟდა შენი სტატუსის გამოო.




ჩემთვის კატეგორიულად მიუღებელი იყო სიუჟეტის დაბლოკვა ნებისმიერი მიზეზით, მით უმეტეს, ფეისბუკ პოსტის გამო იბლოკებოდა სიუჟეტი, რომელიც დირექტორს ნანახიც არ ჰქონდა. მე ვითხოვდი არგუმენტებს, რა ნაკლი ჰქონდა სიუჟეტს და რატომ ვერ გავიდოდა ეთერში. არგუმენტი იყო, რომ ეს სიუჟეტი ვეტერანების წვლილს დააკნინებდა.

სიუჟეტი მაინც დავამონტაჟე, იმედით, რომ გავიდოდა ეთერში, დავადეთ პირველი არხის ლოგო ვების ვერსიისთვის, მაგრამ არ გასულა. პროდიუსერებმაც იცოდნენ, რომ სიუჟეტს ვამონტაჟებდი. მაშინ „ახალი კვირის“ გუნდში ვთქვი, რომ ამ ამბავს ასე მარტივად არ გავატარებდი და, თუ საჭირო გახდებოდა, გავასაჯაროვებდი. მართლაც, მალევე არაერთ ადამიანს არასამთავრობო სექტორში შევატყობინე ფაქტის შესახებ, თუმცა, ინფორმაცია არ გავასაჯაროვეთ. ეს იყო ერთადერთი შემთხვევა, როდესაც ჩემი სიუჟეტის გატანა ვერ მოვახერხე. თან მიჩნდებოდა ეჭვი, რომ არხის ხელმძღვანელობისგან იდეოლოგიური წნეხი მოდიოდა, და სურდათ, ჩვენგან სტერილური ჟურნალისტების კასტა შეექმნათ, რომლებიც სოციალურ ქსელში საკუთარ აზრს ძალიან მწვავე საკითხებზეც კი არ დააფიქსირებდნენ.

---

სიუჟეტი, რომელიც ქეთი თუთბერიძის თქმით, არხზე დაიბლოკა

---

ეს ამბავი აქ არ მთავრდება. ამის შემდეგ, ვასილ მაღლაფერიძემ ჩაატარა თათბირი და ეს იყო პირველი შემთხვევა უშუალოდ ჩემთან დაკავშირებით, როცა დირექტორი გადაცემაში პირადად ჩაერია: ის ამტკიცებდა, რომ ამ თემით საზოგადოებრივ მაუწყებელს პრობლემა შეექმნებოდა. მიხსნიდა, რომ მსგავსი ნარატივი ყოვლად მიუღებელია - შეფარულად ნაცისტური და 9 მაისს ეს სიუჟეტი ეთერში არ უნდა გასულიყო. ასევე, დიდაქტიკური ლექცია წაგვიკითხა იმაზე, თუ როგორ უნდა ვაკონტროლოთ ფეისბუქ პოსტები საზოგადოებრივი მაუწყებლის ჟურნალისტებმა. ფაქტობრივად, ითხოვდა, რომ სტატუსიც წამეშალა. ეს პოსტი არ წამიშლია და ჩემ გვერდზე დღემდე იძებნება.

ვინ ესწრებოდა თათბირს?

მაშინდელი თანამშრომლების თითქმის სრული შემადგენლობა, სოფო ზედელაშვილის, იმედა დარსალიას, ოთო გიორგაძის, თამთა ჯანაძის და ვიკა ბუკიას გარდა. მაშინ თამთა და ვიკა დეკრეტში იყვნენ.

ანუ ის თანამშრომლები, ვინც ხელი მოაწერა „ახალი კვირის“ სახელით გავრცელებულ განცხადებას, რომ მაუწყებელში ცენზურა არ ყოფილა, ამ შემთხვევის მომსწრენი იყვნენ?

დიახ, მაგრამ მათმა ნაწილმა ეს უფრო ჩვენ შორის იდეოლოგიურ აცდენად შეაფასა, ვიდრე ცენზურად. ზოგი ფიქრობდა, რომ ქართული საზოგადოება მენტალურად მზად არ არის, მიიღოს სიმართლე ბერლინის აღების შემდეგ საბჭოთა ჯარის მიერ ჩადენილ სამხედრო დანაშაულზე. განცხადებაზე ხელმომწერებს შორის არიან ისეთებიც, ვის ჟურნალისტურ საქმიანობაშიც არასდროს ჩარეულან, და მათი ხელმოწერა გულწრფელია.

ამ თათბირის შემდეგ ათმაგად გაძლიერდა ჩემ მიმართ კონტროლი, განსაკუთრებით ფეისბუქ სტატუსების და კომენტარების ირგვლივ. „ახალი კვირის“ ყოფილმა ჟურნალისტმა სოფო მთივლიშვილმა „ნეტგაზეთთან“ ინტერვიუში თქვა ასეთი ფრაზა - „100 ყური 100 თვალი“. აი, ასეთი დამოკიდებულება იყო ჩემდამი და ეს დამოკიდებულება ვასილ მაღლაფერიძის გადადგომამდე გაგრძელდა.

მაგალითად, 2020 წლის არჩევნებამდე 3 თვით ადრე გავაზიარე თამარ ჩერგოლეიშვილის ძალიან საინტერესო სტატია „ვინ დაამარცხებს გველეშაპს“ და მახსოვს, ამის გამო საკმაოდ უხეში ფორმით შენიშვნაც კი მივიღე. 2 კვირის შემდეგ, ეკა შონიამ თათბირზე მითხრა, „ყელშია ამოსული შენი სტატუსები და ჩერგოლეიშვილი წინასაარჩევნო პერიოდში რამ დაგათაგინაო“. თუმცა, სტატუსი არც მაშინ წამიშლია.

სხვა შემთხვევებში ვასილ მაღლაფერიძის მხრიდან კონტროლი თქვენამდე „ახალი კვირის“ პროდიუსერის - ეკა შონიას გავლით მოდიოდა?

კი, მაგრამ მაქვს განცდა, რომ თავად ეკაზეც იყო გარკვეული სახის ზეწოლა. ასე იმიტომ ვფიქრობ, რომ, როდესაც ვასილ მაღლაფერიძემ თანამდებობა დატოვა, ეკა აღარ ცდილობდა ჩვენს კონტროლს. ბოლო ერთი წლის განმავლობაში კი იგი საკუთარი ნებით ჩამოშორდა გადაცემას, თათბირებსაც აღარ ესწრებოდა. „ახალი კვირის“ სხვა პროდიუსერებთან პირადად მე არასდროს მქონია პრობლემა.

თქვით, რომ მაშინ თინათინ ბერძენიშვილის დირექტორად დანიშვნამ გადაგაფიქრებინათ მაუწყებლიდან წასვლა...

კი, ნაწილობრივ ასეა. საზოგადეობრივ მაუწყებელში ჩემი პოზიციის არდათმობა და დირექტორის ცვლილება იყო ჩემი დარჩენის ორი მიზეზი.

ახალი სეზონიდან „ახალი კვირა“ დაბრუნდა ეთერში და მალევე გადაცემის წამყვანი, იმედა დარსალია შეხვდა თინათინ ბერძენიშვილს, რათა გაეცნო წარსულში არსებული პრობლემები. როგორც იმედამ გვიამბო, დირექტორისგან მიიღო გარანტია, რომ ვიქნებოდით აბსოლუტურად დამოუკიდებლები და გადაცემაში დაბრუნდებოდა მანამდე, წელიწადნახევრის განმავლობაში შეზღუდული პოლიტიკური თემები.

ასეც მოხდა. იმ შეხვედრის შემდეგ იმედა დარსალიამ ისიც თქვა, რომ თინათინ ბერძენიშვილის პოზიცია იყო შემდეგი: კარგი ჟურნალისტი თავად უნდა იბრძოდეს საკუთარი უფლებებისთვის და საკუთარი პრინციპების მცველიც თავად უნდა იყოს. ეს კარგ გზავნილად აღვიქვი.

გარდა ცენზურის მცდელობებისა, იმედა დარსალია „შავი სიების“ არსებობაზე საუბრობს. თქვენც ადასტურებთ?

სამწუხაროდ, ტელევიზიის გარეთ ბევრს გაუჩნდა განცდა, რომ არსებობდა რაღაც სია, რომელიც მეილზე მივიღეთ, და გვისაზღვრავდა, უნდა ჩაგვეწერა და ვინ არა. ეს ასე არ არის. ეს იყო ზეპირსიტყვიერი რეგულაციასავით და რესპონდენტების დაბლოკვის მთავარ კრიტერიუმად პირველი არხის მიმართ ამ ადამიანების განწყობა განიხილებოდა. უფრო მარტივად რომ ავხსნა, თუ რომელიმე მათგანს პირველ არხზე რაიმე კრიტიკული ჰქონდა ნათქვამი ან დაწერილი, არასასურველი რესპონდენტი ხდებოდა. ეს არ ეხებოდა პოლიტიკოსებს, ძირითადად ექსპერტებზე და არასამთავრობო სექტორზეა საუბარი. მსგავსი ტაქტიკა ყველაზე აქტუალური 2019-2020 წლებში იყო.

ქრონოლოგიურად რომ მივყვეთ მოვლენებს, ამის შემდეგ იმედა დარსალია ალაპარაკდა ცენზურის ფაქტებზე, რასაც ძირითადად 2018-2019-2020 წლებში აწყდებოდა „ახალი კვირის“ გუნდი.

იმედა დარსალიას მიერ პრესკონფერენციაზე ჩამოთვლილი ადამიანები არაერთხელ ჩაგვიწერია „ახალ კვირაშიც“ და „მოამბეშიც“. მაგალითად, თინა ხიდაშელი, ზურაბ ბატიაშვილი და ეკა აკობია ბოლოს 2021 წლის ნოემბერში ჩავწერე, გადაცემის დახურვამდე ერთი თვით ადრე. იმ წლებშიც, რაც წეღან დავასახელე, ამ ადამიანებთან ინტერვიუებს ვწერდით, მაგრამ თუ რომელიმე მათგანი საზოგადოებრივი მაუწყებლის შესახებ კრიტიკულ პოსტს ან კომენტარს დაწერდა, პერიოდულად იბლოკებოდნენ. ხშირ შემთხვევაში, ჩვენ მაინც ვწერდით ხოლმე ინტერვიუებს. ფაქტობრივად, მაშინდელი მენეჯმენტის სუბიექტური დამოკიდებულებით ხდებოდა რესპონდენტების განსაზღვრა „ახალ კვირაში“. ასეთი მიდგომა საზოგადოებრივ მაუწყებელში ძალიან ინფანტილური და არასერიოზულია.

სხვათაშორის, შარშან სწორედ ამ ადამიანების სიით შევიდა იმედა დარსალია თინათინ ბერძენიშვილთან და მოუყვა რესპონდენტების დაბლოკვის ზემოთ ხსენებულ მეთოდზეც. ამან ახალი დირექტორი გააოგნა. მას შემდეგ მსგავსი ინციდენტი აღარ განმეორებულა, ალბათ იმედასთვისაც ამაზე საუბარი სრულიად არარელევანტური იქნებოდა დღეს, რომ არა რეორგანიზაცია.

ამბობთ, რომ თინათინ ბერძენიშვილის დირექტორობის დროს ცენზურის მცდელობა აღარ ყოფილა?

სოციალურ ქსელში აქტიურობის გამო ზეწოლა, ჩვენზე „აზრის პოლიციის“ წნეხი და სისტემური ცენზურა ნამდვილად არ ყოფილა, მომავალში რა იქნება, არ ვიცი. თუმცა ამათუიმ სიუჯეტის იდეაზე არაერთხელ მომისმენია ფრაზა „ამას არ გაგვაკეთებინებენ“, ან შევსწრებივარ თემის შერბილების მცდელობას, თუ რაღაც ძალიან მწვავე პოლიტიკურ თემას მოიტანდა ვინმე. ყოველთვის თუ არა, ხშირ შემთხვევაში, ჟურნალისტი მაინც აღწევდა თავისას.

მინდა ისიც აღვნიშნო, რომ „ახალ კვირაში“ არასდროს გასულა ტყუილი ან ფაქტი არავის დაუმახინჯებია, გავიდა რამდენიმე საკმაოდ კრიტიკული სიუჟეტი სუს-ის მოსმენების სკანდალზე, მიხეილ სააკაშვილის შელახულ უფლებებზე, „ქართული ოცნების“ ბუნდოვან საგარეო კურსზე, გენეტიკური დაავადებების მქონე ბავშვებზე, რომლებიც ჯანდაცვის სამინისტროს მიტოვებული ჰყავს, და ა.შ.

ჟურნალისტებს თვითცენზურა ჰქონდათ?

შეიძლება ვიღაცას აქვს თვითცენზურა, ვიღაცას არა. ეს ფრაზები კი, რაც ჩამოვთვალე, უფრო პროდიუსერებისგან გამიგია, თუმცა, წნეხი ბოლო წელიწადნახევრის განმავლობაში არ ყოფილა და ამაში წვლილი ჟურნალისტებს მიუძღვით.

ანუ, ეს თემები თათბირებზე განიხილებოდა და „ახალი კვირის“ სხვა თანამშრომლებმაც იცოდნენ ცენზურის მცდელობების შესახებ?

„თემა ფრთხილად გავაკეთოთ ან ამას არ გაგვაკეთებინებენ, რადგან საფრთხილოა“ - ეს ფრაზა არაერთხელ სმენიათ. თუმცა, „ახალ კვირაში“ ჟურნალისტურ საქმიანობაში ჩარევის პრაქტიკა ხორციელდებოდა ინდივიდუალურად, - ტელეფონით, პირად საუბრებში. მგონია, რომ ესეც სტრატეგია იყო. ვიღაცებმა ნამდვილად არ იცოდნენ, არც შეხებიათ, ვიღაცებმა იცოდნენ.

ვიღაცებს სჯერათ, რომ ეს იყო პროფესიული კამათი და არა სარედაქციო პოლიტიკაში ჩარევა. თუმცა, მაგალითად 17 მაისს იმის თქმა, რომ სიუჟეტი „ლგბტ პროპაგანდა“ არ გამოვიდეს და ამ მიზეზით არ გავაკეთოთ, მეეჭვება საღად მოაზროვნე ადამიანს ეს ცენზურად არ მიაჩნდეს. მაგრამ საქმეც ისაა, რომ ეს ფრაზა ერთ-ერთ ჟურნალისტს პირადად უთხრეს და არა თათბირზე.

2021 წლის 17 მაისს კი ნამდვილად გავიდა სიუჟეტი ქვიარ თემის შელახურ უფლებებზე, სახელწოდებით „არა ჰომოფობიას“.

რა შეიცვალა 2021 წლის დეკემბრის შემდეგ?

„ახალი კვირის“ რეორგანიზაცია მოულოდნელი იყო.

კონკრეტული მიზეზი უცნობია. გაჩნდა ეჭვი, ხომ არ გვსჯიან თავისუფლებისთვის?! იმედა დარსალიამ კი საჯაროდ არაერთხელ აღნიშნა, რომ „ალტ-ინფოზე“ გასული ჩემი სიუჟეტის შემდეგ, კოკა მორგოშიას მუქარა გადაცემის მიმართ დროში ძალიან ცუდად დაემთხვა რეორგანიზაციას. ამის არავითარი მტკიცებულება არ არსებობს. მე კატეგორიულად არ ვეთანხმები ზოგადად ვარაუდის გახმოვანებას მტკიცებულების გარეშე.

საზოგადოების ნაწილში დაიბადა მცდარი აზრი, თითქოს მართლაც „ალტ-ინფო“ მართავს საზოგადოებრივ მაუწყებელს. ეს ძალიან შეურაცხმყოფელი იყო სხვა თანამშრომლებისთვის, რადგან 5 ივლისს რუსთაველზე ალტ-ინფოს მიერ ორგანიზებულ ძალადობრივ აქციაზე პირველი არხის სამი ჟურნალისტი სიკვდილს გადაურჩა და რა თქმა უნდა, არხის აფილირება პრორუსულ ძალასთან მიუღებელია მათთვის.

მენეჯმენტთან დაპირისპირებაში იმედა დარსალიას შეუერთდნენ თამთა ჯანაძე და სოფო ზედელაშვილი. მე მათ ამ ბრძოლაში არ გავყევი. ვუთხარი, რომ მირჩევნია, გავაგრძელო შიდა ბრძოლა და დაუმორჩილებლობა ცენზურის ყველა მცდელობის შემთხვევაში თუ ასეთი რამ მოხდებოდა. ასევე ვუთხარი მათაც და ახალი კვირის სხვა ჟურნალისტებსაც, რომ ვითანამშრომლებდი ყველასთან და მოვყვებოდი სიმართლეს მოკვლევის შიდა პროცესში. ასევ მოვიქეცი.

შემდეგ ჩემდაუნებურად აღმოვჩნდი მოვლენების ეპიცენტრში, როცა 25 მარტს გამართულ პრესკონფერენციაზე იმედა დარსალიამ წარსულში ჩემთან დაკავშირებულ ცენზურის ფაქტებსა და დაბლოკილ რესპონდენტებზე ჩემთან შეუთანხმებლად ისაუბრა. ეკრანიდან ვისმენდი ფრაგმენტებს და სხვადასხვა მედიაში ვკითხულობდი კონტექსტიდან ამოგლეჯილ ფაქტებს, რაც მე მიკავშირდებოდარაც ძალიან უსიამოვნო იყო. როგორც სოფო ზედელაშვილმა და თამთა ჯანაძემ მითხრეს, მათ არ იცოდნენ, ამ ფაქტების სააშკარაოზე გამოტანა ჩემთან შეუთანხმებელი იყო.

როდესაც იმედამ თქვა, რომ „ახალ კვირაში“ ცენზურის ქვეშ მოექცა სიუჟეტი სსრკ-ს სამხედრო დანაშაულის შესახებ, სწორედ იმ სიუჟეტს გულისხმობდა, რაზეც აქამდე ვისაუბრე. ისიც უნდა ითქვას, რომ აქამდე ვფიქრობდი, დიდი ძალისხმევის შედეგად უკვე გადაჭრილ პრობლემებზე ახლა საუბარი, არარელევანტურია.

მაშინ ძალიან მომინდა გავქცეოდი ამ პრობლემებს, - არც სამსახურში დავრჩენილიყავი და არც ამ პროცესში ჩავრთულიყავი. იმასაც ვაცნობიერებ, რომ ასე არ გამოვიდოდა და ჩემი წილი პასუხისმგებლობა უნდა ამეღო. დღეს, როცა ვასილ მაღლაფერიძე, თავისი პოლიტიკური წარსულითა და „აზრის პოლიციის“ პრაქტიკით, ბორდის თავმჯდომარედ ბრუნდება, მიჩნდება ეჭვი, რომ ისევ დაბრუნდება ძველი პრაქტიკა და საზოგადოებამ ამ ფაქტების შესახებ უნდა იცოდეს.

გარდა ამისა, მთელი ამ დროის განმავლობაში, ველოდებოდით, რომ რეორგანიზაცია დასრულდებოდა და გადაცემა ეთერში დაბრუნდებოდა. თუნდაც იმიტომ, რომ საზოგადოებრივ მაუწყებელს დაემტკიცებინა, გადაცემა არ დახურულა. მაგრამ ფაქტია, გადაცემა ისევ დროში გაწელილი რეორგანიზაციის პროცესშია.

ამ ამბების შემდეგ მენეჯმენტმა შიდა მოკვლევა დაიწყო. რასაც ჩვენ გვიყვებით, ამის შესახებ ბორდსა და დირექტორთა საბჭოსთანაც ისაუბრეთ?

კი, ყველაფერი ავუხსენი წინა ბორდის წევრებს და დირექტორთა საბჭოსაც. ვუამბე აკრძალულ სიუჟეტზე, რესპონდენტების დაბლოკვის მცდელობებზე გაუმართლებელი მიზეზით. ვისაუბრე იმაზეც, რომ გვიკონტროლებდნენ სტატუსებს, ლაიქებს და კომენტარებს.

ამ ყველაფრის მერე ცოტა უცნაურია, რომ ბორდის თავმჯდომარედ აირჩიეს ვასილ მაღლაფერიძე. მას ბორდის მხოლოდ ორმა წევრმა არ მისცა ხმა.

შიდა მოკვლევის შედეგად იმის თქმა, რომ თურმე სარედაქციო პოლიტიკაში ჩარევის შესახებ არაფერი გამოიკვეთა, ჩემთვის საგანგაშო სიგნალია.

თავისუფლად შეიძლებოდა დირექტორთა საბჭოს ეთქვა, რომ ჟურნალისტურ საქმიანობაში უხეშად ჩარევის ფაქტების ნაწილი დღეს არარელევანტურია და წარსულს ჩაბარდა, ეთქვა, რომ რაღაც საკითხები სანახევროდ, ჟურნალისტის ინტერპრეტაციაა, ეთქვა, რომ ეს აზრთას სხვადახვაობა სამუშაო პროცესის ნაწილია, მაგრამ მოკვლევის პროცესში მიცემული ჩვენებებით წნეხისა და ჩარევის კვალი მაინც აშკარად იკვეთება. სულ მცირე, რამდენიმე ფაქტი მაინც დადასტურდებოდა ჩვენი ჩვენებებით. მტკიცება იმისა, რომ სრულიად არაფრისგან ამ ადამიანებმა ყველაფერი გამოიგონეს, მაშინ, როცა დაჩეხილი და დაბლოკილი სიუჟეტების სახით მტკიცებულებები არსებობს, გაუგებარია.

მიუხედავად იმისა, რომ ამ სამ ადამიანთან მნიშვნელოვან საკითხებსა და სხვადასხვა ადამიანთან აზრთა სსხვადახვაობა მაქვს და, რომ მე მათ ღია და საჯარო ბრძოლას არ შევუერთდი, მათი სამსახურიდან გათავისუფლება ცრუ ბრალდებების მუხლით და დამოუკიდებელი მოკვლევის გარეშე, ყოვლად მიუღებელია.

გამოდის, რომ თქვენი ტელევიზიიდან წასვლის მიზეზი ვასილ მაღლაფერიძის დაბრუნება და თქვენი თანამშრომლების უსამართლოდ გაშვება გახდა?

კი, ნამდვილად. კიდევ ერთი მიზეზი იყო ტოქსიკური გარემო, რომელიც ბოლო პერიოდში შეიქმნა. „ახალ კვირაში“ რეორგანიზაციის დაწყების შემდეგ, „მოამბეში“ გადავედი, იქაც საერთაშორისო პოლიტიკას ვაშუქებდი. ჩემს საქმიანობაში არავინ ჩარეულა, არც არავისთან მქონია კონფლიქტი, პირიქით, უმრავლესობასთან მეგობრული ან საქმიანი ურთიერთობა მაქვს. მაგრამ 25 მარტს გამართული პრესკონფერენციის შემდეგ ეჭვით დამიწყეს ყურება. ბოლოს კი, როცა საჯარო კომენტარით გავაპროტესტე მათი გაშვება მოკვლევის დასრულების გარეშე, ერთ-ერთმა თანამშრომელმა შეურაცხყოფა მომაყენა, ოთახში შემომივარდა.

ახლა რამდენიმე ადამიანი ჩემი რეპუტაციის შელახვას ცდილობს. უცებ აგორდა ჩემზე ბინძური კამპანია, რომ მე ვარ ამ პროცესების „რუხი კარდინალი“ და „ტელევიზიაში „გადატრიალება დამიგეგმავს“. სხვა ვერსიაც მესმის, რომ თურმე ცენზურის მცდელობის არცერთი ფაქტი არ დამიდასტურებია. საბედნიეროდ დირექტორთა საბჭოსთვის მიცემული ჩემი ჩვენების ჩანაწერი არსებობს.

ასევე ზოგიერთი ადამიანი, ორმელსაც ტელევიზიასთან შეხება არ აქვს, მწერდა, რატომ ვიყავი ჩუმად იმ პრობლემებზე, რაც მე გადამხდა. ყველას ვერ ავუხსნი, რომ ჩემს მოვალეობას ყოველთვის კეთილსინდისიერად ვასრულებდი და ჟურნალისტურ საქმიანობაში ჩარევის ან სოციალურ ქსელში აქტიურობის გამო მიღებულ შენიშვნას უკომპრომისოდ ვხვდებოდი. ამას ჩემი რეპორტაჟები ბევრად ნათლად ადასტურებს, ვიდრე სიტყვები.

წასვლის განცხადებაში მენეჯმენტს ვუთხარი, რომ ტოქსიკური გარემოა და ბულინგისა და ცილისწამების შემთხვევის მსხვერპლი გავხდი.

რატომ არ საუბრობდით ამ თემებზე აქამდე საჯაროდ? მით უმეტეს, გქონდათ კონკრეტული მაგალითები.

საზოგადოებრივ მაუწყებელში შიდა ბრძოლა და დაუმორჩილებლობა პროფესიული უკომპრომისობით უფრო სწორი სტრატეგია მგონია, ვიდრე საჯაროობა. შიგნით სულ ვსაუბრობდით ამაზე. ეს იყო ჩემი ერთადერთი სიუჟეტი, რომელიც დაბლოკეს და ველოდებოდი დროს, როცა ამაზე აუცილებლად ვილაპარაკებდი.

თავის დროზე არასამთავრობო სექტორის არაერთ წარმომადგენელს მოვუყევი აღნიშნული ფაქტის შესახებ. ამ ადამიანების უმრავლესობამ მირჩია, საზოგადოებრივი მაუწყებლის, როგორც დემოკრატიული ინსტიტუციის იდეისთვის არ მეღალატა, დავრჩენილიყავი არხზე და არ დამეშვა ზეწოლა საკუთარ თავზე.

გარდა ამისა, თუ აქამდე ვფიქრობდი, რომ ჟურნალისტურ საქმიანობაში ჩარევის ფაქტზე საუბარი წლების შემდეგ არარელევანტურია, ამ კონკრეტულ შემთხვევაში უკვე სხვაგვარად ვფიქრობ, რადგან მაუწყებელში ვასილ მაღლაფერიძის გავლენა სავარაუდოდ, გაძლიერდება და მხოლოდ მასშიც არ არის პრობლემა.

მაუწყებელს მძიმე ცენზურის მრავალწლიანი პრაქტიკა აქვს გამოვლილი, მითუმეტეს წინა ხელისუფლების პირობებში და ზოგადად, უნდა შეიქმნას პრეცედენტი, რომ ყველა დაბლოკილმა მასალამ იხილოს დღის შუქი.

„ტვ პირველმა“ ფეისბუკზე მოიხადა ბოდიში მშობლების მკვლელობის საქმეზე ბრალდებულის ნაცვლად, ეთერში უდანაშაულო ადამიანის ფოტოს არასწორად ჩვენების გამო. კაცი, რომელიც ფოტოზე იყო გამოსახული ითხოვს, ტელეკომპანიამ ბოდიში სატელევიზიო ეთერში მოიხადოს.

---

„ოჯახის წევრებმა ტელევიზორიდან გაიგეს და ძალიან ინერვიულეს. დედა ისედაც ავადმყოფობს და შეუძლოდ გახდა“ - ამბობს 29 წლის კაცი, რომლის ფოტოც „ტვ პირველმა“ არასწორად, სავარაუდო დამნაშავის ფოტოს ნაცვლად აჩვენა ეთერში.

რა მოხდა?

28 აპრილს „ტვ პირველის“ ეთერში გავიდა სიუჟეტი განზრახ მკვლელობის ბრალდებით დაკავებული კაცის შესახებ. საინფორმაციო გამოშვების წამყვანი და ჟურნალისტი ყვებოდნენ, რომ „შვილმა დედ-მამა იარაღით მოკლა. დანაშაულის დასაფარად კი, სახლში ხანძარი გააჩინა და მშობლების ცხედრები დაწვა“.

• ბრალდებულის საჩვენებლად, ეთერში გასული ფოტოებიდან ერთ-ერთზე ასახული იყო სხვა ადამიანი, რომელსაც დანაშაულთან არანაირი კავშირი არ აქვს.
• ბრალდებული, სასამართლოს განაჩენამდე, ეთერში გამოაცხადეს მკვლელად და გაასაჯაროეს მისი სახელი, გვარი და ფოტოები.

დაახლოებით 4 საათის შემდეგ, „ტვ პირველმა“ ფეისბუქის გვერდზე ატვირთა ეთერში შეცდომით გაშვებული ფოტო და ადრესატს ბოდიში მოუხადა.

რა პრობლემაა?

1. უდანაშაულობის პრეზუმფცია

მიუხედავად იმისა, სასამართლოს განაჩენი ჯერ არ არის ცნობილი, წამყვანმა და ჟურნალისტმა ბრალდებული წინასწარ მკვლელად გამოაცხადეს და ეთერში დანაშულის დეტალებს ყვებოდნენ.

• სტანდარტის მიხედვით, პირი უდანაშაულოდ ითვლება, ვიდრე მისი დამნაშავეობა არ დამტკიცდება სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გამამტყუნებელი განაჩენით.

2. იდენტიფიცირება

• დანაშაულისა და ანტისოციალური ქმედების გაშუქებისას, მედიამ თავი უნდა აარიდოს სავარაუდო დამნაშავის, ბრალდებულის ან მსჯავრდებულის იდენტიფიცირებას, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მისი სახელი საზოგადოებისთვის ცნობილია ან საქმე საზოგადოებრივი ინტერესის მქონეა.

რას ამბობს „ტვ პირველის“ საინფორმაციო სამსახურის უფროსი?

„ეს არის ყველა ქართული მედიასაშუალების ერთიანი დამკვიდრებული პრაქტიკა, რომლითაც ხელმძღვანელობს ქართული მედია. ალბათ, გაქვთ ინფორმაცია, რომ მხოლოდ „ტვ პირველი“ არ ასახელებს გვარს, სახელს ადამიანისას, არ იყენებს ფოტოს. ეს, ზოგადად, დისკუსიის საგანია. ეს შეიძლება იყოს კონფერენციის საგანი. მაგალითად, მოაწყეთ [ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ] კონფერენცია ამ საკითხთან დაკავშირებით - ხომ არ უნდა შეიმუშავოს ქართულმა მედიამ რაიმე ახალი სტანდარტი? ეს არის გრძელვადიანი მსჯელობის საგანი, რომელზეც, ახლა, სამწუხაროდ ვერ გიპასუხებთ“ - ამბობს ნოდარ მელაძე

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის სტანდარტი კრიმინალის გაშუქების შესახებ

ქარტიის კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესების მიხედვით, მედიას უნდა ესმოდეს ის რისკი, რასაც ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელება გამოიწვევს.

მედიამ უნდა გაითვალისწინოს, რომ:

• ბრალდებულის შესახებ ინფორმაციის გავრცელებამ შესაძლებელია გამოიწვიოს აგრესია საზოგადოებაში როგორც მის, ისე მისი ახლობლების მიმართ.
• მედიამ უნდა მიიღოს ყველა გონივრული ზომა ადამიანის რეპუტაციისათვის გაუმართლებელი ზიანის მიყენების თავიდან ასაცილებლად

შესწორების სტანდარტი

„ტვ პირველმა“ ეთერში შეცდომით გაშვებული ფოტოს გამო, ადრესატს ბოდიში ფეისბუქის გვერდზე მოუხადა.

კაცი, რომლის ფოტოც ეთერში არასწორად აჩვენეს, ითხოვს რომ „ტვ პირველმა“ იმავე საინფორმაციო გამოშვებაში აღიაროს დაშვებული შეცდომა და ბოდიში საჯაროდ მოიხადოს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, არხის წინააღმდეგ ქარტიას და სასამართლოს მიმართავს.

დაშვებულ შეცდომაზე ტელეკომპანიას საინფორმაციო ეთერში განმარტება ჯერჯერობით არ გაუკეთებია.

შესწორების სტანდარტის მიხედვით:

• მაუწყებელმა ღიად და დაუყოვნებლივ უნდა განაცხადოს დაშვებული შეცდომის შესახებ და თანაზომადი ფორმით შეასწოროს ის.
• მაგალითად, თუ შეცდომა დაუშვეს პრაიმ ტაიმში, მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში, ინფორმაცია ამავე გადაცემაში მეორე დღეს უნდა გავიდეს. თუმცა, რა არის თანაზომადი შესწორება, ეს კონკრეტულ შემთხვევაზეა დამოკიდებული.
• საკითხის აქტუალობიდან გამომდინარე შესაძლებელია, დაზუსტება უმჯობესი იყოს არა შემდეგ დღეს იმავე გადაცემაში, არამედ უახლოეს მომდევნო გადაცემაში.
• მასალის დროულად გასასწორებლად, შესაძლებელია, გამოიყენოთ მაუწყებლის ოფიციალური გვერდი
• ინტერნეტში.ეთერში გასული შესწორებული ვიდეო-მასალა ახალი რედაქციით უნდა აიტვირთოს ოფიციალური ვებსაიტზე და ასევე, შესწორდეს ყველა პლატფორმაზე.

ნოდარ მელაძე ამბობს, რომ არხის შიდა რეგულირების ორგანოს გადაწყვეტილების შესაბამისად იმოქმედებენ:

„მსგავს საკითხებზე, დადგენილი პრაქტიკის შესაბამისად, მსჯელობს შიდა რეგულირების ორგანო. შესაბამისად, შიდა რეგულირების ორგანოს გადაწყვეტილებას დაემორჩილება საინფორმაციო სამსახური.“ - ამბობს ტვ პირველის საინფორმაციო სამსახურის უფროსი.

რედაქტორის შენიშნვა: მთავარი საინფორმაციო გამოშვების გასვლის შემდეგ, მასალა განახლდება

საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტის კვლევების ცენტრის (IRI) კვლევის მიხედვით, გასულ წელთან შედარებით, „პირველი არხის“, „იმედის“, „მთავარი არხისა“ და „რუსთავი 2-ის“ მიერ გავრცელებულ ახალ ამბებისა და პოლიტიკური ინფორმაციების მიმართ ნდობა შემცირდა. „ტვ პირველისა“ და „ფორმულას“ მიმართ კი მცირედით გაიზარდა.

---

რა ხდება?

27 აპრილს გამოქვეყნდა IRI-ის საზოგადოებრივი აზრის კვლევა, რომელიც სხვადასხვა თემასთან ერთად მედიასაც მოიცავს. 4-დან 24 მარტის ჩათვლით 1486 რესპონდენტი გამოიკითხა.

რატომ არის მნიშვნელოვანი?

• ყველაზე რეიტინგული ტელევიზიების მიმართ ნდობა შემცირდა. 
• საკვლევი ტელეარხების სიას პრორუსული ძალადობრივი ჯგუფის ტელევიზია დაემატა, „ალტ ინფო“, რომელსაც გამოკითხულთა 1% ენდობა.

რიცხვებში

IRI-ს კვლევის მიხედვით, გამოკითხულთა უმეტესობა (34%) ტელეკომპანია „იმედს“ ენდობა, მეორე ადგილზე კი 16%-ით, „მთავარი არხია“.

• საზოგადოების ნდობა ორივე ამ ტელევიზიის შემცირდა გასულ წელთან შედარებით.
• წელს 13%-დან 9%-მდე შემცირდა „რუსთავი 2-ის“ მაჩვენებელი
• საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხს წელს გამოკითხულთ 2% ენდობა - გასულ წელთან შედარებით 1%-ითაა შემცირებული.

2021 წელთან შედარებით გაიზარდა იმ ადამიანების რაოდენობა, რომლებიც „ფორმულას“ და „ტვ პირველს“ ენდობიან.

• „ფორმულას“ წელს 4% ენდობა - შარშან ეს რიცხვი 2% იყო. „ტვ პირველის“ ნდობა კი 8-დან 11%-მდე გაიზარდა.

2021 წლისგან განსხვავებით, წელს გამოკითხვაში დაემატა ძალადობრივი პრო რუსული ჯგუფის, „ალტ-ინფოს“ ტელევიზია. კვლევის მიხედვით, „ალტ-ინფოს“ ახალ ამბებს და პოლიტიკურ ინფორმაციას გამოკითხულთა 1% ენდობა.



გამოკითხულთა ნახევარი რომ ქართული მედია თავისუფალი არ არის განსხვავებული პოლიტიკური ხედვების გამოხატვაში.

მათი უმრავლესობა ამბობს, რომ ამის მიზეზი ხელისუფლების მხრიდან მედიაზე ზეწოლაა.

სოციალური მედია

• გასულ წლებთან შედარებით, გაზრდილია ინტერნეტის მომხმარებელთა რაოდენობა. 
• ინტერნეტსა და სოციალურ მედიას გამოკითხულთა 70% თითქმის ყოველდღე იყენებს, 19% კი - არასდროს.
• სოციალური ქსელების მომხმარებლების უმრავლესობა - 97% ყველაზე,ხშირად „ფეისბუქს“ სტუმრობს. 25%- ინსტაგრამს, ხოლო 11% - ტიკტოკს.

კვლევის სხვა მნიშვნელოვანი მიგნებები

• საერთაშორისო ამბების მისაღებად გამოკითხულთა უმეტესობა, შარშასნდელის მსგავსად ისევ ტელევიზიას ენდობა, თუმცა ეს მაჩვენებელი თითქმის 20%-ით არის შემცირებული.
• სამაგიეროდ, 1-დან 4%-მდე გაიზარდა ნდობა ქართული ვებ გამოცემების მიმართ.
• თუ 2021 წელს მეტი გამოკითხული ფიქრობდა, რომ გამოხატვის თავისუფლების ხარისხი გაუმჯობესდა, წელს, თანაბარია იმ ხალხის რაოდენობა, ვინც მიიჩნევს რომ ეს მაჩვენებელი გაუმჯობესდა ან გაუარესდა.
• ოდნავ არის გაზრდილი იმ ადამიანების რიცხვი, ვინც მიიჩნევს, რომ მედიის თავისუფლება გაუმჯობესდა.
• ამავე დროს, გაზრდილია იმ ადამიანების რიცხვიც, ვინც მიიჩნევს, რომ მედიის თავისუფლების ხარისხი გაუარესდა.
• მედიის, როგორც ინსტიტუციის კეთილგანწყობა 4%-ითაა შემცირებული, თუმცა ის მაინც უსწრებს ისეთ ინსტიტუციებს, როგორიცაა სასამართლო, პარლამენტი, პოლიტიკური პარტიები და პრეზიდენტი.
• საერთაშორისო ამბების შესახებ ინფორმაციას რუსული არხებიდან შარშან 5% იღებდა, წელს კი - 3%, თუმცა მათ მიმართ ნდობის მაჩვენებელი არ შეცვლილა და ისევ 1%-ია.
• საქართველოში დემოკრატიის განვითარებისთვის ყველაზე დიდ გამოწვევად გამოკითხულთა 1%-ზე ნაკლები ასახელებს მედიის თავისუფლებას. შარშან კი მედიის თავისუფლებას 4% მიიჩნევდა ყველაზე მნიშვნელოვან ფაქტორად.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის სამეურვეო საბჭოს მეურვეების არასრულმა შემადგენლობამ საბჭოს თავმჯდომარედ 3 წლის ვადით ვასილ მაღლაფერიძე აირჩია.

მაღლაფერიძის კანდიდატურას მხარი დაუჭირეს:

• თავად ვასილ მაღლაფერიძემ
• ბონდო მძინარაშვილმა
• გია მურღულიამ
• მიხეილ ჩიკვილაძემ
• იზაბელა ოსიპოვამ

სხდომაზე თავმჯდომარის პოზიციაზე საკუთარი კანდიდატურა წამოაყენა ბესიკ ლილუაშვილმაც, თუმცა მან მხოლოდ 2 ხმა მიიღო - ზურა აბაშიძის და საკუთარი.

სხდომა კამათით დაიწყო. ბესიკ ლილუაშვილი და ლაშა ტუღუში ითხოვდნენ, რომ საბჭოს თავმჯდომარის არჩევა გადაედოთ იქამდე, სანამ მეცხრე წევრს არ აირჩევდა პარლამენტი და საბჭო სრული შემადგენლობით არ შეიკრიბებოდა. კენჭისყრის გადადებას ემხრობოდა ზაზა აბაშიძეც.

ლაშა ტუღუშმა ხმა არც ერთ კანდიდატს არ მისცა, რადგან საბჭოს სრული შემადგენლობით შეკრებამდე თავმჯდომარის არჩევის წინააღმდეგი იყო.

ვასილ მაღლაფერიძის არჩევამდე, 40 წუთის განმავლობაში მეურვეები კამათობდნენ. ლაშა ტუღუში ითხოვდა, რომ კენჭისყრაზე დაეყენებინათ თავმჯდომარის არჩევის გადადების საკითხი, თუმცა მეურვეების უმრავლესობა ამის წინააღმდეგი იყო. 

 

მოკლედ ვასილ მაღლაფერიძის შესახებ

ვასილ მაღლაფერიძე ბორდის წევრად „ქართული ოცნების“ მიერ წარდგენილი კანდიდატია. იგი საზოგადოებრივი მაუწყებლის გენერალური დირექტორი იყო 2017-დან 2020 წლის აგვისტომდე. სწორედ ამ პერიოდს უკავშირდება ტელევიზიიდან ათობით თანამშრომლის უკანონოდ გათავისუფლება და სხვადასხვა ორგანიზაციის მიერ პირველი არხის სარედაქციო პოლიტიკის კრიტიკა.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის მენეჯმენტიდან წასვლის შემდეგ კი, მაღლაფერიძე „ქართული ოცნების“ პოლიტსაბჭოს წევრი იყო.

ბორდის შესარჩევ კომისიასთან გასაუბრებაზე მან თქვა, რომ:

• მაუწყებლის მიმართ ე.წ. შავი სიების არსებობაზე გამოთქმული ბრალდებები “აბსურდია“.
• წარსულში “ქართული ოცნების” თავმჯდომარის მოადგილეობა მას ობიექტურობაში ხელს არ უშლის და ამას „პირველ არხში“ მისი „განვლილი პერიოდი ადასტურებს“.
• კანონით განსაზღვრული საშტატო ნუსხის საჭიროება საზოგადოებრივ მაუწყებელში არ არსებობს.

ვრცლად ამ თემაზე: ვასილ მაღლაფერიძე ამბობს, რომ საზმაუში ე.წ. შავი სიების არსებობაზე გამოთქმული ბრალდებები აბსურდია

განახლებული სამეურვეო საბჭო

• სამეურვეო საბჭო ახალი, თუმცა არასრული შემადგენლობით დღეს პირველად შეიკრიბა.
• 9 წევრიანი საბჭო ჯერ 8 მეურვით არის დაკომპლექტებული.
• 3 ვაკანტურ პოზიციაზე საბჭოს 2 ახალი წევრი - ვასილ მაღლაფერიძე და ლაშა ტუღუში 14 აპრილს შეემატა.
• მესამე კანდიდატი კი - ლიკა ბასიალა-შავგულიძე, რომელიც „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ფრაქციამ წარადგინა, პარლამენტმა არ აირჩია.

მიუხედავად ამისა, ოპოზიცია ლიკა ბასილაია-შავგულიძის კანდიდატურის წარდგენას მეორედ აპირებს.

ამავე თემაზე: ოპოზიცია საზმაუს ბორდის კანდიდატად პარლამენტში მეორედ წარადგენს ლიკა ბასილაია-შავგულიძეს

ენმ-ის წარდგენილ კანდიდატს პარლამენტმა მხარი პირველ კენჭისყრაზე არ დაუჭირა, თუმცა ოპოზიცია ლიკა ბასილაია-შავგულიძის კანდიდატურის წამოყენებას მეორედ აპირებს.

---

რატომ არის ამბავი მნიშვნელოვანი?

• თუ დეპუტატები ოპოზიციის კანდიდატ ლიკა ბასილაია-შავგულიძეს მხარს ისევ არ დაუჭერენ, პარლამენტის რეგლამენტის 209-ე მუხლის თანახმად, ბორდის ერთი კანდიდატის ასარჩევად კონკურსი თავიდან უნდა გამოცხადდეს და მაუწყებლის ბორდის წევრის შერჩევის ყველა პროცედურა თავიდან გაიმართოს.

კონტექსტი

• საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრობის სამ ახალ კანდიდატს პარლამენტმა კენჭი 14 აპრილს უყარა.
• კენჭისყრამდე ერთი დღით ადრე, "ქართული ოცნების" წევრმა მამუკა მდინარაძემ წინასწარ თქვა, რომ ლიკა ბასილაია-შავგულიძეს მხარს არ დაუჭერდნენ, რადგან ოპოზიციამ მათი კანდიდატის, ვასილ მაღლაფერიძის მხარდაჭერაზე უარი განაცხადა.
• „მათ უნდოდათ [მაღლაფერიძის] მუშაობის, ძველი ცოდვების ჩამოწერა და, ბუნებრივია, ამაზე არავინ წავიდოდა“, - ამბობს „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრი, რომან გოცირიძე - ეს საზოგადოებრივ მაუწყებელში „პარტიული მართვის“ მხარდაჭერა იქნებოდაო.
• სამი წარდგენილი კანდიდატიდან პარლამენტმა მხარი ორს - ვასილ მაღლაფერიძეს და ომბუდსმენის მიერ წარდგენილ ლაშა ტუღუშს დაუჭირა.

„თუ უმრავლესობას აქვს კეთილგონიერება, მხარი უნდა დაუჭიროს ჩვენს კანდიდატს - პროცესს აკვირდებიან ჩვენი საერთაშორისო პარტნიორები და ალბათ, ექნებათ რეაგირება“ - ამბობს რომან გოცირიძე.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის 9-წევრიანი სამეურვეო საბჭო ჯერ 8 ადამიანისგან შედგება.

საბჭოს სხდომის დღის წესრიგის მიხედვით, მეურვეებმა ბორდის ახალი თავმჯდომარე ხვალ, 21 აპრილის უნდა აირჩიონ.

ამავე თემაზე: პარლამენტმა საზმაუს ბორდის 2 მეურვე აირჩია, 1 ადგილი კვლავ ვაკანტურია

საქართველოს პარლამენტმა საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის სამეურვეო საბჭოს წევრად ვასილ მაღლაფერიძე და ლაშა ტუღუში აირჩია, ოპოზიციის კანდიდატ ლიკა ბასილაია-შავგულიძეს კანდიდატურას კი მხარი არ დაუჭირა.

---

13 აპრილს, საპარლამენტო კენჭისყრამდე "ქართული ოცნების წევრმა" მამუკა მდინარაძემ წინასწარ თქვა, რომ „ქართული ოცნება“ ლიკა ბასილაია-შავგულიძეს მხარს არ დაუჭერდა:

„ჩვენ გვქონდა მცდელობა, რომ ჩვენს ოპონენტებს [„ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას“], დაეჭირათ მხარი ჩვენი კანდიდატისათვის. ამაზე ჩვენ დადებითი პასუხი ვერ მივიღეთ, შესაბამისად, ჩვენ მათ წარმოდგენილ კანდიდატს მხარს არ დავუჭერთ" - თქვა მდინარაძემ.

კენჭისყრის შედეგები

ლაშა ტუღუში - 108 მომხრე, 0 წინააღმდეგი
ვასილ მაღლაფერიძე - 83 მომხრე, 19 წინააღმდეგი
ლიკა ბასილაია-შავგულიძე - 31 მომხრე, 2 წინააღმდეგი

ლიკა ბასილაია-შავგულიძე პარლამენტს "ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ" წარუდგინა. იგი ჟურნალისტი, კვლევითი ჟურნალისტიკის და ეკონომიკური ანალიზის ცენტრის დირექტორია. 2014-დან 2018 წლამდე იყო ვებპორტალ eugeorgia.info-ს მთავარი რედაქტორი. მას მედიის საკითხებზე სხვადასხვა მიმართულებით თითქმის 30 წლიანი მუშაობის გამოცდილება აქვს.

პარლამენტის რეგლამენტის 209-ე მუხლი მე-13 პუნქტის მიხედვით, „ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ პარლამენტს ახალი კანდიდატურა 10 კალენდარული დღის ვადაში უნდა წარუდგინოს.


მოკლედ ახალი წევრების შესახებ

ვასილ მაღლაფერიძე

საზოგადოებრივი მაუწყებლის მეურვეობის კანდიდატად პარლამენტს ვასილ მაღლაფერიძე „ქართულმა ოცნებამ“ წარუდგინა.

ვასილ მაღლაფერიძე საზოგადოებრივი მაუწყებლის გენერალური დირექტორი იყო 2017-დან 2020 წლის აგვისტომდე. სწორედ ამ პერიოდს უკავშირდება ტელევიზიიდან ათობით თანამშრომლის უკანონოდ გათავისუფლება და სხვადასხვა ორგანიზაციის მიერ პირველი არხის სარედაქციო პოლიტიკის კრიტიკა.

უფრო კონკრეტულად:

• მისი მმართველობისას მედიის საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციები მაუწყებლის მიკერძოებულ სარედაქციო პოლიტიკაზე ამახვილებდნენ ყურადღებას.
• სხვადასხვა ორგანიზაცია მაღლაფერიძეს ნეპოტისტური საკადრო გადაწყვეტილებების გამო აკრიტიკებდა. მაგალითად, ბიძინა ივანიშვილის შვილის ტელევიზიის თანამშრომლების საზოგადოებრივ მაუწყებელში კონკურსის გარეშე დასაქმების გამო.
• ტელევიზიის მოქმედი თანამშრომლები ღიად საუბრობენ ვასილ მაღლაფერიძის დირექტორობისას ხელმძღვანელობის მხრიდან ცენზურის მცდელობებზე, ხელისუფლების მიმართ კრიტიკული თემების დაბლოკვასა და რესპოდენტების „შავი სიების“ არსებობის შესახებ.

მაღლაფერიძე, საზოგადოებრივი მაუწყებლის მენეჯმენტიდან წასვლის შემდეგ, „ქართული ოცნების“ პოლიტსაბჭოს წევრი იყო. ბორდის შესარჩევ კომისიასთან გასაუბრებაზე მან თქვა, რომ:

• მაუწყებლის მიმართ ე.წ. შავი სიების არსებობაზე გამოთქმული ბრალდებები “აბსურდია“.
• წარსულში “ქართული ოცნების” თავმჯდომარის მოადგილეობა მას ობიექტურობაში ხელს არ უშლის და ამას „პირველ არხში“ მისი „განვლილი პერიოდი ადასტურებს“.
• კანონით განსაზღვრული საშტატო ნუსხის საჭიროება საზოგადოებრივ მაუწყებელში არ არსებობს.

„ქართული ოცნების“ მიერ ბორდის წევრად ვასილ მაღლაფერიძის წარდგენის შემდეგ განცხადება გაავრცელა მედიაკოალიციამ.

კოალიცია მიიჩნევს, რომ „საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრად ვასილ მაღლაფერიძის არჩევა „მნიშვნელოვან რეპუტაციულ ზიანს მიაყენებს მიუკერძოებელი საზოგადოებრივი მაუწყებლის შექმნის იდეას და შეამცირებს საზოგადოების მიერ დაფინანსებული არხების პოლიტიკური დამოუკიდებლობის შესაძლებლობას“

ლაშა ტუღუში

ლაშა ტუღუშის კანდიდატურა პარლამენტს საქართველოს სახალხო დამცველმა წარუდგინა

იგი თსუ-ის პროფესორი, აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამოქალაქო საზოგადოების ფორუმის საქართველოს ეროვნული პლატფორმის თავმჯდომარეა. ტუღუშს მედიის სფეროში მუშაობის 27-წლიანი გამოცდილება აქვს. ის იყო რამდენიმე მედიასაშუალების მთავარი რედაქტორი. მუშაობს ტელეკომპანია „პალიტრაში“ წამყვანად

კონტექსტი

ბორდის სამ წევრს - ირინა ფუტკარაძეს, გიორგი ნიჟარაძეს და ირაკლი პაპავას, რომლებიც 2016 წლიდან არიან სამეურვეო საბჭოში, ვადა 18 აპრილიდან ეწურებათ. ბორდის წევრობის ვაკანტურ 3 ადგილზე კონკურსი მარტში გამოცხადდა.

თავდაპირველად ბორდის წევრობა 12 ადამიანს სურდა, თუმცა, მოგვიანებით ერთმა მათგანმა - ყოფილმა დეპუტატმა გუგული მაღრაძემ თავისი კანდიდატურა მოხსნა.

7 აპრილს, საკონკურსო კომისიამ 11 მსურველიდან საზოგადოებრივი მაუწყებლის მეურვეობის 10 კანდიდატი შეარჩია. კომისიამ მხოლოდ ერთადერთი მსურველი, მაუწყებლის ყოფილი დირექტორი გია ჭანტურია არ წარუდგინა პარლამენტს.

სამეურვეო საბჭოს დაკომპლექტების წესი

• საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭო სულ 9 წევრისგან შედგება.
• მეურვის უფლებამოსილების ვადა არაუმეტეს 6 წელია.
• სამეურვეო საბჭოს შემადგენლობის ერთი მესამედი როტაციის წესით 2 წელიწადში ერთხელ იცვლება.
• არ შეიძლება, ერთი და იგივე ადამიანი კი მეურვედ ერთ ვადაზე მეტი ხნით აირჩეს.

რუსეთში დაბლოკეს ქართული ონლაინ მედიასაშუალებების - “ნეტგაზეთის” და „აქცენტის“ რუსულენოვანი გამოცემები.

---

დაბლოკვამდე რამდენიმე დღით ადრე ორივე გამოცემამ რუსეთის კომუნიკაციების მარეგულირებელი ორგანო „როსკომნადზორისგან“ გამაფრთხილებელი წერილები მიიღო.

რუსეთის მედიის მარეგულირებელი ითხოვდა, რომ გამოცემებს რუსულ ვერსიაში უკრაინის ომთან დაკავშირებით გამოქვეყნებული მასალები 24 საათში წაეშალათ. წინააღმდეგ შემთხვევაში, რუსეთის ტერიტორიაზე მათ ვებგვერდებზე წვდომას შეზღუდავდნენ.

---

ვრცლად ამ თემაზე: „როსკომნადზორი“ ქართულ მედიებზე რუსეთის კანონმდებლობის გავრცელებას ცდილობს - რატომ არის ხელისუფლების რეაგირება საჭირო

---

ru.netgazeti.ge და accentnews.ge ახლა უკვე “როსკომნადზორის” ოფიციალურ საიტზე, დაბლოკილი ვებგვერდების საძიებო სისტემაშიც იძებნება.

ქართული ონლაინ გამოცემების ხელმძღვანელებმა თავიდანვე განაცხადეს, რომ არ აპირებდნენ „როსკომნადზორის“ გაფრთხილებას დამორჩილებოდნენ.

• გამოცემების ხელმძღვანელები მიიჩნევენ, რომ როსკომნადზორის მიერ ქართული მედიის გაფრთხილებას სახელმწიფო უნდა გამოხმაურებოდა.
• საქართველოს მხრიდან ამ ამბავს ოფიციალური რეაქცია არ მოჰყოლია.

„როსკომნადზორი“ ქართული ონლაინ მედიასაშუალებების რუსულენოვანი გამოცემებიდან უკრაინის ომზე გამოქვეყნებული მასალების წაშლას ითხოვს. საქართველოს მთავრობა დუმს.

რა ხდება

9 აპრილს, ონლაინ მედია „ნეტგაზეთმა“ რუსეთის კომუნიკაციების მარეგულირებელი ორგანო “როსკომნადზორისგან“ გამაფრთხილებელი წერილი მიიღო, სადაც რუსეთის მარეგულირებელი ითხოვს, რომ გამოცემამ რუსულ ვერსიაში უკრაინის ომთან დაკავშირებით გამოქვეყნებული ერთ-ერთი მასალა წაშალოს.

გასული კვირის განმავლობაში, “როსკომნადზორისგან“ ორჯერ მიიღო მსგავსი ოფიციალური წერილი საინფორმაციო სააგენტო „აქცენტმაც“, რომელიც კონფლიქტებს, რეგიონალურ და საერთაშორისო თემებს 3 ენაზე - ქართულად, რუსულად და ინგლისურად აშუქებს.

მათ მიერ გავრცელებული მასალებიც უკრაინაში რუსეთის მიერ დაწყებულ სრულმასშტაბიან ომს ეხებოდა.

რას ითხოვს „როსკომნადზორი“

• რუსეთის მარეგულირებელი მიიჩნევს, რომ „ნეტგაზეთსა“ და „აქცენტზე“ ომთან დაკავშირებული სტატიები “კანონის დარღვევით” არის გავრცელებული.
• ითხოვს, რომ მედიებმა 24 საათში წაშალონ მასალები.
• წინააღმდეგ შემთხვევაში, რუსეთში ამ მედიასაშუალებებზე წვდომა შეიზღუდება.

„გვწერენ, რომ „აქცენტზე“ განთავსებულმა მასალებმა შესაძლოა გამოიწვიოს ვითარების დესტაბილიზაცია რუსეთშიო. თუ არ დავემორჩილებით მოთხოვნას და არ წავშლით მასალებს, ამ შემთხვევაში „როსკომნდაზორი“ გეგმავს თავის ტერიტორიაზე წვდომა შეზღუდოს „აქცენტზე“ - ამბობს სააგენტოს ხელმძღვანელი გვანცა ფიფია.

• რუსეთში, მარტში მიღებული ახალი კანონის თანახმად, უკრაინის ომის შესახებ ნებისმიერ ინფორმაციის გავრცელება იკრძალება, რომელიც მთავრობის ოფიციალურ ინფორმაციას ეწინააღმდეგება. 
• მაგალითად, რუსეთი მოითხოვს, რომ “სპეციალურ სამხედრო ოპერაცია” ეწოდოს რუსეთის ხელისუფლების უკრაინაში შეჭრას და წარმოებულ ომს. 
• „როსკომნადზორი“ ცდილობს ახლა უკვე თავისი კანონმდებლობა ქართული მედიასაშუალებებზეც გაავრცელოს და ითხოვს, რომ წაშალონ კონკრეტული მასალები, რომლებიც რუსეთ-უკრაინის ომს ეხება.

მოკლედ: რას ამბობს „ფეიკების“ შესახებ ახალი რუსული კანონი?

რა პრობლემაა

კოალიცია „მედია ადვოკატირებისთვის“ კორდინატორი ნათია კაპანაძე „როსკომნადზორის“ ქმედებას საფრთხედ აღიქვამს და ამბობს, რომ ეს საერთაშორისო სამართლის ნორმებს ეწინააღმდეგება:

• როსკომნადზორი, რომელიც რუსეთში ფუნქციონირებს, ვერ აღიქვამს საქართველოს სახელმწიფოს, როგორც დამოუკიდებელ სუვერენულ ქვეყანას. 
• მას არ აქვს უფლება, მედიასაშუალებას გაუკეთოს კონკრეტული დათქმა/მითითება მასალასთან დაკავშირებით. ეს საერთაშორისო სამართლის ნორმებს გამოხატვის თავისუფლებასთან დაკავშირებით, ეწინააღმდეგება.
• როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ ცენზურის დაშვებაზე და თვითცენზურის საფრთხეებზე, ეს კონკრეტული მცდელობა ნიშნავს კიდევ ერთი, ახალი საფრთხის წარმოქმნას. 

ნათია კაპანაძე მიიჩნევს, რომ ასეთ ვითარებაში, ხელისუფლების მხრიდან, საჭიროა მინიმუმ სწორი შეფასება და მედიის დამოუკიდებლობის საჯარო მხარდაჭერა:

„ამ საკითხის ყურადღების მიღმა დატოვება, იქნება დაშვება და შესაძლებლობის გაჩენა, რომ თითქოს, არის შანსი, რომ სხვა ქვეყანამ სცადოს გავლენის მოხდენა საქართველოში მედიასაშუალების მუშაობაზე“ - ამბობს ნათია კაპანაძე.

ამ თემაზე: რუსეთს ქართული მედიის დარეგულირებაც უნდა - თავისი კანონებით

რას აპირებენ „ნეტგაზეთი“ და „აქცენტი“

„აქცენტის“ და „ნეტგაზეთის“ ხელმძღვანელები არ აპირებენ, დაემორჩილონ როსკომნადზორის მოთხოვნას და მიიჩნევენ, რომ „როსკომნადზორის“ ქმედებაზე სახელმწიფოს რეაგირება უნდა ჰქონდეს

• „სახელმწიფომ უნდა დაგვიცვას და ცდილობდეს, რომ ქვეყნის ასეთმა მარეგულირებელმა ორგანოებმა თავს უფლება არ მისცენ, რომ სხვა სუვერენული ქვეყნის მედიასაშუალებას გაუგზავნონ ასეთი წერილი“ - გვეუბნება „ნეტგაზეთის“ მთავარი რედაქტორი ნესტან ცეცხლაძე
• „ცდილობენ, თავიანთი კანონი გაავრცელონ სხვა ქვეყანაში და ამის არანაირი უფლება არ აქვთ. ვფიქრობ, რომ ამაზე რეაგირება უნდა იყოს“ - ამბობს „აქცენტის“ ხელმძღვანელი გვანცა ფიფია

„ნეტგაზეთისა“ და „აქცენტის“ ხელმძღვანელებს სახელმწიფო უწყებებისთვის არ მიუმართავთ: ამბობენ, ამბის საჯაროდ გავრცელების შემდეგ, შესაბამისი ორგანოები თავად უნდა დაინტერესდნენ საკითხით.

ქართული მხარის შეფასებები

რუსეთის კომუნიკაციების მარეგულირებელი ორგანოს მხრიდან ქართულ მედიასაშუალებებზე თავისი კანონმდებლობის გავრცელების მცდელობას ამ დრომდე არ გამოხმაურებია არც ერთი სახელმწიფო ორგანო.

მთავრობის პრესსამსახურში გვითხრეს, რომ საკითხს გაარკვევენ და დაგვიკავშირდებიან, თუმცა მას შემდეგ მთელი დღის განმავლობაში ზარებსა და ტექსტურ შეტყობინებებზე აღარ გვპასუხობენ.

ამ საკითხს ოფიციალურად არ გამოხმაურებია არც კომუნიკაციების კომისია. კომისიაში მხოლოდ ის გვითხრეს, რომ „არც ნეტგაზეთზე და არც სხვა ნებისმიერ ქართულ მედიაზე რუსული მარეგულირებელი კომისიის უფლებამოსილება და კომპეტენცია არ ვრცელდება“.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს ახალი წევრების შესარჩევად საკონკურსო კომისია თერთმეტ კანდიდატს შორის არხის ორ ყოფილ დირექტორს გაესაუბრა.

---

მიუხედავად იმისა, რომ ორივე ყოფილი დირექტორის მიმართ მწვავე კითხვები წლებია არსებობს, ბორდის წევრების ნაწილი მხოლოდ გია ჭანტურიას აკრიტიკებდა.

მოკლედ, ამ ორი კანდიდატის შესახებ

ვასილ მაღლაფერიძე:

ვასილ მაღლაფერიძე საზოგადოებრივ მაუწყებელს "ქართული ოცნების" ხელისუფლების დროს ხელმძღვანელობდა 2017-2020 წლებში.

• მისი მმართველობისას მედიის საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციები მაუწყებლის მიკერძოებულ სარედაქციო პოლიტიკაზე ამახვილებდნენ ყურადღებას.
• სხვადასხვა ორგანიზაცია საუბრობდა მაღლაფერიძეს ნეპოტისტური საკადრო გადაწყვეტილებების გამო აკრიტიკებდნენ. მაგალითად, ბიძინა ივანიშვილის შვილის ტელევიზიის თანამშრომლების საზოგადოებრივ მაუწყებელში კონკურსის გარეშე დასაქმების გამო.
• ტელევიზიის მოქმედი თანამშრომლები ღიად საუბრობენ ვასილ მაღლაფერიძის დირექტორობისას ხელმძღვანელობის მხრიდან ცენზურის მცდელობებზე, ხელისუფლების მიმართ კრიტიკული თემების დაბლოკვასა და რესპოდენტების „შავი სიების“ არსებობის შესახებ.

გია ჭანტურია:

გია ჭანტურია საზოგადოებრივი მაუწყებლის დირექტორი „ნაციონალური მოძრაობის“ ხელისუფლების პერიოდში, 2009-2011 წლებში იყო.

• ის მაშინდელი ხელისუფლების სასურველ კანდიდატად ითვლებოდა.
• 2012 წლის სექტემბერში ტელევიზიამ სასჯელაღსრულების დაწესებულებებში ადამიანის უფლებების მასობრივი დარღვევის ამსახველი მასალები დაგვიანებით გააშუქა;
• იმავე წლის მარტში სამმა ნაციონალურმა ტელევიზიამ, „რუსთავი 2-მა“, „იმედმა“ და საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა, პოლიციის განყოფილებაში მოქალაქის გარდაცვალების ფაქტი სრულიად იდენტურად გააშუქა. ეს მიანიშნებდა, რომ ინფორმაციას საინფორმაციო სამსახურები, სავარაუდოდ, შეთანხმებულად ავრცელებდნენ.

კომისიის კითხვები ორ ყოფილ დირექტორს

ბორდის წევრობის კანდიდარების შესარჩევი კომისია ორივე კანდიდატს გაესაუბრა, მაგრამ აშკარა იყო ერთი და იმავე ადამიანების განსხვავებული დამოკიდებულება ამ ორი კანდიდატის მიმართ, განსაკუთრებით კომისიის სამი წევრის, ნინო მეუნარგიას, ეკა მელქაძისა და ბაკურ ბაკურაძის მხრიდან.

სამივე მათგანი „იმედის“ ჰოლდინგშია დასაქმებული.

ვრცლად: საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს სამი ახალი წევრის შესარჩევად საქართველოს პარლამენტმა საკონკურსო კომისია დაამტკიცა. კომისიის 9 წევრიდან 3 – „იმედის“ ჰოლდინგშია დასაქმებული.

კომისიის ეს წევრები სხვა კანდიდატებთან კრიტიკული კითხვების დასმით და აქტიურობით არ გამოირჩეოდნენ. სამაგიეროდ, ღიად გამოხატავდნენ უარყოფით განწყობებს გია ჭანტურიას მისამართით.

• ისინი გია ჭანტურიასგან შინაარსობრივი საკითხებით არ დაინტერესებულან.
• არ უკითხავთ მისი, როგორც მეურვის კანდიდატის ხედვების და არც მაუწყებლის განვითარების კონცეფციის შესახებ.

კითხვები გია ჭანტურიას:

• ნინო მეუნარგია - მახსოვს თქვენი დირექტორობის ბოლო წელი, როდესაც საზოგადოებრივ მაუწყებელს ჰქონდა დავალიანება. მახსოვს ჩემს ყოფილ თანამშრომლებს, კოლეგებს თქვენ განუცხადეთ, რომ მათ ხელფასიდან მოეჭრებოდათ ეს თანხა. მაინტერესებს, ზოგადად, როდესაც, დაუშვათ, დავალიანებაზეა საუბარი, პასუხისმგებელია მენეჯერი, თუ თანამშრომლები არიან? და ზოგადად, რაც შეეხება ამ გამოცდილებას, აპირებთ თუ არა ამ გამოცდილებით მუშაობას?
• ეკა მელქაძე - მე კითხვა არ მაქვს. უბრალოდ, ხელფასებთან დაკავშირებით, მაშინ ერთად ვმუშაობდით და ძალიან გაიზარდა ხელფასიო. კი, ძალიან გაიზარდა, 457 ლარი მქონდა ხელფასი და გამიხდა 460.
• ბაკურ ბაკურაძე - მე ვფიქრობ, რომ რაც ეთერში გადის, ის უნდა იყოს სიმართლე და, თქვენი ხელმძღვანელობის დროს, სიმართლე არ გადიოდა საზოგადოებრივ მაუწყებელზე. მე ვიდექი 2011 წელს გარეთ და არ მაშუქებით. ჩემს თავზე გადავიტანე ტყუილები, რაც გადიოდა „მოამბეში“.

ბორდის წევრობის შემთხვევაში მისი გეგმების შესახებ ჭანტურიას ორი კითხვა დაუსვეს IDFI-ის მედიისა და გამოხატვის თავისუფლების მიმართულების ხელმძღვანელმა გიორგი დავითურმა და საქართველოს უნივერსიტეტის საერთაშორისო ურთიერთობების სამსახურის უფროსმა გიორგი იმედაშვილმა.

კითხვები ვასილ მაღლაფერიძეს

საკონკურსო კომისიის წევრებს, რომლებიც ჭანტურიას მიმართ უარყოფით განწყობებს არ მალავდნენ, ვასილ მაღლაფერიძისთვის არც ერთი კრიტიკული კითხვა არ დაუსვამთ.

მაგალითად, ნინო მეუნარგია მაღლაფერიძისგან მხოლოდ იმით დაინტერესდა, თუ როგორ ხედავდა იგი საკუთარ თავს არხის მეურვის ამპლუაში.

• ნინო მეუნარგია: თქვენ წლების განმავლობაში ბრძანდებოდით საზოგადოებრივი მაუწყებლის გენერალური დირექტორი. მენეჯმენტში მუშაობის ძალიან დიდი გამოცდილება გაქვთ. მაინტერესებს პირუკუ - როგორ ხედავთ თქვენ თავს მაკონტროლებლის როლში?

აღმოჩნდა, რომ მან ეს კითხვა კომისიის რამდენიმე წევრის ნაცვლადაც დასვა, რადგან მას ბაკურ ბაკურაძე, მაკო ჯაოშვილი და ერმილე მესხიაც შეუერთდნენ. ბაკურაძემ განმარტა, რომ მათაც ზუსტად იმავეს კითხვა უნდოდათ.

ვასილ მაღლაფერიძის კონკრეტული ხედვებზე ბორდის წევრის ამპლუაში, მის დირექტორობის პერიოდზე, შეუსრულებელ დაპირებებზე და „ქართულ ოცნებასთან“ კავშირზე კითხვებით მხოლოდ ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის დირექტორი მარიამ გოგოსაშვილი, IDFI-ის მედიისა და გამოხატვის თავისუფლების მიმართულების ხელმძღვანელი გიორგი დავითური და საქართველოს უნივერსიტეტის საერთაშორისო ურთიერთობების სამსახურის უფროსი გიორგი იმედაშვილი დაინტერესდნენ.

ვრცლად: ვასილ მაღლაფერიძე ამბობს, რომ საზმაუში ე.წ. შავი სიების არსებობაზე გამოთქმული ბრალდებები აბსურდია

კონტექსტი

ბორდის სამ წევრს - ირინა ფუტკარაძეს, გიორგი ნიჟარაძეს და ირაკლი პაპავას, რომლებიც 2016 წლიდან არიან სამეურვეო საბჭოში, ვადა 18 აპრილიდან ეწურებათ. ბორდის წევრობის ვაკანტურ 3 ადგილზე კონკურსი მარტში გამოცხადდა.

თავდაპირველად ბორდის წევრობა 12 ადამიანს სურდა, თუმცა, მოგვიანებით ერთმა მათგანმა - ყოფილმა დეპუტატმა გუგული მაღრაძემ თავისი კანდიდატურა მოხსნა.

7 აპრილს, საკონკურსო კომისიამ შეარჩია საზოგადოებრივი მაუწყებლის მეურვეობის 10 კანდიდატი. მათგან 3 ბორდის წევრი პარლამენტმა უნდა აირჩიოს.

ამ თემაზე: შერჩეულია საზმაუს ბორდის წევრობის 10 კანდიდატი

საზოგადოებრივი მაუწყებლის ყოფილმა ვასილ მაღლაფერიძემ ბორდის სამეურვეო საბჭოს სამი ახალი წევრის შესარჩევად, საკონკურსო კომისიის კითხვებს უპასუხა - მათ შორის „შავ სიების“, ცენზურისა და შრომის უფლებების დარღვევის საკითხებზე.

---

საზოგადოებრივი მაუწყებლის ყოფილი დირექტორი და „ქართული ოცნების“ პოლიტსაბჭოს ყოფილი წევრი ვასილ მაღლაფერიძე, ბორდის წევრობისთვის იყრის კენჭს.

მაღლაფერიძეს, საზოგადოებრივი მაუწყებლის გენერალური დირექტორი 2017-დან 2020 წლის აგვისტომდე იყო. სწორედ ამ პერიოდს უკავშირდება ტელევიზიიდან ათობით თანამშრომლის უკანონოდ გათავისუფლება და სხვადასხვა ორგანიზაციის მიერ პირველი არხის სარედაქციო პოლიტიკის კრიტიკა.

მოკლედ: რა ირკვევა მისი პასუხებიდან:

ვასილ მაღლაფერიძე ფიქრობს, რომ:

• მაუწყებლის მიმართ ე.წ. შავი სიების არსებობაზე გამოთქმული ბრალდებები “აბსურდია“.
• წარსულში “ქართული ოცნების” თავმჯდომარის მოადგილეობა მას ობიექტურობაში ხელს არ უშლის და ამას „პირველ არხში“ მისი განვლილი პერიოდი ადასტურებს“.
• კანონით განსაზღვრული საშტატო ნუსხის საჭიროება საზოგადოებრივ მაუწყებელში არ არსებობს.

ვასილ მაღლაფერიძის ხედვა

• თავის კონცეფციაში მაღლაფერიძემ მხოლოდ საზოგადოებრივი მაუწყებლის ახალ შენობაში გადასვლაზე და ბორდის მხრიდან არხის მიუკერძოებლობის კონტროლზე ისაუბრა.
• იგივე საკითხები წამოწია გასაუბრებაზეც, და თქვა, რომ “უმთავრესი ამოცანა არის ახალ შენობაში უმტკივნეულოდ გადასვლა”.
• მისი თქმით, გადასვლის პერიოდში ბორდს ბევრი გადაწყვეტილების მიღება მოუწევს და მზად უნდა იყოს ამისთვის.
• მან ასევე ყურადღება გაამახვილა მაუწყებლის მიუკერძოებლობაზე - მის კონტროლსა და მეთვალყურეობაზე, რა მიმართულებაც, მისი თქმით, სამაურვეო საბჭოს გასაძლიერებელი აქვს.

ბრალდებები ე.წ. შავი სიებსა და ცენზურაზე

გასაუბრებაზე, ვასილ მაღლაფერიძემ „აბსურდი“ უწოდა საზოგადოებრივ მაუწყებელში ე.წ. „შავი სიებისა“ და ცენზურის არსებობის შესახებ ბრალდებებს და თქვა, რომ ბორდის წევრად არჩევის შემთხვევაში ამ საკითხის გამოკვლევას არ აპირებს.

„შეუძლებელია რაიმის განხილვა, რადგან საბუთები არ არსებობს“ - თქვა მან.

ვრცლად ამ თამაზე: საზ.მაუს “შავი სია” და დაბლოკილი სიუჟეტები - ჟურნალისტები სახელებს ასაჯაროვებენ

კითხვები მის მიუკერძოებლობაზე

2021 წლის 16 იანვარს, ვასილ მაღლაფერიძე პარტია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის მოადგილე გახდა და ეს თანამდებობა ორ თვეში დატოვა.

ბორდის კანდიდატებთან გასაუბრებაზე მაღლაფერიძე ამბობს, რომ ეს მის პოლიტიკურ მიუკერძოებლებზე არ იმოქმედებს.

• „მე მაქვს პრეტენზია, რომ სადაც ვმუშაობ, იქ ვარ ობიექტური და იქ ამას არ გამოვხატავ და ასეთ ფაქტს ვერ ნახავთ. მაგრამ, რა თქმა უნდა, სტერილური ადამიანი არ არსებობს და მე ამას არ ვმალავ. მე მქონდა პოზიცია და გამჭვირვალე ვარ საზოგადოების წინაშე. ნათელია, სადაც ვიყავი და რასაც ვუჭერდი (მხარს) პოლიტიკურად“- უპასუხა IDFI-ის მედიისა და გამოხატვის თავისუფლების მიმართულების ხელმძღვანელს, გიორგი დავითურს მაღლაფერიძემ.
• მაღლაფერიძის თქმით, მისი ობიექტურობის გარანტია ის პერიოდია, როდესაც საზოგადოებრივ მაუწყებელში დირექტორად მუშაობდა და ის დასკვნები, რაც არხზე იმ დროს გაკეთდა.
• „ჩემი წვლილიც არის იმაში, როდესაც, საერთაშორისო ორგანიზაციებმა თქვეს, რომ ეს არის მიუკერძოებელი და დამოუკიდებელი ტელევიზია“ - განმარტა მან.

დირექტორობისას შეუსრულებელი დაპირებები და ხედვა საშტატო განრიგზე

„რატომ უნდა დაგიჯეროთ დღეს, როდესაც ის დაპირებები, რომლებიც დირექტორობისას გაეცით, არ შესრულდა?“ - ჰკითხა რეიტინგის ზრდასა და რეგიონული ოფისების გახსნასთან დაკავშირებით, ვასილ მაღლაფერიძეს, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის დირექტორმა, მარიამ გოგოსაშვილმა.

• „მე არ მითქვამს რომ უნდა დამიჯეროთ… მე ვთქვი, რომ თუ ეს ვერ შევასრულე, 2 წელიწად ნახევარში გადავდგები-მეთქი და შეგიძლიათ ნახოთ, რომ როცა კითხვები გაჩნდა, გადავდექი.“ - უპასუხა მარლაფერიძემ.

გათავისუფლებული თანამშრომლების საკითხი

საზოგადოებრივ მაუწყებელს 2017-2019 წლებში, სამსახურიდან უკანონოდ გათავისუფლებული თანამშრომლებისთვის, სასამართლოს გადაწყვეტილებით, 300 000 ლარამდე კომპენსაციის გადახდა მოუხდა. ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა მაუწყებელში საშტატო განრიგის არარსებობა იყო.

• დეტალებში: "პირველმა არხმა" წააგო დავა უკანონოდ გათავისუფლებულ თანამშრომლებთან

ვასილ მაღლაფერიძემ თქვა, რომ, მისი არჩევის შემთხვევაში, მენეჯმენტთან საშტატო ნუსხის საკითხის დაყენებას არ აპირებს, „იმიტომ რომ, ეს, პრაქტიკულად არ არის საჭირო. ეს თანამშრომლების ცხოვრებაში არაფერს არ ცვლის, არც მათ შრომით უფლებებთან დაკავშირებით“.

მან დასძინა, რომ საშტატო ნუსხის აუცილებლობაზე კანონმდებლობიდან მუხლი საერთოდ ამოსაღებია:

• „ჩვენი კანონმდებლობით, ნებისმიერი თანამშრომელი 3 წლის შემდეგ ავტომატურად ხვდება შტატში. შტატი, როგორც ასეთი, აღარ არსებობს ასეთი რამ პრაქტიკაში და ეს არის თავის სირთულეებთან დაკავშირებული.
• მე მგონია, რომ სულ უნდა ამოვიღოთ ეგ მუხლი საერთოდ და დამთავრდება ეგ თემა. აუთსორსზე უნდა გადავიდეს ეს ტელევიზია.“

კონტექსტი

ბორდის სამ წევრს - ირინა ფუტკარაძეს, გიორგი ნიჟარაძეს და ირაკლი პაპავას, რომლებიც 2016 წლიდან არიან სამეურვეო საბჭოში, ვადა 18 აპრილიდან ეწურებათ.

2 აპრილს, საქართველოს პარლამენტის ვებგვერდზე გამოქვეყნდა საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრობის 12 კანდიდატის სია.

• საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბორდის წევრობის კანდიდატები - სია ცნობილია

საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს სამი ახალი წევრის შესარჩევად საქართველოს პარლამენტმა საკონკურსო კომისია 31 მარტს დაამტკიცა. კომისიის 9 წევრიდან 3 – „იმედის“ ჰოლდინგშია დასაქმებული - ბაკურ ბაკურაძე, ეკა მელქაძე და ნინო მეუნარგია. კომისიის თავმჯდომარე რეჟისორი ბაკურ ბაკურაძეა. ის პროსახელისუფლებო განცხადებებით გამოირჩევა.

• ვინ დააკომპლექტებს საზმაუს ბორდს - პარლამენტმა საკონკურსო კომიასია დაამტკიცა

საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს სამი ახალი წევრის შესარჩევად საქართველოს პარლამენტმა საკონკურსო კომისია დაამტკიცა. კომისიის 9 წევრიდან 3 – „იმედის“ ჰოლდინგშია დასაქმებული.

---

ვინ შეარჩევს კანდიდატებს

30 მარტს საქართველოს პარლამენტმა 89 ხმით მხარი დაუჭირა საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს მეურვეობის კანდიდატთა შესარჩევ საკონკურსო კომისიის შემადგენლობას.

შერჩეული 9 წევრიდან სამი - ბაკურ ბაკურაძე, ეკა მელქაძე და ნინო მეუნარგია - ტელეკომპანია „იმედის“ ჰოლდინგში მუშაობს.

დეტალურად:

• ბაკურ ბაკურაძე − რეჟისორი; ბაკურაძე ღიად უჭერს მხარს „ქართულ ოცნებას“ და პროსახელისუფლებო განცხადებებით გამოირჩევა. 2020 წლიდან მუშაობს ტელეკომპანია „იმედში“.
• ეკა მელქაძე − ჟურნალისტი; ბაკურ ბაკურაძესთან ერთად მუშაობს ტელეკომპანია „იმედში“, გადაცემა „ავტოგრაფში“.
• ნინო მეუნარგია − ჟურნალისტი, რადიო „იმედის“ წამყვანი;
• მიშა ჯავახიშვილი − მუსიკოსი, თბილისის ახალგაზრდული კაპელის ხელმძღვანელი; იგი ტელეკომპანია „იმედის“ წამყვანის ლევან ჯავახიშვილის ძმაა.
• გიორგი იმედაშვილი − საქართველოს უნივერსიტეტის საერთაშორისო ურთიერთობების სამსახურის უფროსი; იმედაშვილი იყო „ნაციონალური მოძრაობის“ პოლიტიკური საბჭოს წევრი.
• მაკო ჯაოშვილი − მართვისა და კომუნიკაციის საერთაშორისო სასწავლო უნივერსიტეტ „ალტერბრიჯის“ ვიცე-რექტორი, ასოცირებული პროფესორი. ის საზოგადორბერივი მაუწყებლის ბორდის შესარჩევ საკონკურსო კომისიაში 2020 წელსაც იყო.
• ერმილე მესხია − ბათუმის ხელოვნების სახელმწიფო სასწავლო უნივერსიტეტის განათლების, ჰუმანიტარულ და სოციალურ მეცნიერებათა ფაკულტეტის დეკანი, პროფესორი. 2019 წელს მონაწილეობდა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭოს წევრების შესარჩევ კომისიაში, 2020 წელს - იყო საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის ბორდის წევრების შესარჩევი კომისიის წევრი.
• მარიამ გოგოსაშვილი − საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის აღმასრულებელი დირექტორი. იგი საზოგადორბერივი მაუწყებლის ბორდის შესარჩევ საკონკურსო კომისიაში 2020 წელსაც იყო.
• გიორგი დავითური − ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის (IDFI) მედიისა და გამოხატვის თავისუფლების მიმართულების ხელმძღვანელი;

კომისიის დაკომპლექტებას გამოეხმაურა კოალიცია მედია ადვოკატირებისთვის. მათი განცხადებით, დაუშვებელია, რომ ბორდის შესარჩევ კომისიაში კერძო მაუწყებლის - “იმედის” არაერთი წარმომადგენელი მონაწილეობს:

„საკანონმდებლო დონეზე დადგენილი კრიტერიუმის მიუხედავად, პარლამენტმა არასწორად გამოიყენა დისკრეცია და არ გაითვალისწინა კომისიის შემადგენლობაში პლურალიზმის მაღალი საჭიროება” - აცხადებს მედიაკოალიცია 

ვინ ტოვებს ბორდს?

ამ დროისთვის საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭო შემდეგნაირად არის დაკომპლექტებული:

• სამეურვეო საბჭოს თავმჯდომარე ირინა ფუტკარაძეა. 
• საბჭოს წევრები არიან: მიხეილ ჩიკვილაძე, გრიგოლ მურღულია, ზაზა აბაშიძე, ბონდო მძინარაშვილი, იზაბელა ოსიპოვა, ბესიკ ლილუაშვილი, ირაკლი პაპავა, გიორგი ნიჟარაძე.

ბორდის სამ წევრს - ირინა ფუტკარაძეს, გიორგი ნიჟარაძეს და ირაკლი პაპავას, რომლებიც 2016 წლიდან არიან სამეურვეო საბჭოში, ვადა 18 აპრილიდან ეწურებათ.

ბორდის წევრობის მსურველებმა განაცხადი პირველ აპირამდე უნდა გააკეთონ.

კომისიის წევრების შერჩევის რეგლამენტი

• პარლამენტის რეგლამენტის მიხედვით, საკონკურსო კომისია 9 წევრით უნდა იყოს დაკომპლექტებული.
• მათ შემადგენლობაში უნდა შედიოდნენ სამოქალაქო საზოგადოებისა და აკადემიური წრეების წარმომადგენლები.
• კომისიის წევრების კანდიდატებს პარლამენტის თავმჯდომარე ფრაქციებთან, უფრაქციო პარლამენტის წევრებთან, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლეს საბჭოსთან და საქართველოს სახალხო დამცველთან კონსულტაციების შედეგად არჩევს.

როგორ ირჩევს კომისია კანდიდატებს

საკონკურსო კომისიამ 3 მეურვე კანდიდატურების წარდგენის ვადის ამოწურვიდან 10 კალენდარული დღის ვადაში, ორ ეტაპად უნდა შეარჩიოს:

პირველ ეტაპზე

• კანდიდატები შეირჩევიან „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი საკვალიფიკაციო მოთხოვნების შესაბამისად.
• კანდიდატთა შეფასების დამატებითი კრიტერიუმები განისაზღვრება საკონკურსო კომისიის დებულებით.

მეორე ეტაპზე

• კანდიდატები შეირჩევიან მათ მიერ წარდგენილი საზოგადოებრივი მაუწყებლის განვითარების კონცეფციების განხილვის და მათთან გასაუბრების შედეგად.

კანდიდატთა შერჩევის შემდეგ

• საკონკურსო კომისია უმრავლესობას, უმრავლესობის გარეთ დარჩენილ პარლამენტის წევრებს, საქართველოს სახალხო დამცველსა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლეს საბჭოს წარუდგენს ასარჩევზე სულ ცოტა სამჯერ მეტ კანდიდატურას.

სამეურვეო საბჭოს დაკომპლექტების წესი

• საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭო სულ 9 წევრისგან შედგება.
• მეურვის უფლებამოსილების ვადა არაუმეტეს 6 წელია.
• სამეურვეო საბჭოს შემადგენლობის ერთი მესამედი როტაციის წესით 2 წელიწადში ერთხელ იცვლება.
• არ შეიძლება, ერთი და იგივე ადამიანი კი მეურვედ ერთ ვადაზე მეტი ხნით აირჩეს.

მეურვეობის კანდიდატებიდან:

• ორ მეურვეს საქართველოს პარლამენტი სიითი შემადგენლობის უმრავლესობით ირჩევს საქართველოს სახალხო დამცველის წარდგენით.
• სამს – საპარლამენტო უმრავლესობის წარდგინებით.
• სამს – საპარლამენტო უმრავლესობის გარეთ დარჩენილ პარლამენტის წევრთა არანაკლებ ერთი მეოთხედის წარდგინებით.
• ერთს – აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს წარდგინებით.

რა მოთხოვნების დაკმაყოფილებაა საჭირო ბორდის წევრობისთვის

მეურვეობის კანდიდატი უნდა იყოს:

• საქართველოს მოქალაქე, საზოგადოებრივი აღიარებისა და ნდობის მქონე პირი.
• მას უნდა ჰქონდეს მაგისტრის ან მასთან გათანაბრებული აკადემიური ხარისხი და არანაკლებ 10 წლის მუშაობის გამოცდილება.
• მათ შორის, სულ ცოტა 5 წლისა - ჟურნალისტიკის, ადამიანის უფლებათა დაცვის, საფინანსო, ელექტრონული კომუნიკაციების, სახელოვნებო, სამწერლო ან/და სამეცნიერო-პედაგოგიურ სფეროში.

უკრაინაში შეჭრის შემდეგ, რუსეთში ამოქმედდა კანონი „ფეიკების“ შესახებ, რომლის მიხედვითაც ომის შესახებ კრემლის ნარატივის საწინააღმდეგო ინფორმაციის გავრცელების შემთხვევაში, შესაძლოა მოქალაქე 15 წლით დააპატიმრონ.

---

კანონპროექტი სისხლის სამართლის კოდექსში ცვლილებების შესახებ რუსეთის სახელმწიფო დუმამ და ფედერაციის საბჭომ 4 მარტს განიხილა და იმავე დღესვე დაამტკიცა.

რას ამბობს კანონი?

რუსეთში იკრძალება უკრაინის ომის შესახებ ნებისმიერ ინფორმაციის გავრცელება, რომელიც მთავრობის ოფიციალურ ინფორმაციას ეწინააღმდეგება. კანონდარღვევის შემთხვევაში კი, რუსეთის მოქალაქე დაისჯება ჯარიმით ან 15 წლამდე პატიმრობით.

• რუსეთში იკრძალება ჯარის შესახებ ნებისმიერი მადისკრედიტებელი და „ყალბი ინფორმაციის“ გავრცელება.
• უკრაინაში რუსეთის შეჭრა და ომის წამოწყება უნდა მოიხსენიონ, როგორც „სპეციალური ოპერაცია“ და არა „ომი“.

რუსული სამთავრობო საინფორმაციო სააგენტო, „ტასის“ ინფორმაციით, პალატის სპიკერმა ვიაჩესლავ ვოლოდინმა სახელმწიფო სათათბიროს სხდომაზე თქვა: „მიღებული კანონები საჭიროა, რათა ობიექტური ინფორმაცია გავრცელდეს და დაიცვან მოქალაქეები და ქვეყანა სიცრუისგან, რომელიც ძირითადად უცხოური საინფორმაციო წყაროებიდან მოდის“.

უფრო დეტალურად:

რუსეთის ფედერაციის სისხლის სამართლის კოდექსს 207.3 მუხლის მიხედვით, რუსეთის ფედერაციის შეიარაღებული ძალების გამოყენების შესახებ მიზანმიმართულად „ცრუ ინფორმაციის“ გავრცელება ისჯება:

• ჯარიმით 700 000-დან 1,5 მილიონამდე რუბლის ოდენობით (7200$-დან 15500$-მდე).
• ან მსჯავრდებულის ხელფასის ან სხვა შემოსავლის დაქვეთა 12-დან 18 თვემდე პერიოდის განმავლობაში.
• ან გამასწორებელი შრომით ერთ წლამდე ვადით.
• ან იძულებითი შრომით სამ წლამდე ვადით ან თავისუფლების აღკვეთით 3 წლის ვადით.

კანონის მიხედვით, ეს „რუსეთის ფედერაციის და მისი მოქალაქეების ინტერესების დაცვის, საერთაშორისო მშვიდობისა და უსაფრთხოების შენარჩუნებას“ ემსახურება.

იგივე ქმედება ჩადენილი:

• პირის მიერ სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით;
• ჩადენილი ჯგუფურად;
• ბრალდების მხარისათვის ხელოვნურად შექმნილი მტკიცებულებებით
• ეგოისტური მოტივებით
• პოლიტიკური, იდეოლოგიური, რასობრივი, ეროვნული ან რელიგიური სიძულვილის ან მტრობის, ან რომელიმე სოციალური ჯგუფის მიმართ სიძულვილის ან მტრობის გამო

ისჯება:

• ჯარიმით 3 მილიონიდან 5 მილიონ რუბლამდე (31 000$-დან 52 000$-მდე) • ან მსჯავრდებულის ხელფასი ან სხვა შემოსავლის ოდენობით 3-დან 5 წლამდე.
• ან 5 წლამდე სავალდებულო შრომით, ან გარკვეული თანამდებობის/საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით 5 წლამდე ვადით.
• ან თავისუფლების აღკვეთით 5-დან 10 წლამდე.

თუ ამ მუხლის პირველი და მეორე ნაწილებით გათვალისწინებულმა ქმედებებმა, "მძიმე შედეგები გამოიწვია", სასჯელი შემდეგია:

• თავისუფლების აღკვეთა 10-დან 15 წლამდე და გარკვეული თანამდებობის/საქმიანობის უფლების ჩამორთმევია 5 წლამდე ვადით.

ვლადიმერ პუტინის მთავრობამ „ყალბი ამბების“ შესახებ კანონი 2019 წელსაც მიიღო, რომელიც ითვალისწინებს ჯარიმებსა და პატიმრობას რუსეთის მთავრობის უპატივცემულობისთვის, მაგრამ სასჯელი გაცილებით მსუბუქი იყო - 15-დღიანი პატიმრობა.

რუსეთის სახელმწიფო ტელევიზიის პირველი არხის თანამშრომელ მარინა ოვსიანიკოვას, რომელიც პირდაპირ ეთერში ომის საწინააღმდეგო ბანერით შეიჭრა, ადვოკატი ამ დრომდე ეძებს.

რა მოხდა?

• 14 მარტს, მარინა ოვსიანიკოვა, რუსეთის სამთავრობო ტელევიზიის - „პირველი არხის” რედაქტორი, არხის მთავარი საინფორმაციო გამოშვება „ვრემიას“ პირდაპირ ეთერში, სტუდიაში ომის საწინააღმდეგო მოწოდებებით და ბანერით შეიჭრა - „შეაჩერეთ ომი. არ დაუჯეროთ პროპაგანდას. აქ თქვენ გატყუებენ“.
• ოვსიანიკოვა სულ რამდენიმე წამით გამოჩნდა ეთერში, საინფორმაციო გამოშვების წამყვანმა მისი პროტესტი არ შეიმჩნია და საუბარი განაგრძო, ხოლო სტუდიიდან პირდაპირი ჩართვა შეწყდა და ეთერში ჩაწერილი კადრები გავიდა.
• მალევე სოციალურ ქსელში გავრცელდა მარინა ოვსიანიკოვას მიერ ჩაწერილი ვიდეო, სადაც იგი რუსეთს აგრესორს უწოდებს, ხოლო იმას, უკრაინაში ხდება - დანაშაულს.
• ოვსიანკოვა აგრესიაზე პასუხისხმგებლობას მთლიანად რუსეთის პრეზიდენტს, ვლადიმერ პუტინს აკისრებს.

ვიდეო მიმართვაში ოვსიანიკოვა ამბობს რომ რცხვენია, რადგან წლების განმავლობაში კრემლის პროპაგანდით იყო დაკავებული და ხალხს ატყუებდა:

• მრცხვენია, რადგან ტელევიზორის ეკრანიდან ტყუილის ლაპარაკს ვუშვებდი. მრცხვენია, რადგან რუსი ადამიანების „დაზომბების“ საშუალებას ვაძლევდი.
• ჩვენ ჩუმად ვიყავით 2014-შიც, როცა ეს ყველაფერი იწყებოდა. ჩვენ არ გამოვედით მიტინგებზე, როცა კრემლმა ნავალნი მოწამლა. ჩვენ უბრალოდ ჩუმად ვუყურებდით ამ ანტიადამიანურ რეჟიმს.
• ახლა მთელმა მსოფლიომ გვაქცია ზურგი და ჩვენი შთამომავლების ათი თაობა ვერ ჩამოირეცხავს ძმათამკვლელი ომის სირცხვილს.
• მხოლოდ ჩვენ, გონიერ რუს ადამიანებს, შეგვწევს ძალა, შევაჩეროთ მთელი ეს სიგიჟე. გადით მიტინგებზე, არაფერი მოხდება, ყველას ვერ დაგვიჭერენ”.

 

ფოტოების და ვიდეოების გავრცელების შემდეგ, სამთავრობო საინფორმაციო სააგენტო, Tass-მა გაავრცელა ინფორმაცია ოვსიანობას დაკავების შესახებ.

ამის შესახებ შესახებ დაწერა Novaya Gazeta-მაც.

• ნოვაია გაზეტამ ოვსიანკოვას საპროტესტო ბანერის წარწერა დაფარა.
• გამოცემამ ასევე მიუთითა, რომ ბანერზე დატანილი წარწერის გამოჩენას როსკომნადზორი და სისხლის სამართლის კოდექსი უკრძალავთ.

.

13 მარტს, ეთერში შეჭრამდე ერთი დღით ადრე, ოვსიანიკოვამ ფეისბუკის პირად პროფილზე ატვირთა ფოტო შვიდობის მტრედის გამოსახულებით. ფოტოზე მას უკეთია ყელსაბამი რუსეთისა და უკრაინის დროშების ფერებით.

რა ემუქრება ოვსიანკოვას?

• რუსმა ადვოკატმა და უფლებადამცველმა პაველ ჩიკოვმა Twitter-ზე დაწერა, რომ მისი ორგანიზაცია იურიდიულ დახმარებას უფასოდ გაუწევს. მისივე თქმით, ადვოკატები მის პოვნას ცდილობენ.
• საერთაშორისო მედია რუსულ სამთავრობო გამოცემებზე დაყრდნობით წერს, რომ შესაძლოა ჟურნალისტის წინააღმდეგ საქმე აღიძრას ადმინისტრაციული და სისხლის სამართლის წესით.
• TASS იტყობინება, ჟურნალისტის წინააღმდეგ წინა საგამოძიებო მოკვლევა მიმდინარეობს „რუსეთის ფედერაციის შეიარაღებულ ძალებზე განზრახ მცდარი ინფორმაციის გავრცელების საქმეზე.“ 
• Настоящее Время-ს წერს, რომ შესაძლოა, ოვსიანიკოვას დაეკისროს პასუხისმგებლობა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 20.3.3 მუხლის მიხედვით - „საჯარო ქმედებები, რომლებიც მიმართულია რუსეთის ფედერაციის შეიარაღებული ძალების დისკრედიტაციისკენ, რუსეთის ფედერაციის და მისი ინტერესების დასაცავად“.
• Настоящее Время-ს დაუდასტურებელი ინფორმაციით, ჟურნალისტი მოსკოვის ოლქის პოლიციის განყოფილებაში ჰყავდათ დაკავებული, თუმცა ადამიანის უფლებების დამცველებს დეპარტამენტში განუცხადეს, რომ დაკავებული ჟურნალისტი იქ არ იყო.

ვინ არის მარიანა ოვსიანნიკოვა?

მარიანა ოვსიანნიკოვას შესახებ ბევრი ინფორმაცია არ იძებნება.

იგი 1978 წელს ოდესაში დაიბადა. მამამისი უკრაინელია, დედა კი - რუსი.

მისი სოციალური ქსელებიდან ირკვევა, რომ რუსეთის სამთავრობო ტელევიზიაში მუშაობის დაწყებამდე, ყუბანის სახელმწიფო უნივერსიტეტი და რუსეთის საპრეზიდენტო ეროვნული ეკონომიკისა და საჯარო ადმინისტრირების აკადემია (Kuban State University & the Russian Presidential Academy of National Economy & Public Administration) დაამთავრა.

გამოხმაურებები ოვსიანკოვას განცხადებაზე

• 14 მარტს უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ გაავრცელა ვიდეო მიმართვა ტექსტით: ”მადლობელი ვარ იმ რუსების, რომლებიც არ წყვეტენ სიმართლის გადმოცემას, რომლებიც ებრძვიან დეზინფორმაციას და უყვებიან რეალურ ფაქტებს თავიანთ მეგობრებსა და ოჯახებს. და პირადად იმ ქალის, რომელიც პირველი არხის სტუდიაში ომის საწინააღმდეგო პლაკატით გამოვიდა“. 
• უკრაინის რადას წევრმა რომან ჰრისჩუკმა ეჭვი შეიტანა ოვსიანკოვას გულწრფელობაში: მან ტვიტერზე დაწერა, რომ „ჟურნალისტი რუსული პროპაგანდის ძირითად ნარატივის ავითარებს“ და ეს სპექტაკლია“, რათა ევროკავშირში, დიდ ბრიტანეთში და აშშ-ში საზოგადოებრივ აზრზე გავლენა მოახდინონ და სანქციები შეუმსუბუქონ.
• ამერიკელმა სენატრმა ბერნი სანდერსმა ოვსიანკოვას ჟესტს „წარმოუდგენელი გამბედაობა“ უწოდა.

კონტექსტი

• უკრაინაში შეჭრის და ომის დაწყების შემდეგ რუსეთის ხელისუფლებამ ომის მოწინაღმდეგე მომიტინგეების დარბევა დაიწყო.
• გარდიანის ინფორმაციით, პროტესტის გამოხატვის გამო რუსეთში 15000-მდე ადამიანი დააკავეს, მათ შორის ბავშვები და მოხუცები. 
• მთავრობამ რუსეთში დაბლოკა ოცზე მეტი რუსული მედიასაშუალება.
• საქმიანობა შეაჩერა რუსულმა დამოუკიდებელმა ტელევიზია, დოჟდმა, ხოლო მისი ჟურნალისტების ნაწილს ქვეყნის დატოვება მოუხდა.
• აიკრძალა სოციალური მედიის პლატფორმები Facebook და Instagram.

ვრცლად ამ თემაზე: საინფორმაციო ომი რუსეთში - დაბლოკილი მედია და პროპაგანდა

ჩვენ დავაკვირდით რუსთაველის გამზირზე, უკრაინის მხარდამჭერი აქციების სატელევიზიო გაშუქებას 25 თებერვლიდან 1 მარტის ჩათვლით. ცენტრალური ტელევიზიების ხედვა ამ აქციების მიმართაც განსხვავებულია.

---

რა ხდება

24 თებერვლიდან, მას შემდეგ რაც რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა, რუსთაველის გამზირზე ყოველდღე იმართებოდა ხალხმრავალი აქციები უკრაინის მიმართ სოლიდარობის ნიშნად და საქართველოს მთავრობის პოზიციის გასაპროტესტებლად.

რას დავაკვირდით?

• ჩვენ ვაკვირდებოდით 25, 26, 27, 28 თებერვალსა და 1 მარტს აქციების გაშუქებას შვიდ ცენტრალურ მაუწყებელზე.
• ეს ტელევიზიებია: პირველი არხი, იმედი, ფორმულა, რუსთავი 2, ტვ პირველი, მთავარი არხი, პოსტვ.
• დაკვირვება მოიცავდა 18:00 საათიდან 00:00 საათამდე პერიოდს.
• დაკვირვებისას დათვლილია მაუწყებლების მიერ უშუალოდ თბილისში მიმდინარე აქციების გაშუქებისთვის დათმობილი დრო.
• არ ვითვლიდით საინფორმაციო გამოშვებების/ტოქშოუების მიმდინარეობისას სტუდიაში წამყვანის/რესპონდენტების მიერ აქციების შესახებ გაჟღერებულ ინფორმაციას.

რა აღმოვაჩინეთ?

• ყველა მაუწყებლისთვის საინფორმაციო გამოშვებების მთავარი თემა უკრაინაში მიმდინარე მოვლენები იყო.
• ფორმულა, მთავარი არხი და ტვ პირველი საგანგებო რეჟიმში მაუწყებლობდნენ და 18:00 საათიდან გვიან ღამემდე ეთერში თითქმის უწყვეტ რეჟიმში გადიოდა საინფორმაციო გამოშვებები და ტოქშოუები, ხოლო რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე აქციები პირდაპირ ეთერში გადაიცემოდა.
• ცვლილებები იყო რუსთავი 2-ის და იმედის ბადეში - საინფორმაციო გამოშვებები და ტოქშოუები გახანგრძლივებულად მაუწყებლობდნენ. თუმცა, ამ არხებისთვის აქციების გაშუქება პრიორიტეტი არც ერთ დღეს არ ყოფილა.
• სხვა მაუწყებლების მსგავსად, პირველი არხიც პერიოდულად საგანგებო რეჟიმში მაუწყებლობდა. თუმცა, პირველ მარტამდე აქციის გაშუქებას პრიორიტეტს არც ეს ტელევიზია ანიჭებდა.
• თითქმის არანაირი ცვლილება არ ყოფილა პოსტვ-ის საინფორმაციო ბადეში. არხი, ფაქტობრივად, არ აშუქებდა აქციებს.

ამ პერიოდში გამართულ აქციებს შორის ორი ყველაზე ხალხმრავალი იყო:

• 25 თებერვალს რუსთაველის გამზირზე შეკრებილი მოქალაქეები უკრაინისთვის სოლიდარობის გამოცხადებასთან ერთად, აპროტესტებდნენ პრემიერ მინისტრის გადაწყვეტილებასაც.
• ირაკლი ღარიბაშვილმა 25 თებერვალს დღეს თქვა, რომ საქართველო არ შეუერთდება რუსეთისთვის დაკისრებულ საერთაშორისო სანქციებს და ეს გადაწყვეტილება "ეროვნული ინტერესების გათვალისწინებით" ახსნა.
• 1 მარტს უკრაინის პრეზიდენტმა, ვოლოდიმირ ზელენსკიმ კონსულტაციებისთვის საქართველოდან უკრაინის ელჩი იგორ დოლგოვი გაიწვია. მიზეზად „მოხალისეების არგამოშვება და სანქციებთან დაკავშირებით ამორალური პოზიცია“ დაასახელა.
• ამ დღეს აქციაზე შეკრებილმა ოპოზიციონერმა პოლიტიკოსებმა, აქტივისტებმა, საჯარო პირებმა და მოქალაქეებმა უკრაინის მხარდაჭერის პარალელურად, საქართველოს მთავრობის გადადგომა და ევროკავშირის წევრობაზე განაცხადის შეტანა მოითხოვეს.

უფრო დეტალურად:

პირველი არხი

• 25, 26, 27, 28 თებერვალს, პირველი არხისთვის რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე ხალხმრავალი აქციების გაშუქება პრიორიტეტული არ ყოფილა.
• თითოეულ დღეს აქციების შესახებ ინფორმაციას “მოამბე“ 21:00 საათიანი გამოშვების შუა ან დასკვნით ნაწილში გადასცემოდა.
• გაშუქების დრო თითოეულ დღეს დაახლოებით 1-დან 5 წუთამდე მერყეობდა.

ყველაზე დიდი დრო, ჯამში დაახლოებით 1 საათი, აქციის გაშუქებას პირველმა არხმა 1 მარტს დაუთმო.

• აქციის გაშუქებისას ჟურნალისტი ამბობდა, რომ „წინა დღეებისგან განსხვავებით, ამ დღეს პოლიტიკური ხასიათის აქცია“ იმართებოდა.
• წამყვანიც და ადგილზე მყოფი კორესპონდენტიც აქცენტს აკეთებდნენ, რომ რუსთაველზე „ნაციონალური მოძრაობის მიერ ორგანიზებული“ აქცია იმართებოდა და პროტესტს სხვა ოპოზიციური პარტიებიც უერთდებოდნენ.

იმედი

ტელეკომპანია „იმედი“ რუსთაველზე მიმდინარე აქციას თავდაპირველად არ აშუქებდა.

• 25 თებერვალს „იმედს“ აქცია არ გაუშუქებია.
• 26-27 თებერვალს „იმედმა“ აქციის გაშუქებას რამდენიმე წამი დაუთმო. ჟურნალისტმა სხვა თემების წარდგენისას თქვა, რომ „თბილისში სოლიდარობის აქცია იმართება“ 
• შედარებით დიდი დრო, ჯამში, დაახლოებით 4 წუთი, „იმედმა“ აქციის გაშუქებას 28 თებერვალს დაუთმო. ამ დღეს "ქართული ოცნების" თავმჯდომარე ირაკლი კობახიძემ მოქალაქეებს უკრაინის მიმართ განსაკუთრებული სოლიდარობის გამოხატვისთვის მადლობა გადაუხადა.
• 1 მარტის აქციას „იმედი“ ჯამში დაახლოებით 6 წუთის განმავლობაში აშუქებდა. „თბილისში რადიკალები პრემიერის გადადგომას და ვადამდელი არჩევნების დანიშვნას ითხოვენ“ - ამბობდა გადაცემა „იმედი LIVE-ის“ წამყვანი პირდაპირ ეთერში.

რუსთავი 2

25 თებერვლიდან 1 მარტამდე პერიოდში გამართული აქციები „რუსთავი 2-სთვის“ პირდაპირ ეთერში გასაშვებად პრიორიტეტული არ ყოფილა.

მაუწყებელი ამ ამბავს საინფორმაციო გამოშვებების შუა ან დასკვნით ნაწილში აშუქებდა და ყოველ დღე ჯამში დაახლოებით 2-დან 6 წუთამდე დროს უთმობდა.

მთავარი არხი, ფორმულა, ტვ პირველი

25 თებერვლიდან 1 მარტის ჩათვლით პერიოდში, ფორმულა, მთავარი არხი და ტვ პირველი საგანგებო რეჟიმში მაუწყებლობდნენ და 18:00 საათიდან გვიან ღამემდე ეთერში თითქმის უწყვეტ რეჟიმში გადიოდა საინფორმაციო გამოშვებები და ტოქშოუები.

• სამივე არხი რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე აქციებს პირდაპირ ეთერში აშუქებდა.
• საინფორმაციო გამოშვებებში თუ ტოქშოუებში სხვა თემებზე საუბრისას და ეთერში სიუჟეტების გასვლის პარალელურადაც, ეკრანზე აქციის კადრები ჩანდა.

პოსტვ

პოსტვ რუსთაველზე მიმდინარე აქციებს პირველი 4 დღის განმავლობაში საერთოდ არ შეხებია. სამაგიეროდ, მაყურებელს არწმუნებდა, რომ „ხელისუფლება უკრაინას სრულ მხარდაჭერას უცხადებს და ამ პოზიციას ყველა პოლიტიკურ ასპარეზზე აფიქსირებს“.

• აქცია პოსტივის საინფორმაციო გამოშვებაში პირველად 1 მარტს გაშუქდა. არხმა თემაზე საუბარს 37 წამი დაუთმო. 
• ჟურნალისტი ამბობდა, რომ „რამდენიმე დღეა რუსთაველზე მოქალაქეები სოლიდარობას უცხადებენ უკრაინას, ნაციონალური მოძრაობა კი პარლამენტის პიკეტირების ინიციატივით მივიდა, თუმცა, „სირცხვილიას“ წევრებთან რადიკალიზაციის გზებზე ვერ შეთანხმდა“.

ამ დღეს აქციაზე საუბარი გაგრძელდა გადაცემებში - „პოლიტიკური ინტერვიუ დათა გვასალიასთან ერთად“ და „სამნი და Co“. წამყვანები ეთერში პერიოდულად უშვებდნენ ფორმულას პირდაპირი ეთერიდან ამოჭრილ ფრაგმენტებს, აქციაზე ზურაბ ჯაფარიძის, გიორგი მარგველაშვილის, მიშა მშვილდაძის, გიგა ბოკერიას გამოსვლებიდან და ცდილობდნენ მათ დისკრედიტაციას.

პოსტვ ირწმუნებოდა, რომ ოპოზიციას საქართველოს ომში ჩართვა სურს, მთავრობა კი ეროვნულ ინტერესებს იცავს.

 

“იმედმა” საქართველოდან უკრაინის ელჩის გაწვევის ამბავი თავდაპირველად 1 თებერვლის თარიღით გამოაქვეყნა და კომენტარების ფუნქცია შეზღუდა

---

რა მოხდა

უკრაინის პრეზიდენტმა, ვოლოდიმირ ზელენსკიმ კონსულტაციებისთვის საქართველოდან უკრაინის ელჩი იგორ დოლგოვი გაიწვია. ზელენსკიმ განაცხადა, რომ ელჩის გაწვევის მიზეზი „მოხალისეების არგამოშვება და სანქციებთან დაკავშირებით ამორალური პოზიციაა”.

• ამბავი, სათაურით, „უკრაინამ საქართველოდან საკუთარი ელჩი კონსულტაციებისთვის გაიწვია“ - „იმედინიუსმა“ ვებგვერდზე 1 მარტს, 15:23 საათზე გამოაქვეყნა.
• ტელეკომპანია “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე კი 1 თებერვლის თარიღით დადო და კომენტარების ფუნქცია შეზღუდა.
• რამდენიმე წუთში ფეისბუქზე გამოქვეყნების თარიღი კვლავ შეიცვალა და ნიუსი ამ დროისთვის 1 მარტის თარიღით დევს, თუმცა, კომენტარების ფუნქცია კვლავ შეზღუდულია.

იმედის” პოზიცია

სოციალური მედიის მიმართულების ხელმძღვანელი ლოლიტა ხუბუა ამბობს, რომ თარიღი სოციალური მედიიის მენეჯერს შეეშალა და როგორც კი შეამჩნიეს, მაშინვე ჩაასწორეს:

• "სოცმედია მენეჯერის ტექნიკური შეცდომა იყო. პოსტს ვდრაფტავთ, ვამზადებთ გასატანად და მერე ვუთითებთ დროს და საიტზე დადებიდან 5 წუთში ვაზიარებთ, ვითარებიდან გამომდინარე, პრიორიტეტებს ვანიჭებთ.
• ცხადია, არანაირი მიზანი არ ჰქონია ამას. ტექნიკური შეცდომა იყო პოსტის დაგეგმარების. "დაასქეჯულა"(Schedule) არასწორად, კალენდარს არ შეხედა სწორად". 

როგორ არის შესაძლებელი პოსტის წინა თარიღით გამოქვეყნება ფეისბუკზე?

1. პოსტის Schedule ანუ წინასწარ გამოსაქვეყნებლად კონკრეტულ დროს გამზადება შესაძლებელია, თუმცა ეს ფუნქცია, Schedule, არ იძლევა წინა რიცხვით გამოქვეყნების საშუალებას.
2. წინა რიცხვით გამოქვეყნება შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ Backdate - ანუ წინა რიცხვით დადების ღილაკს დააჭერ.

კომენტარების შეზღუდვაზე, ლოლიტა ხუბუა ამბობს:

• „ბოტების ძალიან დიდი შემოტევა გვაქვს, არა ჩვენი „ფოლოვერების“. სადაც ვხედავთ, რომ დიდი შემოსევაა, ვუთიშავთ კომენტარების ფუნქციას“.

თუმცა, „იმედის“ ფეისბუქის გვერდზე გამოქვეყნებულ სხვა პოსტებს კომენტარების ფუნქცია შეზღუდული არ აქვს, რაზეც ხუბუა ამბობს, რომ „დინამიკის მიხედვით“ არჩევენ რას შეუზღუდონ დაკომენტარების ფუნქცია - „როცა ვხედავთ რა იწერება და რა ტემპით იწერება“.

• ლოტიტა ხუბუა ამბობს, რომ ერთი თვის ცდომილებით - 1 თებერვლის თარიღით დადებულ პოსტს 1 წუთში უკვე რამდენიმე შეურაცხმყოფელი კომენტარი ჰქონდა: „იდებოდა ფოტოები, ბმულები, სადაც დიდი შეურაცხყოფა იყო ყველას მიმართ“ - რაც, მისი თქმით, წაშალეს და კომენტარების დაწერის ფუნქცია გათიშეს

კონტექსტი

• მეექვსე დღეა, რაც რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა და სრულმასშტაბიანი ომი მიმდინარეობს
• 25 თებერვალს ირაკლი ღარიბაშვილმა განაცხადა, რო საქართველო რუსეთის წინააღმდეგ სანქციებს არ უერთდება.
• 28 თებერვალს უკრაინის პრემიერ-მინისტრმა დენის შმიგალმა ტვიტერზე ირაკლი ღარიბაშვილს მოუწოდა, მოხალისეებს თბილისიდან კიევში ფრენის უფლება მიეცა: „მამაცი ქართველი ძმები უკრაინის დასახმარებლად აეროპორტში ფრენას ელოდებიან. იმედია, ირაკლი ღარიბაშვილი გამბედაობას გამოიჩენს და ფრენის ნებართვას გასცემს. უკრაინა ამას ელოდება! ევროპა ამას ელოდება!“
• საქართველოს მთავრობის პოზიციის გასაპროტესტებლად და უკრაინისთვის სოლიდარობის ნიშნად, 5 დღეა თბილისში ხალხმრავალი აქციები იმართება

ფეისბუქმა ალტ-ინფოსთან დაკავშირებული გვერდები და ჯგუფები წაშალა.

---

სამართლიანი არჩევნების (ISFED) ინფორმაციით, ფეისბუქმა ძალადობრივი, ჰომოფობიური და პრორუსული განცხადებებით ცნობილი მედია ალტ-ინფოსთან დაკავშირებული გვერდები და ჯგუფები წაშალა.

ორგანიზაცია აცხადებს, რომ რუსულ პროპაგანდასთან საბრძოლველად ფეისბუქს შესაბამის მონაცემებს აწვდიან.

• უკრაინაში მიმდინარე ომის პარალელურად, ჩვენი ძალებით ვცდილობთ, წინ აღვუდგეთ რუსულ პროპაგანდასა და ომის შესახებ მანიპულაციური ინფორმაციის გავრცელებას - წერს ISFED

რა გზავნილები აქვს ალტ-ინფოს

• ალტ-ინფოს ნარატივი ზუსტად ემთხვევა ვლადიმერ პუტინის გზავნილებს
• მას შემდეგ, რაც რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა და ომი დაიწყო, ალტ-ინფო ცდილობს თავისი მაყურებელი დაარწმუნოს, რომ ომის დაწყება დასავლეთის და უკრაინის ბრალია, რუსეთის დამარცხება კი შეუძლებელია. 

ამ თემაზე: როგორ ცდილობს ალტ-ინფო რუსეთის გამართლებას უკრაინასთან ომში

ეს ფეისბუქის მხრიდან ალტ-ინფოს გვერდების დაბლოკვის პირველი შემთხვევა არ არის.

• 2020 წელს “სამართლიანმა არჩევნებმა“ (ISFED) ფეისბუკში “ალტ-ინფოსთან” დაკავშირებული 34 გვერდი გამოააშკარავა, რომლებიც კოორდინირებულ არაავთენტურ ქცევას ავლენდნენ.
• ანგარიშში წერია, რომ “ალტ-ინფო“ ქართულ საზოგადოებაში აქტიურად და ორგანიზებულად ებრძვის ლიბერალური დემოკრატიის ღირებულებებს; მათი გუნდის მოწოდებები გამოირჩევა განსხვავებულობის, სიახლისადმი შიშის და მიუღებლობის დანერგვით.
• ISFED-ის შეფასებით, „ალტ-ინფოს“ პროპაგანდა უმეტეს შემთხვევაში სიცრუეზე და ინფორმაციის მანიპულირებაზეა დაფუძნებული.

მოკლედ, ალტ-ინფოს შესახებ

• ალტ-ინფომ 2018 წელს ინტერნეტ ტელევიზია შექმნა - "ლიბერალურ პროპაგანდასთან" საბრძოლველად.
• 2021 წლის 20 ნოემბერს კი პარტია დააფუძნა სახელწოდებით „ კონსერვატიული მოძრაობა“ და მთელი საქართველოს მასშტაბით ხსნიან ოფისებს.
• 2021 წლის 5 ივლისს "თბილისი პრაიდის" მიერ დაგეგმილი "ღირსების მარშის" წინააღმდეგ გამოსული ძალადობრივი ჯგუფები, რომლის ორგანიზატორებიც ალტ-ინფოს დამფუძნებლები და წამყვანები იყვნენ, მედიის 53 წარმომადგენელს ფიზიკურად გაუსწორდნენ.
• ფეისბუქმა არაერთხელ დაიბლოკა ალტ-ინფოს გვერდები, თუმცა მუდმივად სხვადასხვა სახელით ახალ-ახალ გვერდებს ქმნიან.
• DFRLab-ის შეფასებით, კი „ალტ-ინფო“ ცდილობს, თავი სანდო წყაროდ წარმოაჩინოს, თუმცა, რეალურად ანტიდასავლური და ჰომოფობიური განწყობების გაღვივებაზე მუშაობს.

მეტამ, გუგლმა და ტვიტერმა რუსული სახელმწიფოს მიერ კონტროლირებად მედიებს შეზღუდვები დაუწესეს.

---

განახლება: ევროკავშირში RT-სა და Sputnik-ს, ასევე მათთან დაკავშირებულ არხებს დაბლოკავს "იუთუბი".

• მანამდე კრემლის მხარდაჭერილი ამ ორი მედიასაშუალების ანგარიშების ევროკავშირის ტერიტორიაზე დაბლოკვის გადაწყვეტილება მიიღო კომპანია "მეტამ", "ტიკ ტოკმა" და "მაიკროსოფტმა". რუსეთის ხელისუფლების კონტროლირებადი მედიის მასალების შემცველ პოსტების ხილვადობას შეამცირებს "ტვიტერი". 

26 თებერვალს მეტამ რუსულ სამთავრობო მედიებს საკუთარ პლატფორმებზე (ფეისბუქი, ინსტაგრამი, ვოთსაპი) რეკლამების განთავსების ფუნქცია და მონეტიზაცია შეუზღუდა

ფეისბუქის უსაფრთხოების დეპარტამენტის უფროსის, ნათანიელ გლეიჩერის თქმით, პარალელურად, გრძელდება რუსული სახელმწიფო მედიისთვის „იარლიყების“ მინიჭება - მონიშვნაც.

• რუსულ სამთავრობო მედიებს რეკლამის გაშვების ფუნქცია დაუბლოკა იუთუბმაც. გარდა ამისა, რამდენიმე არხს, მათ შორის RT-ს, მონეტიზაცია შეეზღუდა
• 26 თებერვალს გვიან ღამით გუგლის სპიკერმა მაიკლ აციმანმა განაცხადა, რომ რუსული სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებულ მედიებს Google-ის სარეკლამო სერვისებით თანხის გამომუშავებას უბლოკავენ.
• მისივე თქმით, აქტიურად აკვირდებიან მიმდინარე მოვლენებს და საჭიროების შემთხვევაში სხვა ზომებსაც მიმართავენ.
• ტექნოლოგიურ პლატფორმებზე ზეწოლის ზრდის გამო, 25 თებერვალს ტვიტერმა მთლიანად შეაჩერა რეკლამა რუსეთსა და უკრაინაში.

აკრძალვებამდე ერთი დღით ადრე, 25 თებერვალს რუსეთში ფეისბუკზე წვდომა ნაწილობრივ შეიზღუდა.

• რუსეთის ინფორმაციული ტექნოლოგიებისა და მასობრივი კომუნიკაციების ზედამხედველობის ფედერაციულმა სამსახურმა - როსკომნადზორმა, ამის მიზეზად „ფეისმუკის მიერ ადამიანის ფუნდამენტური უფლებსა და თავისუფლების დარღვევა“ დაასახელა.

---

ვრცლად ამავე თემებზე:

• როგორ აკონტროლებს რუსეთის ხელისუფლება მედიის გზავნილებს ომის შესახებ
• რუსეთი-უკრაინს კონფლიქტი, პროპაგანდისტული მედიის მიხედვით

---

რა ხდება

• მეოთხე დღეა რუსთმა უკრაინაში ომი დაიწყო
• საომარი მოქმედებები ქვეყნის არაერთ რეგიონსა და ქალაქში მიმდინარეობს
• რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ, განსაკუთრებით გააქტიურდნენ კრემლის პროპაგანდისტული მედიასაშუალებები და სოციალურ ქსელების გამოყენებას დეზინფორმაციის გასავრცელებლად ცდილობენ

უკრაინაში ომის პარალელურად, ალტ-ინფო ცდილობს მაყურებელი დაარწმუნოს, რომ ომის დაწყება დასავლეთის და უკრაინის ბრალია, რუსეთის დამარცხება კი შეუძლებელია.

---

24 თებერვალს უკრაინაში რუსეთის შეჭრის შემდეგ, ძალადობრივი, ჰომოფობიური და პრორუსული განცხადებებით ცნობილი მედია ალტ-ინფო თავის იუთუბ არხზე საგანგებო პირდაპირი ეთერის რეჟიმში მაუწყებლობს.

• 24 თებერვალს 10:30 საათიან უწყევტ ეთერში ალტ-ინფოს წამყვანები, პრორუსულად განწყობილ რესპონდენტებთან ერთად, ცდილობდნენ, რომ რუსეთის ქმედებები გაემართლებინათ და მთელი აქცენტი „უკრაინის ბრალეულობაზე“ გადაეტანათ.
• 25 თებერვალს კი, იდენტური გზავნილებით, ალტ-ინფომ 12:00 საათიდან დაიწყო პირდაპირ ეთერში მაუწყებლობა სადაც წამყვანები და რესპონდენტები მაყურებელს არწმუნებენ, რომ რუსეთის დამარცხება შეუძლებელია და საქართველოს მთავრობა სწორად მოქმედებს, როცა სანქციების დაწესებაზე უარს ამბობს და რუსეთთან საქმეს არ იფუჭებს.
• პარალელურად, ალტ-ინფოს მხარდამჭერები იმავე გზავნილებს ავრცელებენ რამდენიმე დღით ადრე შექმნილ ფეისბუქ გვერდებზე, ჯგუფებში და ვებსაიტზე.

ალტ-ინფოს მთავარი გზავნილები:

ალტ-ინფოს ნარატივი ზუსტად ემთხვევა ვლადიმერ პუტინის გზავნილს, რომ რაც უკრაინაში ხდევა, თითქოს „ეს არის იძულებითი ქმედება და დასავლეთმა უბრალოდ სხვაგვარად მოქცევის შანსი არ დაუტოვა რუსეთს“.

ამონარიდები:

• ვლადიმერ ზელენსკის შეეძლო ომი აეცილებინა თავიდან.
• უკრაინამ განაცხადა უარი მინსკის ხელშეკრულების შესრულებაზე და ზელენსკიმ დასავლეთის იმედად გაწირა უკრაინა.
• უკრაინას უნდა დაეწყო მოლაპარაკებები, „სანამ დრო იყო“.
• დასავლეთის პროპაგანდა აქტიურად მუშაობს და ცდილობს უკრაინელებში რუსებისადმი მტრული განწყობები გააღვივოს.
• უკრაინის უბედურებაში ამერიკას და ევროპულ ქვეყნებს მიუძღვით ბრალი.

ალტ ინფოს წამყვანები უკრაინის პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკზე კი, ცინიზმით და ირონიით საუბრობენ და მას „კავეენშიკ მხედარმთავარს“ უწოდებენ.

• ალტ-ინფო მაყურებელს არწმუნებს, რომ „უკრაინა დიდხანს ვეღარ გაუძლებს რუსეთის შეტევას“.
• მუდმივად ხაზს უსვამს რუსეთის „წარმატებებს“ და ამის დასამტკიცებლად, პარალელურ რეჟიმში, ეთერში ატრიალებს რუსი ჯარისკაცების გადაადგილების, საბრძოლო მოქმედებების და აფეთქებების ამსახველ კადრებს.
• ამ კადრების მთავარი წყარო რუსული არხების მიერ გავრცელებული მასალებია, თუმცა ზოგჯერ, მეტი დამაჯერებლობისთვის მოჰყავთ გავლენიანი მედიაც, მაგალითად, BBC, CNN, DW.
• ეთერში უშვებენ ყალბ ვიდეო/ფოტო მასალებსაც.

მანიპულაცია საქართველოს ინტერესების დაცვის სახელით

• ალტ-ინფოს წამყვანები საზოგადოებას არწმუნებენ, თითქოს მათი მიზანია საქართველოს ომი აარიდონ თავიდან.
• და „სწორედ მაგისთვის არსებობს კონსერვატიული მოძრაობაც, რომ საქართველო გადაარჩინონ“.

ამონარიდი ერთ-ერთი წამყვანის მონოლოგიდან

„კრიტიკული სიტუაციაა და იმის მიხედვით, როგორ მოიქცევა საქართველოს ხელისუფლება, ეგ განსაზღვრავს ბედს. შარში არ უნდა გავეხვეთ. ჩვენი ამოცანაა, რომ საქართველო არ დაზიანდეს. თუ საქართველო ამ ამბავში ზედ მიაყოლეს უკრაინას, მერე უკვე არაფრის გაკეთება აღარ იქნება შესაძლებელი.“

ძირითადი გზავნილებია:

• საქართველოს ხელისუფლება ეროვნულ ინტერესებს იცავს.
• უკრაინის მხარდამჭერი აქციების გამართვა აზიანებს საქართველოს.
• ღარიბაშვილის გადაწყვეტილება, არ შეუერთდეს რუსეთის მიმართ სანქციებს, გაწონასწორებული, პრაგმატული და სწორია.
• ვინც უკრაინას უჭერს მხარს, მათ საქართველოს ომში ჩათრევა სურთ.
• როგორ უნდა დაუდგეს საქართველო გვერდში უკრაინას გვერდით, როცა ამერიკაც კი არაფერს აკეთებს?!

მოკლედ, ალტ-ინფოს შესახებ

• ალტ-ინფომ 2018 წელს აინტერნეტ ტელევიზია შექმნა - "ლიბერალურ პროპაგანდასთან" საბრძოლველად.
• 2021 წლის 20 ნოემბერს კი პარტია დააფუძნა სახელწოდებით „ კონსერვატიული მოძრაობა“ და მთელი საქართველოს მასშტაბით ხსნიან ოფისებს.
• 2021 წლის 5 ივლისს "თბილისი პრაიდის" მიერ დაგეგმილი "ღირსების მარშის" წინააღმდეგ გამოსული ძალადობრივი ჯგუფები, რომლის ორგანიზატორებიც ალტ-ინფოს დამფუძნებლები და წამყვანები იყვნენ, მედიის 53 წარმომადგენელს ფიზიკურად გაუსწორდნენ.
• ფეისბუქმა არაერთხელ დაიბლოკა ალტ-ინფოს გვერდები, თუმცა მუდმივად სხვადასხვა სახელით ახალ-ახალ გვერდებს ქმნიან.
• ISFED-ის შეფასებით, „ალტ-ინფოს“ პროპაგანდა უმეტეს შემთხვევაში სიცრუეზე და ინფორმაციის მანიპულირებაზეა დაფუძნებული.
• DFRLab-ის შეფასებით, კი „ალტ-ინფო“ ცდილობს, თავი სანდო წყაროდ წარმოაჩინოს, თუმცა, რეალურად ანტიდასავლური და ჰომოფობიური განწყობების გაღვივებაზე მუშაობს.

24 თებერვალს რუსეთის ჯარების უკრაინაში შეჭრის შემდეგ, მედია ომს აქტიურად აშუქებს. აქტიურია პროპაგანდისტული წყაროებიც და ხშირად, ინფორმაციის დიდ ნაკადში რთულია, შეცდომა არ დაუშვა.

---

ამ სტატიაში, სამხედრო ჟურნალისტი, უჩა აბაშიძე განმარტავს, თუ როგორ უნდა მოიქცეს მედია ომის გაშუქებისას, როგორ მიაქციოს ყურადღება სამხედრო ტერმინოლოგიას და როგორ აუაროს გვერდი პროპაგანდის უნებურ გავრცელებას.

დეზინფორმაციის ომი

„ახლა რუსეთისთვის ომის მთავარი იარაღი დეზინფორმაციის გავრცელებაა“ - ამბობს უჩა აბაშიძე:

• მთელი რუსული სამხედრო ტაქტიკა აწყობილია შიშის შექმნაზე.
• რუსეთის ტექნოლოგიური ძალა, ახლა, საკმარისი არ არის იმისთვის, რომ ომი მოიგოს.
• ამიტომ, რუსეთი ცდილობს შექმნას შთაბეჭდილება, რომ ომი მოიგო.
• თუ უკრაინამ ეს დაიჯერა, რუსეთი ომს მართლა მოიგებს.
• ამისთვის რუსეთი ყველა გზას იყენებს, დაწყებული ყალბი ამბების, სურათების, ვიდეოების გავრცელებიდან… რომელთა გადამოწმებაც მოკლე დროში რთულია, თუმცა ადრე თუ გვიან სიმართლე გამოაშკარავდება.
• შესაბამისად, რუსეთს უნდა, ომი მოიგოს 3 დღეში, სანამ ყალბი ამბები გამოაშკარავდება.

მისი თქმით, ასეთ დროს, შეუძლებელია, მოასწრო დიდი ინფორმაციის დროულად გადამოწმება და საზოგადოებისთვის ზუსტი ცნობების მიწოდება - თუ რა არის ტყუილი და რა სიმართლე - „ბრძოლის ეს გზა მუშაობს ნელა“

ამიტომ, მისი რჩევით:

• ახლა, ვინაიდან რუსეთზე დაყრდნობა არ შეიძლება, უფრო უსაფრთხოა, რომ უკრაინელების მხარე გააშუქო. უმჯობესია, თუნდაც მერე შეცდომა დაუშვა, ვიდრე რუსების მხარე გააშუქო და ამით მათივე იარაღად იქცე.
• საერთოდ არ უნდა გააშუქო რუსეთიდან მომდინარე ინფორმაცია.
• ინფორმაცია გავრცელებამდე უნდა გადაამოწმო რამდენიმე წყაროსთან.

ტერმინოლოგიის მნიშვნელობა

სამხედრო ოპერაციების გაშუქებისას ჟურნალისტები ხშირად არასწორ ტერმინოლოგიას იყენებენ, რაც საზოგადოებისთვის ხშირად შიშის მომგვრელი, პროფესიონალებისთვის კი - შეცდომაში შემყვანია.

• „მაგალითად, „მარიუპოლში შევიდნენ რუსული ტანკები“ - ჟღერს საშინლად და ამ დროს, როცა ვიდეოს უყურებ, ხედავ, რომ შევიდა უბრალოდ რუსული ტექნიკა და არა ტანკები“ - ამბობს უჩა აბაშიძე.
• „დიდი განსხვავებაა ტანკს, ბეტეერს და ჯავშანმანქანას შორის და ხშირად, ჟურნალისტები ყველაფერს „ტანკს“ უწოდებენ.“

ამიტომ:

• როდესაც ჟურნალისტმა არ არის ზუსტად, რა ტექნიკაზეა საუბარი, არ უნდა დააკონკრეტოს, არამედ - უნდა განაზოგადოს
• მაგალითად, თქვას „რუსული კოლონა“, „რუსული მანქანები“, „რუსული ჯავშანტექნიკა“

კიდევ უფრო რთულია სამხედრო ავიაციის გარჩევაც: სხვადასხვაა მოიერიშე თვითმფრინავი, გამანადგურებელი და ბომბდამშენი და, როგორც უჩა აბაშიძე ამბობს, „ხშირად ამ ტერმინებსაც არასწორად იყენებენ:

უმჯობესია:

• ითქვას - „ავია დარტყმაა“
• ან „ავიაციამ იერიში მიიტანა ამა და ამ ტერიტორიაზე“

ჯართან დაკავშირებული ტერმინოლოგია

• არსებობს ხუთეული, ათეული, ოცეული, ასეული, ბატალიონი, ბრიგადა, დივიზია, არმია.
• სამხედრო სისტემაში ყველაფერი მუშაობს სამებით - სამი ოცეულია ასეული, სამი ასეულია ბატალიონი, სამი ბატალიონია ბრიგადა და ა.შ.
• ასეული 100 კაცს არ ნიშნავს. მაგალითად, სარეზერვო ასეული, როგორც წესი, - 150 კაცია. სპეცდანიშნულების ასეული - 60 კაცი და ა.შ.
• ოცეულიც არ ნიშნავს 20 კაცს, შეიძლება 15 კაცი იყოს, შეიძლება - 25.
• გაძლიერებული ოცეული, გაძლიერებული ასეული, გაძლიერებული ბატალიონი - გულისხმობს, რომ დამატებითი მიმაგრებულია არტილერია და აქვთ მძიმე შეიარაღება.

ასევე, საფრთხილოა ისეთი ტერმინების მტკიცებით ფორმაში, დარწმუნებით გამოყენება, როგორიცაა, მაგალითად, „რუსებმა ქალაქი დაიკავეს“.

• ასეთ დროს, შეუძლია თქვას, ქალაქში გამოჩნდნენ. რადგან, როდესაც ჯერ ოფიციალური ინფორმაცია გავრცელებული არ არის, მსგავსი ტერმინოლოგიაც პროპაგანდის ნაწილია და მსგავსმა სიტყვებმა ომის შედეგზე შეიძლება დიდი გავლენა იქონიოს.

უჩა აბაშიძე ამბობს, რომ მეტი პასუხისმგებლობით უნდა მივუდგეთ ომის გაშუქებას და გვახსოვდეს, რეიტინგი მთავარი არ არის. „რეიტინგის აწევა ომის თემაზე, არ არის სწორი. ზიანს აყენებ ყველას, საკუთარ თავსაც მათ შორის და მერე ეს ზიანი უკან გვიბრუნდება.“

24 თებერვალს რუსეთის უკრაინაში შეჭრისთანავე სხვადასხვა რუსულ მედიაში აქტიურად ვრცელდება დეზინფორმაცია. რთულ პირობებში მუშაობენ დამოკიდებელი რუსული მედიასაშუალებები.

---

კრემლის კონტროლი ინფორმაციაზე

რუსული დამოუკიდებელი მედიის „დოჟდის“ ინფორმაციით, კომუნიკაციების სახელმწიფო მარეგულირებელი ე.წ როსკომნადზორი ითხოვს:

•  უკრაინის ომის გაშუქებისას მედია მხოლოდ ოფიციალურ რუსულ წყაროებს დააყრდნოს,
• რადგან უწყების განცხადებით, ბოლო საათებში განსაკუთრებით იმატა „გადაუმოწმებელმა და არაზუსტმა ინფორმაციამ“.
• „ცრუ ინფორმაციის“ გავრცელებისთვის მედიასაშუალებებს 5 მილიონ რუბლამდე ოდენობის ჯარიმა და მასალების დაბლოკვა ემუქრებათ.

რუსული კრიტიკული მედია ომის წინააღმდეგ

"ნოვაია გაზეტა" კრემლისადმი კრიტიკულად განწყობილი მედიაა, ის წლებია მუქარის, ძალადობისა და მკვლელობების მიუხედავად დამოუკიდებელ სარედაქციო პოლიტიკას ინარჩუნებს.

• გაზეთის ერთ-ერთმა დამფუძნებელმა, რედაქტორმა და ნობელის პრემიის მფლობელმა მშვიდობის დარგში, დმიტრი მურატოვმა დღეს მიმართვა გაავრცელა:

მურატოვი ამბობს:

• „ომი უკრაინასთან პრეზიდენტ პუტინის ბრძანებით დაიწყო და არავინ არის, ვინც ამ ომს შეაჩერებს.“
• „მთავარსარდალი ხელში ატრიალებს "ბირთვულ ღილაკს”, როგორც ძვირადღირებული მანქანის “ბრელოკს”
• "ნოვაია გაზეტას" შემდეგ ნომერს ორ ენაზე - უკრაინულ და რუსულ ენაზე გამოვცემთ. იმიტომ რომ, ჩვენ არ ვაღიარებთ უკრაინას მტრად და უკრაინულ ენას მტრის ენად.“
• „მხოლოდ გლობალურ ანტი-საომარ მოძრაობას შეუძლია სიცოცხლის გადარჩენა ამ პლანეტაზე."

„ნოვაია გაზეტას“ დაფუძნებიდან დღემდე მისი 6 ჟურნალისტია მოკლული, მათ შორისაა ანნა პოლიტკოვსკაია.

---

მეტი ამ თემაზე: რუსი ჟურნალისტების ნაწილი გმობს ომს უკრაინასთან

---

რუსული სამთავრობო მედია, როგორც დეზინფორმაციის იარაღი

დეზინფრომაციასთან ბრძოლის პლატფორმა, NewsGuard გამოყოფს კრემლის კონტროლირებად სამ ყველაზე გავლენიან მედიასაშუალებას რომლებიც საერთაშორისო აუდიტორიაზე მუშაობენ.

• NewsGuard-ის ანალიტიკოსები წლებია თვალყურს ადევნებენ კრემლისტურ ვებგვერდებს და მათ მიერ გავრცელებულ ცრუ ნარატივებს.

მათი ინფორმაციით, კრემლის სამი ძირითადი პროპაგანდისტული მედიასაშუალებაა:

• RT.com
• SputnikNews.com
• TASS.com                

ვრცლად ამ ვებგვერდების მუშაობის მეთოდებზე წაიკითხეთ აქ.

უკრაინაში ვითარების ესკალაციის დაწყებისთანავე რუსული პროპაგანდისტული მედიასაშუალებები უფრო მეტად ავრცელებენ ყალბ ინფორმაციას, რომელიც ქმნიდა ომის დაწყების საბაბს ან ცდილობდა მის გამართლებას.

უკრაინასთან კონფლიქტის შესახებ ამ სააგენტოების მიერ გავრცელებული სამი ძირითადი პროპაგანდისტული გზავნილია:

• მითი: დასავლეთმა მოაწყო გადატრიალება უკრაინის ხელისუფლების დასამხობად
• მითი: უკრაინის პოლიტიკასა და საზოგადოებაში დომინირებს ნაცისტური იდეოლოგია
• მითი: დონბასში ეთნიკურ რუსებს გენოციდს უწყობენ

ანალიტიკოსის, მადელინ როუჩის, განმარტებით:

• რუსეთი უკრაინაში შეჭრამდეც აწარმოებდა ციფრულ ომს.
• იყენებდა პროპაგანდისტულ მედიასაშუალებებს დეზინფორმაციის გასავრცელებლად,
• რათა დაბნეულობა გამოწევია მოწინააღმდეგეებში და საჯაროდ გაემართლებინა შესაძლო სამხედრო კონფლიქტი.

NewsGuard კონფლიქტის განვითარებასთან ერთად, თვალს ადევნებს ახალ გზავნილებს და მეტი ინფორმაციის გავრცელებას გეგმავს იმის შესახებ, თუ როგორ მუშაობს რუსეთის პროპაგანდისტული მანქანა კრემლის ინტერესების წინ წამოსაწევად.

კრიმინალის, ტრაგედიების თუ ძალადობის გაშუქებისას აუცილებელია ბალანსის დაცვა საზოგადოებრივ ინტერესსა და ეთიკურ გაშუქებას შორის.

---

1989 წელს, ნიუ იორკის ცენტრალურ პარკში იპოვეს უგონოდ მყოფი ახალგაზრდა ქალი, რომელსაც ცემისა და სექსუალური ძალადობის კვალი ეტყობოდა. მალევე პოლიციამ ხუთი 14-დან 17-წლამდე ბიჭი დააკავა.

ამავე წლის 21 აპრილს, გაზეთი New York Daily News, სტატიაში, სახელწოდებით, „მგლების ხროვის მსხვერპლი“ იტყობინებოდა, რომ თინეიჯერები ჰარლემიდან, ნიუ იორკის ერთ-ერთი უბნიდან არიან, მოიხსენიებდა მათ „ბანდის წევრებად“ და დეტალურად აღწერდა მათ მიერ ჩადენილ „დანაშაულს“. მედიამ და პოლიციამ დაიწყო საუბარი „რასობრივ დანაშაულზეც“.

• ამ ამბიდან მხოლოდ 13 წლის შემდეგ, 2002 წელს გაირკვა, რომ არცერთი მათგანი დამნაშავე არ იყო, ნამდვილმა დამნაშავემ დანაშაული აღიარა და ეს ექსპერტიზამაც დაადასტურა.
• უდანაშაულოდ დაპატიმრებულები გაათავისუფლეს, თუმცა ისინი წლებით ადრე უკვე ჰყავდა „გასამართლებული“ მედიას.

„სწორედ მედია იყო მაშინ ნამდვილი „მგლების ხროვაო“ - ამბობდა 2003 წელს, ნიუ იორკ დეილი ნიუსის ყოფილი ჟურნალისტი, ლინელ ჰარისი 2003 წელს.

ეს ამბავი, რომელზე დაყრდნობითაც 2019 წელს სერიალიც გადაიღეს, უამრავიდან მხოლოდ ერთ-ერთი მაგალითია იმის საჩვენებლად, რომ კრიმინალური ამბების არასრულფასოვან გაშუქებას საზოგადოებისთვის - სრულიად უსარგებლო, ეჭვმიტანილისთვის კი, ხშირად კატასტროფული შედეგები მოაქვს.

კრიმინალის გაშუქების სისტემური პრობლემა ქართულ მედიაში

ქართულ მედიაში, განსაკუთრებით, ტელევიზიაში, მუდმივად ქვეყნდება პრობლემური, ეთიკისგან დაცლილი და სენსაციაზე ორიენტირებული მასალა ქვეყანაში მომხდარ კრიმინალურ შემთხვევებზე.

გაუგებარია, რა ინფორმაციული ღირებულება შეიძლება ჰქონოდა მაყურებლისთვის, გარდა რეიტინგისა და ცნობისმოყვარეობის დაკმაყოფილებისა.

მაგალითად:

• ისედაც ტრაგიკული ამბის კიდევ უფრო დრამატიზებას და სენსაციურად გაშუქებას.
• მსხვერპლის ან/და ბრალდებულის ვინაობის ცოდნას.
• მშობლების მკვლელობის თვითმხილველი, მსხვერპლი არასრულწლოვნის ჩაწერას და მომხდარის დეტალურად მოყოლას.
• დანაშაულის ჩადენის რეკონსტრუქციის ჩვენებას (მაგალითად, არასრულწლოვნის მიერ მოხუცი ბებიის დანით დაჭრა).
• ძალადობის თუ მკვლელობის ფაქტის დეტალურ აღწერას.
• ახლობლების/ნაცნობების ფარულად ჩაწერას და დაუდასტურებელი ინფორმაციების ტირაჟირებას.
• დანაშაულის მოტივის მეზობლებში ძიებას.
• პირადი ცხოვრების დეტალების თუ სხვა არასაჭირო ინფორმაციების გასაჯაროებას.
• ჭორების, არაოფიციალური, დასკვნების, ვარაუდებისა თუ ეჭვების გაშუქებას.

---

კრიმინალური შემთხვევების არაეთიკურად გაშუქების მაგალითები:

• რა ინფორმაციული ღირებულება აქვს მკვლელობის ამსახველი კადრების ჩვენებას
• მკვლელობის კადრები “ექსკლუზიურად ფორმულაზე”
• სავარაუდო ძალადობის გაშუქება ეთიკური ნორმების დარღვევით - “ფორმულაზე”
• გარდაცვლილის წყლიდან ამოსვენების მძიმე კადრები პირდაპირ ეთერში “მთავარსა” და “რუსთავი 2-ზე”
• დაუდასტურებელი ინფორმაცია, შემზარავი ფოტოები და არასაჭირო დეტალები - ქვიშხეთთან მომხდარი ავარიის პრობლემური გაშუქება

---

• ერთი მხრივ, ბოლო პერიოდში მედიები აქტიურად ცდილობენ, რომ მსხვერპლები და არასრულწლოვნები დაფარონ, რათა მათი იდენთიფიცირება შეუძლებელი იყოს.
• მეორე მხრივ, რეიტინგულ ტელევიზიების ეთერში მაინც ხშირად დაუფარავად ვხედავთ ძალადობაგამოვლილ ადამიანებს მათ შორის ბავშვებიც. მედიას დაუფარავად უჩვენებია მკვლელობის ამსახველი “ექსკლუზიური” კადრები, დასახიჩრებული გვამები, სადაც ამას კონტექსტი არ მოითხოვდა.
• ზოგჯერ, მართალია არა პირდაპირ, მაგრამ მსხვერპლის ვინაობა მედიამ უნებურად გაამჟღავნოს გარემოს აღწერით, მეზობლების თუ ახლობლების ჩვენებით, ადგილის დასახელებით და სხვა მრავალი დეტალის გასაჯაროებით

მედიის როლი კრიმინალის გაშუქებისას

კრიმინალურ ისტორიებთან დაკავშირებული სიუჟეტები, როგორც წესი, მაღალი რეიტინგის მომტანია.

• სოციალურ ქსელში, ცენტრალური ტელევიზიების გვერდებზე ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სწორედ კრიმინალური ფაქტების არაეთიკური, სენსაციური გაშუქების ვიდეოებია და ასეთ სიუჟეტებს ხშირად ასი ათასობით ნახვა აქვს.
• თუმცა აქ მედიის მოვალეობაა, განსაზღვროს, ემსახურება ეს საჯარო ინტერესს, თუ უბრალოდ აუდიტორიის ცნობისმოყვარეობის დაკმაყოფილებას.

ამ თემაზე ვრცლად: სად გადის ზღვარი საზოგადოებრივ ინტერესსა და ცნობისმოყვარეობას შორის?

საერთაშორისო კონტექსტი

მსგავსი ტენდენციაა ამერიკაშიც. მიუხედავად იმისა, რომ იქ ბოლო ნახევარი საუკუნის განმავლობაში კრიმინალური შემთხვევების რიცხვი მუდმივად იკლებს, კრიმინალის გაშუქება ამერიკელებისთვის კვლავ ახალი ამბების ერთ-ერთ პირველ თემად რჩება.

ბუნებრივია, აუდიტორიისთვის ინფორმაციის მიწოდება მნიშვნელოვანია. თუმცა, საჭიროა, მედიამ თავისი როლი და პასუხისმგებლობა კარგად გაითავისოს და განსაზღვროს, რას ემსახურება ეს გაშუქება.

"რატომ არ შეგვიძლია დავიწყოთ ფიქრი სამუშაოზე ცოტა სხვანაირად?" - ამბობს ჟურნალისტი და მედიაკრიტიკოსი სოფი ჰეიგნი cjr.org-თან (Columbia Journalism Review) ინტერვიუში - „მედიასაშუალებები ხშირად ისეთ დანაშაულებს აშუქებენ, რომლებიც, სავარაუდოდ, საერთოდ არც უნდა გააშუქონ. იმ შემთხვევაში კი, თუ აშუქებენ, ყურადღება სისტემურ პრობლემაზე და ტენდენციებზე უნდა გაამახვილონ.“

რა უნდა გავითვალისწინოთ კრიმინალის ან ტრაგედიის გაშუქებისას?

• ამბის გაშუქების მთავარი ამოსავალი წერტილი საზოგადოებრივი ინტერესის დაცვა უნდა იყოს
• მედიის მიერ კრიმინალის გაშუქება არ უნდა იყოს მხოლოდ ცალკეულ შემთხვევებზე რეაქცია
• ცალკეული შემთხვევები პანიკისგან დაცლილად, მთავარი პრობლემის გამოკვეთით და სწორი აქცენტების დასმით უნდა გაშუქდეს
• მედია უნდა ეძებდეს სისტემურ პრობლემას, ჩაუღრმავდეს საკითხს და რელევანტურ წყაროებზე დაყრდნობით, მოიძიოს პრობლემის გადაჭრის გზები
• ჟურნალისტებმა კარგად უნდა გაითავისონ პასუხისმგებლობა და ის რისკეები, საფრთხეები, ზიანი, რაც კრიმინალური ამბების არასწორ გაშუქებას შეიძლება მოჰყვეს

ამავე საკითხზე იხილეთ ქარტიის რეკომენდაციები: კრიმინალის გაშუქების სახელმძღვანელო წესები

გიორგი გაჩეჩილაძე „მთავარი არხისგან“ სასამართლოს გზით მოითხოვს „მათ შესახებ გავრცელებული ინფორმაციის უარყოფას“.

• ადვოკატის ინფორმაციით, გიორგი გაჩეჩილაძის, იგივე „უცნობის“ ოჯახმა ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ წინააღმდეგ სასამართლოში სარჩელი დეკემბერში შეიტანა.
• “მთავარი არხი” მიიჩნევს, რომ სასამართლომ მათი სარჩელი არ უნდა დააკმაყოფილოს

---

მთავარი არხის სადავო სიუჟეტი:

2021 წლის 9 ოქტომბერს „მთავარი არხის საინფორმაციო გამოშვებაში გასულ სიუჟეტში არხი ანონიმურ წყაროზე დაყრდნობით იტყობინებოდა, თითქოს პლატფორმა Feedc-ის დამფუძნებელი, ნიკოლოზ კვარაცხელიას მკვლელობაში ბრალდებული პირების ერთ-ერთი სამალავი ადგილი ძმები გაჩეჩილაძეების საცხოვრებელი სახლი იყო.

რას ედავებიან გაჩეჩილაძეები „მთავარ არხს“?

მოსარჩელეთა ადვოკატის, გოდერძი გრიგალაშვილის ინფორმაციით, გაჩეჩილაძეების ოჯახი ითხოვს:

• მთავარმა არხმა აღიაროს, რომ მათ მიერ გავრცელებული სიუჟეტი ცილისმწამებლური იყო.
• სასამართლოს გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან 3 თვის ვადაში „მთავარი არხის“ საიტზე და ფეისბუქ გვერდზე გამოქვეყნდეს სასამართლოს გადაწყვეტილება.

„მთავარი არხის“ პოზიცია

„პასუხის გასაცემად შემჭიდროვებული ვადები გვქონდა და ძალიან მოკლედ ვუპასუხეთ, რომ არ ვეთანხმებით ამ სარჩელს. თუმცა, შეგვიძლია, უფრო სიღრმისეულად ვუპასუხოთ. სასამართლოს ვუთხარით, რომ დაზუსტებულ შესაგებელს წარვადგენთ“, - ამბობს “მთავარი არხის“ იურისტი, თამთა მურადაშვილი.

მისი თქმით, სასამართლომ სარჩელი არ უნდა დააკმაყოფილოს, რადგან:

• სიუჟეტში ჩანდა, რომ ინფორმაცია ანონიმური წყაროს მიერ იყო მოწოდებული.
• ჟურნალისტმა სცადა ინფორმაციის გადამოწმება, მივიდა გაჩეჩილაძეების სახლში - „ანუ, არ ყოფილა ცალმხრივი გაშუქება“.
• რადგან გაჩეჩილაძე საჯარო პირია (და ამას თავადაც ადასტურებს) არხი მიიჩნევს, რომ მას აქვს თმენის ვალდებულება.

მურადაშვილი ამბობს, რომ სარჩელის დაკმაყოფილების შემთხვევაში, ყველა ინსტანციას გაივლიან და საქმეს ბოლომდე მიიყვანენ.

სანამ გაჩეჩილაძეები სასამართლოს მიმართავდნენ

28 ოქტომბერს, სანამ გაჩეჩილაძეების ოჯახი სასამართლოს მიმართავდა, „უცნობმა“ მაუწყებლობის შესახებ საქართველოს კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე, პარლამენტს საკანონმდებლო წინადადება წარუდგინა.

• საკანონმდებლო წინადადებაში წერია, რომ მაუწყებლობის შესახებ დღევანდელი კანონი არაეფექტურია.
• გაჩეჩილაძე პარლამენტს სთხოვს, შეიმუშაოს “სათანადო ცვლილებები, რომლებიც გამორიცხავს ჟურნალისტების მხრიდან ცილისმწამებლური და პიროვნების დაუმსახურებლად შეურაცხმყოფელი ფაქტების გასაჯაროებას”.
• ტექსტში არ არის დაზუსტებული, რა კონკრეტულ ცვლილებებს ითხოვს გიორგი გაჩეჩილაძე.

---

ვრცლად: “უცნობის” ინიციატივა - გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის საფრთხე

---

გაჩეჩილაძესთან ამ თემაზე დაკავშირება რამდენჯერმე ვცადეთ, თუმცა უშედეგოდ.

ადვოკატი, გოდერძი გრიგალაშვილი ამბობს, რომ:

• ეს საკანონმდებლო წინადადება არ გულისხმობს ჟურნალისტის სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას
• თუმცა „სიტყვის გამოხატვის და ჟურნალისტის თავისუფლება აბსოლუტურად ხელშეუხებელი და თავისუფალი უნდა იყოს, გარდა იმ ჩარჩოებისა, რასაც სტრასბურგის სასამართლო ადგენს, ევროკონვენცია ადგენს და რაც ევროპაში არის მიღებული“.

მისი ინფორმაციით, პარლამენტში ამ ეტაპზე საკითხის განხილვა არ მიმდინარეობს.

უფრო კონკრეტულად:

ადვოკატის თქმით, გაჩეჩილაძე ითხოვს:

• ერთმანეთისგან კანონით გაიმიჯნოს სიტყვის გამოხატვის თავისუფლება და ცილისწამება.
• პარლამენტმა შეიმუშაოს ახალი კანონი, სადაც ცილისწამება დაექვემდებარება უფრო მკაცრ კონტროლს და უფრო მკაცრ პასუხისმგებლობას, მაგალითად, ფულად დაჯარიმებას.

მისივე თქმით, ცვლილებების პროცესში უნდა იყვნენ ჩართული საერთაშორისო პარტნიორები, ელჩები, არასამთავრობო ორგანიზაციები, ყველა მედიის თითო წარმომადგენელი და დაინტერესებული პირები.

ასევე, ადვოკატი მიიჩნევს, რომ კანონში საჭიროა, ჩაიწეროს „ბოდიშის მოხდის“ ცნება და თუ მედიას ცილისწამება დაუმტკიცდება, მას ბოდიშის მოხდა დაეკისროს.

საჭიროა თუ არა ცვლილებები კანონში?

 

სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ კანონის მიხედვით ცილისწამება არის არსებითად მცდარი ფაქტის შემცველი და პირისთვის ზიანის მიმყენებელი, მისი სახელის გამტეხი განცხადება.

---

ვრცლად ნახეთ აქ: საქართველოს კანონი სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ.

---

დამოუკიდებელ მედიაექსპერტებს, იურისტებს და მედიის საკითხზე მომუშავე ორგანიზაციებს არაერთხელ უთქვამთ საჯაროდ, რომ:

• დღეს საქართველოში გამოხატვის თავისუფლება მაღალი სტანდარტითაა დაცული და არ საჭიროებს არანაირ ცვლილებას.
• ნებისმიერმა ჩარევამ შესაძლოა, საფრთხე შეუქმნას ამ სტანდარტს.
• რადგან, შესაძლოა, ძალაუფლების მქონე პირებმა, კანონი მედიის სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესაზღუდად გამოიყენონ.
  
  

---

ნახეთ მეტი ამ თემაზე:

• IDFI: რა საფრთხე ემუქრება გამოხატვის თავისუფლებას საქართველოში.
• საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო: რატომ არ უნდა შეიზღუდოს გამოხატვის თავისუფლების სტანდარტები.
• GDI: გამოხატვის თავისუფლება საქართველოში.

---

„რა თქმა უნდა, ეს საფრთხე არსებობს“ - ამბობს გიორგი გაჩეჩილაძის ოჯახის ადვოკატი, გოდერძი გრიგალაშვილი, მათ მიერ შეტანილ საკანონმდებლო წინადადებაზე საუბრისას - „სწორედ ამიტომაც, ფრთხილად უნდა მოვეკიდოთ ისედაც უკიდურესად სენსიტიურ საკითხს“.

რას ამბობს დღევანდელი კანონი ცილისწამებაზე?

 

• თუ ვინმე მიიჩნევს, რომ მედიამ ცილი დასწამა, შეუძლია მიმართოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას, თვითრეგულირების სხვა ინსტიტუტს ან სასამართლოს.
• თვითრეგულირების ორგანოები მედიის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას პროფესიული და ეთიკური სტანდარტის ჭრილში განიხილავენ, სასამართლო კი - სამართლებრივად.
• პირს ცილისწამებისათვის პასუხისმგებლობა არ ეკისრება იმ შემთხვევაში, თუ მან არ იცოდა და არც შეიძლებოდა სცოდნოდა, რომ ცილისწამებას ავრცელებდა.
• ანუ, პირის პასუხისმგებლობის საკითხი რომ დადგეს, სასამართლომ უნდა დაადგინოს მისი განზრახვა.
• ცილისწამების დადასტურების შემთხვევაში, მოპასუხეს ცილისწამებისთვის შეიძლება დაეკისროს სასამართლოს გადაწყვეტილების გამოქვეყნება (შესწორება ან უარყოფა), ან მოსარჩელისთვის მიყენებული მორალური/ქონებრივი ზიანის ანაზღაურება.

„ახალი კვირის” ჟურნალისტების ნაწილი ნაწილი უარყოფს ამავე გადაცემის სხვა ჟურნალისტების განცხადებებს პირველ არხზე ცენზურის მცდელობებსა და „შავი სიების“ არსებობაზე.

---

გადაცემა „ახალი კვირის“ პროდუსერებისა და ჟურნალისტების ნაწილი უარყოფს ყოფილი წამყვანის, იმედა დარსალიასა და ამავე გადაცემის სხვა ჟურნალისტების განცხადებებს საზოგადოებრივი მაუწყებლის მხრიდან ცენზურისა და არხზე „შავი სიების“ არსებობის თაობაზე.

ნახეთ ვრცლად ამ თემაზე

• რატომ აღარ გადის საზმაუს ეთერში „ახალი კვირა“?
• დეტალები მოკლედ: რა ვიცით საზოგადოებრივი მაუწყებლის მიმართ გამოთქმულ ბრალდებებზე.

ამბის ახალი დეტალები

19 თებერვალს, ნულ საათსა და 42 წუთზე, საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის გვერდზე გადაცემა “ახალი კვირის” სახელით გამოქვეყნდა განცხადება, რომელსაც გადაცემის ორი პროდიუსერი და 6 ჟურნალისტი აწერს ხელს.

თამარ გოგესაშვილი, თამარ ოდიშარია, ნინუცა კახნიაური, ბელა ზაქაიძე, ანა ნოდია, ნატა ტაბიძე, ოთარ გიორგაძე, ანუკი მასხარაშვილი გადაცემაში ცენზურის არსებობას უარყოფენ და წერენ:

• „ახალი კვირის“ გუნდისთვის ღირსების საკითხია, ობიექტურად და მიუკერძოებლად გავაშუქოთ ნებისმიერი თემა, რაზეც ჩვენი რეპორტაჟები ნათლად მეტყველებს.
• გადაცემის ირგვლივ განვითარებულ მოვლენებთან დაკავშირებით, განვმარტავთ, რომ „ახალი კვირის“ გუნდი 2018 წლიდან პროფესიული სტანდარტის სრული დაცვით მუშაობს – დამოუკიდებელ და თავისუფალ გარემოში.
• შესაბამისად, გავრცელებულ მოსაზრებას გადაცემაში ცენზურის არსებობის შესახებ, უარვყოფთ.

ამას წინ უძღოდა, “ახალი კვირის” ჟურნალისტების, თამთა ჯანაძისა და სოფო ზედელაშვილის ერთობლივი ფეისბუკ პოსტი, სადაც ისინი საზოგადოებრივი მაუწყებლის მხრიდან ცენზურის მცდელობას ადასტურებდნენ.

• „ვადასტურებთ, რომ „ახალ კვირაში“ ნამდვილად იყო ცენზურის მცდელობის ფაქტები და ასევე იყვნენ ცალკეული ხელმძღვანელი პირებისთვის არასასურველი რესპონდენტები.
• ცხადია, ეს ყველაფერი ყველა ჟურნალისტს თანაბრად არ შეხებია.
• ამის მიუხედავად, გადაცემაში გავიდა არაერთი კრიტიკული რეპორტაჟი, რომელთა ეთერში მოხვედრა იმედა დარსალიასა და გუნდის დიდი ძალისხმევის გარეშე შეუძლებელი იქნებოდა“

კონტექსტი

• 17 თებერვალს მედიაში გავრცელდა ინფორმაცია, პირველი არხის მენეჯმენტმა გადაცემა “ახალი კვირა” ეთერიდან მოხსნა.
• მედია ამას დეკემბრის ბოლოს გადაცემაში გასულ „ალტ-ინფოს“ მიმართ კრიტიკულ სიუჟეტს უკავშირებს.
• გადაცემის გუნდისთვის კონკრეტული მიზეზები უცნობია და პასუხების მისაღებად, რეორგანიზაციის დასასრულს ელოდებიან.
• პირველი არხი ბრალდებებს მის წინააღმდეგ მიმდინარე მიზანმიმართულ კამპანიას უწოდებს.

პირველ არხზე გადაცემა “ახალი კვირის” შეჩერების შემდეგ, ყოფილი წამყვანი იმედა დარსალია ცენზურაზე და მაუწყებელში ე.წ. „შავი სიების“ არსებობაზე ალაპარკდა.

პირველი არხი ბრალდებებს მის წინააღმდეგ მიმდინარე მიზანმიმართულ კამპანიას უწოდებს.

---

რა მოხდა

• 17 თებერვალს მედიაში გავრცელდა ინფორმაცია, პირველი არხის მენეჯმენტმა გადაცემა “ახალი კვირა” ეთერიდან მოხსნა.
• მედია ამას დეკემბრის ბოლოს გადაცემაში გასულ „ალტ-ინფოს“ მიმართ კრიტიკულ სიუჟეტს უკავშირებს.
• პირველი არხის მენეჯმენტი ამას უარყოფს და მიზეზად გადაცემის რეორგანიზაციას ასახელებს.
• გადაცემის გუნდისთვის კონკრეტული მიზეზები უცნობია და პასუხების მისაღებად, რეორგანიზაციის დასასრულს ელოდებიან.

ამავე თემაზე: რატომ აღარ გადის საზმაუს ეთერში „ახალი კვირა“?

17 დეკემბერს, საღამოს, იმედა დარსალიამ “ტვ პირველის” ეთერში მენეჯმენტის მხრიდან ცენზურაზე და მაუწყებელში არსებულ ე.წ. „შავი სიების“ არსებობაზე ისაუბრა.

მან თქვა, რომ:

• ბოლო ორი წლის განმავლობაში გადაცემას ცენზურასთან და სარედაქციო პოლიტიკასთან სერიოზული პრობლემა ჰქონდა.
• ცდილობდა, არხის მენეჯმენტის ყველა რგოლთან ეთანამშრომლა, თუმცა საბოლოო ეთერიდან მოხსნეს და გადაცემას ფორმატი შეუცვალეს.
• იყო თემების დაბლოკვის მცდელობები.
• იყო შავი სიები. ისინი მიუთითებდა, ვინ უნდა ჩაეწერა ჟურნალისტს და ვისი ჩაწერა არ შეიძლებოდა.

იმედა დარსალია „შავ სიებზე“ უფრო დეტალურად არ საუბრობს.

რას პასუხობს მენეჯმენტი ბრალდებებს

იმედა დარსალიას მიერ გამოთქმული ბრალდებების შემდეგ საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა გაავრცელა განცხადება, რომელშიც ნათქვამია, რომ: .

• პირველი არხის წინააღმდეგ მიზანმიმართული, რეპუტაციის შემლახავი კამპანია მიმდინარეობს.
• „ახალი კვირა” არ დახურულა და გუნდის უკლებლივ ყველა წევრი არის მაუწყებლის ანაზღაურებადი თანამშრომელი
• არხი მაყურებელს შესთავაზებს გადაცემის განახლებულ ფორმატს, რომელზეც „ახალი კვირის“ გუნდი მუშაობს.
• “ჩვენ ვისმენთ და ვითმენთ საყვედურებს, მაგრამ არა შეურაცხყოფას”. .

სრული განცხადება ნახეთ ამ ბმულზე: საზოგადოებრივი მაუწყებლის განცხადება ბრალდებებთან დაკავშირებით.

რას უნდა ველოდოთ

იმედა დარსალიამ არ დაასახელა კონკრეტული ადამიანები, რომლებიც სარედაქციო პოლიტიკაში ჩარევას ცდილობდნენ, ხოლო „შავი სიის“ დეტალებზე „სასამართლოში ისაუბრებს“. 

კონტექსტი

“ახალი კვირა” საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში ყოველ კვირა დღეს 21:00 საათზე გადიოდა. ბოლო გადაცემა პირველი არხის ეთერში 26 დეკემბერს გავიდა.

გადაცემის წამყვანმა, იმედა დარსალიამ სეზონის დასრულების შემდეგ, 28 დეკემბერს, თათბირზე გაიგო, რომ ეთერიდან მოხსნეს და გადაცემის წამყვანი აღარ იქნება.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის ყოველკვირეული შემაჯამებელი გადაცემა “ახალი კვირა”, ფორმატს იცვლის. გადაცემის გუნდს კითხვები აქვს, თუმცა, მენეჯმენტი დეტალებზე არ საუბრობს.

---

“ახალი კვირის” ბოლო გადაცემა საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში 26 დეკემბერს გავიდა. გადაცემის წამყვანმა, იმედა დარსალიამ სეზონის დასრულების შემდეგ, 28 დეკემბერს, თათბირზე გაიგო, რომ ეთერიდან მოხსნეს და გადაცემის წამყვანი აღარ იქნება.

• „გვითხრეს, რომ გადაცემა ფორმატს იცვლის, გამოაცხადეს რეორგანიზაცია, თუმცა მიზეზები არ თქვეს. ერთადერთი ის თქვეს, რომ არსებულმა ფორმატმა თავი ამოწურა” - ამბობს დარსალია.
• გადაცემის გუნდისთვის მიზეზები უცნობია და პასუხების მისაღებად, რეორგანიზაციის დასასრულს ელოდებიან.

დარსალია ამბობს, რომ ოფიციალური ბრძანების შინაარსში, რომელიც მენეჯმენტისგან ერთი თვის დაგვიანებით მიიღეს, ეწერა, რომ „პროდიუსერს დაევალა სტაფის თავიდან შერჩევა და ახალ ფორმატზე ფიქრი“.

რას უკავშირებენ ცვლილებებს

• ტელეკომპანია “ტვ პირველმა” და “მთავარმა არხმა” გადაცემის ეთერიდან გაქრობა 27 ნოემბერს “ალტ-ინფოსთან” დაკავშირებით გასულ სიუჟეტს დაუკავშირეს.
• კრიტიკულ სიუჟეტში, სახელწოდებით, „ალტ-ინფოს“ სახიფათო იდეოლოგია ჟურნალისტი ახლადდაფუძნებულ პოლიტიკურ პარტია, „ალტ ინფოს“ „ანტიდასავლურ და ანტილიბერალურ მოძრაობას“ უწოდებს.

ამ სიუჟეტის გასვლის შემდეგ „ალტ-ინფო“ ავტორებს „პროფესიიდან გაქრობით“ საჯაროდ ემუქრებოდა და საზოგადოებრივ მაუწყებელს „სიურპრიზებს“ ჰპირდებოდა.

• ზუსტად ერთ თვეში გადაცემა გააჩერეს” - ამბობს იმედა დარსალია - „ფაქტია ის, რომ მედიამ დაუკავშირა ეს ამბები ერთმანეთს და მე ვერ უარვყოფ ამას. ძალიან არ მინდა, რომ ეს დავიჯერო, მაგრამ ეს ამბავი და ეს მუქარები იყო”
• გადაცემის წამყვანის თქმით, აქამდე ამაზე საჯაროდ იმიტომ არ საუბრობდა, რომ რეორგანიზაციის დასასრულს ელოდებოდა და იმედი აქვს, „“ტოპ მენეჯმენტი და ბორდი ამ არასწორ გადაწყვეტილებას არ მიიღებს”.

რას ამბობს მენეჯმენტი

პირველი არხის მენეჯმენტისგან კითხვებზე პასუხი ვერ მივიღეთ. მაუწყებლის დირექტორმა თინათინ ბერძენიშვილმა და გადაცემის ხელმღვანელმა ეკა შონიამ ჩვენს ზარებს არ უპასუხეს.

• ახალი ამბების ბლოკის დირექტორმა გიორგი გვიმრაძემ მოგვწერა, რომ “აღარ სცალია გამოგონილ ამბებზე კომენტარის საკეთებლად” და „ვისაც უპასუხა, ეგაც საკმარისია“.
• გვიმრაძემ გადაცემასთან დაკავშირებულ ცვლილებებზე ონლაინ გამოცემა „პუბლიკას“ უთხრა, რომ „ფორმატის ცვლილება ჩვეულებრივი ამბავია“ და „მათი გადაწყვეტილების მიზანი მხოლოდ გადაცემის გაუმჯობესებაა“.
• „რამდენი ადამიანი იმუშავებს? ვინ წაიყვანს? რა ფორმატის იქნება გადაცემა? – ამ კითხვებზე დაზუსტებული პასუხი ჯერ არ მაქვს”, - უთხრა „პუბლიკას“ გვიმრაძემ.

იმედა დარსალია ამბობს, რომ გადაცემასთან დაკავშირებით მენეჯმენტისგან საყვედური არასდროს მიუღია და “ახალი კვირა” არხზე ერთ-ერთი ყველაზე ყურებადი გადაცემა იყო.

5-6 ივლისის საქმეზე სასამართლომ უკვე 4 პირი გაათავისუფლა გირაოს სანაცვლოდ. მომხდარიდან 7 თვეზე მეტი გავიდა, თუმცა, ამ დრომდე არ დამდგარა ორგანიზატორების პასუხისმგებლობის საკითხი.

---

8 თებერვალს თბილისის საქალაქო სასამართლომ „რუსთავი 2-ის” ოპერატორის ცემაში ბრალდებული პირი 3000-ლარიანი გირაოს სანაცვლოდ გაათავისუფლა.

იგი მეოთხე ბრალდებულია, რომელსაც სასამართლომ 5 ივლისის საქმეზე პატიმრობა გირაოთი შეუცვალა.

5 ივლისის საქმეზე ჟურნალისტებზე ძალადობის, პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლის, მუქარის, დევნის და ჯგუფური ძალადობის ფაქტებზე 31 ადამიანია დაკავებული. აქედან ბოლო ორი - 30 ივლისს.

მთლიანობაში:

• ჟურნალისტებისთვის პროფესიულ საქმიანობაში ძალადობის მუქარით, უკანონოდ ხელის შეშლის, ჯგუფური ძალადობის და ძალადობის მუქარით დევნის ფაქტებზე - 27 ადამიანი.
• „თბილისი პრაიდის“ ოფისის დარბევისთვის, ჯგუფურ ძალადობაში მონაწილეობის, ძალადობით ან ძალადობის მუქარით დევნის, ასევე, ბინის ან სხვა მფლობელობის ხელშეუხებლობის ჯგუფურად დარღვევის ფაქტზე - 3 პირი.
• მოქალაქის მიმართ ჩადენილი ძალადობისთვის კი - 1 პირი.

შინაგან საქმეთა სამინისტროს ბოლო ინფორმაცია: გამოძიება ისევ გრძელდება.

პარალელურად, თბილისის საქალაქო სასამართლოში გრძელდება ბრალდებულების სასამართლო პროცესები.

სასამართლომ დაცვის მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე, 4 ბრალდებულს აღკვეთის ღონისძიება გირაოთი შეუცვალა:

• სამ მათგანს 5000-5000 ლარიანი გირაოს სანაცვლოდ გათავისუფლდნენ.
• ერთი ბრალდებულს კი - 3000 ლარის სანაცვლოდ.

პროკურატურა ამბობს, რომ პატიმრობის გირაოთი შეცვლას „კატეგორიულად არ ეთანხმებოდა”.

5-6 ივლისის საქმეზე დღეისთვის 27 ადამიანია საპატიმროში.

მეტი ამ თემაზე:

• რის საფუძველზე შეიძლება გამოძიების დაწყება “ალტ-ინფოს” წინააღმდეგ?
• ომბუდსმენი „ალტ-ინფოს“ დამფუძნებლის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებას მოითხოვს
• სახელმწიფო “ალტ-ინფოს” სამართლებრივ პასუხისმგებლობას ვერ ხედავს - არხი სამაუწყებლო არეალს იფართოვებს
• რა ვიცით ლექსო ლაშქარავას ექსპერტიზის დასკვნაზე?

კონტექსტი

• 5 ივლისს "თბილისი პრაიდის" მიერ დაგეგმილი "ღირსების მარშის" წინააღმდეგ გამოსული ძალადობრივი ჯგუფები მედიის 53 წარმომადგენელს ფიზიკურად გაუსწორდნენ
• ძალადობრივი აქციის ორგანიზატორების დასჯას შვიდ თვეზე მეტია უშედეგოდ ითხოვს მედია, არასამთავრობო სექტორი და სამოქალაქო საზოგადოება. თუმცა, ამ დრომდე არც ერთი ორგანიზატორი პასუხისგებაში მიცემული არ არის.

ტელეკომპანია „იმედმა“ ბოდიში მოიხადა „ქრონიკის“ ეთერში დაშვებული შეცდომის გამო.

---

რა მოხდა

9 თებერვალს ტელეკომპანია “იმედის” 20:00 საათიანი საინფორმაციო გამოშვების დასკვნით ნაწილში გავიდა სიუჟეტი სახელწოდებით “ქართული მაწონი “მაცუნის” წინააღმდეგ” . სიუჟეტი ეხებოდა სომხური რძის პროდუქტის საქართველოს გავლით რუსეთში გაყიდვის აკრძალვას „მაცუნის“ სახელწოდებით.

რა პრობლემაა?

სიუჟეტის წარდგენისას, ეკრანზე, გადაცემის წამყვანების ფონზე, გამოჩნდა ორი ქილის ფოტო, რომელსაც ქართულად დაწერილ “მაცუნთან” ერთად, სომხურ ენაზე ეწერა „ყარაბახი აზერბაიჯანია” და „ტოლმაც აზერბაიჯანულია“.

ორგანიზაციის განმარტება:

• „იმედი“, თავის განცადებაში, „ტექნიკურ შეცდომას“ უწოდებს გამოქვეყნებულ გრაფიკას.
• ბოდიშის მოხდასთან ერთად, ტელეკომპანიამ სიუჟეტი ყველა პლატფორმიდან წაშალა.
  
  

საინფორმაციო სამსახურის უფროსის, ირაკლი ჩიხლაძის განმარტება: „[სოციალურ ქსელში] რეაგირება რომ არ მოყოლოდა, მეც ვერ მივხვდებოდი სომხურად რა ეწერა. ბოდიში მოვიხადეთ, ავიღეთ ყველა საიტიდან“.

„იმედის“ გრაფიკოსის განმარტება: „გრაფიკა საძიებო სისტემიდან აღებული დეტალებით ავაწყეთ, “რძის ბოთლების ფოტოს დავაწერეთ ქართულად “მაცუნ” და ვიზუალურად გაფორმება გვინდოდა. ამიტომ „გუგლში“ მოვძებნე სომხური ტექსტი მაწონზე და გადმოვიტანე ის, რაც ყველაზე ხშირად შემხვდა. არც ვიცოდი შინაარსი, რას ნიშნავდა, რადგან სომხური ენაც არ ვიცი. ჩემი შეცდომაა.“

პრობლემური ფოტოს შესახებ ინფორმაციას 10 თებერვალს დილიდანვე ავრცელებდნენ სოციალური ქსელის მომხმარებლები და სხვადასხვა მედია.

კონტექსტი

• სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის კონფლიქტი მთიანი ყარაბაღის გარშემო ათწლეულებია, გრძელდება.
• 2020 წლის სრულმასშტაბიანი ომო ომი ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმებით დასრულდა, სამშვიდობო მოლაპარაკებების მიუხედავად, მდგომარეობა ისევ დაძაბულია.

ყარაბაღის კონფლიქტზე ვრცლად:
ყარაბაღის კონფლიქტი - ომი და შედეგები - ნაწილი 1
ყარაბაღის კონფლიქტი - როგორ შეიცვლება სამხრეთ კავკასია?

• საქართველო ამ კონფლიქტში, ოფიციალურად, ნეიტრალურ პოზიციას ინარჩუნებს და ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების შემდეგ ჩართულია მხარეებს შორის მოლაპარაკებების პროცესის ნაწილში.
• რადგან ყარაბაღის პოლიტიკური სტატუსი ჯერ კიდევ გაურკვეველია, საკითხის სიმძიმიდან და სენსიტიურობიდან გამომდინარე, ნებისმიერი გადაცდომა შესაძლოა სპეკულაციის საგანი გახდეს.
• კონფლიქტური რეგიონების და მათ ირგვლივ განვითარებული მოვლენების გაშუქებისას, მედიის წარმომადგენლებს მნიშვნელოვანი როლი ენიჭებათ და განსაკუთრებული ყურადღება მართებთ.

თუ ევროკავშირი ტრანსატლანტიკური მონაცემების გაცვლის ახალ ჩარჩოს არ მიიღებს, Meta ევროპაში ფეისბუქსა და ინსტაგრამს გათიშავს.

---

რა ხდება?

აშშ-ის უსაფრთხოებისა და მიმოცვლის კომისიისთვის წარდგენილ 2021 წლის ანგარიშში Meta აცხადებს, რომ ევროკავშირის ქვეყნებში სერვისებს (Facebook, Instagram, Whatsapp და სხვა) გათიშავენ, თუ ევროკავშირი კანონმდებლობით არ დაუშვებს მონაცემთა მიმოცვლას ევროპიდან აშშ-ში.

რას ითხოვს ევროპული კანონმდებლობა?

• მომხმარებლების მონაცემთა დაცვის შესახებ ევროპული რეგულაციები, კომპანია Meta-ს უფლებას არ აძლევს, რომ ევროპელების მონაცემები აშშ-ში სერვერებზე გადაიტანოს, შეინახოს და დაამუშავოს.
• Meta ირწმუნება, რომ მომხმარებლების მონაცემების დამუშავება მნიშვნელოვანია, რათა რეკლამის გაშვების დროს სამიზნე აუდიტორია სწორად შეირჩეს.

---

Meta-ს პოზიცია: „ჩვენ აბსოლუტურად არანაირი სურვილი და არანაირი გეგმები არ გვაქვს ევროპა დავტოვოთ, მაგრამ მარტივი რეალობა იმაშია, რომ Meta, ბევრი სხვა ბიზნესი, ორგანიზაციები და სერვისები დამოკიდებულები ევროკავშირსა და ამერიკას შორის მონაცემთა ცვლაზე“.

საფრანგეთის ფინანსთა მინისტრის, ბრუნო ლე მერის პოზიცია: "ციფრულმა გიგანტებმა უნდა გაიგონ, რომ ევროპის კონტინენტი წინააღმდეგობას გაუწევს მათ და დაიცავს თავის სუვერენიტეტს".

როდის გააქტიურდა დავა

• 2020 წლამდე ამერიკულ კომპანიებს შეეძლოთ, რომ ტრანსატლანტიკური მონაცემების გადაცემის ლეგალურ ჩარჩოდ ე.წ. Privacy Shield გამოეყენებინათ.
• მაგრამ 2020 წლის ივლისში ევროპულმა სასამართლომ, პირადი ინფორმაციის ხელშეუხებლობის დარღვევების გამო, ეს ხელშეკრულება გააუქმა.
• ევროსასამართლოს მიაჩნია რომ ხელშეკრულების სტანდარტი ევროპის მოქალაქეების პირად ინფორმაციას სათანადოდ ვერ იცავს.
• შედეგად, ამერიკულ კომპანიებს შეეზღუდათ ევროპელი მომხმარებლების მონაცემების გაგზავნა ამერიკაში.

რას უნდა ველოდოთ?

ევროკომისიის ინფორმაციით, მონაცემთა გადაცემის შესახებ მოლაპარაკებები ვაშინგტონთან აქტიურად მიმდინარეობს. თუმცა, კომისიის სპიკერმა Bloomberg-თან განაცხადა, რომ განხილული საკითხების სირთულიდან გამომდინარე, გარკევული დროა საჭირო, რათა კონფიდენციალურობისა და ეროვნული უსაფრთხოების გათვალისწინებით დამყარდეს ბალანსი.

• „ჩემი შეფასებით, ევროპიდან გასვლის შანსები ნულის ტოლია“, - ამბობს გამოცემა slate.com-თან საუბრისას მარიტჯი შააკი, სტენფორდის უნივერსიტეტის კიბერპოლიტიკის ცენტრის საერთაშორისო პოლიტიკის დირექტორი, რომელიც ნიდერლანდებიდან ევროპარლამენტის წევრი იყო.
• შააკი ამბობს, რომ Meta-სთვის ევროპის ბაზარი ზედმეტად მნიშვნელოვანია. Meta-ს მომხმარებელთა ბაზის 15% ევროპიდანაა. მათ საკმაოდ მაღალი შემოსავალი აქვთ და მეტას შემოსავლის დაახლოებით მეოთხედს ავსებენ.
• შააკი 2021 წლის ავსტრალიის მაგალითსაც იხსენებს, როდესაც Meta-მ ავსტრალიელი მომხმარებლებისთვის დროებით აკრძალა ახალი ამბების სტატიების გაზიარება ფეისბუქზე. მიზეზი კი ავსტრალიის მიერ შემოღებული კანონი იყო, რომელიც აიძულებდა პლატფორმებს, რომ კონტენტის შინაარსში გამომცემლებისთვის ფული გადაეხადათ.
• Meta-მ აკრძალვა მას შემდეგ შეამსუბუქა, რაც მთავრობა დაჰპირდა, რომ კომპანიას შეეძლო თვითონ მოლაპარაკებოდა გამომცემლებს. შააკს ეს მაგალითი იმის საჩვენებლად მოჰყავს, რომ ავსტრალიელები ფეისბუქის მომხმარებლების 0.5%-ს შეადგენენ და ევროპის ბაზარი Meta-სთვის ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია.

ფეისბუქისა და ინსტაგრამის მომხმარებლები ევროპაში

• statista.com-ის თანახმად, ევროპაში ფეისბუქის მომხმარებელთა რიცხვი სტაბილურად მზარდია. 2021 წლის მეოთხე კვარტალში ფეისბუქს ევროპაში 427 მილიონი ყოველთვიური აქტიური მომხმარებელი ჰყავდა.
• ეს რიცხვი 2012 წელთან შედარებით, 61%-ით არის გაზრდილი.
• ყოველწლიურად მზარდია ინსტაგრამის მომხმარებელთა რიცხვიც. ევროპაში ყველაზე მეტი - 27 მილიონზე მეტი მომხმარებელი ინსტაგრამს გერმანიაში ჰყავს.

ოპოზიციური ტელევიზიები და ონლაინ მედია მთავრობის წევრებისადმი უფასოდ გადაცემულ მიწებზე საუბრობენ - „ტვ იმედი“ „ნაციონალური მოძრაობის“ დროინდელ კორუფციას იხსენებს.

---

ბოლო ორი კვირაა, ოპოზიციურ მედიაში ერთ-ერთი მთავარი განსახილველი თემა „ქართული ოცნების” მმართველობის პირობებში თანამდებობის პირების ოჯახის წევრებისთვის გადაცემული უძრავი ქონებაა.

6 თებერვლის კვირის შემაჯამებელ გადაცემაში ტელეკომპანია “იმედი” ქართული ოცნების” მმართველობისას თანამდებობის პირებისთვის გადაცემული ქონებით არ დაინტერესებულა, სამაგიეროდ, 12 წუთზე მეტი დრო დაუთმო მიხეილ სააკაშვილის ქონებაზე საუბარს.

კონტექსტი

• 22 იანვარს “ტვ პირველმა” გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ბაკურიანში, სახელმწიფოს საკუთრებაში არსებული 6 000 კვადრატულ მეტრამდე ფართობის ტყე 49 წლით სარგებლობის უფლებით პრემიერ მინისტრის, ირაკლი ღარიბაშვილის ცოლს, ნუნუ თამაზაშვილს გადაეცა.
• ამავე დღეს „ფორმულმ” მოამზდა სიუჟეტი, როგორ მიჰყიდა თბილისის მერიამ თავდაცვის მინისტრის, ჯუანშერ ბურჭულაძის დედის კომპანიას კიკეთში 35 ათასი კვადრატული მეტრი მიწა და 6 შენობა საბაზრო ფასზე თითქმის 60%-ით იაფად.
• 28 იანვარს ნეტგაზეთმა დაწერა, თბილისის ყოფილი მერის და სემეკის მოქმედი თავმჯდომარის, დავით ნარმანიას ცოლის კომპანიისთვის საბადურის ტყეში 40 წლით გადაცემული 10 ჰექტარი მიწის ნაკვეთის და შეუსრულებელი ვალდებულებების შესახებ.
• 4 თებერვალს კი, “ტვ პირველმა” გაავრცელა ინფორმაცია, რომ სახელმწიფომ, რუსთაველის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელ რობერტ სტურუას სიმბოლურ ფასად გადასაცა 1500 კვადრატული მეტრი მიწის ნაკვეთი ლისის ტბის მიმდებარედ.

"იმედის" სიუჟეტი

სიუჟეტში, სახელწოდებით, “მოპარული მილიონების პრეზიდენტი” ტელეკომპანია „იმედი“ ჰყვება, თუ როგორ ფლანგავდა ბიუჯეტის ფულს მიხეილ სააკაშვილი პრეზიდენტობის დროს და როგორ სარგებლობდა მისი ოჯახი მისი თანამდებობრივი მდგომარეობით.

სიუჟეტში მიმოიხილეს:

• მიხეილ სააკაშვილისა და დედამისის, გიული ალასანიას უძრავი ქონება ყვარელში.
• სააკაშვილის დედის, გიული ალასანიას მიერ ტექნიკური უნივერსიტეტის ქონების მითვისება.
• “საქართველოს უნივერსიტეტი” და სხვა უძრავი ქონება, რასაც გიული ალასანია ფლობს.
• მიხეილ სააკაშვილის ბიძის - თემურ ალასანიას ქონება.
• მიხეილ სააკაშვილის უძრავი ქონება საქართველოსა და უკრაინაში.

რა პრობლემაა?

• ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როდესაც ტელეკომპანია “იმედი” საზოგადოების ყურადღების გადატანას „ნაციონალური მოძრაობის“ მმართველობის პერიოდში მომხდარ დანაშაულების გაშუქებით ცდილობს.
• არხზე სისტემატური ხასიათი აქვს მსგავსი მეთოდებით “ქართული ოცნების” დანაშაულებების გადაფარვას და გამართლებას.
• მაგალითად, ზუსტად ერთი კვირის წინ, ასეთივე პათოსით ცდილობდა “იმედი” პოლიციის მიერ არასრულწლოვანზე ძალადობის ფაქტის გადაფარვას.
• არხი ცდილობს საზოგადოებაში შექმნას აზრი, თითქოს “ქართული ოცნების” ხელისუფლების დროს მომხდარი დანაშაულებები ერთეული, განყენებული პრობლემაა და არა სისტემური, ხოლო სისტემური დანაშაული მხოლოდ „ნაციონალური მოძრაობის“ დროს ხდებოდა.

2 თებერვალს CNN-ის პრეზიდენტი ჯეფ ზაკერი, თანამშრომელთან ურთიერთობის გამო, გადადგა.

---

რა მოხდა?

CNN-ის ინფორმაციით, თანამშრომლებისთვის შოკისმომგვრელი ინფორმაცია იყო, როდესაც ახალი ამბების გავლენიანმა მმართველმა, ოთხშაბათს დილით გამოაცხადა, რომ თანამდებობას დაუყოვნებლივ ტოვებდა.

• მოულოდნელ განცხადებამდე ცოტა ხნით ადრე, ზაკერმა CNN-ის მთავარ აღმასრულებლებთან ისაუბრა და მიანიშნა, რომ გამოცემაში მცირე დროით დარჩენა და სკანდალის გარეშე წასვლა სურდა.
• თუმცა, გამოცემა საქმეში მონაწილე ორ წყაროზე დაყრდნობით ამბობს, რომ თუ ზაკერი თავისი ნებით არ გადადგებოდა, მას გადაყენება ემუქრებოდა.

რატომ გადადგა ზაკერი?

ჯეფ ზაკერმა ამ გადაწყვეტილებამდე ორი თვით ადრე, 4 დეკემბერს CNN-ის ცნობილი წამყვანი კრის კუომო სამსახურიდან გაათავისუფლა იმის გამო, რომ ის ძმას, ენდრიუ კუომოს სექსუალური შევიწროვების შესახებ ბრალდებებისგან დაცვაში ეხმარებოდა თავის ჟურნალისტურ სტატუსსა და გავლენას იყენებდა.

ვრცლად ამ თემაზე: რატომ გაათავისუფლა რეიტინგული ტელეწამყვანი CNN-მა?

• ჯეფ ზაკერი ამბობს, რომ მისი პირადი ცხოვრება მას შემდეგ გასაჯაროვდა, რაც კრის კუომოს საქმის გამოძიების ფარგლებში, თავის უახლოეს კოლეგასთან ურთიერთობის შესახებ დაუსვეს კითხვა.
• ჯეფ ზაკერს ურთერთობა ელისონ გოლუსტთან აქვს, რომელიც CNN-ის აღმასრულებელი ვიცე პრეზიდენტი და მარკეტინგის მთავარი ოფიცერია.
• ზაკერმა და გოლუსტმა ერთად მუშაობა 1998 წელს, NBC-ში დაიწყეს. შემდეგ ზაკერი CNN-ში გადავიდა და გოლუსტი ერთ-ერთი პირველი იყო, ვინც თავისთან დაასაქმა.
  
  

ჯეფ ზაკერის თქმით: „ვაღიარე, რომ ეს ურთიერთობა ბოლო წლებში განვითარდა. ურთიერთობის დაწყებისთანავე ვიცოდი, რომ მომეთხოვებოდა მისი გამჟღავნება, მაგრამ არ გავაკეთე. შევცდი.“

ელისონ გოლუსტის თქმით: "მე და ჯეფი 20 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში ვიყავით ახლო მეგობრები და პროფესიონალი პარტნიორები. ჩვენი ურთიერთობა ცოტა ხნის წინ, COVID-ის პანდემიის დროს შეიცვალა. ვნანობ, რომ ეს დროულად არ გავამჟღავნეთ“.

CNN-ის მფლობელი კომპანიის, WarnerMedia-ს კორპორატიული ეთიკის პოლიტიკა

• თანამშრომლებმა არ უნდა დაიქირაონ ადამიანი, ვისთანაც აქვთ პირადი ურთიერთობა.
• იმ შემთხვევაში კი, თუკი მას პირადი ურთიერთობა ან ბიზნესი აქვს თანამშრომელთან, რომლის დასაქმებაზე, წინსვლაზე ან დაქირავებაზე შეუძლია გავლენა იქონიოს, წინასწარ უნდა აცნობოს ადამიანური რესურსების (HR) დეპარტამენტს.

პოლიციელმა ადამიანზე იძალადა. სახელისუფლებო მედიამ კი ამბის სიღრმისეული გაშუქების ნაცვლად, ყურადღება „ნაციონალური მოძრაობის“ მმართველობის დროს მომხდარ სისტემურ დანაშაულზე გადაიტანა და „ქართული ოცნების“ ხელისუფლების მხარდამჭერი კამპანია დაიწყო.

---

25 იანვარს ფეისბუქის მომხმარებელმა სპარტაკ პოლეიანმა პირად გვერდზე გამოაქვეყნა ფოტო, თუ როგორ ეხმარება პოლიციელი კიკვიძის ბაღთან შშმ პირს, რომელიც შეუძლოდ გახდა. „მსგავს შემთხვევას არაერთხელ შესწრებივართო“ წერდნენ სხვა მომხმარებლები კომენტარებში - „პოლიციელი გმირია“ და “კარგი ამბებიც ხდება და ტელევიზიები უფრო ცუდ ამბებს იტაცებენო“.

ამ ამბავს წინ უძღოდა მედიით 24 იანვარს გავრცელებული ვიდეო,  სადაც ჩანს, რომ 17 წლის სმენადაქვეითებულ ბიჭს პოლიციელი სცემს. კადრების გავრცელებისთანავე, სხვადასხვა არასამთავრობო და პოლიტიკურმა ორგანიზაციამ საპროტესტო აქციებიც გამართა. 25 იანვარს კი დააკავეს ორი პოლიციელი, რომლებიც გავრცელებულ კადრებში ფიგურირებდნენ.

კადრების გავრცელებისთანავე ეს თემა მედიაში მთავარი განსახილველი საკითხი გახდა.

ამბავს აშუქებდნენ ხელისუფლებისადმი მიკერძოებული მედიაც, თუმცა პარალელურად, ცდილობდნენ, აუდიტორიის ყურადღება მიემართათ არა მომხდარი დანაშაულის, არამედ იმ ადამიანების დისკრედიტაციისკენ, ვინც ამ ამბავს აპროტესტებდა:

• „თამთა მეგრელიშვილი: თქვენი ჯალათობრივი სისტემისაგან განსხვავებით, სადაც რიგითი მოქალაქეები თავს ვიცავდით პოლიციისაგან, დღეს კანონი კანონობს და ხედავთ რომ ორივე მოძალადე დაკავებულია
• „დანაშაული იმდენად თვალსაჩინო და სრულიად შეუსაბამოა დღევანდელი პოლიციის ხასიათთან, რომ განზრახ ჩადენის ეჭვსაც ბადებს“
• გია აბაშიძე: დღეს, არაპოლიტიზირებული პოლიციის დამუნათება მიუღებელია. განსაკუთრებით იმ სეგმენტისგან, რომელიც სააკაშვილი მერაბიშვილის უკანონობისას ჩუმად იყო

მსგავსი გაშუქებით, სამთავრობო ტელევიზიები და ვებგვერდები ცდილობდნენ დანაშულიდან აქცენტის გადატანას პოლიტიკური პარტიის პასუხისმგებლობაზე, რომელიც 13 წელია ხელისუფლებაში აღარ არის.

ძალადობას ვგმობთ, მაგრამ, შეუძლებელია, ნაციონალური მოძრაობის მხარდამჭერების პროტესტი სამართლიანი იყოსო - ასეთი პათოსით საუბრობდა „პოსტვ-ის“ ერთ-ერთი წამყვანი 25 იანვარს გამოქვეყნებულ ვიდეოში და პარალელს ავლებდა მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ ნაცისტების ლუსტრაციაზე.

მომხდარიდან ერთი კვირის შემდეგ, 30 იანვარს, ტელეკომპანია “იმედი” იმდენად შორს წავიდა, რომ კვირის შემაჯამებელ გადაცემაში ვრცელი სიუჟეტი მოამზადა სახელწოდებით „როცა სისტემა კლავდა“. სიუჟეტში აღწერილი იყო ნაციონალური მოძრაობის ხელისუფლების დროს ჩადენილი სისტემური დანაშაული. „იმედმა“, მეტი სიმძაფრისთვის, ერთ-ერთი დაზარალებული მშობელი, გარდაცვლილი შვილის საფლავთანაც კი ჩაწერა.

მსგავსი გაშუქების მხარდამხარ, გააქტიურდნენ ხელისუფლების მხარდამჭერი ფეისბუკ გვერდები და ჯგუფებიც, მაგალითად, “საქართველო”, “უნივერსუმი”, “პოლიციელი გმირია”. ისინი მთელი კვირის განმავლობაში აქვეყნებდნენ პოლიციელებისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროს მხარდამჭერ პოსტებს.

მთელი ამ კამპანიით, სახელისუფლებო მედია ცდილობდა, ყურადღება გადაეტანა რეალური დანაშაულისგან და ამბავი შეეფუთათ ისე, თითქოს ეს განყენებული პრობლემაა და არა სისტემური, სიტუაციას მხოლოდ ოპოზიცია ამწვავებს და სისტემური დანაშაულებები მხოლოდ სააკაშვილის მმართველობის დროს ხდებოდა. მოქალაქეების, აქტივისტების თუ პოლიტიკოსების პროტესტი კი სპეკულაციაა „ქვეყანაში არეულობების მოსაწყობად“.

19 იანვარს “რუსთავი2-ის” გადაცემა “ღამის კურიერში” ინტერვიუ „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარე, ირაკლი კობახიძესთან, სრულიად დაცლილი იყო კრიტიკისგან.

ინტერვიუს გადაცემის წამყვანი დავით კაკულია უძღვებოდა, რომელიც 45 წუთის განმავლობაში რესპონდენტს სიღრმისეულ მსჯელობაში არცერთხელ შეჰყოლია, პოლემიკაში არ შესულა და არ უცდია მისთვის ოპონირების გაწევა.

ზედაპირული კითხვები და პასუხები

გადაცემის წამყვანმა ინტერვიუს დასაწყისშივე ირაკლი კობახიძე წარადგინა, როგორც „მმართველი გუნდის გავლენიანი და მნიშვნელოვანი ფიგურა“ და თქვა, რომ მაყურებელი მისგან “ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის პოზიციაზე ყოფნის 1 წლის თავზე, გუნდის მიღწევებსა და შეცდომებზე პასუხებს მოისმენდა.

წამყვანის ირაკლი კობახიძეს ასეთ კითხვებს უსვამდა:

• “ქვეყანას ჰყავს ღირსეული პრემიერი, ღირსეული პარლამენტის თავმჯდომარე, ღირსეული დედაქალაქის მერი და მმართველი გუნდი ერთიანია, როგორც არასდროს” - რის თქმა გსურდათ, როდესაც წერდით ამას? ანუ საკადრო ცვლილებები მთავრობაში, მმართველ გუნდში, მმართველ რგოლებში გამორიცხულია?”
• „რას თვლის პარტიის თავმჯდომარე ყველაზე დიდ შეცდომად ბოლო ერთი წლის განმავლობაში?”
• „სასამართლო, რომელიც არის მუდმივად კრიტიკის ობიექტი, როგორც ოპონენტების მხრიდან, ისე პარტნიორებს არაერთი განცხადება გაუკეთებიათ. თექვენ, როგორც პარტიის თავმჯდომარე, თქვენი შეფასება არის საინტერესო, როგორ თვლით, დღეს როგორი სასამართლო აქვს ქვეყანას?

თუმცა, მაგალითად, როდესაც ირაკლი კობახიძე „უპრეცენდენტო ეკონომიკურ ზრდაზე სასამართლოში პროგრესზე, ქვეყანაში გაუმჯობესებულ მდგომარეობაზე თუ ხელოვნურად შექმნილ პოლიტიკურ კრიზისზე“ საუბრობდა, წამყვანი არ ეკითხებოდა მას კონკრეტულ მაგალითებზე. დავით კაკულია არც მაშინ შესულა რესპონდენტთან პოლემიკაში, როდესაც ის ხელისუფლების მიმართ ყოველგვარ კრიტიკას უსაფუძვლოს უწოდებდა და ყველანაირ პასუხისმგებლობას ოპოზიციას აკისრებდა.

საბოლოოდ კი, მთელი ინტერვიუს განმავლობაში რესპონდენტი ფაქტობრივად, მხოლოდ საკუთარი პოლიტიკური გუნდის წარმატებებზე საუბრობდა.

ფორმალური კრიტიკა

ჟურნალისტი პერიოდულად ცდილობდა, მეტ-ნაკლებად კრიტიკული კითხვაც დაესვა, თუმცა, როდესაც რესპონდენტი პასუხს თავს არიდებდა ან არა რელევანტური არგუმენტები მოჰყავდა, წამყვანი მას არ უწევდა ოპონირებას, არ სვამდა შემხვედრ შეკითხვებს.

დამაზუსტებელი კითხვის დასმის ნაცვლად, წამყვანი უმეტესად, თემას ცვლიდა და სხვა საკითხზე გადადიოდა. მაგალითად მაშინ, როდესაც მისი კითხვა ეხებოდა ხელისუფლების პასუხისმგებლობის საკითხს 5 ივლისს მოვლენებზე:

“შეცდომებს რომ დავუბრუნდეთ, ყველაზე მეტად რაზეც შეიძლება გული გწყდებოდეთ, რომ შეიძლება ამ საკითხის სხვანაირად გადაწყვეტა, მაგრამ ვერ მოხდა იმ პერიოდში” – ჰკითხა რესპონდენტს დავით კაკულიამ, რაზეც კობახიძემ უპასუხა, რომ ვერ გამოყოფდა ისეთ თემას, სადაც რაიმე პრინციპული შეცდომა დაუშვიათ.

“5 ივლისი, მაგალითად, როდესაც სახელმწიფომ ვერ დაიცვა მედია და მოქალაქეები” - შეაწყვეტინა წამყვანმა.

ირაკლი კობახიძემ 5 ივლისზე თავიდან მწუხარება გამოთქვა და თქვა, რომ მათთვის ეს „მტკივნეული დღე იყო”, შემდეგ წინა ხელისუფლების პასუხისმგებლობა და 7 ნოემბერი შეახსენა მაყურებელს, ბოლოს კი აღნიშნა, რომ „ობიექტური მიზეზები ჰქონდა იმას, რომ “თავიდან ვერ იქნა აცილებული ძალადობა”, რადგან „ყველაფერი სპონტანურად განვითარდა“.

ამის შემდეგ წამყვანმა აღნიშნა, რომ ლექსო ლაშქარავა იუნესკომ მოკლულ ჟურნალისტთა სიაში შეიყვანა. რაზეც კობახიძემ გადაჭრით თქვა, რომ ეს “ფეიკ ნიუსია” და სამწუხაროა, რომ ავტორიტეტული საერთაშორისო ორგანიზაციების ანგარიშებშიც ხვდება ხოლმე ასეთი „ფეიკ ნიუსები”.

წამყვანმა უაპელაციოდ დატოვა ირაკლი კობახიძის ნათქვამი და სასაუბრო თემა შეცვალა. მიუხედავად იმისა, რომ UNESCO-ს გარდა, ლექსო ლაშქარავა 2021 წელს მოკლულ ჟურნალისტთა სიაში მედიის თემებზე მომუშავე სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებმაც შეიყვანეს, მაგალითად: „რეპორტიორებმა საზღვრებს გარეშე“ (RSF), ჟურნალისტთა საერთაშორისო ფედერაციამ (IFJ) და „ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტმა“ (CPJ).

კონტექსტი

მიუხედავად იმისა, რომ გადაცემის წამყვანი, ზოგადი კითხვების დასმით, ქვეყანაში მიმდინარე ბევრ მნიშვნელოვან პოლიტიკურ საკითხს შეეხო, ის არ იყო კრიტიკული რესპონდენტის მიმართ და არ უცდია სიღრმისეული, ამომწურავი ინფორმაცია მიეწოდებინა აუდიტორიისთვის.

ტელევიზიებში მმართველი პარტიის წარმომადგენლების სტუმრობისას განსაკუთრებული საჯარო ინტერესია, იმ ფონზე, რომ მმართველი გუნდის წევრები უარს ამბობენ ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილ ტელევიზიებში მისვლაზე. შესაბამისად, ტელემაყურებელს ხელისუფლებისგან მნიშვნელოვან, კრიტიკულ კითხვებზე პასუხების მოსმენის საშუალება ხშირად არ ეძლევა.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის დაკვეთით, დეკემბერში ჩატარებული კვლევის მიხედვით, ყველაზე მეტი ტელემაყურებელი “იმედს” და “პირველ არხს” ენდობა, ყველაზე ნაკლები კი ტელეკომპანია “ფორმულას”.

ამავე ანგარიშის მიხედვით, ყველაზე მეტი ადამიანი არ ენდობა “მთავარ არხს”(30%) და “ტვ პირველს” (27%). უნდობლობის ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი კი “პირველ არხს” აქვს.




ინტერვიუერები საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში მცხოვრებ სრულწლოვან მოსახლეობას უსვამდნენ კითხვას თუ „რომელი ქართული ტელევიზიის ახალ ამბებს და პოლიტიკურ ინფორმაციას ენდობიან ყველაზე მეტად?” რესპონდენტები კი ჩამოთვლილ ტელევიზიებს 5-ბალიანი შკალით აფასებდნენ.

18-დან 24 დეკემბრის ჩათვლით, მკვლევარებმა ტელეფონით გამოჰკითხეს 1 501 რესპონდენტი.

საზოგადოებრივ მაუწყებელთან ერთად, შესადარებლად შერჩეული იყო კიდევ ხუთი ტელევიზია: “იმედი”, “რუსთავი 2”, “ფორმულა”, “მთავარი არხი” და “ტვ პირველი”.

კვლევამ აჩვენა ისიც, რომ საქართველოს მოსახლეობისთვის ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენების, სიახლეების შესახებ ინფორმაციის ძირითადი წყარო ტელევიზია და სოციალური მედიაა.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის დაკვეთით, კვლევა შპს SONAR-მა ჩაატარა. საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა კომპანიასთან ერთ წლიანი ხელშეკრულება 2020 წლის 7 აგვისტოს გააფორმა და SONAR-ს სოციალური და მარკეტინგული კვლევების მომსახურებაში 80 000 ლარი გადაუხადა.

აქედან 32 400 ლარი ტელეაუდიტორიის კვლევისთვის იყო გამოყოფილი. რაც ითვალისწინებდა, რომ კვლევით ორგანიზაციას 1500 სატელეფონო ინტერვიუ 9 ეტაპად (ჯამში 13 500 ინტერვიუ) უნდა ჩაეტარებინა. თუმცა, როგორც კომპანიის დირექტორმა ნინელი იშხნელმა განგვიმარტა, პანდემიის გამო, საზოგადოებრივი მაუწყებლის პრიორიტეტების გათვალისწინებით, ხელშეკრულებაში ცვლილებები შევიდა. მათ შორის, ცვლილება შეეხო ტელეაუდიტორიის რაოდენობრივ კვლევასაც და მხოლოდ 3 ეტაპად ჩატარდა.

9 დეკემბერს, მთავრობის სხდომაზე, თბილისის მერი კახა კალაძე მედიებს დაემუქრა. მან თქვა, რომ იმ მედიებთან, რომლებიც მერიის ღონისძიებაზე მივლენ და მის შესახებ ინფორმაციას არ გააშუქებენ, “ურთიერთობას გადახედვა და ამ მიმართულებით კონკრეტული ზომების მიღება“ მოუწევთ.

კალაძე ამბობს, რომ მერიის პროექტების გასაშუქებლად განურჩევლად ყველა მედიას იწვევენ, მათ „ეძლევათ შესაძლებლობა, გააშუქონ ის პროექტები, რომლებსაც მუნიციპალიტეტი ახორციელებს სხვადასხვა მიმართულებით“, ზოგიერთი მედიასაშუალება კი, ღონისძიებაზე მიდის, მაგრამ მიზანმიმართულად არ აშუქებს.

„არ იფიქროთ, რომ ვინმეს საინფორმაციო პოლიტიკას ვაკონტროლებ, მაგრამ რაღაც წესი, ჩარჩოები ხომ არსებობს, არა?! მოდიხართ, იღებთ და არ აშუქებთ. მაქსიმალურად ვცდილობ, ვიყო კომუნიკაბელური თქვენთან ურთიერთობაში, სვამთ შეკითხვას სხვადასხვა თემაზე და ვცდილობ, ჩემი კომპეტენციის ფარგლებში, მაქსიმალურად გიპასუხოთ ამ შეკითხვებზე”

კალაძემ თქვა, რომ ასე გაგრძელების შემთხვევაში, მერია გადახედავს მედიასთან ურთიერთობას და მიიღებენ კონკრეტულ ზომებს.

კონტექსტი

ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიასაშუალებები ხშირად ხდებიან მმართველი გუნდის წევრების მხრიდან დისკრიმინაციული მიდგომის, მუქარის და თავდასხმების სამიზნეები.

კრიტიკულ კითხვებზე საპასუხოდ, კახა კალაძეს ჟურნალისტებისთვის შეურაცხყოფა არაერთხელ მიუყენებია. მაგალითად, 29 სექტემბერს ჟურნალისტის კითხვაზე, რომელიც მედიის წარმომადგენლებზე თავდასხმებს ეხებოდა, კალაძემ ჟურნალისტს მოუწოდა, “სიტყვები შეარჩიოს” და შეურაცხმყოფელი სიტყვებით მიმართა: “თქვენზე დიდი რადიკალები, თქვენზე უბინძურესი ადამიანები ამ ქვეყანაში არ არსებობენ. თქვენ ხართ თავი და თავი სიძულვილის, ბოროტების. თუ რაიმე ცუდი შეიძლება გაიფიქროს ადამიანმა, აი, თქვენ ხართ ამის სახე”.

ბოლო პერიოდში კრიტიკული მედიების წარმომადგენლებს სამთავრობო ბრიფინგებზე დასწრების შესაძლებლობაც ეზღუდებათ. მაგალითად, 8 დეკემბერს და 22 ნოემბერს კრიტიკული ტელევიზიების ჟურნალისტები კულტურის სამინისტროში თეა წულუკიანის ბრიფინგებზე არ შეუშვეს. 11 ნოემბერს კი იუსტიციის სამინისტროში გამართულ ბრიფინგზე ვერ მოხვდნენ.

არასამთავრობო ორგანიზაციები მუდმივად მოუწოდებენ ხელისუფლებას, შეწყვიტონ მედიაზე ზეწოლა და დისკრიმინაციული მიდგომა. საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ არაერთხელ მიმართა “ქართულ ოცნებას” შეწყვიტოს აგრესიული რიტორიკა და გადავიდეს მედიასთან საქმიანი ურთიერთობის რეჟიმში.

თბილისის საქალაქო სასამართლომ არ დააკმაყოფილა ტელეკომპანია “რუსთავი 2-ის” დამფუძნებლების, დავით დვალისა და ჯარჯი აქიმიძის მოთხოვნა არხის 60%-იანი წილის დაბრუნებასთან დაკავშირებით. ტელევიზია რჩება მოქმედი მფლობელის, ბიზნესმენ ქიბარ ხალვაშის საკუთრებაში.

რა მოხდა

სასამართლოს გადაწყვეტილება მოსამართლე გოჩა დიდავამ 8 დეკემბერს გამართულ სასამართლო პროცესზე გამოაცხადა და განმარტა: „საქმეში არსებული მტკიცებულებების ურთიერთ შეჯერების შედეგად, არ დასტურდება, რომ ქიბარ ხალვაში არაკეთილსინდისიერი შემსყიდველია“.

დავით დვალი და ჯარჯი აქიმიძე 2004 წელს გაფორმებული ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილად ცნობას ითხოვდნენ, რომლის მიხედვითაც „რუსთავი 2-ის“ საკონტროლო პაკეტი ქიბარ ხალვაშის ხელში გადავიდა.

„დასაბუთება და არგუმენტაცია, რომ თურმე, ქიბარ ხალვაში კეთილსინდისიერი შემძენი ყოფილა, ნიშნავს იმას, რომ სასამართლომ გვითხრა, არ მაინტერესებს თქვენი არც მტკიცებულებები, არც არგუმენტაცია, არც ჩვენებები“, - გვითხრა დავით დვალმა სასამართლო სხდომის დასრულების შემდეგ.

მისივე თქმით, დაცვის მხარესაც კი არ ჰქონია არგუმენტები იმაზე, რომ ხალვაში კეთილსინდისიერი მყიდველია „სასამართლომ კი, აბსურდული გადაწყვეტილება მიიღო“.

მოსამართლემ გააუქმა საქალაქო სასამართლოს 2021 წლის 14 მაისის განჩინებაც, რომლის საფუძველზე "რუსთავი 2-ის" 60%-იან წილს და უძრავ ქონებას ყადაღა ედო.

ქიბარ ხალვაშის 2014 წლის ჩვენება

ქიბარ ხალვაშმა “რუსთავი 2-ის” წილები მაშინდელი ხელისუფლების წარმომადგენლების შეთავაზებით, 2004 წელს შეიძინა. 2014 წელს სასამართლოსთვის მიცემულ ჩვენებაში რომელიც მოსარჩელე მხარის ადვოკატმა კახა კოჟორაძემ გაასაჯაროვა, ქიბარ ხალვაში ჰყვება, რომ ტელევიზიის 60%-იანი წილი აქიმიძისა და დვალისგან 1 200 000 დოლარად, ირაკლი ოქრუაშვილთან მოლაპარაკების შემდეგ იყიდა და მას არხის დამფუძნებლებთან უშუალო შეხება არ ჰქონია.



ჩვენებაში ის ირწმუნება, რომ „მოგვიანებით გაიგო“ დვალისა და აქიმიძის მიერ „რუსთავი 2-ის“ წილის ხელისუფლებისგან ზეწოლის შედეგად დათმობის შესახებ.

ხალვაშის ჩვენების მიხედვით, მან 60%-იანი წილის შეძენის შემდეგ, ხელისუფლების წარმომადგენლებთან შეთანხმებით, “რუსთავი 2-ის” დარჩენილი წილის შეძენაც გადაწყვიტა, რათა ტელევიზია მხოლოდ მის მფლობელობაში ყოფილიყო. ვანო მერაბიშვილთან, ირაკლი ოქრუაშვილთან და ზურაბ ადეიშვილთან შეხვედრის შემდეგ კი გადაწყდა, რომ ხალვაშს კომპანია 7 000 000 დოლარად უნდა ეყიდა და დარჩენილი თანხაც სწორედ მათთვის გადაეხადა.

ჩვენებაში ხალვაში ამბობს, რომ 200 000 დოლარი, ნაღდი ფულის სახით, ყოველთვიურად ვანო მერაბიშვილთან მიჰქონდა და 4 მილიონი დოლარი აქვს გადახდილი. მისივე თქმით, კომპანიის წილები 2006 წელს, საქართველოს მესამე პრეზიდენტის მიხეილ სააკაშვილის მხრიდან ზეწოლის გამო გაასხვისა.

„რუსთავი-2-ის“ ყოფილი მფლობელების სასამართლო პროცესები

2012 წელს, ხელისუფლების ცვლილების შემდეგ, “რუსთავი 2-ის” წილების საქმეზე, დავით დვალმა და ჯარჯი აქიმიძემ პროკურატურას მიმართეს. მათი ადვოკატი კახა კოჟორიძე ამბობს, რომ „მოქმედ ხელისუფლებას არ აწყობს, ვინმესთვის ბრალის წაყენება და გამტყუნება. ამიტომ, 2012 წლიდან გამოძიება თაროზე შემოიდო და ხანდაზმულობის ვადა გაუვიდა”.

2015 წელს საქალაქო სასამართლოში სარჩელი ქიბარ ხალვაშმა შეიტანა იმის დასამტკიცებლად, რომ ტელეკომპანიის წილები არაკეთილსინდისიერი გარიგების საფუძველზე დაათმობინეს.

2015 წელსვე, ქიბარ ხალვაში, საქმის მოგების შემთხვევაში, ჯარჯი აქიმიძესა და დავით დვალს საჯაროდ შეჰპირდა „რუსთავი 2-ის“ 50%-იანი წილის გადაცემას.

2017 წელს საქართველოს სამივე ინსტანციის სასამართლომ ტელეკომპანია ქიბარ ხალვაშს დაუბრუნა, ”რუსთავი 2-მა" კი გადაწყვეტილება სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასმართლოში გაასაჩივრა.

2019 წლის 18 ივლისს ადამიანის უფლებების ევროპულმა სასამართლომ დაადასტურა საქართველოს სამივე ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება და “რუსთავი 2”-ის მესაკუთრედ ქიბარ ხალვაში დარჩა.

2019 წელს, სტასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილების შემდეგ, „რუსთავი 2-ის“ წილების დასაბრუნებლად სასამართლო დავა დავით დვალმა და ჯარჯი აქიმიძემ დაიწყეს. ისინი წილის დაბრუნებას იმავე არგუმენტებით ითხოვენ, რა არგუმენტებითაც უზენაესმა სასამართლომ ტელევიზია ქიბარ ხალვაშს დაუბრუნა.

„როგორც ჩანს, კარგი იქნებოდა, სასამართლო დავა 2019 წლამდეც დაგვეწყო“ ამბობს კახა კოჟორიძე. ის განმარტავს, რომ დვალი და აქიმიძე ელოდნენ ხალვაშის დაპირების შესრულებას 50%-იანი წილის გადაცემის შესახებ, თუმცა სასამართლო დავის მოგების შემდეგ, აქიმიძემ მათ წილის მხოლოდ 40% შესთავაზა.

„ეს მნიშვნელოვანი ქონებრივი ღირებულება იყო, მაგრამ [60%-იანი წილით] ხალვაშს რჩებოდა სარედაქციო პოლიტიკაში ჩარევის შანსი. დვალმა და აქიმიძემ ტელეკომპანიის სარედაქციო დამოუკიდებლობა არ გაცვალეს ქონებაზე. შესაბამისად, ეს გარიგება ჩავარდა”, - ამბობს კახა კოჟორაძე.

კახა კოჟორიძე ამბობს, რომ გადაწყვეტილებას გაასაჩივრებენ და 2019 წელს დაწყებულ სასამართლო პროცესს აუცილებლად მიიყვანენ ბოლომდე: „ვერ მოვიგებთ საქართველოში, მოვიგებთ სტრასბურგში, ეს არის ჩვენი გეგმა. გაუკუღმართებულ მართლმსაჯულებას სამართლიანობად ვერ შემოგვასაღებენ.“

Media experts and professional organizations define the Georgian mainstream media as “polarized”, where some of the TV stations pursue a pro-government editorial policy while others favor the opposition. Meanwhile, the ruling Georgian Dream party and other government officials frequently criticize journalists and opposition media outlets, as well as publicly pointing out the need to regulate the media. These messages are often considered a threat to free speech and freedom of expression as well as an attempt to intimidate the media.

 

Mediachecker is presenting a three-part interview with Shalva Papuashvili, one of the main figures in the Georgian Dream government, that will discuss polarization, media standards, legislation, and violence against journalists.

---

As for a representative of the Ruling Party, what is your view towards the current media environment in Georgia?

I am a lawyer and lawyers often say: it is important to agree on definitions. Such is the scientific approach in general. So, I have two questions for you: What do you think is journalism/media? What is the purpose of it?

Our goal is to provide information to the public so that they can make informed choices.

Yes. And what is the difference between the journalism and propaganda?

You should answer this question yourself, because, as I understand, now you are traying to describe today's media environment.

Do you know why? Sometimes definitions are chaotic and if we do not have the right definition, we cannot say what is media and what is not. That must be also said, because it is difficult to evaluate different things by the same criteria, right? Propaganda is propaganda, journalism is journalism.

Propaganda is a weapon, do you mean that?

Journalism, as you have said, is about providing information in good faith. It is objectivity and other things as well, of course, but it is providing information in good faith for a person to have a correct idea of the world, of the various elements of the universe.

Propaganda is the selective delivery of information, etc., in order to achieve a certain goal. Propaganda itself already has a purpose in terms of outcome. This is for definition.

As for the environment: my view results from the fact that, unfortunately, journalism is poor in our country. There may be media as a medium, a transmitter of the information, a provider of something from point A to point B, but if you ask me, terms like journalistic ethics, standard, are not even used anymore.

I remember how it used to be when journalistic standard was part of professional pride and people were proud of it.

Then, at some point, during Saakashvili’s presidency, probably in 2005-2006, I remember there were talks and argues that "there is no impartiality," that "we are all humanly, subjectively biased, so there can be no balanced information and objective journalism."

There was a discussion that the main principle should be the market of ideas, that it is better to have a lot of subjective and biased media and in this diversity, whether the viewer or the reader, would get acquainted with this diversity, make their choice, and form an opinion.

This was partly substantiated by the example of the American media. Or even on the example of Europe, some newspapers in Germany are more conservative, some – of other kind, and so on.

Eventually, it was interpreted here so that the media became a direct weapon for propaganda, and the journalist - a propagandist. In Fact, we have almost no journalism.

You mentioned, how respectful journalistic ethics used to be, now how do you imagine a good, healthy media environment in the country?

First, the journalists must realize that their profession is ethical journalism and not propaganda. These standards then need to be considered and regulated as well.

This experience of so called “market of ideas”, showed us that the idea of the audience coming up with an objective conclusion after watching many subjective channels, does not work. In fact, this is not how the economic market works and it also has flaws - that is why it needs regulation.

I would like you to explain the topic of regulations in more detail later. I remember your recent statements, about polarized media environment. You are one of the leaders of the Ruling Party, you are in state power, how do you think this polarization can be reduced?

Media is part of the general polarization. The fact is that the media is not just a provider of information: TV channels, media basically, has become a participant, an actor who creates politics itself. It has become a public determinant of the political agenda.

The media Is no longer observer and broadcaster, as it is a propagandist, on the one hand, and not only an instrument of propaganda but, in some cases, the author of propaganda as well.

How to reduce polarization? It must be rejected. However, it is difficult to do. There is a suspicion that most likely, various media outlets will not be able to finance themselves solely with advertising revenue and have additional income from political parties. Therefore, it seems that this business structure itself is formed this way.

Do you say that the main sponsors of the media are political parties?

Yes.

Do you mean all political parties in this case?

I do not know if all are. It is hard to say if there are any. But in this case experts say that on the one hand, considering the size of the advertising market, we know how much the advertising revenue of different media outlets is. Experts know what their expenses cab be and when comparing all of this, they realize that it is difficult...

Can you tell us more specifically which political parties and experts you are talking about? As the experts have been mentioned, there probably are specific examples.

I cannot say specifically, because I can’t bring exact quotes, but regarding the advertising market, if I am not mistaken, Transparency International-Georgia had a study. Anyway, this is my assumption based on some realistic estimates. You must be better aware about it.

So, are you trying to say that if Political parties are not main sponsors of media, the polarization will reduce?

The main problem here, along with many other things, is hypocrisy. That a person, who in fact, is a propagandist, says that they are journalist; The problem here is not that someone is a propagandist, the problem is they are actually, someone else. They pretend to be an independent media, but in fact the party is financing them.

For example, “Girchi” party has its own television. We know that it is a TV owned by a political party (in some cases more objective than some non-partisan televisions). What I mean is that, when you start hiding something or pretending, that's where the falseness begins and then it gets complicated. The problem is not that the television is partisan, the problem is that it does not declare it. In a contrary, it presents itself as an independent media.

I think everyone is aware of the fact that "TV Formula" is financed by Davit Kezerashvili [A businessman and former UNM defense minister]. It is officially the case, isn’t it? We also know that Kezerashvili is involved in politics.

So, you think the polarization will reduce when finances doesn’t come from political parties or when TV channels openly declare that “they are executing the agenda of the specific party”?

Maybe [it can partially help]. Today, it is easy to distinguish who is affiliated with whom. But it does not help completely. What I mean here first thing to do is to at least call things by their names - whether it propaganda or whether is it media.

Sometimes, when we [the ruling party or the government] refuse to visit TV station or give them a comment on something, we are told that we “do not like the critical media”.

In fact, if it is a declared propaganda, then it turns out that it is not the media. The same, "Girchi" is television, but does it complain when we don’t visit their channel?!

You, "Georgian Dream", refuse to visit specific [critical towards government] TV channels. For years, in fact, you have been in boycott mode with them. If we say that polarization is a problem, doesn’t your decision not to talk to these televisions deepen this problem?

Yes, but the point is, that we should ask the question - where are we going? Are we going to a TV channel or are we going to a political party? This is the main issue.

Do you refer to these Televisions as parties?

In fact, we see that they are participants in the political process, aren’t they? The “Mtavari TV” is the determinant of the political process. When the head of "Mtavari" is also a journalist, a lawyer, an ally of the party and gives direct instructions to them, etc., should we fool ourselves? As soon as we stop fooling ourselves, many things will become clear. The second issue is impropriety…

I understand what you are saying, but I'm asking you something else: don’t you think that your absence on these televisions contributes to polarization?

You probably remember that before the elections we used to go to "TV Pirveli" and "Mtavari". I personally attended four or five shows on TV - “Mtavari”.

I remember you went there on your own terms: talking one on one with the host and not participating in debates.

Yes. It was an act, a step that meant that we were ready to visit their programs. Because it is important for us.

Why did you think it was important that you should go there, it is important to talk to them, right?

No.

Then why did you decide to go?

So that we could talk to their audience. We see that this polarization, among others, is the polarization in the audience. The viewers are segmented and polarized. Part of the viewers watch one part of the televisions, the other part – watches another. So, if you talk to viewers from only one TV channel, the viewers of the other one, cannot hear your side of the story. That's why it's important that we get there and talk to their audience.

Didn't you consider it important before? Or do you no longer feel that way since you are no longer going to those channels?

Overall, it is important now as well, but there is some margin, which makes it difficult.

How do you define this margin?

One – impropriety…

You, as the ruling party, are accountable to the citizens. How do you respond to this accountability when you have basically boycotted these TV channels in recent years, and you only go there very rarely and on your own terms?

When you go to a space where there is manipulation and not journalism, you go there, and you know that you will be manipulated. But you still think you will be able to break through this manipulation and say what you have to say.

The second thing is impropriety. By this impropriety I mean when journalists are directly obscene towards your party members.

To specify, what do you mean by "impropriety?"

For example, swearing, insulting.

But you have duty to tolerate nuisance more than an ordinary person?

No, this is a lie.

Why is it a lie? You are the government, the ruling power.

Yes, but there is no duty to tolerate nuisance towards impropriety.

In general, do you have a greater obligation to be more patient and tolerant than an ordinary citizen?

No, no way.

Is not that so?

This duty to tolerate nuisance is misunderstood. This does not mean that when someone insults you, you cannot impose a social sanction by not saying anything, not communicating with them.

The obligation to patience implies that you have a higher standard, for example when you take a case to a court to prove something, and so on. There is no obligation to listen to insults.

You, the government, have not only duty to tolerate nuisance but you are accountable towards the citizens.

Accountability, of course. But I'm surprised by what you just said. I'm telling you that when a journalist, a presenter, insults you, when they use obscene words towards a member of your team, do I have any human, moral, political, obligation? Do we expect the insulted person to have an obligation to talk to that journalist and give an interview?

Is this the reason why "Georgian Dream" has not talked to specific TV channels for years?

This is one of the examples.

But you have said before that sometimes you accept their invitation to the programs, sometimes you don’t. How do you decide when to do so and when not to? Again, these TV channels have big audiences and when you refuse to talk to them, does not that deepen the polarization?

No, it does not; it simply leaves those people in the propaganda "bubble" created by those televisions.

What is polarization than, if not this?

There is no deepening. It is as it is. It remains like that consistently.

But neither does it decrease (and you say you are trying to decrease polarization).

Certainly, we want to, but we must look at it this way: First - our vision is that some TV stations are not only affiliated with some political parties but are part of them – they act as the parties’ news departments. We know that. And we do not go to the studio programs, but we do not refuse to give them comments.

Sometimes you do.

Yes, there are such periods. When they do something really wrong, we use our right, to impose so called social sanction to them and refuse to comment.

Impose a social sanction on journalists?

Yes, that's a social sanction. What other leverage is there? As I can see, we cannot start a dialogue because it’s hard to come up with the initial agreement. We should agree on the key aspect – do we want journalism or propaganda?

Media is everything today, Facebook is a media, YouTube is, Twitter is. That's why I use the word "journalism". The word "media" simplifies the meaning of journalism, and it seems that everything is acceptable. Write a post on Facebook and you are already a media. Journalism is a profession that has its own standards, criteria and follows certain rules. What I am trying to say is that Journalism is disappearing, and it has become propaganda.

To understand what I am saying, you must assume that it is propaganda.

My assumption is not required. Numerous influential organizations directly state that the parties use some media outlets as a tool of propaganda.

The OSCE/ODIHR report now states that the media was engaged in political activism.

The OSCE / ODIHR report also concluded that the media in Georgia was divided into two parts - the pro-government media and the opposition media, “which limited the ability of voters to make informed decisions”. There was the discussion not only about the opposition, but also of the state media.

That is why we see the risks. The idea of propaganda is to show the world to its audience the way it wants to be seen. When you collaborate with a propagandist, you realize that they will use you for propaganda. So, you should not allow it to be used for propaganda.

I understand what you are saying, and I agree that when the media becomes a tool of propaganda, that media is no longer ethical or objective. But now you are mostly talking only about the opposition media. We also have the pro-government media in the country. This is not my assumption, it is stated by several influential organizations, including the OSCE/ODIHR, which you mentioned yourself. Media monitoring reports also openly state that, for example, “Imedi” and “PosTV” Channels are weapons of governmental propaganda. Can't you see the problem on this side?

This side has its own history. First, I do not know the government. Maybe they support the Georgian Dream.

Do you see a problem in this?

In general, the problem exists, since this polarization in the media means that everyone is left within their perspective. Imedi has its own history - the history of the anti-UNM [The largest Georgian Opposition party] - which at some point, is directly stated by them, that it is their editorial policy. This channel has an identity related to the fact that the United National Movement raided it [He is talking about the police raiding and shutting down TV Imedi on November 7, 2007], occupied it and then managed this television as an invader. This television has a historical media trauma and, therefore, their attitude is understandable. "PosTV" also has its attitude.

So, it is understandable for you. Is it acceptable too?

Do you know what is acceptable? Polarization is not acceptable. The journalistic standard is what should be acceptable. Here we must find we have got the journalistic standard, where we do not have it, and where we have it partially.

And what kind of journalistic standards do we have on the Pro-Government side? Because, if we agree that ethics, impartiality, objectivity is important, you always criticize only the opposition media. We have never heard the criticism of the other side from you.

I criticize what I am concerned about. Let the others criticize what they are concern about. Overall, everyone criticizes according to their concerns. Am I the one who has an objective obligation to look at the world and judge who is right and who is wrong?!

But why do you left out the other side of the media when you talk about good media environment?

Otherwise, I would have to compare, and I do not want to do that.

Do not compare, let's talk in general. If we agree on media standards, and does the pro-government media meet them?

No, today neither side meets the media standard.

Before 2015, we had a big wave of deregulation under Saakashvili, and the talks that the market would regulate itself.

For example, before 2015, we had generations of children that we thought we were providing with calcium by offering them dairy products. In 2015, it turned out that the products we thought were dairy products, were not made of real milk. In 2015, a law was introduced that said that a cheese can only called a product made from animal milk. Therefore, it turned out that the market could not regulate.

What are we comparing to each other now?

The point is that if we think that after consuming variety of subjective information ensures that we come to an objective conclusion, this is not really the case. In fact, people tend to pay more attention to what better explains their views, what convinces them of the correctness of their world, which confirms their versions.

In the modern world, as it turns out, a person is not even critical, but rather tries to get his/her confirmation of their own vision of the of the world. This causes an individual to not even switch from one channel to another. As a result, a person cannot even see the reality beyond the channel they chose to watch.

What do you mean by that?

I mean that the system itself is wrong. The system that lets us have a lot of biased media outlets and assuming that critical viewers make sense of it.

But we also have a public broadcaster.

We have, but there is a problem with ratings. Should not the media have an influence?!

Does not the public broadcaster have an influence?

Objectively, some people there are telling some truths, but there should be someone listening to it. It has no rating; we know about it. I do not know exactly, where does it stand by TV ratings? Is it 7th? 8th?

Social media and policy agenda issue is a separate story. Someone posts something in the morning and it becomes the topic of the evening talk show, this is yet another issue.

But, at least, I want to say what my personal perception is this: just like before 2015, the market could not regulate What real cheese was and what was not.

Do you want to say that we need to regulate Media?

Yes.

I'm very interested in your opinion on regulation and would like to talk a little more soon. Before that, let me clarify one issue: you stated that we agree on polarization, we have one side, we have another side, and we do not like either, do we?

Here, of course, is the question: is it really possible to have a sterile, objective media?! There is some grain of truth in this. The fact is that we [in Georgia] like to exaggerate and things get radicalized very easily here. So it also depends on what kind of bias we are talking about.

Do you mean the government side as well?

There is no government side. Someone may be biased towards the Georgian Dream Party or dislike the United National Movement to the extent that it sees itself as an ally of the Georgian Dream. And that’s why they may support strengthening Georgian Dream to prevent the return of the National Movement in the government.

Isn’t that your agenda too?

Of course. Some people stand close to us and his, of course, is not inconvenient for anyone.

By the way, if we want to make a comparison, I would not bring "Mtavari", "Formula" and "TV Pirveli" even closer to the media standard of "Imedi". "Mtavari", "Formula" and "TV Pirveli" are no longer the ethical journalism, in some cases they even go beyond the human ethics.

In "Imedi", for example, there is no impropriety. Violation of human ethics. It happens very rarely.

Media monitoring reports state different: both sides use insulting language towards each other.

Maybe, but I can send you examples of impropriety.

You mean swearing and this is your argument. Yes, there are specific cases of that, but you cannot generalize it on everyone.

There are journalistic methods, of exaggeration, of kitsch, but there are often things beyond that. Anyway, whatever it is, it is.

Two weeks before the elections, you stated that the Georgian Dream was conducting media monitoring and observing only - "Mtavari”, "Formula" and "TV Pirveli" channels. What did you monitor, what methodology did you use, who were the observers?

We were monitoring three TV stations because they were using propaganda against us and we wanted to analyze and record it. We, as a party, were interested in how the propaganda was used against us.

We had three areas of observation: hate speech, disinformation, and manipulation. We also had statistics.

You had both a qualitative and a quantitative account, this is what you stated.

Yes, everything proven with links and so on.

What kind of methodology did you use? Who was observing?

We were observing with our internal resources.

Media monitoring is conducted by qualified specialists. Could your “Internal Resources” qualify for that?

Why not? Anyone can identify the truth, the lie, and the hate speech.

What exactly do you mean when you mention hate speech and disinformation?

We defined it in the report. In short, the approach was such: checking hate speech, misinformation, manipulation.

How exactly do you define disinformation?

We defined it as follows: we would take a story and say whether that was true or a lie. If there was a lie, it was a lie.

Lying is one thing and misinformation is another. Misinformation is not just false or misleading information. Misinformation (which you say you monitored) is defined as intentionally misleading information. There are different kinds of misleading information too.

We were just identifying the lies and the truths. What does it matter if it is premeditated or not?

That's why I asked you about definitions of misinformation. False information is that is something else. To call something misinformation, it must have a preconceived notion or purpose. Now, how did your monitors identify speech?

Using human ethics, how can I say?

That's why definitions matter. Research methodology is important because everything you observe is precisely defined.

Again, we were looking at lies or truth. Because sometimes simple truth about Journalism and Propaganda gets lost in these definitions.

And how accurate is your media monitoring?

No, it is not accurate. We do not want accuracy in the sense that we are not media monitoring organization.

We want to explain people humanely that what ის happening now is abnormal. We wanted to show numbers behind the abnormality that is sometimes wrapped in beautiful words. For example, the "critical media" says "I use swear words towards you and you must be silent, because you have a duty to tolerate nuisance".

When a journalist swears, he/she is no longer a journalist and you have no obligation to stay calm, patient and to listen. This is such a simple truth that it does not need a methodology.

You presented this document as a media monitoring report and said that you were watching these three TV stations with a specific, defined methodology and researching disinformation, manipulation and hate speech. Therefore, I asked how it was conducted and if there were specialists involved. Who was involved in this process?

Our internal resource. Do names and surnames matter?

I am not asking for names; I am asking about their qualification.

Our inner, subjective, partisan, biased (laughs) people, why does it matter?! There is the shortage of specialists in many fields…

Why did you choose these three channels?

Because these three channels were using propaganda against us. One thing is our perception (and I often stand out here as well, because I do not like perceptions, I like to have facts as well). And if we have a perception that these three channels are waging a propaganda war against us and we tell them that they are a political media, but these are just words.

Our task was to study and show how mathematically or factually confirmed our perception was, and to provide these facts.

Media monitoring is done by credible, impartial organizations. Also, the Communications Commission. They have accurately defined methodology.

That's why these monitoring results are often a zero.

Do you think so?

Yes, because, don’t you see these monitorings…

These monitors are independent. You yourself just mentioned that yours were subjective.

Yes, and what is the problem?

The problem is that in this particular case, you only observed three channels and stated at the briefing that these TV stations spread misinformation, lie, hate speech… That brings me back to polarization. does it not deepen that problem?

Why deepens it? The truth?

What do you mean by “truth”?

When there false story and if I say it a lie, this is the truth.

You were only watching one side of the media.

Yes, we are not a media monitoring organization, right?!

So, you showed what you intended to show, did not you?

Our goal was simple. Expose the ongoing propaganda against us.

You then said that these televisions provide us with one-sided information. On the other hand, you refuse to take part in their programs. With that, don’t you strip them of the possibility to cover multiple sides of the stories?

That's why I said from the beginning that definitions are very important...

You also said, "These are not media outlets," but still, you were providing a “media monitoring” towards them.

That's why I no longer use the term “media” and use “journalism”. Media is everything, but there is no journalism anymore. Otherwise, the media is also Russia's first channel and Girchi TV. This is not journalism, it is propaganda.

Now as regards to why we do not visit these televisions. Is this a PR-tactical decision. If we agree that TV X is part of a propaganda, then their task is to show the viewers only their vision of the world - that is the purpose of propaganda. We see it, we know it, we realize it, and it's bad. We do not want these viewers to see the world just from that angle.

What is the solution from here? We decide to take part in their TV programs to show the audience our side of the story. Yes, this is the solution, and therefore I participated in a few programs but then they no longer invited us.

These media say they invite you but you refuse them.

The bridge collapsed, it burnt again. Look at it from purely PR or tactical angle.

In short, you must look at the world through my eyes and you will see that if this is a propaganda, then it is my purpose and interest to break it [by providing my side of the story]. But, at the same time, I know there is a risk here. When I get there, I know it's their job to show me from the bad angle. We are not afraid that we go to these tv channels but at the same time you realize that as you go there…

Do you find yourself in an uncomfortable environment?

It’s not about comfort. Uncomfortable environment is everywhere. Sometimes we still let these journalists ask us uncomfortable questions, don’t we?

One of the most important roles of media is to be a watchdog, to control the government, to be critical, including towards the government, isn’t it?

I do not know, should it be?

Should not the media be critical of the government?

No.

Why do you say that?

Because, in general, you must be critical towards the world. To government, to opposition, to the schools… Why should it be the sole purpose of the media to be critical to the government?

It is not a sole purpose; it is part of journalism. Do not you agree that Journalists’ function is also to be critical to the government to help audience can make an informed choice?

Yes, it should be critical of the authorities as well (among others). We have already broken the logical chain there. Therefore, I asked, what is the definition of journalism? There must be a difference between “one of the tasks” and a “sole purpose”.

You said, you do not accept invitations from the opposition TV channels because you don’t accept the attitude waiting for you there. But you often visit the televisions where you find yourself in a comfortable environment and where you are not asked any critical questions.

Being in a comfortable environment is always more comfortable, indeed. But it is not about avoiding the uncomfortable environment.

If we know that this environment is propaganda, will it allow its users to see the world through my eyes? This goes against their purpose. So, when you go, so to speak, to the heart of propaganda, you always have a risk. You are invited there to become part of their propaganda, to use you for their propaganda purposes.

What about the other TV channels, which you do not decline to visit?

So what? We are in a comfortable environment there and we do not have these risks there.

You just told me that you are not afraid of critical questions.

We are not afraid of criticism. So, I say, between journalism and propaganda…

What about your accountability to speak to the other part of the audience? Are not they your voters too?

That's exactly the reason why every time, after boycotts, we say we're still going to accept the invitations to these TV channels. Because there are citizens who need to hear our side of the story. But these formats of relationship, including impropriety, is difficult.

You mentioned impropriety and regulation many times. let’s move on to the next topic. Let’s talk about our legislation of free speech and media. What do you think about it?

We should not jump; we should move on to this issue. To move on, we need to agree on whether journalistic tasks are being accomplished.

The question is about the legislation.

When we talk about propaganda, what are we talking about? There are two problems that can be present in the media - false information and impropriety. Now, the question is whether regulation is enough or not.

[end of the first part]

---

In the second part of the interview with Shalva Papuashvili, we talk about the government’s messages about regulating media. Media experts and organizations working on this topic, often rate these messages as a threat towards free speech, freedom of expression and attempt to intimidate the media.

6 დეკემბერს, სააპელაციო სასამართლომ განსახილველად პირველ ინსტანციაში დააბრუნა კომუნიკაციის კომისიის მიერ “მთავარი არხის” წინააღმდეგ შეტანილი საქმე, რომელიც საქალაქო სასამართლომ 29 ოქტომბერს წარმოებაში არ მიიღო.

რა მოხდა

27 ოქტომბერს, კომუნიკაციების კომისიამ “მთავარი არხს” სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა ორი ვიდეორგოლის გამო: ერთი შეიცავდა მიხეილ სააკაშვილის ციხიდან გათავისუფლების მოთხოვნას, ხოლო მეორე - 14 ოქტომბერს ყოფილი პრეზიდენტის ციხიდან გათავისუფლების მოთხოვნით გამართულ აქციაზე დასწრების მოწოდებას. კომისია ვიდეორგოლებს წინასაარჩევნო პოლიტიკურ რეკლამად მიიჩნევს და არხს საარჩევნო კოდექსის დარღვევას ედავება.

ვრცლად: რას ედავება “მთავარ არხს” კომუნიკაციების კომისია?

საქალაქო სასამართლომ ეს საქმე 29 ოქტომბერს განიხილა. “მთავარი არხის” ვიდეორგოლებში “საარჩევნო სუბიექტის არ ყოფნის გამო”, კომუნიკაციების კომისიის პოზიცია არ გაიზიარა და საქმის წარმოება შეწყვიტა, რაც კომუნიკაციების კომისიამ სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივრა.

6 დეკემბერს, სააპელაციო სასამართლომ დააკმაყოფილა მარეგულირებლის საჩივარი და საქალაქო სასამართლოს საქმის თავიდან განხილვა დაავალა.

“მთავარ არხში” მიიჩნევენ, რომ გადაწყვეტილება პოლიტიკური მოტივაციითაა განპოირობებული. მაუწყებლის იურისტი თამთა მურადაშვილი ამბობს, რომ ვიდეორგოლები “სარედაქციო პოლიტიკის ფარგლებში გამოხატული მათი საქალაქო პოზიცია და ყოფილი პრეზიდენტის მხარდასაჭერი აქტი” იყო და არა “პოლიტიკური რეკლამა”.

რას ამბობს საარჩევნო კოდექსი პოლიტიკურ რეკლამაზე

საარჩევნო კოდექსში წინასაარჩევნო პოლიტიკური რეკლამა განმარტებულია, როგორც მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში გასულ ისეთი შინაარსის რეკლამა, რომელიც მიზნად ისახავს საარჩევნო სუბიექტის არჩევისთვის ხელის შეწყობას ან ხელის შეშლას.

ამავე რეგულაციით, წინასაარჩევნო რეკლამად ითვლება მასალა, რომელშიც ნაჩვენებია საარჩევნო სუბიექტი ან მისი არჩევნებში მონაწილეობის რიგითი ნომერი და რომელიც შეიცავს წინასაარჩევნო კამპანიის ნიშნებს.

კომუნიკაციების კომისია „პოლიტიზირებულს და დაუსაბუთებელს“ უწოდებს მის მიმართ “მთავარი არხის” განცხადებებს სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლებას შეზღუდვასთან დაკავშირებით.

რა მოხდა?

25 ნოემბერს კომუნიკაციების კომისიამ “მთავარი არხი” 111 903 ლარით დააჯარიმა ეთერში გასული სამი ვიდეორგოლის, მათ შორის სამოქალაქო მოძრაობა "სირცხვილიას" კლიპის განთავსების გამო.

იურისტების ნაწილი კომისიის გადაწყვეტილებას არაკანონიერს უწოდებს. "მთავარი არხი" ჯარიმის გადახდას არ აპირებს და გადაწყვეტილების გასაჩივრებას გეგმავს.

არხის დირექტორმა, ნიკა გვარამიამ 25 ნოემბერს გამართულ ბრიფინგზე ევროკავშირის ელჩს, აშშ-ის საელჩოს, არასამთავრობო სექტორს, ოპოზიციასა და მედიასაშუალებებს მიმართა და რეაგირებისკენ მოუწოდა.

26 ნოემბერს მოძრაობა “სირცხვილიამ” კომუნიკაციების კომისიასთან საპროტესტო აქციაც გამართა განცხადებით, რომ „მთავარი არხის“ დაჯარიმება ავტორიტარიზმისკენ გადადგმული ნაბიჯია და სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებას ზღუდავს.

კომუნიკაციების კომისიის საპასუხო განცხადების მიხედვით, მათი „თანამშრომლების მიმართ მუქარა და ბულინგი კანონის აღსრულებას ხელს ვერ შეუშლის“. კომისიამ საერთაშორისო პარტნიორებს მიმართა, რომ ყურადღებით დააკვირდნენ მიმდინარე პროცესს.

კომუნიკაციების კომისიის პოზიცია

კომუნიკაციების კომისიის განცხადების მიხედვით, რომ 25 ნოემბრის გადაწყვეტილება, რომლითაც „მთავარ არხს“ ჯარიმა დაეკისრა, „სრულად შეესაბამება არა მხოლოდ ქართულ კანონმდებლობას, არამედ საერთაშორისო პრაქტიკას, მათ შორის, სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებებს”.

იმის დასტურად, რომ „მთავარი არხის“ ეთერში პოლიტიკური რეკლამა კანონმდებლობის დარღვევით განთავსდა, კომისიას „საქართველოს საარჩევნო კოდექსის“ 50-ე მუხლის პირველი პუნქტი და 761 მუხლის 21-ე პუნქტები მოჰყავს. ამ მუხლებში საუბარია მედიის მიერ წინასაარჩევნო კამპანიის გაშუქების ზოგად რეგულირებებზე, წინასაარჩევნო რეკლამების განთავსების წესებზე და ტარიფებზე.

იურიდიული შეფასება

საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის” (GDI) სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების პროგრამის დირექტორის, მარი კაპანაძის შეფასებით, კომისია ამ გადაწყვეტილებამდე თავისი სუბიექტური ინტერპრეტაციის შედეგად მივიდა და მისი გადაწყვეტილება სათანადოდ დასაბუთებული და არგუმენტირებული არ არის.

მისი თქმით, კანონმდებლობაში პირდაპირ არსად წერია, რომ პოლიტიკური რეკლამის განთავსება მხოლოდ წინასაარჩევნო პერიოდშია დასაშვები. გარდა ამისა, იურისტების შეფასებით, სადავო ვიდეორგოლები პოლიტიკური რეკლამის განმარტებაში არ ჯდება.

ვრცლად ამ თემაზე: „უპრეცენდენტო ჯარიმა “მთავარი არხს” - რა პრობლემაა კომუნიკაციების კომისიის გადაწყვეტილებაში?

სადავო ვიდეორგოლები

კომუნიკაციების კომისიამ ამ შინაარსის ვიდეორგოლები მიიჩნია არაწინასაარჩევნო პერიოდში განთავსებულ პოლიტიკურ რეკლამად:

• პირველ ვიდეოში, რომელიც მოძრაობა “სირცხვილიას” მიერ არის გაკეთებული, „ქართული ოცნების “წარმომადგენლების ფოტოები რუსეთის პრეზიდენტის ვლადიმერ პუტინის სახის კონტურში ერთიანდება და ეწერება „სირცხვილია“. ვიდეოს ფონად გასდევს “ქართული ოცნების” წინასაარჩევნო კამპანიის მუსიკა.
• მეორე ვიდეორგოლში ნაჩვენებია საქართველოს მესამე პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის ფოტო, რომელსაც აწერია #თავისუფლებამიშას, რასაც მოსდევს საქართველოს პენიტენციური სამსახურის იმ ხელმძღვანელი პირებისა და მოსამართლეების ფოტოები, რომელთაც შეხება ჰქონდათ სააკაშვილის საქმესთან მისი დაპატიმრების შემდეგ. თითოეული ფოტოს ბოლოს ისმის სიტყვა -„კლავს“, ბოლოს კი ისმის მოწოდება - „გაათავისუფლე მიხეილ სააკაშვილი“.
• მესამე ვიდეორგოლში შეკრებილია ამონარიდები საქართველოს პრემიერ-მინისტრის, მინისტრების, პრეზიდენტის, „ქართული ოცნების“ ლიდერების, დეპუტატისა და თბილისის მერის განცხადებებიდან, მიხეილ სააკაშვილის შიმშილობასთან დაკავშირებით. თითოეული განცხადების ბოლოს ისმის ხმა - „კლავს“, ხოლო ვიდეორგოლის ბოლოს ისმის მოწოდება „უთხარი მკვლელებს არა“, „#თავისუფლებამიშას“.

კომუნიკაციების კომისიამ “მთავარი არხი” 111 903 ლარით დააჯარიმა ეთერში გასული სამი ვიდეორგოლის, მათ შორის სამოქალაქო მოძრაობა "სირცხვილიას" კლიპის განთავსების გამო. იურისტები კომისიის გადაწყვეტილებას არაკანონიერს უწოდებენ. "მთავარი არხი" კი ჯარიმის გადახდას არ აპირებს და გადაწყვეტილების გასაჩივრებას გეგმავს.

---

რას ედავება კომისია “მთავარ არხს”

25 ნოემბერს კომუნიკაციების კომისიამ “მთავარი არხის” ეთერში 17 და 18 ნოემბერს გასული სამი ვიდეორგოლის გამო დაუდგინა სამართალდარღვევა:

● პირველ ვიდეოში, რომელიც მოძრაობა “სირცხვილიას” მიერ არის გაკეთებული, „ქართული ოცნების “წარმომადგენლების ფოტოები რუსეთის პრეზიდენტის ვლადიმერ პუტინის სახის კონტურში ერთიანდება და ეწერება „სირცხვილია“. ვიდეოს ფონად გასდევს “ქართული ოცნების” წინასაარჩევნო კამპანიის მუსიკა.

● მეორე ვიდეორგოლში ნაჩვენებია საქართველოს მესამე პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის ფოტო, რომელსაც აწერია #თავისუფლებამიშას, რასაც მოსდევს საქართველოს პენიტენციური სამსახურის იმ ხელმძღვანელი პირებისა და მოსამართლეების ფოტოები, რომელთაც შეხება ჰქონდათ სააკაშვილის საქმესთან მისი დაპატიმრების შემდეგ. თითოეული ფოტოს ბოლოს ისმის სიტყვა -„კლავს“, ბოლოს კი ისმის მოწოდება - „გაათავისუფლე მიხეილ სააკაშვილი“.

● მესამე ვიდეორგოლში შეკრებილია ამონარიდები საქართველოს პრემიერ-მინისტრის, მინისტრების, პრეზიდენტის, „ქართული ოცნების“ ლიდერების, დეპუტატისა და თბილისის მერის განცხადებებიდან, მიხეილ სააკაშვილის შიმშილობასთან დაკავშირებით. თითოეული განცხადების ბოლოს ისმის ხმა - „კლავს“, ხოლო ვიდეორგოლის ბოლოს ისმის მოწოდება „უთხარი მკვლელებს არა“, „#თავისუფლებამიშას“.



კომუნიკაციების კომისიამ ვიდეორგოლები არაწინასაარჩევნო პერიოდში განთავსებულ პოლიტიკურ რეკლამად მიიჩნია. კომისიის განმარტებით, რადგან „მთავარი არხის“ მსგავსი სამართალდარღვევიდან ერთი წელი არ არის გასული, ის უმაღლესი სანქციით, წლიური შემოსავლის 1%-ით - 111 903 ლარით დაჯარიმდა.

„არაწინასაარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური რეკლამის განთავსების მიზეზით“, კომუნიკაციების კომისიამ “მთავარი არხი” 2019 და 2020 წლებშიც დააჯარიმეს.

“მთავარი არხის” პოზიცია

მთავარი არხის იურისტი, თამთა მურადაშვილი “მთავარ არხში” კომისიის გადაწყვეტილებას კრიტიკულ მედიაზე ზეწოლას უწოდებს და ამბობს, რომ კომუნიკაციების კომისიის გადაწყვეტილება „სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებაა“.

არხის გენერალურმა დირექტორმა ნიკა გვარამიამ, 25 ნოემბერს, ბრიფინგი გამართა და თქვა, რომ კომისიამ ამ გადაწყვეტილებით შეზღუდა არა მხოლოდ მედიის უფლება, არამედ არასამთავრობო სექტორის გამოხატვის თავისუფლებაც. მან ევროკავშირის ელჩს საქართველოში, კარლ ჰარცელს, აშშ-ის საელჩოს, არასამთავრობო სექტორს, ოპოზიციასა და მედიასაშუალებებს მიმართა და რეაგირებისკენ მოუწოდა.

25 ნოემბრის საღამოსვე, „მთავარმა არხმა“ გამოაქვეყნა ვიდეორგოლი, სახელწოდებით, იცნობდეთ თავისუფალი სიტყვის ჯალათებს და ბიძინა ივანიშვილის პირად ცენზორებს" სადაც კომუნიკაციის კომისიის თავმჯდომარე და წევრები „თავისუფალი სიტყვის ჯალათებად“ და „ბიძინა ივანიშვილის პირად ცენზორებად“ არიან მოხსენიებული.



რა პრობლემაა და რას ამბობს კანონი

“ვხედავთ, რომ კომისიამ შეზღუდა მნიშვნელოვანი საზოგადოებრივი სიკეთე, როგორიცაა მედიის და გამოხატვის თავისუფლება და, ამის საპირწონედ, რა საზოგადოებრივი სიკეთე დაიცვა, არსად არ ჩანს“ - ამბობს საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის” (GDI) სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების პროგრამის დირექტორი მარი კაპანაძე.

მისი თქმით, კომისიის გადაწყვეტილებაში სამი მთავარი პრობლემა იკვეთება და “თუ ამ საქმეს დამოუკიდებელი სასამართლო განიხილავს, ყველა ნაწილში არაკანონიერად და არაკონსტიტუციურად მიიჩნევს”.

სამი სამართლებრივი პრობლემა კომუნიკაციების კომისიის გადაწყვეტილებაში

1. კანონმდებლობაში პირდაპირ არსად წერია, რომ პოლიტიკური რეკლამის განთავსება მხოლოდ წინასაარჩევნო პერიოდშია დასაშვები.

„კომისია “მთავარ არხს” ედავება, რომ მან საარჩევნო რეკლამა არაწინასაარჩევნო პერიოდში გაუშავა და ეს აკრძალულიაო. თუმცა, კომისია ვერ უთითებს ვერც ერთ მუხლს კანონმდებლობიდან, რომელშიც ასეთი რამ წერია” - ამბობს მარი კაპანაძე.

მისი შეფასებით, მუხლი, რის გამოც მთავარი არხი დაჯარიმდა, კანონში მკაფიოდ არ არის გაწერილი და კომუნიკაციების კომისია ამ გადაწყვეტილებამდე თავისი სუბიექტური ინტერპრეტაციის შედეგად მივიდა და მისი გადაწყვეტილება სათანადოდ დასაბუთებული და არგუმენტირებული არ არის:

„როცა ვსაუბრობთ აკრძალვაზე და მედიის თავისუფლებაში ჩარევაზე, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მოთხოვნაა, რომ ეს მკაცრად იყოს კანონით განსაზღვრული.” - ამბობს მარი კაპანაძე

2. რამდენად სწორად მიიჩნია კომისიამ სადავო ვიდეორგოლები პოლიტიკურ რეკლამებად?

იურისტების შეფასებით, სადავო ვიდეორგოლები პოლიტიკური რეკლამის განმარტებაში არ ჯდება. საქართველოს საარჩევნო კოდექსის მიხედვით პოლიტიკური/წინასაარჩევნო რეკლამა განმარტებულია, როგორც “მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში გასული ისეთი შინაარსის რეკლამა, რომელიც მიზნად ისახავს საარჩევნო სუბიექტის არჩევისთვის ხელის შეწყობას/ხელის შეშლას, რომელშიც ნაჩვენებია საარჩევნო სუბიექტი ან/და მისი არჩევნებში მონაწილეობის რიგითი ნომერი და რომელიც შეიცავს წინასაარჩევნო კამპანიის ნიშნებს, ან მოწოდებას სარეფერენდუმოდ/საპლებისციტოდ გამოტანილი საკითხის გადაწყვეტის სასარგებლოდ ან საწინააღმდეგოდ”.

„საარჩევნო სუბიექტები ჩვენ გვყავს არჩევნების წინ. ახლა, თავისთავად, ვეღარ ვისაუბრებთ საარჩევნო სუბიექტებზე, იმიტომ, რომ არჩევნები დასრულებულია” - ამბობს მარი კაპანაძე.

მისივე თქმით, კომისიამ არ განმარტა, კონკრეტულად რა კრიტერიუმებიდან გამომდინარე მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ ეს ვიდეორგოლები პოლიტიკური რეკლამაა.

კომისიის სხდომის მიმდინარეობისას, წევრებისგან დასაბუთებას ითხოვდა მაუწყებლის იურისტი თამთა მურადაშვილიც, თუმცა, კომისიის წარმომადგენლებს ამ საკითხზე კონკრეტული პასუხი არ გაუციათ.

3. თანაზომიერების პრინციპის დაცვა

თანაზომირების პრინციპი კრძალავს ძირითადი უფლებებში ზომაზე მეტად ჩარევას. ამავე პრინციპის თანახმად, ძირითად უფლებაში ჩარევა, პირველ რიგში, უნდა ემსახურებოდეს ლეგიტიმურ მიზანს.

მარი კაპანაძე ამბობს, რომ კომუნიკაციების კომისია ვალდებულია, თანაზომიერების პრინციპი გაითვალისწინოს.

„ეს პრინციპი ამბობს, უფლებებში ჩარევისა და შეზღუდვის შემთხვევაში, უნდა გამოიყენო ისეთი ზომა, რომელიც იქნება შესაბამისობაში ჩადენილ სამართალდარღვევასთან.“ - ამბობს მარი კაპანაძე და დასძენს, რომ ამ შემთხვევაში, კომუნიკაციების კომისიამ „გამოიყენა სანქცია, რომელიც არის კატასტროფულად მაღალი”.

კაპანაძის თქმით, რომ „მთავარი არხის“ მხრიდან სამართალდარღვევაც კითხვის ნიშნის ქვეშ არის. „მაგრამ სამართალდარღვევა რომც ყოფილიყო, კომისიას არ დაუსაბუთებია, არ აუხსნია, თუ რა საჯარო ინტერესს ემსახურება ის, რომ ტელეკომპანიას აუკრძალოს მსგავსი ტიპის ვიდეორგოლების გაშვება.“

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის დირექტორის, მარიამ გოგოსაშვილის შეფასებით, კომისია ხელმძღვანელობს არა კანონით, არამედ - თავისი პრაქტიკის შესაბამისად. ეს პრაქტიკა კი ძირითადად ხელისუფლების ინტერესებს ემთხვევაო.

“თუ გადავხედავთ კომუნიკაციების კომისიის გადაწყვეტილებებს კრიტიკული მედიის წინააღმდეგ, ისინი ემთხვევა ამ არხების მიმართ ხელისუფლების გზავნილებს

გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვასა და მედიის რეგულირებაზე.”

მარიამ გოგოსაშვილი ამბობს, რომ „ეს გადაწყვეტილება შეიძლება აღვიქვათ ცენზურის და თვითცენზურის საფრთხედ“ და „კომისიის მიდგომა მიმართულია გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვისა და თავისი უფლებამოსილების გაფართოებისკენ“.

როგორ ხედავს და აფასებს ხელისუფლება 5 ივლისის მოვლენებს? რამდენად უსაფრთხოა მედიაგარემო ჟურნალისტებისთვის “ქართული ოცნების” მმართველობის პირობებში? რა კრიტერიუმებით განსაზღვრავს ხელისუფლება ჟურნალისტების უსაფრთხოებას? - ამ საკითხებზე ვისაუბრეთ "ქართული ოცნების" ლიდერ შალვა პაპუაშვილთან, ინტევიუს მესამე, დასკვნით ნაწილში.

---

ინტერვიუს პირველი ნაწილი: “რისგანაც ვწუხდები, იმას ვაკრიტიკებ”
ინტერვიუს მეორე ნაწილი: "ეთიკის ქარტიამ რაც უნდა თქვას, შედეგი ნულია"

---

რამდენად უსაფრთხო გარემოა საქართველოში მედიისთვის, ჟურნალისტებისთვის?

ძალიან, უსაფრთხოა. როგორც ჩვეულებრივი მოქალაქე არის უსაფრთხოდ, ზუსტად ისევეა ჟურნალისტიც.

თქვენი ხელისუფლების პირობებში, ბოლო ორი წელი რომ გავიხსენოთ, 100-ზე მეტი მედიის წარმომადგენელია დაშავებული.

ამ 100-ში თქვენ 5 ივლისის 53 შეიყვანეთ.

ცხადია. შევიყვანე მათ შორის 20 ივნისს დაშავებულები და სხვა შემთხვევებიც.

სხვათა შორის, დაშავებული 53 არ იყო.

პროკურატურის ინფორმაციაა, დაშავებული 53 ჟურნალისტი. ეს უბრალოდ რიცხვები არ არის, 100-ზე მეტს რომ ვამბობ, დათვლილი მაქვს და ეს სტატისტიკა არსებობს.

დიახ, მაგრამ, ხომ უნდა შეხედოთ, ვიღაცამ არ შეუშვა სადღაც, ეს ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელშეშლაა...

ეგ ხელშეშლაა, მე დაშავებულ ჟურნალისტებზე გესაუბრებით.

არ იყო მაგდენი დაშავებული.

კარგი, რამდენი იყო?

21.

ცოტაა?

არა, ცოტა არ არის, ბევრია. მაგრამ ეგ იყო ინცინდენტი.

5 ივლისი ინციდენტი იყო?

აბა, რა იყო, თქვენ აფასებთ, როგორც ჟურნალისტების დაგეგმილ დარბევას? ინცინდენტი გულისხმობს ნორმალური მდგომარეობიდან ამოვარდნილ შემთხვევას.

იყო თუ არა 5 ივლისს მიზანმიმართული თავდასხმა ჟურნალისტებზე?

ჩემი აზრი თუ გაინტერესებთ, მე როგორც აღვიქვამ, ეს არ იყო რაიმე წინასწარ დაგეგმილი თავდასხმა ჟურნალისტებზე. მე მგონი, მაგაზე ვთანხმდებით. თქვენი აზრით, იმ დღეს იმიტომ მოვიდნენ, რომ ვინმეს ჟურნალისტები უნდა ეცემათ?

თქვენ გეკითხებით ამას, თქვენი აზრით, მიზანმიმართული არ იყო? შემთხვევითი შეიძლება იყოს ერთი, ორი ადამიანის დაშავება და როდესაც ამხელა ციფრზე  ვსაუბრობთ, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ეს არ იყო პირდაპირი, მიზანმიმართული თავდასხმა?

რა თქმა უნდა, თავდასხმა იყო, მაგრამ, მოკლედ, რომ ავხსნა. არ მგონია მე, ეს ყოფილიყო რომელიმე ჯგუფის გეგმა იმ კონკრეტულ დღეს, რომ „ახლა აქ მოვლენ ჟურნალისტები და ჩვენ ისინი უნდა ვცემოთ“.

რაზე დაყრდნობით ამბობთ, რომ არ გგონიათ ამ ჯგუფის გეგმა ეგ ყოფილიყო? არ არის საკმარისი მტკიცებულებები, კადრები?

არ მგონია ეს ყოფილიყო გეგმა, რომ დღეს ვიკრიბებით X ადგილას, იქ მოვა X რაოდენობა ჟურნალისტების და ჩვენ ვცემთ ყველა ჟურნალისტს. მაგრამ, მგონია, რომ იყო რა - იქ შეიკრიბა ხალხი, იქ მოხდა ინცინდენტი და ვინც ტრიალებდა, ჟურნალისტები, მე როგორც ვხვდები, და იყო პირდაპირ მიმართული აგრესია ჟურნალისტების წინააღმდეგ.

იმ დღეს დაშავებულთა შორის ყველაზე მეტი ჟურნალისტი იყო - ჩვეულებრივ მოქალაქეებზე მეტი.

იქ, როგორც ვხვდები, და როგორც აღვიქვი, იყო ადამიანების ერთი ჯგუფი და იყვნენ ჟურნალისტები, რომლის მიმართაც წავიდა აგრესია.

რომ გკითხეთ, რამდენად უსაფრთხო გარემოა-მეთქი ჟურნალისტებისთვის, ამ კონკრეტული შემთხვევის შემდეგ შეგიძლიათ ეგ თქვათ, რომ უსაფრთხო გარემოში უწევს მედიას მუშაობა, როცა ამდენი დაშავებული ჟურნალისტი გვყავს?

გასაგებია, რომ ამდენი დაშავებული ჟურნალისტია. მაგრამ, კიდევ ერთხელ, ეგ არის ინცინდენტი, ნორმიდან ამოვარდნილი მოვლენა.

თქვენ ამას ეძახით ინცინდენტს...

რა პრობლემაა მერე. თქვენ გგონიათ ინცინდენტი მსუბუქი სიტყვაა?

შემთხვევითობაა.

კი, ინცინდენტი გულისხმობს რომ ეს არის ერთეული შემთხვევა. ნორმიდან ამოვარდნილი მოვლენა.

შეძელით თუ არა იმ დღეს, რომ სათანადოდ დაგეცვათ ჟურნალისტების უსაფრთხოება?

ეს პირადად ჩემი ამოცანა არ არის. ჩემი ფუნქცია არ არის საზოგადოებრივი წესრიგის უზრუნველყოფა.

ხელისუფლებამ შეძლო?

სხვა რამეს ვამბობ ახლა. მე რატომღაც არ მაქვს ეგ შეგრძნება, რომ ამ ქვეყანაში ხალხი დასდევს ჟურნალისტებს ყოველდღე, რომ როგორმე გაუსწორდეს. თქვენ გაქვთ ესეთი შეგრძნება? უსაფრთხო გარემოს როცა გულისხმობთ. ჩემი აზრით, ეგეთი რამე არ ხდება.

თუ ყოველდღე არ ხდება, ეს ნიშნავს იმას, რომ უსაფრთხო გარემოა? ხშირად რომ ხდება?

გარემო ნიშნავს, რომ არის თუ არა მტრული გარემო ჟურნალისტების მიმართ. ჩემი აზრით არ არის. იმიტომ, რომ ვატყობთ, რომ ხელისუფლების წარმომადგენელი იქნება თუ არა, ჟურნალისტები საკმაოდ აქტიურად მოქმედებენ. ხდებიან თუ არა ხანდახან ჟურნალისტები ფიზიკური თუ სხვა ხელშეშლის ობიექტები? ხდებიან. ამიტომაც არსებობს სისხლის სამართლის კოდექსში ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელშეშლა, როგორც მუხლი, იმიტომ, რომ ესეთი დანაშაულები ხდება ხოლმე. და ფიზიკურადაც ხდება, ალბათ. სტატისტიკაც მითხარით, თუმცა, ამ ინცინდენტის გარდა სხვა სტატისტიკაც იყო, აღარ მახსოვს რამდენი.

რა სტატისტიკაც უნდა იყოს, თქვენც მითხარით, რომ ეს არ არის პატარა რიცხვი, არ არის ცოტა შემთხვევა. ჩემი სიტყვები არ არის, რომ ბოლო პერიოდში მსგავსი ფაქტები გახშირებულია, ამას ამბობენ საერთაშორისო ორგანიზაციებიც.

მაგ დღეს შევეშვათ, ჩემი აზრით ეგ დღე არის ნორმიდან ამოვარდნილი ინცინდენტი, რომ ასე მიზანმიმართულად, მასობრივად ბევრი ჟურნალისტის მიმართ იყო გამოხატული აგრესია. მაგას ცალკე ანალიზი და ახსნა-განმარტება, დაფიქრება სჭირდება, რამ გამოიწვია, ეს.

თქვენი აზრით, რამ გამოიწვია?

არ ვიცი, არ ვიცი, აი, ახლა მივალ იქამდე. ისმის კითხვა, რა არის ამ აგრესიის მიზეზი? აქ უნდა შევხედოთ ორ რამეს, მორალური პიედესტალების გარეშე: ერთი - ნებისმიერი ძალადობა არ ვარგა, ცუდია, დასაგმობია და დანაშაულია. რაც უნდა იყოს, ძალადობა არ უნდა იყოს პასუხი - მეორე მხრივ. მეორე მხრივ, უნდა დაისვას კითხვა, რატომ არის ძალადობა და აგრესია. ეს არის ის სფერო, რომელზე საუბარიც პოლიტკორექტულ საზოგადოებას უჭირს, მაგრამ, ყველა გულში ფიქრობს და ყველა ერთმანეთში საუბრობს, მათ შორის ჟურნალისტებიც. რომ რამდენად გამომწვევია თავად ჟურნალისტი სხვა ადამიანის მიმართ?

კარგად განმიმარტეთ, რას გულისხმობთ: იმის თქმა გინდათ, რომ ეს ძალადობა გამოიწვიეს თავად ჟურნალისტებმა?

არა, ამას ვერ შეაფასებ. იმიტომ, რომ ეს არის ინდივიდუალური შემთხვევა. რაც არ უნდა იყოს, შეუძლებელია რაიმე აგრესია გაამართლო.

ბოლო პერიოდში ჟურნალისტებზე გახშირებულ თავდასხმებზე გეკითხებით და ამბობთ, რომ უსაფრთხო გარემოა მედიისთვის. მაგრამ, მოვიყვანეთ მაგალითები, რაც ადასტურებს, რომ ჟურნალისტებისთვის არ არის უსაფრთხო გარემო.

მოდი, ასე გეტყვით. არ მაქვს იმის აღქმა და არ მგონია, რომ ვინმეს ჰქონდეს ისსეთი აღქმა, რომ ამ ქვეყანაში ვინმე ჟურნალისტებს დასდევს, ჩასაფრებულია და ოღონდ სადმე გადაეყაროს...

ანუ, ყოველდღე უნდა დასდევდეს ვინმე ჟურნალისტებს, რომ თქვენ აღიქვათ საფრთხის შემცველ გარემოდ ჟურნალისტებისთვის? თავდასხმების ინტენსივობას გულისხმობთ, რომ უფრო ხშირად უნდა იყოს?

ზოგადად, უსაფრთხო და საფრთხის შემცველი გარემო ინტენსივობებით განისაზღვრება.

არ არის საკმარისი ეს ინტენსიურობა რაც ბოლო ორ წელში გვაქვს?

არა. ჩემი აღქმით, არ არის. ეს ყველაზე კარგად უნდა განსაზღვრონ ჟურნალისტებმა, მაშინ ესე გეტყვით.

სწორედ ჟურნალისტები იძახიან, რომ მათთვის არ არის უსაფრთხო გარემო ამ ქვეყანაში.

მოდით, ასე შევხედოთ. პირველ რიგში, რაღაც გარემო ვიღაცისთვის უსაფრთხო არის თუ არა, თავად ის ადამიანი ყველაზე კარგად ხედავს. რთულია მე განვსაზღვრო, მაგალითად, ექიმებისთვის, იურისტებისთვის უსაფრთხო გარემოა თუ არა. მაშინ, ამ კუთხით ჩავასწორებ ჩემს გამოთქმას, რომ რთულია მე განვსაზღვრო - ჟურნალისტებმა უნდა განსაზღვრონ.

ჟურნალისტები ღიად საუბრობენ ამაზე, არ არის ეს კულუარული ინფორმაცია.

ამიტომ გკითხეთ თავიდან, რა არის ჟურნალისტიკა და პროპაგანდა?

თქვენ იმავე თემას უბრუნდებით, ჩვენ ვსაუბრობთ 5 ივნისის ამბებზე და არ მინდა, რომ ამ თემას თავი ავარიდოთ. მინდა, პასუხი მივიღო. გავიხსენეთ ყველაზე მძიმე დღე, როდესაც ამდენი ჟურნალისტი დაშავდა. თქვენც ამბობთ, რომ ეს არის სამწუხარო ფაქტი...

სამწუხარო კი არა, დანაშაულია.

მე გკითხეთ, შეძლო თუ არა ამ დღეს ხელისუფლებამ, რომ სათანადოდ დაეცვა ჟურნალისტები?

სანამ მაგას ვიტყვით, უნდა ვთქვათ, ჟურნალისტი, რომელიც ამბობს, ქვეყანაში უსაფრთხო გარემო არ არისო, იმაზე უნდა დავფიქრდეთ, ხომ არ არის ეს ჟურნალისტი პროპაგანდის ნაწილი? შეიძლება, იმის თქმაც, უსაფრთხო გარემო არის თუ არა, პროპაგანდის ნაწილია.

ახლა დავუბრუნდეთ თქვენს კითხვას, შეძლო თუ ვერა სახელმწიფომ ჟურნალისტების დაცვა 5 ივლისს?

ფაქტია, რომ ვერ შეძლო. იმიტომ, რომ გვყავს დაშავებულები.

რატომ, რამ გამოიწვია ეს?

შინაგან საქმეთა მინისტრმაც ისაუბრა ამაზე. საკითხი არის ასე, დაანონსებული იყო მსვლელობა 5 ივლისს 6 საათზე. შსს-მ იცოდა, რომ მაღალი რისკის შემცველი რამ ხდებოდა, კონტრაქცია მეორე მხარემაც დააანონსა. ხალხი რუსთაველის გამზირზე დილის 9 საათზე შეიკრიბა. ჯგუფი, რომელიც გამოხატავდა თავის უკმაყოფილებას ამ მსვლელობასთან დაკავშირებით. შესაბამისად, ის რისკები, რომელიც იმ დღეს ყველამ, შსს-მ, ალბათ, მეც, თქვენც, იმ ჟურნალისტებიც, ყველამ შეაფასა, რომ აქ იყო რისკი, რომ ამ ადამიანთა ჯგუფი აგრესიას გამოხატავდა იმ მსვლელობის მომწყობი ხალხის წინააღმდეგ.

10-11 საათი იყო, ალბათ, იკრიბება ეს ჯგუფი რუსთაველზე, არიან ჟურნალისტები, ამ ჯგუფში ტრიალებენ, შიგნით არიან…

ასრულებენ თავის პროფესიულ მოვალეობას

აშუქებენ. არაფერი ხდება განსაკუთრებული. არის ვიღაცების აქცია, სადაც ჟურნალისტები ჩვეულებრივ მუშაობენ და აშუქებენ. იმ მომენტამდე, როდესაც შეიძლება დაიწყოს აგრესია, ეს რისკი წარმოიშვას, დარჩენილი იყო 6 თუ 7 საათი.

ანუ მანამდე ეს რისკი არ არსბობდა?

რის საფრთხე?

ანუ ამის საფრთხე არ არსებობდა მაშინ, როდესაც დემონსტრანტებმა შეკრება დაიწყეს? როდესაც პოლიცია იქ იყო. დილიდან მოხდა თავდასხმის ერთი, მეორე შემთხვევა...

აქცია რომ იმართება, არის იქ ყოველთვის პატრულის ეკიპაჟი.

თქვენ თქვით, რომ მოლოდინი იყო საღამოს და მაგიტომ ვერ დაიცვა სახელმწიფომ ისინი, ვინც დაშავდა?

თქვენ არ გქონდათ მოლოდინები?

არ არის რელევანტური, რომ მე ჩემს კონკრეტულ მოლოდინებზე გელაპარაკოთ. მე გკითხეთ ხელისუფლებამ შეასრულა თუ არა თავისი ფუნქცია იმ დღეს და მითხარით, რომ ვერ შეასრულა.

როცა ამდენი დაზიანებული ადამიანია, რა თქმა უნდა, ვერ შეასრულა. მაგრამ, საქმე ისაა, შეეძლო თუ არა, რომ თავიდან აეცილებინა. ეს არის განსჯის საკითხი. ვთანხმდებით, რომ არსებობდა დაპირისპირების რისკი მსვლელობის მომწყობ ჯგუფსა და იქ შეკრებილ „ანტიმსვლელობის“ მომწყობ ჯგუფს შორის და არა ჟურნალისტებსა და ამ ჯგუფს. ჩემი აზრით, ამ ქვეყანაში არავინ იტყოდა, რომ ეს რისკი არსებობს. მოხდა ის, რომ იმ, წინასწარ გათვლილ რისკამდე 7 საათით ადრე, როცა არაფერი არ მეტყველებდა იმაზე, რომ აქ რაღაც უნდა მომხდარიყო...

არაფერი მეტყველებდა?

არა, არაფერი არ მეტყველებდა.

თქვენ ნანახი გაქვთ ის კადრები, რა ხდებოდა იმ დროს?

არა, რა ხდებოდა, არ ვიცი. რომელი კონკრეტულ კადრზე საუბრობთ?

როცა მეუბნებით, რომ არ იყო ძალადობის ნიშნები, აბა რაზე დაყრდნობით ამბობთ?

მოკლედ, მე არ მაქვს არცერთი კადრი ნანახი, სადაც ჩანს, რომ იქნებოდა იმისი რისკი, რომ ჟურნალისტების მასობრივი დარბევა მოხდებოდა.

პირდაპირი მოწოდებები იყო, მათ შორის, ჟურნალისტების წინააღმდეგ. მაგალითად, „ალტ-ინფოს“ დამფუძნებლების, წამყვანების მხრიდან.

მოკლედ რომ შევაჯამო, შსს-მ რაც თქვა, ჩემი აზრით, ეს არის ამ ყველაფრის რაციონალური ახსნა. რისკებს ხედავდნენ წინა დღეებში გამართული ღონისძიებების შემდეგაც, კორდონები ჰქონდათ გაკეთებული პოლიციას რომ ის ღონისძიებები ჩატარებულიყო. შსს-მ თქვა, რომ ჩვენ ვხედავდით რისკს, რომ 6 საათზე, როცა დაგეგმილი იყო მსვლელობა, შესაძლოა, მომხდარიყო გარკვეული შეტაკება, აგრესია. ამას ვაცნობიერებთ, ამისთვის ჩვენ მოვემზადეთ, მაგრამ ჩვენ არ ველოდით, რომ 10-11 საათზე ეს ხალხი, რომელთაგან შეიძლება საფრთხე ჰქონოდა X ჯგუფს, X ჯგუფის მიმართ კი არა, Y ჯგუფის მიმართ გამოხატავდა აგრესიას. ამის მოლოდინი არ გვქონდა, ეს რისკი დანახული არ ჰქონდათ.

კარგი, გასაგებია. უშუალოდ ხელისუფლებაზე, მმართველ ძალაზე მინდა გკითხოთ. თქვენ გახსოვთ ალბათ 5-6 ივლისის ამბების მერე შეფასებები, რომ ხელისუფლებამ წაახალისა ეს ძალადობა.

დღემდე აქვს ზოგს ეს შეფასება.

რას ფიქრობთ, თქვენი აგრესიული რიტორიკა, რაც გაქვთ ოპოზიციური არხების მიმართ, თქვენი ტერმინოლოგია, როგორც მათ მოიხსენიებთ, არ ახალისებს ძალადობას?

არ ვიცი. თუ ეს იმას ნიშნავს, რომ ტყუილზე არ ვთქვათ - ტყუილია. მაგალითად, რომელიმე ჟურნალისტზე რომ თქვა არის თუ არა ეს მატყუარა ჟურნალისტი, ეს წამახალისებელია, თქვენი აზრით?

კონკრეტულ მაგალითს მოგიყვანთ, კახა კალაძის სიტყვებია: „ბოროტების მანქანა“, მოძალადეები უწოდა ჟურნალისტებს. ეს არ არის ძალადობის წახალისება?

რა ვიცი, თუ ბოროტების მანქანაა... რას გულისხმობთ?

ხელისუფლებას მუდმივად აქვს აგრესიული რიტორიკა ამ ოპოზიციური ტელევიზიების მიმართ.

ოპოზიციური არ ვიცი, მაგრამ როდესაც ის ტელევიზიები ამბობენ პოლიტიკოსებზე, რაღაცებს, ესეც წახალისება პოლიტიკოსების წინააღმდეგ?

ციტატა: „თქვენ ხართ თავი და თავი სიძულვილის, ბოროტების, თქვენზე დიდი რადიკალები არ არსებობენ, თუ რამე ცუდი შეიძლება გაიფიქროს ადამიანმა, ეს ხართ თქვენ“ - ასეთია თქვენი დამოკიდებულება, ასეთია თქვენი მიმართვა, ასეთია თქვენი კომუნიკაცია მედიების მიმართ. როგორ აფასებთ ამას?

თქვენი აზრით, პროპაგანდა ბოროტებაა?

ძალადობას ახალისებს თუ არა თქვენი ასეთი აგრესიული განცხადებები?

ეს სამყაროს მარტივი ხედვაა. რა გამოდის, რომ თქვენ ფიქრობთ...

მე მაინტერესებს, თქვენ რას ფიქრობთ, რამდენად სწორია ასეთი დამოკიდებულება, ასეთი მიდგომა, ასეთი რიტორიკა მედიების მიმართ?

სწორი კი არა, საქმე ისაა, სიმართლე არის ეს თუ არა. ჯდება თუ არა ეს გამოხატვის თავისუფლებაში თუ არ ჯდება. პრობლემა რაშია ვერ ვხვდები. რით ახალისებს? რომ ვიღაც იფიქრებს, ბოროტია ჟურნალისტი და მივიდე და უნდა ვცემო?

თქვენი მხრიდან გამოხატულმა აგრესიამ არ შეიძლება წაახალისოს ძალადობა?

რა ვიცი, რატომ უნდა წაახალისოს. წახალისება გულისხმობს, რომ ამის მიზანი უნდა გქონდეს და ვიღაც სპეციალურად უნდა წაახალისო.

ჟურნალისტი ამბობს, რომ ვიღაც მას თავს დაესხა და ამ დროს მმართველი პარტია ეუბნება, შენ ხარ მოძალადეო...

რატომ ვამბობ, რომ მარტივი ხედვაა სამყაროსი. მე რომ ვთქვა, რომ რუსეთი არის ბოროტების იმპერია და ვიღაც ქართველი რომ შევარდეს და დახოცოს რუსები და მე რომ მითხრა, რომ მე წავახალისე.

ფიქრობთ, ეს კარგი არგუმენტია იმაზე, რასაც მე გეკითხებით?

სასწაულად კარგი არგუმენტია, იმიტომ, რომ მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი ხომ უნდა არსებობდეს ვიღაცის სიტყვას და რაღაც შედეგს შორის?

ზუსტად. პრემიერის განცხადება გავიხსენოთ 5 ივლისს, მანამდე თქვენი აგრესიული რიტორიკა და არის ეჭვი, რომ ის ძალადობა გამოწვია იმან, რომ წახალისებული იყო თქვენი მხრიდან. ყველაზე ბევრი ხომ სწორედ ოპოზიციური მედიის წარმომადგენლები დაშავდნენ?

მაშინ ძალიან კარგ რაღაცასთან მივედით - პროპაგანდა არის თუ არა ბოროტება?

იმავე თემას უბრუნდებით და მესმის თქვენი ტაქტიკა. სხვა რამეს გეკითხებით და უბრუნდებით ისევ პროპაგანდას, რაზეც უკვე ვისაუბრეთ და ვთანხმდებით, რომ არ არის კარგი

პროპაგანდა ბოროტება არის თუ არა? ადამიანისთვის ტვინის არევაა ხომ პროპაგანდა?

ანუ ბოროტებაა რასაც სახელისუფლებო მედია აკეთებს? სახელისუფლებო მედია პროპაგანდას რომ ეწევა, ეს ბოროტებაა?

თქვენ ფიქრობთ, რომ პროპაგანდა ბოროტებაა? მაშინ ასე ავაწყობ ამ ხედვას: თუკი პროპაგანდა ბოროტებაა და მე ვიტყვი, რომ X ჯგუფის პროპაგანდა არის ბოროტება და ეს X ჯგუფი არის ბოროტი ჯგუფი, თუკი ამ ჯგუფის მიმართ ვიღაც გამოავლენს აგრესიას, ამ სამკუთხედში ვინ არის დამნაშავე?

რას გულისხმობთ, თქვით, რომ ეს ტელევიზიები „ბოროტების მანქანაა“, ესენი არიან მოძალადეები, მეორე მხარე არის ის, ვინც თავს დაესხა ჟურნალისტებს და მეკითხებით, აქ ვინ იყო დამნაშავე?

დიახ.

მე არ გეკითხებით ვინ იყო დამნაშავე, მე გეკითხებით წაახალისა თუ არა თქვენმა განცხადებებმა ძალადობა? თქვენ ფიქრობთ, რომ - არა. კარგი, მაგრამ, მოგწონთ? კარგია?

მე ასეთ რაღაცას ვამბობ, რომ თუკი პროპაგანდა არის ბოროტება და მე ვიტყვი, რომ ეს არის პროპაგანდა, ამიტომ არის ბოროტება...

თქვენ ებრძვით სიძულვილის ენას, ხომ ასეა?

კი, კი.

სიძულვილის ენას ებრძვით სიძულვილის ენითვე?

არა, რატომ? მისმინეთ, თუკი პროპაგანდა არის ბოროტება და მე ვიტყვი, რომ ეს არის პროპაგანდა და ეს არის ბოროტება და მერე ვიღაც გამოავლენს აგრესიას, ისმის კითხვა - მე რა ვქნა? გავჩუმდე? არ ვუწოდო ბოროტებას ბოროტება? თვითცენზურაა მაშინ ეს და თვითცენზურაშია გამოსავალი და ის ჩვენი გამოხატვის თავისუფლება აღარ გვინდა..

აქ ფორმებზეა საუბარი. თქვენ, როდესაც ჟურნალისტებს ეძახით იმას, რასაც ეძახით, მოგიყვანეთ მაგალითები უკვე და კიდევ ბევრის მოყვანა შეიძლება. ანუ, რასაც თქვენ ებრძვით, იგივეთი პასუხობთ?

შეიძლება ეს არ არის მოსაწონი. ზოგადად, პოლარიზაციის პრობლემა ხომ ეგ არის, რომ ჩვენ მათ შორის რიტორიკაში შესული ვართ ისეთ სპირალში, რომელშიც უკვე არ იცი სად არის ბოლო და ვინ არის დამნაშავე, მაგასაც ვეღარ არკვევ, რაღაც მომენტში. მე შენ ეს მითხარი, შენ მე ეს მითხარი და როგორც ხდება, ადამიანურ ურთიერთობებშიც. და მერე უკვე ისე მიდის, რომ სპირალში ხარ უკვე და, რა თქმა უნდა, შენი რიტორიკის სიმკვეთრეც იცვლება და ეს პრობლემაა, რა თქმა უნდა. ეს არავის არ სიამოვნებს, არავის უნდა აგრესიული რიტორიკა ჰქონდეს. მოსაწონი არ არის, კარგი არ არის, მაგრამ ეს არის იმის შედეგი, რაც ჩვენ გვაქვს.

„პინგ-პონგის“ შედეგია, საბოლო ჯამში. რომ მე შენ გეტყვი, რომ „შენი ცოლი არის კორუმპირებული“, რადგან კალაძეზე ვსაუბრობთ, შენ ეს, შენ ის, და მერე მიდიხარ აქამდე, ეს თმენის ვალდებულება ტყუილად ჰგონია ხალხს, რომ ასეთი თმენის ვალდებულება არსებობს.

სხვა რამეს გეკითხებოდით. გასაგებია თქვენი აზრი, შეხედულება ამასთან დაკავშირებით.
შევაჯამოთ: 5-6 ივნისის ამბებზე ვსაუბრობდით. ეს დღე მედიისთვის იყო გაკვეთილი, ჟურნალისტებისთვის, უსაფრთხოების კუთხით, იყო გაკვეთილი და ბევრი რამ მოჰყვა მაგ დღეს. თქვენთვის, ხელისუფლებისთვის იყო თუ არა გაკვეთილი ეგ დღე?

თავისთავად... გაკვეთილი რა გითხრათ... მაგ დღიდან გაკვეთილი რა შეიძლება იყოს? გაკვეთილი შეიძლება იყოს, რომ როდესაც არის რაღაც დემონსტრაცია, სპეცრაზმები უნდა გყავდეს ყველგან?

რას მოიმოქმედებთ, რომ იგივე აღარ განმეორდეს?

რა გითხრათ. კიდევ ერთხელ, მე ვფიქრობ, რომ ეგ იყო ინცინდენტი, ნორმიდან ამოვარდნილი შემთხვევა, რომელიც არასდროს მომხდარა საქართველოში. მე ასეთი ფაქტი არ მახსოვს, რომ ერთბაშად, მიზანმიმართულად ჟურნალისტების წინააღმდეგ ყოფილიყო თავდასხმა.

მიზანმიმართულში ვგულისხმობ, რომ ჩემი აზრით, ეს არ იყო დაგეგმილი, ეს იყო სპონტანური აგრესიის აქტი, არათუ ნორმიდან ამოვარდნა, ისტორიიდან ამოვარდნა

ეს აგრესია საიდან იყო გაჩენილი მაგაზე ვლაპარაკობდით.

მაგაზე არაფერს ვიტყვი, მაგაზე ბევრმა ადამიანმა უნდა იფიქროს, ჩემი აზრით. ყველამ, ჟურნალისტებმაც.

თქვენ ფიქრობთ ამაზე?

მე ვფიქრობ. მოკლედ, გულწრფელები რომ ვიყოთ, თუკი მოცემულობად მივიღებთ, რომ პროპაგანდა არის პრობლემა, თუკი ვიტყვით, რომ რაღაც არის პროპაგანდა, ამიტომ პროპაგანდის შემცირება ან ცილისწამების შემცირება, მათ შორის, შეამცირებს აგრესიულ რიტორიკასაც, როგორც მედიის თუ ყველას მხრიდან. ტემპერატურის დაწევა ამას ჰქვია. აქედან გამოსავალი არ არის 10-ის ნაცვლად 20 პოლიციელის დაყენება. ლიმიტი აქვს ნებისმიერ საპოლიციო მოქმედებას. თუკი მასობრივი სიგიჟე მოხდება.

იქ ხომ არ იყო ასეთი?

კი, ეგ იყო ზუსტად, რაც იქ მოხდა, მასობრივი სიგიჟე იყო.

მაგრამ უარესი დემონსტრაციები აღუკვეთავს პოლიციას.

კი, როცა მომზადებულია. არ იყო მომზადებული, ამას ვამბობ. ჩემი ახსნაა, რომ ეს იყო მოულოდნელი. საქართველოს ისტორიაში ხომ არასდროს ყოფილა, რომ ასე, ამდენი ჟურნალისტის მიმართ, დროის ასეთ მცირე მონაკვეთში ამდენი ჟურნალისტი დაშვავებულიყო.

რამდენად ეფექტურად მიმდინარეობს გამოძიება, თქვენი აზრით?

100-ზე მეტი ადამიანია დაკავებული და, ზუსტად არ მახსოვს, რამდენზეა სისხლის სამართლის საქმე აღძრული.

ჟურნალისტები დაზარალებულად სცნეს, მაგრამ ჯერჯერობით ორგანიზატორები, ვისი მხრიდანაც ძალადობისკენ მოწოდებები ისმოდა, დასჯილები არ არიან. „ალტ-ინფოს“ თითქმის 12-საათიანი უწყვეტი ეთერიდან ეს მოწოდებები პირდაპირ ისმოდა, არსებობდა მყისიერი საფრთხე.

მოწოდებები ბევრნაირი გვესმის. აქ მნიშვნელოვანია მყისიერობა, სერიოზულობა...

არასერიოზულად ხომ ვერ შეაფასებთ იმ საფრთხეს, მას შემდეგ, რაც ვნახეთ?

მოწოდება ერთია, ორგანიზატორი მეორე.

სწორედ ორგანიზატორები მოუწოდებდნენ, მაგრამ, გასაგებია, ეს არის გამოძიებისა და სასამართლოს პრეროგატივა.

კიდევ ერთხელ, სპონტანური აგრესიის აქტის წინასწარ განჭვრეტა, შესაძლოა, შესაძლებელია, მაგრამ რთულია. ჩემი შეფასებით ეს იყო სპონტანური აგრესიის აქტი, რომელიც იყო არათუ ნორმიდან, არამედ ისტორიული გამოცდილებიდან ამოვარდნა.

მაგრამ, ზოგადად, მე რასაც ჟურნალისტებს ვაკვირდები, მათ შორის მათ ქცევას ვაკვირდები, არა მგონია, ვინმე თავს საფრთხეში გრძნობდეს. იმიტომ, რომ საფრთხის შეგრძნების ქვეშ მყოფი ჟურნალისტები ასე არ იქცევიან.

როგორ იქცევიან? საფრთხეს თუ გრძნობენ, უნდა გაჩუმდნენ და ფუნქციონირება შეაჩერონ?

აბა რა, აბა რა, მაგას ვგულისხმობ. აი, ღამე რომ მიდიხარ და საფრთხეს გრძნობ, ხარ ფრთხილად. საფრთხის შეგრძნება ნიშნავს, რომ ხარ ფრთხილად. როცა ადამიანი ფრთხილად არ არის, ე.ი. საფრთხის შეგრძნებაც არ აქვს.

რაზე დაყრდნობით ამბობთ, რომ ფრთხილად არ არიან ჟურნალისტები?

ის, რომ თავისუფლად იქცევიან, ის, რომ არ ერიდებიან სტატუსებს, კითხვის დასმის შინაარსს, გამომწვევობას, პროვოკატორობას.

ანუ, უნდა ერიდებოდნენ? ის, რომ ჟურნალისტი თავის პროფესიულ მოვალეობას ასრულებს, ამით საზღვრავთ, უსაფრთხო გარემოში უწევთ თუ არა მუშაობა?

არა, მაგით არ განვსაზღვრავ მარტო... მოკლედ, ჟურნალისტებისთვის დაახლოებით ისეთივე უსაფრთხო გარემოა, როგორც ჩვეულებრივი მოქალაქისთვის. შეიძლება უფრო მეტი, იმიტომ, რომ ჩანს ადამიანი. დაახლოებით, ისეთივე უსაფრთხოა, როგორც ჩემთვის.

ვჩანვარ და ვიღაცას შეიძლება ჰქონდეს აგრესია ჩემ მიმართ, მაგალითად. არ არის უსაფრთხო პროფესია არც ჩემი და არც ჟურნალისტის, შეიძლება, ზოგადად. თავის თავში რაღაც რისკებს გულისხმობს. ადამიანი შეიძლება ვიღაცის მიმართ კრიტიკული იყოს, ვთქვათ, და განაწყენებული ჰყავდეს ბევრი. მეც შეიძლება განაწყენებული მყავდეს ბევრი და ამიტომ, შეიძლება, ზოგადი საფრთხე არსებობდეს, რომელსაც ვგრძნობ. მაგრამ, ვამბობ, რომ დიდი საფრთხე არ არსებობს, რადგან როდესაც საფრთხეა რეალური, ადამიანი ცვლის თავის ქცევას, მორიდებულია, თუ რაღაცნაირად უფრთხილდება თავის თავს. მაგრამ, მე როგორც ვაკვირდები ჟურნალისტების ქცევას, პროვოკაციულობას, მათ შორის, არ მგონია, რომ მათ რაიმე შიშები ჰქონდეთ.

2021 წლის საარჩევნო კამპანიის დროს, წინასაარჩევნო დებატების ეთერში არ განთავსების გამო, კომუნიკაციების კომისიამ “იმედი”, “მაესტრო” და “ქართულ არხი” სანქციის მინიმალური რაოდენობით - 2500-2500 ლარით დააჯარიმა.

რა მოხდა

25 ნოემბერს კომუნიკაციების კომისიამ სხდომაზე “იმედის”, მაესტროს” და “ქართული არხის” საქმეები განიხილა და ტელეარხებს მაუწყებლობის შესახებ კანონის 55-ე მუხლის დარღვევა დაუდგინა. ეს მუხლი მაუწყებლებს ავალდებულებს, რომ ეთერში წინასაარჩევნო დებატები განათავსონ.

კომისიის წარმომადგენლის, პავლე ბერიას განმარტებით, მონიტორინგისას გამოვლინდა, რომ ამ სამ არხზე, წინასაარჩევნო კამპანიის მიმდინარეობისას, დებატები განთავსებული არ ყოფილა.

სხდომაზე პირველი, “იმედის” საქმე განიხილეს. კომუნიკაციების კომისიის გადაწყვეტილებით, მაუწყებელს ჯარიმის მინიმალური ოდენობა - 2500 ლარის გადახდა დაეკისრა.

კომისიის წევრებმა შემამსუბუქებელ გარემოებად მიიჩნიეს ის, რომ “იმედი” აღიარებს სამართალდარღვევას. კომისიის თავმჯდომარემ, კახა ბექაურმა დამატებით განმარტა, რომ ეს “იმედისთვის” პირველი ფინანსური ჯარიმაა და “მათი პრაქტიკიდან გამომდინარე, მინიმალური ჯარიმას იყენებენ”.

„შემდეგში, თუ ანალოგიური ტიპის დარღვევა იქნება, არაფრით მივემხრობი მინიმალურ ფინანსურ ჯარიმას და მე პირადად, დავაყენებ მაქსიმალური ფინანსური ჯარიმის საკითხს და ეს გაითვალისწინეთ, ძალიან გთხოვთ და შემდგომში ძალიან ყურადღებით და მკაცრად დაემორჩილეთ საკანონმდებლო მოთხოვნებს”, - ასე მიმართა კახა ბექაურმა ტელეკომპანია “იმედის” წარმომადგენელ ნინო ფაშალიშვილს.

იმედის პოზიცია

სხდომას “იმედის” წარმომადგენელიც ესწრებოდა, თუმცა ტელეკომპანიის პოზიციის შესახებ სხდომაზე მხოლოდ კომუნიკაციების კომისიის წარმომადგენელმა პავლე ბერაიამ ისაუბრა. მისი თქმით, “იმედი” აღიარებს, რომ წინასაარჩევნო დებატები ეთერში არ ჰქონია და ამას ასე ასაბუთებს:

• მაუწყებლებისთვის დადგენილი არაერთი მკაცრი მოთხოვნა კომპანიის მხრიდან დამატებითი ფინანსური და ადამიანური რესურსის გამოყოფას მოითხოვს.
• დადგენილი მოთხოვნების უმეტესობა მაუწყებელს იძულებულს ხდის, გადააწყოს საკუთარი სამაუწყებლო ბადე და შეუსაბამოს ის საკანონმდებლო მოთხოვნებს. აღნიშნული გამოიხატება როგორც უფასო პოლიტიკური რეკლამის განთავსების ვალდებულებაზე, ისე, პროგრამირების კუთხით.
• საქართველოში მედიაპლურალიზმის პრობლემის აღმოფხვრის შედეგად, მაშინ, როდესაც არაერთი მაუწყებელი განსხვავებული სარედაქციო პოლიტიკით და მრავალფეროვანი კონტენტით მაუწყებლობს, კანონმდებლობის ასეთი მკაცრი მოთხოვნების საჭიროება არ დგას და ნორმები გადახედვას საჭიროებს.

რას ამბობს კანონი?

მაუწყებლობის შესახებ კანონის 55-ე მუხლის თანახმად:

1. საერთო მაუწყებელმა უნდა გადასცეს წინასაარჩევნო დებატები მისი მომსახურების ზონაში მიმდინარე საარჩევნო კამპანიის დროს.
2. საერთო მაუწყებელმა მისი მომსახურების ზონაში მიმდინარე საარჩევნო კამპანიის დროს, აგრეთვე საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა არადისკრიმინაციულად უნდა უზრუნველყონ ყველა კვალიფიციური საარჩევნო სუბიექტის თანაბარი მონაწილეობა წინასაარჩევნო დებატებში.

წლებია ხელისუფლების წარმომადგენლების მხრიდან ისმის გზავნილები, მედიის რეგულირებაზე და რომ არსებული ბერკეტები არასაკმარისი ან არაეფექტურია. მსგავს გზავნილებს მედიის საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციები და სპეციალისტები სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლბეის შეზღუდვის საფრთხედ და მედიის დაშინების მცდელობად აფასებენ.

სამნაწილიანი ინტერვიუს პირველ ნაწილში “ქართული ოცნების” ლიდერ შალვა პაპუაშვილთან ზოგადად, მედიის როლზე ვისაუბრეთ.

მეორე ნაწილი ეხება კანონმდებლობას, მედიის, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების კუთხით. როგორ აფასებს დღევანდელ კანონმდებლობას ხელისუფლება? რისი მიღწევა სურთ და რას გულისხმობენ, როდესაც კანონის არაეფექტურობასა და აღსრულების არასაკმარის მექანიზმზე საუბრობენ?

---

როგორი კანონმდებლობა გვაქვს მედიის კუთხით?

თუკი გავიდა ყალბი ინფორმაცია ვიღაცასთან დაკავშირებით. არის შემდეგი საშუალებები: ერთი - მაუწყებლის საბჭო თვითრეგულირების ორგანო, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია და კომუნიკაციების კომისია (რაღაცებზე აქვს კომპეტენცია მაგასაც). მოკლედ, სასამართლო და ეთიკის ქარტია.

გეკითხებით ზოგადად, როგორ აფასებთ, როგორი კანონმდებლობა გვაქვს, მაგალითად, როგორია სიტყვის და გამოხატვის შესახებ კანონი და მაუწყებლობის შესახებ კანონი?

როგორი როგორ ვთქვა ახლა, შევაფასო 1-დან 10-მდე შკალაზე?

მაღალი სტანდარტია? დაბალი?

არ არის დაბალანსებული. ჩვენი კანონმდებლობა ვერ უზრუნველყოფს, რომ არ არსებობდეს ის გარკვეული დევიაციები, რაც ხდება.

ფიქრობთ, რომ დღევანდელი კანონმდებლობა არაეფექტურია?

არაეფექტიანია.

რატომ ფიქრობთ ამას?

ამიტომ ვამბობდი რაღაცებზე უნდა შევთანხმდეთ. უფრო სწორად, საზოგადოება უნდა შეთანხმდეს. თუ საზოგადოება არ შეთანხმდება, რა თქმა უნდა, რთულია.

თუკი საზოგადოება თანხმდება იმაზე, რომ პრობლემა არის დეზინფორმაცია, ყალბი ინფორმაცია, მათ შორის უხამსობა მედიაში (თუმცა, უხამსობა ისეთი რადიკალური პრობლემაა, რომ ამის აღმოფხვრა, ვფიქრობ, უფრო ადვილია, ვიდრე დეზინფორმაციის. ეს უხამსობა პოლარიზაციის და გარკვეული რადიკალიზაციის შედეგია). მაგრამ, დეზინფორმაცია და ყალბი ინფორმაცია, ჩემი აზრით, არის დღევანდელი მედიის პრობლემა. და რადგან ეს პრობლემა ამდენად დიდია, გამოდის, რომ კანონმდებლობა ამ პრობლემას ვერ აგვარებს.

რას გულისხმობთ, როცა ამბობთ, რომ დღევანდელი კანონმდებლობა ვერ აგვარებს ამ საკითხებს?

მოდი, ასე ვთქვათ, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია კანონს მიღმა ინსტრუმენტია. ეს კანონით გათვალისწინებული ინსტრუმენტი ხომ არ არის?! მხოლოდ კანონმდებლობა კი არა, სისტემა ამასთან დაკავშირებული მთელი სისტემაა არაეფექტიანი.

როცა ამბობთ, რომ არაეფექტიანია, კონკრეტულად რას გულისხმობთ?

იმისთვის, რომ მოქალაქემ გააკეთოს სწორი არჩევანი, ამისთვის მნიშვნელოვანია, რომ მას ინფორმაცია კეთილსინდისიერად მიეწოდოს და არ იყოს ეს დეზინფორმაცია, ტყუილი. ამიტომ, ყველაფერი, რაც არის ტყუილი, ეწინააღმდეგება მოქალაქის ინტერესს, ეწინააღმდეგება დემოკრატიას, მათ შორის, და ეწინააღმდეგება ჟურნალისტიკ ის არსს, ამიტომ, ცუდია.

ვინ უნდა განსაზღვროს ეს, ტყუილია თუ მართალი?

არ ვიცი. ჯერ, ზოგადად, ვთქვათ, რომ რამე თუ არის ტყუილი, არის ცუდი. ახლა, მეორე ნაბიჯია, რომ თუკი ჩემი აღქმით რაღაც არის ტყუილი, უნდა არსებობდეს რაღაც სისტემა, რომელიც შემოგვთავაზებს სისტემას, რომ მოდი განვსაზღვროთ ტყუილია თუ არა და თუ ტყუილია რა ხდება და თუ მართალია რა ხდება.

დღეს არ გვაქვს სათანადო კანონმდებლობა?

აი, დღეს ხომ ვთქვით რაც არის. ვთქვათ, ვიღაცა X ტელევიზიამ თქვა ტყუილი ჩემზე. რა ინსტრუმენტი მაქვს? ან უნდა მივმართო ამ ტელევიზიას და ვუთხრა, რომ თქვენ თქვით ტყუილი, ან ჟურნალისტთა ეთიკის ქარტიას ან სასამართლოს.

ახლა, არის თუ არა ეს ეფექტიანი? თქვენი აზრით, არის? ხომ აკვირდებით პრაქტიკას?

ცხადია, ვაკვირდები. მე თქვენი აზრი მაინტერესებს, როდესაც ამბობთ, რომ არაეფექტიანია, რატომ მიიჩნევთ ასე? რა არ მუშაობს, კონკრეტულად?

ერთი, ეს არის დრო. ყალბი ინფორმაციის მიზანი, როდესაც ის განზრახ არის, არის დისკრედიტაცია. ამისთვის მნიშვნელოვანი არის, რომ დროში მალე მოჰყვეს განხილვა. სასამართლო, ცალსახად არაეფექტიანია მაგ ამბავში, იმიტომ, რომ იქ პატივსა და ღირსებაზე, ერთი, ორი, სამი წლის განმავლობაში განიხილება საქმეები.

ანუ, მაგის გამო კანონმდებლობა უნდა შეიცვალოს? თუ უნდა ვიმუშაოთ იმ მხრივ, რომ გაძლიერდეს არსებული მექანიზმები და უფრო ეფექტური გახდეს?

არსებული თამაშის წესები, რეგულაცია, არ არის საკმარისი. პრობლემა არის დრო - იმიტომ, რომ მნიშვნელოვანია, როცა ვიღაცაზე ვრცელდება ყალბი ინფორმაცია და დისკრედიტაცია ხდება, დროული ამას რეაქცია მოჰყვეს. რომ გავა სამი თვე, ამან უკვე თავისი მიზანს მიაღწია. პროპაგანდას ხომ თავისი მიზანი აქვს, რომ ახლა, ამ მომენტში მოგაყენოს ზიანი?! მეორე ეს არის, თუკი დადგინდა დარღვევა, რა არის ამაზე რეაქცია?!

რა რეაქციას გულისხმობთ?

სანქციას.

ცილისწამებაზე თუ საუბრობთ, სასამართლოს შეუძლია კომპენსაციის დაკისრება. ანუ, დღეს უკვე არსებობს ეს ბერკეტები. არაეფექტურობაში სხვას რას გულისხმობთ?

ეთიკის ქარტიას გინდ ასე უთქვამს, გინდ ისე უთქვამს, შედეგი ნულია.

რატომ ფიქრობთ ასე?

იმიტომ, რომ უარყოფას არ სთხოვს. ჯერ ეს ერთი, ეთიკის ქარტიაში გაწევრიანებული არიან ცალკეული ჟურნალისტები და არა მედიები და სავალდებულოსაც არ თვლიან. მეორე არის, რომ გადაწყვეტილება გამოდის და ჩაკარგულია, როგორც წესი. მაგრამ ის არავის არაფერს აკისრებს.

თუ გულისხმობთ, რომ ვინმეს ცილი დასწამეს და უნდა მაუწყებელს მოსთხოვოს რომ უარყოს, ეს სასამართლოს შეუძლია.

სასამართლოს შეუძლია სამი წლის შემდეგ.

თვითონ მოქალაქის არჩევანია, ეთიკის ქარტიას, თვითრეგულირების ორგანოს მიმართავს და პროფესიულ ჭრილში განიხილავენ მის საქმეს თუ სასამართლოს და სამართლებრივ ჭრილში მოითხოვს დავას.

მოკლედ, ამოცანიდან უნდა ამოვიდეთ. ჩვენ გვაქვს ძალიან კეთილშობილური ამოცანა, რომ მოქალაქეს სამყაროზე ჰქონდეს სწორი წარმოდგენა. ეს არის ჩვენი, როგორც ჟურნალისტიკის მოყვარული ხალხის ამოცანა. ამიტომ, ის, რაც ამას ხელს უშლის, არის ცუდი. ამიტომ ეს ცუდი არ უნდა დავუშვათ. და თუკი მოხდება, ჩვენ ისეთი რეაქცია უნდა გვქონდეს ამაზე, რომ აღარ განმეორდეს.

გეთანხმებით, რომ ყალბი ინფორმაცია, ცილისწამება - არ არის ეს ყველაფერი კარგი. მაგრამ, დღეს უკვე გვაქვს კანონმდებლობა, რომელიც ამ ყველაფერს არეგულირებს, როგორც საჭიროა.

შეიძლება, მაგრამ არაეფექტიანია.

თქვენ ვერ მიხსნით კარგად, რატომ არის არაეფექტური. თუ იმ ნაწილში არის არაეფექტური, რომ სასამართლოში ეს საქმეები იწელება და განხილვა გვიან ხდება, კი ბატონო. ვისაუბროთ იმაზე, რომ უფრო ეფექტური გახდეს.

მაგალითად, პირობითად, სასამართლოს უთხრა, რომ ერთ თვეში განიხილე, არ გადააცილო..

კი ბატონო. მაგრამ, თქვენ რეგულირებაზე საუბრობდით და იმიტომ ჩაგეკითხეთ, რას გულისხმობთ რეგულირებაში?

მაშინ გეტყვით ასე. ვამბობთ, რომ გვინდა, რომ სამყაროზე ჰქონდეს სწორი წარმოდგენა და ამას თუ ვიღაც უყალბებს ან უმრუდებს, ეს ცუდია და უნდა ავირიდოთ თავიდან. ჩვენი გამოცდილება გვკარნახობს, რომ გვჭირდება სწრაფი რეაქცია, იმიტომ რომ შეიძლება დეზინფორმაციამ, ცილისწამებამ ადამიანის რეპუტაცია ისე დაანგრიოს, რომ სამი წლის მერე რომ რაღაცას იტყვი, არ მუშაობს. ანუ, უნდა იყოს განხილული ადეკვატურ დროში, [საქმის] სიმძიმიდან გამომდინარე. ანუ, ეს უნდა იყოს დროული რეაქცია, უნდა იყოს სათანადო და ადეკვატური იმისა, რა ზიანიც მიადგა ამა თუ იმ ადამიანს.

ეს ბერკეტები უკვე არსებობს და ამაზე ვისაუბრეთ. თქვენ რას აკეთებთ იმისთვის, რომ ეს ბერკეტები გაძლიერდეს და ეფექტური გახდეს - მაგალითად, სასამართლომ უფრო მალე რომ განიხილოს საქმეები?

ჩვენ ვერაფერს ვერ ვიზამთ. დღეს ასე ვერაფერს ვიზამთ, იმიტომ, რომ სასამართლოს აქვს თავისი განსაზღვრული ვადები, რომელსაც ალბათ იცავს. მაგრამ, ის ვადა არ არის საკმარისი ამ ამოცანისთვის.

მაგიტომ გეკითხებით, ხელისუფლება რას აკეთებს ამ მიმართულებით?

მაგალითად, შეიძლება რომ კანონში ჩავწეროთ, რომ თუკი საქმე შეეხება ცილისწამებას, როგორც საარჩევნო დავები არის, ორ კვირაში რომ განიხილავენ, მოდი, განიხილე ორ კვირაში.

რატომ არ აკეთებთ ამას, თუ პრობლემად აღიქვამთ

თქვენ იქნებით ამის მომხრე?

მე არ ვარ საჯარო მოხელე.

როგორც ჟურნალისტი, მოქალაქე.

რა თქმა უნდა, რაც უფრო მალე განიხილავენ ჩემს საქმეს, უკეთესი იქნება.

არ ვარგა ის კანონმდებლობა, რომელიც ამბობს, რომ სასამართლოს შეუძლია სამი წელი იხილოს ეს საკითხი.

ანუ, ამ ნაწილშია მხოლოდ პრობლემა?

წეღან ვთქვი ორი რაღაც, დროული რეაგირება და ადეკვატური. დროული ნიშნავს, რომ საქმეები დროულად უნდა იყოს განხილული. ადეკვატურს აქვს ორი განზომილება: ზიანი რაც ადამიანს, მაგალითად ცილისწამებით ადგება, შესაძლოა აუნაზღაურდეს, და მეორე - სანქციის მიზანი რა არის, პრევენცია ხომ? არა მხოლოდ დასჯა, არამედ პრევენცია, რომ სხვა დროს ეს აღარ გააკეთოს

დასჯაზე, პასუხისგებაზე ვსაუბრობთ?

სანქცია დასჯაა.

კომპენსაციის გარდა სხვა მხრივ პასუხისგებაც? ერთი მხრივ, სასამართლოს შეუძლია დაავალოს უარყოფა, მეორე მხრივ - დააკისროს კომპენსაცია. ეს ყველაფერი, რაზეც თქვენ საუბრობთ, კანონმდებლობით უკვე გაწერილია.

და არ მუშაობს

არ მუშაობს იმ კუთხით, რომ თქვენ როგორც ამბობთ, საქმეების განხილვა იწელება. კომპენსაციაზე კარგად ვერ მივხვდი, რას გულისხმობთ, სათანადო, ჯეროვანი თანხა არ არის განსაზღვრული? თუ დასჯის სხვა მექანიზმზე საუბრობთ?

მოკლედ, საქმის დროულად გადაწყვეტაზე შევთანხმდით. ამოცანა ის არის, რომ ადეკვატურ დროში განიხილებოდეს საქმეები, რათა [მედიის გაშუქებით] მიღებული ზიანი სწრაფადვე გამოასწოროს და არა ძალიან გვიან.

რაც შეეხება, ადეკვატურობას. „არ მოიტყუო“ ეს ხომ რეგულაციაა?! თუ მოიტყუები, მაშინ რაღაც ხდება. ნებისმიერი რეგულაციის მიზანია, რომ თუ დაარღვიე გეკისრება სანქცია, ანუ გსჯი, და მეორე - ეს სანქცია უნდა იყოს ისეთი ტიპის, რომ პრევენციაც შეძლოს და მომავალშიც არ იფიქრო დარღვევაზე. მაგალითად, ჯარიმა მანქანის სისწრაფის გადაჭარბებაზე არის 5 ლარი. კი არის ეს ჯარიმა, მაგრამ არაფერს არ გზღუდავს, იმიტომ, რომ 17-ჯერ დაარღვევ და 5-5 ლარს გადაიხდი.

გულიხსმობთ, რომ კომპენსაცია, ჯარიმა, არ არის სათანადო?

ამ შემთხვევაში მარტო ჯარიმაზე არ არის საუბარი. საუბარია რეაქციაზე. ეს შეიძლება იყოს უარყოფა, ამიტომ მნიშვნელოვანია დროული იყოს და დაავლოს უარყოფა. ჯარიმაში მხოლოდ ფულადს არ ვგულისხმობ. ვგულისხმობ ადეკვატურობას რომ მისი ზიანი ანაზღაურდეს.

ამას ხომ სასამართლო უკვე განსაზღვრავს და მის პრეროგატივაში ხომ არ ვიჭრებით?

ამაზე გეტყვით, თუ გინდათ, როგორც იურისტი. ჩვენ სხვა სისტემა გვაქვს. მაგალითად, ამერიკაში გაგიგონიათ, ალბათ, რომ ვიღაცას ხელზე ყავა გადაესხა და ამის გამო სხვას 40 მილიონი დააკისრეს. რატომ არის იქ მილიონები იცით? სხვა ფუნქცია აქვს იქ, დასჯის ფუნქცია აქვს, რომ აღარ განმეორდეს.

კიდევ ერთ გარემოებას გეტყვით, რაც ჩვენი კანონმდებლობით არის პრობლემური, ეს არის მტკიცების ტვირთი. ჩვენთან სხვანაირად არის გადანაწილებული. ანუ, თავისი სიმართლე უნდა ამტკიცოს იმან, ვისაც აბრალებენ. ადამიანს რომ დააბრალო სპილო ხარო, იმან უნდა ამტკიცოს, რომ სპილო არ არის.

ახალი არაფერი არ არის, საერთო ჯამში. თუ ცილისწამებაზე, ან რეპუტაციის შელახვაზე ვსაუბრობთ, მექანიზმი შეიძლება იყოს უარყოფა, ფინანსური ზიანი. ფინანსურ სანქციას მნიშვნელობა აქვს იმ კუთხით, რომ პრევენციული ხასიათი ჰქონდეს, რომ სხვა დროს აღარ დაარღვიო.

თუ ეს სანქცია არ იქნება, მაშინ დაგაბრალებ რამეს, შემდეგ ბოდიშს მოვიხდი და ასე გავიმეორებ სულ. შეიძლება, თვითონ ამ მედიასაც რეპუტაციული ზიანი შეექმნას, რომ ბევრჯერ იტყუება და მატყუარაა - ეგეც გარკვეული სანქციაა - მაგრამ, ამ ფინანსურსაც თავისი მნიშვნელობა აქვს პრევენციისთვის. თუ კი ვთანხმდებით, რომ ეს ცუდი საქციელია, მაშინ ფინანსური სანქციაც უნდა ავიტანოთ.

ეს ყველაფერი უკვე განსაზღვრულია ჩვენი კანონმდებლობით. მე პასუხს ვერ ვიღებ იმ ნაწილში, როდესაც ამბობთ, რომ არ მუშაობს და არ არის ეფექტური, გარდა იმისა, რომ ვადაში იწელება განხილვები, სხვა რას გულისხმობთ?

ვადა და მტკიცების ტვირთი. რთულია A დააბრალებს B-ს რაღაცას და მერე B-მ უდა ამტკიცოს, რომ ცილი დასწამეს.

ამ საკითხზე განსხვავებული მოსაზრება აქვთ მედია სამართლის იურისტებს.

სინამდვილეში, განსხვავებული მოსაზრებები კი არა, განსხვავებული შიშები აქვთ. ლოგიკური აზრი არის ის, რომ შენ თუ დაგაბრალეს რომ ხარ სპილო, შენ არ უნდა ამტკიცო, რომ არ ხარ სპილო.

აქ არის შიშები, რომ ჩვენ მოვდივართ საბჭოთა რეჟიმიდან, და ეს ყველაფერი შემდეგ მედიის დახურვაში არ გადაიზარდოს.

ზუსტად აქამდე უნდა მივსულიყავი, რომ, შესაძლოა, ეს ბერკეტი გამოყენებული იყოს მედიაზე ზეწოლისთვის, როდესაც მედიას მოუწევს მუდმივად თავის მართლების რეჟიმში ყოფნა.
თქვენ გამოიყენებდით ეს ბერკეტი რომ არსებობდეს?

რა თქმა უნდა. ტყუილს თუ დამაბრალებენ, აუცილებლად ვიჩივლებდი. არ უნდა მეჩივლა?

აქამდე გქონიათ ასეთი პრაქტიკა, რომ მიგიმართავთ თვითრეგულირების ორგანოსთვის ან სასამართლოსთვის?

არა, არ მქონია. სწორედ იმიტომ, რომ არ არის ეფექტიანი. აი, ჩემმა კოლეგამ მიმართა და სამ თვეში მიიღო ეთიკის საბჭომ გადაწყვეტილება

ანრი ოხანაშვილს გულისხმობთ?

კი. და რეაქცია ნულია მაინც. ითქვა, დაზიანდა, მორჩა. რომ ჰკითხოთ იმათ მაყურებელს, არ დარჩა ის თავში?

ეს თქვენი შეფასებაა. მაგრამ, თვითრეგულირების არსი ხომ სხვა არის

თვითრეგულირების არსი სხვა რატომ არის? სანქციები რატომ არ აქვთ, სხვათა შორის? რატომ გგონიათ, რომ თვითრეგულირებას არ სჭირდება სანქციები?

ჟურნალისტებმა პროფესიულ წრეებში თვითონ უნდა იმსჯელონ ამაზე. ჩვენ ვართ გარდამავალი დემოკრატიის ქვეყანა და მნიშვნელოვანია, რომ მედია იყოს თავისუფალი, ვთანხმდებით ამაზე?

არაფერი არ უნდა იყოს, უნდა არ უნდა რას ნიშნავს?!

მედია არ უნდა იყოს თავისუფალი?

ჰო, უნდა იყოს. მაგრამ თავისუფლებას და აღვირახსნილობას შორის რამდენი ნაბიჯია?

ვინ უნდა გადაწყვიტოს ეს არის თავისუფლება თუ ეს არის აღვირახსნილობა?

თვითრეგულირების საბჭომ, რომელიც მერე სანქციებს დააკისრებს აღვირახსნილებს.

თვითრეგულირება თუ იქნება სანქციებს ვეღარ დააკისრებს.

მანდ უშვებთ თქვენ შეცდომას, თქვენ ამბობთ, რომ თვითრეგულირება არის სისტემა, სადაც არ არსებობს სანქციები და ეგ ტყუილია, ეგეთი რამე არ არსებობს. ნებისმიერ რეგულირებას აქვს სანქცია.

რა სანქციას გულისხმობთ?

იგივე უარყოფის დაკისრება

უკვე გვაქვს ეს მექანიზმები, მოქალაქეს შეუძლია სასამართლოს მიმართოს და ამას სასამართლო არეგულირებს.

ნებისმიერ ურთიერთობას აქვს წესი და ნებისმიერი წესის დარღვევას აქვს სანქცია. ეს სოციალური სანქცია შეიძლება იყოს, სამართლებრივი, რა ვიცი, ნებისმიერი სხვა. მაგრამ, რადგან ასეთი აზრი ამოვიკითხე, მინდა გაგიფანტოთ ეგ აზრი, რომ თვითრეგულირება არ გულისხმობს უსანქციობას.

მე არ ვამბობ, რომ არსებული მექანიზმები არ არის საკმარისი ან არ არის ეფექტური. თქვენ ამბობთ, რომ არ არის ეფექტური და მე გეკითხებით, თქვენ, ხელისუფლება, რას აკეთებთ იმისთვის, რომ ეს მექანიზმები უფრო ეფექტური გახდეს? მაგალითად, წეღან სწორად აღნიშნეთ, რომ სასამართლო საქმეებს გვიან განიხილავს და თქვენ თვითონ ამბობდით, რა შეგიძლიათ გააკეთოთ იმისთვის, რომ სასამართლომ უფრო მალე განიხილოს საქმეები. რას აკეთებთ მაგ მიმართულებით?

გვაცადეთ, ვიწყებთ.

გაცადოთ?

ერთია, შეიძლება სასამართლო დაავალდებულო, როგორც საარჩევნო დავებზეა, და შეგვიძლია შევცვალოთ კანონი, კი ბატონო. მეორე, რაც შეეხება, ზიანზე პასუხს პრინციპში ბევრი არც არაფერი არ არის გასაკეთებელი, ალბათ. იმიტომ, რომ სასამართლოს ნაწილში პრობლემა ის არის, რომ გვიან მოდის ის შედეგი, რომელიც გინდა, რომ დადგეს და თუ გადმოწევ დროს, შედეგი ადეკვატური იქნება. მესამე საკითხი არის მტკიცების ტვირთი.

მესამე საკითხზე სხვა შეხედულება აქვთ, როგორც გითხარით.

ეგ მცდარი შეხედულებაა, მერწმუნეთ.

მესმის, რომ თქვენი გადმოსახედიდან არის მცდარი შეხედულება.

არა, წარმოიდგინეთ, მაგის არგუმენტად მოიყვანეთ, ჩვენ ვართ გარდამავალი დემოკრატიის ქვეყანაო.

გარდამავალი დემოკრატია იმიტომ ვახსენე, რომ თქვენ თვითონ თქვით, რომ არსებობს შიშები იმის, რომ [ხელისუფლება] მაგ ბერკეტით მედიას დახურავს. ზუსტად მაგიტომ არსებობს შიშები, რომ ვართ გარდამავალი დემოკრატიის ქვეყანა და ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ მაღალი სტანდარტის სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება გვქონდეს.

არა, არა. რა უფრო მნიშვნელოვანია, რომ იყოს აღვირახსნილი თუ…

ეს პასუხი ჩემი შეკითხვის საპირწონედ გამოდგება?

ჟურნალისტიკის დანიშნულებაზე მაგიტომ გკითხეთ. გარდამავალი დემოკრატიის ქვეყნისთვის ის ფასეულობა რაც თქვით, გამოხატვის თავისუფლება, მაღალი სტანდარტი, ამასთან შედარებით სად დააყენებდით [სამყაროსადმი] მოქალაქის სწორ აღქმას? წეღან რაც ვთქვით, ჟურნალისტიკის დანიშნულებაა, რომ მოქალაქეს დაეხმაროს ინფორმირებული არჩევანის გაკეთებაში. აი, ეს არის თუ არა გარდამავალ ქვეყნებში მაღალი ღირებულება?

ყველა ქვეყანაში მაღალი ღირებულებაა, ჩემი აზრით. გარდამავალი დემოკრატია ვახსენე იმის გამო, რომ მნიშვნელოვანია, გვქონდეს მაღალი სტანდარტის სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლება, ხომ მეთანხმებით?

გეთანხმებით.

რომ კითხულობთ, რატომ აქვთ შიშებიო, სწორედ მაგიტომ აქვთ, რომ შეიძლება სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლებას საფრთხე შეექმნას.

შევთანხმდით, რომ მნიშვნელოვანი არის, გვქონდეს მაღალი სტანდარტის სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლება. ვთანხმდებით თუ არა ასევე იმაზე, რომ მნიშვნელოვანია, მოქალაქეს ჰქონდეს ინფორმირებული არჩევანის გაკეთების საშუალება. ვთანხმდებით. ვთანხმდებით იმაზე, რომ ეს საჭიროა ჩვენი ქვეყნისთვის? თუ გამოხატვის თავისუფლება ეწინააღმდეგება მოქალაქის მიერ ინფორმირებული არჩევანის გაკეთებას, მაშინ რა ვქნათ?

დამიმტკიცეთ, რაში ეწინააღმდეგება, მომიყვანეთ კონკრეტული არგუმენტები.

მოგიყვანთ. თუკი ეს ნიშნავს დეზინფორმაციას, ე.ი. ეს ეწინააღმდეგება ამას და ეს არის ცუდი.

რას? სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლებას ადარებთ ამას?

კი, კი, იმიტომ რომ ტყუილიც ხომ გამოხატვაა.

სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლების კანონი უკვე გვაქვს, ანუ საკმარისი ბერკეტები არ არის? კანონმდებლობით საკმარისად არ არის გაწერილი?

რა მნიშვნელობა აქვს, რა გვაქვს? ჩვენ თუ ვთანხმდებით, რომ ინფორმირებული მოქალაქე ჩვენთვის არის მნიშვნელოვანი და ვთანხმდებით, რომ ტყუილიც და დეზინფორმაციაც არის გამოხატვა, მაშინ სიტყვის თავისუფლება, რომელიც გამოიხატება ტყუილში, ხელს უშლის ამ მიზანს, ამიტომ ეს ცუდია და უნდა დავსაჯოთ.

ანუ, სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლების კანონი არის ცუდი და უნდა დავსაჯოთ?

სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლების ისეთი კანონი, რომელიც უშვებს, რომ ტყუილმა ხელი შეუშალოს ინფორმირებულობას, არის ცუდი კანონი.

ამბობთ, რომ ცუდია დღევანდელი კანონი?

დღევანდელ კანონს რაც შეეხება. დღევანდელი კანონის პრობლემა მათ შორის არის ის, წეღან რაც ვთქვი, მტკიცების ტვირთი.

გავიარეთ ეგ საკითხი.

მეთანხმებით?

არა, თქვენი პოზიცია გასაგებია ამ საკითხზე. ამდენი კითხვა იმიტომ დაგისვით რეგულირებაზე, რომ თქვენ საუბრის დასაწყისშივე ახსენეთ და თქვენი გუნდის წარმომადგენლების მხრიდანაც ხშირად ისმის, რომ მეტი ბერკეტია საჭირო, გამკაცრებაა საჭირო, თუმცა, არ ისმის, კონკრეტულად რა იგულისხმება ამაში და აღიქმება, როგორც მედიის რეგულირების, დასჯის გზავნილებად.

როგორ უნდა დასაჯო, ლიცენზიას ხომ არ ჩამოართმევ? დასჯად იმას ნუ აღიქვამთ, რომ ვიღაც უნდა ჩამოახრჩოთ. ნებისმიერი ნორმას თუ არ ახლავს თან სანქცია, ის ნორმა არ არსებობს. მაგალითად, ზრდილობიანობის სანქცია თუ არ არის ის, რომ ვიღაც შენიშვნას მოგცემს, ყველა იქნება უზრდელი. ვინაიდან ვიცით, რომ უზრდელი რომ იქნები შენიშვნას მომცემენ, ამიტომ არ ვარ უზრდელი, ხომ? ჩემი აზრით, გამოხატვის თავისუფლებასთან ერთად, ასევე, ღირებული არის რაც ჩაგვიწერა ეუთო/ოდირმა თავის დასკვნაში, იმის გამო, რომ რადგან მედია მიკერძოებული იყო, ინფორმირებულ არჩევანს ხელი ეშლებოდაო.

ეუთო/ოდირის დასკვნაში, მათ შორის, საუბარი იყო ხელისუფლებისადმი მიკერძოებულ მედიაზე.

დიახ, ყველა. შესაბამისად, გაუმრუდებლად ინფორმირებული მოქალაქე ზუსტად ისეთივე ღირებულებაა გარდამავალი დემოკრატიისთვის, როგორც სიტყვის თავისუფლება. თუკი ერთი მეორეს უშლის ხელს, უნდა შევხედოთ რატომ უშლის.

თქვენ უკვე შეხედეთ ამ ყველაფერს, რადგან ეს გზავნილები სულ არის ხელისუფლების მხრიდან. დავაზუსტებ, ანუ, როგორც განმიმარტეთ თქვენ, პრობლემა ისაა, რომ საქმეები არ იხილება დროულად და მტკიცების ტვირთი მომჩივანის მხარესაა. ეს ორი პრობლემაა, სწორად მივხვდი?

კი, მათ შორის. აქ კიდევ ერთი განზომილებაა, სისტემა, ინსტიტუტი. [განმხილველი] ორგანო რა არის, მნიშვნელობა არ აქვს ამას, შეიძლება იყოს სასამართლო ან თვითრეგულირება. მთავარი ამოცანაა, იყოს დროული რეაგირება, ადეკვატური და ადეკვატური რეაგირება და მტკიცების ტვირთი.

წეღან გკითხეთ, საქმეების განხილვის დროში გაწელვასთან დაკავშირებით რას აკეთებთ-მეთქი და მიპასუხეთ, გვაცადეთო. დაგეგმილი გაქვთ რამე?

არაფერი დაგეგმილი არ არის. მოკლედ, საჭიროა გააზრება.

თქვენ ხომ ამას სერიოზულ პრობლემად აღიქვამთ და ამბობთ, რომ არ მოგწონთ, რომ ასეა. თქვენ გაქვთ ამის პრეროგატივა, ამიტომ გეკითხებით, რამე გაქვთ გეგმაში?

არანაირი კონკრეტული გეგმა ამასთან დაკავშირებით არ არსებობს. იცით რა არის? ბუნებრივად მოგდის ადამიანს ეს აზრები. როცა ამბობ, ვიჩივლებო და იცი, რომ გადაწყვეტილება სამ წელიწადში იქნება, ხვდები, აზრი არ აქვს და არ იჩივლებ. შესაბამისად, ნორმა, რომელსაც აზრი არ აქვს, არ მუშაობს, ამიტომაც უნდა შეუცვალო აზრი.

უფრო ეფექტური გახადოთ და არა კანონმდებლობა შეცვალოთ, ამ შემთხვევაში.

კი და თქვენთან ერთად გავაკეთოთ ეგ. „მედიაჩეკერი“ ხომ ეგ არის? მთელი თქვენი არსი ხომ ეგ არის რომ მედიის Watchdog („მოდარაჯე ძაღლი“ ამ ტერმინით ხშირად აღწერენ მედიას, მისი, როგორც მაკონტროლებლის ფუნქციის ხაზგასასმელად. რედაქციის შენიშვნა) ხართ? თქვენ იმიტომ არსებობთ, რომ მედიაა ცუდი, მედიაში, თქვენი ინტერესიც ეგ უნდა იყოს, რომ მოიფიქროთ რა ქნათ, რომ ნაკლები საქმე გქონდეთ.

ხელისუფლების მიმართ ეს კითხვები იმიტომ არსებობს, რომ თქვენგან არის გზავნილები დღევანდელი კანონმდებლობის არაეფექტურობის შესახებ

ეს არის რადიკალური პრობლემის მოგვარება, ტყუილი ცილისწამება, ერთეული შემთხვევა უნდა იყოს, მედიას რომ ეს შეცდომა მხოლოდ იშვიათად „გაეპაროს“. ეს არის ის მინიმუმი, რაც უნდა მოხდეს, რომ ეს ზოგადი სტანდარტიდან რადიკალურმა დევიაციამ რაღაცნაირად დაიწიოს. ის მიკერძოებულობა და სუბიექტურობა, ეს უკვე ის ნაწილია, სადაც ვერ ჩაერევი, ვერაფერს იზამ, სუბიექტურობები ყოველთვის იქნება.

მაგრამ როდესაც მინიმუმ ის დაიკლებს, რომ ტყუილის და ცილისწამების რაოდენობა დაიკლებს, პროპაგანდისტური ინსტრუმენტები შემცირდება და მედიაც სხვა განზომილებაში გადადის.

ამ ნაწილში თქვენი აზრი გავიგე. აქამდე თქვენი გზავნილები სხვაგვარად იყო აღქმული, მაგალითად, როცა ამბობდით „დასჯადი გახდესო“. მაგრამ თუ არაეფექტურობაში გულისხმობთ სასამართლოში საქმის განხილვის გაწელვას, თქვენ ხომ გაქვთ პრეროგატივა, რომ ეს შეცვალოთ?

რამდენჯერაც თითი ავწიეთ, თითი არ დააკაროთო. შეიძლება ვადებზე ეგეთი რეაქცია არ იყოს, მაგრამ მტკიცების ტვირთზე რომ ვინმემ რამე თქვას, ნახეთ, რა იქნება.

ვთქვათ, გადმოიწია ვადამ და პირობითად, ნაცვლად ერთი წლისა, ჩაინიშნა განხილვა ერთ კვირაში. მიხვედი და უნდა ამტკიცო, რომ „სპილო“ არ ხარ. ხომ არც ეს არის ეფექტიანი?

თქვენი მოსაზრება მტკიცების ტვირთის ნაწილში გავიგე და გითხარით, რომ მედიის საკითხებზე მომუშავე იურისტები ასე არ ფიქრობენ. თქვენვე ახსენეთ [მათი] შიშები, რომ ეს შეიძლება ხელისუფლების მხრიდან ბერკეტად იყოს გამოყენებული.

მაგრამ, ხომ არსებობს რაციონალური და ირაციონალური შიშები?

ფიქრობთ, რომ ეს ირაციონალური შიშია?

არ ვიცი, ამ დისკუსიის შედეგად აღიარებთ შედეგს რომ ეს პრობლემაა, თუ პირიქით, ამბობთ, რომ შიშები რაციონალურია. თუ ასეა, რამდენად რაციონალურია ეს შიში?

ჩემს პირად მოსაზრებებზე არ ვსაუბრობ 

როცა საუბრობენ, მტკიცების ტვირთი არ უნდა შეიცვალოსო, ასე არსად არ არის. ხომ გვინდა ყველაფერი ევროპული?! აქ რატომ არ გვინდა?! თუნდაც, ამერიკას რომ შევხედოთ: სხვათა შორის, როცა ამბობენ, [სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების კანონმდებლობის] ამერიკული სტანდარტი გვაქვსო, აბა ამერიკაში ვინმემ ვინმეს ცილი დასწამოს, ისეთი სანქციები დაეკისრება, აღარასდროს იფიქრებს მაგაზე.

არ გვაქვს ამერიკული სტანდარტი. ეგ ტყუილია. რატომ არ არის ამერიკაში ყოველ დღე ცილისწამებები? ეს იცით როგორია, ამერიკული პიჯაკი და ქართული შარვალი გეცვათ, და თქვათ, ამერიკულად მაცვიაო. არა, შარვალი რომ ქართულია?! თუ გვინდა, ამერიკული სამოსი გვქონდეს, მაშინ პიჯაკიც და შარვალიც ამერიკული უნდა გვქონდეს. ჩვენ გვაქვს ქართული სისტემა, მაგის თქმა მინდა.

კარგია ეს შედარებები, მაგრამ რას გულისხმობთ, როდესაც ამბობთ, ევროპული სტანდარტი არ გინდათო?

იმიტომ, რომ იქ კიდევ სხვაგვარი სტანდარტია, ამერიკასთან შედარებით.

სხვადასხვაგვარ ქვეყანაში ეს სტანდარტი სხვადასხვაგვარია.

ყველა ქვეყანაში რეგულაციის მიზანი ის არის, რომ ისინი ხედავენ, რომ ეს საკითხი თვითრეგულაციით არ წყდება, ამიტომ რეგულაცია უნდა დააწესო. ყველა სხვადასხვანაირად აწესებს, მაგრამ მთავარია მიზნის მიღწევა. თუ ჩვენი ამოცანაა, რომ ადამიანებმა ერთმანეთს ტყუილები არ აბრალონ, რადგან ეს ინფორმირებულ არჩევანს ხელს უშლის, მაშინ უნდა აღვკვეთოთ ცილისწამება, რადგან ჩვენ გვინდა ინფორმირებული მოქალაქე.

აღვკვეთოთ რა ფორმით?

ჯერ ფორმაზე არ გადავდივართ. ჩვენთვის ღირებულებაა ინფორმირებული მოქალაქე, ჩვენთვის ღირებულებაა გამოხატვის თავისუფლება და თუკი გამოხატვის თავისუფლება ეწინააღმდეგება ინფორმირებული მოქალაქის იდეას, ასეთი გამოხატვის თავისუფლება არის ცუდი.

თავისთავად, იმას, რომ ეს ორი ერთმანეთს ეწინააღმდეგება, დამტკიცება სჭირდება.

ხომ შეიძლება, ეწინააღმდეგებოდეს? ტყუილი და პროპაგანდა არ ეწინააღმდეგება ინფორმირებული ამომრჩევლის იდეას?

როდესაც პროპაგანდას ახსენებთ, მანდ მეორე მხარეც გვყავს, თქვენი, ხელისუფლების მხარეც.

აქ მნიშვნელობა აქვს იდეებს.

ჩვენ ვსაუბრობთ კონკრეტულ ამბებზე, კანონმდებლობაზე.

თუ პროპაგანდა ცუდია და ეწინააღმდეგება ინფორმირებული არჩევანის იდეას, მაშინ ხომ უნდა შევეცადოთ, რომ პროპაგანდა არ გვქონდეს?

კარგი, მაშინ შეგახსენებთ, რომ გვყავს მეორე მხარეც: „პოსტვ“, „იმედი“, ხელისუფლების პროპაგანდის იარაღია, ეს ჩემი სიტყვები არ არის და მაღლა ვახსენეთ, რომელ დასკვნებშია ამაზე საუბარი. ამაზე რას იტყვით?

რა უნდა გითხრათ ამაზე? მთავარი ისაა, რომ ჩვენ აღვწერეთ პრობლემა: პოლარიზაცია და სხვა. საქმე ახლა ისაა, რომ თუ პრობლემა არსებობს და მე ამას, სუბიექტურად, ვხედავ ერთ მხარეს, ხოლო მეორე მხარე ამ პრობლემას სუბიექტურად ხედავს ჩემს მხარეს. მაგრამ თუ ვფიქრობთ, რომ [ასეთი პრობლემა] არსებობს, და ამას მოგვარება სჭირდება, უნდა ვიფიქროთ, როგორ მოვაგვაროთ.

---

ინტერვიუს მესამე ნაწილში შალვა პაპუაშვილთან ვსაუბრობთ მედიის უსაფრთხოებაზე საქართველოში: 5 ივლისს დაშავებულ ჟურნალისტებზე, “ქართული ოცნების” წევრების აგრესულ რიტორიკაზე კრიტიკული მედიების მიმართ, რაც, სხვადასხვა ავტორიტეტული ორგანიზაციის შეფასებით, მედიაზე ძალადობას ახალისებს.

“ტვ პირველის” და “მთავარი არხის” ჟურნალისტები კულტურის სამინისტროში, თეა წულუკიანის ბრიფინგზე არ შეუშვეს. ტელევიზიები მომხდარს დისკრიმინაციულ მიდგომად და ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელშეშლის მცდელობებად აღიქვამენ.

რა მოხდა

“მთავარი არხსა” და “ტვ პირველში” ამბობენ, რომ 22 ნოემბერს, კულტურის სამინისტროში მიმდინარე ბრიფინგის შესახებ შემთხვევით გაიგეს. გასაშუქებლად მისული ტელევიზიები დაცვამ პრესკონფერენციაზე არ შეუშვა და განუმარტა, რომ “ასეთი მითითება აქვთ”.

“მთავარი არხის” პროდიუსერი თეონა გილიგაშვილი ამბობს, რომ კულტურის სამინისტროდან ბრიფინგებისა და კონფერენციების შესახებ ინფრორმაციას არასდროს აწვდიან და ანონსები მხოლოდ სახელისუფლებო ტელევიზიებს ეგზავნებათ: “მხოლოდ მას შემდეგ ვიგებთ ბრიფინგების შესახებ, როდესაც სამთავრობო არხებზე ვხედავთ წულუკიანის გამოსვლებს”.

“გვაქვს კითხვები და დასმის შესაძლებლობა არ გვეძლევა” - ამბობს თეონა გილიგაშვილი.

იმავეზე საუბრობს “ტვ პირველის” საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე და გვეუბნება: „პრესსამსახურის თანამშრომელი არ პასუხობს ზარებს. საშვთა ბიურო კი ამბობს, რომ მითითება გვაქვს, რომ შევუშვათ მხოლოდ ეს კონკრეტული ტელევიზიებიო“.

“ტვ პირველსა” და “მთავარ არხში” ამბობენ, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის საკთხებზე მომუშავე ორგანიზაციებისთვის მიმართვას აპირებენ.

ნოდარ მეალაძე ამბობს, რომ სახალხო დამცველისთვის მიმართვასაც გეგმავენ: „ერთადერთი ინსტიტუციაა დარჩენილი, რომელსაც შეუძლია რაღაც გააკეთოს“.

კულტურის სამინისტროს საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურში ჩვენს ზარებს არ პასუხობენ

კონტექსტი

ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როდესაც ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიასაშუალებების წარმომადგენლები სამთავრობო უწყებაში ბრიფინგზე არ შეუშვეს.

ამავე თემაზე: იუსტიციის მინისტრის ბრიფინგზე ხელისუფლებისადმი კრიტიკული მედია ვერ მოხვდა

11 ნოემბერს იუსტიციის სამინისტროში გამართულ ბრიფინგზეც ვერ მოხვდნენ “ტვ პირველის”, “მთავარი არხის” და “ფორმულას” ჟურნალისტები.

არასამთავრობო ორგანიზაციები მუდმივად მოუწოდებენ ხელისუფლებას, რომ შეწყვიტონ მედიის მიმართ დისკრიმინაციული მიდგომა და ყველა ჟურნალისტს მისცეს ინფორმაციაზე წვდომის თანაბარი შესაძლებლობა.

როგორ ესმით ხელისუფლების წარმომადგენლებს ჟურნალისტიკის დანიშნულება? რაში გამოიხატება მათი ანგარიშვალდებულება მოქალაქეების მიმართ და რითი ხსნიან კრიტიკულ მედიებთან ბოიკოტის რეჟიმში ყოფნას?

მედიაგარემო მკვეთრად პოლარიზრებულია. რაში ხედავს მმართველი გუნდი გამოსავალს იმ ფონზე, როცა ავტორიტეტული ორგანიზაციების შეფასებით, ხელისუფლება თავისი ქმედებებით უფრო აღრმავებს პოლარიზებას.

სამნაწილიანი ინტერვიუს პირველ ნაწილში ამ თემებზე “ქართული ოცნების” ლიდერთან, შალვა პაპუაშვილთან ვსაუბრობთ.

---

თქვენი, როგორც მმართველი პარტიის წარმომადგენლის, შეფასებით, როგორია დღევანდელი მედია გარემო საქართველოში?

იურისტი ვარ და იურისტებმა იციან ხოლმე თქმა: მნიშვნელოვანია, შევთანხმდეთ დეფინიციებზე, განსაზღვრებებზე. ზოგადად ასეთია მეცნიერული მიდგომა. ამიტომ ორი კითხვა მაქვს, თქვენთან: თქვენი აზრით რა არის ჟურნალისტიკა, მედია? რა არის ჟურნალისტიკის ან მედიის მიზანი?

პირადი კითხვაა? როგორც ჟურნალისტს ისე მეკითხებით?

დიახ.

ჩვენი მიზანი არის, რომ მივაწოდოთ საზოგადოებას ინფორმაცია, იმისთვის, რომ შეძლონ ინფორმირებული არჩევანის გაკეთება.

კი ბატონო. და რა სხვაობაა ჟურნალისტიკასა და პროპაგანდას შორის?

ეს, თუ გინდათ, თქვენვე მიპასუხეთ, იმიტომ, რომ, როგორც მივხვდი, ახლა დღევანდელი მედიაგარემოს შეფასებისკენ მიგყავთ საუბარი.

რატომ, იცით? ხანდახან განსაზღვრებები არეულია და თუკი სწორი დეფინიცია, არ გვექნება ვერ ვიტყვით რა არის მედია და რა არ არის. ესეც უნდა ითქვას, იმიტომ, რომ რთულია, სხვადასხვა რამ ერთი და იგივე კრიტერიუმით შეაფასო, ხომ? პროპაგანდა პროპაგანდაა, ჟურნალისტიკა - ჟურნალისტიკა.

პროპაგანდა არის იარაღი, ამის თქმა გინდათ?

ჟურნალისტიკა, თქვენ რაც თქვით, არის კეთილსინდისიერად ინფორმაციის მიწოდება. ეს ობიექტურობა და სხვა რამეებიც არის, რა თქმა უნდა, მაგრამ, კეთილსინდისიერად ინფორმაციის მიწოდებაა, იმისთვის, რომ ადამიანმა შეიქმნას სწორი წარმოდგენა სამყაროზე, სამყაროს სხვადასხვა ელემენტზე.

პროპაგანდა არის ინფორმაციის სელექციური მიწოდება, შერჩევითი მიწოდება და ა.შ. იმისთვის, რომ რაღაც მიზანს მიაღწიო. თვითონ პროპაგანდას უკვე მიზანი აქვს შედეგის კუთხით. ეს დეფინიციისთვის.

რაც შეეხება გარემოს: ჩემი შეხედულება, იქიდანაც გამომდინარეობს რომ, სამწუხაროდ, ჩვენთან ჟურნალისტიკა ნაკლებადღა არსებობს. შეიძლება, მედია, როგორც მედიუმი, გადამცემი, ტრანსფორმატორი, რაღაცის A წერტილიდან B წერტილამდე მიმწოდებელი არსებობდეს, მაგრამ მე რომ მკითხოთ, ისეთი ტერმინები, როგორიც არის ჟურნალისტური ეთიკა, სტანდარტი, აღარც კი გამოიყენება.

მახსოვს როგორ იყო ადრე, როდესაც ჟურნალისტური სტანდარტი იყო პროფესიული სიამაყის ნაწილი და ხალხს თავი მოჰქონდა და მოსწონდა ამით.

შემდეგ, რაღაც პერიოდში, სააკაშვილის დროს, ალბათ, 2005-2006 წლებში, მახსოვს დაიწყო საუბარი და დისკუსია იმაზე, „მიუკერძოებლობა არ არსებობს“; რომ „ყველა ადამიანურად, სუბიექტურად მიკერძოებული ვართ, ამიტომ დაბალანსებული ინფორმაცია და ობიექტური ჟურნალისტიკა ვერ იარსებებს.“

იყო დისკუსია იმაზე, რომ მთავარი პრინციპი უნდა იყოს იდეების ბაზარი, რომ ჯობია, იყოს ბევრი სუბიექტური და მიკერძოებული მედია და ამ მრავალფეროვნებაში მაყურებელი იქნება თუ მკითხველი ამ მრავალფეროვნებას გაეცნობა, თავის არჩევანს გააკეთებს და აზრს ჩამოიყალიბებს.

მათ შორის ამას ასაბუთებდნენ ამერიკული მედიის მაგალითზე. ან, თუნდაც, ევროპის მაგალითზე მაინც რომ ვთქვათ, გერმანიაში ზოგიერთი გაზეთი უფრო კონსერვატიული შეფერილობის არის, ზოგიერთი სხვა და ა.შ.

საბოლოო ჯამში, ეს ჩვენთან გადმოითარგმნა ისე, რომ მედია პირდაპირ გახდა პროპაგანდის იარაღი, ხოლო ჟურნალისტი - პროპაგანდისტი. ჩვენ ჟურნალისტიკა, ფაქტობრივად, თითქმის აღარც გვაქვს.

სულ თავიდან პირველი ეტაპით დაიწყეთ, თუ რა იყო, როგორ იყო, რამდენად პატივსაცემი იყო ჟურნალისტური ეთიკა, ახლა როგორი წარმოგიდგენიათ, რომ იყოს კარგი, ჯანსაღი მედიაგარემო ქვეყანაში, როგორი მედია წარმოგიდგენიათ?

უპირველეს ყოვლისა, ჟურნალისტმა უნდა გააცნობიეროს რომ მისი პროფესია ეთიკური ჟურნალისტიკაა და არა პროპაგანდისტობა. შემდეგ ამ სტანდარტებს სჭირდება გათვალისწინება, საბოლოო ჯამში, რეგულაცია, მათ შორის.

ამ გამოცდილებამ ჩვენ გვაჩვენა, რომ [არსებობს] ეს, ასე ვთქვათ, იდეების ბაზარი, როდესაც აუდიტორიამ თითქოს ბევრი სუბიექტური არხის ყურების შემდეგ ობიექტური დასკვნა უნდა გამოიტანოს, არ მუშაობს. სინამდვილეში ესე არც ეკონომიკური ბაზარი მუშაობს ასე და მასაც აქვს დეფექტები - ამიტომაც სჭირდება რეგულაცია.

მინდა, რომ რეგულაციების თემა, როგორც იურისტმა მოგვიანებით უფრო ვრცლად განმიმარტოთ. მახსოვს თქვენი ბოლოდროინდელი განცხადებები, მათ შორის იმის შესახებ, რომ პოლარიზებული მედია გარემო გვაქვს. თქვენ ხართ მმართველი პარტიის ერთ-ერთი ლიდერი, თქვენ ხართ ხელისუფლებაში, ამაზეც მინდა მოვისმინო თქვენი აზრი, როგორ წარმოგიდგენიათ, როგორ შეიძლება შემცირდეს ეს პოლარიზება?

რთულია, თქმა, როგორ შემცირდება, მაგრამ თუ პოლარიზებაში მედიის ნაწილს გულისხმობთ მედიაც, ამის ნაწილია. ფაქტია, მედია არამხოლოდ ინფორმაციის მიმტანი და მიმწოდებელია, არამედ ტელევიზიები, მედია პრინციპში იქცა მონაწილედ, აქტორად, რომელიც თავად ქმნის პოლიტიკას, თავად არის, პოლიტიკური დღის წესრიგის განმსაზღვრელი, მათ შორის, ღიად.

მედია დიდი ხანია, აღარ არის დამკვირვებელი და გამშუქებელი, ვინაიდან ის არის პრპაგანდისტი, ერთი მხრივ, და არამხოლოდ პროპაგანდის ინსტრუმენტი არამედ, ზოგ შემთხვევაში, პროპაგანდის ავტორიც.

როგორ უნდა შემცირდეს პოლარიზაცია? ამაზე უარი უნდა ითქვას. თუმცა, რთულია ამაზე უარი თქვა. თვითონ სტრუქტურაა ასეთი. არის ეჭვი, რომ დიდი ალბათობით, სხვადასხვა მედიასაშუალება თავს ვერ იფინანსებს მხოლოდ სარეკლამო შემოსავლით და აქვს დამატებითი შემოსავალი, რომელიც პარტიულია. ამიტომ, როგორც ჩანს, თვითონ ეს ბიზნეს სტრუქტურაა ასე აწყობილი.

ანუ ამბობთ, რომ მედიასაშუალებების მთავარი დამფინანსებლები პოლიტიკური პარტიები არიან?

კი ბატონო.

ამ შემთხვევაში ყველა პოლიტიკურ პარტიას გულისხმობთ?

ეს არ ვიცი, ყველა არის თუ არა. საერთოდ არის თუ არ არის - ამის თქმაც რთულია. მაგრამ ამ შემთხვევაში ექსპერტები ამბობენ, რომ ერთი მხრივ, ცნობილია სარეკლამო ბაზრის სიდიდე, ვიცით რამდენია სხვადასხვა მედიის სარეკლამო შემოსავალი. ექსპერტებმა იციან, რა შეიძლება იყოს ხარჯი და ამ ყველაფრის შედარებით ხვდებიან, რომ რთულია...

შეგიძლიათ უფრო კონკრეტულად მითხრათ, რომელ პოლიტიკურ პარტიებსა და ექსპერტებზე საუბრობთ? რადგან ექსპერტები ახსენეთ, ალბათ არსებობს კონკრეტული მაგალითები.

კონკრეტულად ვერ გეტყვით, იმიტომ, რომ ახლა ზუსტად ციტირება არ შემიძლია, მაგრამ სარეკლამო ბაზართან დაკავშირებით, თუ არ ვცდები, „საერთაშორისო გამჭვირვალობა- საქართველოს“ ჰქონდა კვლევა. ყოველ შემთხვევაში, ეს არის ჩემი დაშვება, რომელიც გარკვეულ რეალისტურ შეფასებებს ეფუძნება. ცოდნით თქვენ უკეთ გეცოდინებათ.

ანუ, პოლარიზება რომ შემცირდეს პოლიტიკური პარტიები არ უნდა იყვნენ მედიის მთავარი დამფინანსებელი?

მთავარი პრობლემა ხომ ჩვენთან ბევრ სხვა რამესთან ერთად, ფარისევლობაშია. ის, რომ ადამიანი ამბობს ჟურნალისტი ვარო და სინამდვილეში პროპაგანდისტია; აქ პრობლემა ის კი არ არის, რომ ვიღაც პროპაგანდისტია, პრობლემა ის არის, რომ სხვად გასაღებს თავს. გეუბნება, რომ ჟურნალისტია, სინამდვილეში კი არის პროპაგანდისტი. გეუბნება, დამოუკიდებელი მედია ვარო, სინამდვილეში კი პარტია აფინანსებს.

აი, მაგალითად „გირჩს“ ხომ აქვს თავისი ტელევიზია? ვიცით, რომ ის პარტიული ტელევიზიაა (რიგ შემთხვევაში უფრო ობიექტური, ვიდრე ზოგიერთი არაპარტიული ტელევიზია). იმის თქმა მინდა, რომ როდესაც, რაღაცას ამოფარებას ან რაღაცის სხვა რამედ შეფუთვას იწყებ, აქვე იწყება სიყალბე და მერე რთულია. პრობლემა ის კი არ არის, რომ ტელევიზია პარტიულია, პრობლემა ისაა, რომ არ ამბობს, რომ პარტიულია, თუმცა თავს ასაღებს დამოუკიდებელ მედიად.

ის, რომ „ფორმულას“ აფინანსებს დავით კეზერაშვილი, მე მგონი უცხო არავისთვისაა. ოფიციალურადაც ასეა ხომ? კი, ასეა. ის, რომ კეზერაშვილი პოლიტიკაშია, ესეც ვიცით.

პოლარიზების შემცირება ასე წარმოგიდგენიათ, რომ ეს ფინანსები პოლიტიკური პარტიებიდან არ უნდა მიდიოდეს ან ეს ტელევიზიები ღიად უნდა აცხადებდნენ, ამა და ამ პარტიის დღის წესრიგის გამტარებლები ვართო?

შეიძლება [ნაწილობრივ უშველოს]. თქმის გარეშეც ხვდებით, ვინ ვისთან არის აფილირებული. მაგრამ მთლიანად არ უშველის. მე აქ ვგულისხმობ პირველ რიგში იმას, რომ მინიმუმ დაერქვას სახელი - ეს პროპაგანდაა თუ მედია.

ხდება ხოლმე, როდესაც, რაღაც მომენტში არ მივდივართ რომელიმე ტელევიზიაში ან  კომენტარს არ ვაძლევთ, რაზეც გვეუბნებიან: „კი მაგრამ, კრიტიკულ მედიას არ სწყალობთ?“ და მიდის საუბარი იმაზე, თუ „როგორ ეპყრობა ესა თუ ის X პარტია მედიას“.

სინამდვილეში, თუ ის პროპაგანდაა და ამას გავაცხადებთ, მაშინ აღმოჩნდება რომ ეს მედია არ არის. იგივე, “გირჩი” ტელევიზიაა, მაგრამ მას ხომ არ აქვს პრეტენზია, რომ რატომ არ მოდიხართ ჩემთანო?!

თქვენ, “ქართული ოცნება”, კონკრეტულ ტელევიზიებს უარს ეუბნებით ეთერში სტუმრობაზე. წლებია, ფაქტობრივად, ბოიკოტის რეჟიმში ხართ მათთან. თუ ვამბობთ, რომ პოლარიზება პრობლემაა, თქვენი ეს გადაწყვეტილება, რომ ამ ტელევიზიებს არ ესაუბროთ, როგორ ფიქრობთ, ამ პოლარიზებას არ აღრმავებს?

დიახ, მაგრამ, საქმეც ის არის, რომ კითხვა უნდა დაისვას - სად მივდივართ? მივდივართ ტელევიზიაში თუ მივდივართ პარტიაში? ეს არის მთავარი საკითხი.

ანუ ამ ტელევიზიებს პარტიებად მოიხსენიებთ?

ფაქტობრივად, ხომ ვხედავთ, რომ ესენი არიან პოლიტიკური პროცესის მონაწილეები? ტელეკომპანია „მთავარი“ არის პოლიტიკური პროცესის განმსაზღვრელი. როდესაც „მთავარის“ ხელმძღვანელი არის ტელევიზიის ხელმძღვანელიც, ჟურნალისტიც, ადვოკატიც პარტიას მოკავშირეც და თან პირდაპირ დირექტივებსაც აძლევს და ა.შ., თავი ხომ არ უნდა მოვიტყუოთ? აი, იმ მომენტში როგორც კი მოვრჩებით თავის მოტყუებას, ბევრი რამ გახდება ცხადი. მეორე საკითხი, წეღან რაც ვთქვი - უხამსობა...

გასაგებია, რასაც ამბობთ, მაგრამ მე სხვა რამეს გეკითხებით: არ ფიქრობთ, რომ ამ ტელევიზიებში თქვენი არ მისვლა პოლარიზებას ხელს უწყობს?

გახსოვთ, ალბათ, რომ არჩევნების წინ „ტვ. პირველზე“ და „მთავარზე“ დავდიოდით. მეც ვიყავი მთავარზე მისული, ოთხი-ხუთი გადაცემა მოესწრო.

მახსოვს, თქვენი პირობებით მიხვედით: ერთი ერთზე საუბარი და არა დებატებში მონაწილეობა.

კი ბატონო. თვითონ ეს იყო აქტი, ნაბიჯის გადადგმა, რომ აი, მოვდივარ თქვენს ტელევიზიაში. იმიტომ, რომ, ჩვენთვის, რა თქმა უნდა მნიშვნელოვანია...

რატომ მიიჩნიეთ მნიშვნელოვნად, რომ უნდა მისულიყავით, მნიშვნელოვანია, რომ მათაც ელაპარაკოთ, ხომ?

არა.

მაშინ რატომ გადაწყვიტეთ მისვლა?

იმიტომ, რომ მათს მაყურებელს ველაპარაკოთ. ჩვენ ვხედავთ რომ ეს პოლარიზება, მათ შორის, არის მაყურებლის პოლარიზება. სხვათა შორის, თუ დააკვირდებით, მაყურებელი სეგმენტირებული და პოლარიზებულია. მაყურებლის ნაწილი უყურებს ტელევიზიის ერთ ნაწილს, ნაწილი - მეორეს. ისე ხდება, რომ თუ ელაპარაკები რომელიმე ერთი ტელევიზიით, ის მაყურებელი, ის მოქალაქე, ის ადამიანი, ის მოქალაქე შენ ვერ გისმენს - ვერ ისმენს ამბის შენს მხარეს. ამიტომ არის მნიშვნელოვანი რომ მივსულიყავით იქ და დავლაპარაკებოდით მათს მაყურებელს.

მანამდე არ თვლიდით ამას მნიშვნელოვნად? ან ახლა აღარ თვლით, რომ აღარ მიდიხართ?

ახლაც მნიშვნელოვანია საერთო ჯამში, მაგრამ არის რაღაც ზღვარი, რომელიც რთულია, როცა არსებობს.

როგორ განსაზღვრავთ ამ ზღვარს?

ერთი - უხამსობა...

არა, სხვა რამეს გეკითხებით. თქვენ, როგორც მმართველ პარტიას, ანგარიშვალდებულება გაქვთ მოქალაქეების მიმართ. როგორ პასუხობთ ამ ანგარიშვალდებულებას, როდესაც, როგორც წესი, ბოლო წლების განმავლობაში ბოიკოტის რეჟიმში ხართ ამ ტელევიზიებთან და თუ მიდიხართ - ერთეულ შემთხვევაში და ისიც თქვენი პირობებით?

ერთი ის არის, რომ ცხადი უნდა იყოს, როდესაც მივდივართ, სად მივდივართ. როდესაც მიდიხარ სივრცეში, სადაც მანიპულაციაა და არა ჟურნალისტიკა, იქ მიდიხარ და იცი, რომ მანიპულაციურად მოგექცევიან. მაგრამ, მაინც ფიქრობ, რომ გავარღვევ ამ მანიპულაციას და ჩემს სათქმელს ვიტყვი.

მეორე არის უხამსობა, მაგრამ შემაწყვეტინეთ რამდენჯერმე. ამ უხამსობაში ვგულისხმობ იმას, რომ როდესაც ჟურნალისტები პირდაპირ უხამსობენ შენი პარტიის წევრების მიმართ.

რომ დააკონკრეტოთ, რას გულისხმობთ „უხამსობაში?

მაგალითად, გინებას, შეურაცხყოფას.

მაგრამ, თქვენ ხომ თმენის ვალდებულება გაქვთ, უფრო მეტი, ვიდრე რიგით ადამიანს?

არა, ეს ტყუილია.

რატომ არის ტყუილი? თქვენ ხელისუფლება ხართ, მმართველი ძალა.

კი, მაგრამ უხამსობის თმენის ვალდებულება არ არსებობს.

ზოგადად, თმენის ვალდებულება ხომ გაქვთ მეტი, ვიდრე რიგით მოქალაქეს?

არა, როგორ გეკადრებათ?!

არ არის ასე?

ეს თმენის ვალდებულება არასწორად არის გაგებული. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ როდესაც ვიღაც შეურაცხყოფას მოგაყენებს, მას არაფერი უთხრა ან სოციალური სანქცია არ დაუწესო იმით, რომ ხმა არ გასცე.

თმენის ვალდებულება გულისხმობს იმას, რომ შენ უფრო მაღალი სტანდარტი გაქვს, მაგალითად ჩივილის დროს, რომ დაუმტკიცო მას და ა.შ. რატომ მაქვს ამის თმენის ვალდებულება? შეურაცხყოფის თმენის ვალდებულება არ არსებობს.

თქვენ, ხელისუფლებას, გაქვთ არამარტო მეტი თმენის ვალდებულება და ანგარიშვალდებულება მოქალაქეების მიმართ, ვიდრე ჩვეულებრივ, რიგით ადამიანს.

ანგარიშვალდებულება კი, რა თქმა უნდა. მაგრამ მიკვირს, ახლა რაც თქვით. მე გეუბნებით, რომ როდესაც ჟურნალისტი, წამყვანი, შეურაცხყოფს, უშვერ სიტყვებს ამბობს შენი გუნდის წევრზე, X ადამიანზე. აქვს ამ X ადამიანს რამე ადამიანური, მორალური, პოლიტიკური, რამე ვალდებულება? გვაქვს მოლოდინი, რომ ამ ადამიანს აქვს იმის ვალდებულება, რომ  მივიდეს ამ ჟურნალისტთან და მისცეს ინტერვიუ?

ეს არის ის მიზეზი, რის გამოც წლებია, “ქართული ოცნება” არ მიდის კონკრეტულ ტელევიზიებში?

ეს ერთ-ერთი მაგალითი გითხარით. ეს არის ბოლო ფაზა.

მაგრამ თქვენ მანამდე ისიც თქვით, რომ ზოგჯერ მიდიხართ, ზოგჯერ არა. როგორ წყვეტთ, როდის მიხვიდეთ და როდის - არ მიხვიდეთ? როდესაც არ ესაუბრებით ამ ტელევიზიების მრავალრიცხოვან მაყურებელს, ეს პოლარიზებას არ აღრმავებს?

არ აღრმავებს, უბრალოდ, იმ ადამიანებს ტოვებს იმ პროპაგანდისტულ „ბაბლში“, რომელსაც უქმნიან ის ტელევიზიები

რა არის პოლარიზების გაღრმავება, თუ არა ეგ?

გაღრმავება არ არის. ისე არის, როგორც არის. ისე რჩება, ინარჩუნებს სტაბილურად.

მაგრამ არც მცირდება, ხომ (რისი მიღწევაც, როგორც ამბობთ, გინდათ)?

თავისთავად, გვინდა მაგრამ ასე უნდა შევხედოთ: პირველი - ჩვენი ხედვა არის, რომ ზოგიერთი ტელევიზია არამხოლოდ აფილირებულია ზოგიერთ პარტიასთან, არამედ არის ამ პარტიის ნაწილი, პარტიის საინფორმაციო განყოფილება. ეს გააზრებული გვაქვს. მეორე - სტუდიაში არ მივდივართ, მაგრამ კომენტარს ვაძლევთ.

ზოგჯერ კი, ზოგჯერ - არა.

კი, ეს ფაზები არის. მაშინ, როდესაც რაღაც განსაკუთრებული დაშავდება, ვიყენებთ უფლებას, რომ, ასე ვთქვათ, ეს სოციალური სანქცია დავაკისროთ და არ მივცეთ კომენტარი.

სოციალური სანქცია დააკისროთ ჟურნალისტებს? ამ ბერკეტს იყენებთ, რომ არ მისცეთ კომენტარი?

კი, ეგ არის სოციალური სანქცია. სხვა რა ბერკეტია? ჩვენ ვატყობ, რომ ცოტა ვერ შევდივართ დიალოგში, რადგან თავდაპირველი შეთანხმება გვიჭირს. თავდაპირველზე უნდა შევთანხმდეთ - ჟურნალისტიკა თუ პროპაგანდა?

მედია დღეს უკვე ყველაფერია, ფეისბუკიც მედიაა, იუთუბიც, ტვიტერიც. ამიტომ ვამბობ მე - სიტყვა „ჟურნალისტიკას“. საქმეც ეს არის. სიტყვა „მედიით“ გააუბრალოეს ჟურნალისტიკის მნიშვნელობა და ისეა, თითქოს ყველაფერი მისაღებია. ფეისბუქზე პოსტი დაწერე და უკვე მედია ხარ. ჟურნალისტიკა ხომ პროფესიაა, რომელსაც აქვს თავისი სტანდარტები, კრიტერიუმები და რაღაც წესებს მისდევს. აი, ეს ჟურნალისტიკა რომ ქრება, მაგას ვამბობ და არის პროპაგანდისტული.

მე რომ გამიგოთ, ამიტომ უნდა დაუშვათ, რომ არის პროპაგანდისტული.

ჩემი დაშვება არც არის საჭირო. არაერთი გავლენიანი ორგანიზაცია პირდაპირ ამბობს, რომ მხარები პროპაგანდის იარაღად იყენებენ მედია საშუალებებს.

ეუთო/ოდირის დასკვნაში ჩაიწერა ახლა, რომ მედიის საქმიანობა ეს იყო პოლიტიკური აქტივიზმი.

სწორედ ეუთო/ოდირის დასკვნაში ეწერა ისიც, რომ მედია ორ ნაწილად არის გაყოფილი - სახელისუფლებო მედია და ოპოზიციური მედია, რაც ამომრჩეველს უზღუდავდა ინფორმირებული არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობას. იყო საუბარი არამარტო ოპოზიციურ, არამედ სახელისუფლებო მედიაზეც.

ამიტომ ვხედავთ რისკებს. ანუ, პროპაგანდის იდეა არის, რომ თავის მომხმარებელს დაანახოს სამყარო ისე, როგორც მას სურს, რომ დაანახოს. როცა თანამშრომლობ პროპაგანდისტთან, ეგუები იმას, რომ ის გამოგიყენებს პროპაგანდისთვის. ამიტომ არ უნდა მისცე საშუალება, რომ პროპაგანდისთვის გამოგიყენოს.

გასაგებია რასაც საუბრობთ და გეთანხმებით, რომ როდესაც მედია პროპაგანდის იარაღად არის ქცეული, ის მედია აღარ არის ეთიკური, ობიექტური. მაგრამ ახლა თქვენ, ძირითადად, საუბრობთ მხოლოდ ოპოზიციურ მედიებზე. ქვეყანაში გვაქვს სახელისუფლებო მედიაც. ეს არ არის ჩემი შეფასება და დასკვნა, ამაზე საუბრობს არაერთი გავლენიანი ორგანიზაცია, მათ შორის ეუთო/ოდირი რომელიც თქვენვე ახსენეთ. მედიამონიტორინგების ანგარიშებიც  პირდაპირ წერია, რომ, მაგალითად, ტელეკომპანია “იმედი” და “პოსტვ” არის ხელისუფლების პროპაგანდის იარაღი. ამ მხარეს თქვენ პრობლემას ვერ ხედავთ?

ამ მხარეს აქვს თავისი ისტორია. ჯერ ერთი, ხელისუფლება არ ვიცი. შეიძლება, „ქართულ ოცნებას“ უცხადებენ მხარდაჭერას.

მაინტერესებს, ხედავთ თუ არა პრობლემას ამაში?

ზოგადად, პრობლემა არის, ვინაიდან, ეს პოლარიზაცია მედიაში ნიშნავს, რომ ყველა თავის რაკურსშია. “იმედს” თავისი ისტორია აქვს - ანტი „ნაციონალური მოძრაობის“ ისტორია - რომელსაც რაღაც ეტაპებში ის პირდაპირ ამბობს, რომ არის მისი სარედაქციო პოლიტიკა. იმიტომ, რომ ეს არის ორგანიზაცია, თავისი დამფუძნებლით, ისტორიით. დღესაც,  “იმედში” რომ შეხვალთ, იქ ბადრი პატარკაციშვილის სურათი კიდია. ამ არხს აქვს ის იდენტობა, რომელიც დაკავშირებულია იმასთან, რომ ნაციონალურმა მოძრაობამ ის დაარბია, დაიპყრო და მერე როგორც დამპყრობელი ეჯდა ამ ტელევიზიას თავზე. ამ ტელევიზიას ისტორიული მედიატრავმა აქვს და, აქედან გამომდინარე, გასაგებია მისი დამოკიდებულება. „პოსტივისაც“ თავისი დამოკიდებულება აქვს.

გასაგებიაო ამბობთ და მისაღებიც არის?

მისაღები რა არის იცით? მაგას ვამბობ. პოლარიზაცია მისაღები არ არის, ეს ერთი. მეორე - ჟურნალისტური სტანდარტი არის ის, რაც მისაღები უნდა იყოს. აქ უნდა შევხედოთ, ჟურნალისტური სტანდარტი სად გვაქვს, სად არ გვაქვს, სად გვაქვს ნაწილობრივ, სად საერთოდ არ გვაქვს და სად როგორ გვაქვს.

და ამ მხარეს როგორ გვაქვს ჟურნალისტური სტანდარტი? რადგან ვთანხმდებით, რომ მნიშვნელოვანია ეთიკა, მიუკერძოებლობა, ობიექტურობა. თქვენ ყოველთვის აკრიტიკებთ ოპოზიციურ მედიებს. არასდროს მოგვისმენია თქვენგან მეორე მხარის კრიტიკა.

მე რისგანაც ვწუხდები, იმას ვაკრიტიკებ და სხვა რისგანაც წუხდება, იმან ის გააკრიტიკოს. ყველა თავისი წუხილებით აკრიტიკებს, საერთო ჯამში. მე ხომ არ ვარ ის, ვისაც აქვს ობიექტური ვალდებულება, რომ ზემოდან დავხედო სამყაროს და განვსაჯო ვინ მართალია და ვინ მტყუანი?!

როდესაც ნორმალურ მედიაგარემოზე და ობიექტურ ჟურნალისტიკაზე ლაპარაკობთ, მეორე მხარე რატომ გავიწყდებათ?

მაშინ ახლა უნდა შევადარო და ამის გაკეთება არ მინდა: ვინ ვის რით ჯობია ან არ ჯობია, რომელია უფრო უხამსი და არის თუ არა უხამსობა აქ.

არ შეადაროთ, ზოგადად ვისაუბროთ. ხომ ვთანხმდებით სტანდარტზე და აკმაყოფილებს ამ სტანდარტებს მეორე მხარე?

არა, დღეს არცერთი მხარე არ აკმაყოფილებს იმ სტანდარტს, რომელიც უნდა ჰქონდეს.

2000-იან წლებში დაიწყო დისკუსია იმაზე, რომ ჟურნალისტი არ შეიძლება იყოს ობიექტური და რაღაც მომენტში ითქვა, რომ ჯობია იყოს ბევრი მიკერძოებული მედია, ხოლო კრიტიკული მაყურებელი ყველას მოსმენის შედეგად ობიექტურ დასკვნას გამოიტანს. საქმე ისაა, რომ ეს ასე არ მუშაობს.

2015 წლამდე, დერეგულაციის დიდი ტალღა ხომ გვქონდა სააკაშვილის დროს, „რომ რად გვინდა რეგულაციები, ბაზარი დაარეგულირებს“. დღემდე დავობენ ხოლმე, ევროკავშირის დირექტივები რად გვინდაო, ხარისხი, სტანდარტი და ა.შ. მათ შორის, მაგალითად, 2015 წლამდე ბავშვების მთელი თაობები გავზარდეთ, რომლებსაც, გვეგონა, რომ ვაწვდიდით კალციუმს იმით, რომ ვაჭმევდით რძის პროდუქტს. 2015 წელს კი აღმოჩნდა, რომ ეს სულაც არ იყო რძის პროდუქტი. 2015 წელს შემოვიდა კანონი, რომელმაც თქვა, რომ ხაჭო ეწოდება მხოლოდ იმ პროდუქტს, რომელიც დამზადებულია ცხოველური რძისგან. ანუ, აღმოჩნდა, რომ ბაზარმა ვერ დაარეგულირა.

რას ვადარებთ ახლა ამას?

საქმე ისაა, რომ ჩვენ რომ გვგონია, რომ მრავალფეროვანი სუბიექტური ინფორმაცია უზრუნველყოფს იმას, რომ ხუთი სუბიექტური არხის ყურების შემდეგ გამოვიტან ობიექტურ დასკვნას, სინამდვილეში ასე არ ხდება. სინამდვილეში პოლარიზაცია რატომაა და რა მივიღეთ? სინამდვილეში მივიღეთ ის, რომ ადამიანი მიდრეკილია, ყური უფრო დაუგდოს იმას, რაც უფრო მეტად ხსნის მის სამყაროს, რაც აჯერებს მისი სამყაროს სისწორეში, რაც ადასტურებს მის ვერსიებს.

თანამედროვე სამყაროში, ადამიანი, როგორც აღმოჩნდა, კრიტიკული კი არ არის, არამედ ცდილობს, მიიღოს თავისი დადასტურება სამყაროს საკუთარი ხედვისა. ეს იწვევს იმას, რომ ის არხიდან არხზე კი არ გადართავს, ის ჩართავს ერთ არხს და უყურებს მას. შედეგად, სხვა რეალობას ვერც კი ხედავს.

ვერ მივხვდი, რისი თქმა გინდათ ამით?

იმის თქმა მინდა, რომ სისტემაა თვითონ არასწორი. ის სისტემა, რომ მოდი, გვქონდეს ბევრი მიკერძოებული მედია და კრიტიკული მაყურებელი აზრს გამოიტანს.

ჩვენ ხომ გვაქვს საზოგადოებრივი მაუწყებელი?

გვაქვს, მაგრამ მანდ რეიტინგების პრობლემაა. მედიას გავლენა ხომ უნდა ჰქონდეს?!

საზოგადოებრივ მაუწყებელს არ აქვს გავლენა?

ობიექტურად, ვიღაც ხალხი რაღაც ჭეშმარიტებებს საუბრობს, მაგრამ ვიღაც ხომ უნდა უსმენდეს? რეიტინგი არ აქვს, ხომ ვიცით. [რეიტინგში] მერამდენეა არც ვიცი, მეშვიდე? მერვე?

სხვა სამყაროა კიდევ სოციალური მედია და პოლიტიკის დღის წესრიგის საკითხი. დილით რომ პოსტი დაიწერება და საღამოს ტოქშოუს თემად იქცევა, ეგ კიდე სხვა თემაა.

მაგრამ, მინიმუმ, იმის თქმა მინდა, რომ პირადად ჩემი აღქმა არის ასეთი: ისევე, როგორც 2015 წლამდე ბაზარმა ვერ დაარეგულირა ის, რომ ადამიანები მიმხვდარიყვნენ რა იყო ცხოველური პროდუქტისგან დამზადებული ხაჭო და რა არა...

საჭიროა რეგულირება, მაგას გულისხმობთ?

კი ბატონო.

რეგულირებაზე ძალიან მაინტერესებს თქვენი აზრი და მინდა, რომ ცოტა ვრცლად ვისაუბროთ შემდეგ ნაწილში. მანამდე დავაზუსტებ ერთ საკითხს: მითხარით, რომ პოლარიზებაზე ვთანხმდებით, გყვავს ერთი მხარე, მეორე მხარე და არცერთი არ მოგვწონს, ხომ?

აქ, რა თქმა უნდა, არის საკითხი: შესაძლებელია, გვყავდეს სტერილურად ობიექტური მედია?! არის ამაში რაღაც ჭეშმარიტების მარცვალი. უბრალოდ, ჩვენთან, როგორც ყველაფრის გაზვიადება, გაბუქება და რადიკალიზმში მიყვანა გვიყვარს, აქაც იმდენად რადიკალურად ხდება რაღაცები, რომ მიკერძოებაც არის და მიკერძოებაც.

ამაში ხელისუფლების მხარესაც გულისხმობთ?

ხელისუფლების მხარე არ არსებობს. შეიძლება ვიღაც მიკერძოებული იყოს “ქართული ოცნების” მიმართ ან იმდენად ანტიპათიაში იყოს “ნაციონალურ მოძრაობასთან”, რომ ის ხედავდეს თავის მოკავშირედ “ქართულ ოცნებას” და იმიტომაც უნდოდეს „ქართული ოცნების” გაძლიერება, რომ არ დაუშვას “ნაციონალური მოძრაობის” დაბრუნება.

თქვენი დღის წესრიგიც ხომ ეგ არის?

თავისთავად. ვინც შენთან ახლოს დგას, შენთან ახლოს დგას. ეს, რა თქმა უნდა, არ არის არასასიამოვნო არავისთვის.

სხვათა შორის, თუ მაინცა და მაინც, შედარება გვინდა, “იმედის” სტანდარტთან ახლოსაც არ მივიყვანდი “მთავარს”, “ფორმულას” და “ტვ პირველს”. “მთავარი”, “ფორმულა” და “ტვ პირველი” აღარ არის არათუ ეთიკური ჟურნალისტიკა, არამედ, რიგ შემთხვევებში გადის  ადამიანური ეთიკის მიღმაც.

“იმედში”, მაგალითად, არ არის უხამსობა. ადამიანური ეთიკის დარღვევა, ძალიან იშვიათად.

სხვა რამეს ამბობს მედიამონიტორინგები: ისევე შეურაცხმყოფელად საუბრობს ერთი მხარე მეორეზე, როგორც მეორე - პირველზე.

შეიძლება, მაგრამ, რა გითხრათ, აი, უხამსობა, შემიძლია გამოგიგზავნოთ. არაფერში რომ არჯდება...

ვხვდები, გინებებს გულისხმობთ და ეგ გინებები მოგყავთ არგუმენტად. არის, კონკრეტული შემთხვები, მაგრამ ხომ არ შეიძლება ყველა გააერთიანოთ ამ ამბავში?

ჟურნალისტური ხერხები ხომ არსებობს, გაბუქების, კიჩის, მაგრამ ამის მიღმა არის ხოლმე რაღაცები. ყოველ შემთხვევაში, რაც არის, არის.

მოკლედ, ვთანხმდებით, რომ პოლარიზაციაა, ვთანხმდებით, რომ მიკარგულია ჟურნალისტური სტანდარტი. ხანდახან, როდესაც ჩემთან ჟურნალისტები მოდიან და ვეუბნები რომ „ესა და ეს ეს ჟურნალისტურ სტანდარტს მიღმაა“, ვხვდები, რომ რეაქცია ნული აქვს, არ აინტერესებს, გულში ვერც კი ხვდება რას ვამბობ იმასაც კი არ მეუბნება, „ეს როგორ მაკადრეთო“. მე რომ მითხრას ვიღაცამ, თქვენ რასაც აკეთებთ, ეს იურისტობაც არ არისო. ვეტყვი, როგორ მკადრებთ ამას-მეთქი.

არჩევნებამდე ორი კვირით ადრე თქვით, რომ „ქართული ოცნება” მედიამონიტორინგს ატარებდა და აკვირდებოდით მხოლოდ - “მთავარ არხს”, “ფორმულს” და “ტვ პირველს”. რას ამონიტორინგებდით, რა მეთოდოლოგიით, ვინ იყვნენ დამკვირვებლები?

ვაკვირდებოდით სამ ტელევიზიას, იმიტომ, რომ ეს სამი ტელევიზია ჩვენ წინააღმდეგ პროპაგანდას ეწეოდა და გვინდოდა ამის ანალიზი და აღრიცხვა. ჩვენ, როგორც დაინტერესებულ მხარეს, გვაინტერესებდა როგორ „გვაპროპაგანდებენ“.

გვქონდა დაკვირვების სამი  მიმართულება: სიძულვილის/ზიზღის ენა, დეზინფორმაცია და მანიპულაცია. სტატისტიკაც გვქონდა.

თვისებრივი ანგარიშიც გქონდათ და რაოდენობრივიც, ასე თქვით.

დიახ, ყველაფერი ბმულებით და ასე შემდეგ.

როგორი მეთოდოლოგია გქონდათ? ვინ აკვირდებოდა?

ჩვენი შიდა რესურსით ვაკვირდებოდით.

შიდა რესურსს ახსენებთ. მედია მონიტორინგს ატარებენ კვალიფიციური სპეციალისტები. ნებისმიერ ადამიანს ხომ არ შეუძლია მონიტორინგი ჩაატაროს?

რატომ არ შეუძლია? აი, მაგალითად, ტყუილი და მართალი, ზიზღის ენა რატომ არ შეუძლია [ამოიცნოს]?

რას გულისხმობთ, როცა ახსენებთ სიძულვილის ენას, დეზინფორმაციას?

ანგარიშში გვქონდა განმარტება, რასაც ნიშნავდა. მოკლედ, მიდგომა იყო ასეთი, ზიზღის ენა, დეზინფორმაცია, მანიპულაცია.

როგორ საზღვრავდით რა არის დეზინფორმაცია?

შემდეგნაირად ვსაზღვრავდით: ავიღებდით სიუჟეტს და ვიტყოდით, მართალია თუ ტყუილი. თუ იყო ტყუილი, გამოდის ტყუილი.

ტყუილი სხვა არის და დეზინფორმაცია სხვა. დეზინფორმაცია არ არის უბრალოდ მცდარი ან ყალბი ინფორმაცია. დეზინფორმაცია (რასაც ამბობთ იკვლევდით, ამონიტორინგებდით და რაოდენობრივად ითვლიდით) განისაზღვრება, როგორც განზრახ შეცდომაში შემყვანი, მიზანმიმართულად ყალბი ინფორმაცია. არსებობს მალინფორმაცია, მისინფორმაცია, შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია და ა.შ.

ჩვენ უბრალოდ ვარკვევდით ტყუილსა და მართალს. ეს ტყუილია თუ სიმართლე. აკნინებს რაიმენაირად ტყუილს, თუ ის ტყუილი წინასწარ განზრახული არ არის?

სწორედ იმიტომ გეკითხებით, რომ როდესაც ვახსენებთ დეზინფორმაციას, ამას აქვს თავისი განსაზღვრება. თქვენ თუ იმას ამბობდით, რომ ეს ინფორმაცია მცდარია, ეს სხვა რამეა. რაღაცას დეზინფორმაცია რომ დავარქვათ, მას უნდა ჰქონდეს წინასწარი განზრახვა ან მიზანიმიმართულობა. იგივე მაინტერესებდა სიძულვილის ენაზეც, როგორ განსაზღვრავდით?

ადამიანური ეთიკით, როგორ გითხრათ?

ამიტომაც გკითხეთ კონკრეტული დეფინიციის შესახებ. მეთოდოლოგია მნიშვნელოვანია, რადგან რასაც აკვირდებით, ყველაფერი ზუსტად იყოს განსაზღვრული.

ამას აკვირდებოდა ხალხი, რომელსაც ერთი მხრივ, გამოცდილება აქვს, მაგრამ, მეორე მხრივ, ამ გამოცდილებაზე ჩაჭიდება მეორე საინტერესო საკითხია. იმიტომ, რომ, კიდევ ერთხელ, ჩვენ ვუყურებდით ტყუილს თუ სიმართლეს. რადგან ხანდახან ამ დეფინიციებში იკარგება ის მარტივი ჭეშმარიტებები, სადაც არის ჟურნალისტიკა და პროპაგანდა.

და რამდენად გასაგები და ზუსტია თქვენი მედიამონიტორინგი?

არა, ზუსტი არ არის. ჩვენ სიზუსტე ხომ არ გვინდა იმ კუთხით, რომ ჩვენ არ ვართ მედიამონიტორინგის ორგანიზაცია.

ჩვენ გვინდა ადამიანს ადამიანურად ავუხსნათ, რომ რაც ხდება, არანორმალურა, ამის უკან ციფრები დგას და ეს არანორმალურობა ხანდახან ლამაზ-ლამაზ სიტყვებში იფუთება. მაგალითად, “კრიტიკულ მედიაში” იფუთება “მე შენ გაგინებ და ჩუმად იყავი და ხმა არ გამცე, რადგან თმენის ვალდებულება გაქვს”, ამას რომ ფუთავენ ბრჭყვიალა ქაღალდებში, ამის თქმა გვინდოდა,რომ, ხალხო, ეს არ არის ბრჭყვიალა ქაღალდი.

როდესაც ჟურნალისტი გაგინებს, ის ჟურნალისტი აღარ არის და არანაირი თმენის ვალდებულება არ გაქვს. ეს ისეთი მარტივი ჭეშმარიტებაა, რომ ამას მეთოდოლოგია არ სჭირდება.

რადგან წარადგინეთ ეს დოკუმენტი, როგორც მედიამონიტორინგის ანგარიში და თქვით, რომ კონკრეტული, განსაზღვრული მეთოდოლოგიით აკვირდებოდით ამ სამ ტელევიზიას და იკვლევდით დეზინფორმაციას, მანიპულაციას და სიძულვილის ენას, მაგიტომ ჩაგეკთხეთ, როგორ ხდებოდა, სპეციალისტები თუ იყვნენ ჩართული. ვინ იყო ამ პროცესში ჩართული?

ჩვენი შიდა რესურსი, ვინც ჩვენს მედიამონიტორინგის საკითხებში გვყავს ჩართული. სახელებს და გვარებს რა მნიშვნელობა აქვს?

სახელებსა და გვარებს არ გეკითხებით, კვალიფიციურობას ვგულისხმობ.

ჩვენი შიდა, სუბიექტური, პარტიული, მიკერძოებული (იცინის), რა მნიშვნელობა აქვს?! სპეციალისტები ჩვენთან იმდენ სფეროში ჭირს…

ეს სამი არხი რატომ შეარჩიეთ?

იმიტომ, რომ ეს სამი არხი ჩვენ წინააღმდეგ პროპაგანდას ეწეოდა. ერთია აღქმა (და მე მაგ ამბავშიც გამოვირჩევი ხოლმე, რომ ეს აღქმები არ მიყვარს, მიყვარს, რომ ცოტა ფაქტებიც იყოს). და თუკი გვაქვს აღქმა, რომ ეს სამი არხი პროპაგანდისტულ ომს ეწევა ჩვენ წინააღმდეგ და ვეუბნებით, პარტიული ტელევიზია ხართო, ეს მხოლოდ სიტყვებია რომელსაც, თავისთავად, შიეძლება, ძალა არ ჰქონდეს რადგან ეს პოლიტიკური შეფასებაა.

ჩვენი ამოცანა იყო, შეგვესწავლა და გვეჩვენებინა, რამდენად მათემატიკურად თუ ფაქტობრივად დასტუდება ის, რაც იყო და არის აღქმა და ეს ფაქტები დაგვედო.

მედიამონიტორინგს აკეთებენ სანდო, მიუკერძოებელი არასამთავრობო ორგანიზაციები. ასევე, კომუნიკაციების კომისია. მათ ზუსტად აქვთ გაწერილი თვისობრივი და რაოდენობრივი დაკვირვების მეთოდოლოგია, რას როგორ ითვლის: პირდაპრი გაშუქებაა, ირიბია, ტონი ნეგატიურია, დადებითია, ნეიტრალურია...

აი, მაგიტომ არის, მაგ მონიტორინგის შედეგები ხომ არის ხოლმე ნული?!

ასე ფიქრობთ?

კი, იმიტომ რომ, ეგ მონიტორინგები, ხომ ხედავთ და აღვიქვამთ...

მაგრამ, ეს მონიტორინგები არის დამოუკიდებელი. თქვენ წეღან თავადვე ახსენეთ, რომ თქვენი სუბიექტურია...

კი, და რა პრობლემაა?

ის პრობლემაა, რომ ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, რომ მხოლოდ სამ არხს აკვირდებოდით და ბრიფინგზე თქვით, რომ ეს ტელევიზიები ავრცელებენ დეზინფორმაციას, გატყუებენ, ზიზღის ენით გესაუბრებიან… ისევ პოლარიზებას ვუბრუნდები, ეს არ აღრმავებს პოლარიზებას?

რატომ აღრმავებს? სიმართლე?

რას გულისხმობთ, სიმართლეო, რომ მეუბნებით?

როდესაც არის სიუჟეტი სადაც ამბობენ ტყუილს და მე რომ ვიტყვი, ეს არის ტყუილი, ეს არის სიმართლე.

თქვენ მხოლოდ ერთ მხარეს აკვირდებოდით, კონკრეტულ ტელევიზიებს.

კი, ჩვენ მედიამონიტორინგის ორგანიზაცია ხომ არ ვართ?!

ანუ თქვენი განზრახვა რაც იყო, ის აჩვენეთ?

ჩვენი მიზანი იყო მარტივი. გვემხილებინა ჩვენ წინააღმდეგ მიმდინარე პროპაგანდა.

კიდევ ერთს გკითხავთ და ამ მედიამონიტორინგზე დავასრულებ. თქვენ მაშინ ამბობდით, რომ ეს ტელევიზიები ცალმხრივ ინფორმაციას გვაწვდიან. ამ დროს, თქვენ თვითონ ამბობთ უარს ამ ტელევიზიებში მისვლაზე და არ აძლევთ საშუალებას, რომ ორმხრივად, მრავალმხრივად გააშუქონ ამბავი.

აი, ამიტომ ვთქვი თავიდან, რომ დეფინიციებს დიდი მნიშვნელობა აქვს...

კი ბატონო, თქვენ ისიც თქვით, „ესენი მედიები არ არიანო“ მაგრამ, როგორც მედიებს, ისე აკვირდებოდით და მედიამონიტორინგს ატარებდით.

აი, ამიტომ აღარ ვიყენებ ტერმინ „მედიას“ და ვიყენებ „ჟურნალისტიკას“. მედია არის ყველაფერი, მაგრამ ჟურნალისტიკა აღარ არის. თორემ მედია არის რუსეთის პირველი არხიც და „გირჩის“ ტელევიზიაც. ჟურნალისტიკა აღარ არის, პროპაგანდაა.

ეხლა რაც შეეხება რატომ არ მივდივართ თუ მივდივართ ამ ტელევიზიებში. ეს ხომ პიარ-ტაქტიკული გადაწყვეტილებაა?! თუკი ვთანხმდებით, რომ ტელევიზია X არის პროპაგანდისტული უჯრედი, მაშინ მისი ამოცანაა, რომ მაყურებელს დაანახოს სამყარო ისე, როგორიც მას უნდა - ეს არის პროპაგანდის მიზანი. ამას ჩვენ ვხედავთ, ვიცით, ვაცნობიერებთ და ცუდია. ჩვენ არ გვინდა, რომ იმ მაყურებელმა სამყარო მხოლოდ იქიდან დაინახოს.

რა არის აქედან გამოსავალი? ვამბობთ, რომ მოდი, მივალთ იქ [ტელევიზიაში] რომ არ დავანახოთ ხალხს სამყარო მხოლოდ ცალი მხრიდან. კი, ესეც არის გამოსავალი და მაგიტომაც მივედით რამდენიმე გადაცემაში და მერე თვითონ აღარ დაგვპატიჟეს.

ეს მედიები ამბობენ, რომ გიწვეევენ და არ მიდიხართ.

ჩაწყდა ხიდი, კვლავ დაიწვა. შეხედეთ უკვე სუფთა პიარული ან ტაქტიკური კუთხით.

მოკლედ, სამყაროს ჩემი თვალით უნდა შეხედოთ და დაინახავთ, რომ თუკი ეს არის პროპაგანდისტული უჯრედი, მაშინ ჩემი მიზანი და ინტერესია, მივიდე და დავურღვიო პროპაგანდა. მაგრამ, ამავე დროს, ვიცი, რომ აქ რისკია. მე რომ იქ მივალ, ხომ ვიცი მისი ამოცანაა, ცუდი მხრიდან მაჩვენოს? კი არ გვეშინია, რომ მივალთ, „შეგვჭამენ“ და სათქმელს ვერ ვიტყვით. მაგრამ, ამავე დროს ხვდები, რომ იქ რომ მიდიხარ…

არაკომფორტული გარემო დაგხვდებათ?

კომფომფორტულზე არაა. არაკომფორტული ყველგანაა. ჟურნალისტები კომენტარს ხომ გვართმევენ, იქაც არაკომფორტულია, ხომ?

მედიის როლზე, მედიის დანიშნულებაზე როცა ვსაუბრობდთ, მედიის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი როლი ხომ არის, რომ იყოს ე.წ. watchdog, ანუ რომ ხელისუფლება აკონტროლოს, იყოს კრიტიკული, მათ შორის, ხელისუფლების მიმართ?

არ ვიცი, უნდა იყოს?

არ უნდა იყოს მედია კრიტიკული ხელისუფლების მიმართ?

არა.

რატომ ამბობთ ამას?

იმიტომ, ზოგადად, სამყაროს მიმართ უნდა იყოს კრიტიკული. ხელისუფლების მიმართაც, ოპოზიციის მიმართაც, სკოლის მიმართაც… რატომ უნდა იყოს თვითმიზანი, მაინც და მაინც [ხელისუფლების კრიტიკა]?

თვითმიზანი არა, ეს ჟურნალისტიკის დანიშნულებაა.

წეღან სხვა რამ მითხარით, ინფორმაციის მიწოდებაო. ამიტომ გკითხეთ დეფინიციაზე.

ანუ არ მეთანხმებით, რომ ჟურნალისტის ფუნქცია არის ისიც, რომ იყოს კრიტიკული ხელისუფლების მიმართ, რომ მისმა აუდიტორიამ შეძლოს ინფორმირებული არჩევანის გაკეთება?

იყოს კრიტიკული ხელისუფლების მიმართა-ც. მანდ უკვე გავწყვიტეთ ლოგიკური ჯაჭვი. მაგიტომ გკითხეთ, რა არის ჟურნალისტიკის დეფინიცია. ერთ-ერთ ამოცანასა და თვითმიზანს შორის უნდა იყოს სხვაობა.

კი ბატონო. მითხარით, რომ იქ [ოპოზიციურ ტელევიზიებში] იმიტომ არ მიდიხართ, რომ ისეთი გარემო დაგხვდებათ, როგორიც არის. მაგრამ მიდიხართ მეორე მხარეს, ისეთ ტელევიზიებში, სადაც გხვდებათ კომფორტული გარემო და სადაც თქვენ მიმართ არ ისმის კრიტიკული კითხვები.

კომფორტულ გარემოში ყოველთვის უფრო კომფორტულია ყოფნა, ნამდვილად.

მაგრამ, საქმე იმაში ხომ არ არის, რომ არაკომფორტულს ვერიდებით?

თუ ვიცით, რომ ეს გარემო არის პროპაგანდა, ის ხომ არ დაუშვებს, რომ მისმა მომხმარებელმა სამყარო დაინახოს ჩემი თვალებით. ეს მის მიზანს ეწინააღმდეგება. ამიტომ, როცა მიდიხარ, ასე ვთქვათ, პროპაგანდის გულში, ეს რისკი ყოველთვის გაქვს. მას ხომ იქ იმიტომ მიჰყავხარ, რომ პროპაგანდის ნაწილი გახდე, გამოგიყენოს თავისი პროპაგანდისტული მიზნებისთვის?!

მეორე მხარეს, სადაც მიდიხართ?

და რა? იქ კომფორტულ გარემოში ვართ და იქ ეს რისკები არ გვაქვს.

წეღან ისიც მითხარით, რომ ჩვენ არ გვეშინია კრიტიკული კითხვებისო.

კრიტიკულის არ გვეშინია. მაგიტომ ვამბობ, ჟურნალისტიკასა და პროპაგანდას შორის…

და თქვენი ანგარიშვალდებულება, რომ იმ აუდიტორიასაც ესაუბროთ? ისინიც ხომ არიან თქვენი ამომრჩევლები?

ეგ არის ზუსტად ერთადერთი მიზეზი, რატომაც ყოველ ჯერზე, ბოიკოტების მერე ვამბობთ, რომ მაინც მივდივართ, იმიტომ, რომ იქ არის მოქალაქე, რომელსაც ჩვენი აზრი უნდა გავაგონოთ. ყოველ ჯერზე ხან ბოიკოტი იყო, ხან დავიწყეთ სიარული. ივნისში ხომ მივედით? რატომ? იმიტომ, რომ ვიცით, რომ პროპაგანდაა, მაგრამ მაინც გვინდა მივიდეთ იმ მაყურებლამდე, მიუხედავად იმისა, რომ პროპაგანდაა. მაგრამ ურთიერთობის ეს ფორმატები, მათ შორის, უხამსობა. რთულია...

ბევრჯერ ახსენეთ უხამსობა, რეგულირება... გადავიდეთ შემდეგ თემაზე. მინდა, რომ დღევანდელ კანონმდებლობაზე ვისაუბროთ. რას ფიქრობთ, როგორი კანონმდებლობა გვაქვს?

არ უნდა გადავხტეთ, უნდა გადავიდეთ ამ საკითხზე. იმისთვის, რომ გადავიდეთ, უნდა შევთანხმდეთ სრულდება თუ არა ჟურნალისტური ამოცანები.

მე გეკითხებით დღევანდელ კანონმდებლობაზე.

როცა ვსაუბრობთ პროპაგანდაზე, რაზე ვსაუბრობთ? ორი პრობლემაა, რაც შეიძლება იყოს მედიაში - ყალბი ინფორმაცია და უხამსობა. ახლა საქმე ისაა, რეგულირება საკმარისი არის თუ არა.

---

ინტერვიუს მეორე ნაწილში შალვა პაპუაშვილთან ვსაუბრობთ ხელისუფლების გზავნილებზე მედიის რეგულირებასთან დაკავშირებით, რომლებსაც მედიაექსპერტები და ამ საკითხზე მომუშავე ორგანიზაციები სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლბეის შეზღუდვის საფრთხედ და მედიის დაშინების მცდელობად აფასებენ.

ტელეკომპანია “იმედმა” და “პოსტვ-მ” 10 ნოემბრის ღამეს სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილება მანიპულაციურად გააშუქეს და მაყურებლის შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია მიაწოდეს.

რა წერია სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებაში

10 ნოემბერს ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლომ - საქმეზე „სააკაშვილი საქართველოს წინააღმდეგ”, დროებითი ღონისძიების შესახებ სააკაშვილის ადვოკატების მოთხოვნა მიიღო და იმავე დღეს, საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სასამართლოს გადაწყვეტილების შესახებ წერილობით აცნობა.

სტრასბურგის სასამართლოს მიერ გამოგზავნილ გადაწყვეტილებაში წერია, რომ მთავრობამ 24 ნოემბრამდე უნდა მიაწოდოს ინფორმაცია სასამართლოს, მომჩივნის ამჟამინდელი ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და მისთვის ციხის საავადმყოფოში გაწერილი სამედიცინო მკურნალობის შესახებ.

ასევე, სასამართლოს გადაწყვეტილებით, მთავრობამ უნდა უზრუნველყოს მომჩივნის უსაფრთხოება ციხეში და შესაბამისი სამედიცინო დახმარება შიმშილობის შემდგომი გამოჯანმრთელების პერიოდისთვის.

სასამართლომ “მხარეთა ინტერესებისა და სასამართლო წარმოების სათანადოდ წარმართვის მიზნით, გადაწყვიტა დაჟინებით სთხოვოს განმცხადებელს (მიხეილ სააკაშვილს) შიმშილობის შეწყვეტა”.

რა თქვა იუსტიციის მინისტრმა

სტრასბურგის გადაწყვეტილება, დროებითი ღონისძიების შესახებ, გვიან ღამით მიხეილ სააკაშვილის ერთ-ერთმა ადვოკატმა ნიკა გვარამიამ სპეციალურად გამართულ ბრიფინზე გაასაჯაროა.

პარალელურად, იუსტიციის მინისტრმა რატი ბრეგაძემ ფეისბუქის პირად გვერდზე გამოაქვეყნა ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილების ფოტოასლი და დაწერა, რომ “სტრასბურგის სასამართლომ არ დააკმაყოფილა სააკაშვილის საჩივარი კერძო კლინიკაში გადაყვანასთან დაკავშირებით და მოსთხოვა შიმშილობის შეწყვეტა”.



შემდეგ კი ტექსტი განავრცო და დაწერა, რომ სტრასბურგის სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მომჩივანის მოთხოვნა მრავალპროფილიან სამოქალაქო კლინიკაში გადაყვანაზე და სააკაშვილს დაჟინებით მოუწოდა შიმშილობის შეწყვეტა.

როგორ გააშუქეს “იმედმა” და “პოსტვ-მ”

იმ დროს, როდესაც სტრასბურგის გადაწყვეტილების შესახებ გახდა ცნობილი, “იმედის” ეთერში გადაცემა “იმედი LIVE” გადიოდა. გადაცემის წამყვანებმა - მაგდა ანიკაშვილმა და გიორგი ფუტკარაძემ, მაყურებლის შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია მიაწოდეს.

ორივე წამყვანი მხოლოდ რატი ბრეგაძის ფეისბუქ პოსტს ეყრდნობოდა და მისივე ინტერპერტაციას ახმოვანებდა. მაგდა ანიკაშვილმა მაყურებელს უთხრა, თითქოს, “უმაღლესი ინსტანციის სასამართლო ამბობს, რომ სააკაშვილის მოთხოვნა, კერძო კლინიკაში გადაყვანასთან დაკავშირებით, არ არის სამართლიანი”.

ამასთანავე, წამყვანები ამტკიცებდნენ, რომ სასამართლომ სააკაშვილს შიმშილობის შეწყვეტა მოსთხოვა, რაც სტრასბურგის სასამართლოს წერილის არასწორი ინტერპრეტაციაა.




“პოსტვ-მ” სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილების შესახებ ინფორმაცია 11 ნოემბერს, დილის საინფორმაციო გამოშვებაში გააშუქა. წამყვანმა გამოშვება დაიწყო ტექსტით, “ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს უარი მიხეილ სააკაშვილს.” წამყვანი საუბრობდა იმაზეც, თითქოს “სტრასბურგის სასამართლომ სააკაშვილის მოთხოვნა კერძო კლინიკაში გადაყვანაზე სასამართლომ არ დააკმაყოფილა და შიმშილობის შეწყვეტა მოსთხოვა.

“იმედის” მსგავსად, “პოსტვ-ც” მხოლოდ რატი ბრეგაძის განცხადებას დაეყრდნო.

კონტექსტი

8 ნოემბერს საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტი, მიხეილ სააკაშვილი, რომელიც 41 დღეა შიმშილობს, მისი ნების საწინააღმდეგოდ, რუსთავის მე-12 დაწესებულებიდან გლდანის მე-18 სამკურნალო დაწესებულებაში გადაიყვანეს.

სახალხო დამცველი მიიჩნევს, რომ პენიტენციური სამსახურის მე-18 სამედიცინო დაწესებულება სრულად არ შეესაბამება ექიმთა კონსილიუმის რეკომენდაციებს და არსებობს რისკები ექსპრეზიდენტის უსაფრთხოებაზე. სააკაშივლის ადვოკატები და ექიმი კი მის სამოქალაქო კლინიკაში გადაყვანას ითხოვენ.

ხშირად მედიას საჯარო ინტერესი ცნობისმოყვარეობაში ეშლება. ზოგ შემთხვევაში, ამ ორის გასამიჯნად უნივერსალური ფორმულა არ არსებობს, ამიტომაც თითოეულ შემთხვევაზე მსჯელობაა საჭირო.

2000 წელს, დიდ ბრიტანეთში, 9 წლის სარა პეინის მკვლელობის შემდეგ, გაზეთმა The News of the World-მა დაიწყო კამპანია, სახელწოდებით “Name and Shame”. ტაბლოიდი პედოფილიაში მსჯავრდებულების ფოტოს, სახელისა და გვარს, მისამართს და სხვა პირად ინფორმაციას აქვეყნებდა და ამას მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესით ხსნიდა.

The News of the World ირწმუნებოდა, რომ კამპანიის მიზანი ბავშვების უსაფრთხოება იყო და პედოფილების მაიდენტიფიცირებელი ინფორმაციების გამჟღავნებით მშობლები თავიანთი შვილების დაცვას შეძლებდნენ. 

მსჯავრდებული პედოფილების სიების გამოქვეყნებისთანავე ხალხმა ერთ-ერთი მათგანის სახლს ქვები დაუშინა. სამიზნეები გახდნენ სრულიად უდანაშაულო ადამიანებიც, რომლებიც გაზეთში გამოქვეყნებულ ფოტოებს მიამსგავსეს.

ამით გამართლდა სამართალდამცავებისა და უფლებადამცველების ვარაუდი, რომლებიც შიშობდნენ, რომ შესაძლოა, თავდასხმის ობიექტები უდანაშაულო ადამიანები გამხდარიყვნენ. კამპანიას აკრიტიკებდნენ პროფესიულ წრეებშიც.

საჯარო ინტერესის მოტივით დაწყებული კამპანია, რომელმაც უდანაშაულო ადამიანებიც ჩააგდო საფრთხეში, პროტესტისა და დისკუსის შემდეგ დასრულდა და გაზეთმა მსჯავრდებული პედოფილების პირადი ინფორმაციის გამოქვეყნება შეწყვიტა.

რამდენად იყო საჯარო ინტერესის საგანი The News of the World-ის კამპანია? ამ კთხვაზე საპასუხოდ, პირველ რიგში, უნდა განვსაზღვროთ, რა არის საჯარო/საზოგადოებრივი ინტერესი.

რა არის საზოგადოებრივი ინტერესი?

საზოგადოების ცნობისმოყვარეობა გაცილებით იოლად ასახსნელია ვიდრე საზოგადოებრივი ინტერესიო, ამბობს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის საბჭოს წევრი, მედიაექსპერტი ზვიად ქორიძე: „ადამიანებს ყველაფერი აინტერესებთ. ეს არის ადამიანური სისუსტე - ზედმეტად ცნობისმოყვარეები ვართ”.

საზოგადოებრივი ინტერესი არ არის მხოლოდ ის, რაც მკითხველს, მსმენელსა თუ მაყურებელს აინტერესებს.

ეთიკური ჟურნალისტიკსი ქსელის (Ethical Journalism Network-ის) თანახმად, “ჟურნალისტიკა დემოკრატიაში ცენტრალურ როლს თამაშობს. ის აძლევს ადამიანებს საჭირო ინფორმაციას დემოკრატიულ პროცესში მონაწილეობის მისაღებად“.

შესაბამისად, საზოგადოებრივი ინტერესი არის ყველაფერი, რაც მნიშვნელოვანი და სასიკეთოა საზოგადოების წევრებისთვის. ჟურნალისტის გამოწვევა კი ის არის, რომ სწორად განსაზღვროს, რა არის მნიშვნელოვანი და რისი ცოდნა სჭირდება რეალურად საზოგადოებას.

ბევრი ადამიანი შეიძლება დაინტერესებული იყოს ცნობილი ადამიანების პირადი ცხოვრებით და ნაკლებად აინტერესებდეს, ისეთი სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი საკითხები, როგორიცაა, მაგალითად - საჯარო სერვისები, ჯანდაცვა, განათლება, ტრანსპორტი, და ა.შ.

როგორ განვასხვაოთ ერთმანეთისგან საჯარო ინტერესი და ცნობისმოყვარეობა?

კინგსტონის უნივერსიტეტის ჟურნალისტიკის პროფესორი ბრაიან კეტკარტი წერს, რომ ერთ შემთხვევაში ჩვენ ყურადღებას ვაქცევთ რაღაცას, რასაც აქვს პოტენციალი, რომ სიკეთე ან ზიანი მოგვაყენოს, მეორეში შემთხვევაში კი - ჩვენ უბრალოდ გვაინტერესებს.

კეტკარტის მიერ 2011 წელს გამოქვეყნებუულ მასალაში ვკითხულობთ, რომ პრაქტიკოსი ჟურნალისტების არგუმენტი - თითქოს, შეუძლებელია საზოგადოებრივი ინტერესის განსაზღვრა, არგუმენტად არ გამოდგება. რადგან, სინამდვილეში, ყველა შესაბამის ორგანოს (Ofcom, BBC, პრესის საჩივრების კომისია) ეს უკვე განსაზღვრული აქვს და ძირითად პრინციპებზე ყველა ჯერდება:

ჟურნალისტები მოქმედებენ საზოგადოების ინტერესებიდან გამომდინარე, როდესაც:

• ამხელენ დანაშაულსა და უსამართლობას და საზოგადოებას საფრთხისგან იცავენ.
• ხელს უშლიან საზოგადოების შეცდომაში შეყვანას.
• ააშკარავებენ ინფორმაციას, რომელიც ეხმარება საზოგადოებას მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღებაში

ბრაიან კეტკარტი მიიჩნევს, რომ, როდესაც ბევრი პრაქტიკოსი ჟურნალისტი ვერ ერკვევა რა არის საზოგადოებრივი ინტერესი, ეს, საუბედუროდ, ჟურნალისტიკის მძიმე მდგომარეობას ასახავს. ხშირად კი რეალურ დაბნეულობას ის იწვევს, რომ მედიამენეჯერები თუ რედაქტორები კომერციულ მიზნებს საზოგადოებრივ ინტერესზე წინ აყენებენ.

საჯარო ინტერესი და პირადი ცხოვრება

2018 წელს საქართველოს საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა ეთერში გაუშვა შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ გადაღებული ვიდეომასალა, სადაც ასახული იყო პოეტ ზვიად რატიანის დაკავების კადრები.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭომ, არხის ჟურნალისტებს ქარტიის მეათე პრინციპის დარღვევა დაუდგინა: „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს ადამიანის პირად ცხოვრებას და არ შეიჭრას პირად ცხოვრებაში, თუ არ არსებობს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი“.

ამ გაშუქების ეთიკურობაზე მსჯელობისას, დაადგინა, რომ მაღალი საჯარო ინტერესის მიუხედავად, გავრცელებული ვიდეომასალა მნიშვნელოვანი კითხვებს პასუხგაუცემელად დატოვებდა და მაყურებელმა მხოლოდ ის გაიგო, რომ “მთვრალი რატიანი პოლიციას აგინებდა”.

ზვიად ქორიძე ამბობს, რომ „მაღალი დაცულობის ინფორმაციის გავრცელების ან არ გავრცელების შეფასების კრიტერიუმი იმის განსაზღვრაა, თუ რამდენად ეხმარება ეს მასალა საზოგადოებას განვითარებაში, რამდენად ცვლის თვითმართველობას, ჩვენს ყოფას”.

ამ საქმის განხილვიდან მალევე, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ გამოაქვეყნა რეკომენდაცია მიედიისთვის, რომლის მიხედვითაც, „მედიასაშუალებებმა ყველა მსგავს შემთხვევაზე ინდივიდუალურად განიხილონ გამოქვეყნების მაპროვოცირებელი და ხელშემშლელი გარემოებები, დეტალურად გაიაზრონ გამოქვეყნებით დაკმაყოფილებული საჯარო ინტერესი გადაწონის თუ არა პირისთვის მიყენებულ ზიანს“.

მაღალმა საზოგადოებრივმა ინტერესმა შესაძლოა მართლაც მისცეს ჟურნალისტს უფლება, შეიჭრას ადამიანის პირად ცხოვრებაში, თუმცა მედიამ ყველა ასეთი შემთხვევის დროს საჯაროდ უნდა დაუსაბუთოს აუდიტორიას, რატომ გადაწყვიტა  პირადი ცხოვრების შესახებ მოპოვებული ინფორმაციის გასაჯაროება.

მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესი ჟურნალისტს უფლებას აძლევს, დაუსვას მძიმე კითხვები ძალაუფლების მქონე ადამიანებს, თუ საჭიროა, შეიჭრას სხვების კონფიდენციალურობაში და გასცდეს კიდეც ეთიკის საზღვრებს სიმართლის დასადგენად. თუმცა, ასეთ შემთხვევებში, ჟურნალისტმა მიზეზები მკაფიოდ უნდა განუმარტოს საზოგადოებას.

„როგორც ჟურნალისტებს, ჩვენ მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეგვიძლია დავარღვიოთ კანონები ან ჩვენი კოდექსი, თუ ველით, რომ საზოგადოებას მივაწვდით იმაზე მეტს, ვიდრე ცნობისმოყვარეობის ან ემოციის დროებითი დაკმაყოფილებაა”, - წერს ბრაიან კეტკარტი.

არ არსებობობს ფორმულა, რომელიც ყოველთვის მუშაობს

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს, დაარსებიდან დღემდე სულ 32 საქმეზე აქვს დადგენილი მეათე პრინციპის დარღვევა.

ყოფილა შემთხვევა, როდესაც, ერთი შეხედვით, ორ მსგავს საქმეზე, თვითრეგულირების ორგანოს სხვავდასხვა გადაწყვეტილება გამოუტანია.

მაგალითად, 2021 წლის მარტში ქარტიის საბჭომ “მთავარი არხის” და “TV პირველის” ეთერში გასული სიუჟეტებზე, რომლებიც ადამიანის ტრაგედიას ასახავდა, მეათე პრინციპის დარღვევა დაადგინა.

სადავო ვიდეოში ნაჩვენები იყო კორონავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინის გაკეთების შემდეგ გარდაცვლილი ექთნის, მეგი ბაქრაძის ქმარი, რომელიც, მძიმე ემოციურ მდგომარეობაში, კლინიკის ერთ-ერთ თანამშრომელს ფიზიკურ და სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდა.

საბჭომ დაადგინა, რომ ამ ვიდეოს შინაარსი მაყურებელს არ აძლევდა დამატებით ინფორმაციას მედდის გარდაცვალების მიზეზების ან მიმდინარე გამოძიების შესახებ. შესაბამისად, ამ კადრების გავრცელება გაუმართლებელი იყო.

2018 წელს კი, როდესაც ტელეკომპანია „რუსთავი 2-მა“ გაავრცელა ტყიბულის შახტაში დაღუპული ერთ-ერთი მუშის ჭირისუფლის გლოვას, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ დარღვევა არ დაადგინა. „ვინაიდან მოვლენის მნიშვნელობამ, მონაწილე პირებმა, მგლოვიარე პირის მოწოდებებმა ვიდეო კადრებს შესძინა ობიექტური საზოგადოებრივი ინტერესი, გამართლდა პირადი ცხოვრების ამსახველი ვიდეო-მასალის გამოქვეყნება” - წერია ქარტიის დასკვნაში.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაზე დაყრდნობით, მსგავსი შემთხვევების გაშუქებისას, მინიმუმ, ამ კითხვებზე უნდა შეგვეძლოს პასუხის გაცემა:

• რას და ვის ამხელს ეს მასალა?
• რამდენად შეუწყობს ხელს საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი დისკუსიის წამოწყებას?
• შეიძლება თუ არა პრობლემის სრულყოფილად წარმოჩენა ამ დეტალების გარეშე?
• რა დამატებით ინფორმაციას გვაძლევს მასალა?
• რა ზიანს მიიღებს პირი მისი პირადი ინფორმაციის გამოქვეყნებით?

„არ არსებობობს ფორმულა, რომელიც ყოველთვის მუშაობს“, - ამბობს ზვიად ქორიძე, - „ეს არის მუდმივი დილემა, რომელიც აქვს ჟურნალისტს და ყველა შემთხვევაში ინდივიდუალურად უნდა გადაჭრას”.

მომღერალმა და წამყვანმა გიორგი გაჩეჩილაძემ, იგივე “უცნობმა” პარლამენტისგან მაუწყებლობის შესახებ კანონში “სათანადო ცვლილებებს” ითხოვს, “რათა ჟურნალისტებმა ცილისმწამებლური განცხადებები ვეღარ გაავრცელონ”.

პარლამენტმა ეს წინადადება დასაშვებად ცნო - იურისტები და მედიასამართლის სპეციალისტები გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის საფრთხეს ხედავენ.

რა მოხდა?

28 ოქტომბერს გიორგი გაჩეჩილაძემ, მაუწყებლობის შესახებ საქართველოს კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე, პარლამენტს საკანონმდებლო წინადადება წარუდგინა.

მის განცხადებაში ნათქვამია, რომ “ბოლო წლების განმავლობაში შეუქცევად ტენდენციად ჩამოყალიბდა სხვადასხვა ტელეკომპანიის მიერ ცილისმწამებლური ინფორმაციის გავრცელება, ყოველგვარი მტკიცებულებებისა და დამადასტურებელი წყაროების გარეშე.”

საკანონმდებლო წინადადებით, გაჩეჩილაძე პარლამენტს სთხოვს, რომ შეიმუშავოს “სათანადო ცვლილებები, რომლებიც გამორიცხავს ჟურნალისტების მხრიდან ცილისმწამებლური და პიროვნების დაუმსახურებლად შეურაცხმყოფელი ფაქტების გასაჯაროებას”.

რატომ არის პრობლემური გაჩეჩილაძის ინიციატივა?

კონკრეტულად რა ცვლილებების შეტანას ითხოვს კანონში გაჩეჩილაძე, მის მიერ წარდგენილ წინადადებაში ახსნილი არ არის. გაჩეჩილაძე პრობლემურად მაუწყებლობის შესახებ კანონის 52-ე მუხლს მიიჩნევს. ეს მუხლი ინფორმაციის სიზუსტეს, შესწორებას და უარყოფას განსაზღვრავს.

გაჩეჩილაძის აზრით, მაუწყებლობის შესახებ კანონი არაეფექტურია, თუმცა, საკანონმდებლო წინადადებაში არ აზუსტებს, რას გულისხმობს ამაში. ამ და სხვა კითხვებით გაჩეჩილაძესთან დაკავშირებას მეორე დღეა უშედეგოდ ვცდილობთ. 

„თუ ის ითხოვს მარეგულირებელი ორგანოს მხრიდან სიზუსტის პრინციპის დარღვევაზე რეაგირებას, ეს ნიშნავს საკითხის თვითრეგულირებიდან რეგულირებაში გადატანას.” - ამბობს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის დირექტორი მარიამ გოგოსაშვილი და დასძენს, რომ ეს ცენზურისა და თვითცენზურის რისკებს ზრდის.

52-ე მუხლის მიხედვით, მაუწყებლები ვალდებული არიან, მიიღონ ყველა ზომა ფაქტების ჯეროვანი სიზუსტის უზრუნველსაყოფად და დროულად შეასწორონ შეცდომები. თუმცა, თუ საქმე ეხება ცილისწამებას, ამ მუხლით მაუწყებლობის შესახებ კანონით უარყოფის ან შესწორების მოთხოვნის უფლება არ არსებობს.

რას ამბობს კანონი ცილისწამებაზე

თუ პირი მიიჩნევს, რომ მედიამ მისი უფლებები დაარღვია და ცილისმწამებლური ინფორმაცია გაავრცელა, შეუძლია მიმართოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას, თვითრეგულირების სხვა ინსტიტუტს ან სასამართლოს.

თვითრეგულირების ორგანოები მედიის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას პროფესიული და ეთიკური სტანდარტის ჭრილში განიხილავენ, სასამართლო კი - სამართლებრივად.

საქართველოს კანონმდებლობით, ცილისწამებას სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ კანონი არეგულირებს. პირველივე მუხლში, ცილისწამება განმარტებულია, როგორც არსებითად მცდარი ფაქტის შემცველი და პირისთვის ზიანის მიმყენებელი, მისი სახელის გამტეხი განცხადება.

ამავე კანონში ნათქვამია, რომ პირს ცილისწამებისათვის პასუხისმგებლობა არ ეკისრება იმ შემთხვევაში, თუ მან არ იცოდა და არც შეიძლებოდა სცოდნოდა, რომ ცილისწამებას ავრცელებდა.

ანუ, პირის პასუხისმგებლობის საკითხი რომ დადგეს, ამისთვის სასამართლომ უნდა დაადგინოს მისი განზრახვა.

იმ შემთხვევაში, თუ მოსარჩელე დაამტკიცებს, რომ მოპასუხის განცხადება მის მიმართ „არსებითად მცდარ ფაქტს“ შეიცავს, რის გამოც მას ზიანი მიადგა, მოპასუხეს ცილისწამებისთვის შეიძლება დაეკისროს სასამართლოს გადაწყვეტილების გამოქვეყნება (შესწორება ან უარყოფა), ან მოსარჩელისთვის მიყენებული მორალური/ქონებრივი ზიანის ანაზღაურება.

გიორგი გაჩეჩილაძის საკანონმდებლო წინადადებაში ნათქვამია, რომ მაუწყებლობის შესახებ კანონი არ არის ეფექტური, სასამართლოსთან დაკავშირებული პროცედურების ხანგრძლივობა „მოტივაციას და ამ ინსტიტუტით სარგებლობის სურვილს უკარგავს დაზარალებულ მხარეს“.

მარიამ გოგოსაშვილი კი ამბობს, რომ თუ საქმის განხილვა ამა თუ იმ მიზეზით ჭიანურდება, პრობლემა არა კანონში, არამედ აღსრულებაშიაო.

საჭიროა თუ არა კანონში ცვლილებები?

მედიასამართლის იურისტები და სფეროს სპეციალისტები ამბობენ, რომ დღევანდელ კანონმდებლობით, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება მაღალი სტანდარტით არის დაცული და ნებისმიერი ცვლილების შეტანის სურვილს საფრთხედ მიიჩნევენ.

“საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს” მედია პროგრამის მენეჯერი მამუკა ანდღულაძე ამბობს, რომ კანონმდებლობით უკვე არსებობს ის მექანიზმები, რომლებიც უზრუნველყოფს მოქალაქეების უფლებების დაცვას. მისივე თქმით, გაჩეჩილაძის ინიციატივა ზოგადი და დაუსაბუთებელია, ამ საკითხზე სერიოზული მსჯელობა კი - “საფრთხის შემცველი”:

„ეს შეიძლება აღქმული იყოს, როგორც მორიგი ტესტი, თუ როგორი რეაქცია ექნება საზოგადოებას კანონის იმგვარად ცვლილებაზე, რომელიც კრიტიკული აზრის გამოხატვის თავისუფლებას შეზღუდავს”, - გვეუბნება მამუკა ანდღულაძე

იურისტი გიორგი მშვენიერაძე ამბობს მითია, რომ ადამიანებს არ შეუძლიათ ცილისწამებისგან თავის დაცვაო:

„ნებისმიერი ინიციატივა, რომელიც მიმართულია გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვისკენ, ავტომატურად ნიშნავს ბრძოლას დემოკრატიული და თავისუფალი სახელმწიფოს წინააღმდეგ. ადამიანები სიტყვის თავისუფლებას ებრძვიან არა დემოკრატიაში, არამედ - ავტორიტარიზმსა და ტოტალიტარიზმში” - გვეუბნება მშვენიერაძე.

ხელისუფლების ძველი გზავნილები, გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის შესახებ

ცილისწამების კუთხით არსებული კანონმდებლობის გამკაცრების საჭიროების შესახებ ინიციატივა ბოლო წლებში ხელისუფლების მხრიდან არაერთხელ გაჟღერდა.

2019 წელს საქართველოს პრეზიდენტმა სალომე ზურაბიშვილმა თქვა: “იმისათვის რომ სხვას აღარ შეეხოს შეურაცხყოფა, ცილისწამება და სიძულვილის ენა, უნდა ვიფიქროთ როგორ დავიცვათ კანონით ერთდროულად სიტყვის თავისუფლებაც და ადამიანის ღირსებაც”.

პარლამენტის მაშინდელი თავმჯდომარე, ირაკლი კობახიძე კი იმავე პერიდში ამბობდა: რომ „სიტყვით ძალადობა, შეურაცხყოფა, ცილისწამება და ბილწსიტყვაობა უკვე ყოველდღიურობის ნაწილი გახდა და ეს არის სერიოზული პრობლემა, რომელსაც სჭირდება დაფიქრება და შესაბამისი ზომების მიღება“.

ხელისუფლების წევრების მიერ გაჟრერებულ მსგავს განცხადებებს, არასამთავრობო სექტორში მაშინაც სიტყვისა და გამოხატვის შეზღუდვისკენ მიმართულ "საშიშ და სახიფათო" გზავნილებად აფასებდნენ.

რა პროცედურას გადის საკანონმდებლო წინადადება პარლამენტში?

1 ნოემბერს გაჩეჩილაძის ინიციატივა პარლამენტის ბიურომ დასაშვებად ცნო და პარლამენტის თავმჯდომარე კახა კუჭავამ დარგობრივი ეკონომიკისა და ეკონომიკური პოლიტიკის კომიტეტს მისი განხილვა დაავალა.

იმ შემთხვევაში, თუ კომიტეტი მხარს დაუჭერს გაჩეჩილაძის წინადადებას, კანონპროექტის ინიციატორი კომიტეტი გახდება, ხოლო თუ წინადადება არ დაკმაყოფილდება, პარლამენტი ამ საკითხზე მსჯელობას შეწყვეტს.

31 ოქტომბერს ოპოზიციის აქცია ცენტრალური ტელევიზიების ერმა ნაწილმა მანიპულაციურად და პოლიტიკურად მიკერძოებულად გააშუქა. ნაწილმა კი მათთან შედარებით ობიექტურად, მშრალად ასახა პარლამენტის წინ მიმდინარე მოვლენები.

რა მოხდა

ცესკოს მიერ არჩევნების მეორე ტურის წინასწარი შედეგების გამოცხადების შემდეგ ოპოზიციური პარტიების ნაწილმა არჩევნები “გაუქმებულად” გამოაცხადა და 19:00 საათზე პარლამენტთან აქცია გამართა.

რა აჩვენა 7 ცენტრალურ არხზე დაკვირვებამ?

„მედიაჩეკერი“ შვიდი მაუწყებლის გაშუქებას დააკვირდა: „ტვ პირველი“, „იმედი“, „პოსტვ“, „პირველი არხი“, „ფორმულა“, „მთავარი არხი“ და „რუსთავი 2“.

ჩამოთვლითაგან “რუსთავი 2” ერთადერთი ტელევიზია იყო, რომელმაც ოპოზიციის აქციას პირდაპირ ეთერში დრო საერთოდ არ დაუთმო.

დანარჩენი მაუწყებლებიდან ზოგი რუსთაველზე მიმდინარე პროცესებს საათების განმავლობაში უწყვეტად აშუქებდა, ზოგმა კი მხოლოდ აქციის დაწყების ან დასრულების შემდეგ ჩართო პირდაპირი ეთერი.

უმრავლესობის გაშუქებაში - ჟურნალისტების მანიპულაციური ტექსტებით, შერჩეული კადრებით, მთავარი აქცენტებით - კიდევ უფრო ცხადად გამოჩნდა მაუწყებლების პოლიტიკური მიკერძოება:

არხების ნაწილი მაყურებელს არწმუნებდა, რომ “ოლიგარქმა ქართველ ხალხს არჩევნები წაართვა და ოპოზიცია პარლამენტთან ამის გასაპროტესტებლად და სამოქმედო გეგმის წარსადგენად შეიკრიბა”. ნაწილი კი ამტკიცებდა, რომ „პოლიტიკურად გაბანკროტებული მელია მარცხს არ აღიარებს და ტრადიციულად ქუჩაში გავიდა”.



დეტალურად

მთავარი არხი

ტელეკომპანია “მთავარმა არხმა” ოპოზიციის პროტესტის გაშუქებას ყველაზე მეტი დრო დაუთმო. 18:00 საათიდან დაიწყო პარლამენტთან მიმდინარე მოვლენების პირდაპირ ეთერში გადაცემა და დაახლოებით, 20:50-მდე უწყეტ რეჟიმში აშუქებდა მოვლენებს.

სანამ აქციაზე გამოსვლები დაიწყებოდა, არხი მაყურებელს ოპოზიციის წარმომადგენლების ჩართვებს სთავაზობდა.

ჟურნალისტი და მისი რესპონდენტები მტკიცებით ფორმაში ყვებოდნენ, “ოლიგარქის გუნდმა გაიფორმა გამარჯვება, რომელიც არ მოუპოვებიათო”. აქციის გაშუქებისას არხის მთავარი სათქმელი ის იყო, რომ „ქართულმა ოცნებამ“ ამომრჩევლებს წაართვა ნება, ოპოზიცია კი ამას აპროტესტებს და სამოქმედო გეგმას და სტრატეგიას წარადგენს”.

პირდაპირი ეთერის დასრულებიდან დაახლოებით 10 წუთში “მთავარი არხის” ეთერში გადაცემა “პოსტ ფაქტუმი” კვლავ რუსთავაელის გამზირიდან ჟურნალისტის ჩართვით განახლდა და არხმა თითქმის 15 წუთი ამავე თემას დაუთმო.

TV პირველი

პარლამენტის წინ დაგეგმილი აქციის გაშუქება “ტვ პირველმა” მთავარ არხზე ადრე - 17:00 საათიდან დაიწყო. პირდაპირ ეთერში პერიოდულად ერთვებოდნენ ჟურნალისტები და მაყურებელს ინფორმაციას აწვდიდნენ სამზადისის შესახებ. 18:12-დან კი არხი თითქმის ორსაათ-ნახევრის განმავლობაში უწყვეტ რეჟიმში აშუქებდა აქციას.

არხი მაყურებელს პერიოდულად სთავაზობდა აქციის მონაწილეების, პოლიტიკოსების ჩართვებს.

სხვა მაუწყებლებისგან განსხვავებით, “ტვ პირველის” ჟურნალისტები განსაკუთრებულ ყურადღებას მიმდებარე ტერიტორიაზე ბევრი სამართალდამცავის მობილიზაციაზე ამახვილებდნენ.

ფორმულა

ტელეკომპანია “ფორმულამ” 18:40-დან დაიწყო აქციის გაშუქება, 19:00 საათიდან კი უწყვეტ რეჟიმში, ერთი საათის განმავლობაში აწვდიდა ინფორმაციას მაყურბელს იქ მიმდინარე მოვლენების შესახებ.

სამივე მაუწყებელი - “ფორმულა”, “ტვ პირველი”, “მთავარი არხი” - სხვადასხვა რაკურსით აჩვენებდნენ აქციაზე შეკრებილ ხალხს. თუმცა, საერთო სურათის უკეთ აღსაქმელად, არც ერთს არ უჩვენებია აერო გადაღების კადრები.



პირველი არხი

საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველმა არხმა პარლამენტის წინ მიმდინარე მოვლენების გაშუქება აქციამდე ერთი საათით ადრე დაიწყო. 18:00 საათიან “მოამბეში” რუსთაველიდან პირდაპირ ეთერში ჟურნალისტი ორჯერ ჩაერთო და დაგეგმილი აქციის შესახებ ისაუბრა.

19:25-დან კი “მოამბე” სპეციალური გამოშვებით შევიდა ეთერში და თითქმის 40 წუთის განმავლობაში პირდაპირ ეთერში გადასცემდა იქ მიმდინარე მოვლენებს. მაყურებელს ჰქონდა შესაძლებლობა, მოესმინა აქციის ორგანიზატორების სიტყვით გამოსვლები.

პირველი არხი სამი სხვადასხვა რაკურსიდან აშუქებდა მოვლენებს: მაუწყებლის ერთი კამერა უშუალოდ აქციაზე გამომსვლელებისკენ იყო მიმართული, მეორე - ქაშუეთის ტაძრის მიმდებარე ტერიტორიიდან უყურებდა პარლამენტს, მესამე კი აერო გადაღების კადრებს აჩვენებდა. ამ სამი რაკურსიდან, მაყურებელს მხოლოდ აერო გადაღების კადრიდან შეეძლო ხალხის რაოდენობის დანახვა.



იმედი

“იმედმა” 20:00 საათზე კვირის მთავარი საინფორმაციო გამოშვება პარლამენტის წინ მიმდინარე მოვლენების გაშუქებით დაიწყო. ამ დროს აქცია უკვე დასრულებული იყო და ხალხი იშლებოდა.

“იმედმა” მაყურებელს მხოლოდ აერო გადაღების კადრები უჩვენა, საიდანაც ძირითადად პარლამენტთან მიმოფანტული ხალხი ჩანდა. ამ კადრების ფონზე კი, გადაცემის წამყვანი და ჟურნალისტი მაყურებელს არწმუნებდნენ, რომ „პოლიტიკურად გაბანკროტებულმა მელიამ ძლივს მოახერხა, ათასამდე კაცი მიეყვანა რუსთაველის გამზირზე, კახა კალაძემ კი ტრიუმფალურმა გამარჯვება მოიპოვა.”
“ორგზის დამარცხებული ნიკა მელია, წაგების აღიარების ნაცვლად, არჩევნებს აცხადებს გაუქმებულად და ხალხს ქუჩაში იბარებს. თუმცა, როგორც ჩანს, ვერ შეკრიბა. მამულაშვილი ოპონენტების კაბინეტებიდან თმებით გამოყვანას აანონსებს. წითლიძე ზუგდიდის ქუჩებში დარბის და წაგებულის მოგებულად აღქმას ცდილობს. გვარამიძისთვის ისევ 2003 წელია და რევოლუციის სურვილით ქუჩაში გაჭრა სურს. ფორსირებულად შეკოწიწებული ე.წ. კოალიციაც კალაძის ტრიუმფალურმა გამარჯვებამ მარტივ მამრავლებად დაშალა. რეფერენდუმის მუქარა კი, ყოფილ სახელისუფლებო გუნდს ბუმერანგივით დაუბრუნდა” - ამ ტექსტით დაიწყო “იმედის კვირა” წამყვანმა.


პოსტვ

“ნაცები ქუჩაში გადიან. დესტრუქციული გეგმა და განცდილი მარცხის არაღიარება” - ასე დაიწყო ოპოზიციის აქციის გაშუქება 19:00 საათიან გამოშვებაში “პოსტვ-მ”.

“იმედის” მსგავსად, პოსტვ-იც აეროგადაღების კადრებს უჩვენებდა მაყურებელს, ჟურნალისტი კი მაყურებელს უყვებოდა, რომ აქციაზე ცოტა ხალხი იყო და პარლამენტის მიმდებარე ტერიტორიას, ძირითადად, პოლიციელები და ჟურნალისტები ავსებდნენ.

„ნაცები ფუნდამენტური დემოკრატიული უფლებების წინააღმდეგ. არჩევნების შედეგებით უკმაყოფილოები ისევ ქუჩას მიმართავენ. რადიკალები ბრძოლას მოქალაქეებს უცხადებენ, რომლებმაც არჩევნებზე უარი მათ კიდევ ერთხელ უთხრეს. უსაფუძვლო და არალეგიტიმური პროტესტი მიზნად ქვეყანაში დესტაბილიზაციის შემოტანას ისახავს“ - ამბობდა პოსტვ-ს ჟურნალისტი.



რუსთავი 2

“რუსთავი 2-ის” მაყურებელმა პარლამენტის წინ მიმდინარე მოვლენების შესახებ ფრაგმენტული და არასრული ინფორმაცია აქციის დასრულებიდან ერთი საათის შემდეგ, 21:00 საათიან გამოშვებიდან მიიღო.

იმ დროს კი, როდესაც პარლამენტთან ოპოზიციის აქცია იმართებოდა, “რუსთავი 2-ზე” გადაცემა “ექიმები” და სერიალი “დიდებული საუკუნე” გადიოდა.

21:10 საათზე “კურიერის” ეთერში გავიდა სიუჟეტი სახელწოდებით - „ოპოზიციის გეგმა - პოლიტიკური ბრძოლის ნაცად მეთოდზე ოპოზიციური კოალიცია კიდევ ერთხელ გადადის“. სიუჟეტში უშუალოდ აქციის გაშუქებას 2 წუთამდე დრო დაუთმო, დაახლოებით ამდენივე კი ხელისუფლების შეფასებებს.

“ოპოზიცია არჩევნების შედეგებს არ აღიარებს და უკვე კარგად ნაცნობ და აპრობირებულ გზას ირჩევს. ნიკა მელიამ თანამოაზრეები ისევ ქუჩაში შეკრიბა და სამოქმედო გეგმა გააცნო” - ამ ტექსტით აცნობა ჟურნალისტმა მაყურებელს, რომ “მმართველი პარტია გამარჯვებას ზეიმობს. დამარცხებული ოპოზიცია კი ქუჩაში გადისო”.

31 ოქტომბერს, “მთავარი არხის" ჟურნალისტებმა, დეა მამისეიშვილმა და გიორგი ახალკაცმა უცნობი ადამიანებისგან მუქარის წერილები მიიღეს. ორივე მათგანმა პოსტი საჯაროდ გამოაქვეყნა ფეისბუქზე. შინაგან საქმეთა სამინისტროდან კი მათ ჯერ არავინ დაკავშირებია.

რა მოხდა?

“მთავარი არხის” ჟურნალისტ დეა მამისეიშვილს 31 ოქტომბერს, საღამოს, ოპოზიციის აქციის გაშუქების შემდეგ, ფეისბუკზე მუქარის შემცველი წერილი მიუვიდა.

“როგორც მიშას ყავდა კოდუები და ახალაიები დღეიდან აი ზუსტად ასეთი ახალაიები და კოდუები დაიბადნენ ოცნებაშიც, ხოდა მალე იხილავთ გრანდიოზულ კონცერტებს […] იმენნა დღეს დაიბადდნენ ოცნებაშიც ახალაიები და კოდუები… გუშინ არ იყო, დღეიდან იქნება” (რედაქციის შენიშვნა: წერილის სტილი დაცულია) ასე მთავრდებოდა გრძელი შეტყობინება არაიდენტიფიცირებადი ფეისბუქ ანგარიშიდან.

ეს ანგარიში, სახელად Lasara Lorente, რამდენიმე დღის წინ დარეგისტრირდა და მის გვერდზე ვერ ნახავთ ინფორმაციას, რითაც მისი ვინაობის დადგენა იქნებოდა შესაძლებელი.



მუქარის შემცველი შეტყობინება 31 ოქტომბერს მთავარი არხის გორის ბიუროს ჟურნალისტმა, გიორგი ახალკაცმაც მიიღო. მას წერილი ნაშუადღევს, სამსახურის ელექტრონულ ფოსტაზე მიუვიდა.

ახალკაცი ამ მუქარას წინა დღეს, არჩევნების მეორე ტურის გაშუქებასთან აკავშირებს, როდესაც მან ქარელის მუნიციპალიტეტში დარღვევებზე საუბრობდა.. წერილის ავტორი მას შეურაცხმყოფელი სიტყვებით მიმართავდა და შეხვედრას სთხოვდა.

“ე.წ. “რაზბორკაზე” მიბარებს. მეძახის სააკაშვილის მონას და მთხოვს შეხვედრას, რათა “მასწავლოს კაცობა“ - ყვება გიორგი ახალკაცი.



დეა მამისეიშვილს არაიდენტიფიცირებადი პირებისგან მსგავსი წერილები ფეისბუკზე აქამდეც ხშირად მიუღია, თუმცა მაშინ ამას ნაკლებ ყურადღებას აქცევდა, ან ავტორები მას სოციალურ ქსელზე მანამ ბლოკავდნენ, სანამ რეაგირებას მოასწრებდა.

“ადრე მწერდნენ ხოლმე, “მოგაკითხავთ, ჭკუას გასწავლითო”. ჩემთვის ყველა მუქარა საყურადღებოა, მაგრამ ბოლო მონაწერმა ყურადღება განსაკუთრებით მიიქცია: [ავტორს] ისე ჰქონდა ტექსტი ჩამოყალიბებული, თითქოს, ზუსტად იცოდა, ვის ელაპარაკებოდა, ვისთან უნდა გაევლო პარალელები და მის სიტყვებში ირონია ჩანდა.” - ამბობს ჟურნალისტი.

გამოძიება

“მსგავსი მუქარები ჟურნალისტების სიცოცხლისთვის რისკის შემცველია. აუცილებელია, რომ საგამოძიებო ორგანოები დაინტერესდნენ. ნებისმიერ შემთხვევაში, ჟურნალისტების უსაფრთხოების დაცვა ხელისუფლების პასუხისმგებლობაა”, - ამბობს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის დირექტორი, მარიამ გოგოსაშვილი.

არც მამისეიშვილს და არც ახალკაცს სამართალდამცავი უწყებებისთვის არ მიუმართავთ, თუმცა სისხლის სამართლის კოდექსის 101-ე მუხლის მიხედვით, შინაგან საქმეთა სამინისტროსთვის გამოძიების დაწყების საფუძველი შესაძლებელია, მასმედიაში გამოქვეყნებული ინფორმაციაც იყოს.

ორივე ჟურნალისტმა პოსტი საჯაროდ გამოაქვეყნა ფეისბუკ გვერდზე და ამის შესახებ ინფორმაცია ტელევიზიითაც გავრცელდა.

“ახლა ჩემი ინიციატივით მიმართვა აღარ არის საჭირო. ველოდები არა სამართლებრივ, არამედ პოლიტიკურ ნებას” - ამბობს დეა მამისეიშვილი.

მამისეიშვილი ერთ-ერთია იმ ჟურნალისტებს შორის, რომლებსაც ძალადობრივი ჯგუფები 5 ივლისს აქციის გაშუქებისას თავს დაესხნენ. ის ამბობს, რომ გამოძიებისადმი დღეს სკეპტიკურადაა განწყობილი, რადგან მასზე თავდამსხმელები “დღემდე დაუსჯელები არიან”. “როდესაც ჩვენების მისაცემად მივედი, გამომძიებელს ვუთხარი, რომ მუქარის წერილებს ვიღებდი. თუმცა, ეს მთლიანი კომპლექსური საქმის ნაწილია და მეუბნებიან, რომ გამოძიება მიმდინარეობს“ - ყვება ჟურნალისტი.

სამართალდამცავი უწყებებიდან ჯერ არავინ დაკავშირებია გიორგი ახალკაცსაც. ჟურნალისტი ამბობს, თავად მიმართვას არ აპირებს - ძველი გამოცდილებიდან გამომდინარე, არ მჯერა, რომ ამ საქმეს გამოიძიებენო.

„ეს მუნიციპალიტეტი ქარელის პოლიციას ექვემდებარება, რომელსაც თაროზე აქვს შემოდებული ჩვენს გადამღებ ჯგუფზე თავდასხმის საქმე. რამდენიმე თვის წინ მომპარეს მიკროფონი და ეგეც არ არის გამოძიებული.” - ყვება ახალკაცი.

გიორგი ახალკაცმა მიკროფონის მოპარვის შესახებ ინფორმაცია 5 აგვისტოს გაავრცელა. შსს-მ გამოძიება 177-ე, ქურდობის მუხლით დაიწყო. მეორე შემთხვევა კი, რომელსაც ჟურნალისტი იხსენებს, 15 სექტემბერს მოხდა. როდესაც, “ქართული ოცნების” შტაბში მისულ “მთავარი არხის” გადამღებ ჯგუფს პარტიის წარმომადგენლები დაუპირისპირდნენ, რა დროსაც არხის ოპერატორი დაშავდა. 

შინაგან საქმეთა სამინისტრო ჯერ არცერთ ჟურნალისტს არ დაკავშირებია. სამინისტროს პრესსამსახურში გვითხრეს, რომ საქმის დეტალების გარკვევისთანავე დაგვიკავშირდებიან.

“მთავარი არხის” ვიდეორგოლებში საარჩევნო სუბიექტის არ ყოფნის გამო, სამოქალაქო სასამართლომ კომუნიკაციების კომისიის პოზიცია არ გაიზიარა და საქმის წარმოება შეწყვიტა.

“მთავარი არხის” დირექტორი თამთა მურადაშვილი ამბობს, რომ სასამართლომ მაუწყებლის სასარგებლო გადაწყვეტილება მიიღო:

„ეს კლიპები არ ჯდებოდა არც ერთ კრიტერიუმში, რაზეც კომისია გვედავებოდა. პოლიტიკური მოტივაციით იყო ეს გადაწყვეტილება მიღებული,“ - ამბობს თამთა მურადაშვილი.

კომუნიკაციების კომისიის პოზიცია ჯერ-ჯერობით უცნობია. კომისიის საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის წარმომადგენელი ლანა ბერიძე ამბობს, რომ კომისიას სასამართლოს გადაწყვეტილება ჯერ არ ჩაბარებია.

კონტექსტი

27 ოქტომბერს, კომუნიკაციების კომისიამ “მთავარი არხს” სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა ორი ვიდეორგოლის გამო: ერთი შეიცავდა მიხეილ სააკაშვილის ციხიდან გათავისუფლების მოთხოვნას, ხოლო მეორე - 14 ოქტომბერს ყოფილი პრეზიდენტის ციხიდან გათავისუფლების მოთხოვნით გამართულ აქციაზე დასწრების მოწოდებას. მარეგულირებელმა ვიდეორგოლები წინასაარჩევნო პოლიტიკურ რეკლამად მიიჩნია და ამბობდა, რომ “მთავარმა არხმა” საარჩევნო კოდექსი დააღვია.

იხილეთ ვრცლად: რას ედავება “მთავარ არხს” კომუნიკაციების კომისია?

“მთავარი არხის” შემდეგ, კომუნიკაციების კომისიამ “იმედის” მიერ მიხელ სააკშვილის საპრეზიდენტო პერიოდის შესახებ გაკეთებული ვიდეორგოლი წინასაარჩევნო რეკლამად მიიჩნია და მაუწყებელს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა.

რა მოხდა?

28 ოქტომბერს კომუნიკაციების კომისიამ სხდომაზე “იმედის” ორი ვიდეოს - მათგან ერთი 27 ოქტომბერს „ქართული ოცნების“ მიერ ორგანიზებულ აქციაზე დასწრების მოწოდებას ეხებოდა, მეორე კი, სახელწოდებით „გვახსოვს“, მოიცავდა საარქივო კადრების კოლაჟს მიხეილ სააკაშვილის მმართველობის პერიოდზე.

ორივე ვიდეო კომუნიკაციების კომისიამ წინასაარჩევნო რეკლამად მიიჩნია და “იმედს” ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა.

“იმედის” საქმის განხილვა

“იმედის” იურისტმა, ანდრო ლაშხმა, ორმელიც კომისიის სხდომაზე მაუწყებლის ინტერესებს იცავდა, თქვა, რომ არ ეთანხმება კანონის იმ ინტერპრეტაციას, რომლის მიხედვითაც მარეგულირებელი სადავო ვიდეორგოლებს სარეკლამო მასალებად მიიჩნევს.

„პირველ რგოლზე (რომელიც “ქართული ოცნების” აქციაზე დასწრების მოწოდებას ეხებოდა ) არ ვაპირებ კამათს. იმ ინტერპრეტაციით, როგორც თქვენ განმარტავთ კანონს, ნამდვილად ექცევა კანონდარღვევის ფარგლებში” - თქვა ანდრო ლაშხმა.

მეორე ვიდეორგოლზე მესხმა განმარტა, რომ საკუთარი დამოუკიდებელი სარედაქციო პოლიტიკის ფარგლებში მომზადებული ვიდეოკოლაჟია და წინასაარჩევნო სარეკლამო მასალად არ უნდა იყოს განხილული.

ანდრო ლაშხის ახსნით, სააკაშვილის მმართელობაზე მომზადებული ვიდეორგოლი “გვახსოვს” - „საინფორმაციო გამოშვების გაფორმებაა”:

„რადგან გარკვეულმა პოლიტიკურმა ძალამ ეს მოვლენა მის პოლიტიკურ დღის წესრიგში მოაქცია, ეს რატომ ართმევს მაუწყებელს უფლებას, რომ ეს საკითხი გააშუქოს? რა ბოჭავს მაუწყებელს, რომ ისტორიული კადრების კოლაჟი გააერთიანოს და გახადოს თავისი გადაცემის ქუდად და ამ ქუდით შიეყვანოს, მაგალითად, საინფორმაციო,“ - მიმართა კომისიას ანდრო ლაშხმა.

კომუნიკაციების კომისიის წევრმა ვახტანგ აბაშიძემ “იმედის” იურისტს განუმარტა, რომ ვიდეორგოლები ეთერში პოლიტიკური რეკლამის სახით იყო გადაცემული და ტირაჟირებული: “სხვა ნებისმიერი ფორმით და დროს უფლება გაქვთ [განათავსოთ მსგავსი ვიდეო], დღევანდელი კანონმდებლობიდან გამომდინარე”.

მისივე თქმით, კომისიამ ეს საქმე, წინა დღეს განხილული “მთავარი არხის” საქმის მსგავსად განიხილა.

“მთავარი არხის” საქმე

“იმედის” საქმის განხილვამდე ერთი დღით ადრე, 27 ოქტომბერს, კომუნიკაციების კომისიამ “მთავარი არხს” შეუდგინა სამართალდარღვევის ოქმი ორი ვიდეორგოლის გამო: ერთი შეიცავდა მიხეილ სააკაშვილის ციხიდან გათავისუფლების მოთხოვნას, ხოლო მეორე - 14 ოქტომბერს ყოფილი პრეზიდენტის ციხიდან გათავისუფლების მოთხოვნით გამართულ აქციაზე დასწრების მოწოდებას

ტელეკომპანია “მთავარი არხი” კი ამტკიცებს, რომ ვიდეორგოლები არა პოლიტიკური რეკლამა, არამედ არხის დამოუკიდებელი სარედაქციო პოლიტიკის ფარგლებში გამოხატული მათი სამოქალაქო პოზიციაა.

რას ამბობს საარჩევნო კოდექსი?

საარჩევნო კოდექსში წინასაარჩევნო პოლიტიკური რეკლამა განმარტებულია, როგორც მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში გასულ ისეთი შინაარსის რეკლამას, რომელიც მიზნად ისახავს საარჩევნო სუბიექტის არჩევისთვის ხელის შეწყობას ან ხელის შეშლას.

ამავე რეგულაციით, წინასაარჩევნო რეკლამად ითვლება მასალა, რომელშიც ნაჩვენებია საარჩევნო სუბიექტი ან მისი არჩევნებში მონაწილეობის რიგითი ნომერი და რომელიც შეიცავს წინასაარჩევნო კამპანიის ნიშნებს.

კომუნიკაციების კომისიამ “მთავარი არხის” მოწოდება მიხეილ სააკაშვილის ციხიდან გათავისუფლებაზე, წინასაარჩევნო პოლიტიკურ რეკლამად მიიჩნია და მაუწყებელს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმი შეუდგინა.

ტელეკომპანია კი ამტკიცებს, რომ ვიდეორგოლები არა რეკლამა, არამედ არხის დამოუკიდებელი სარედაქციო პოლიტიკის ფარგლებში გამოხატული სამოქალაქო პოზიციაა.

რა მოხდა?

კომუნიკაციების კომისიის აუდიო ვიზუალური მედიამომსახურების დეპარტამენტმა მონიტორინგისას “მთავარი არხის” ეთერში გასული ორი ვიდეორგოლი სარეკლამო მასალებად და წინასაარჩევნო პერიოდში საარჩევნო კოდექსის დარღვევად მიიჩნია. ერთი ვიდეო მიხეილ სააკაშვილის ციხიდან გათავისუფლების მოწოდებას შეიცავდა, მეორე კი - 14 ოქტომბერს ყოფილი პრეზიდენტის ციხიდან გათავისუფლების მოთხოვნით გამართულ აქციაზე დასწრების მოწოდებას.

კომინიკაციების კომისია “მთავარი არხის” საქმის განსახილველად 27 ოქტომბერს შეიკრიბა. რხის დირექტორმა თამთა მურადაშვილმა კომისიას სხდომის გადადებაზე შუამდგომლობით მიმართა, ტელეკომპანიის წამრომადგენელს სხდომაზე დასწრება სურდა და ამას დანიშნულ დროს ვერ ახერხებდა. კომისიის აპარატმა საქმის გადადებაზე უარი თქვა “შემჭიდროებული დროის” მიზეზით.

“მთავარი არხის” წერილობითი პოზიცია წევრებს სხდომაზე კომისიის თანამშრომელმა გააცნო. წერილის მიხედვით, “სადავო ვიდეორგოლები დამოუკიდებელი სარედაქციო პოლიტიკის ფარგლებში გამოხატული მათი სამოქალაქო პოზიცია და ყოფილი პრეზიდენტის მხარდასაჭერი აქტია.”

„კომუნიკაციების კომისიას არ აქვს უფლება, აგვიკრძალოს მოშიმშილე პატიმრის მხარდამჭერი და ზოგადად ჩვენი სამოქალაქო პოზიციის გამოხატვა“ - ასე უპასუხა “მთავარმა არხმა” კომისიას.

რას ამტკიცებს მარეგულირებელი

საარჩევნო კოდექსში წინასაარჩევნო პოლიტიკური რეკლამა განმარტებულია, როგორც მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში გასულ ისეთი შინაარსის რეკლამას, რომელიც მიზნად ისახავს საარჩევნო სუბიექტის არჩევისთვის ხელის შეწყობას ან ხელის შეშლას.

ამავე რეგულაციით, წინასაარცევნო რეკლამად ითვლება მასალა, რომელშიც ნაჩვენებია საარჩევნო სუბიექტი ან მისი არჩევნებში მონაწილეობის რიგითი ნომერი და რომელიც შეიცავს წინასაარჩევნო კამპანიის ნიშნებს.

მიუხადავად იმისა, რომ არც ერთ ვიდეო რგოლში არ ჩანდა არც საარჩევნო სუბიექტი და არც არჩევნებში მონაწილეობის რიგითი ნომერი, კომუნიკაციების კომისიამ ვიდეოები წინასაარჩევნო პოლიტიკური რეკლამად მიიჩნია.

„ორივე რგოლი შეიცავს საარჩევნო კამპანიის ნიშნებს და შინაარსობრივად განეკუთვნებიან პოლიტიკური წინასაარჩევნო რეკლამის კატეგორიას, თუმცა ორივე განთავსებულია საარჩევნო კოდექსის დარღვევით“, - ნათქვამია კომისიის განცხადებაში.

შეფასება

კოალიციის, „მედია ადვოკატირებისთვის“ კორდინატორი ნათია კაპანაძე მიიჩნევს, რომ კომუნიკაციების კომისიის მიერ შედგენილი ოქმები სადავოა და “მთავარი არხის” ვიდეორგოლები პოლიტიკური რეკლამის ნიშნებს არ შეიცავს. მარეგულირებელი კომისიის შეფასებას და მაუწყებლის მუშაობაში ჩარევას კი საფრთხედ აფასებს.

კომუნიკაციების კომისიის სხდომას ორგანიზაცია “საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის” (GDI) წარმომადგენელი შოთა ქობალია ესწრებოდა. მისი შეფასებით, „#თავისუფლება მიხეილ სააკაშვილს” სოციალური კამპანიის ნაწილია. და არა პოლიტიკური რეკლამა.

„არათუ ნიშნებს შეიცავს [პოლიტიკური რეკლამის ნიშნებს], არამედ სრულყოფილად ჩამოყალიბებული პოლიტიკური რეკლამაა და დაუშვებელია იმ ფორმით იყოს განთავსებული, რა ფორმითაც არის” - თქვა სხდომაზე კომუნიკაციების კომისიის თავმჯდომარემ, კახა ბექაურმა.

მისივე განმარტებით, ეს მხოლოდ მისი პოზიციაა და საბოლოო გადაწყვეტილებას სასამართლო მიიღებს.

კომუნიკაციების კომისიის მიერ შედგენილ ადმინისტრაციულ ოქმს თიბლისის საქალაქო სასამართლო 29 ოქტომბერს განიხილავს.